Gedragsverandering bij patiënten met hartfalen. Patiëntenfolder die aanzet tot een gedragsverandering

Transcriptie

1 aaneensluitend hoeft te zijn, maar ook in kleine delen over de dag verdeeld mag worden. Probeer 6 dagen per week lichamelijk actief te zijn, las een rustdag in om uw lichaam een herstelmogelijkheid te geven. Van belang is om contacten te onderhouden met de groepsgenoten van het beweegprogramma, om elkaar te blijven stimuleren. Gedragsverandering Om u meer inzicht te geven in het proces van de gedragsverandering, leggen wij hieronder de fases die onderscheiden worden met betrekking tot het verbeteren van uw leefstijl uit. Verder staat per fase hoe u deze op uw eigen manier kunt doorlopen, met als uiteindelijk resultaat, het lichamelijk actief worden en blijven. Open staan U moet openstaan voor het nieuwe gedrag, dit kan doordat u geconfronteerd wordt door uw omgeving met uw aandoening en/of uw leefstijl. U krijgt uitgelegd dat u niet alleen uw lichaamsbeweging aan kunt passen door te gaan sporten, maar dat dit ook kan door bijvoorbeeld in plaats van de lift de trap te nemen en de fiets te pakken in plaats van de auto. Daarnaast moet u aandacht hebben voor het lichamelijk actiever worden. U moet dus zelf bereidt zijn om bijvoorbeeld contact op te zoeken met een fysiotherapeut in uw omgeving of oude groepsgenoten vanuit het beweegprogramma. Weten In deze fase bent u onvoldoende lichamelijk actief en ook niet van plan om binnen zes maanden uw inactieve leefstijl te veranderen. Allereerst moet er begrepen worden wat het nieuwe gedrag voor u inhoudt. Zorg ervoor dat u in eigen woorden kan omschrijven wat het gewenste gedrag is. In het geval van het lichamelijk actiever worden, kunt u omschrijven dat u in plaats van tv kijken een wandeling door het bos gaat maken. Daarnaast moet u weten waarom dit belangrijk is. Bijvoorbeeld, ik moet lichamelijk actiever worden omdat anders de kans op het krijgen van andere hartaandoeningen en andere ziektes groter is. Dit kan ik veranderen door meer lichamelijk te bewegen. Met een wandeling door het bos kom ik in verhouding tot het tv kijken wel aan mijn 30 minuten lichamelijk bewegen. Willen U bent onvoldoende lichamelijk actief, maar u heeft wel de intentie om hier binnen afzienbare tijd (tussen de 1 en 6 maanden) verandering in te brengen. Dit is de fase waarin u serieuze overwegingen maakt om het gedrag te veranderen. U moet uw gedrag willen veranderen. Oftewel de voordelen van het nieuwe gedrag dienen zwaarder te wegen dan de nadelen. Hieronder staat een opsomming waarin de voor- en nadelen van lichamelijk actief zijn te vinden zijn. U kunt voor uzelf in deze fase een lijst maken wat voor u als individu de voor- en nadelen zijn. Voordelen van lichamelijk actief zijn: - Sterker hart en sterkere bloedvaten, ook als die al verzwakt zijn - Meer uithoudingsvermogen - Meer longcapaciteit. U kunt dieper ademhalen - Het geeft u een fitter gevoel - Verminderd het lichaamsgewicht of houdt dit op peil - Verbetert de conditie - Geeft u meer energie - Geeft u meer kracht - Zorgt voor soepele en sterke spieren en gewrichten - Heeft een positieve invloed op het cholesterolgehalte - Minder nadelig effect van ongezond gedrag als roken, drinken en snacken - Een betere weerstand waardoor u minder gauw ziek wordt - meer incasseringsvermogen, ook geestelijk - minder somberheid, angst en spanningen - meer zelfvertrouwen - Beter slapen - Alerter zijn - Helpt osteoporose voorkomen - Vertraagt het geestelijke verouderingsproces Nadelen van lichamelijk actief zijn: - Nadien ben je moe - Het vergt een grote inspanning - Angst voor blessures - Minder tijd voor familie en vrienden - Minder tijd voor leuke inactieve. Gedragsverandering bij patiënten met hartfalen Patiëntenfolder die aanzet tot een gedragsverandering

2 Inleiding Voldoende bewegen is een belangrijke factor om gezond te leven en gezond leven is natuurlijk voor iedereen belangrijk. Bijna 1 op de 2 mensen beweegt te weinig. Voor mensen met chronisch hartfalen is deze factor extra belangrijk. Uit onderzoek is gebleken dat deze leefstijlfactor van invloed kan zijn op zowel het ontstaan als op het verloop van uw hartfalen, maar ook op de ernst van uw klachten. Belangrijke vragen voor u als patiënt kunnen daarom zijn: Hoe gezond is mijn leefstijl eigenlijk? En wil ik überhaupt mijn leefstijl wel verbeteren? Wanneer u uw leefstijl wilt verbeteren, dan is verandering in uw denkpatroon en wat u daadwerkelijk doet noodzakelijk. Het is belangrijk dat u daar zelf voor kiest en er voor open staat. Risicofactoren en leefstijl Vergrote risicofactoren door lichamelijke inactiviteit: - Te hoge bloeddruk - Te hoog vetpercentage - Te hoge BMI - Te hoog cholesterol - Te hoge suikerwaarde in het bloed - Te lage botdichtheid - Depressies - Verschillende soorten kanker - Botontkalking - Valincidenten - Beroerte - Diabetes Mellitus II - Andere hartaandoeningen 20 % is beperkt in zijn/haar sociale. De gemeten percentages liggen ongeveer 3.5 maal hoger in vergelijking tot mensen zonder een aandoening of ziekte. Sterftecijfers Het sterftecijfer bij hartfalen ligt hoog, in 2007 overleden er personen aan de gevolgen van hartfalen. Ieder jaar overlijden gemiddeld mensen in Nederland aan hartfalen, dit komt overeen met 3,09 sterfgevallen per inwoners (berekend over de periode ). Belang van lichamelijke activiteit Net als andere spieren, past het hart zich aan volgens de mate waarin het wordt belast. Tijdens lichamelijke inspanning moet het hart harder werken; immers de bloedstroom door de spieren moet toenemen, waarvoor een sterkere pompwerking vereist is. Hoe vaker lichamelijke inspanning wordt verricht, des te groter het pompvermogen van het hart wordt, door een vergroting van het hartvolume en een toename van de contractiekracht. Het gevolg hiervan is dat het lichaam in rust volstaat met een lagere hartfrequentie: het hart hoeft minder vaak te pompen, omdat 1 hartslag meer bloed pompt dan voorheen. Bij inactiviteit is het tegenovergestelde aan de orde. Het hartvolume en de pompkracht nemen af, met een toegenomen hartfrequentie als gevolg. Hierdoor neemt de bloeddruk toe, waardoor u een verhoogde kans krijgt op meerdere hart,- en vaatziekten. Inleiding Voldoende bewegen is een belangrijke factor om gezond te leven en gezond leven is natuurlijk voor iedereen belangrijk. Bijna 1 op de 2 mensen beweegt te weinig. Voor mensen met een hartaandoening is deze factor extra belangrijk. Uit onderzoek is gebleken dat deze leefstijlfactor van invloed kan zijn op zowel het ontstaan als op het verloop van uw hartaandoening, maar ook op de ernst van uw klachten. Belangrijke vragen voor u als patiënt kunnen daarom zijn: Hoe gezond is mijn leefstijl eigenlijk? En wil ik überhaupt mijn leefstijl wel verbeteren? Wanneer u uw leefstijl wilt verbeteren, dan is verandering in uw denkpatroon en wat u daadwerkelijk doet noodzakelijk. Het is belangrijk dat u daar zelf voor kiest en er voor open staat. Risicofactoren en leefstijl Vergrote risicofactoren door lichamelijke inactiviteit: - Te hoge bloeddruk - Te hoog vetpercentage - Te hoge BMI - Te hoog cholesterol - Te hoge suikerwaarde in het bloed - Te lage botdichtheid - Depressies - Verschillende soorten kanker - Botontkalking - Valincidenten - Beroerte - Diabetes Mellitus II - Andere hartaandoeningen 20 % is beperkt in zijn/haar sociale. De gemeten percentages liggen ongeveer 3.5 maal hoger in vergelijking tot mensen zonder een aandoening of ziekte. Sterftecijfers Het sterftecijfer bij hart- en vaataandoeningen ligt hoog, in 2009 overleden mannen en vrouwen aan de gevolgen van hart- en vaatziekten. Als we dit omrekenen naar het aantal overleden mannen en vrouwen per dag voor 2009 komen wij op 51 mannen en 57 vrouwen per dag. Deze cijfers zijn schrikbarend. Belang van lichamelijke activiteit Net als andere spieren, past het hart zich aan volgens de mate waarin het wordt belast. Tijdens lichamelijke inspanning moet het hart harder werken; immers de bloedstroom door de spieren moet toenemen, waarvoor een sterkere pompwerking vereist is. Hoe vaker lichamelijke inspanning wordt verricht, des te groter het pompvermogen van het hart wordt, door een vergroting van het hartvolume en een toename van de contractiekracht. Het gevolg hiervan is dat het lichaam in rust volstaat met een lagere hartfrequentie: het hart hoeft minder vaak te pompen, omdat 1 hartslag meer bloed pompt dan voorheen. Bij inactiviteit is het tegenovergestelde aan de orde. Het hartvolume en de pompkracht nemen af, met een toegenomen hartfrequentie als gevolg. Hierdoor neemt de bloeddruk toe, waardoor u een verhoogde kans krijgt op meerdere hart,- en vaatziekten. De risicofactor op het ontwikkelen van gezondheidsklachten is sterk te verlagen door inactief gedrag te voorkomen door middel van het aanbieden van beweging. Er is een sterk verband te zien tussen het gedrag en de risicofactor inactiviteit en hiermee tussen het ongezonde gedrag en het gezondheidsprobleem. Patiënten waarbij voor het eerst in het ziekenhuis of een andere instelling de diagnose hartaandoening wordt vastgesteld, scoren een sterk verminderde gezondheidsgerelateerde kwaliteit van leven. Enkele feiten: 66 % van de patiënten ondervindt ernstige beperkingen bij lichamelijke 36 % heeft problemen met dagelijkse Tips met betrekking tot het uitvoeren van uw lichamelijke : Weet dat lopen naar de brievenbus, op de fiets boodschappen doen of een wandeling maken met de hond ook een lichamelijke activiteit is. Door uw alledaagse te veranderen, komt u makkelijker aan de Nederlandse Norm gezond bewegen. Bouw uw bewegings rustig op. De Nederlandse norm bewegen beveelt ieder volwassen persoon aan om minimaal 30 minuten per dag lichamelijk actief te zijn. Houdt in uw achterhoofd dat dit niet 30 minuten De risicofactor op het ontwikkelen van gezondheidsrisico s is sterk te verlagen door middel van het aanbieden van beweging. Er is een sterk verband te zien tussen het gedrag en de risicofactor inactiviteit en hiermee tussen het ongezonde gedrag en het gezondheidsprobleem. Patiënten waarbij voor het eerst in het ziekenhuis of een andere instelling de diagnose hartaandoening wordt vastgesteld, scoren een sterk verminderde gezondheidsgerelateerde kwaliteit van leven. Enkele feiten: 66 % van de patiënten ondervindt ernstige beperkingen bij lichamelijke 36 % heeft problemen met dagelijkse Tips met betrekking tot het uitvoeren van uw lichamelijke : Weet dat lopen naar de brievenbus, op de fiets boodschappen doen of een wandeling maken met de hond ook een lichamelijke activiteit is. Door uw alledaagse te veranderen, komt u makkelijker aan de Nederlandse Norm gezond bewegen. Bouw uw bewegings rustig op. De Nederlandse norm bewegen beveelt ieder volwassen persoon aan om minimaal 30 minuten per dag lichamelijk actief te zijn. Houdt in uw achterhoofd dat dit niet 30 minuten

3 Gedragsverandering bij patiënten met hartaandoeningen Patiëntenfolder die aanzet tot een gedragsverandering aaneensluitend hoeft te zijn, maar ook in kleine delen over de dag verdeeld mag worden. Probeer 6 dagen per week lichamelijk actief te zijn, las een rustdag in om uw lichaam een herstelmogelijkheid te geven. Van belang is om contacten te onderhouden met de groepsgenoten van het beweegprogramma, om elkaar te blijven stimuleren. Gedragsverandering Om u meer inzicht te geven in het proces van de gedragsverandering, leggen wij hieronder de fases die onderscheiden worden met betrekking tot het verbeteren van uw leefstijl uit. Per fase wordt vermeld hoe u deze op uw eigen manier kunt doorlopen, met als uiteindelijk resultaat, het lichamelijk actief worden en blijven. Open staan U moet openstaan voor het nieuwe gedrag, daarvoor wordt u eerst geconfronteerd door de fysiotherapeut en arts dat u onvoldoende lichaamsbeweging krijgt en wat u moet doen om een actievere leefstijl aan te gaan nemen. U krijgt uitgelegd dat u niet alleen uw lichaamsbeweging aan kunt passen door te gaan sporten, maar dat dit ook kan door bijvoorbeeld in plaats van de lift de trap te nemen en de fiets te pakken in plaats van de auto. Daarnaast moet u aandacht hebben voor het lichamelijk actiever worden. U moet dus zelf bereid zijn om bijvoorbeeld contact te zoeken met een fysiotherapeut in uw omgeving of oude groepsgenoten vanuit het beweegprogramma. Weten In deze fase bent u onvoldoende lichamelijk actief en ook niet van plan om binnen zes maanden uw inactieve leefstijl te veranderen. Allereerst moet er begrepen worden wat het nieuwe gedrag voor u inhoudt. Zorg ervoor dat u in eigen woorden kan omschrijven wat het gewenste gedrag is. In het geval van het lichamelijk actiever worden, kunt u omschrijven dat u in plaats tv kijken een wandeling door het bos gaat maken. Daarnaast moet u weten waarom dit belangrijk is. Bijvoorbeeld, ik moet lichamelijk actiever worden omdat anders de kans op het krijgen van andere hartaandoeningen en andere ziektes groter is. Dit kan ik veranderen door meer lichamelijk te bewegen. Met een wandeling door het bos kom ik in verhouding tot het tv kijken wel aan mijn 30 minuten lichamelijk bewegen. Willen U bent onvoldoende lichamelijk actief, maar u heeft wel de intentie om hier binnen afzienbare tijd (tussen de 1 en 6 maanden) verandering in te brengen. Dit is de fase waarin u serieuze overwegingen maakt om het gedrag te veranderen. U moet uw gedrag willen veranderen. Oftewel de voordelen van het nieuwe gedrag dienen zwaarder te wegen dan de nadelen. Hieronder staat een opsomming waarin de voor- en nadelen van lichamelijk actief zijn te vinden zijn. U kunt voor uzelf in deze fase een lijst maken wat voor u als individu de voor- en nadelen zijn. Voordelen van lichamelijk actief zijn: - Sterker hart en sterkere bloedvaten, ook als die al verzwakt zijn - Meer uithoudingsvermogen - Meer longcapaciteit. U kunt dieper ademhalen - Het geeft u een fitter gevoel - Verminderd het lichaamsgewicht of houdt dit op peil - Verbetert de conditie - Geeft u meer energie - Geeft u meer kracht - Zorgt voor soepele en sterke spieren en gewrichten - Heeft een positieve invloed op het cholesterolgehalte - Minder nadelig effect van ongezond gedrag als roken, drinken en snacken - Een betere weerstand waardoor u minder gauw ziek wordt - meer incasseringsvermogen, ook geestelijk - minder somberheid, angst en spanningen - meer zelfvertrouwen - Beter slapen - Alerter zijn - Helpt osteoporose voorkomen - Vertraagt het geestelijke verouderingsproces Nadelen van lichamelijk actief zijn: - Nadien ben je moe - Het vergt een grote inspanning - Angst voor blessures - Minder tijd voor familie en vrienden - Minder tijd voor leuke inactieve.

4 Kunnen In deze fase bent u nog actief op zoek naar de mogelijkheden om vaker in beweging te komen: u zal voorbereidingen treffen om binnen 1 maand in actie te komen. U moet fysiek en mentaal (geestelijk) het lichamelijk actief zijn kunnen volhouden. U moet in staat zijn het bewegen te begrijpen en het in praktijk te brengen. Dit wil zeggen: lichamelijke activiteit verzinnen, goede sportkleding aantrekken en bewegen/sporten. Doen Als u weet hoe u lichamelijk actiever wilt gaan worden, dan kunt u de veranderingen ook daadwerkelijk gaan doorvoeren. Herkenbaar is dat u even zal moeten wennen aan de veranderingen. Hieronder staan enkele tips: - Beloon uzelf door iets leuks te kopen of iets leuks te gaan doen, waarneer u een persoonlijk tussendoel behaald heeft. - Schrijf in een dagboek op wat er goed gaat gedurende het proces. Als het een keer tegenzit dan kunt u in het dagboek bladeren en zien wat u allemaal al bereikt heeft. - Wees trots op de vorderingen die u boekt! Volhouden Over een tijd zult u merken dat de veranderingen die u heeft doorgevoerd een gewoonte zijn geworden in uw dagelijkse leefstijl. Toch zullen er momenten zijn dat het minder goed gaat en dat u het gevoel heeft dat het niet werkt. Op deze momenten moet u proberen om door te zetten en u realiseren dat het veranderen van uw leefstijl tijd nodig heeft. Om uw gedrag vol te houden moet u zichzelf blijven belonen met leuke dingen. Vragen die u voor uzelf kunt beantwoorden: Om te beoordelen of de folder u meer informatie heeft kunnen verstrekken vragen wij u onderstaande vragen in te vullen. Onderstaande vragen kunnen u helpen om een gezonder leven te leiden. Hoeveel moet u bewegen per dag om te voldoen aan de Nederlandse norm bewegen? Bent u bereidt om meer te bewegen en uw gezondheid te bevorderen? Kunt u in eigen woorden omschrijven wat het belang is van gedragsverandering en wat in uw ogen het gewenste gedrag is? Wat zijn voor u de voor- en nadelen om lichamelijk actief te zijn? Voordelen: Nadelen: Wat zijn uw persoonlijke doelen? Dit is namelijk erg belangrijk om de veranderingen te doorlopen! Aan welke lichamelijke denkt u? Hoe denkt u uzelf te kunnen motiveren om de lichamelijke uit te voeren en uw persoonlijke doelen te behalen? Indien u vragen heeft, kunt u terecht bij uw fysiotherapeut in Polifysiek. Colofon Tekst: Mark Kaandorp & Daisy van der Stel in samenwerking met Polifysiek Opmaak/druk: Mark Kaandorp & Daisy van der Stel Hogeschool van Amsterdam Copyright: AMC & Polifysiek

5 Kunnen In deze fase bent u nog actief op zoek naar de mogelijkheden om vaker in beweging te komen: u zal voorbereidingen treffen om binnen 1 maand in actie te komen. U moet fysiek en mentaal (geestelijk) het lichamelijk actief zijn kunnen volhouden. U moet in staat zijn het bewegen te begrijpen en het in praktijk te brengen. Dit wil zeggen: lichamelijke activiteit verzinnen, goede sportkleding aantrekken en bewegen/sporten. Doen Als u weet hoe u lichamelijk actiever wilt gaan worden, dan kunt u de veranderingen ook daadwerkelijk gaan doorvoeren. Herkenbaar is dat u even zal moeten wennen aan de veranderingen. Hieronder staan enkele tips: - Beloon uzelf door iets leuks te kopen of iets leuks te gaan doen, waarneer u een persoonlijk tussendoel behaald heeft. - Schrijf in een dagboek op wat er goed gaat gedurende het proces. Als het een keer tegenzit dan kunt u in het dagboek bladeren en zien wat u allemaal al bereikt heeft. - Wees trots op de vorderingen die u boekt! Volhouden Over een tijd zult u merken dat de veranderingen die u heeft doorgevoerd een gewoonte zijn geworden in uw dagelijkse leefstijl. Toch zullen er momenten zijn dat het minder goed gaat en dat u het gevoel heeft dat het niet werkt. Op deze momenten moet u proberen om door te zetten en beseft u zich goed dat het veranderen van uw leefstijl tijd nodig heeft. Om uw gedrag vol te houden moet u zichzelf blijven belonen met leuke dingen. Vragen die u voor uzelf kunt beantwoorden: Om te beoordelen of de folder u meer informatie heeft kunnen verstrekken vragen wij u onderstaande vragen in te vullen. Onderstaande vragen kunnen u helpen om een gezonder leven te leiden. Bent u bereidt om meer te bewegen en uw gezondheid te bevorderen? Kunt u in eigen woorden omschrijven wat het belang is van gedragsverandering en wat in uw ogen het gewenste gedrag is? Wat zijn voor u de voor- en nadelen om lichamelijk actief te zijn? Voordelen: Nadelen: Wat zijn uw persoonlijke doelen? Dit is namelijk erg belangrijk om de veranderingen te doorlopen! Aan welke lichamelijke denkt u? Hoe denkt u uzelf te kunnen motiveren om de lichamelijke uit te voeren en uw persoonlijke doelen te behalen? Indien u vragen heeft, kunt u terecht bij uw fysiotherapeut in Polifysiek. Hoeveel moet u bewegen per dag om te voldoen aan de Nederlandse norm bewegen?

6 Colofon Tekst: Mark Kaandorp & Daisy van der Stel in samenwerking met Polifysiek Opmaak/druk: Mark Kaandorp & Daisy van der Stel Hogeschool van Amsterdam Copyright: AMC & Polifysiek Colofon Tekst: Mark Kaandorp & Daisy van der Stel in samenwerking met Polifysiek Opmaak/druk: Mark Kaandorp & Daisy van der Stel Hogeschool van Amsterdam Copyright: AMC & Polifysiek

7 Kunnen In deze fase bent u nog actief op zoek naar de mogelijkheden om vaker in beweging te komen: u zal voorbereidingen treffen om binnen 1 maand in actie te komen. U moet fysiek en mentaal (geestelijk) het lichamelijk actief zijn kunnen volhouden. U moet in staat zijn het bewegen te begrijpen en het in praktijk te brengen. Dit wil zeggen: lichamelijke activiteit verzinnen, goede sportkleding aantrekken en bewegen/sporten. Doen Als u weet hoe u lichamelijk actiever wilt gaan worden, dan kunt u de veranderingen ook daadwerkelijk gaan doorvoeren. Herkenbaar is dat u even zal moeten wennen aan de veranderingen. Hieronder staan enkele tips: - Beloon uzelf door iets leuks te kopen of iets leuks te gaan doen, waarneer u een persoonlijk tussendoel behaald heeft. - Schrijf in een dagboek op wat er goed gaat gedurende het proces. Als het een keer tegenzit dan kunt u in het dagboek bladeren en zien wat u allemaal al bereikt heeft. - Wees trots op de vorderingen die u boekt! Volhouden Over een tijd zult u merken dat de veranderingen die u heeft doorgevoerd een gewoonte zijn geworden in uw dagelijkse leefstijl. Toch zullen er momenten zijn dat het minder goed gaat en dat u het gevoel heeft dat het niet werkt. Op deze momenten moet u proberen om door te zetten en beseft u zich goed dat het veranderen van uw leefstijl tijd nodig heeft. Om uw gedrag vol te houden moet u zichzelf blijven belonen met leuke dingen. Vragen die u voor uzelf kunt beantwoorden: Om te beoordelen of de folder u meer informatie heeft kunnen verstrekken vragen wij u onderstaande vragen in te vullen. Onderstaande vragen kunnen u helpen om een gezonder leven te leiden. Hoeveel moet u bewegen per dag om te voldoen aan de Nederlandse norm bewegen? Bent u bereidt om meer te bewegen en uw gezondheid te bevorderen? Kunt u in eigen woorden omschrijven wat het belang is van gedragsverandering en wat in uw ogen het gewenste gedrag is? Wat zijn voor u de voor- en nadelen om lichamelijk actief te zijn? Voordelen: Nadelen: Wat zijn uw persoonlijke doelen? Dit is namelijk erg belangrijk om de veranderingen te doorlopen! Aan welke lichamelijke denkt u? Hoe denkt u uzelf te kunnen motiveren om de lichamelijke uit te voeren en uw persoonlijke doelen te behalen? Indien u vragen heeft, kunt u terecht bij uw fysiotherapeut in Polifysiek. Gedragsverandering bij patiënten met perifeer arterieel vaatlijden Patiëntenfolder die aanzet tot een gedragsverandering

8 Inleiding Voldoende bewegen is een belangrijke factor om gezond te leven en gezond leven is natuurlijk voor iedereen belangrijk. Bijna 1 op de 2 mensen beweegt te weinig. Voor mensen met een perifeer arterieel vaatlijden is deze factor extra belangrijk. Uit onderzoek is gebleken dat deze leefstijlfactor van invloed kan zijn op zowel het ontstaan als op het verloop van uw vaatlijden, maar ook op de ernst van uw klachten. Belangrijke vragen voor u als patiënt kunnen daarom zijn: Hoe gezond is mijn leefstijl eigenlijk? En wil ik überhaupt mijn leefstijl wel verbeteren? Wanneer u, uw leefstijl wilt verbeteren, dan is verandering in uw denk- en doepatroon noodzakelijk. Het is belangrijk dat u daar zelf voor kiest en er voor open staat. Risicofactoren en leefstijl Vergrote risicofactoren door lichamelijke inactiviteit: - Te hoge bloeddruk - Te hoog vetpercentage - Te hoge BMI - Te hoog cholesterol - Te hoge suikerwaarde in het bloed - Te lage botdichtheid - Depressies - Verschillende soorten kanker - Botontkalking - Valincidenten - Beroerte - Diabetes Mellitus II - Hartaandoeningen De risicofactor op het ontwikkelen van gezondheidsklachten is sterk te verlagen door inactief gedrag te voorkomen door middel van het aanbieden van beweging. Er is een sterk verband te zien tussen het gedrag en de risicofactor inactiviteit en hiermee tussen het ongezonde gedrag en het gezondheidsprobleem. Patiënten waarbij voor het eerst in het ziekenhuis of een andere instelling de diagnose perifeer arterieel vaatlijden wordt vastgesteld, scoren een sterk verminderde gezondheidsgerelateerde kwaliteit van leven. Enkele feiten: 66 % van de patiënten ondervindt ernstige beperkingen bij lichamelijke 36 % heeft problemen met dagelijkse 20 % is beperkt in zijn/haar sociale. De gemeten percentages liggen ongeveer 3.5 maal hoger in vergelijking tot mensen zonder een aandoening of ziekte. Sterftecijfers Bij patiënten met vaatlijden is de levensverwachting vooral verkort door sterfte aan andere hart- en vaatziekten dan perifeer arterieel vaatlijden. Belang van lichamelijke activiteit Net als andere spieren, past het hart zich aan volgens de mate waarin het wordt belast. Tijdens lichamelijke inspanning moet het hart harder werken; immers de bloedstroom door de vaten moet toenemen, waarvoor een sterkere pompwerking vereist is. Hoe vaker lichamelijke inspanning wordt verricht, des te groter het pompvermogen van het hart wordt, door een vergroting van het hartvolume en een toename van de contractiekracht. Het gevolg hiervan is dat het lichaam in rust volstaat met een lagere hartfrequentie: het hart hoeft minder vaak te pompen, omdat 1 hartslag meer bloed pompt dan voorheen. Bij inactiviteit is het tegenovergestelde aan de orde. Het hartvolume en de pompkracht nemen af, met een toegenomen hartfrequentie als gevolg. Hierdoor neemt de bloeddruk toe, waardoor u een verhoogde kans krijgt op meerdere hart,- en vaatziekten. Tips met betrekking tot het uitvoeren van uw lichamelijke : Weet dat lopen naar de brievenbus, op de fiets boodschappen doen of een wandeling maken met de hond ook een lichamelijke activiteit is. Door uw alledaagse te veranderen, komt u makkelijker aan de Nederlandse Norm gezond bewegen. Bouw uw bewegings rustig op. De Nederlandse norm bewegen beveelt ieder volwassen persoon aan om minimaal 30 minuten per dag lichamelijk actief te zijn. Houdt in uw achterhoofd dat dit niet 30 minuten aaneensluitend hoeft te zijn, maar ook in kleine delen over de dag verdeeld mag worden. Probeer 6 dagen per week lichamelijk actief te zijn, las een rustdag in om uw lichaam een herstelmogelijkheid te geven. Van belang is om contacten te onderhouden met de groepsgenoten van het beweegprogramma, om elkaar te blijven stimuleren. Gedragsverandering Om u meer inzicht te geven in het proces van de gedragsverandering, leggen wij hieronder de fases die onderscheiden worden met betrekking tot het verbeteren van uw leefstijl uit. Verder staat per fase hoe u deze op uw eigen manier kunt doorlopen, met als uiteindelijk resultaat, het lichamelijk actief worden en blijven. Open staan U moet openstaan voor het nieuwe gedrag, daarvoor wordt u eerst geconfronteerd door de fysiotherapeut en arts dat u onvoldoende lichaamsbeweging krijgt en wat u moet doen om een actievere leefstijl aan te gaan nemen. U krijgt uitgelegd dat u niet alleen uw lichaamsbeweging aan kunt passen door te gaan sporten, maar dat dit ook kan door bijvoorbeeld in plaats van de lift de trap te nemen en de fiets te pakken in plaats van de auto. Daarnaast moet u aandacht hebben voor het lichamelijk actiever worden. U moet dus zelf bereidt zijn om bijvoorbeeld contact op te zoeken met een fysiotherapeut in uw omgeving of oude groepsgenoten vanuit het beweegprogramma. Weten In deze fase bent u onvoldoende lichamelijk actief en ook niet van plan om binnen zes maanden uw inactieve leefstijl te veranderen. Allereerst moet er begrepen worden wat het nieuwe gedrag voor u inhoudt. Zorg ervoor dat u in eigen woorden kan omschrijven wat het gewenste gedrag is. In het geval van het lichamelijk actiever worden, kunt u omschrijven dat u in plaats tv kijken een wandeling door het bos gaat maken. Daarnaast moet u weten waarom dit belangrijk is. Bijvoorbeeld, ik moet lichamelijk actiever worden omdat anders de kans op het krijgen van andere hart- en vaataandoeningen en andere ziektes groter is. Dit kan ik veranderen door meer lichamelijk te bewegen. Met een wandeling door het bos kom ik in verhouding tot het tv kijken wel aan mijn 30 minuten lichamelijk bewegen. Willen U bent onvoldoende lichamelijk actief, maar u heeft wel de intentie om hier binnen afzienbare tijd (tussen de 1 en 6 maanden) verandering in te brengen. Dit is de fase waarin u serieuze overwegingen maakt om het gedrag te veranderen. U moet uw gedrag willen veranderen. Oftewel de voordelen van het nieuwe gedrag dienen zwaarder te wegen dan de nadelen. Hieronder staat een opsomming waarin de voor- en nadelen van lichamelijk actief zijn te vinden zijn. U kunt voor uzelf in deze fase een lijst maken wat voor u als individu de voor- en nadelen zijn. Voordelen van lichamelijk actief zijn: - Sterker hart en sterkere bloedvaten, ook als die al verzwakt zijn - Meer uithoudingsvermogen - Meer longcapaciteit. U kunt dieper ademhalen - Het geeft u een fitter gevoel - Verminderd het lichaamsgewicht of houdt dit op peil - Verbetert de conditie - Geeft u meer energie - Geeft u meer kracht - Zorgt voor soepele en sterke spieren en gewrichten - Heeft een positieve invloed op het cholesterolgehalte - Minder nadelig effect van ongezond gedrag als roken, drinken en snacken - Een betere weerstand waardoor u minder gauw ziek wordt - meer incasseringsvermogen, ook geestelijk - minder somberheid, angst en spanningen - meer zelfvertrouwen - Beter slapen - Alerter zijn - Helpt osteoporose voorkomen - Vertraagt het geestelijke verouderingsproces Nadelen van lichamelijk actief zijn: - Nadien ben je moe - Het vergt een grote inspanning - Angst voor blessures - Minder tijd voor familie en vrienden - Minder tijd voor leuke inactieve.