Uitgebreide routebeschrijving

Transcriptie

1 Groepsreis Marokko Avontuurlijk Duizend-en-één ervaringen rijker Reiscode: Groepsgrootte: Aantal dagen: SMT Uitgebreide routebeschrijving Route Welkom Een onvergetelijk avontuur dwars door Marokko. Je bezoekt tijdens deze Marokko rondreis eeuwenoude koningssteden met de romantische sfeer die rechtstreeks uit de Sprookjes van 1001 Nacht lijkt te komen. Overal vind je levendige markten en straatjes die telkens weer aan een ander ambacht zijn gewijd; koperbewerkers, leerlooiers of sloffenmakers. Per kameel kun je door de prachtige zandduinen van de Sahara rijden, je maakt een trektocht door het mooie Atlasgebergte, je reist door het "Land van de 1000 Kasbahs" en kunt heerlijk ontspannen aan de kust. Dag tot dag schema Hieronder vind je een overzicht met de dag-tot-dag beschrijving. Vervoer Route Overnachting 1 Bus,Vliegtuig Amsterdam-Casablanca Casablanca 2 Bus Casablanca - Hassan II - Fes Fes 3 Fes Fes 4 Bus Fes Fes 5 Bus Fes - Merzouga Merzouga 6 Merzouga Merzouga

2 7 Bus Merzouga - Gorge du Todra - Gorge du Dadès Gorge du Dadès 8 Gorge du Dadès Gorge du Dadès 9 Bus Gorge du Dadès - Aït Benhaddou Aït Benhaddou 10 Bus Aït Benhaddou - Marrakech Marrakech 11 Marrakech Marrakech 12 Marrakech Marrakech 13 Te voet Marrakech - Atlas gebergte Atlas gebergte 14 Te voet Atlas gebergte Atlas gebergte 15 Te voet Atlas gebergte Atlas gebergte 16 Te voet Atlas gebergte Atlas gebergte 17 Bus Atlas gebergte - Taroudannt Taroudannt 18 Bus Taroudannt Essaouira Essaouira 19 Essaouira Essaouira 20 Essaouira Essaouira 21 Bus Essaouira - Marrakech Marrakech 22 Vliegtuig Marrakech - Casablanca - Amsterdam Amsterdam Dag tot dag beschrijving Dag 1: Amsterdam-Casablanca Je komt aan in Casablanca op de luchthaven Mohammed V, een naam die je nog veel tegen zult komen. Het was Mohammed V die in 1956 de onafhankelijkheid voor Marokko terugwon. Zijn zoon Hassan II bevestigde de macht van hun dynastie, die al dik drie eeuwen heerst over Marokko. Het is aan diens zoon Mohammed VI, koning sinds 1999, om Marokko de moderne tijd in te leiden. Je overnacht in de mondaine stad Casablanca. Dag 2: Casablanca - Hassan II - Fes Voordat je naar Fes vertrekt, kun je nog een bezoek brengen aan de op een na grootste moskee ter wereld (entreegeld is niet inbegrepen), de immense Hassan II moskee. Met een 200 meter hoge minaret en plaats voor meer dan gelovigen, werd deze moskee in opdracht van de koning gebouwd. De geschatte kosten, ruim 750 miljoen euro, werden voor een groot deel opgebracht door donaties van gelovigen in binnen- en buitenland. Het resultaat mag er zijn! Of het mogelijk is de moskee ook daadwerkelijk van binnen te bekijken is afhankelijk van de openingstijden en rondleidingen. Met de eigen bus gaat de rondreis verder naar de koningsstad Fes (290 km, circa vijf uur rijden), één van boeiendste steden uit de islamitische wereld.

3 Dag 3: Fes Een bezoek aan de medina van Fes laat niemand onberoerd. Het doolhof met zijn eindeloos draaiende straatjes, omhoog en omlaag, de priemende ogen van de inwoners, het gebalk van een ezel die een karrenvracht niet langer wil trekken, blinden die een aalmoes vragen en natuurlijk de kleuren en geuren van de markt, ze maken allen deel uit van een overweldigende impressie. Er zijn talloze koranscholen en moskeeën in de oude stad. Bereid je bij een bezoek aan de leerlooierijen voor op de penetrante stank die dit werk met zich meebrengt. Natuurlijk kun je je ook laten verwennen in de hammam (badhuis). Voor wie wil wordt onder leiding van een deskundige lokale gids een dagexcursie georganiseerd om de belangrijkste monumenten van Fes te bezoeken. Deze excursie is opgenomen in het excursiepakket, of is ter plekke bij te boeken. Dag 4: Fes Op deze dag kun je een dagexcursie maken naar Meknès, Volubilis en eventueel Moulay Idriss. Volubilis is de belangrijkste Romeinse opgraving van Marokko. In de oudheid was het een stad met aanzien, waarvandaan olijfolie, graan en wilde dieren (die werden ingezet in het circus) naar Rome werden geëxporteerd. Na Volubilis kun je, bij voldoende belangstelling, doorrijden naar Moulay Idriss, een van de heiligste plaatsen van het land, een 'poor men's Mekka'. Zeven bezoeken aan dit heiligdom staan namelijk gelijk aan een bezoek aan Mekka. Deze excursiedag sluit je af in Meknès. Tegenwoordig is Meknès een ontspannen stad, met een rustige medina, waar je al snel het gevoel hebt de weg te kennen. Het Mausoleum van Moulay Ismaïl in Meknes is een van de weinige heiligdommen in Marokko waar je wel naar binnen mag. Dag 5: Fes - Merzouga Vanuit Fes is het een lange dag rijden (440 km, reistijd circa 8,5 uur), via de woestijnstadjes Erfoud en Rissani, naar de zandduinen van Erg Chebbi bij Merzouga. Onderweg rijd je door een cederbos waar je met wat geluk apen hun dagelijkse kostje bij elkaar kunt zien scharrelen. Wanneer je vroeg genoeg uit Fès vertrekt is er misschien in de middag nog even tijd om pootje te baden bij 'la Source Bleu de Meski de blauwe bron van Meski. TIP: Uiteindelijk rijd je over een onverharde weg naar de duinen van Erg Chebbi. Om je te beschermen tegen het zand kun je een mooie blauwe Touaregdoek aanschaffen. Eenmaal aangekomen bij de zandduinen zul je je verbazen over de grootsheid van dit gebied. En een overnachting onder de prachtige sterrenhemel is een ervaring die je altijd zal bijblijven.

4 Dag 6: Merzouga Laat je voetsporen achter in het maagdelijke zand van Erg Chebbi en maak een facultatieve kamelentocht door het gebied. Deze excursie is opgenomen in het excursiepakket, maar je kunt ook ter plekke bij boeken. Tijdens de tocht word je begeleid door vriendelijke kamelenmannen. Zij zullen je helpen met het bestijgen van de kameel, want dat is nog een hele klus. Maar je inspanningen zullen beloond worden, want vanaf de kameel heb je een adembenemend uitzicht over de woestijn. Dag 7: Merzouga - Gorge du Todra - Gorge du Dadès Eerst rijd je in circa 1,5 uur terug naar Erfoud en van daaruit vervolgt de weg (255 km, circa 5 uur rijden) zich naar je eindhalte voor vandaag: de Gorge du Dadès. Onderweg doe je de Gorge du Todra aan. Deze kloof valt op door zijn zeer steile en hoge bergwanden. Voordat je de Todra kloof binnenrijdt geniet je onderweg van het palmenlandschap met zijn unieke vergezichten. Je stopt, waar mogelijk, bij piepkleine dorpjes en tegen de avond rijd je via een bergweg het gebied van de Gorge du Dadès binnen. De ondergaande zon zal je hierbij vergezellen. Dag 8: Gorge du Dadès TIP: Vanuit je hotel kun je vandaag een schitterende wandeltocht maken. Via kloven, de rivier en doorwaadbare plaatsen kom je op plekken waar verder alleen geitenhoeders komen. Iedereen met een normale conditie kan deze tocht lopen, maar doe wel schoenen aan die nat mogen worden. Een lokale gids gaat mee, die ons kan attenderen op slangen en schorpioenen. 's Avonds zal het eenvoudige maal, in het eenvoudige hotel, des te beter smaken! Dag 9: Gorge du Dadès - Aït Benhaddou Je vervolgt je Marokko groepsreis via een prachtige bergweg, met uitzicht op de zogenaamde µhersenrotsen naar Aït Benhaddou. Deze kleine plaats ligt op 30 km. afstand van Ouarzazate en beslaat een paar huisjes, restaurants en de belangrijkste bezienswaardigheid: de Kasbah. Deze enorme Kasbah is steeds groter gemaakt en was het decor voor vele films. Wanneer je hier rond loopt vergeet je even dat je in de moderne tijd leeft. Het zou heel goed kunnen dat kinderen je meevragen om kennis te maken met hun manier van leven. Ze willen je namelijk graag hun huis laten zien. De totale afstand is vandaag 180 km, reisduur circa 3,5 uur.

5 Dag 10: Aït Benhaddou - Marrakech Je verlaat het rustige Aït Benhaddou. Via een droog woestijnlandschap en de hoogste bergpas van de Hoge Atlas reis je naar de tweede koningsstad: Marrakech. Je kunt hier heerlijk dwalen door de grote overdekte souk, waar allerlei handwerklieden aan het werk zijn. Ze fabriceren van alles: de mooiste stenen tajines (ovenschalen met piramidevormige deksels), handgedraaide houten barbecue pennen en de beroemde Marokkaanse lampen. Ook kun je een grote verscheidenheid aan leerwerk bewonderen. Het Djemaa el Fna plein is iedere avond weer een belevenis op zich. Aan het eind van de middag verschijnen de eerste kraampjes en eettentjes en tegen de avond is het hele plein vol. De reistijd voor vandaag is circa 4,5 uur (200 km). Dag 11: Marrakech Als je in één dag de belangrijkste monumenten van de stad wilt bezoeken is het leuk om deel te nemen aan de halve dagexcursie die vandaag wordt georganiseerd. Deze excursie is bij het excursiepakket inbegrepen, maar kan ook ter plaatse nog worden geboekt. Het beste is om door de medina te struinen, en je te laten verrassen door alle koopwaar en monumenten. Marrakech is dé stad om te shoppen, als je van leuke Marokkaanse spulletjes houdt. Dag 12: Marrakech TIP: Vandaag kun je onder professionele begeleiding deelnemen aan een cursus Marokkaans koken. De cursus vindt plaats in een Riad, een traditioneel Marokkaans huis met een binnentuin of binnenplaats. Na ongeveer een halve dag ploeteren in de keuken mag je je zelfgemaakte maaltijd s avonds heerlijk opeten. Mocht je de stadse drukte achter je willen laten, dan kun je wandelen in een van de parken van Marrakech. Jardin Majorelle, bij het voormalige huis van Yves Saint-Laurent, is een voorbeeld van zo n mooie tropische tuin. Je vindt hier ook een klein museum voor islamitische kunst.

6 Dag 13: Marrakech - Atlas gebergte TIP: Vanuit Marrakech reis je via een prachtige route naar het Hoge Atlasgebergte (55 km / 1,5 uur). Plaats van bestemming is Imlil, gelegen in het Nationaal Park Toubkal. Dit park is vernoemd naar de Toubkal, de hoogste berg van Noord-Afrika (4167 meter). In dit hooggelegen bergdorpje (waar het overigens erg koud kan zijn in de wintermaanden) staan de bekwame gidsen op je te wachten met hun muilezels, die je bagage dragen tijdens de wandeltocht. De komende dagen ga je een schitterende trekking maken. De wandeltocht leid je over rotsachtige paadjes, langs dorpjes die in de rotsen lijken te verdwijnen en door kloven en dalen met prachtige uitzichten. Hoe gaat de trektocht in zijn werk? In Imlil wordt de bagage, die je voor de komende dagen nodig hebt, op muilezels geladen (neem hiervoor een - aparte - tas mee; koffers zijn uiteraard onhandig). Je draagt zelf een dagrugzak met dingen die je onderweg nodig hebt. Tussen de middag wordt ruim de tijd genomen voor de lunch. Regelmatig wordt gepauzeerd om van het uitzicht te genieten en om achterblijvers de gelegenheid te geven om weer aan te haken. De charme van het lopen door de Hoge Atlas ligt vooral in het feit dat je kennismaakt met de traditionele manier van wonen, leven en werken van de Berberbevolking. De avondmaaltijd bestaat uit soep met brood, een hoofdgerecht en dessert (meestal fruit) en thee toe. 's Nachts overnacht je in tenten of in eenvoudige gemeenschappelijke kamers in kleine bergdorpjes als Ouaneskra, Imsker en Tiz'n Oussem. Eerste wandeldag: vanuit Imlil (1750 meter) gaat het omhoog via het dorpje Tamattert en de gelijknamige pas op 2279 meter. Je bereikt het dorpje Ouaneskra (2300 meter) waar je overnacht in tenten. Onderweg geniet je van een groots uitzicht op de top van de Toubkal, die een gedeelte van het jaar besneeuwd is. Looptijd: drie tot vier uur. Dag 14: Atlas gebergte Op deze tweede wandeldag loop je voornamelijk vlak want je volgt de loop van de Imenanerivier naar beneden. Je komt door indrukwekkende Berberdorpjes en langs mooi aangelegde landbouwterrassen. In het dorpje Imsker (1385 meter) overnacht je in een eenvoudige gite. Looptijd: vier tot vijf uur. Dag 15: Atlas gebergte Stijgend en dalend over de El Bour-pas brengt je naar Imi Oughlad (1375 meter) waar bewoners met behulp van traditionele watermolens hun graan malen. Een geleidelijke stijging via beboste berghellingen voert naar de N'Tacht-pas op 2000 meter vanwaar je een prachtig uitzicht op het omliggende gebergte hebt. Tijdens de afdaling naar het dorpje Tizi N'Oussem (1722 meter) zie je de hoog geterrasseerde hellingen van de vruchtbare Azadene-vallei. Je overnacht in hier in een tent. Looptijd: ongeveer vijf uur.

7 Dag 16: Atlas gebergte Via hellingen met jeneverbesbomen klim je omhoog naar de M'Zigpas op 2490 meter. Hier heb je een panoramisch uitzicht op het dorp Imlil, de bergen van Oukaimeden en de Toubkal. Langs een klein stroompje daal je weer af naar Imlil (1750 meter). Je slaapt in een gite in Imlil zelf, of een dorpje daar vlakbij. Looptijd: vier tot vijf uur. 's Middags kun je een bezoek brengen aan de kasbah (richting Aremd) die ooit als filmdecor diende voor de film 'Kundun', die gedeeltelijk in de Hoge Atlas is opgenomen. De kasbah is een project van bewoners uit Imlil en de Engelse organisatie Discover. Een drankje kost je hier wel twintig dirham, maar een gedeelte van het geld komt ten goede aan projecten voor de dorpsbewoners. Dag 17: Atlas gebergte - Taroudannt We rijden naar het zuiden over de mooiste weg van Marokko, namelijk over de Tizi n'test-pas ( 2092 meter hoog). De vergezichten zijn spectaculair. De afdaling brengt je uiteindelijk, via het savannegebied tussen de Hoge Atlas en de Anti-Atlas, in het provinciestadje Taroudannt. De reistijd voor vandaag is circa 3,5 uur (195 km). TIP: Taroudannt ligt midden in een vruchtbaar landbouwgebied dat groente, fruit en olijven levert. De producten worden op ezels en handkarren aangevoerd en verhandeld in het centrum van de stad. Dit is een mooie gelegenheid om eens een lokale hammam te bezoeken, in Marokko altijd een bijzondere belevenis. Je kunt met zonsondergang met paardenkarren een tochtje maken rond de stadsmuren, die door het zonlicht en de rode aarde waar ze van zijn gemaakt een prachtige kleur krijgen. De muren kunnen worden beklommen bij de Bab el Kasbah, de grootste poort van de stad. Dag 18: Taroudannt ± Essaouira De ochtend kun je vrij besteden in Taroudannt. De schilderachtige souks van de stad zijn te klein om in te verdwalen en zeker een bezoek waard. Hier kun je Berberzilver vinden en kunstnijverheid van de Toearegs. In de loop van de dag rijd je langs de kust naar Essaouira. In Essaouira hangt een rustige sfeer, het oude stadje bestaat uit smalle straatjes met hoofdzakelijk witte huizen met blauwe kozijnen. Dag 19: Essaouira Vrije dag. Je kunt in Essaouira heerlijk dwalen en je lekker vol eten met vers gevangen vis. De havenkade is bij uitstek de plek daarvoor. Ook het laden en lossen van de vissersschepen is een prachtig gezicht. De twee souks zijn zeer verschillend van elkaar. De ene is rommelig (gereedschappen, potten, pannen) de andere overzichtelijk (kruiden, parfums, vis). Wil je liever luieren en genieten van de zon, dan kun je naar een mooi strand aan een lange boulevard waar tegen zonsondergang Marokkaanse stelletjes flaneren.

8 Dag 20: Essaouira Een volle dag om tot rust te komen. Tijd om te flaneren langs de lange stranden of een terrasje te pikken op het grote plein voor de haven. In Essaouira kan het allemaal. Maar Essaouira biedt ook tal van mogelijkheden voor een sportieve dag. De wind uit de Atlantische Oceaan is ideaal voor windsurfers. Er zijn genoeg surfshops langs de kust waar je materiaal kunt huren voor een dagje wind- of kitesurfen. Verder kun je een tocht maken door de woestijn op de rug van een dromedaris. Dag 21: Essaouira - Marrakech Een korte rit (3½ uur / 185 km) brengt je terug naar de levendigste van de Koningssteden en daarmee een waardige afsluiter van deze groepsreis: Marrakech. Onderweg zie je nog Argan-boomgaarden. De Arganvruchten worden gegeten door geiten die de bomen inklimmen. In hun uitwerpselen zitten de pitten van deze vruchten, die door de bevolking geraapt worden. Uit de pitten wordt de zeer exclusieve Argan-olie geperst, die gebruikt wordt in zowel cosmetica als de keuken. Dag 22: Marrakech - Casablanca - Amsterdam Je rijdt in de ochtend terug naar het vliegveld van Casablanca, voor je vlucht terug naar Nederland. Je komt in de middag of begin van de avond aan. Helaas komt hier een einde aan je Marokko rondreis. NB: De genoemde reisduur per dag is uiteraard bij benadering. Aanvullende informatie reis Wat is inclusief? internationale vluchten; alle transport met AC (mini)bussen; overnachtingen in hotels, gîtes en nomadentent inclusief ontbijt; 2x diner in Marrakech; tijdens trekking: alle maaltijden / permit / kok / muilezels voor bagagevervoer; bezoek aan Hassan II moskee; Nederlands- of Engelstalige reisbegeleiding; luchthavenbelasting; brandstofheffing; compensatie CO2 uitstoot Wat is exclusief? overige maaltijden; optionele excursies; alle entreegelden (o.a. Hassan ll moskee); fooien; boekingskosten; bijdrage Calamiteitenfonds; reis- en annuleringsverzekering Attentie Een eenpersoonskamer is niet mogelijk tijdens de trekking.

9 Landarrangement Het is ook mogelijk om van deze rondreis alleen het landarrangement te boeken. Je regelt dan zelf de internationale vluchten en de transfer bij aankomst en vertrek. Met de andere deelnemers maak je vervolgens de reis volgens programma. Zo heb je een optimale vrijheid om zelf je reis samen te stellen en de vlucht te kiezen die bij je reisplannen past. Op het boekingsformulier kun je ook aangeven of we, tegen betaling, nog een extra overnachting bij aankomst moeten regelen. Ook de transfer bij aankomst kan Shoestring op individuele basis voor je regelen. Voor al onze reizen hebben we een minimum aantal deelnemers nodig. Houd hier rekening mee voordat je zelf tickets gaat reserveren. Het is in alle gevallen je eigen verantwoordelijkheid om op tijd bij het beginpunt van de reis aanwezig te zijn. Daarnaast zijn wij niet verantwoordelijk voor sporadische wijzigingen in de vertrekdata van onze groepsreizen. Voor sommige periodes kan de prijs van het landarrangement afwijken van de rest van het jaar, denk hierbij aan festivalreizen. Wanneer de prijs van het landarrangement aangepast is, wordt dit vermeld onder het 'laatste nieuws'. De kosten van het landarrangement in 2016 voor deze reis bedragen 899 Extra kosten Het door ons geadviseerde zakgeld is een minimum bedrag voor je maaltijden, drankjes, optionele excursies, entreegelden, ter plaatse te betalen luchthavenbelastingen en fooien. Het bedrag dat je uiteindelijk uitgeeft hangt natuurlijk sterk af van je eigen uitgavenpatroon, souvenirs zijn mede daarom niet inbegrepen. Reisdocumenten

10 Als je over de Nederlandse of Belgische nationaliteit beschikt, hoef je voor deze Marokko groepsreis voor vertrek geen visum te regelen. Bij aankomt in Marokko ontvang je een entreestempel waarmee je drie maanden in Marokko kunt verblijven. Wel dien je voor deze reis te beschikken over een geldig internationaal paspoort dat nog minimaal drie maanden geldig is. Meer informatie over je benodigde reisdocumenten (zoals paspoort) vind je op de website van onze partner Visumloket: Nederlandse reizigers bezoeken shoestring.visumloket.nl. Belgische deelnemers bezoeken shoestring.visumloket.be Beschik je niet over een Nederlandse of Belgische nationaliteit? Neem dan zelf contact op met de betreffende ambassade(s) om je eventuele visum te regelen. Als je aankomt in Marokko dien je douaneformulieren in te vullen, ook als je vertrekt vul je douaneformulieren in. Meereizen kind met ouder met andere achternaam Wanneer een kind meereist met een ouder met een andere achternaam dan kan gecontroleerd worden of er daadwerkelijk een ouder-kindrelatie is. Doel van deze extra controle is om kindontvoeringen tegen te gaan. Sommige landen eisen een verklaring waaruit blijkt dat de meereizende volwassene ook daadwerkelijk de ouder is of het gezag heeft. Informeer hiernaar bij de ambassade of het consulaat van het land van bestemming. Op de site van de Koninklijke Marechaussee kun je een toestemmingsformulier downloaden. Reist een kind mee met iemand anders dan de ouders, bijvoorbeeld een familielid, dan eisen sommige landen een verklaring waarin de ouders toestemming geven voor deze reis. U kunt bij de ambassade of het consulaat van het land van bestemming informeren naar de toelatingseisen die voor dit land gelden. Accommodatie en transport

11 Vervoer Om optimaal te kunnen genieten van al het fraais wat er onderweg te zien is, maak je gebruik van eigen vervoer, dat wil zeggen gehuurde minibussen. Daardoor is het mogelijk om onderweg stops te maken waar en wanneer we zelf willen. Afhankelijk van de groepsgrootte reizen we rond in een of twee minibusjes. De bussen beschikken meestal over airconditioning maar ervaring heeft geleerd dat men het vaak prettiger vindt om de ramen open te hebben in plaats van de airco aan. Ook zal op sommige trajecten (steile bergwegen) de airco niet aangezet kunnen worden. In de bus mag niet gerookt worden. De transfers van en naar het vliegveld zijn inbegrepen. Eventuele extra vervoerskosten bij optionele excursies zijn niet inbegrepen. Tijdens een prachtige wandeltocht door de Hoge Atlas van vier dagen geniet je van mooie uitzichten, diepe dalen en afgelegen berberdorpen. Per dag wandel je ongeveer drie tot vijf uur. Je wordt begeleid door bekwame gidsen met hun muilezels, die je bagage dragen, waaronder een slaapzak. Zelf draag je je eigen dagrugzakje met dingen die je onderweg nodig hebt, zoals water, eventueel je fototoestel en een jas. LET OP: voor de vluchten met Royal Air Maroc dien je 3 uur voor vertrek aanwezig te zijn bij de incheckbalie! Accommodatie Tijdens deze rondreis overnacht je in hotels in tweepersoonskamers met soms een eigen badkamer en soms gedeeld sanitair. Bij de selectie van onze hotels hebben we met name gelet op de locatie, hygiëne en sfeer. De meeste hotels hebben een eigen restaurant en soms een dakterras, binnenhof of tuin. De in- en uitchecktijd in de hotels is meestal uur. Op enkele plaatsen betreft het eenvoudige onderkomens. In Merzouga overnacht je in originele nomadententen met beperkt sanitair bij een herberg. In Essaouira en Gorge du Dadès zijn de kamers soms met gedeeld sanitair. Tijdens de trekking door de Hoge Atlas slaap je een paar keer in een eenvoudige gîte en verder in tenten. Je dient je eigen slaapzak mee te nemen, voor dunne matrasjes wordt gezorgd. Je verblijf tijdens deze reis is op basis van logies met ontbijt. Je verblijf in het Atlas gebergte is op basis van volpension, alle maaltijden tijdens de trekking zijn namelijk inbegrepen in de reissom. Je hotel in Merzouga heeft een zwembad; fijn om de Marokkaanse warmte van je af te spoelen! In uitzonderlijke gevallen kan het voorkomen dat er een ander hotel zonder zwembad gebruikt moet worden. Als dit zich voordoet zullen we proberen een passend alternatief te vinden. Uiteraard zijn er andere zwemmogelijkheden, denk hierbij aan Essaouira, gelegen aan de lange kustlijn van Marokko! In Erg Chebbi (bij Merzouga) kan door liefhebbers optioneel een nacht midden in de zandwoestijn worden overnacht, onder de blote sterrenhemel! Wifi is voor veel reizigers prettig om (via social media ) contact met het thuisfront te houden. Bijna alle geplande hotels beschikken over wifi, soms tegen betaling, soms alleen in de lobby van het hotel. Houd er rekening mee dat de kwaliteit en snelheid van de internetverbinding niet overal optimaal zijn. Alleen is er geen wifi beschikbaar bij de geplande accommodatie in Gorges du Dades en tijdens de Imlil treking. Deelnemers die zich individueel inschrijven delen een kamer met een andere deelnemer. We houden er uiteraard rekening mee dat je bij iemand op de kamer komt van hetzelfde geslacht. Mocht je de hele reis een kamer voor jezelf willen, dan kan dat in principe geregeld worden. Je betaalt daarvoor dan de eenpersoonskamertoeslag. Tijdens de trektocht is een eenpersoonskamer niet mogelijk. Mochten er drie mensen alleen hebben geboekt zonder toeslag voor een eenpersoonskamer, dan kan het een enkele keer voorkomen dat er een driepersoonskamer wordt gebruikt. Let op, per reis hebben we 5 eenpersoonskamers ter beschikking. Informeer dus van te voren of het nog mogelijk is, indien je dit wilt.

12 Voor veel reizen kun je voor vertrek al een excursiepakket aanschaffen. Zo ben je ervan verzekerd dat je deel kunt nemen aan de belangrijkste excursies. Mocht het minimum aantal deelnemers van een excursiepakket niet gehaald worden, dan ontvang je de kosten voor vertrek weer terug en kun je ter plaatse gewoon de excursies boeken. Indien er voor deze reis een excursiepakket bestaat, kun je hieronder zien welke excursies er in het pakket zijn inbegrepen. Als er geen excursiepakket voor je reis bestaat dan worden hieronder alleen de losse excursies getoond die je ter plaatse optioneel kunt boeken. Excursiepakket ( 60 ) Excursie Fes - Meknes, Volubilis en Moulay Idriss Details Met een eigen bus vertrek je om 8:30 uur vanaf het hotel in Fes. In een uur tijd rijd je naar Meknes, de kleinste koningsstad. De ommuurde oude medina is karakteristiek voor Marokko's noordelijke steden, die vol okergeel gekalkte huizen met groene dakpannen staan. Je kunt Heri es-souani (opvallende graanschuren) bezoeken en het prachtige Mausoleum van sultan Moulay Ismael. Je wandelt naar de grootste poort van Marokko, Bab Mansour, die ligt aan het Place el Hedim. Op dit plein ben je enige tijd vrij. Het is er meestal een drukte van belang. Een goede plek om onder het genot van een kopje muntthee de lokale bevolking gade te slaan. Grenzend aan het plein vind je de soek met zijn kleurrijke olijven-, fruit-, kruiden- en vleesmarkten, en winkels met leren babouches (slippers), tapijten, tegels en Berberzilver. Vervolgens rijd je naar Moulay Idriss, één van de meest heilige plaatsen van het land, een 'poor men's Mekka'. Zeven bezoeken aan het heiligdom hier staan gelijk aan één bezoek aan Mekka. Je mag deze moskee, net als de meeste andere in Marokko niet in, en zult je dus tevreden moeten stellen bij een blik van buitenaf. Je kunt naar een mooi uitzichtpunt over het stadje wandelen. Na Moulay Idriss rijd je door naar het dichtbijgelegen Volubilis, de belangrijkste Romeinse opgraving van Marokko. In de oudheid was het een belangrijke stad, waarvandaan olijfolie, graan en wilde dieren werden geëxporteerd naar Rome. Alle gebouwen van de stad zijn nog te herkennen in hun functie, maar het meest indrukwekkend zijn de vele mozaïekvloeren die je her en der aantreft tussen de grasoverwoekerde fundamenten. Je kunt de ruïnes op eigen gelegenheid bekijken, of optioneel kiezen voor een lokale gids die je over het terrein leidt. Na afloop van de bezichtiging brengt de bus je terug naar het hotel. Rond 18:30 uur zul je daar arriveren. Inbegrepen: transfers Niet inbegrepen: lokale gidsen, drankjes, lunch, entreegelden, fooi

13 Fes - Stadsbezichtiging Fes is de oudste stad van Marokko. Na het ontbijt word je per bus opgehaald bij het hotel. Je ziet het Koninklijke Paleis (buitenzijde) en wandelt door de joodse wijk (de Mellah), waar je de oude synagoge en de joodse begraafplaats bezoekt. De bus brengt je vervolgens naar de Borj Sud, voor een panoramisch uitzicht over Fes. Je bezoekt de pottenbakkerijen, waar de zellije' (mozaïek) en het blauwe aardewerk worden gemaakt waar Fes befaamd om is. De bus zet je af bij een van de toegangspoorten tot Fes el Bali, de oudste medina van Marokko. Te voet vind je met de gids je weg door de wirwar van schilderachtige steegjes, de medina is een heus labyrint. Onderweg wordt er regelmatig gestopt op interessante plekjes, zoals de kleurige (en geurige) leerlooierijen, de Karouine-moskee, de heilige schrijn van Moulay Idriss II, een koranschool, een zijdeweverij en op de soeks. Je kunt eventueel lunchen in de medina (niet inbegrepen). Na afloop van de bezichtiging brengt de bus je terug naar het hotel. Inbegrepen: Engelstalige gids, transfers Niet inbegrepen: drankjes, lunch, entreegelden, fooi Marrakech - Stadswandeling Marrakesh wordt ook de Rode Stad genoemd door de terracottaachtige kleuren van de machtige muren en poorten. Eeuwenlang was de stad het handels- en ruilcentrum voor de omwonende berberstammen. Tot op de dag van vandaag is dit karakter in de oude binnenstad bewaard gebleven. Gedurende deze wandelexcursie die een halve dag in beslag neemt bezoek je enkele interessante plaatsen. De Saadische Graven behoren tot de mooiste voorbeelden van islamitische architectuur in Marokko. De Saadische prinsen lieten hun grafmonumenten even weelderig ontwerpen als de rest van hun gebouwen. De graven dateren van het eind van de 16de tot de 18de eeuw. Je bezoekt ook het Bahia Paleis, een mooi bouwwerk met paviljoens op de begane grond. Dit omdat de toenmalige grootvizier Bou Ahmed erg dik was en geen trappen kon lopen. Het paleis is omstreeks 1900 gebouwd. Je bekijkt de Koutoubiaminaret (alleen van de buitenzijde) en het befaamde Djema el Fna. Dit plein zoemt en beweegt, je komt ogen en oren tekort. Verhalenvertellers, waarzegsters, acrobaten, muzikanten en dansers, slangenbezweerders en kwakzalvers hebben ieder een eigen plaats veroverd. Achter het plein beginnen de uitgestrekte soeks, waar alle traditionele Marokkaanse waren te koop zijn, van pantoffels tot kruiden, en van amuletten tot tapijten. Je bekijkt een deel van de enorme soek. Aangezien een flink deel van de binnenstad van Marrakesh autovrij is, wordt deze excursie te voet uitgevoerd. Je ziet op deze manier ook meer. Inbegrepen: Engelstalige gids Niet inbegrepen: drankjes, transfers, entreegelden, fooi

14 Merzouga Kamelenbivak in de Erg Chebbi-woestijn Bij de auberge waar je verblijft stap je op de rug van een dromedaris (eenbultige kameel) en gaat de goudgele zandwoestijn in. Na circa anderhalf uur rijden langs prachtige zandformaties, schitterend door de wind gevormde zandpatronen en de fotogenieke kamelenkaravaan (met langgerekte kamelenschaduwen waar je zelf deel van uit maakt), kom je aan bij het kampement voor de nacht. Wie wil klimt een hoge zandduin op voor het weidse uitzicht bij ondergaande zon. Als de zon onder de horizon verdwenen is geniet je van het diner. Je kunt de nacht doorbrengen in een van de nomadententen (voor beddengoed wordt gezorgd; toch kan een lakenzak of slaapzak prettig zijn aangezien de geleverde dekens niet wekelijks worden gereinigd), of buiten in het zand op een matrasje met zicht op de maan en de ontelbare sterren. Al vroeg sta je op en geniet van de zonsopkomst over de zandduinen. Na het ontbijt bestijg je wederom je dromedaris voor de terugrit. Een ultieme woestijnervaring! NB: Er is geen minimum aantal deelnemers vereist voor deze excursie. Inbegrepen: gids en kamelendrijvers, bivak in de zandduinen, diner, ontbijt Niet inbegrepen: drankjes, fooi Losse excursies

15 Excursie Details Prijs Fes - Meknes, Volubilis en Moulay Idriss Ter plaatse boekbaar Met een eigen bus vertrek je om 8:30 uur vanaf het hotel in Fes. In een uur tijd rijd je naar Meknes, de kleinste koningsstad. De ommuurde oude medina is karakteristiek voor Marokko's noordelijke steden, die vol okergeel gekalkte huizen met groene dakpannen staan. Je kunt Heri es-souani (opvallende graanschuren) bezoeken en het prachtige Mausoleum van sultan Moulay Ismael. Je wandelt naar de grootste poort van Marokko, Bab Mansour, die ligt aan het Place el Hedim. Op dit plein ben je enige tijd vrij. Het is er meestal een drukte van belang. Een goede plek om onder het genot van een kopje muntthee de lokale bevolking gade te slaan. Grenzend aan het plein vind je de soek met zijn kleurrijke olijven-, fruit-, kruiden- en vleesmarkten, en winkels met leren babouches (slippers), tapijten, tegels en Berberzilver. Vervolgens rijd je naar Moulay Idriss, één van de meest heilige plaatsen van het land, een 'poor men's Mekka'. Zeven bezoeken aan het heiligdom hier staan gelijk aan één bezoek aan Mekka. Je mag deze moskee, net als de meeste andere in Marokko niet in, en zult je dus tevreden moeten stellen bij een blik van buitenaf. Je kunt naar een mooi uitzichtpunt over het stadje wandelen. Na Moulay Idriss rijd je door naar het dichtbijgelegen Volubilis, de belangrijkste Romeinse opgraving van Marokko. In de oudheid was het een belangrijke stad, waarvandaan olijfolie, graan en wilde dieren werden geëxporteerd naar Rome. Alle gebouwen van de stad zijn nog te herkennen in hun functie, maar het meest indrukwekkend zijn de vele mozaïekvloeren die je her en der aantreft tussen de grasoverwoekerde fundamenten. Je kunt de ruïnes op eigen gelegenheid bekijken, of optioneel kiezen voor een lokale gids die je over het terrein leidt. Na afloop van de bezichtiging brengt de bus je terug naar het hotel. Rond 18:30 uur zul je daar arriveren. Inbegrepen: transfers Niet inbegrepen: lokale gidsen, drankjes, lunch, entreegelden, fooi 14

16 Fes - Stadsbezichtiging Ter plaatse boekbaar Fes is de oudste stad van Marokko. Na het ontbijt word je per bus opgehaald bij het hotel. Je ziet het Koninklijke Paleis (buitenzijde) en wandelt door de joodse wijk (de Mellah), waar je de oude synagoge en de joodse begraafplaats bezoekt. De bus brengt je vervolgens naar de Borj Sud, voor een panoramisch uitzicht over Fes. Je bezoekt de pottenbakkerijen, waar de zellije' (mozaïek) en het blauwe aardewerk worden gemaakt waar Fes befaamd om is. De bus zet je af bij een van de toegangspoorten tot Fes el Bali, de oudste medina van Marokko. Te voet vind je met de gids je weg door de wirwar van schilderachtige steegjes, de medina is een heus labyrint. Onderweg wordt er regelmatig gestopt op interessante plekjes, zoals de kleurige (en geurige) leerlooierijen, de Karouine-moskee, de heilige schrijn van Moulay Idriss II, een koranschool, een zijdeweverij en op de soeks. Je kunt eventueel lunchen in de medina (niet inbegrepen). Na afloop van de bezichtiging brengt de bus je terug naar het hotel. 15 Marrakech - Stadswandeling Ter plaatse boekbaar Inbegrepen: Engelstalige gids, transfers Niet inbegrepen: drankjes, lunch, entreegelden, fooi Marrakesh wordt ook de Rode Stad genoemd door de terracotta-achtige kleuren van de machtige muren en poorten. Eeuwenlang was de stad het handels- en ruilcentrum voor de omwonende berberstammen. Tot op de dag van vandaag is dit karakter in de oude binnenstad bewaard gebleven. Gedurende deze wandelexcursie die een halve dag in beslag neemt bezoek je enkele interessante plaatsen. De Saadische Graven behoren tot de mooiste voorbeelden van islamitische architectuur in Marokko. De Saadische prinsen lieten hun grafmonumenten even weelderig ontwerpen als de rest van hun gebouwen. De graven dateren van het eind van de 16de tot de 18de eeuw. Je bezoekt ook het Bahia Paleis, een mooi bouwwerk met paviljoens op de begane grond. Dit omdat de toenmalige grootvizier Bou Ahmed erg dik was en geen trappen kon lopen. Het paleis is omstreeks 1900 gebouwd. Je bekijkt de Koutoubia-minaret (alleen van de buitenzijde) en het befaamde Djema el Fna. Dit plein zoemt en beweegt, je komt ogen en oren tekort. Verhalenvertellers, waarzegsters, acrobaten, muzikanten en dansers, slangenbezweerders en kwakzalvers hebben ieder een eigen plaats veroverd. Achter het plein beginnen de uitgestrekte soeks, waar alle traditionele Marokkaanse waren te koop zijn, van pantoffels tot kruiden, en van amuletten tot tapijten. Je bekijkt een deel van de enorme soek. Aangezien een flink deel van de binnenstad van Marrakesh autovrij is, wordt deze excursie te voet uitgevoerd. Je ziet op deze manier ook meer. Inbegrepen: Engelstalige gids Niet inbegrepen: drankjes, transfers, entreegelden, fooi 12

17 Marrakech Workshop Marokkaans koken Ter plaatse boekbaar Houd je van koken en van de Marokkaanse keuken? Niet ver van het plein Djema el Fna is een Nederlandse kookfanaat in een mooie riad gestart met een kookcursus. Je ontmoet haar of haar assistente om 11:00 uur op het plein en gaat samen de soek in op zoek naar de benodigde ingrediënten. Je leert de kwaliteit van de diverse producten kennen door goed te kijken, te voelen, te ruiken en... te proeven! Erg leuk om te doen, want als je zelf shoppend door de steegjes struint ervaar je het Marokkaanse stadsleven beter. Na het winkelen is het tijd om de handen uit de mouwen te steken. Onder toezicht leer je minimaal drie Marokkaanse gerechten bereiden, denk hierbij aan een tajine (een stoofpot van een groente-, vis- of vleesgerecht), couscous of een Marokkaanse salade. Gedurende het koken zijn er appetizers, die je natuurlijk zelf maakt! Om de dorst te lessen tijdens het koken zijn er muntthee en huiswijn. Uiteraard kun je na afloop met de andere deelnemers je kookresultaat nuttigen. Rond 15:30 uur is de cursus ten einde. NB: De kookworkshop gaat door bij een minimum van 6 deelnemers en heeft een maximum van 12 deelnemers. De cursus wordt alleen gegeven op maandagen en donderdagen. 47 Merzouga Kamelenbivak in de Erg Chebbi-woestijn Ter plaatse boekbaar Inbegrepen: assistentie bij het koken, kookcursus, zelfbereide maaltijd en appetizers, onbeperkt mineraalwater en muntthee, 2 glazen huiswijn, lijst met recepten Niet inbegrepen: overige drankjes, fooi Bij de auberge waar je verblijft stap je op de rug van een dromedaris (eenbultige kameel) en gaat de goudgele zandwoestijn in. Na circa anderhalf uur rijden langs prachtige zandformaties, schitterend door de wind gevormde zandpatronen en de fotogenieke kamelenkaravaan (met langgerekte kamelenschaduwen waar je zelf deel van uit maakt), kom je aan bij het kampement voor de nacht. Wie wil klimt een hoge zandduin op voor het weidse uitzicht bij ondergaande zon. Als de zon onder de horizon verdwenen is geniet je van het diner. Je kunt de nacht doorbrengen in een van de nomadententen (voor beddengoed wordt gezorgd; toch kan een lakenzak of slaapzak prettig zijn aangezien de geleverde dekens niet wekelijks worden gereinigd), of buiten in het zand op een matrasje met zicht op de maan en de ontelbare sterren. Al vroeg sta je op en geniet van de zonsopkomst over de zandduinen. Na het ontbijt bestijg je wederom je dromedaris voor de terugrit. Een ultieme woestijnervaring! NB: Er is geen minimum aantal deelnemers vereist voor deze excursie. Inbegrepen: gids en kamelendrijvers, bivak in de zandduinen, diner, ontbijt Niet inbegrepen: drankjes, fooi 32 Festivalinformatie

18 Nieuwsberichten LANDINFO MAROKKO ACHTERGROND INFORMATIE Cultuur De cultuurverschillen tussen Europeanen en Marokkanen zijn zo groot dat je er een heel boek aan zou kunnen wijden. Hieronder volgen een paar van de belangrijkste zaken. Marokkanen zijn in de regel tamelijk ingetogen, gereserveerde mensen met een groot gevoel voor privacy. Hun stugheid in de omgang kan echter verdwijnen als sneeuw voor de zon en dan ontstaan er uitingen van gastvrijheid die hun weerga niet kennen en voor Europeanen eerder ongemakkelijk dan prettig zijn. Verderop gaan we hier dieper op in onder het hoofdstukje 'Eten en drinken'. Een belangrijk onderscheid in de islam is dat tussen wat 'hallal' is, namelijk in overeenstemming met de koran en dat wat 'haram' is, datgene dat tegen de letter of de geest van de koran indruist. In eerste instantie worden de begrippen gebruikt bij eten en drinken. Alcohol en varkensvlees zijn haram en mogen dus niet genuttigd worden door moslims. Maar het begrip wordt ook wel in wijdere betekenis gebruikt. De Marokkaanse benadering wordt meer dan bij ons bepaald door de mate van respect die hij koestert. Ouderdom levert respect op, een functie bekleden, bijvoorbeeld als leraar, ook evenals moslim zijn en een vroom leven leiden. Ook al ben je als toerist dan meestal christen, als je je verder gedraagt, dan is er een basis voor respect en zul je ook overeenkomstig worden behandeld. Vertonen je gedragingen uitgesproken 'haram' verschijnselen, dan is de kans dat je slecht behandeld wordt, of afgezet of zelfs bestolen, aanzienlijk groter. Dit geldt bijvoorbeeld voor een schaars geklede vrouw, een dronkelap of een openlijk homoseksueel. Het is in Marokko niet toegestaan voor christenen om moskeeën te bezoeken. Een uitzondering is o.a. de Hassan II moskee in Casablanca, maar alleen tijdens de rondleidingen die overdag plaatsvinden en onder omstandigheden kleine lokale moskeeën waartoe je wordt uitgenodigd. Medersa's of koranscholen zijn vaak wel toegankelijk. 'Als je om twee uur afspreekt, dan ga je om drie uur en wacht je tot vier uur en daarna nog een uurtje en om vijf uur ga je weer naar huis,' zo luidt een gezegde over afspraken. We komen uit een uiterst jachtige cultuur waar tijd geld is en afspraken punctueel dienen te worden nagekomen, omdat anders het schema van de rest van de dag in duigen valt. Marokkanen hebben daar niet zo'n last van en bij sociale afspraken kun je gerust een half uurtje te laat komen. Spreek je echter met een taxichauffeur af dat je naar het vliegveld moet, dan weet hij echt wel dat je op tijd moet zijn. Een verbazingwekkend verschijnsel is de 'Arabische telefoon'. Marokkanen hebben een veel uitgebreider contactennetwerk dan de gemiddelde Europeaan en ze hebben een heel effectief en snel systeem om voortdurend op de hoogte te blijven van het reilen en zeilen van honderden mensen. Tijdens een gesprek kunnen wel tientallen mensen kort de revue passeren. In de toeristische steden gebruiken de gidsen en handelaren dezelfde manier van doen bij het doorgeven van informatie over nieuwe toeristen. Binnen een paar uur weten tientallen mensen waar je vandaan komt, in welk hotel je slaapt en wat je elders gekocht hebt en ze willen maar al te graag laten blijken dat ze dat weten. Bovendien hebben ze allemaal familie of kennissen wonen in de buurt waar je vandaan komt. Dit is een Marokkaanse manier om aan te tonen dat er een band is. Soms werkt dat op het eerste gezicht wat verwarrend, maar het is hen er vooral om te doen te weten waar je in geïnteresseerd bent en welk prijsniveau ze kunnen hanteren. Vertel je iemand dat je voor het eerst in Marokko bent en in een vijfsterren hotel slaapt, dan verdubbelen de prijzen onmiddellijk ten opzichte van iemand die zegt wel vaker in het land geweest te zijn en in een eenvoudige middenklasser zegt te slapen. Vrouwen en kleding: Vrouwen dienen zich bedekt te kleden, d.w.z. liefst bovenkleding met lange mouwen en zonder laag ingesneden hals en een rok tot op de kuit. In grote steden als Rabat, Casablanca, Tanger en Marrakech hoef je het minder nauw te nemen. Vrouwen met lang blond haar zullen met een hoofddoek om aanzienlijk minder ongewenste aandacht krijgen dan zonder. Alleen in Agadir en andere grotere badplaatsen kun je minder bedekt gekleed gaan. Zwemmen in een badpak of bikini kan daar wel, maar je kunt er niet in over straat. Mannen kunnen wel in een korte broek lopen (het is gek maar niet onbeschaamd), een ontbloot bovenlijf gaat te ver. Bouwkunst: De centrale plek voor het gebed in de islam is de moskee waar de gelovigen vooral op vrijdag gezamenlijk bidden en naar preken luisteren. In Marokko zijn deze godshuizen voor niet-gelovigen

19 zelden toegankelijk. De opbouw en inrichting van de moskee volgt een vast grondpatroon, gebaseerd op het huis van de profeet in Mekka. Aan de buitenkant is de minaret het meest opvallende element van de moskee. Vanaf deze toren wordt opgeroepen tot het gebed. In Marokko staat de vierkante minaret van de achthonderd jaar oude Koutoubia moskee model voor veel minaretten, waaronder die van de moderne Hassan II moskee. De belangrijkste religieuze gebouwen die wel toegankelijk zijn voor nietgelovigen zijn de koranscholen of medersa's (ook wel medressa's). In deze vaak fraai bewerkte gebouwen is vanaf de komst van de islam theologie en islamitisch recht bestudeerd. De mooiste voorbeelden van deze medressa's stammen uit de Merinidische tijd. Marrakech, Meknes en vooral Fes huisvesten de belangrijkste van deze scholen. Heel kenmerkend voor alle gebouwen in Marokko zijn de bijzonder kleine ramen en deuren, het gevolg van de extreme hitte en kou en de noodzaak tot verdediging. In grote delen van het land had de agadir een centrale functie voor een dorp. De agadir is een, meestal vierkante, burcht met dikke muren en schietgaten, die dienst deed als versterkte opslagplaats van graan, wapens en kostbaarheden, als stallen voor het vee en in tijden van nood als toevluchtsoord voor de dorpelingen. Vaak is de agadir ook een marabout, een graf van een heilige. De spirituele bescherming komt natuurlijk goed van pas. Het meest opvallende gebouw op het platteland van de bergen en Zuid-Marokko is de ksar (meervoud: ksour), een rechthoekige, lemen burcht, met kantelen en verdedigingstorens op de hoeken. Er zijn ksour bekend die tot honderd families, dus meer dan duizend mensen herbergden. Vaak zien we in dit verband ook het woord 'kasbah' verschijnen. 'Kasbah' is eigenlijk de verzamelnaam van alle vormen van versterkte woonsteden die je in Marokko ziet. Kunst en kunstnijverheid: De islam heeft beeldende kunst in westerse zin, zoals de schilder- en tekenkunst en beeldhouwkunst, zo goed als onmogelijk gemaakt door het verbod op de afbeelding van mensen en dieren. Alleen in de literatuur zien we een aanzienlijke mate van vrijheid. De creativiteit heeft zich vooral ontplooit in de versiering van gebouwen en huishoudelijke voorwerpen. In de verfraaiing van alledaagse gebruiksvoorwerpen, zoals vaatwerk, sieraden, meubels en tapijten, behoort Marokko tot de meest opzienbarende landen ter wereld. In heel Afrika is er geen land waar zo'n levendige traditie van kunstnijverheid bestaat! Het bewonderen van tapijten, sieraden, aardewerk en bewerkt leer en van de werkplaatsen waar deze voorwerpen worden vervaardigd, behoort tot de genietingen van een bezoek aan Marokko. Markten, dans, muziek en vertelkunst: Het dagelijks leven in Marokko wordt opgevrolijkt en onderbroken door weekmarkten. Veel weekmarkten worden gehouden in plaatsjes aan de voet van gebergten om de Berbers in de bergen de kans te geven hun eigen producten te verkopen en kleding en industriële goederen te kopen. Vaak zijn dat de plekken waar je mensen tegenkomt in traditionele kostuums. Feesten worden opgeluisterd door rondedansen waarbij vrouwen en mannen aparte kringen vormen. De dansmuziek is een eentonige herhaling van eenvoudige melodieën, vaak in de vorm van vraag en antwoord, waarbij de kring herhaalt wat de voorzanger zingt. Ondertussen wordt de intensiteit van de muziek wel gestaag opgevoerd door versterking van het volume of een geleidelijke versnelling van het ritme. Gaandeweg gaan de dansers geheel op in de muziek en vormen van trance zijn niet ongebruikelijk. Opwindend om te zien zijn de voorstellingen van de gnaoua, veelal zwarte dansers die begeleid op grote trommels acrobateske dansen uitvoeren. Ze zijn te zien op Jmaa el-fna plein in Marrakech en op feesten in de zuidelijke oases. Verhalenvertellers gaan in dorpen en steden van plein tot plein waar ze spannende of komische vertellingen opdissen. Vaker dan de regelrechte vertelling komt het gezongen verhaal voor waarbij de kunstenaar zichzelf begeleidt op een snaarinstrument, vergelijkbaar met de middeleeuwse minstreel. Islamitische feestdagen: Omdat de islamitische kalender gebaseerd is op de waarneming van de maan, vallen die feesten ieder jaar op een andere dag. Het offerfeest is in 2014 op 4 oktober. De Ramadan (de vastenmaand) kan hinderlijk voor toeristen zijn, veel restaurants zijn dicht; eten, drinken en roken in het openbaar wordt niet op prijs gesteld. Voor toeristen wordt wel gekookt en gezorgd. Het spreekt vanzelf dat men de mensen niet de ogen moet uitsteken door vlak voor hun neus te eten. In 2014 is de Ramadan van 28 juni tot en met 27 juli. Het daarop volgende suikerfeest is op 28 juli. Overigens gaat de Ramadan van start als de nieuwe maan is waargenomen. Daardoor kan het wel eens een dag later beginnen dan hiervoor aangegeven. Het islamitisch nieuwjaar is op 25 oktober Onveranderlijke feestdagen: 1 januari: Nieuwjaarsdag, 11 januari: Manifest van de Onafhankelijkheid, 3 maart: Troonfeest; het belangrijkste burgerlijke feest in Marokko. Het wordt opgevrolijkt met vuurwerk, zang, dans en parades,

20 1 mei: Dag van de Arbeid, 23 mei: Nationale Feestdag, 9 juli: verjaardag van Hassan II, 30 juli: Kroningsfeest van Koning Mohamed VI, 14 augustus: Dag van de Territoriale Integratie van de Westelijke Sahara, 20 augustus: Herdenking van de Vredesmars, 6 november: Herdenking van de Groene Mars in de Westelijke Sahara, 18 november: Onafhankelijkheidsdag. Andere belangrijke dagen zijn Premier Moharem, en Mouloud (20 maart), de verjaardag van de profeet Mohammed. Algemeen: Besef voortdurend dat je als gast in een land verblijft waar men nu eenmaal andere omgangsvormen kent. Dat is niet afwijkend, jij gedraagt je afwijkend. Religie Godsdienst 'La ilaha illa Allah. Muhammudu rasulu Allah.' 'Er is niets goddelijks behalve God. Mohammed is zijn profeet.' Dit is de geloofsbelijdenis, de shahada, de eerste en belangrijkste van de vijf pilaren of verplichtingen van de islam, de godsdienst van Marokko. Het woord `islam' betekent letterlijk `overgave aan de wil van God'. Vijf maal per dag moet de islamiet in gebed en spreekt dan de shahada uit. Voorafgaand aan het gebed worden eerst gezicht, voeten en armen gereinigd. Het ritueel van het bidden, de salat, is de tweede pilaar. Vanaf de minaret wordt aangekondigd wanneer het tijd is voor de salat. De overige drie verplichtingen of pilaren zijn het geven van aalmoezen aan de armen ofwel de plicht tot zakat, het vasten tijdens de heilige maand ramadan, saum genaamd, en de haj, de bedevaart naar Mekka. Deze vijf pilaren of verplichtingen staan in de koran, het heilige schrift van de islam die in de 6de eeuw werd opgetekend door de profeet Mohammed. De islam in Marokko is voor niet-gelovigen moeilijk te aanschouwen. Niet-gelovigen zijn vrijwel nergens in Marokko welkom in moskeeën. Meer toegankelijk zijn de moessems en andere religieuze feesten hoewel ook daar de meest belangrijke rituelen vaak worden afgeschermd. De moslimheiligen: Een belangrijke rol in de beleving van het geloof in Marokko is weggelegd voor de meer dan drieduizend heiligen die het land rijk is en voor de tombes met hun lichamen. Dit zijn de marabouts. Vooral op het land zien we dat deze heiligenverering een diepere snaar raakt dan de bestudering van de Koran. Aan de heiligen worden tal van kwaliteiten toegeschreven, zoals het verrichten van wonderen en het genezen van zieken. Door de magische kracht van de marabouts kan men ook hekserij beteugelen. Zo laten sommigen afgeknipt haar of nagels achter bij een marabout om zo de invloed van zwarte magie ongedaan te maken. Maar de marabout is ook de plaats waar gebeden wordt voor een goede oogst, een plek waar de kracht van God, de baraka, de levenskracht, geconcentreerd aanwezig is. De meest voorkomende vorm van de marabout is de qubba, een kubusvormig gebouw met een witte conische koepel als dak. Elke marabout heeft zijn eigen moessem, zijn religieuze jaarfeest, waarbij gelovigen komen bidden, offeren, zingen, dansen en eten. Taal De officiële taal van Marokko is het Standaard Arabisch. Het Arabisch heeft een eigen alfabet en schrift. Het Arabisch is vastgelegd in de Koran en dateert uit de zevende eeuw na Christus, toen Gods influisteringen door de Profeet Mohammed wereldkundig werden gemaakt. Koranisch Arabisch is daarom voor Moslims een gewijde taal en om die reden nooit veranderd. Het doet heden wat statisch en formeel aan. Marokkanen schrijven in Standaard Arabisch, maar de meerderheid van de Moslims in Marokko spreekt een dialectvorm van het Standaard Arabisch, dat is meegegroeid met de veranderingen van de laatste eeuwen. Deze moderne spreekvorm van het officiële Arabisch is voor bezoekers van het land wat gemakkelijker te leren. Naast deze twee Arabische talen wordt er in Marokko Frans en Berbers gesproken. Op veel plaatsen kan men met Frans goed terecht, vooral bij de ouderen. Doordat vele Marokkanen, die wonen en werken in Oost-Europa, op vakantie gaan of terugkeren naar hun vaderland zul je verrast kunnen worden door Nederlands-, Duits- of Vlaamssprekende Marokkanen. Festivals Eten en drinken