Waardering van spelers op de balans van voetbalclubs

Transcriptie

1 2012 Waardering van spelers op de balans van voetbalclubs Casper Broekhof ( ) Onder begeleiding van M. Schulp Universiteit van Amsterdam Faculteit Economie en Bedrijfskunde Accountancy & Control Bachelorscriptie

2 2 Abstract Human resource accounting is een vorm van accounting waar steeds meer aandacht naar gaat, het menselijk kapitaal van een organisatie heeft namelijk grote invloed op de prestaties van de organisatie. Alleen wordt het menselijk kapitaal niet gezien als actief en staat het dus niet op de balans. Echter, organisaties waar werknemers wel op de balans staan, zijn voetbalclubs. Aangetrokken spelers worden geactiveerd tegen verkrijgingsprijs en hierop wordt lineair afgeschreven over de duur van het contract. Doordat intern opgeleide spelers niet op de balans staan, geeft de balanswaarde geen reëel beeld van de marktconforme waarde van de selectie. In deze scriptie is het gat tussen de waardering van de spelers tegen boekwaarde en marktconforme waarde onderzocht voor de Nederlandse Eredivisie en Engelse Premier. Uit het onderzoek is naar voren gekomen dat de balanswaardering van alle clubs lager is dan de geschatte marktconforme waarde van de selecties en dat de waardering van spelers tegen marktconforme waardes meer effect lijkt te hebben voor de clubs uit Eredivisie dan voor de clubs uit de Premier League.

3 3 Inhoudsopgave Abstract... 2 Hoofdstuk 1: Inleiding... 4 Hoofdstuk 2: Literatuuronderzoek Inleiding Human Resource Accounting Huidige regels waarderen van spelers Eerder gedaan onderzoek Slot Hoofdstuk 3: Onderzoeksmethode Inleiding Deel 1 van het onderzoek: de regressie Deel 2 van het onderzoek: de Wilcoxon rangsomtoets Hoofdstuk 4: Data Inleiding Verzamelde data Resultaten en analyse onderzoek Hoofdstuk 5: Conclusie Bibliografie: Bijlage 1: De steekproef van 100 eerder getransfereerde spelers Bijlage 2: De output van de regressieanalyse en Wilcoxon rangsomtoets... 27

4 4 Hoofdstuk 1: Inleiding De huidige crisis heeft de economische wereld overhoop gegooid. Of het nu kleine bedrijven, grote bedrijven, banken of zelfs landen zijn, allemaal moeten ze de broekriem aanhalen om te overleven. De crisis gaat aan niemand voorbij en dus ondervinden professionele voetbalclubs ook de gevolgen ervan. Meer dan ooit dreigen er clubs failliet te gaan. In het geval van HFC Haarlem (NRC, 2012a) en RBC (NRC, 2012b) is dat ook daadwerkelijk gebeurd. De KNVB, de Nederlandse voetbalbond, besloot mede daarom een onderzoek in te stellen naar de financiële situatie van de Nederlandse profclubs (KNVB, 2010). Hieruit komt een zorgelijk beeld naar voren. Nederlandse clubs moeten harder dan ooit werken om de begroting sluitend te krijgen en om hun proflicentie te behouden. Niet alleen de Nederlandse clubs hebben last van de crisis, maar alle Europese clubs merken de gevolgen ervan. Zo komt uit een onderzoek van Deloitte (Deloitte FML, 2012) naar voren dat de opbrengsten van veel voetbalclubs zijn afgenomen. Niet alleen de opbrengsten nemen af, maar ook de transferuitgaven. Zo concludeert Deloitte (Deloitte, 2012), dat de transferuitgaven in de Engelse Premier League in de winter van 2012 zeventig procent minder zijn dan in de winterperiode het jaar ervoor. In Spanje hebben de voetbalclubs gezamenlijk zelfs een schuld van meer dan 3.5 miljard euro becijfert José María Gay de Liébana (Volkskrant, 2012). In eerste instantie overwoog de Spaanse Staatssecretaris van Sport Miguel Cardenal de belastingschuld van de voetbalclubs, gezamenlijk 750 miljoen euro, kwijt te schelden, terwijl het land Spanje in een diepe financiële crisis verkeert. Echter, onder druk van onder meer Duitsland, de Europese Commissie en de UEFA vond dit plan geen doorgang (BNR, 2012). Wat voetbalclubs onderscheidt van andere organisaties is dat een gedeelte van de werknemers, de spelers, op de balans staan van de clubs. Dit is een vorm van human resource accounting. Human resource accounting wordt door HRS-pionier Robert L. Woodruff Jr. (1973) gedefinieerd als het identificeren, het verzamelen en communiceren van informatie over human resources in geldeenheden. Oftewel, human resource accounting is het systematisch verzamelen van informatie over veranderingen in investeringen die gedaan zijn in human resources en het rapporteren van deze informatie aan de managers, die daar hopelijk betere beslissingen door nemen dan zonder deze informatie. Human resource accounting vindt dus plaats bij professionele voetbalclubs. De spelers kunnen gezien worden als immateriële activa en als zodanig gewaardeerd worden. Onder de huidige accountingregels worden spelers waarvoor een vergoeding is betaald geactiveerd op de

5 5 balans. Een speler wordt geactiveerd voor het totale bedrag dat voor hem betaald is aan derden. De afschrijvingen vinden lineair plaats over de looptijd van het contract, waarbij de restwaarde op nihil is gesteld. Door deze manier van waarderen van spelers op de balans, geeft de balanspost geen volledig beeld van de totale waarde van de selectie. Immers alle spelers, ook de niet gekochte spelers, van een voetbalclub vertegenwoordigen een waarde. In deze scriptie wordt het gat tussen de waardering van de spelers tegen boekwaarde en marktconforme waarde onderzocht. De hoofdvraag luidt daarom: wordt door de waardering tegen balanswaarde de waarde van de spelers (selectie) op de balans onderschat en is er een significant verschil in deze onderschatting tussen de Nederlandse Eredivisie en de Engelse Premier League? Het eerste deel van de hoofdvraag onderzoek de grootte van het verschil tussen marktconforme waardering en de huidige manier van waarderen van spelers en het tweede gedeelte van de hoofdvraag onderzoekt of dit verschil in waardering groter is in Nederland dan in Engeland, omdat Nederlandse clubs veel spelers zelf opleiden en Engelse clubs veel spelers van buiten aankopen. Om de hoofdvraag te beantwoorden is een onderzoek uitgevoerd waarbij de balanspost die de waarde van de spelers vertegenwoordigt voor het boekjaar 2010 / 2011 van de clubs uit de Nederlandse Eredivisie en Engelse Premier League is vergeleken met geschatte marktconforme waarde van de selectie van de clubs. Hieruit komen de verschillen naar voren per club, dus ook per land naar voren. De verschillen tussen de landen zijn vervolgens statistisch getoetst om tot een conclusie te komen. Een nadere omschrijving van de onderzoeksmethode is te lezen in hoofdstuk 3. Allereerst wordt in hoofdstuk 2 de achtergrondliteratuur die is gebruikt voor de scriptie beschreven. Hierbij wordt aandacht geschonken aan de vereisten voor activa, de huidige regels voor het waarderen van spelers op de balans en eerdere onderzoeken naar dit onderwerp. In hoofdstuk 3 wordt vervolgens beschreven hoe het onderzoek is uitgevoerd en waarom is gekozen voor deze onderzoeksmethode. In hoofdstuk 4 wordt uitgelegd welke data is verzameld voor het onderzoek. Daarnaast worden in hoofdstuk 4 ook nog de resultaten van het onderzoek gepresenteerd en geanalyseerd. Ten slotte wordt in hoofdstuk 5 afgesloten met de conclusie.

6 6 Hoofdstuk 2: Literatuuronderzoek 2.1. Inleiding In dit hoofdstuk wordt eerdere onderzoek met betrekking tot human resource accounting besproken, waarbij gefocust wordt op of human resources als actief kunnen worden gezien en gewaardeerd. Dit wordt beschreven in paragraaf 2.2. In paragraaf 2.3 worden de huidige regels met betrekking tot het waarderen van spelers op de balans besproken, waarna in paragraaf 2.4 wordt gekeken naar eerder onderzoek met betrekking tot het waarderen van spelers op de balans. Afgesloten wordt met paragraaf 2.5 waarin dit hoofdstuk wordt samengevat Human Resource Accounting Human resource accounting (HRA) wordt omschreven als het identificeren en meten van informatie over human resources en het communiceren van deze informatie aan geïnteresseerde partijen (AAA, 1973). HRA heeft als doel het verbeteren van het beslissingsproces, zowel voor de interne als voor de externe belanghebbenden. Om menselijk kapitaal als actief te zien moet het voldoen aan de regels die gelden aan activa. Om aan de definitie van een actief te voldoen, moet er sprake zijn van toekomstige economische voordelen en het actief moet onder het beheer vallen van de rapporterende organisatie. Een actief is immaterieel als het geen fysieke substantie betreft en niet-financieel is. Het actief moet wel zo identificeerbaar zijn dat het mogelijk is om het te verkopen of af te stoten zonder daarmee een onderdeel van het bedrijf af te stoten (ASB, 1997). Menselijk kapitaal moet toekomstige economische voordelen hebben en het moet vallen onder het beheer van de organisatie. Er is veel discussie over deze beide vereisten. Lev en Schwartz (1971) stellen dat de toekomstige economische voordelen voortkomen uit diensten die werknemers zullen leveren voor de organisatie. Er is sprake van toekomstige economische voordelen als de voordelen die organisaties van werknemers zullen hebben, toenemen terwijl ze niet hebben geïnvesteerd is de werknemers, bijvoorbeeld door trainingen. Naast het feit dat er economische voordelen moeten zijn, moeten deze voordelen ook gemeten kunnen worden in geldeenheden. Parker, Ferris en Otley (1989) merken op dat het meten van de voordelen van menselijk kapitaal ingewikkeld is, doordat menselijk werk

7 7 niet los gezien kan worden van de bijdragen van andere productiefactoren. Het is verweven met andere factoren in het productieproces. In de loop van de tijd zijn verschillende modellen ontwikkeld om de toekomstige economische voordelen te kunnen schatten. Deze kunnen worden verdeeld in twee groepen: modellen gebaseerd op kosten en modellen gebaseerd op waarde. Voorbeelden van modellen uit de eerste groep zijn het model van Flamholtz (1973), dat gebaseerd is op vervangingskosten, en het model van Hekimian en Curtis (1967), dat gebaseerd is op opportunity kosten. Voorbeelden van modellen die gebaseerd zijn op waarde zijn het model van Lev en Schwartz (1971) en Flamholtz (1971). Los van de discussie over de meetbaarheid van economische voordelen is er ook de vereiste dat de organisatie eigenaar moet zijn van het actief. Immers bedrijven zijn geen eigenaar van mensen, het zijn geen slaven. Werknemers kunnen, met inachtneming van een ontslagtermijn, ontslag nemen. Toch is er wel enige beheersbaarheid van mensen, want er zijn arbeidsovereenkomsten. Lev and Schwartz (1971) beschouwen een bedrijf als eigenaar van een groep arbeidskrachten, die constant geassocieerd worden met het bedrijf. Deze groep arbeidskrachten wordt gekocht en verkocht in geval van acquisitie of fusie. Kortom, onder de huidige accountingregels kunnen de toekomstige economische voordelen van menselijk kapitaal niet voldoende betrouwbaar worden bepaald en gemeten om ze als actief op de balans te kunnen zetten. In sommige situaties kan human resource accounting echter worden toegepast, met name wanneer het beheer en de toekomstige economische voordelen van menselijk kapitaal zekerder zijn. Dit is het geval bij voetballers die onder contract staan bij voetbalclubs Huidige regels waarderen van spelers Spelers op de balans vallen onder de immateriële activa. Hierdoor gelden de accountingregels met betrekking tot immaterieel activa voor het activeren van spelers op de balans. Voorbeelden van immateriële activa zijn onderzoeks- en ontwikkelingskosten. De conventionele manier om de kosten voor onderzoek en ontwikkeling te verantwoorden in de financiële verslaggeving van een bedrijf is door ze te boeken als kosten en ze dus ten laste van de winst te brengen. Echter in sommige omstandigheden kunnen de kosten worden geactiveerd. De regels hiervoor staan in IAS 38 en RJ 210. Indien voldaan is aan deze voorwaarden dan kunnen de kosten worden geactiveerd op de balans onder immateriële activa.

8 8 Het waarderen van immateriële activa kan tegen verkrijgingsprijs of tegen actuele waarde op grond van artikel 2:384 lid 1 BW. De verkrijgingsprijs bestaat uit de aankoopprijs inclusief all direct toe te rekenen uitgaven om het actief voor het voorgenomen gebruik geschikt te maken (IAS 38.8, RJ ). De waardering tegen actuele waarde is slechts toegestaan indien aan een tweetal voorwaarden wordt voldaan (IAS 38.75, art. 6 BAW), namelijk: - het actief was vanaf het moment van verkrijging opgenomen tegen kostprijs; en - voor het actief bestaat een liquide markt. Daarnaast zijn er ook regels opgesteld ten aanzien van de waardering van een intern vervaardigd immaterieel vast actief (IAS 38.66, RJ ). Deze regels gelden uiteraard ook voor het waarderen van de spelers op de balans. Voetbalclubs hielden zich in eerste instantie ook aan de conventionele manier en boekten de transferuitgaven dus als kosten. Tottenham Hotspur was in 1989 de eerste die de spelers activeerde op de balans en dit is voorbeeld is gevolgd door vele voetbalclubs. De clubs die in dit onderzoek centraal staan hanteren deze manier van activeren en gebruiken dus een vorm van Human Resource Accounting. In het jaarverslag van Ajax voor het boekjaar 2010 / 2011 staat de volgende toelichting bij de balanspost vergoedingssommen, dit is de balanspost die de waarde van de spelers op de balans vertegenwoordigt: Transfer- en tekengelden en bijkomende kosten inzake spelerscontracten waarvoor een bindende overeenkomst is aangegaan worden geactiveerd als vergoedingssommen tot ten hoogste de aan derden gedane uitgaven verminderd met de afschrijvingen en bijzondere waardeverminderingen. De afschrijvingen vinden lineair plaats over de looptijd van het contract waarbij de restwaarde op nihil is gesteld. Per balansdatum wordt door de directie voor ieder contract beoordeeld of sprake is van duurzame waardevermindering. Bij overgang van spelerscontracten worden de nog resterende geactiveerde vergoedingssommen ten laste van de winst- en verliesrekening gebracht. Dit gebeurt in dezelfde periode als waarin de verkoopopbrengst is verantwoord. Vergoedingen bij verlenging van contracten worden op dezelfde wijze verwerkt als transfer- en tekengelden, tenzij de aard anders is. Kortom, de spelers die worden aangekocht door de club worden gewaardeerd tegen verkrijgingsprijs. Op deze waarde wordt lineair afgeschreven over de lengte van het contract

9 9 van de desbetreffende speler en indien nodig vindt een waardevermindering plaats. Dit houdt in dat alleen de spelers die worden aangekocht op de balans staan en dus de spelers die uit de jeugd doorstromen, de intern gegenereerde immateriële activa, niet terug te vinden zijn in de financiële documenten van de club. Dit betekent dus dat de waarde die op de balans staat geen goed beeld geeft van de waarde van de selectie, de waarde op de balans is dus geen marktconforme waarde van de selectie. Dit onderwerp staat centraal in deze scriptie. Voordat het onderzoek wordt beschreven, worden in de volgende paragraaf eerdere onderzoeken naar dit onderwerp beschreven Eerder gedaan onderzoek Onderzoeken naar het activeren van spelers op de balans kunnen verschillende invalshoeken hebben. Zo kunnen de onderzoeken gericht zijn op het feit dat voetballers wel of niet op de balans horen te staan. Amir en Livne (2005) concluderen aan de hand van een door hen ontwikkeld model, dat er een relatief zwakke relatie is tussen de transferwaarde en de toekomstige economische voordelen van spelers. Hierdoor wordt aan het vereiste voor een actief, dat het toekomstige economische voordelen moet hebben, niet voldaan en zouden de spelers dus niet geactiveerd mogen worden op de balans. Echter, Morrow (1995) ontwerpt een manier om voetballers op de balans te kunnen waarderen als immateriële activa. Morrow (1996) noemt de spelers menselijk kapitaal, waarbij de manier van meten of waarderen gezien kan worden als de sleutel in de waardering van een immaterieel actief. In hetzelfde artikel voert Morrow een casestudie uit, waarbij hij vier verschillende manieren van waarderen van de spelers op de balans onderzoekt. Naast onderzoeken naar het wel of niet op de balans behoren te staan van spelers zijn er ook onderzoeken naar de waarde van de spelers op de balans, met name gericht op het activeren van intern opgeleide spelers. Zo concluderen Michie en Verma (1999) dat het nodig is om een systeem te ontwikkelen voor de voetbalsector om de waarde van alle spelers, ook de zelfopgeleide spelers, voor clubs te kunnen bepalen. Dit systeem moet efficiënt zijn en controles bevatten om te garanderen dat de waardering van de spelers op de juiste wijze plaats vindt en dus niet zal leiden tot misleidende informatie. Lozano en Gallego (2011) concluderen naar aanleiding van hun casestudie het volgende: - Een groot percentage van een selectie van een club bestaat uit zelfopgeleide spelers, die dezelfde economische functie hebben als aangekochte spelers

10 10 - Op grond van de huidige accountingregels staan zelfopgeleide spelers niet op de balans als activa, terwijl de aangekochte spelers zijn opgenomen tegen historische kostprijs en hierop wordt afgeschreven over de duur van het contract - De balanspost die de waarde van de spelers vertegenwoordigt, is het meest belangrijke actief van een voetbalclub - Er is een significante en relevante onderwaardering in relatie met de marktprijs, wanneer de verkoopprijs wordt vergeleken met de netto boekwaarde voor de verkoop. Dit geldt niet alleen voor de zelfopgeleide spelers maar ook voor een groot deel van de aangekochte spelers. Samengevat, de balanswaarde geeft geen reëel beeld van de waarde van de spelers. Deze conclusie trekt Sheombarsing (2010) ook. Hij concludeert dat de marktconforme waarde relevantere informatie oplevert waartegen spelers gewaardeerd kunnen worden. Het gevolg hiervan is dat de balanspost van de voetbalclub een betrouwbaarder beeld weergeeft Slot In dit hoofdstuk zijn de regels met betrekking tot het activeren van immateriële activa besproken. Daarna zijn onderzoeken besproken die zijn ingegaan op activeren van menselijk kapitaal. Waarna de link is gelegd met het waarderen van spelers op balans en de huidige regelgeving hiervan besproken is. Waarna afgesloten is met eerdere onderzoeken naar de balanspost die de waarde van de spelers weergeeft.

11 11 Hoofdstuk 3: Onderzoeksmethode 3.1. Inleiding Om de hoofdvraag van de scriptie te beantwoorden heb ik statistisch onderzoek uitgevoerd. Het onderzoek bestaat uit twee onderdelen die in dit hoofdstuk worden beschreven. In het eerste onderdeel heb ik de waarde waarvoor de spelers op de balans staan vergeleken met een marktconforme waarde van de selectie. Hierdoor kan ik bepalen in hoeverre de balanspost de marktconforme waarde onderschat. Dit onderdeel wordt beschreven in paragraaf 3.2 en geeft antwoord op het eerste gedeelte van de hoofdvraag: wordt door de waardering tegen balanswaarde de waarde van de spelers (selectie) op de balans onderschat. In paragraaf 3.3 wordt het tweede onderdeel van het onderzoek beschreven. Hierin vergelijk ik de ratio s marktconforme waarde/balanswaarde, vanaf nu onderschattingsratio s genoemd, van de clubs in de Eredivisie en Premier League. Deze paragraaf beschrijft het onderzoek naar het tweede gedeelte van de hoofdvraag: is er een significant verschil in deze onderschatting tussen de Nederlandse Eredivisie en de Engelse Premier League. In paragraaf 3.4 wordt afgesloten met een samenvatting van dit hoofdstuk Deel 1 van het onderzoek: de regressie Om de waarde van de spelers op de balans te kunnen vergelijken met een marktconforme waarde is allereerst de balanswaarde nodig. Deze balanswaarde ontleen ik aan de verschillende financiële verslaggevingsdocumenten die door de clubs online gepubliceerd zijn. Ik maak gebruik van de over het boekjaar 2010 / 2011, eindigend op 30 juni De marktconforme waarde van de selectie van een club ga ik schatten met behulp van schattingen gemaakt door de website Deze website schat de waarde van de spelers. Aan de hand van een steekproef van 100 eerder getransfereerde ga ik de kwaliteit van de schattingen van testen. Dit doe ik door middel van een regressieanalyse. De regressieanalyse stelt daarnaast een formule op waarmee de waarde van de spelers (en dus de selecties) geschat kan worden. Deze waarde is de marktconforme waarde van de selectie die vergeleken is met de balanswaarde. Om de kwaliteit van de schattingen van te toetsen is gekeken naar historische transfers, waarbij de schatting van de waarde van is

12 12 vergeleken met de werkelijke transferwaarde van een speler. De steekproef, die terug te vinden is in bijlage 1, bestaat uit 100 getransfereerde spelers uit diverse Europese competities in de afgelopen 5 jaar. Het grootste gedeelte van de steekproef bestaat uit transfers waarbij een Engelse of Nederlandse club is betrokken. De reden hiervoor is dat de focus van dit onderzoek ligt op clubs uit deze landen. Daarnaast bestaat de steekproef voornamelijk uit transfers van het afgelopen seizoen. Hiervoor is gekozen omdat aangenomen is dat de kwaliteit van de schattingen van in de loop van de tijd beter zijn geworden. Met behulp van de steekproef wordt de regressieanalyse uitgevoerd. Hierbij is de Geschatte Transferwaarde de onafhankelijke variabele en de Werkelijke Transferwaarde de afhankelijke variabele. In de lineaire regressieformule: Y = a X + b is Y de afhankelijke variabele Werkelijke Transferwaarde, a is de richtingscoëfficiënt, X de verklarende variabele Geschatte Transferwaarde en b de constante. In de ideale situatie is de Geschatte Transferwaarde gelijk aan de Werkelijke Transferwaarde van de spelers. In dit geval is a gelijk aan één en de constante b gelijk aan nul, waardoor: Y = X Om de coëfficiënten te toetsen worden allereerst de hypotheses voor beide coëfficiënten opgesteld. Voor richtingscoëfficiënt a geldt: h 0 : a = 0 h 1 : a 0 en voor constante b geldt: h 0 : b = 0 h 1 : b 0 Om de betrouwbaarheid van de coëfficiënten is uitgegaan van een 99%- betrouwbaarheidsinterval. Aan de hand van het 99%-betrouwbaarheidsinterval wordt bepaald of de h 0 aangenomen wordt of verworpen. Omdat in de ideale situatie de coëfficiënt a gelijk

13 13 is aan één en de coëfficiënt b gelijk is aan nul, is de formule een betrouwbare schatter voor de waarde van de selecties indien één in het 99%-betrouwbaarheidsinterval van coëfficiënt a valt en nul in het betrouwbaarheidsinterval van coëfficiënt b valt. Indien één in het interval van a valt, dan wordt de nulhypothese verworpen en de alternatieve hypothese aangenomen. Als nul in het betrouwbaarheidsinterval van coëfficiënt b valt, dan wordt de nulhypothese niet verworpen en betekent het dat er niet kan gezegd worden of de constante negatief, positief of nul is. In dit geval wordt dan een nieuwe regressieanalyse uitgevoerd waarbij uitgegaan wordt van een constante b van nul. Nadat de coëfficiënten zijn getest kan een oordeel worden gegeven over de betrouwbaarheid van de schatter. Vervolgens wordt de waarde van de selecties van de clubs geschat. De verkregen waarde van de selecties is dan de marktconforme waarde die vergeleken wordt met de balanswaarde. Uit de vergelijking van de balanswaarde met de marktconforme waarde komt naar voren of de balanswaarde wordt onderschat en de grootte van de onderschattingsratio. Aan de hand van deze ratio s wordt ten slotte getoetst of er, wat deze onderschatting betreft, een significant verschil is tussen de Nederlandse Eredivisie en de Engelse Premier League Deel 2 van het onderzoek: de Wilcoxon rangsomtoets Na het bepalen van de onderschattingsratio s, kan getoetst worden of er, wat deze onderschatting betreft, een significant verschil is tussen de Nederlandse Eredivisie en de Engelse Premier League. Om dit te kunnen vaststellen wordt gebruik gemaakt van de Wilcoxon rangsomtoets. De Wilcoxon-toets voor twee steekproeven is een statistische toets om na te gaan of twee verdelingen ten opzichte van elkaar verschoven zijn. Het is een nietparametrische toets die als alternatief voor de t-toets wordt gebruikt voor twee onafhankelijke steekproeven, waarbij de waarnemingen niet normaal zijn verdeeld. In dit onderzoek zijn de verdeling van de onderschattingratio s van de Eredivisie en de verdeling van de onderschattingratio s van de Premier League de twee onafhankelijke steekproeven. De waarnemingen worden gerangschikt op volgorde van klein naar groot en krijgen daarbij rangnummers. Aan de hand van deze rangnummers kan de toets uitgevoerd worden met als toetsingsgrootheid W, dit is de som van de rangnummers van een steekproef. Om de toets uit te kunnen voeren moeten allereerst de hypotheses worden opgesteld. Voor de toets zijn de volgende nulhypothese en alternatieve hypothese opgesteld:

14 14 h 0 : Verdeling Premier League = Verdeling Eredivisie h 1 : Verdeling Premier League < Verdeling Eredivisie De nulhypothese gaat ervan uit dat er geen verschil is tussen de verdeling van de ratio s van onderschatting voor de Eredivisieclubs en de clubs uit de Premier League. Indien deze hypothese wordt aangenomen dan betekent dit dat er, wat deze onderschatting betreft, geen significant verschil is tussen de Nederlandse Eredivisie en de Engelse Premier League. Voor de alternatieve hypothese (h 1) is een eenzijdige hypothese gekozen, omdat Nederland bekend staat als opleidingsland voor de rest van Europa. Oftewel veel spelers komen uit de jeugd. Engeland staat er juist bekend om alle spelers van buitenaf te halen in plaats van zelf op te leiden. Daarnaast wordt in Engeland ook stelselmatig meer geld uitgegeven aan transfers dan in Nederland zo blijkt uit de cijfers van die terug te vinden zijn in tabel 1. Hier is ook te zien dat de Nederlandse Eredivisie een handelsoverschot op de transferbalans heeft en de Engelse Premier League een handelstekort. Nederland Engeland Seizoen Aantal Spelers Totaal Bedrag Transferbalans Aantal Spelers Totaal Bedrag Transferbalans 2011 / / / / / Tabel 1: Overzicht transferbedragen. Bron: De hypotheses worden getoetst door middel van de toetsingsgrootheid W. Doordat de waarnemingen van beide steekproeven meer zijn dan tien, kan de normale benadering gebruikt worden en de toetsingsgrootheid Z. Indien Z vervolgens buiten het opgestelde kritieke gebied (met een significantieniveau van 1 procent) valt, wordt de nulhypothese verworpen. Het verwerpen van de nulhypothese wijst erop dat er een significant verschil is wat betreft de onderschatting tussen de Nederlandse Eredivisie en de Engelse Premier League. Het significantieniveau voor de toets is 1 procent, dus α = 0,01.

15 Slot In deze paragraaf is beschreven hoe het onderzoek is uitgevoerd om de hoofdvraag van de scriptie te kunnen beantwoorden. Allereerst wordt de balanswaarde van de selectie van de clubs verzameld. Daarna wordt een regressieanalyse uitgevoerd om de kwaliteit van de schatter voor het bepalen van de marktconforme waarde van de selecties te testen. Waarna de marktconforme waarde van de selecties wordt bepaald. Vervolgens worden de balanswaarde en de marktconforme waarde van de selectie met elkaar vergeleken om te bepalen in hoeverre de balanswaarde de marktconforme waarde onderschat. Aan de hand van de ratio balanswaarde/marktconforme waarde wordt ten slotte gekeken of er wat betreft de onderschatting een significant verschil is tussen de Nederlandse Eredivisie en de Engelse Premier League. De toets die hiervoor gebruikt is, is de Wilcoxon rangsomtoets met een significantieniveau van 1 procent. In het volgende hoofdstuk wordt beschreven welke data zij verzameld voor het uitvoeren van het onderzoek en worden de resultaten van het onderzoek gepresenteerd.

16 16 Hoofdstuk 4: Data 4.1. Inleiding In dit hoofdstuk wordt uitgelegd welke data zijn verzameld en worden de resultaten van het onderzoek gepresenteerd en geanalyseerd. In paragraaf 4.2 wordt eerst uitgelegd welke data zijn verzameld en waar de data vandaan zijn gehaald. Daarna worden in paragraaf 4.3 de resultaten van het onderzoek gepresenteerd en geanalyseerd. In paragraaf worden eerst de resultaten van de regressieanalyse beschreven en geïnterpreteerd en in paragraaf worden de uitkomsten van de Wilcoxon rangsomtoets gepresenteerd en geanalyseerd Verzamelde data Om een antwoord te krijgen op de hoofdvraag: wordt door de waardering tegen balanswaarde de waarde van de spelers (selectie) op de balans onderschat en is er een significant verschil in deze onderschatting tussen de Nederlandse Eredivisie en de Engelse Premier League, is allereerst nodig de waarde van de spelers op de balans van de voetbalclubs uit de Engelse Premier League en Nederlandse Eredivisie. Deze waardes zijn ontleend aan de diverse financiële verslaggevingsdocumenten van het boekjaar 2010 / 2011 die de clubs online openbaar hebben gemaakt. Op de balans van de verschillende clubs wordt meestal onder de balanspost immateriële activa de waarde van de spelers aangegeven. Soms omvat deze balanspost meer, maar blijkt uit de titel of uit de toelichting welk deel ervan de waarde van de spelers aangeeft en welk gedeelte niet. Om de balanswaarde van de clubs te kunnen vergelijken met de marktconforme waarde ervan is een schatting nodig van de marktconforme waarde van de selectie. Deze schatting wordt afgeleid uit de geschatte waarde van spelers door de website De steekproef die is getrokken om de regressieanalyse uit te voeren die uiteindelijk leidt naar het schatten van de waarde van de selecties is terug te vinden in de tabel van de bijlage 1. Met behulp van deze data is het onderzoek uitgevoerd en de resultaten hiervan worden gepresenteerd in de volgende paragraaf.

17 Resultaten en analyse onderzoek Regressieanalyse De eerste stap in het onderzoek iss het verzamelen van de waarde van de spelers op de balans van de clubs. In tabel 1, die op de volgende pagina is weergegeven, is aangegeven de naam van de post op de balans en de daarbij behorende waarde. Hieruit blijkt dat de waardes van Excelsior, Heracles Almelo, NAC Breda en FC Twente ontbreken. Dit komt doordat de jaarrekening van 2010 / 2011 van deze clubs niet online beschikbaar is gesteld. De waarde van de balanspost Transferpool van De Graafschap was nul voor het boekjaar 2010 / De tweede stap in het onderzoek is het uitvoeren van de regressieanalyse om de kwaliteit van de schatter te bepalen en vervolgens het schatten van de waarde van de selectie van de clubs. De belangrijkste uitkomsten van de regressieanalyse zijn op de volgende pagina weergegeven in tabel 2. De regressie is uitgevoerd om de kwaliteit van de schatter te testen en de marktconforme waarde van de selecties te schatten. Uit de regressie komt naar voren dat de richtingscoëfficiënt a een waarde van 1,058 heeft. Dit betekent dat als de geschatte transferwaarde één euro toeneemt, de werkelijke transferwaarde met 1,058 euro toeneemt. Nederlandse Eredivisie Engelse Premier League Club Balanspost Balanswaarde Spelers Club Balanspost Balanswaarde Spelers ADO Den Haag Vergoedingssommen Arsenal Intangible Fixed Assets AJAX Vergoedingssommen Aston Villa Intangible Assets AZ Boekwaarde Spelers Blackburn Rovers Intangible Fixed Assets Excelsior Bolton Wanderers Intangible Assets Feyenoord Vergoedingssommen Chelsea FC Intangible Assets De Graafschap Transferpool - Everton Intangible Assets FC Groningen Vergoedingssommen Fulham Intangible Assets SC Heerenveen Immateriële Vaste Activa Liverpool Intangible Assets Heracles Almelo Manchester City Intangible Assets NAC Breda Manchester United Intangible Assets - players' registrations NEC Immateriële Vaste Activa Newcastle United Intangible Assets PSV Vergoedingssommen Norwich City Intangible Assets RKC Waalwijk Afkoopsommen Queens Park Rangers Intangible Assets Roda JC Contractrechten Spelers Stoke City Intangible Assets FC Twente Sunderland Intangible Assets FC Utrecht Immateriële Vaste Activa Swansea City Intangible Assets Vitesse Immateriële Vaste Activa Tottenham Hotspur Intangible Assets VVV Immateriële Vaste Activa West Bromwich Albion Intangible Assets Wigan Athletic Intangible Assets Wolverhampton Intangible Assets Tabel 1: waarde van spelers op de balans Bron: jaarverslagen van de clubs

18 18 Variabele Geschatte Waarde Standaardfout T-waarde Linkergrens 99% - B.I. Rechtergrens 99% - B.I. Richtingscoëfficiënt (a) 1,058 0,029 36,896 0,982 1,133 Constante (b) , ,088-0, , ,417 Tabel 2: Belangrijkste output regressie analyse 1 Voor beide coëfficiënten is een 99%-betrouwbaarheidsinterval opgesteld. Het interval van a loopt van 0,982 tot 1,133. Dit betekent dat met 99% betrouwbaarheid gezegd kan worden dat het interval rond de schatting (1,058) ligt tussen 0,99 en 1,113. Hierdoor is de nulhypothese (h 0 : a = 0) verworpen en de alternatieve hypothese (h 1 : a 0) aangenomen. Het interval van de constante b loopt van ,732 tot ,048. In dit geval is de constante positief, negatief of nul. Omdat in dit geval de nulhypothese niet verworpen kan worden, is een nieuwe regressieanalyse uitgevoerd waarbij uitgegaan is van een constante van nul. De belangrijkste uitkomsten staan hieronder in tabel 3 weergegeven. Variabele Geschatte Waarde Standaardfout T-waarde Linkergrens 99% - B.I. Rechtergrens 99% - B.I. Richtingscoëfficiënt (a) 1,047 0,021 51,011 0,993 1,101 Tabel 3: Belangrijkste output regressie analyse 2 Door de constante op nul te zetten is de regressieanalyse sterker geworden. De standaardfout van de richtingscoëfficiënt is kleiner geworden, de t-waarde is veel groter geworden en het 99%-betrouwbaarheidsinterval is kleiner geworden, dus preciezer. Het 99%-betrouwbaarheidsinterval van richtingscoëfficiënt a loopt van 0,993 tot 1,101. Met 99 procent betrouwbaarheid kan gezegd worden dat de waarde van a ligt tussen 0,993 en 1,101. Hierdoor is de alternatieve hypothese aangenomen en de nulhypothese dus verworpen. In de ideale situatie is de Geschatte Transferwaarde gelijk aan de Werkelijke Transferwaarde. Indien dat het geval zou zijn, dan zou a een richtingscoëfficiënt van één hebben en de constante b zou een waarde van nul hebben. In de regressieanalyse is gekozen voor een waarde van nul voor constante b, daarnaast valt de waarde van één in het 99%- betrouwbaarheidsinterval van a. Op grond hiervan kan er geconcludeerd worden dat de schatting van de marktconforme waarde van een selectie een reëel beeld geeft van de werkelijke waarde van de selectie. Om te bepalen of de resultaten van de regressieanalyse bruikbaar zijn, zijn andere uitkomsten van de regressieanalyse geïnterpreteerd. Allereerst de kwadratensom. De R 2 van het eerste regressiemodel is 0,933 en voor het tweede model 0,963. Deze kunnen echter niet met elkaar vergeleken worden, omdat in het eerste model een constante aanwezig is en in het

19 19 tweede model niet. De R 2 geeft aan de goodness of fit: welk deel van de totale variatie in de afhankelijke variabele hangt samen met de variatie in de onafhankelijke variabele. Dit is dus het samenhangende deel van de spreiding ten opzichte van de totale spreiding. R 2 impliceert dus geen causaliteit, alleen dat er een samenhang is geconstateerd tussen de variatie in de afhankelijke variabele en de variatie in de onafhankelijke variabele. In dit geval hangt 93,3% voor het eerste model en 96,3% voor het tweede model van de variatie in Geschatte Transferwaarde samen met de variatie in Werkelijke Transferwaarde. Naast de interpretatie van de R 2 wordt er ook gekeken naar verschillende veronderstellingen van de regressieanalyse. Veronderstellingen van een regressieanalyse zijn: Constante spreiding (homoscedasticiteit) Residuen zijn onafhankelijk van elkaar en normaal verdeeld Waarnemingen zijn onafhankelijk van elkaar (autocorrelatie) De eerste veronderstelling van homoscedasticiteit is getest door een puntenwolk, met de geschatte transferwaarde op de x-as en de gestandaardiseerde residuen op de y-as, te analyseren. De puntenwolk is terug te vinden in bijlage 2 en laat geen verband zien tussen de punten, dus is er sprake van homoscedasticiteit. De tweede veronderstelling is dat de residuen van de regressie normaal zijn verdeeld. Om te kijken of dit het geval is, is een histogram opgesteld van de residuen en daarbij het gemiddelde en de standaarddeviatie bepaald. In geval van een normale verdeling is het gemiddelde nul en de standaarddeviatie één. Uit het histogram, dat terug te vinden is in bijlage 2, blijken de residuen normaal verdeeld te zijn met een gemiddelde van -0,04 en een standaarddeviatie van 0,99 bij honderd waarnemingen. De laatste veronderstelling heeft betrekking op de autocorrelatie tussen de variabelen. Autocorrelatie wordt gemeten met Durbin Watson statistic. Indien de waarde van de Durbin Watson tussen 0 en 1 ligt, is er sprake van positieve autocorrelatie. Als de waarde tussen 3 en 4 ligt dan is er sprake van negatieve autocorrelatie. Als de waarde van Durbin Watson rond de 2 is, dan lijkt er geen autocorrelatie aanwezig te zijn. De waarde van Durbin Watson is voor deze regressie 2,009 dus is er geen sprake van autocorrelatie. De tests wijzen uit dat de veronderstellingen van de regressieanalyse stand houden. Hieruit kan geconcludeerd worden dat het model een goede schatter is voor het schatten van de marktconforme waarde van de selecties. Om de marktconforme waarde van de selecties te schatten wordt de formule gebruikt die met behulp van de regressieanalyse is verkregen:

20 20 Y = 1,047 X Waarbij Y de afhankelijke variabele Werkelijke Transferwaarde is en X is de verklarende variabele Geschatte Transferwaarde. Deze formule is gebruikt om de waarde van de selecties te schatten. De geschatte waardes door en de marktconforme waardes aan de hand van de opgestelde formule zijn hieronder in tabel 4 weergegeven. De geschatte waardes van zijn berekend op basis van de waarde van de selecties op 15 december 2011 van te gebruiken en hierop de aankopen in de zomertransferperiode in mindering te brengen en hieraan de verkopen toe te voegen. Hierdoor is de waarde van de selectie op 30 juni 2011 bepaald, die vergeleken kan worden met de balanswaardes op 30 juni Door de geschatte waarde van de selectie in de formule in te vullen resulteert de marktconforme waarde van de selecties op 30 juni Totale Totale Totale Waarde Marktconforme Totale Waarde Marktconforme Club Transfermarkt.de Waarde Selectie Club Transfermarkt.de Waarde Selectie ADO Den Haag Arsenal AJAX Aston Villa AZ Blackburn Rovers Excelsior Bolton Wanderers Feyenoord Chelsea FC De Graafschap Everton FC Groningen Fulham SC Heerenveen Liverpool Heracles Almelo Manchester City NAC Breda Manchester United NEC Newcastle United PSV Norwich City RKC Waalwijk Queens Park Rangers Roda JC Stoke City FC Twente Sunderland FC Utrecht Swansea City Vitesse Tottenham Hotspur VVV West Bromwich Albion Wigan Athletic Tabel 4: Overzicht geschatte transferwaardes Wolverhampton De marktconforme waardes zijn vervolgens vergeleken met de balanswaarde en aan de hand daarvan zijn de onderschattingsratio s berekend. De resultaten zijn hieronder vermeld in tabel 5.

21 21 Marktconforme Marktconforme Totale Waarde Onderschattingsratio Totale Waarde Onderschattings- Club Balanswaarde Selectie Club Balanswaarde Selectie ratio ADO Den Haag ,05 Arsenal ,00 AJAX ,00 Aston Villa ,12 AZ ,07 Blackburn Rovers ,66 Excelsior Bolton Wanderers ,73 Feyenoord ,46 Chelsea FC ,68 De Graafschap Everton ,48 FC Groningen ,62 Fulham ,66 SC Heerenveen ,39 Liverpool ,16 Heracles Almelo Manchester City ,45 NAC Breda Manchester United ,53 NEC ,12 Newcastle United ,01 PSV ,79 Norwich City ,12 RKC Waalwijk ,57 Queens Park Rangers ,86 Roda JC ,07 Stoke City ,86 FC Twente Sunderland ,50 FC Utrecht ,40 Swansea City ,50 Vitesse ,47 Tottenham Hotspur ,71 VVV ,69 West Bromwich Albion ,39 Wigan Athletic ,32 Tabel 5: Onderschattingsratio s Wolverhampton ,62 Hieruit blijkt dat de balanswaarde van de spelers voor iedere club lager is dan de marktconforme waarde van de selectie. Dit werd verwacht, omdat in elke selectie ook jeugdspelers zitten die een waarde vertegenwoordigen die niet opgenomen is in de balanspost. Daarnaast kan het verklaard worden doordat afgeschreven wordt op spelers over de duur van het contract, maar door goede prestaties in het veld worden ze juist meer waard in plaats van minder ondanks dat de contractduur afneemt. De laagste ratio is voor Liverpool, de marktconforme waarde van de selectie is maar 1,16 keer hoger dan de totale balanswaarde. Een verklaring hiervoor kan zijn dat Liverpool weinig jeugdspelers in de selectie heeft zitten, maar ook dat de club meer betaald heeft voor spelers dan de marktconforme waarde. Een andere reden kan zijn dat de spelers van Liverpool minder waard zijn geworden door de prestaties op het veld en de club daar geen rekening mee heeft gehouden door impairments op de spelers uit te voeren. De hoogste ratio is voor RKC Waalwijk, de marktconforme waarde van de selectie is 660,57 keer hoger dan de totale balanswaarde. Dit kan verklaard worden doordat RKC Waalwijk veel jeugdspelers in de selectie heeft zitten die dus niet op de balans staan. Een andere reden kan zijn dat RKC alleen maar transfervrije spelers aantrekt. Hiervoor hoeft geen vergoeding betaald te worden, maar de spelers vertegenwoordigen toch een waarde voor de club zodra ze gecontracteerd zijn. De clubs die bekend staan veel geld te hebben, zoals in Nederland Ajax, PSV en

22 22 Vitesse en in Engeland Chelsea, Manchester City en Manchester United, die lijken dit geld ook te beruiken door het geld uit te geven aan spelers. In hun land behoren zij tot de teams met de laagste onderschattingsratio s. Als vervolgens de landen met elkaar worden vergeleken dan lijkt het dat de onderschattingsratio s in Nederland verspreider zijn dan de onderschattingsratio s in Engeland. Met behulp van de Wilcoxon rangsomtoets wordt in de volgende paragraaf getest of dit een significant verschil is en wordt daar een analyse van gegeven Wilcoxon rangsomtoets De volgende stap in het onderzoek was het uitvoeren van de Wilcoxon rangsomtoets om te bepalen of de verdelingen van de onderschattingsratio s voor Nederland en Engeland van elkaar zijn verschoven om zo het tweede gedeelte van de hoofdvraag te kunnen beantwoorden. De uitkomsten van de toets staan hieronder in tabel 6 weergegeven Wilcoxon W 252 Z-waarde - 3,242 Kritieke gebied Z < -2,33 Hypothese h 0 Verwerpen Tabel 6: Toetsingsresultaten De nulhypothese is verworpen, omdat de z-waarde in het kritieke gebied valt. Dit betekent dat de alternatieve hypothese wordt aangenomen. Er lijkt dus significant verschil te zijn tussen de verdelingen van de ratio s van de Nederlandse Eredivisie en Engelse Premier League. Dit houdt in dat de waardering van spelers tegen marktconforme waardes een groter effect lijken te hebben voor de clubs uit Eredivisie dan voor de clubs uit de Premier League. Dit werd vooraf verwacht doordat de clubs in Engeland bekend staan om het uitgeven van geld aan transfers en daardoor de post op de balans dichter bij de reële waarde van de selectie zit. Die hypothese is door middel van dit onderzoek ondersteund.

23 23 Hoofdstuk 5: Conclusie In deze scriptie is onderzocht of door de waardering tegen balanswaarde de waarde van de spelers (selectie) op de balans wordt onderschat en of er een significant verschil in deze onderschatting is tussen de Nederlandse Eredivisie en de Engelse Premier League. Om antwoord te verkrijgen op deze vraag is literatuur bestudeerd over human resource accounting en de huidige accounting regels voor waardering immateriële activa, zoals spelers bij voetbalclubs, op de balans. Vervolgens is de balanswaarde van spelers van clubs uit de Nederlandse Eredivisie en Engelse Premier League vergeleken met de geschatte marktconforme waarde van deze spelers. Deze geschatte marktconforme waarde is verkregen met behulp van de uitkomsten van een regressieanalyse op een steekproef van 100 eerder getransfereerde spelers. Uit deze vergelijking zijn onderschattingsratio s naar voren gekomen, die getoetst zijn met behulp van de Wilcoxon rangsomtoets, om te kunnen bepalen of er een significant verschil is wat betreft onderschatting is tussen clubs uit de Eredivisie en de clubs uit de Premier League. Uit het onderzoek is naar voren gekomen dat de balanswaardering van alle clubs lager is dan de geschatte marktconforme waarde van de selecties. Dit werd vooraf verwacht onder meer doordat jeugdspelers en transfervrije spelers niet op de balans staan, terwijl ze toch een waarde voor de club vertegenwoordigen. Daarnaast is uit het onderzoek naar voren gekomen dat de waardering van spelers tegen marktconforme waardes meer effect lijkt te hebben voor de clubs uit Eredivisie dan voor de clubs uit de Premier League. Ook dit werd vooraf verwacht, doordat clubs in Nederland bekend staan voor het opleiden van spelers, terwijl in Engeland meer geld wordt uitgegeven aan het aankopen van spelers. Door dit onderzoek is slechts getracht een indicatie te verkrijgen van de onderwaardering die het gevolg is van het waarderen van spelers op de balans tegen verkrijgingsprijs in plaats van marktconforme waarde. Verschillende zaken zijn buiten beschouwing gelaten. Zo is bijvoorbeeld geen aandacht geschonken aan de uitvoerbaarheid van het waarderen van spelers tegen marktconforme waarde, er is niet stil gestaan bij wat de effecten voor de voetbalclubs zouden kunnen zijn indien deze manier van waarderen wordt gebruikt (buiten een verhoging van de balanspost) en ook is er geen aandacht geschonken aan de opbouw van een transfersom en de grootte verscheidenheid aan contracten. Dit zouden onderwerpen kunnen zijn die in vervolgonderzoeken kunnen worden meegenomen.

24 24 Bibliografie: Amir, E., en G, Livne (2005). Accounting, valuation and duration of football player contracts. Journal of Business Finance & Accounting, 32(3 4), American Acounting Association Committee on Human Resource Accounting - AAA (1973): Report of the Committee on Human Resource Accounting. Supplement to The Acounting Review, 48, p.169. Accounting Standards Board (1997). Financial Reporting Standard 10: Goodwill And Intangible Assets. London: Accounting Standards Board BNR (2012). Dokken voor Messi s salaris ( 8 mei. Deloitte (2012). Premier League clubs transfer spending cut ( VgnVCM c56f00aRCRD.htm), 4 mei. Deloitte FML (2012). Deloitte Football Money League Deloitte Sports Business Group. Manchester. KNVB (2010). Rapport: Werkgroep Structurele verbetering financiële positie Betaaldvoetbalorganisaties. Zeist. Flamholtz, E.G. (1971): A model for human resource valuation: A stochastic process with service rewards. The Accounting Review, 46, (2), Flamholtz, E.G. (1973): Human resource accounting: Measuring positional replacement cost. Human Resource Management, 12, (1), Hekimian, J. S., en J. Curtis (1967): Put people on your balance sheet. Harvard Business Review, Jan-Feb, Lev, B., en A. Schwartz (1971) On the Use of the Economic Concept of Human Capital in Financial Statements. The Accounting Review, 46, (1), Lozano, F.J.M., en A.C. Gallego (2011). Deficits of accounting in the valuation of rights to exploit the performance of professional players in football clubs. A case study. J Manag Control, 22, Michie, J., en S. Verma (1999). Accounting for footballers and football clubs. In Birbeck College Football Governance Research Centre. London. Morrow, S. (1995). Recording the human resource of football players as accounting assets: establishing amethodology. Irish Accounting Review, 2, Morrow, S. (1992). Putting people on the balance sheet: HRA applied to professional football clubs. Royal Bank of Scotland Review, 174,