Flora en fauna quickscan Professor Brandsmaweg te Nagele

Transcriptie

1 Flora en fauna quickscan Professor Brandsmaweg te Nagele Rapportnr N08 Auteur Sander D. Elzerman Opdrachtgever RooBeek Advies Datum uitgave 27 mei 2013

2 Flora en fauna quickscan Prof. Brandsmaweg te Nagele Aanleiding Voor de bouw van een bedrijfspand op een erf in de gemeente Noordoostpolder is een ecologisch onderzoek uitgevoerd. Het betreft een verkennend flora en fauna onderzoek ( quickscan ) waarvan in deze notitie verslag wordt gedaan. Uit de quickscan moet blijken of vervolgonderzoek nodig is. Dit kan mogelijk leiden tot de aanvraag van een ontheffing op de Flora- en faunawet. De projectlocatie is gelegen aan de Professor Brandsmaweg 7-I nabij Nagele in de provincie Flevoland (Figuur 1). Een tweetal bijgebouwen op de projectlocatie zullen vervangen worden door één nieuw gebouw. De nieuwe schuur zal in de noordoosthoek van het projectgebied worden gebouwd. Daarmee zal het deels overlappen met locatie waar nu een klein bijgebouw staat. De windsingel wordt door de werkzaamheden niet getroffen. Enkele bomen, die in slechte conditie verkeren, worden gekapt. Figuur 1. Het projectgebied bij de Prof. Brandsmaweg nabij Nagele is aangegeven met een rood kader. Methodiek Het onderzoeksgebied is op 16 mei 2013 bezocht door een ecoloog. Tijdens het bezoek is gelet op de (potentiële) aanwezigheid van beschermde planten en dieren. De nadruk lag hierbij op soorten waarvoor op basis van art. 75 van de Flora- en faunawet een ontheffing nodig is en soorten waarvan de vaste rust- of verblijfplaats jaarrond beschermd is (Ministerie van LNV, 2009b). Het betreffen zgn. Tabel 2 en 3-soorten die vallen onder de zwaarste beschermingsregimes (Ministerie van LNV, 2005). Wanneer werkzaamheden deze soorten (mogelijk) treffen is een ontheffing verplicht. Voor soorten Elzerman Ecologisch Advies 2

3 opgenomen in Tabel 1 geldt bij ruimtelijke ontwikkelingen een vrijstelling wanneer men de Zorgplicht in acht neemt. De Zorgplicht (artikel 2 Flora- en faunawet) is een algemeen geldende fatsoenseis ten aanzien van de omgang met flora en fauna. Aanvullend op het veldbezoek zijn openbare bronnen geraadpleegd op het voorkomen van beschermde flora en fauna in het onderzoeksgebied en de directe omgeving. De weersomstandigheden waren voldoende gunstig om gedegen onderzoek te doen (bewolkingsgraad 8/8, temp. 10 graden, 2Bft noordenwind). De (potentiële) functionaliteit van het onderzoeksgebied is voor alle beschermde soortgroepen het veldbezoek beoordeeld. Wet- en regelgeving Flora- en faunawet Dit onderzoek richt zich op de beschermde soorten uit de Flora- en faunawet. In beginsel zijn alle in Nederland in het wild levende dieren en planten beschermd. Voor bepaalde soorten geldt een vrijstellingsregeling. Uitgangspunt hierbij is dat de werkzaamheden geen afbreuk mogen doen aan de duurzame instandhouding van planten- of dierenpopulaties. Een aantal soorten flora en fauna kent een zwaarder beschermingsregime (Ministerie van LNV, 2005). Deze soorten zijn opgenomen in drie tabellen. Voor soorten die in bijlage IV van de Europese Habitatrichtlijn worden genoemd en voor de per Algemene Maatregel van Bestuur (Vrijstellingenbesluit) aangewezen zeldzame en bedreigde soorten gelden de meest strikte eisen. Het is mogelijk om voor deze soorten een ontheffing aan te vragen. Dit hangt af van de zeldzaamheid van de soort en de impact van de werkzaamheden. Bij de vogels wordt onderscheid gemaakt tussen activiteiten binnen en buiten de broedtijd. Alle in Nederland voorkomende vogelsoorten worden gelijkwaardig beschermd. Voor verstoring tijdens het broedseizoen worden geen ontheffingen verleend. Buiten het broedseizoen zullen de activiteiten minder problemen geven. Een uitzondering hierop vormt een selectie aan vogelsoorten die jaarronde bescherming genieten (Ministerie van LNV, 2009). De vaste rust- en verblijfplaatsen en de functionele omgeving van deze soorten mogen ook buiten het broedseizoen niet gestoord worden. Naast de bescherming van soorten erkent de Flora- en faunawet ook de bescherming van individuele dieren en planten. Hiertoe geldt de Algemene Zorgplicht (art. 2). Dit is een algemene fatsoeneis om onnodige schade aan plant en dier te voorkomen. De bescherming van planten en dieren is gebaseerd op het Nee, tenzij -principe. Dit wil zeggen, dat in principe werkzaamheden of ruimtelijke ontwikkelingen geen negatief effect mogen hebben op beschermde flora en fauna, tenzij dit uitdrukkelijk is toegestaan. Hierbij wordt onderscheid gemaakt tussen reguliere werkzaamheden en ruimtelijke ontwikkelingen. Wanneer de activiteiten geen negatief effect hebben op de flora en fauna dan is geen ontheffing nodig. In veel gevallen is dat echter moeilijk vooraf te bepalen. Daarom is het raadzaam om van tevoren het voorkomen van beschermde soorten in kaart te laten brengen. Hiermee wordt niet alleen het voorkomen van een soort binnen het projectgebied bepaald, maar ook de mate van aanwezigheid en daarmee het effect van de activiteiten op de soort. De aanvragen voor een ontheffing op de Flora- en faunawet worden ingediend en beoordeeld door Dienst Regelingen van het Ministerie van Economische Zaken (Ministerie van EZ). Resultaten Het onderzoeksgebied is beschreven aan de hand van de landschappelijke en ecologische kenmerken. Vervolgens zijn de aangetroffen en, indien van toepassing, de te verwachten soorten beschreven. Beschrijving onderzoeksgebied De Noordoostpolder wordt gekenmerkt door uitgestrekte akkers met verspreid enkele bossen en recreatiegebieden. Het gebied is doorkruist met een wegenstelsel van rechte wegen waarlangs diverse erven met boerenbedrijven liggen. De projectlocatie is één van deze agrarische bedrijven. Binnen het onderzoeksgebied zijn drie gebouwen gevestigd, waarvan twee gebouwen gesloopt zullen worden (Figuur 1). Een opslagschuur en een kleine stal met houtopslag zullen plaatsmaken voor het Elzerman Ecologisch Advies 3

4 nieuwe bedrijfspand/schuur. De woning, die westelijk van beide gebouwen staat, zal niet door de werkzaamheden getroffen worden. Figuur 2. De opslagschuur wordt gebruikt als caravanstalling. Figuur 3. Ten noorden van de opslagschuur is een kleine stal met opslag van haardhout. De opslagschuur heeft een nokhoogte van ca. 4,5 m. Het bestaat uit houten wanden met een puntdak van asbest golfplaten (Figuur 2). In de huidige situatie wordt het gebruikt als caravanstalling. Over de gehele lengte zijn diverse ramen aanwezig, waarvan er diverse kapot zijn. Er is geen spouwmuur aanwezig en de golfplaten steunen direct op de draagbalken (zonder dakbeschot). De grond is afgewerkt met een betonnen vloer. Naast de caravanstalling is een paardenwei afgezet met een enkelvoudig houten hekwerk. Ten noorden van de opslagschuur staat een klein gebouw dat wordt gebruikt als paardenstal en voor de opslag van haardhout (Figuur 3). Dit gebouw bestaat uit bakstenen muren met een puntdak dat is belegd met dakpannen. Een houten spantconstructie ondersteunt de dakpannen. Het plantaardige isolatiemateriaal onder de dakpannen is op diverse plekken naar beneden gevallen. Rondom het onderzoeksgebied is een windsingel aangelegd dat het perceel scheidt van het naastgelegen agrarische bedrijf en de omringende akkers. Aangetroffen beschermde soorten Vogels Tijdens het veldbezoek vertoonden enkele vogels nestindicerend gedrag in het onderzoeksgebied. Onder deze vogels bevonden zich geen soorten waarvan de vaste rust- en verblijfplaats jaarrond beschermd is. In de opslagschuur zijn enkele oude braakballen gevonden van een Kerkuil Tyto alba. De vaste rusten verblijfplaats van deze soort is jaarrond beschermd. Volgens de bewoner heeft in 2012 enige tijd een Kerkuil in de schuur doorgebracht. In die periode stond de schuur vol met caravans en was het achterste deel dus nagenoeg afgesloten van menselijk bezoek. Op een gegeven moment is de Kerkuil vertrokken naar de nabijgelegen schuur ten noorden van het projectgebied. In dezelfde periode kwam meer activiteit in de caravanstalling door het uitrijden van de caravans. Helaas is tijdens de winter van een dode Kerkuil aangetroffen langs de weg. Sindsdien is er geen exemplaar meer waargenomen in de schuur (pers. med. bewoner). In de paardenstal werden twee nesten van een Boerenzwaluw Hirundo rustica en een nest van een Winterkoning Troglodytes troglodytes aangetroffen (Figuur 4). Het was onduidelijk of deze nesten op dat moment in gebruik waren. Er vlogen wel twee Boerenzwaluwen rond boven het erf. De nestplaatsen van beide soorten zijn niet jaarrond beschermd. De windsingel rondom het erf biedt onderdak aan enkele zangvogels. Tijdens het veldbezoek werden zingende exemplaren van Koolmees Parus major, Merel Turdus merula en Vink Fringilla coelebs gehoord. Op het hek van de paardenwei zat een Zwarte Roodstaart Phoenicurus ochruros te zingen en op de naastgelegen akker een Witte Kwikstaart Motacilla alba. Tot slot, was een paartje Ringmussen Passer montanus met nestmateriaal aan het slepen naar het woonhuis op het erf. Op het dak van het huis zaten ook een Kauw Corvus monedula en een derde Ringmus. Deze vogels zouden hier ook tot broeden kunnen komen. Alle genoemde soorten zijn typische boerenerfvogels die allen op en rond het projectgebied tot broeden zouden kunnen komen. De nesten van deze soorten zijn niet Elzerman Ecologisch Advies 4

5 jaarrond beschermd, maar wel tijdens de broedperiode. Bovendien staan de Boerenzwaluw en Ringmus op de Rode Lijst van bedreigde broedvogels (Hustings et al., 2004). Figuur 4. Eén van de twee Boerenzwaluwnesten in de paardenstal (op de balk centraal op de foto). Vaatplanten De windsingel rondom het projectgebied is samengesteld uit diverse soorten bomen en spaarzame onderbegroeiing. Er staan voornamelijk loofbomen, zoals Beuk Fagus sylvatica, Gewone Es Fraxinus excelsior, Gewone Esdoorn Acer pseudoplatanus, Zoete Kers Prunus avium en enkele fruitbomen. Enkele bolgewassen zijn aangeplant, net als de Tuinjudaspenning Lunaria annua. Verwilderde flora groeien nauwelijks op de droge grond. In de zuidoosthoek van het gebied groeit Klimop Hedera helix als bodembedekking. Deze plant wordt actief binnen de perken gehouden. Er zijn geen beschermde flora aangetroffen en die worden ook niet verwacht binnen het onderzoeksgebied. Zoogdieren Het projectgebied wordt van beperkte waarde geacht voor beschermde zoogdieren uit Tabel 2 en 3 van de Flora- en faunawet. Enkele soorten vleermuizen zullen het gebied mogelijk gebruiken om op insecten te jagen, maar verblijfplaatsen vallen niet te verwachten. Mogelijk vormt de windsingel rondom het projectgebied onderdeel van een vliegroute langs de diverse percelen in de omgeving. Deze functie zal niet getroffen worden door de werkzaamheden, omdat de windsingel behouden blijft. Overige soortgroepen Voor de andere soortgroepen wordt het onderzoeksgebied op basis van het veldbezoek en de literatuurgegevens niet geschikt geacht voor beschermde soorten. In de omgeving van het onderzoeksgebied komt de Rugstreeppad Bufo calamita voor (Creemers & van Delft, 2009). Wegens het ontbreken van water op de projectlocatie valt het voorkomen van deze amfibie binnen het gebied niet te verwachten. De overige ontheffingsplichtige soorten worden op basis van hun verspreiding in Nederland of afwezigheid van geschikt habitat niet verwacht binnen het onderzoeksgebied. Elzerman Ecologisch Advies 5

6 Conclusie en aanbevelingen De resultaten van deze ecologische quickscan geven geen aanleiding tot het instellen van vervolgonderzoek. De aanvraag van een ontheffing op de Flora- en faunawet voor de uitvoering van de werkzaamheden wordt niet nodig geacht. Tijdens de quickscan zijn sporen (braakballen) van een Kerkuil aangetroffen in de opslagschuur. Deze sporen hebben betrekking op een Kerkuil die in 2012 enige tijd heeft doorgebracht in de schuur. Na enige tijd verkaste de uil naar een zuidelijker gelegen schuur buiten het projectgebied. In de winterperiode is echter een dode Kerkuil langs de weg gevonden en het exemplaar in de zuidelijke schuur niet meer waargenomen. De mogelijkheid bestaat dat een andere Kerkuil in de toekomst de plek inneemt. In de huidige situatie is de opslagschuur door het gebruik als caravanstalling echter niet geschikt als permanente vaste rust- en verblijfplaats. De zuidelijke schuur biedt hiervoor een goed alternatief. Om de aantrekkelijkheid van deze plek te vergroten kan gedacht worden aan het plaatsen van een Kerkuilenkast. Mogelijk valt dit ook te realiseren in het nieuw te bouwen bedrijfspand. De werkzaamheden dienen wel te worden afgestemd op het broedseizoen van de vastgestelde broedvogels. Alle broedende vogels en hun nesten zijn beschermd ex. art. 11 van de Flora- en faunawet. De sloop van de gebouwen en het kappen van bomen dienen dan ook buiten het broedseizoen plaats te vinden. Het broedseizoen duurt globaal vanaf half maart tot en met half juli, maar is soortspecifiek. Zo kunnen bijvoorbeeld Boerenzwaluwen meerdere broedsels per jaar hebben. Hierdoor kan het broedseizoen voortduren tot in september. Om er zeker van te zijn dat de Boerenzwaluwen zijn uitgebroed is het raadzaam de paardenstal voor aanvang van de werkzaamheden te controleren. Bij de uitvoering van de werkzaamheden dient men te allen tijde rekening te houden met de in de Flora- en faunawet opgenomen Algemene Zorgplicht (Art. 2). De Zorgplicht houdt in dat schadelijke effecten aan planten en dieren door menselijk handelen tot een minimum beperkt moeten worden. Deze wettelijke verplichting geldt voor alle flora en fauna in Nederland ongeacht de beschermde status. Bovendien is voor het kappen van bomen mogelijk een kapvergunning nodig. Informeer hiervoor naar de voorwaarden bij de gemeente Noordoostpolder. Met het slopen van de paardenstal zal een broedlocatie van de Boerenzwaluw verloren gaan. Gezien het feit dat de deze soort op de Rode Lijst van bedreigde vogels staat is het wenselijk om een nieuwe broedlocatie te creëren in het nieuwe gebouw. Boerenzwaluwen bouwen vaak een nest ingeklemd tussen een draagbalk of op een muurtje en het dak (Figuur 4). Als het nieuwe gebouw dergelijke plekken heeft dan is een vrije in- en uitvliegmogelijkheid noodzakelijk om het broeden mogelijk te maken. Zeker wanneer (een deel van) het nieuwe gebouw de functie als paardenstal krijgt dan biedt dit veel potenties voor de Boerenzwaluw. Deze maatregelen zijn niet verplicht, maar vormen een positieve bijdrage aan de populatie van deze bedreigde soort. Zie voor meer informatie en voorbeelden waarmee de erfvogels gesteund kunnen worden: Elzerman Ecologisch Advies 6

7 Literatuur Creemers, R. & J. van Delft (RAVON), De amfibieën en reptielen van Nederland Nederlandse Fauna 9. Nationaal Museum Naturalis, European Invertebrate Survey, Leiden. Hustings F., Borggreve C., van Turnhout C. & J. Thissen Basisrapport voor de Rode Lijst Vogels volgens Nederlandse en IUCN-criteria. SOVON-onderzoeksrapport 2004/13. SOVON Vogelonderzoek Nederland, Beek-Ubbergen. Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit Wijziging Regeling vrijstelling beschermde dier- en plantensoorten Flora- en faunawet. Staatscourant 2 februari 2005, nr. 23, p. 16. Ministerie van Landbouw, Natuurbehoud en Visserij. 2009b. Wijziging beoordeling ontheffing Flora- en faunawet bij ruimtelijke ingrepen. 26 augustus Brief Dienst Regelingen, Den Haag. SOVON Vogelonderzoek Nederland Atlas van de Nederlandse Broedvogels Nederlandse Fauna 5. Nationaal Natuurhistorisch Museum Naturalis, KNNV Uitgeverij & European Invertebrate Survey-Nederland, Leiden. Flora en fauna quickscan Professor Brandsmaweg te Nagele Status uitgave Concept Rapport nr N08 Auteur Sander D. Elzerman Datum uitgave 27 mei 2013 Foto s Kaartmateriaal Sander D. Elzerman GoogleEarth Projectnr Opdrachtgever RooBeek Advies Contactpersoon Dhr. M. Beek Elzerman Ecologisch Advies Koninginneweg AM Ridderkerk Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar worden gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm of welke wijze dan ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de auteursrechthebbende. Elzerman Ecologisch Advies kan door de opdrachtgever niet aansprakelijk worden gesteld voor schade die voortvloeit uit gebruik van data of gegevens of door toepassing van aanbevelingen en conclusies, die zijn opgenomen in deze rapportage. Elzerman Ecologisch Advies 7