Tentoonstelling 100 jaar Bonifatiuskerk Spanbroek

Maat: px

Weergave met pagina beginnen:

Download "Tentoonstelling 100 jaar Bonifatiuskerk Spanbroek"

Juliana Driessen
7 jaren geleden
Aantal bezoeken:

1 Tentoonstelling 100 jaar Bonifatiuskerk Spanbroek

2 Bonifatius De Weldoener Apostel van Westfriesland. Op een missietocht bij Dokkum in 754 vermoord. Wat heeft onze voorouders ertoe gebracht om Bonifatius tot beschermheilige van de parochiegemeenschap van Spanbroek te kiezen? Hebben zij zelf in de naam een opdracht gezien? Een besef dat men een goed christen is door wel te doen? Of ligt er een historische relatie tussen de prediking van Bonifatius in Westfriesland? Het is niet bekend. Maar in 1125 wordt in de kerkenlijst van een Egmondse monnik de kerk van Spanbroek genoemd. De eerste Bonifatiuskerk aan het begin van de Sapnbroekerweg kwam tijdens de reformatie onder protestants beheer. Men werd toen gedwongen om van schuilkerken gebruik te maken. Eén daarvan stond vermoedelijk op de plaats waar nu de huidige Bonifatiuskerk staat. In 1824 werd onder pastoor Zwanenburg op de plaats waar de kerk nu staat een nieuwe houten kerk gebouwd. Door de uitbreiding van de parochie werd de kerk diverse malen vergroot en vernieuwd en in 1909 werd besloten een geheel nieuwe kerk te bouwen. Onder architectuur van Robbers uit Haarlem bouwde aannemer Verberne uit Venhuizen binnen een jaar voor fl ,- de kerk. Pastoor was toen A.G. Stekelenburg. 2

3 Het interieur van de kerk is voorzien van vele beelden en prachtige gebrandschilderde ramen, geschonken door de parochianen b.g.v. jubilea of feestelijke gebeurtenissen. Deze verbeelding heeft duidelijk de bedoeling de gelovigen bekend te maken met wat de kerk ons te geloven voorhoudt en te laten zien wie ons daarin als voorbeeld zijn voorgegaan. Een Biblia pauperum noemde men dat, zodat ook de gewone, wat ongeletterde gelovigen, zichtbaar kennis konden nemen van wat de kerk ons te geloven voorhield. Onder de beelden tegen de pilaren staan de namen vermeld van de heiligen die worden voorgesteld. De beelden zijn bijna allemaal gemaakt door P.J. Maas uit Haarlem. Gebrandschilderd raam in het priesterkoor van de Bonifatiuskerk. De moord op Bonifatius te Dokkum in 754 3

4 Het geboorteraam De gebrandschilderde ramen rechts in de kerk hebben betrekking op het leven van Christus. Zijn geboorte, de opdracht in de tempel en zijn onderricht aan de schriftgeleerden. Ze zijn bijzonder fraai en kleurrijk uitgevoerd. De opdracht in de tempel Het onderricht aan de schriftgeleerden 4

5 De ramen aan de linkerzijde gaan over het leven van Maria: haar geboorte, haar opdracht in de tempel, haar overlijden en haar kroning tot hemelkoningin 5

6 In het dwarsschip links zien we de nederdaling van de heilige Geest over Maria en de apostelen. In het rechter dwarsschip zien we het zogenaamde Rozenkransraam : Maria met heiligen en engelen. 6

7 Het Maria-altaar 7

8 Maria heeft in de kerk een grote plaats gekregen. Links in het dwarsschip staat een piëta (de Moeder van smarten) en achter bij de doopkapel een beeltenis van de Moeder van Altijddurende Bijstand. Moeder van Smarten Moeder van Altijddurende Bijstand Overal waar ruimte was om iets uit te beelden, werden beeltenissen aangebracht. Van de plaats waar u meestal zit, het middenschip, kunt u het meeste zien. Laten we eens op de achterste bank gaan zitten. Vroeger stonden hier de armenbankjes. De mensen die geen plaats konden kopen bij de jaarlijkse verkoop van inmiddels opengevallen plaatsen en die zelfs het dubbeltje plaatsengeld, dat gevraagd werd voor een open plaats, niet konden missen, mochten hier gratis zitten en knielen. Ze waren ook arm, die bankjes, zonder leuning of steun waar je je kerkboek op neer kon leggen. 8

9 De kerk heeft ook veel muurschilderingen. De voorstellingen in het priesterkoor verbeelden heiligen die allemaal een duidelijke relatie hebben met de Eucharistie. Ook het hoofdaltaar en de communiebanken getuigen daarvan met voorstellingen van: het offer van Melchisedech, het offer van Abraham, het kruisoffer en laatste avondmaal. Verder Mozes en het manna, Jezus met de Emmausgangers en de wonderbare broodvermenigvuldiging. 9

10 In het priesterkoor zien we tenslotte drie prachtige ramen. Van links naar rechts: De prediking van De marteldood van De martelaren Antonius van Padua Bonifatius te Dokkum van Gorcum Het hoofdaltaar Tussen de kruiswegstaties, die zijn geschilderd op koperen platen door de gebroeders A. en P. Windhausen uit Roermond, treffen we de afbeeldingen aan van de grote en kleine profeten en de evangelisten. Alle beelden die tot de verbeelding spraken of beschermheiligen waren van vakgenoten uit het dorp, zijn vertegenwoordigd. En zelfs enige naam- en patroonheiligen van de gevers. 10

11 Het is opvallend dat Antonius een zeer ruime plaats heeft gekregen in onze kerk. Het krap weggedrukte devotiealtaar van Antonius, met alweer zijn beeld, onderstreept dit nogmaals. Antonius de minderbroeder, predikant van Padua die als goede vriend vaak, misschien ten onrechte, werd aangeroepen om verloren zaken weer te vinden. Naast Antonius neemt Maria in de uitbeeldingen in onze kerk een heel grote plaats in. Die plaats had ze ook in het leven van Christus, dus in de kerk, en die plaats zou ze dus ook nog steeds bij ons in moeten nemen. St. Antonius Bij alle goede gevers kon de burgemeester niet achterblijven. Maar hij heeft misschien toch een beetje waar voor zijn geld willen hebben en zijn eigen patroonheilige en die van zijn vrouw ten tonele gevoerd: Adrianus, de romeinse veldheer en Catharina van Alexandrië, de verdedigster van het geloof. Zij was, zegt de legende, vijftig wijsgeren te machtig en bracht hen tot bekering. Keizer Maxentius liet haar daarna martelen op een wagenrad. Op grond van het rad uit haar martelgeschiedenis is zij o.a. patrones van alle ambachtslieden waar draaibewegingen aan te pas komen zoals molenaars, pottenbakkers, messenen scharenslijpers en schoenmakers, maar ook van scholieren, studenten, docenten, wijsgeren, filosofen en theologen, juristen, advocaten, notarissen en wetgeleerden. Adrianusbeeld geschonken door burgemeester Adrianus Commandeur 11

12 Sint Cornelius werd in de Middeleeuwen een echte volksheilige. Hij behoorde tot de zogenaamde noodhelpers bij ziekten en moeilijkheden. Hij werd de patroon tegen veeziekten. Door een fout van de metselaar? stond zijn beeld eerst op de plaats van Bonifatius. Dan staat daar de H. Anna, moeder van Maria. Zal zij al die wonderlijke gebeurtenissen hebben begrepen? Zij heeft net als alle moeders, in stilte gebeden, geluisterd en afgewacht in nederige eenvoud, met een beschermende hand rond haar kind. H. Anna Sint Cornelius Een beschermengel hebben we allemaal wel nodig! Nu, hij staat er dan ook. De engelbewaarder, de bode die ten dienste staat van het volk. Een begeleider zoals iedereen van aanzien een geleider heeft. En binnen de geloofsgemeenschap zijn we allemaal van aanzien. Beschermengel 12

13 In de rechterzijbeuk zien we het vervolg van de serie heiligen. De H. Willibrordus, apostel van Nederland is min of meer familie van Bonifatius en hoort daarom ook thuis in onze kerk Elizabeth van Thüringen Trok zich het lot aan van hulpbehoevenden en zieken. Elisabeth werd o.a. de patrones van de charitas, van Hongarije, van ziekenhuizen, verpleegsters, stervende kinderen, bannelingen, bedelaars, wanhopige mensen, weduwen, wezen en weduwnaars, en van de Derde Orde van Franciscus. 2. Thomas van Aquino Theoloog en leraar. Schreef veel kerkelijke hymnen. 3. Bonaventura Kerkleraar en groot theoloog. 4. Catharina van Siënna Verzorgde pestlijders. Bekend om haar grote naastenliefde. 5. Tarcisius 3 e eeuw. Martelaar voor de Eucharistie, patroon van acolieten en misdienaars. Boven alles uit en ver van ons weg, ook al door de historie zo bepaald, staan daar plechtig getooid de twaalf apostelen. Links: Petrus, Johannes, Philippus, Bartholomeus, Thaddeus en Jacobus minor. Rechts: Paulus, Simon, Andreas, Jacobus maior, Mattheus en Thomas. 13

14 De apostelen waren minder plechtig dan ze daar staan. Het waren eenvoudige, noeste werkers, bang voor het onbekende, echte Joden, soms zoekend naar eigen belang, maar toch eenmaal door de Geest geraakt, trokken ze met een bijna vermetel lijkend vertrouwen de hele toenmalige wereld in, ten koste van alles wat ze bezaten. Het Jozef-altaar ziet u hierboven afgebeeld. Sint Jozef is wat in de vergetelheid geraakt. Zijn feestdag, 19 maart, werd altijd groots gevierd. Hoofd van het huisgezin en patroon van een zalige dood. De stille zorger voor alle dagelijkse behoeften. We zouden hem best wat in ere kunnen herstellen. 14

15 15

16 Tot slot Niet alles kan in dit kort bestek worden vermeld; er is veel te zien wat ons kan aansporen tot een overweging en bezinning op de rijkdom van ons geloof. Heel vluchtig hebben we de beelden en afbeeldingen bezien en de personen even belicht, die daar achter staan. Ze laten ons mensen zien met hun beperktheden van vallen en opstaan, opstandigheid en zoeken naar de juiste richting. Door dat zoeken heen zijn ze tot de heiligen gegroeid die voor ons staan. Mogen zij bij het feestelijk gebeuren rond onze kerk ons voor de geest staan en wellicht kunnen ze ook vandaag nog tot voorbeeld en inspiratie zijn. 16

Vergelijkbare documenten

Plechelmusbasiliek - Oldenzaal

Plechelmusbasiliek - Oldenzaal De oudste delen van het bestaande gebouw dateren uit het midden en de tweede helft van de 12 e eeuw. Rond 1150 werd de kerk vervangen door een nieuw gebouw in romaanse stijl. De belangrijkste restauratie