De BIM gegevens : "Lucht - Basisgegevens voor het Plan" Juni LOOD

Transcriptie

1 1.Inleiding.1.1.Toxiciteit / invloed op milieu 20. LOOD De zware metalen kunnen bij de mens stoornissen veroorzaken in de bloedsomloop en vitale organen aantasten zoals de nieren, longen of de lever. Lood (Pb) is een gif dat vooral belangrijk is door zijn cumulatieve karakter. Ingenomen dosissen lood hebben en uitwerking op de biosynthese van de hemoglobine, het zenuwstelsel en de bloeddruk. Bij vogels en zoogdieren wordt een verminderde voortplantingsvermogen vastgesteld door een toegenomen blootstelling aan zware metalen die aanwezig zijn in hun prooien, in het bijzonder in gebieden met een verhoogde verzuring. Afhankelijk van de weersomstandigheden kan het lood snel afgezet of meegevoerd worden met de zwevende deeltjes. Uiteindelijk stapelt het lood zich op in de ecosystemen. Herkomst van de polluent Het loodgehalte in de omgevingslucht is in hoofdzaak afkomstig van het gebruik van lood - tetraethyl dat wordt toegevoegd aan de benzine als antiklop-stof voor de motoren met interne ontbranding. 2.Loodemissies.2.1.Inventaris Reglementering De volgende regelgevende teksten leggen de verplichting op tot het bijhouden van een inventaris van Hgemissies : Wettelijke verplichtingen : Verdrag over de grensoverschrijdende luchtverontreiniging over lange afstand (protocol van Aarhus betreffende de zware metalen) Richtlijn van de Raad 89/369/EEG van 08 juni 1989 ter voorkoming van door nieuwe installaties voor de verbranding van stedelijk afval veroorzaakte luchtverontreiniging Beschikking van de Commissie 98/184/EG van 25 februari 1998 inzake de vragenlijst voor de verslagen van de lidstaten over de tenuitvoerlegging van richtlijn 94/67/EG van de Raad betreffende de verbranding van gevaarlijke afvalstoffen Beschikking van de Commissie 94/741/EG van 24 oktober 1994 inzake de vragenlijsten voor de verslagen van de Lid-Staten betreffende de toepassing van bepaalde richtlijnen in de sector afvalstoffen (tenuitvoerlegging van de richtlijn 91/692/EEG Beschikking van de Commissie 96/511/EG van 29 juli 1996 inzake de vragenlijsten bedoeld in de richtlijnen 80/779/EEG, 82/884/EEG, 84/360/EEG en 85/203/EEG van de raad Morele verplichtingen : CORINAir : beschikking van de Raad 85/337/CEE van 27 juni 1985 met betrekking tot de goedkeuring van het werkprogramma van de Commissie betreffende een experimenteel project voor het verzamelen, coördineren en op elkaar afstemmen van informatie over de staat van het milieu en van de natuurlijke bronnen in de Gemeenschap (CORINE-project). Internationale Conferentie over de bescherming van de Noordzee Gezamenlijke vragenlijst Eurostat/OCDE - Air 1998 Brussels Instituut voor Milieubeheer / Observatorium voor Milieugegevens 1 / 7

2 Principe van berekening van de emissies Het berekeningsprincipe van de emissies op basis van de CORINAir methode gaat uit van de veronderstelling dat de emissies die te wijten zijn aan een bepaalde activiteit, op een bepaald ogenblik en binnen een gegeven ruimtelijke eenheid evenredig zijn met de intensiteit van deze activiteit en het resultaat zijn van de vermenigvuldiging van het activiteitsgraad (AG) met een emissiefactor (EF): Formule 1 De parameter activiteitsgraad is een coëfficiënt kenmerkend voor de activiteit. Het is de meting van de productie van de activiteit, en de parameter schommelt dus naargelang van het jaar. Hij varieert ook naargelang van de activiteit: het betreft de hoeveelheid verbrand afval voor de emissies afkomstig van een verbrandingsoven, het aantal afgelegde kilometers voor de emissies afkomstig van de transportsector, De "emissiefactor" is een coëfficiënt die eigen is aan de uitgestoten stof en aan de gebruikte technologie in de activiteit in kwestie. De emissiefactor kan bijgevolg verschillen van jaar tot jaar. De loodemissies hangen af van het loodgehalte van de brandstof. CORINAir meent dat in het geval van het transport, 75% van het lood in de brandstof uitgestoten wordt in de lucht. De inventarissen werden opgesteld van 1990 tot 1999 ; de gegevens van de energiebalans van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest voor 2000 worden momenteel verwerkt, de energiebalans voor 2001 is nog niet beschikbaar Analyse van de algemene resultaten Evolutie van de totale gewestelijke emissies Tabel 20.1 : Evolutie van de gewestelijke Pb-emissies sedert Verdeling van de emissies per sector Tabel 20.2 : Evolutie van het aandeel per sector van de gewestelijke emissies van Pb sedert 1990 De belangrijkste emissiebron van Pb in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest is het transport. Brussels Instituut voor Milieubeheer / Observatorium voor Milieugegevens 2 / 7

3 Figuur 20.3 : Evolutie per sector van de gewestelijke Pb-emissies sedert 1990 De evolutie van Pb-emissies wordt gekenmerkt : de evolutie van emissies te wijten aan het transport (invoering van loodvrije benzine) Wijzigingen van de belangrijkste activiteitsgraden met verloop van tijd 3.a)Transportvolume De toename tussen 1990 en 1998 van het verkeersvolume in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest wordt door het Ministerie van Communicatie en Infrastructuur op 9,89% geschat. Deze toename is kleiner dan in de andere Gewesten (21% in Vlaanderen en 26% in Wallonië). Tabel 20.4 : Evolutie van het verkeersvolume in het Brussels Hoofdstedelijke Gewest sedert b)Invoering van loodvrije benzine Brussels Instituut voor Milieubeheer / Observatorium voor Milieugegevens 3 / 7

4 Tabel 20.5 : Evolutie van de invoer van de loodvrije benzine op de Belgische markt De richtlijn 96/62/EEG legt een totaal verbod op van de verkoop van gelode benzine vanaf Wijzigingen in tijd van de belangrijkste emissiefactoren 4.a)Loodgehalte in benzine Het loodgehalte in benzine wordt bepaald in de richtlijn 82/210/EEG : benzine zonder lood mag de 0.013gPb/l niet overschrijden benzine met lood mag de 0.15gPb/l niet overschrijden 4.b)Installatie van een rookbehandelingssysteem Het Brussels Hoofdstedelijk Gewest investeerde 1.3 miljard frank voor de installatie in de gewestelijke verbrandingsoven van een modern rookbehandelingssysteem. Sinds juni 1999 werd een rookbehandelingsinstallatie geplaatst bij ieder van de drie ovens. Deze inrichting zuivert de rook met behulp van water en reactiemiddelen (soda, actieve koolstof). Tijdens een 1ste wasbeurt wordt soda geïnjecteerd in vochtige toestand. De chloor- en fluorwaterstoffen worden geneutraliseerd en de zware metalen worden geabsorbeerd. De tweede wasbeurt zorgt voornamelijk voor de absorbtie van SO2 en het vangen/vernietigen van de dioxines door de actieve koolstof. De electroventuri vangen vervolgens de stofdeeltjes en druppeltjes op. De residu's van het rookbehandelingssysteem hebben de vorm van een vaste koek die afgevoerd wordt naar een stortplaats klasse I..2.2.Doelstellingen voor emissie Reglementering 1. Het Protocol van Aarhus bij het LRTAP-verdrag (1998), het zogenaamd "zware metalenprotocol" heeft betrekking op cadmium (Cd), lood (Pb) en kwik (Hg). Het protocol legt een beperking op van de emissies tot een waarde die lager is dan de waarde van 1990, door de afschaffing van gelode benzine en door het gebruik van betere technologieën in de industriële processen. Dit protocol werd nog niet door België geratificeerd. Er zal een verdeelsleutel moeten worden opgemaakt tussen de Gewesten en de Federale staat. 2. De richtlijn 89/369/CEE inzake de verbranding van stedelijk afval legt een streefdoel op bij emissie ; de richtlijn werd opgenomen in het Brussels recht op De concentratienorm bij emissie bedraagt 5mg/Nm³ voor de groep Lood, Chroom, Koper en Mangaan. Dit streefcijfer wordt opgenomen in de milieuvergunning Verwijdering van de doelstelling 1. Protocol van Aarhus bij LRTAP-Verdrag (1998), het zogenaamd "Protocol voor zware metalen" Tussen 1990 en 1997 wordt een afname vastgesteld met 56% van de loodemissies als gevolg van het Brussels Instituut voor Milieubeheer / Observatorium voor Milieugegevens 4 / 7

5 toenemend gebruik van ongelode benzine. 2. Richtlijn 89/369/EEG met betrekking tot de verbranding van stedelijk afval De enige installatie in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest dat aan deze richtlijn dient te beantwoorden is de regionale verbrandingsoven die sedert half 1999 uitgerust is met een systeem voor rookgasbehandeling. Tabel 20.6 : Concentratie van Pb + Cr + Cu + Mn gemeten in de omgeving van de verbrandingsoven ( ) 3.Loodconcentraties in omgevingslucht.3.1.reglementering 1. Richtlijn 82/884/EEG betreffende een grenswaarde van de luchtkwaliteit voor lood De actueel geldende normen zijn afkomstig van de richtlijn 82/884/EEG die als doel heeft het vastleggen van een grenswaarde en/of richtwaarden van loodconcentratie in de omgevingslucht met het oog op de bescherming van mens en milieu. Het streefdoel bedraagt 2 µg/m³ voor de jaarlijkse gemiddelde concentratie. 2. Dochterrichtlijn 1999/30/EG : SO2, NOX, zwevende delen (PM10 en PM2.5) en lood Tabel 20.7 :Immissienormen van toepassing vanaf 2005 (gezondheid) De Lidstaten moeten de norm omzetten naar hun intern recht vóór 19 juli Beoordeling van de meetresultaten Inleiding Laten we er vooreerst aan herinneren dat de concentraties niet uitsluitend verband houden met de emissiebronnen. Ze hangen ook af van de al dan niet gunstige weersomstandigheden voor de dispersie van polluenten, van fysisch-chemische transformaties in de atmosfeer en van vervuiling die afkomstig is van buiten het Gewest Meetstations Lood wordt gemeten in de stations van de Kroonlaan, Ukkel, Meudon, Belliard en Anderlecht Evolutie van de loodconcentraties De evolutie van loodconcentratie hangt voornamelijk af van het verkeer. De hoogste waarden worden opgetekend in een omgeving met druk verkeer. De waarden zijn hoger op werkdagen, op zaterdag en in de winter dan tijdens vakantieperiodes, op zondag of in de zomer. Brussels Instituut voor Milieubeheer / Observatorium voor Milieugegevens 5 / 7

6 Figuur 20.8 : Pb gemiddelde dagconcentraties Als gevolg van de achtereenvolgende verminderingen van het maximaal toegelaten loodgehalte in benzine, kent de loodconcentratie in de lucht de laatste jaren een daling. Ongelode benzine is sedert 1989 beschikbaar op de markt. Zijn steeds toenemend belang op de brandstoffenmarkt blijkt uit de concentraties die worden opgemeten in de straten met druk verkeer : de concentraties nemen af sedert de invoering van loodvrije benzine en benaderen de achtergrondwaarden van het Gewest. Figuur 20.9 : Pb evolutie van de gemiddelde maandconcentraties Naleving van de normen De grenswaarde van de richtlijn 82/884/EEG van 2 µg/m³ als gemiddelde jaarlijkse concentratie werd niet overschreden. Op basis van de actuele observaties meent het Laboratorium van Onderzoek en Milieu dat de norm voor de bescherming van de gezondheid van de toekomstige dochterrichtlijn van toepassing vanaf 2005 zal worden nageleefd (0.5 µg/m³ jaarlijks gemiddelde). Brussels Instituut voor Milieubeheer / Observatorium voor Milieugegevens 6 / 7

7 Bronnen 1. Reporting Obligations Database (ROD) Final report, convention AEE-IBGE n 3080/b.1998EAA.13482, Reporting Obligations Database Waste Final report, convention AEE-IBGE n 3080/b.1998EAA.13482, De luchtkwaliteit in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest : Immissiemetingen ; Laboratorium voor Milieuonderzoek - Brussels Instituut voor milieubeheer ; De luchtkwaliteit in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest : Immissiemetingen ; Laboratorium voor Milieuonderzoek - Brussels Instituut voor milieubeheer ; Energiebalans van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest 1999, eindrapport ; Institut wallon ; april Energiebalansen van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest , eindrapport ; Institut wallon ; april Atmosferische emissie-inventaris in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest ; niet gepubliceerde interne documenten ; Observatorium voor milieugegevens ; BIM Andere fiches in verband hiermee Schriftje Lucht basisgegevens voor het plan 1. Het DPSIR-model : voor een geïntegreerde aanpak van de bescherming van de luchtkwaliteit 2. Vaststellingen 3. De internationale overeenkomsten en de gevolgen ervan inzake verschaffing van gegevens - lokale invloed : bescherming van de volksgezondheid 4. De internationale overeenkomsten en de gevolgen ervan inzake verschaffing van gegevens - globale invloed : bescherming van de ecosystemen ter bescherming van de mens 5. De internationale overeenkomsten en de gevolgen ervan inzake verschaffing van gegevens - de polluenten opgevolgd in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest 21. Chroom 22. Koper 25. Afstand tot de doelstellingen : luchtkwaliteit en emissies 40. De luchtkwaliteitsnormen van de WereldGezondheidsOrganisatie 42. Invloed van de meteorologie op de luchtkwaliteit 43. Synthese van de atmosferische emissies in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest 59. De bescherming van de luchtkwaliteit Auteur(s) van de fiche SQUILBIN Marianne Brussels Instituut voor Milieubeheer / Observatorium voor Milieugegevens 7 / 7