Verslag over de doorlichting van Gemeentelijke basisschool - De Mozaïek te Antwerpen

Transcriptie

1 Vlaams Ministerie van Onderwijs en Vorming Onderwijsinspectie Hendrik Consciencegebouw Koning Albert II-laan BRUSSEL Verslag over de doorlichting van Gemeentelijke basisschool - De Mozaïek te Antwerpen Hoofdstructuur bao Instellingsnummer 7237 Instelling Gemeentelijke basisschool - De Mozaïek Directeur Ann GITTENAER Adres Silsburgstraat DEURNE telefoon fax ann.gittenaer@so.antwerpen.be website/url Bestuur van de instelling AGB Stedelijk Onderwijs Antwerpen te ANTWERPEN 1 adres Grote Markt ANTWERPEN 1 Scholengemeenschap Oost 1 te BORGERHOUT adres Lamornièrestraat ANTWERPEN 1 CLB Stedelijk CLB Antwerpen te ANTWERPEN 1 adres Lange Gasthuisstraat ANTWERPEN 1 Dagen van het doorlichtingsbezoek 07/11/2011, 08/11/2011, 10/11/2011 Einddatum van het doorlichtingsbezoek 10/11/2011 Datum bespreking verslag met de 22/11/2011 instelling Samenstelling inspectieteam Inspecteur-verslaggever Willy De Herdt Teamleden Lydia Loquet Deskundige(n) behorend tot de nihil administratie Externe deskundige(n) nihil Gemeentelijke basisschool - De Mozaïek te Antwerpen 1

2 INHOUDSOPGAVE INLEIDING SAMENVATTING FOCUS VAN DE DOORLICHTING Leergebieden in de focus Procesindicatoren of -variabelen in de focus VOLDOET DE SCHOOL AAN DE ERKENNINGSVOORWAARDEN? Kleuteronderwijs: Nederlands Kleuteronderwijs: wiskundige initiatie Lager onderwijs: Nederlands Lager onderwijs: wiskunde BEWAAKT DE SCHOOL DE EIGEN KWALITEIT? Curriculum Begeleiding ALGEMEEN BELEID VAN DE SCHOOL STERKTES EN ZWAKTES VAN DE SCHOOL Wat doet de school goed? Wat kan de school verbeteren? Wat moet de school verbeteren? ADVIES REGELING VOOR HET VERVOLG Gemeentelijke basisschool - De Mozaïek te Antwerpen

3 INLEIDING Dit verslag is het resultaat van de doorlichting van uw instelling 1 door de onderwijsinspectie van de Vlaamse Gemeenschap. Het decreet betreffende de kwaliteit van onderwijs van 8 mei 2009 geeft haar de opdracht hiertoe. Tijdens een doorlichting gaat de onderwijsinspectie na of de instelling de erkenningsvoorwaarden respecteert, of ze op systematische wijze haar eigen kwaliteit bewaakt en of ze zelfstandig de tekorten kan remediëren. Het advies in dit verslag heeft betrekking op alle erkenningsvoorwaarden uitgezonderd de voorwaarden betreffende hygiëne, veiligheid en bewoonbaarheid. Vanaf het schooljaar vindt de controle op de erkenningsvoorwaarden betreffende bewoonbaarheid, veiligheid en hygiëne gelijktijdig met de doorlichting plaats. Deze controle op bewoonbaarheid, veiligheid en hygiëne resulteert in een afzonderlijk verslag. Alle verslagen worden gepubliceerd op Het referentiekader dat de onderwijsinspectie gebruikt bij een doorlichting is opgebouwd rond de componenten context, input, proces en output: context: de omgevingskenmerken en de kenmerken van administratieve, materiële, bestuurlijke en juridische aard die de instelling karakteriseren input: kenmerken van het personeel en van de leerlingen of cursisten van de instelling proces: initiatieven die een instelling neemt om output te realiseren, rekening houdend met haar context en input output: de resultaten die de instelling met haar leerlingen of cursisten bereikt. Meer info over het CIPO-referentiekader vindt u op De doorlichting bestaat uit drie fases: het vooronderzoek, het doorlichtingsbezoek en de verslaggeving. Tijdens het vooronderzoek selecteert de onderwijsinspectie de onderwijsdoelstellingen en de procesindicatoren of -variabelen die het inspectieteam onderzoekt tijdens het doorlichtingsbezoek. Tijdens het doorlichtingsbezoek verzamelt het inspectieteam bijkomende informatie via observaties, gesprekken en analyse van documenten. Het resultaat van de doorlichting is het doorlichtingsverslag. Het doorlichtingsverslag vangt aan met een voor het brede publiek toegankelijke samenvatting. Het vervolgt met een beschrijving van de doorlichtingsfocus. Tijdens een doorlichting zoeken de onderwijsinspecteurs een antwoord op drie onderzoeksvragen: In welke mate voldoet de instelling aan de onderwijsdoelstellingen? (het erkenningsonderzoek) In welke mate onderzoekt en bewaakt de instelling op een systematische manier de kwaliteit van de processen zodat deze bijdragen tot het bereiken/nastreven van de onderwijsdoelstellingen? (het kwaliteitsonderzoek) Is er in de instelling een algemeen beleid dat het mogelijk maakt om zelfstandig tekorten weg te werken? (het onderzoek algemeen beleid ) In drie hoofdstukken geeft de onderwijsinspectie een antwoord op deze vragen. 1 Instelling: onderwijsinstelling of CLB (Decreet betreffende de kwaliteit van onderwijs, artikel 2, 11 ). Onderwijsinstelling: een pedagogisch geheel waar onderwijs georganiseerd wordt en waaraan een uniek instellingsnummer toegekend is (Decreet betreffende de kwaliteit van onderwijs, artikel 2, 13 ) Gemeentelijke basisschool - De Mozaïek te Antwerpen 3

4 Om de kwaliteit van de processen in kaart te brengen gebruikt de onderwijsinspectie een kwaliteitswijzer. Het inspectieteam gaat met de kwaliteitswijzer na of de instelling bij haar activiteiten aandacht heeft voor doelgerichtheid: welke doelen stelt de instelling voorop? ondersteuning: welke ondersteunende initiatieven neemt de instelling om efficiënt en doelgericht te werken? doeltreffendheid: worden de doelen bereikt en gaat de instelling dit na? ontwikkeling: heeft de instelling aandacht voor nieuwe ontwikkelingen? Meer informatie over de kwaliteitswijzer vindt u eveneens op Wat de instelling goed doet, wat de instelling kan verbeteren en wat de instelling moet verbeteren komt aan bod bij Sterktes en zwaktes van de instelling. Het doorlichtingsverslag eindigt met een advies dat betrekking heeft op alle of op afzonderlijke structuuronderdelen van de instelling. De onderwijsinspectie kan drie adviezen uitbrengen: een gunstig advies: het inspectieteam adviseert gunstig over de verdere erkenning van de instelling of van structuuronderdelen een beperkt gunstig advies: het inspectieteam adviseert gunstig over de erkenning van de instelling of van structuuronderdelen als de instelling binnen een bepaalde periode voldoet aan de voorwaarden vermeld in het advies een ongunstig advies: het inspectieteam adviseert om de procedure tot intrekking van de erkenning van de instelling of van structuuronderdelen op te starten. Bij een ongunstig advies beoordeelt de onderwijsinspectie bovendien of de instelling de vastgestelde tekorten zelfstandig kan wegwerken. Binnen een termijn van dertig kalenderdagen na ontvangst van het definitieve verslag informeert de directeur van de instelling leerlingen, ouders en/of cursisten over de mogelijkheid tot inzage. De directeur van het centrum voor leerlingenbegeleiding informeert de centrumraad. Binnen de dertig kalenderdagen na ontvangst moet de directeur van de instelling het verslag volledig bespreken tijdens een personeelsvergadering. Het bestuur van de instelling of zijn gemandateerde tekent het verslag voor gezien. Het bestuur stuurt het binnen dertig kalenderdagen na ontvangst terug naar de onderwijsinspectie en maakt eventueel melding van zijn opmerkingen. De instelling mag het verslag niet gebruiken voor publicitaire doeleinden. Meer informatie? en Gemeentelijke basisschool - De Mozaïek te Antwerpen

5 1. SAMENVATTING De stedelijke basisschool Mozaïek kende de laatste jaren een toename van het leerlingenaantal. Behalve in het zesde leerjaar nadert men de maximale bezettingsgraad. De kinderen komen uit de buurt die gekenmerkt is door multiculturaliteit. De diversiteit van de schoolpopulatie neemt toe en het aandeel van de leerlingen dat beantwoordt aan de GOK-kenmerken verhoogt. Om te voldoen aan de onderwijsbehoeften van soms erg heterogene groepen kinderen heeft de school vooral geïnvesteerd in een zorgbeleid en het introduceren van moderne leermiddelen en actuele onderwijsleerpakketten. Tijdens de doorlichting zoomde de inspectie in op de leergebieden Nederlands en wiskunde en de aspecten onderwijsaanbod en leerbegeleiding. De kleuterafdeling voldoet aan haar maatschappelijke opdracht om de ontwikkelingsdoelen na te streven. Vanaf dit schooljaar werken de kleuterleraren met een digitale planning waarbij men systematisch de leerplandoelen van het eigen net kan inroosteren en bewaken. Daardoor wordt het aanbod in de klas gelinkt aan en ook gestuurd door het leerplan. Om aan te tonen dat men bij de kleuters de verwachtingen ook realiseert, gebruiken de leraren een kindvolgsysteem en genormeerde toetsen. Later zal duidelijk worden of deze verschillende referentiekaders de efficiëntie in de leerlingenbegeleiding verhogen. Het aanbod voor Nederlands en wiskunde is geïntegreerd in de thematische werking en de leerkrachten creëren voldoende kansen om vaardigheden en inzichten te ontwikkelen. Bij de oudste kleuters gaat er naast functionele speel- en leermomenten intentionele aandacht naar de ontwikkeling van de lees- en rekenvoorwaarden. De school beschikt over kwaliteitsvolle lesmaterialen die momenteel volop worden geïntegreerd in de kleuterklassen. Onder impuls van het zorgteam wordt er gewerkt aan de samenhang binnen de kleutergroepen, onder meer door afspraken te maken over woordenschatuitbreiding en het gebruik van de instructietaal. Zowel in de kleuter- als in de lagere afdeling wordt de werking geïnspireerd door de zorgvisie die de laatste jaren meer en meer gestalte kreeg. Men wil een warme, kleinschalige school zijn waarin kinderen, leerkrachten en ouders zich thuis voelen. Binnen een veilige leeromgeving staan aspecten als welbevinden en betrokkenheid in de focus. De school realiseert reeds een aantal doelen uit haar zorgvisie of werkt hier sterk aan. Zo worden een huiswerkbeleid en een leesbeleid op poten gezet. Onder het motto de lat hoog wil men de beschikbare onderwijstijd efficiënt benutten. Hier ligt een knelpunt want uit observaties blijkt dat in een aantal klassen in de lagere afdeling de leerlingen de decretaal voorziene 28 lestijden niet krijgen. Dit aspect moet geoptimaliseerd worden want het heeft ook sterke invloed op de leerprestaties van de leerlingen. De verwachtingen die de school zichzelf stelt inzake het leesniveau worden in verschillende klassen door een belangrijk aantal kinderen niet gehaald. Een belangrijk aantal kinderen stroomt voortijdig uit naar de B-klas in het secundair onderwijs. Uit de resultaten op externe proeven blijkt dat de scores van de overblijvende leerlingen in de zesde klas voor Nederlands gemiddeld lager zijn dan in de vergelijkbare scholen. Voor wiskunde liggen de resultaten van de externe proeven doorgaans beter. De school heeft de beschikbare resultaten op eigen en externe toetsen nog niet gebruikt om ze te interpreteren en analyseren en er gerichte bijsturingen aan te koppelen. De school kiest ervoor om de kinderen te groeperen in de gebruikelijke leeftijdsgroepen die zoveel mogelijk samen een leertraject doormaken. Doordat de leerlingengroepen en klassen erg divers en heterogeen zijn, is deze klas- en schoolorganisatie niet altijd aangepast aan de beginsituatie en de onderwijsnoden van de kinderen. Een beperkt aantal kinderen volgen sommige leergebieden in een ander leerjaar. Volgens de zorgvisie is de klasleerkracht de eerste verantwoordelijke in de begeleiding van de kinderen wat in deze schoolcontext een zware opdracht betekent. De leden van het zorgteam Gemeentelijke basisschool - De Mozaïek te Antwerpen 5

6 ondersteunen leerlingen en leerkrachten en hebben ieder een duidelijke en specifieke taak. De wijze waarop de ondersteuning verloopt is divers. De efficiëntie ervan heeft vaak te maken met de kwaliteit van het klasmanagement van de leerkrachten. De school kan in de toekomst dan ook werk maken van het effectiever didactisch coachen van leraren op de klasvloer, het oplijsten van de professionaliseringsbehoeften en organiseren van een doelgerichte navorming. Bij het bepalen van haar onderwijsaanbod laat de school zich leiden door de noden van de kinderen. Dit wordt duidelijk in het dagelijks klas- en schoolleven dat veel structuur biedt. Een aantal initiatieven zoals het inrichten van een naschoolse huiswerkklas zijn echt op hun plaats en geven meerwaarde aan de school. De inspectie besluit de doorlichting met een gunstig advies beperkt in de tijd en vertrouwt op de inzet en verantwoordelijkheidszin van het team om de vastgestelde tekorten voor Nederlands en wiskunde weg te werken en dit in combinatie met het respecteren van de wettelijk vereiste onderwijstijd. De school kan zich hierbij laten ondersteunen door de pedagogische begeleidingsdienst. 2. FOCUS VAN DE DOORLICHTING Op basis van het vooronderzoek en in het kader van een gedifferentieerde doorlichting heeft de inspectie leergebieden en procesindicatoren/procesvariabelen geselecteerd voor onderzoek tijdens de doorlichtingsbezoeken. 2.1 Leergebieden in de focus Kle uteronde rwijs Nederlands wiskundige initiatie Lager onde rwijs Nederlands wiskunde 2.2 Procesindicatoren of -variabelen in de focus Onderwijs Curriculum Onderwijsaanbod Begeleiding Leerbegeleiding Gemeentelijke basisschool - De Mozaïek te Antwerpen

7 3. VOLDOET DE SCHOOL AAN DE ERKENNINGS- VOORWAARDEN? Het onderzoek naar het voldoen aan de erkenningsvoorwaarden levert voor de geselecteerde leergebieden het volgende op: 3.1 Kleuteronderwijs: Nederlands Voldoet Motivering De school plaatst de taalontwikkeling van de leerlingen voorop in de prioriteiten. Hiervoor verwijzen de teamleden unaniem naar de achtergrondkenmerken van de kinderen. De schoolpopulatie kent een bijzondere grote diversiteit inzake de beheersing van het Nederlands. Sommige kinderen hebben het Nederlands als thuistaal, bij vele anderen is dit niet het geval. De school vangt ook anderstalige nieuwkomers op. Het GOK-plan stelt het taalvaardigheidonderwijs als hoofddoel voorop en voorziet het invoeren van nieuwe kwaliteitsvolle onderwijsleermiddelen voor Nederlands. Momenteel is dit reeds deels gerealiseerd met name voor de groep van de oudste kleuters. Voor de planning van de activiteiten baseren de leraren zich op afspraken die de gelijkgerichte werking bevorderen. Voor elke groep is er een weekplanning. Ze gaan uit van een thematische werking waarin er meestal wekelijks een nieuw thema aan bod komt. In de weekplanning voorziet men voor alle leergebieden diverse activiteiten. De leraren gaan na welke leerplandoelen aan bod gekomen zijn via een koepeleigen digitaal instrument dat dienstig is voor de planning en ook een overzicht biedt van de doelen die geregeld in de focus staan. Er is ook een summiere jaarplanning waarin thema s opgenomen zijn. Voor dagelijks weerkerende activiteiten beschikken de kleuteronderwijzers over doelenlijsten. Ondanks de grote diversiteit in de kleutergroepen is er weinig aandacht voor individualisatie in de planning van de leerkrachten. In een aantal werkvormen zoals contractwerk gebruiken de kleuteronderwijzers wel de mogelijkheden tot differentiatie. De gelijkgerichtheid in het deelteam wordt bevorderd door recent opgestelde woordenschatlijsten en afspraken rond instructietaal die het aanbod en de verwachtingen naar de kinderen per leergroep bepalen. Om de taalontwikkeling van de kleuters in kaart te brengen beschikken de leraren over eigen observaties en het kindvolgsysteem. In dit kindvolgsysteem komen diverse aspecten van taalverwerving aan bod. Het systeem is echter niet gelinkt aan de leerplandoelen die de kleuteronderwijzers gebruiken als basis voor hun planning. De school wil genormeerde toetsen invoeren om de taalontwikkeling na te gaan. Door deze verschillende initiatieven baseren de leraren zich op verschillende en diverse referentiekaders voor het aanbod voor Nederlands. Kleuters die nog onvoldoende taalvaardig zijn, krijgen ondersteuning van een GOKleerkracht. Hiertoe ontwikkelde deze leerkracht groepshandelingsplannen per leergroep die eerder algemeen geformuleerd zijn. Geïndividualiseerde handelingsplannen die zich richten op specifieke noden van kleuters zijn er niet. Bij de opvang door de AN-leerkracht is er meer aandacht voor geïndividualiseerde ondersteuning. Om de overgang van de kleuter- naar de lagere afdeling te begeleiden, voorzien de betrokken leerkrachten van beide groepen diverse activiteiten op kind- en lerarenniveau. De kleinschaligheid van de school leidt er toe dat leerkrachten doorgaans de meeste leerlingen kennen. Tijdens overgangsgesprekken worden de leerlingendossiers doorgegeven en besproken. Voor de jongste kleuters onderneemt de school recent initiatieven om de ouders meer te betrekken bij de taalontwikkeling van hun kind Gemeentelijke basisschool - De Mozaïek te Antwerpen 7

8 3.2 Kleuteronderwijs: wiskundige initiatie Voldoet Motivering Vanaf het begin van dit schooljaar gebruiken de leraren een koepeleigen digitaal instrument om de leerplandoelen in hun planning te verwerken. Door het zeer recente gebruik ervan zijn er echter nog geen garanties dat alle leerplandoelen in voldoende mate aan bod zullen komen op klas- en afdelingsniveau. De leraren zijn wel alert om na te gaan of er aandacht is voor wiskundige initiatie en om eventuele hiaten op te vangen. Dit is ook merkbaar in de weekplanning. De leraren integreren activiteiten op het vlak van wiskundige initiatie in het thematische aanbod en in de hoekenwerking. Hierbij hebben ze aandacht voor alle domeinen. De thematische aanpak zorgt voor een sterke horizontale samenhang tussen wiskunde initiatie en andere leergebieden en domeinen zoals taal- en denkontwikkeling. In de school zijn er voldoende materialen en didactische leermiddelen voorhanden om de kleuters uit te dagen tot handelen, manipuleren en experimenteren zodat ze op een actieve wijze wiskundige inzichten verwerven. De kleuterafdeling beschikt over aangename en functioneel ingerichte klaslokalen die attractief uitgebouwd zijn. Aan de wanden zijn er diverse kalenders die dagelijks gebruikt worden. Uit observaties blijkt dat er nog groeikansen zijn in het intensief manipuleren van dergelijke materialen en in de opbouw van het cyclisch tijdsbegrip. Het puzzelaanbod is gegradeerd. Bij de vijfjarige kleuters is er intentionele aandacht voor de ontwikkeling van de rekenvoorwaarden en de ontluikende gecijferdheid. Dit wordt gestimuleerd door de nieuw aangekochte leermethode die veel suggesties en degelijke materialen ter zake biedt. De integratie van de nieuwe leermiddelen in de bestaande praktijk is in een aanvangsfase. De ontwikkeling van de kleuters voor wiskunde wordt nagegaan via het kindvolgsysteem. Er zijn momenteel enkel gegevens beschikbaar op kindniveau. Die worden gebruikt voor kindbesprekingen. Tot nu toe leidt dit niet tot handelingsplannen voor individueel remediërend onderwijs. Outputgegevens op afdelingsniveau zijn niet voorhanden waardoor de school het effect van haar onderwijs moeilijk kan aantonen. De leervoorwaardentoetsen die men tijdens de voorbije jaren gebruikte, zijn afgeschaft en een alternatief hiervoor is nog niet in gebruik. Vooral bij de oudste groepen gebruikt men de ICT-mogelijkheden maar doorgaans gebeurt dit niet intentioneel in het kader van wiskundige initiatie. Er is geregeld informeel en formeel overleg tussen de leraren van de oudste kleutergroep en de leraar van het eerste leerjaar. Tijdens overgangsgesprekken komen vooral gegevens over individuele kinderen ter sprake. Op groepsniveau kan het bijsturen van de klaspraktijk op basis van leerresultaten in het eerste leerjaar nog diepgaander worden uitgewerkt. 3.3 Lager onderwijs: Nederlands Voldoet niet Motivering De school beschikt over een aantal outputgegevens voor het leergebied Nederlands. Men verwijst hierbij naar de resultaten voor de toetsen van de leermethode en de niveaubepaling in het kader van het leesonderwijs maar vooral ook naar de resultaten van de koepelgebonden eindtoetsen. Hiervan tonen overzichten van de laatste schooljaren aan dat voor Nederlands de globale resultaten onder de gemiddelden voor Gemeentelijke basisschool - De Mozaïek te Antwerpen

9 de referentiegroep liggen. De school relateert dit aan de achtergrondkenmerken van de kinderen. Nauwelijks de helft ervan heeft een normale schoolvordering in de lagere afdeling en er zijn leerlingen met problematische afwezigheid. Jaarlijks verlaten een belangrijk aantal leerlingen vanuit de vierde en de vijfde klas de school. Ze hebben om diverse redenen doorgaans een grote leerachterstand en na beslissing van de klassenraad worden ze verwezen naar een B-jaar in het secundair onderwijs. De resterende groep leerlingen in de zesde klas, waarvan de school verwacht dat ze een getuigschrift basisonderwijs zullen behalen, neemt deel aan de eindtoetsen. Na de deliberatieprocedure wordt hen vrijwel altijd een getuigschrift toegekend. De school kan weinig resultaten van haar leerlingen in het vervolgonderwijs voorleggen. De leerlingen stromen uit naar diverse scholen in het secundair onderwijs vanwaar men doorgaans geen feedback of resultaten van oud-leerlingen krijgt. Resultaten van het vervolgonderwijs uit centrale gegevensbanken geven aan dat leerlingen zonder leerachterstand doorgaans vlot doorstromen. Andere oud-leerlingen kennen - zo blijkt uit de attestering - een moeilijker aansluiting in het vervolgonderwijs. De school heeft de bestaande outputgegevens nog niet aangewend om op instellingsniveau een grondige analyse te maken om vervolgens het aanbod en/of de onderwijsstructuur aan te passen aan de diversiteit van de achtergrondkenmerken van de leerlingen. De school besliste enkele jaren geleden om een nieuwe onderwijsleermethode voor Nederlands in te voeren die volgens het team meer aangepast was aan de noden van de populatie. De leerkrachten passen deze methode integraal en consequent toe. De mogelijkheden die de methode biedt voor individualisering en differentiatie worden veelvuldig gebruikt. Vooral na de toetsing die voorzien is in de methode, worden er via reteaching en remediëring leerlingen in kleine groepen klasintern geholpen. Er zijn weinig aanwijzingen dat er voor sommige leerlingen een apart leertraject voor Nederlands voorzien wordt. Het is niet gebruikelijk om in de methode kern- en uitbreidingsleerstof vanuit het leerplan aan te duiden en te gebruiken voor een gedifferentieerd leerpad. Uit de resultaten van methodeonafhankelijke toetsen voor het technisch lezen blijkt dat er binnen en tussen de leergroepen grote verschillen zijn. In elke leergroep zijn er een beduidend aantal leerlingen die moeilijkheden hebben met lezen en onder de verwachtingen scoren. Onder meer hierdoor bouwen leerlingen systematisch leerachterstand op voor Nederlands en voor andere leergebieden. Om hieraan tegemoet te komen en mede onder invloed van het huiswerkbeleid, werden nieuwe remediërende werkvormen ingevoerd waarbij leerlingen klasintern en -extern systematisch ondersteuning krijgen. Het is nog te vroeg om de effecten van deze acties te kennen. Als bijkomende maatregel om de resultaten van het leesonderwijs te verhogen, besliste de school om het aantal lestijden leesonderricht in de eerste klas beduidend te verhogen. Men hoopt zo met zoveel mogelijk kinderen de minimumnormen die men zelf vooropstelde in de schooleigen zorgvisie, te behalen. Deze maatregel, die bedoeld is om de leertijd te verhogen, staat in contrast met de wijze waarop een aantal leerkrachten de onderwijstijd benutten. Tijdens observaties stelde de onderwijsinspectie vast dat lessen occasioneel en ook stelselmatig veel later beginnen dan de schoolbel aangeeft. Hierdoor bedraagt het gecumuleerd verlies voor een aantal klasgroepen verscheidene lestijden per week. Hierdoor krijgen de leerlingen niet de minimaal voorziene 28 lestijden per week. De teamnascholingen staan vooral in het teken van de realisatie van het GOK-plan en worden georganiseerd door het zorgteam. Veelal zijn het zorgleerkrachten die zich bekwamen via individuele nascholingen, andere leerkrachten gaan soms weinig in op het aanbod Gemeentelijke basisschool - De Mozaïek te Antwerpen 9

10 3.4 Lager onderwijs: wiskunde Voldoet niet Motivering De school beschikt over een aantal outputgegevens voor het leergebied wiskunde. De resultaten van de koepelgebonden eindtoetsen geven aan dat de globale resultaten rond het gemiddelde van de referentiegroep liggen. Er zijn jaarlijks belangrijke verschillen in de resultaten, afhankelijk van de klasgroep. De school heeft deze outputgegevens nog niet aangegrepen om op instellingsniveau een grondige analyse te maken om de werking te optimaliseren. De school neemt jaarlijks ook deel aan externe proeven van een intercommunale. Resultaten van deze proeven zijn niet beschikbaar. De school heeft de aangeboden mogelijkheden, die de organisatoren van de externe proeven aanbieden om aan de slag te gaan met de toetsresultaten, nog niet aangegrepen. De leerkrachten realiseren het onderwijsaanbod van wiskunde aan de hand van een recent aangekocht onderwijsleerpakket. Vrijwel alle leraren wijzen op methodologische en didactische argumenten om de keuze voor dit pakket te verantwoorden. Volgens hen sluit de leermethode beter aan bij de onderwijsbehoeften van het doelpubliek. De school heeft nog geen systematische evaluatie van deze introductie voorzien om eventuele bijsturingen te plannen. Voorlopig zijn er weinig afspraken en gaan de leerkrachten zeer autonoom om met de nieuwe methode. Zo blijken de resultaten van de toetsen voor de eerste periode gemiddeld ver onder de verwachte scores die de methode zelf vooropstelt, te liggen. Er zijn belangrijke verschillen tussen de klassen en tussen de leerlingen van dezelfde groep. De wijze waarop de leerkrachten omgaan met deze toetsresultaten in functie van de rapportering is erg divers. In sommige klasgroepen wordt de gewenste score op de rapportering aangepast aan het gemiddelde van de klas, maar dit is niet overal het geval. De leerkrachten trachten het onderwijsleerpakket van hun klas integraal af te werken en ze bieden vrijwel alle leerinhouden aan die in het pakket voorkomen. Het leerplan is nauwelijks sturend om bijsturingen te doen om meer geïndividualiseerde leertrajecten te plannen. Uit de toetsresultaten blijkt dat er in de meeste klassen leerlingen zijn die de de normale voortgang moeilijk aankunnen. Enkele leerlingen volgen de lessen wiskunde in een ander leerjaar. Er zijn ook leerlingen die systematisch beduidend hoger scoren dan de klasgemiddelde. De leerkrachten gebruiken dan de differentiatiemogelijkheden van de methode. Sommige leerkrachten zetten stappen om een meer geïndividualiseerd en uitdagend aanbod voor wiskunde aan te bieden, onder andere door het gebruik van de beschikbare ICT-mogelijkheden, maar dit is geen verworvenheid bij iedereen. De kwaliteit van de geobserveerde wiskundelessen kent een grote variatie. Doorgaans is er een sterke sturing van het lesgebeuren door de leerkrachten. Een aantal leerkrachten slaagt erin het actief leren door de leerlingen te stimuleren door onder meer de klassikale instructie te beperken ten voordele van geïndividualiseerde werkmomenten. Leerkrachtafhankelijk krijgen de leerlingen kansen om via coöperatieve werkvormen samen te werken en om de eigen resultaten en denkwegen te vergelijken met die van andere leerlingen. De verschillen in het klasmanagement leiden tot beduidende verschillen in de effectieve leertijd. Dit wordt versterkt doordat in een aantal klassen de lessen laattijdig aangevat worden. Er zijn ook verschillen in planningsdocumenten en de voorbereidingen die de leraren maken. Soms ontbreken verantwoordingsdocumenten van lessen en/of activiteiten, alhoewel er hierrond schoolafspraken zijn. Overgangsgesprekken tussen onderwijsniveaus en de leergroepen faciliteren de beeldvorming over de voortgang in wiskunde en de niveaubepaling. Het leerlingvolgsysteem wordt doorgaans niet gebruikt om de wiskundige ontwikkeling van kinderen bij te sturen. De leerkrachten steunen vooral op gegevens uit de toetsing van de methode en op dagelijkse observatie. Vraaggestuurd biedt het zorgteam extra Gemeentelijke basisschool - De Mozaïek te Antwerpen

11 ondersteuning op leerling en/of- leerkrachtniveau en creëert het bijkomende differentiatiemogelijkheden. Er is een diversiteit in een doelgerichte remediëring en een adequate aanwending van foutenanalyses. Leerkrachten krijgen hierin een grote autonomie. Er zijn over beide onderwijsniveaus heen een aantal afspraken over getalbeelden, symbolen en het nastreven van rekenbegrippen om de overgang van de derde kleuterklas naar het eerste leerjaar te vergemakkelijken. Niet in elke klas ondersteunen visualisatie en/of referentiematen het voorstellingsvermogen van lengtes, inhouden en gewichten. Wiskundige schema s van het nieuwe leerpakket aan de klaswanden zijn recent ingevoerd ter ondersteuning voor het leerproces. Afspraken over het gebruik ontbreken. 4. BEWAAKT DE SCHOOL DE EIGEN KWALITEIT? Het onderzoek naar de kwaliteit en de kwaliteitsbewaking van de geselecteerde procesindicatoren of -variabelen levert het volgende op 4.1 Curriculum Onderwijsaanbod De vaststellingen wijzen op redelijke tot sterke aandacht voor: - doelgerichtheid - ondersteuning - ontwikkeling. Motivering De school tracht haar onderwijsaanbod af te stemmen op de instroomkenmerken van de leerlingen. De wijze waarop ze leerlingengroepen samenstelt, is veeleer traditioneel met name volgens het jaarklassensysteem. In de kleuter- en in de lagere afdeling worden de leerlingen gegroepeerd volgens leeftijd. Een vrij groot aantal leerlingen zit echter niet op leeftijd wegens leerachterstand die in de school wordt opgelopen of bij neveninstromers elders is opgebouwd. Voor anderstalige nieuwkomers zoekt men uit welke leergroep het meest geschikt is. De leer- en onderwijsbehoeften van de leerlingen verschillen sterk. Bij een aantal kinderen ontbreken een aantal basisvaardigheden die het leren ondersteunen. De school werkt dan compensatorisch en tracht vooral in te zetten op het aanleren van attitudes en het stimuleren van de werkhouding. Zo werd recent de naschoolse huiswerkklas terug opgestart voor een aantal leerlingen van de vijfde klas. In afspraak met de ouders krijgen ze gerichte ondersteuning bij het maken van huiswerk en het leren van lessen. De school werkte ook een huiswerkbeleid uit. Er gaat veel aandacht naar leergebiedoverschrijdende eindtermen leren leren en sociale vaardigheden. Dit sluit aan bij de schoolvisie waarin het welbevinden van de leerlingen een belangrijke plaats krijgt. Het schoolteam denkt na over maatregelen die kinderen structuur bieden. In de kleuterafdeling betekent dit dat de kinderen ondersteuning krijgen bij het middageten en dat de jongste kinderen s middags slaapgelegenheid krijgen. In de bovenbouw krijgen de kinderen groeikansen in het leren studeren via leerwijzers. Het team investeert veel tijd in het studiekeuzeproces maar ervaart de resultaten ervan niet als bemoedigend. In het project talentenkaart denken de oudste leerlingen na over hun mogelijkheden, talenten en interesses en reflecteren ze over hun leer- en werkhouding. Er zijn twijfels of het gefundeerd advies voor het vervolgonderwijs steeds ter harte wordt genomen. Een aantal kinderen van het vierde en vijfde leerjaar worden naar de B-klas van het secundair onderwijs verwezen. Voor de laatste vijf schooljaren gaat het jaarlijks Gemeentelijke basisschool - De Mozaïek te Antwerpen 11

12 gemiddeld om 17 % van het aantal leerlingen in deze leergroepen. De school verwacht van de leerlingen in het zesde leerjaar dat ze het leeraanbod aankunnen. De school kan beschikken over voldoende en moderne leer- en onderwijsmiddelen. In beide afdelingen doen actuele methoden hun intrede. De elektronische borden in de lagere afdeling bieden veel kansen om leerinhouden actueel en levendig aan te brengen. Het ICT-gebruik door de leerlingen is ingeburgerd maar heeft nog groeikansen. 4.2 Begeleiding Leerbegeleiding De vaststellingen wijzen op redelijke tot sterke aandacht voor: - doelgerichtheid - ondersteuning - ontwikkeling. Motivering Het welbevinden en de betrokkenheid vormen conform de uitgangspunten van de ontwikkelingsdoelen en de eindtermen de basisvoorwaarden voor leren en ontwikkelen. Het schoolteam treedt deze visie bij, werkt aan de sociale en emotionele ontwikkeling van de kinderen en levert inspanningen om deze ontwikkeling positief te beïnvloeden. De leerbegeleiding sluit hierop aan. De school ontwikkelde een eigentijdse visie op de zorgwerking. Men gaat uit van een zorgverlening op verschillende niveaus waarbij de klastitularis als spilfiguur een erg belangrijke rol toebedeeld krijgt. Er is nog geen analyse gemaakt van de eerstelijnszorg zoals ze gangbaar is in de verschillende leergroepen. Dit niveau krijgt momenteel wel volop aandacht. De huidige aanpak binnen de zorgwerking bestaat grotendeel uit de eerstelijnszorg van de klastitularissen en de vraaggestuurde ondersteuning van individuele of groepjes leerlingen door overwegend de zorgleerkrachten. Deze ondersteuning gebeurt zowel klasintern als extern. Het deelteam dat de zorgwerking aanstuurt, bestaat uit de zorgcoördinator, de GOKen zorgleerkrachten en de leerkracht die anderstalige nieuwkomers begeleidt. Ze hebben een afgelijnd takenpakket dat door alle leerkrachten gekend is. In hun werking neemt het opstellen, uitschrijven, realiseren en evalueren van het GOK-plan een belangrijke plaats in. Er wordt veel tijd besteed aan overleg. De school heeft nog geen evaluatie gemaakt inzake de efficiëntie inzake tijdsbesteding van de zorgleerkrachten. Nazicht van het tijdsgebruik van zorgleerkrachten geeft aan dat het aandeel ondersteuning op leerlingniveau soms eerder beperkt is, ondanks de bijzonder grote noden van leerlingen zoals blijkt uit groepshandelingsplannen. De school maakt werk van het opvolgen van kinderen die door problematische afwezigheden dreigen de continuïteit in het leerproces te verliezen. Deze relatief kleine groep kinderen vereist evenwel een belangrijke inzet van directie en teamleden. De school wordt hierbij ondersteund door medewerkers van het CLB. De school wil de ouders betrekken bij het leer- en opvoedingsproces. Het team stelt zich beschikbaar op en vraagt de ouders expliciet om aanwezigheid bij de bespreking van leerresultaten. Bij leermoeilijkheden worden ouders extra uitgenodigd op school. Er is bijzondere aandacht om de professionaliteit van de zorgleerkrachten te verhogen. Er worden specifieke nascholingen gevolgd door deze leerkrachten. Op hun beurt trachten ze nieuw verworven kennis over te brengen bij de andere collega s Gemeentelijke basisschool - De Mozaïek te Antwerpen

13 5. ALGEMEEN BELEID VAN DE SCHOOL Het onderzoek naar het algemeen beleid van de school levert volgende vaststellingen op: Het beleidsniveau van de school verbreedt door de inzet van de zorgleerkrachten die vooral de ontwikkeling van de zorgvisie en de GOK-plannen ondersteunen. Het team doet eerder weinig beroep op externe expertise om het implementeren van vernieuwingen te stroomlijnen en te versnellen. De introductie van nieuwe methoden gaat niet gepaard met een implementatiestrategie om een efficiënte werking en de gelijkgerichtheid te bevorderen. De school werkt aan de concretisering van algemene actuele visies op onderwijs en leren en tracht deze te integreren in de eigen werking. De school heeft nog geen duidelijke visie op een talenbeleid ontwikkeld. De prioriteiten van het GOK-plan sturen impliciet een talenbeleid aan. Zo ontwikkelde de school reeds een visie rond het huiswerk- en leesbeleid. De school zoekt momenteel nog naar een implementatiestrategie om via toetsen de taalvaardigheid van de kinderen in kaart te brengen. In het kleuteronderwijs wordt extra aandacht besteed aan Nederlands als instructietaal. In het lager onderwijs was dit nog geen onderwerp van overleg. De school onderneemt initiatieven inzake professionalisering met betrekking tot het talenbeleid. De overlegcultuur in de school stimuleert de participatieve besluitvorming. De betrokkenheid van de teamleden bij het schoolleven is groot. De teamleden krijgen eerder weinig feedback op hun pedagogisch-didactisch handelen. Nog niet alle teamleden waren betrokken bij een functionerings- en evaluatiegesprek. Er zijn aanzetten om een interne kwaliteitszorg uit te bouwen. Dit is vooral merkbaar in de zorgwerking. De beschikbare gegevens op leerling- en klasniveau analyseren en interpreteren en er doelgerichte acties op schoolniveau aan koppelen, komen nog niet voor. Het nascholingsplan van dit schooljaar is vooral gericht op de ondersteuning van zorginitiatieven. De professionaliseringsbehoeften van leerkrachten zijn nog niet opgelijst. De prioriteitenplanning heeft weinig aandacht voor een doeltreffende ontwikkeling van de professionalisering van alle leraren. 6. STERKTES EN ZWAKTES VAN DE SCHOOL 6.1 Wat doet de school goed? Wat betreft de erkenningsvoorwaarden: De kleuterafdeling steunt voor haar aanbod op het leerplan via een koepeleigen digitaal systeem. De kleuterafdeling streeft in voldoende mate de ontwikkelingsdoelen voor Nederlands en wiskundige initiatie na. Wat betreft de kwaliteit/kwaliteitsbewaking van de processen: De school integreert gaandeweg moderne en actuele leermiddelen en onderwijsleermethoden. De school heeft daadwerkelijke aandacht voor het socio-emotioneel welbevinden van de leerlingen. Wat betreft het algemeen beleid: Het interne beleid steunt in toenemende mate op een zorgteam dat voor haar domein inhoudelijk richting aangeeft en dat de professionalisering uitwerkt Gemeentelijke basisschool - De Mozaïek te Antwerpen 13

14 De concretisering van het zorgbeleid en de afbakening van de zorgtaken zorgen voor duidelijkheid. 6.2 Wat kan de school verbeteren? Wat betreft de erkenningsvoorwaarden: De school kan in beide afdelingen op basis van genormeerde toetsen leerlingenresultaten over langere periodes verzamelen en analyseren om de opbrengsten in beeld te brengen en waar nodig te optimaliseren. Wat betreft de kwaliteit/kwaliteitsbewaking van de processen: De interne kwaliteitszorg kan sterker uitgewerkt worden. Hiervoor kan de school een beroep doen op de pedagogische begeleidingsdiensten. De efficiëntie in de tijdsbesteding van de zorgleerkrachten nagaan en indien nodig optimaliseren in functie van de noden van de leerlingen. Het concretiseren van de functiebeschrijving en indien nodig leerkrachten coachen om de kwaliteit van het didactisch handelen te verhogen. Wat betreft het algemeen beleid: Het intern beleid kan de pedagogisch-didactische ontwikkelingen in de school sterker aansturen en opvolgen. Het intern beleid kan sterker nagaan of de afspraken door alle teamleden worden nageleefd. De professionaliseringsbehoeften van alle leerkrachten in kaart brengen en hierop het nascholingsbeleid enten en individueel begeleidingstrajecten te voorzien. 6.3 Wat moet de school verbeteren? Wat betreft de erkenningsvoorwaarden: De lagere afdeling realiseert in onvoldoende mate de eindtermen en leerplandoelen Nederlands en wiskunde. Wat betreft de regelgeving: De school moet garanderen dat alle leerlingen minimaal 28 lestijden krijgen. (Decreet basisonderwijs 25 februari 1997, artikel 48) Gemeentelijke basisschool - De Mozaïek te Antwerpen

15 7. ADVIES In uitvoering van het Decreet betreffende de kwaliteit van onderwijs van 8 mei 2009 is het advies voor erkenning GUNST IG voor kleuteronderwijs. BEPERKT GUNSTIG Lage r onderwijs omwille van onvoldoende bereiken van de leergebiedgebonden eindtermen of nastreven van de attitudinale eindterm en voor Nederlands wiskunde 8. REGELING VOOR HET VERVOLG Het bestuur van de instelling moet vanaf 1 november 2014 kunnen aantonen dat de tekorten met een beperkt gunstig in voldoende mate werden geremedieerd. Namens het inspectieteam, de inspecteur-verslaggever Willy De Herdt Datum van verzending aan de directie en het bestuur van de instelling: Voor kennisname Het bestuur of zijn gemandateerde Naam: Gemeentelijke basisschool - De Mozaïek te Antwerpen 15