Zesde Voortgangsrapportage luchtkwaliteit in Zuid-Holland

Transcriptie

1 Zesde Voortgangsrapportage luchtkwaliteit in Zuid-Holland Rapportage luchtkwaliteit over 2014 met een prognose voor 2015, aan de hand van de NSL/RSL Monitoringsresultaten en de voortgang van het Provinciaal Actieprogramma Luchtkwaliteit April

2 2

3 Managementsamenvatting Inleiding Deze Zesde Voortgangsrapportage luchtkwaliteit in Zuid-Holland informeert u over de voortgang van het Nationaal Samenwerkingsprogramma Luchtkwaliteit (NSL). De rapportage is gebaseerd op landelijke monitoringgegevens van het RIVM en op meetgegevens van de DCMR. Het bevat gegevens over 2014 en prognoses voor 2015 voor het grondgebied van Zuid-Holland. Het NSL beoogt de luchtkwaliteit in heel Nederland tijdig onder de Europese grenswaarden te krijgen. De fijn stof grenswaarden zijn geldig vanaf 2012, terwijl de stikstofdioxidenorm in 2015 gehaald dient te zijn. Het NSL is voor Zuid-Holland uitgewerkt in een regionaal samenwerkingsprogramma luchtkwaliteit (RSL). Het RSL bevat naast maatregelen van gemeenten en regio s ook een provinciaal maatregelenpakket: het Provinciaal Actieprogramma Luchtkwaliteit. Deze rapportage beschrijft de stand van zaken van het Provinciaal Actieprogramma Luchtkwaliteit en geeft een inschatting van de effecten. Algemeen beeld luchtkwaliteit De luchtkwaliteit in Zuid-Holland verbetert langzaam maar gestaag. In 2014 is in Zuid-Holland het aantal locaties boven de grenswaarden gedaald ten opzichte van het voorgaande jaar. De verwachting is dat met de huidige inzet op de meeste locaties tijdig aan de Europese grenswaarden zal zijn voldaan. Een beperkt aantal knelpuntlocaties, vooral in Rotterdam, vraagt echter nog om inzet. De specifieke knelpunten worden door de verantwoordelijke partners aangepakt. Rotterdam heeft hiervoor aanvullende maatregelenpakketten vastgesteld. Fijn stof De berekeningen of metingen langs de wegen in Zuid-Holland laten in 2014 geen overschrijdingen van de Europese fijn stof grenswaarde zien. Ook in de toekomst worden op basis van de landelijke monitoringgegevens van het RIVM langs deze wegen geen overschrijdingen verwacht (bij huidig beleid en gebaseerd op berekeningen). Stikstofdioxide In 2014 is vergeleken met voorgaande jaren het aantal overschrijdingen van de Europese grenswaarde langs provinciale en gemeentelijke wegen iets afgenomen. Langs provinciale wegen in Zuid-Holland wordt er voor 2015 op basis van de landelijke monitoringgegevens van het RIVM geen overschrijding van de grenswaarde verwacht (met het huidige beleid en gebaseerd op berekeningen). Voor 2015 worden langs gemeentelijke wegen in Rotterdam, Den Haag, Leidschendam-Voorburg en Rijswijk op basis van de landelijke monitoringgegevens van het RIVM op een beperkt aantal locaties nog overschrijdingen van de grenswaarde verwacht (bij huidig beleid en gebaseerd op berekeningen). Dit zijn meer knelpunten dan een jaar eerder was verwacht voor Gezien het beperkte verschil is dit te verklaren uit de fluctuaties in de modellen. Blootstelling en voortgang maatregelen en projecten Het aantal blootgestelden aan concentraties van stikstofdioxide boven de grenswaarde is in 2014 gedaald ten opzichte van de voorgaande jaren, op basis van de landelijke monitoringgegevens van het RIVM en 3

4 berekeningen van de DCMR. De blootgestelden wonen vooral in de binnensteden van Rotterdam en Den Haag. Om de voortgang van het NSL te kunnen controleren, wordt het aantal uitgevoerde maatregelen en het aantal projecten in procedure bijgehouden. Het totaal aantal gerealiseerde NSL maatregelen en het aantal projecten in procedure loopt voor op de doelen gesteld in de begroting. Provinciaal Actieprogramma Luchtkwaliteit In maart 2012 hebben Gedeputeerde Staten besloten het Provinciaal Actieprogramma Luchtkwaliteit te intensiveren met 20 projecten, om als provincie een bijdrage te leveren aan het halen van de luchtkwaliteitsdoelen. Het merendeel van de projecten is inmiddels afgerond. Deze projecten zijn met name gericht op de binnenvaart en het (vracht)verkeer. In dit rapport wordt een evaluatie gegeven van het Actieprogramma. Van het eerdere Provinciaal Actieprogramma Luchtkwaliteit zijn alle projecten afgerond. De provincie werkt met vele partners in Nederland en de EU aan een schonere scheepvaart. In dit Clean Inland Shipping programma (CLINSH) wordt Europese subsidie aangevraagd om de scheepvaart schoner te maken. 4

5 Inhoudsopgave Managementsamenvatting... 3 Inleiding... 3 Algemeen beeld luchtkwaliteit... 3 Fijn stof... 3 Stikstofdioxide... 3 Blootstelling en voortgang maatregelen en projecten... 3 Provinciaal Actieprogramma Luchtkwaliteit Inleiding Relatie NSL, RSL & het Provinciaal Actieprogramma Luchtkwaliteit Doel- en vraagstelling voortgangsrapportage Relatie met Programmatische Aanpak Stikstof Leeswijzer Monitoringsresultaten NSL Luchtkwaliteitsberekeningen Achtergrondconcentratie Westland Fijn stof Stikstofdioxide Resultaten Luchtkwaliteitsmetingen Fijn stof Stikstofdioxide Deelconclusie Indicatoren provinciale begroting Blootstelling aan stikstofdioxide en fijn stof Voortgang NSL-maatregelen Voortgang NSL-projecten Deelconclusie Voortgang Provinciaal Actieprogramma Luchtkwaliteit Provinciaal Actieprogramma Luchtkwaliteit Evaluatie Actieprogramma Luchtkwaliteit CLINSH Bronvermelding Bijlagen Bijlage A: Nationaal Samenwerkingsprogramma Luchtkwaliteit (NSL) Bijlage B: Maatregelen van de regio s in het NSL Bijlage C: Kaarten luchtkwaliteitsberekeningen over 2014 en 2015 (prognose)

6 Bijlage D: Overzichtstabel maatregelen Provinciaal Actieprogramma Luchtkwaliteit

7 1. Inleiding Bij vaststelling van het Nationaal Samenwerkingsprogramma Luchtkwaliteit (hierna te noemen NSL) is aan Provinciale Staten (hierna te noemen PS) toegezegd dat zij jaarlijks een rapportage ontvangen over de voortgang van het NSL. Deze rapportage beschrijft de voortgang van het NSL en de resultaten van het Provinciaal Actieprogramma Luchtkwaliteit over het jaar Deze rapportage is tot stand gekomen in de NSL monitoringronde van 2015, waarin voor projecten en maatregelen de gegevens van mei 2015 zijn verwerkt. Deze rapportage is vertraagd omdat er een onderschatting in de achtergrondconcentratie van het RIVM is geconstateerd en de provincie hierover in overleg met het Ministerie van Infrastructuur en Milieu is gegaan. Het resultaat van dat overleg is dat het RIVM in overleg met de DCMR de onderschatting repareert. Het effect van die reparatie is inmiddels al grotendeels zichtbaar. De resultaten uit deze voortgangsrapportage zullen worden opgenomen in de Staat van Zuid-Holland en in de provinciale begroting. 1.1 Relatie NSL, RSL & het Provinciaal Actieprogramma Luchtkwaliteit De luchtkwaliteitsnormen zijn vastgelegd in de Europese richtlijn (2008/50/EG). In april 2009 heeft de Europese Commissie uitstel (derogatie) verleend aan Nederland, omdat niet tijdig voldaan werd aan de Europese normen voor fijn stof en stikstofdioxiden. Dit uitstel is verleend op basis van een luchtkwaliteitsplan, het NSL, waarin wordt onderbouwd dat in 2012 aan de normen voor fijn stof wordt voldaan en in 2015 aan de stikstofdioxide normen. Het ministerie van Infrastructuur en Milieu heeft in 2009 het NSL vastgesteld. Dit programma loopt tot januari In het NSL werken Rijk, provincies, regio s en gemeenten samen om de luchtkwaliteit in Nederland te verbeteren. Het nationale programma is onderverdeeld in verschillende regio s die met hun regionale samenwerkingsprogramma s luchtkwaliteit (hierna te noemen RSL) hun bijdrage hieraan leveren. De provincie Zuid-Holland heeft samen met partners in het RSL een maatregelenpakket vastgesteld. Dit RSL is opgenomen in het NSL. Dit RSL bevat naast maatregelen van de gemeenten en regio s ook een provinciaal maatregelenpakket, het zogenoemde Provinciaal Actieprogramma Luchtkwaliteit 2. Een nader uitleg over het NSL vindt u in bijlage A. Het Nationaal Samenwerkingsprogramma Luchtkwaliteit (NSL) is in 2014 verlengd tot 1 januari 2017, omdat het nog niet duidelijk is of Nederland de Europese grenswaarde voor luchtkwaliteit (met name stikstofdioxide in 2015) overal haalt. Daardoor blijft de samenwerking tussen de overheden behouden. Daarnaast toont een verlenging van het NSL aan de Europese Commissie dat Nederland zich blijft inzetten voor een betere luchtkwaliteit. Ook heeft het Rijk de bestedingstermijn voor NSL subsidie voor de tweede keer met een jaar verlengd tot eind Doel- en vraagstelling voortgangsrapportage Met deze rapportage informeren wij u over de stand van zaken van het NSL en het Provinciaal Actieprogramma Luchtkwaliteit in De vraag die daarom centraal staat in deze rapportage is: Wat is de stand van zaken van het NSL en het Provinciaal Actieprogramma in de Provincie Zuid- Holland? 1 vastgesteld door Gedeputeerden Staten in maart Het Provinciaal Actieprogramma Luchtkwaliteit kent naast de maatregelen in het NSL ook een aantal niet-nsl maatregelen welke met provinciaal budget worden gefinancierd en niet met NSL budget. 7

8 Om deze vraag te kunnen beantwoorden wordt een aantal aspecten dat van belang is voor luchtkwaliteit weergegeven aan de hand van de volgende deelvragen: 1. Voldoet de berekende luchtkwaliteit op het gebied van fijn stof en stikstofdioxide over 2014 en 2015 aan de Europese grenswaarden? 2. Wat zijn de resultaten van de luchtkwaliteitsmetingen voor fijn stof en stikstofdioxide over 2014 en welke trend is zichtbaar? 3. Worden de indicatoren (aantal blootgestelden, het aantal gerealiseerde luchtkwaliteitsmaatregelen en het aantal ruimtelijke projecten in procedure) van de provinciale begroting gehaald? 4. Wat is de voortgang van de projecten in het Provinciaal Actieprogramma Luchtkwaliteit eind 2015? 1.3 Relatie met Programmatische Aanpak Stikstof Dit rapport gaat niet over de Programmatische Aanpak Stikstof (PAS), het programma dat wordt opgezet om de depositie van stikstof op natuurgebieden te beperken en om projecten door te laten gaan. NSL maatregelen die de stikstofoxide uitstoot terugdringen hebben een positief effect op de stikstof depositie en de doelen van het PAS. Naast stikstofoxiden wordt de stikstof depositie echter ook beïnvloed door ammoniak afkomstig uit de veehouderij. Dit laatste is geen onderdeel van het NSL. 1.4 Leeswijzer Hoofdstuk 2 geeft de resultaten van de luchtkwaliteitsberekeningen en luchtkwaliteitsmetingen voor Zuid- Holland weer, de zogenoemde monitoringsresultaten. Hiermee wordt antwoord gegeven op de vraag of de luchtkwaliteit over 2014 en 2015 aan de Europese grenswaarden van fijn stof en stikstofdioxide voldoet en wat de trend is. Hoofdstuk 3 laat zien of de provinciale begrotingsindicatoren worden behaald. Hoofdstuk 4 beschrijft de voortgang van de projecten in het Provinciaal Actieprogramma Luchtkwaliteit. 8

9 2. Monitoringsresultaten NSL Om te bepalen of de grenswaarden worden gehaald, wordt de luchtkwaliteit zowel berekend als gemeten. Paragraaf 2.1 laat de luchtkwaliteitsberekeningen over 2014 en 2015 zien. Paragraaf 2.2 laat de luchtkwaliteitsmetingen over 2014 en de luchtkwaliteitstrend in vergelijking met afgelopen jaren zien. Het doel van het NSL is te voldoen aan de Europese grenswaarden voor fijn stof vanaf juni 2011 en stikstofdioxide in 2015 (Infomil B, n.d.). Zuid-Holland voldoet, daar waar getoetst wordt, aan de Europese grenswaarden voor fijn stof. Daarentegen wordt de Europese stikstofdioxidenorm 3 nog op een beperkt aantal locaties overschreden. Dit komt door een groot aantal bronnen dat in Zuid-Holland bij elkaar komt. Zo is in de steden het wegverkeer een belangrijke bron voor de concentratie op leefniveau en langs vaarroutes de scheepvaart. De stikstofdioxide uitstoot van de industrie komt meestal in de hogere luchtlagen terecht. Door uitstoot op grote hoogte vindt verspreiding over een groot gebied plaats en is de beïnvloeding op leefniveau kleiner. Deze drie bronnen zorgen ervoor dat vooral in de regio Rijnmond de concentraties hoger zijn dan in de rest van Nederland. 2.1 Luchtkwaliteitsberekeningen Jaarlijks worden de concentraties van fijn stof en stikstofdioxide voor verschillende jaren berekend met een nationaal model, de Monitoringtool. Iedere wegbeheerder is verantwoordelijk voor het invoeren van zijn eigen verkeersgegevens. De resultaten van de NSL monitoringronde zijn eind 2015 gepubliceerd in de landelijke Monitoringrapportage 4 van het RIVM. De Zuid-Hollandse resultaten uit de landelijke rapportage van de berekeningen over 2014 en voorspellingen voor 2015 zijn in deze paragraaf verwerkt. De kaartbeelden met resultaten van de monitoringtool zijn te vinden op kaart 1 tot 4 in bijlage C Achtergrondconcentratie Westland In de vorige Vijfde Voortgangsrapportage luchtkwaliteit werd opgemerkt, dat er een onderschatting was in de achtergrondconcentratie van stikstofdioxide in het Westland en in delen van Rotterdam en Den Haag voor het jaar Dit werd veroorzaakt door een onderschatting van de uitstoot van de kassen in het nationale model van het RIVM. Tot 2012 was er nog een RIVM meetpunt in Schipluiden dat gebruikt werd voor de berekening van de achtergrondconcentratie. Door een bezuiniging is dit meetpunt vervallen, waardoor de achtergrondconcentratie sindsdien lager uitvalt. De provincie heeft tot op bestuurlijk niveau geprobeerd om een correctie voor deze onderschatting van het Rijk te verkrijgen. Dit heeft geleid tot intensief contact tussen de DCMR en het RIVM. Dit heeft erin geresulteerd dat het RIVM de emissiefactor (gemiddelde emissie per m 2 kas) reeds heeft verhoogd. Daarnaast is het RIVM een uitgebreid meetprogramma opgestart om zicht te krijgen op de werkelijke stikstofdioxide concentraties in het gebied. Zo nodig zal de emissiefactor volgend jaar nog een keer worden verhoogd. Op basis van de beschikbare informatie leidt de onderschatting niet tot extra knelpunten in het gebied. Wel zijn er meer bijna-knelpunten in het gebied en aan de rand van Den Haag en Rotterdam dan eerder berekend Fijn stof Rekenresultaten van fijn stof: De berekeningen langs de wegen in Zuid-Holland lieten geen overschrijdingen van de Europese fijn stof grenswaarde zien (zie kaart 1 in bijlage C). 3 Conform richtlijn (2008/50/EG). 4 Monitoringsrapportage NSL 2015: stand van zaken Nationaal Samenwerkingsprogramma Luchtkwaliteit (december 2015). RIVM rapport

10 De verwachting op basis van de landelijke monitoringgegevens van het RIVM is dat ook in de komende jaren de wettelijke grenswaarde voor fijn stof nergens in Zuid-Holland overschreden wordt. In tegenstelling tot enkele gebieden met intensieve veehouderij in andere provincies wordt de fijn stof grenswaarde in Zuid-Holland overal, waar mensen kunnen worden blootgesteld, gehaald Stikstofdioxide De rekenresultaten van stikstofdioxide zijn: Voor stikstofdioxide bestaan er in 2014 ten opzichte van het voorgaande jaar minder overschrijdingen van de Europese grenswaarde, zowel langs provinciale wegen als gemeentelijke wegen (zie kaart 2 in bijlage C). In 2015 is er géén overschrijding langs een provinciale weg berekend. In 2015 blijft op basis van de landelijke monitoringgegevens van het RIVM een aantal overschrijdingen van de wettelijke grenswaarde bestaan op het grondgebied van Zuid-Holland (overschrijdingen zijn vooral berekend in Rotterdam en Den Haag, maar ook in Rijswijk en Leidschendam-Voorburg). Vanaf 2015 moet luchtkwaliteit overal aan de wettelijke Europese grenswaarde voor stikstofdioxide voldoen Uit de berekeningen blijkt dat deze toekomstige grenswaarde in 2014 nog wordt overschreden op 0,2 km provinciale weg. Deze punten liggen op de N206 (bij Leiden). Daarnaast komt in 2014, op het grondgebied van Zuid-Holland nog een aantal overschrijdingen voor op ca. 12,5 km weg op gemeentelijke wegen en rijkswegen, zie kaart 2. In 2013 was dit 0,4 km op provinciale wegen en 15,5 km weg totaal in Zuid-Holland. Er is dus een forse afname gerealiseerd. De meeste overschrijdingen komen voor in de binnenstad van Rotterdam In 2015 is het de verwachting dat het aantal overschrijdingen van de grenswaarde zal zijn gedaald, waarbij deze er niet meer zijn op provinciale wegen. De verwachting is dat met het huidige beleid in 2015 op het grondgebied van Zuid-Holland op 6 km gemeentelijke weg de grenswaarde nog wel wordt overschreden. Dit is twee keer zoveel als vorig jaar was voorspeld voor Grenswaarde-overschrijdingen liggen (voornamelijk) in de binnensteden van Rotterdam en Den Haag, maar ook in Rijswijk en Leidschendam- Voorburg. Rotterdam heeft duidelijk de meeste knelpunten en heeft daarom een pakket met aanvullende maatregelen vastgesteld. Rijswijk heeft de weg inmiddels aangepast. Den Haag heeft een nieuw actieplan lucht vastgesteld. Omdat de gegevens over 2015 zijn berekend op basis van voorspellingen uit 2014, kunnen de daadwerkelijke waarden hiervan afwijken. Afname sinds begin NSL monitoring In 2010 is voor het eerst gemonitord met de Monitoringtool waarmee het aantal km weg met een overschrijding van de grenswaarde is bepaald voor het jaar Toen werd de stikstofdioxide grenswaarde nog langs 500 km weg overschreden. Dit aantal is in 2014 dus gedaald tot 12,5 km weg. Deze verbetering is het gevolg van het NSL en van de schoner wordende auto s. Voertuigemissies In 2015 kwam de emissie van met name dieselvoertuigen in het nieuws door het ontdekken van de sjoemelsoftware bij dieselauto s van VW. Hieruit bleek dat de uitstoot van dieselauto s in de praktijk veel hoger is dan tijdens de testprocedure. Het was in Nederland al enkele jaren bekend, dat de uitstoot van 10

11 dieselauto s niet voldoet aan de eisen uit de test. Daarom werd in de laatste jaren de emissiefactor van dieselvoertuigen (uitstoot per km) regelmatig verhoogd voor de berekeningen. Voorspellingen van enkele jaren geleden gingen uit van een lagere uitstoot in de toekomst, maar deze voorspellingen zijn jaarlijks iets bijgesteld. Dit leidde wel in de afgelopen jaren tot een aantal tegenvallers met nieuwe stikstofdioxide knelpunten uit de berekeningen. Dit betekent tevens dat de hogere uitstoot van dieselvoertuigen in de modellen voor het grootste deel reeds is verwerkt. De tegenvallers hebben er al toe geleid dat vooral de grote steden nog meer inspanningen moesten verrichten, om de luchtkwaliteit op peil te houden. 2.2 Resultaten Luchtkwaliteitsmetingen Figuur 1 geeft de trend weer van de gemeten concentratie van fijn stof op verschillende niveaus (regionaal, stad en straat) 6. Uit dit figuur blijkt dat de gemiddelde fijn stof concentratie over een aantal meetstations sinds 2012 ongeveer gelijk is gebleven. Het weer heeft invloed op de fijn stof concentratie waardoor er schommelingen per jaar kunnen ontstaan. Figuur 1: Gemeten fijn stof concentratie in de tijd PM10 jaargem. µg/m3 PM10 concentratie gemeten 45 start NSL jaar jaargrenswaarde De DCMR meet de luchtkwaliteit in het Rijnmondgebied en het RIVM meet dit in het hele land. De verzamelde meetgegevens worden gebruikt voor de jaarlijkse voortgangsrapportage luchtkwaliteit in Zuid- Holland. Hieronder zijn de resultaten voor fijn stof en stikstofdioxide beschreven. In tegenstelling tot de berekeningen is bij de metingen geen sprake van een onderschatting, omdat de metingen de werkelijke concentratie weergeven. De trend die hier wordt weergegeven is betrouwbaarder dan die uit de berekeningen Fijn stof In 2014 is op geen enkel meetpunt in Zuid-Holland een overschrijding van de daggrenswaarde 5 of jaargemiddelde grenswaarde voor fijn stof gemeten. Alle meetpunten voldoen ruimschoots aan de grenswaarden voor fijn stof. daggrenswaarde regionaal stad straat 5 Op meer dan 35 dagen per jaar is de concentratie fijn stof hoger dan 50 µg/m 3 6 Straatstations liggen in drukke stedelijke straten, stadstations in rustige stedelijke wijken en regionale stations in gebieden ver van lokale bronnen. 11

12 In 2014 was het weer gemiddeld t.o.v. een langjarige trend. Het was vrij warm met een gemiddelde hoeveelheid neerslag. In de afgelopen tien jaar is de concentratie van fijn stof met bijna een derde afgenomen. Op de regionale stations in het landelijke gebied komt de concentratie nu in de buurt van de door de WHO aanbevolen concentratie van 20 µg/m 3. 7 In een jaar met een ongunstiger weertype, bijvoorbeeld met een lange droge periode, kan de fijn stof concentratie echter wel weer hoger uitvallen Stikstofdioxide De concentratie van stikstofoxiden 8 neemt in Zuid-Holland langzaam af. De concentratie van stikstofdioxide is in 2014 gemiddeld 0,6 µg/m 3 lager geworden dan het jaar ervoor. Figuur 2 laat zien dat vooral op straatstations 9 met veel verkeer de concentraties nog hoger zijn. De concentraties liggen soms nog boven de Europese grenswaarde die in 2015 gehaald moet zijn, maar gemiddeld komen ze steeds dichter in de buurt van de grenswaarde. In 2014 wordt de grenswaarde nog op 5 meetpunten overschreden in Rotterdam, waarvan 4 straatstations zijn en een punt in industrieel gebied ligt. De concentratie op stadstations in rustige gebieden van de stad en op regionale stations ligt wel duidelijk onder de grenswaarde. Figuur 2: Gemeten stikstofdioxide concentratie in de tijd NO2 jaargem. µg/m3 start NSL NO 2 concentratie gemeten jaar grenswaarde regionaal stad straat 7 De WHO heeft concentraties bepaald waaronder geen gezondheidseffecten meer optreden. Deze WHO advieswaarden liggen voor fijn stof op de helft van de huidige wettelijke grenswaarden. 8 Onder invloed van ozon kan stikstofmonoxide in stikstofdioxide worden omgezet en omgekeerd kan dit gebeuren onder invloed van zonlicht. Er ontstaat een evenwicht tussen deze twee stoffen. Alleen voor stikstofdioxide geldt een grenswaarde in de lucht. Deze kan alleen worden bereikt door het totaal aan stikstofoxiden terug te dringen. 9 Meetpunt in een straat met veel verkeer 12

13 2.3 Deelconclusie Berekeningen De luchtkwaliteit verbetert elk jaar. Voor fijn stof zijn er geen overschrijdingen berekend voor 2014 en Sinds 2012 moet aan de Europese grenswaarde voor fijn stof worden voldaan. In Zuid-Holland is deze grenswaarde mede dankzij het NSL op tijd gehaald. Op een beperkt aantal locaties is voor stikstofdioxide (met name in binnensteden) nog een overschrijding berekend voor 2014 en Deze specifieke knelpunten worden door de verantwoordelijke partners in het NSL aangepakt. Rotterdam heeft eind 2013 een aanvullend maatregelenpakket vastgesteld. Ook Den Haag heeft in 2015 het luchtkwaliteitsactieplan geactualiseerd. Tabel 1: overzicht resultaten luchtkwaliteitsberekeningen Monitoringstool Zuid-Holland. Fijn stof Stikstofdioxide Zuid-Holland provinciale wegen Zuid-Holland provinciale wegen 2014 geen knelpunten geen knelpunten 12,5 km weg met knelpunten 2015 geen knelpunten geen knelpunten 6 km weg met knelpunten 200 m weg met knelpunten geen knelpunten Metingen Uit de metingen blijkt dat de concentratie van stikstofdioxide in 2014 licht is afgenomen. De concentratie stikstofdioxide ligt vooral in de drukke straten nog boven de toekomstige grenswaarde. De fijn stof concentratie ligt ver onder de grenswaarden, maar daalt de laatste jaren niet meer significant. Tabel 2: overzicht resultaten luchtkwaliteitsmetingen Zuid-Holland 2014 fijn stof 0 van de 23 punten boven jaargrenswaarde, 0 punten boven de daggrenswaarde Stikstofdioxide 5 van de 20 punten boven jaargrenswaarde Globaal laten zowel de berekeningen als ook de metingen zien, dat de luchtkwaliteit langzaam maar gestaag verbetert. 13

14 3. Indicatoren provinciale begroting Om de uitgaven voor het NSL en het Provinciaal Actieprogramma Luchtkwaliteit te kunnen verantwoorden zijn in de provinciale begroting drie indicatoren opgenomen. Deze indicatoren laten zien of de hinder van luchtverontreiniging is afgenomen in Zuid-Holland en of het NSL tijdig wordt uitgevoerd. Indicatoren zijn het aantal blootgestelden die wonen in gebieden met een concentratie boven de grenswaarde, het aantal gerealiseerde luchtkwaliteitsmaatregelen en het aantal ruimtelijke projecten dat in procedure is. Dit hoofdstuk gaat in op de vraag of deze drie indicatoren van de provinciale begroting worden gehaald. 3.1 Blootstelling aan stikstofdioxide en fijn stof Provinciale begroting In de provinciale begroting is een prognose opgenomen over de afname van het aantal blootgestelden aan stikstofdioxide concentraties boven de Europese grenswaarde in Zuid-Holland. Doel is om in 2015 het aantal blootgestelden boven de stikstofdioxidennorm tot nul te reduceren. Voor het bereiken van de beoogde reducties is de provincie ook afhankelijk van de inzet van de partners in het NSL, met name van de Rijksoverheid en de grote gemeenten. In de begroting is de verwachting opgenomen dat in 2015 het aantal blootgestelden ten opzichte van eerdere jaren fors zal dalen en tot nul gereduceerd wordt. Reden hiervan is dat tegen het einde van de looptijd van het NSL (vanwege verlenging is dat inmiddels ) veel maatregelen worden afgerond en dan de hele reeks aan emissie-reducerende maatregelen dat in de loop der jaren is genomen een cumulatief effect zal hebben. De meeste maatregelen van het Provinciaal Actieprogramma Luchtkwaliteit zijn inmiddels afgerond. Dit geldt ook voor veel maatregelen bij andere overheden. Berekend aantal blootgestelden Er zijn in Zuid-Holland geen mensen meer die wonen in gebieden met fijn stof concentraties boven de grenswaarde. Daarom komt in deze Zesde Voortgangsrapportage luchtkwaliteit in Zuid-Holland alleen het aantal blootgestelden aan stikstofdioxide concentraties boven de Europese grenswaarde aan de orde. Net als het jaar ervoor is voor 2014 het aantal mensen berekend dat woont in gebieden met een overschrijding van de grenswaarde voor stikstofdioxide. Vanaf 2006 is het aantal blootgestelden fors gedaald door de verbeterde luchtkwaliteit. De DCMR heeft met de officiële resultaten van de monitoring berekend dat in personen in Zuid-Holland worden blootgesteld aan concentraties stikstofdioxide boven de Europese grenswaarde. Zij leven vooral in Rotterdam en Den Haag, maar ook in Rijswijk, Schiedam en Dordrecht. Berekend aantal blootgestelden in relatie tot provinciale begroting Het berekend aantal blootgestelden is iets lager dan het jaar ervoor en is lager dan de vereiste blootgestelden, zoals opgenomen in de provinciale begroting van 2014 (zie tabel 3). Volgens de begroting moet er in het laatste jaar nog een grote stap worden gezet in het aantal blootgestelden. In werkelijkheid is een deel van deze reductie al eerder gerealiseerd. Tabel 3 laat verder zien, hoe sterk de blootstelling aan concentraties boven de grenswaarde is gedaald, als gevolg van het NSL en de autonome ontwikkeling. 14

15 Tabel 3: Blootstelling aan stikstofdioxide concentraties boven de grenswaarde in Zuid-Holland in relatie tot begroting Jaar % Jaarlijkse afname van aantal blootgestelden aan concentraties stikstofdioxide boven de Europese grenswaarden Vereiste aantallen volgens begroting Daadwerkelijk aantal blootgestelden nulmeting: % % % % Voortgang NSL-maatregelen Provinciale begroting Een tweede indicator in de provinciale begroting is het aantal gerealiseerde NSL maatregelen. Maatregelen zijn alle acties van de NSL partners die een bijdrage leveren aan een schonere lucht. In de provinciale begroting is het doel opgenomen om 20 maatregelen in 2014 afgerond te hebben (zie tabel 4). In 2015 moeten 73 maatregelen afgerond zijn. Aantal gerealiseerde maatregelen In de monitoringtool van het NSL geven alle NSL-partners de voortgang van de maatregelen op. Zo ook de voortgang van de provinciale maatregelen uit het Provinciaal Actieprogramma Luchtkwaliteit en het Provinciaal Actieprogramma Uit de gegevens van de monitoring kan geconcludeerd worden dat er tot mei maatregelen zijn afgerond. In de monitoringgegevens van mei 2014 waren er 149 maatregelen afgerond. Het aantal afgeronde maatregelen neemt dus toe; het aantal maatregelen dat in 2014 werd afgerond was 25. De maatregelen die nu worden uitgevoerd vergen meer tijd, want het gaat nu om de complexere maatregelen. Deze maatregelen zijn echter ook wel effectiever, omdat de grote bronnen nu worden aangepakt. Een overzicht van de belangrijkste maatregelen van de NSL partners is te vinden in Bijlage B. Aantal gerealiseerde maatregelen in relatie tot de provinciale begroting Het aantal afgeronde maatregelen (174), zie tabel 4, loopt voor op de provinciale begrotingsdoelen. In totaal over alle jaren zouden er eind maatregelen moeten zijn afgerond. Het gestelde doel om 20 maatregelen in 2014 af te ronden is gehaald; sinds vorig jaar zijn er 25 extra maatregelen afgerond. In eigen beheer is er in 2014 één maatregel afgerond (aanpak vergunningverlening en handhaving), dit hadden er volgens de begroting 2 moeten zijn. Dat het aantal lager is komt doordat meer maatregelen al eerder zijn afgerond, en doordat het NSL is verlengd, waardoor er meer tijd is voor het uitvoeren van de maatregelen. Ook is er één nieuwe NSL maatregel van de provincie bij gekomen (LNG schepen). In bijlage B wordt een overzicht gegeven van de belangrijkste maatregelen van de gemeenten en regio s, in bijlage D staat het overzicht van de provinciale maatregelen van het provinciale actieprogramma. 15

16 Tabel 4: Gerealiseerde NSL maatregelen tot mei 2015 (Monitoringtool 2015) RSL partner Aantal maatregelen in NSL Afgerond In uitvoering Uitvoering nog niet gestart Niet gerealiseerd Gerealiseerde NSL maatregelen in 2014 volgens de begroting Provincie Zuid-Holland Gemeente Den Haag Stadsgewest Haaglanden Gemeente Rotterdam Stadsregio Rotterdam Regio Drechtsteden ISGO West Holland Regio Midden Holland Regio Zuid-Holland Zuid totaal Voortgang NSL-projecten Provinciale begroting Een derde indicator in de provinciale begroting is bedoeld om het effect van het NSL op de realisatie van ruimtelijke projecten aan te tonen. Het gaat om het aantal NSL-projecten in procedure. Dit zijn grote infrastructurele of ruimtelijke projecten (bv. nieuwe wegen, bedrijventerreinen of woonwijken) die In Betekenende Mate (IBM) 10 bijdragen aan de luchtkwaliteit. Het is het doel van deze indicator om te laten zien dat het NSL het mogelijk maakt dat grote infrastructurele projecten gerealiseerd kunnen worden, die enkele jaren geleden door de luchtkwaliteit niet meer door konden gaan. Volgens de begroting zou het aantal NSL-projecten in procedure geleidelijk moeten oplopen. In de praktijk gaat het aantal projecten in procedure na verloop van tijd weer afnemen, doordat de projecten de procedure succesvol hebben doorlopen en kunnen worden uitgevoerd. Daarom is in tabel 5 een kolom opgenomen met het aantal projecten dat de procedure succesvol heeft doorlopen (projecten met procedure afgerond). In de begroting is opgenomen dat er 50 projecten in 2014 in procedure moeten zijn. Aantal NSL-projecten in procedure Uit de NSL-monitoringstool blijkt dat er op de toetsdatum 11 van mei 2015 van 58 projecten de procedure is afgerond. Na afronding van de procedure kan aan de bouw worden begonnen. Inmiddels zijn al 10 projecten gerealiseerd. Aantal NSL-projecten in procedure in relatie tot de provinciale begroting In mei 2015 zijn er 42 projecten in procedure. De begroting vraagt dat er 50 projecten in procedure zijn. Bij grote projecten is het normaal dat de procedure enkele jaren in beslag neemt. Op dit moment veroorzaakt 10 In betekenende mate (IBM) wil zeggen dat het project leidt tot een toename van de concentraties verontreinigende stoffen in de buitenlucht die meer bedraagt dan 3% van de jaargemiddelde grenswaarde voor PM 10 of NO 2. Voor de norm van 40 μg/m3 voor NO 2 betekent dit dus dat een project IBM is wanneer het leidt tot een verslechtering van de luchtkwaliteit van meer dan 1,2 μg/m3 (Bron: NSL). 11 Elke overheid geeft in de Monitoringtool de stand van zaken weer in mei van elk jaar. Er is niet geregeld dat dit voor een heel kalenderjaar geldt. 16

17 de luchtkwaliteit bij geen enkel project een vertraging in de procedure. Doordat de meeste NSL projecten de procedure reeds hebben doorlopen, wordt het aantal van 50 niet gehaald. Als echter de projecten worden meegenomen die de procedure hebben afgerond, is het aantal ruim voldoende. Tabel 5: NSL-projecten in procedure tot mei 2015 (stand van zaken Monitoringtool 2015) jaar Gewenst aantal projecten in procedure volgens begroting Projecten in voorbereiding (in procedure) Projecten met procedure afgerond Deelconclusie Alle drie begrotingsindicatoren laten zien dat het NSL voorloopt op de afgesproken doelen. : In 2014 is in Zuid-Holland het aantal blootgestelden aan stikstofdioxide boven de grenswaarden gedaald, ten opzichte van het voorgaande jaar. Volgens de officiële gegevens is het aantal blootgestelden Het aantal blootgestelden is in 2014 lager dan het aantal dat in de provinciale begroting is opgenomen ( personen). Zij wonen vooral in de binnensteden van Rotterdam en Den Haag. Deze indicator laat zien dat er verbetering zit in de luchtkwaliteit daar waar mensen wonen. De begrotingsindicator gerealiseerde luchtkwaliteitsmaatregelen is voor 2014 gesteld op 20 en voor 2015 op 73 uitgevoerde maatregelen. In 2014 zijn er 25 maatregelen afgerond. Met 174 afgeronde maatregelen in totaal in mei 2015 wordt ruimschoots voldaan aan het totaal afgeronde maatregelen over alle jaren. De begrotingsindicator aantal ruimtelijke projecten in procedure is voor 2014 op 10 gesteld en voor 2015 op 50. Zuid-Holland voldoet met 42 projecten in procedure voor 2015 hier alleen aan, als ook de projecten die de procedure hebben afgerond worden meegenomen. Elk jaar neemt het aantal projecten toe waarvan de procedure is afgerond en die in uitvoering kunnen gaan. 17

18 4. Voortgang Provinciaal Actieprogramma Luchtkwaliteit Dit hoofdstuk gaat in op de voortgang van de maatregelen in het Provinciaal Actieprogramma Luchtkwaliteit Provinciaal Actieprogramma Luchtkwaliteit Het eerste Provinciaal Actieprogramma Luchtkwaliteit liep over de periode Alle maatregelen uit dit actieprogramma zijn inmiddels afgerond. Het tweede Provinciaal Actieprogramma Luchtkwaliteit is in maart 2012 door GS vastgesteld. Het Provinciaal Actieprogramma Luchtkwaliteit richt zich in het bijzonder op schoon verkeer en (vracht)vervoer over weg en water. Daarnaast richten projecten zich op het optimaliseren van het provinciaal instrumentarium en de versterking van de provinciale regierol richting de partners in het RSL. Deze projecten leveren een significante bijdrage aan een betere luchtkwaliteit in Zuid-Holland. Het actieprogramma bestaat uit twintig maatregelen, waarvan een groot deel is afgerond. Op 18 maart 2014 hebben GS de Subsidieregeling Provinciaal Actieprogramma Luchtkwaliteit Zuid-Holland vastgesteld. De subsidieregeling geeft invulling aan de uitvoering van de maatregelen: Vrachtverkeer & logistiek, mobiliteitsmanagement en verduurzaming waterbus. In bijlage E wordt een overzicht gegeven van de stand van zaken van alle maatregelen uit het Provinciaal Actieprogramma Luchtkwaliteit. 4.2 Evaluatie Actieprogramma Luchtkwaliteit Het CE Delft is gevraagd een evaluatie van het actieprogramma te maken en de effecten in te schatten 12. Effecten De effecten van het Provinciaal Actieprogramma luchtkwaliteit staan samengevat in tabel 6, voor zover deze te specificeren zijn. Hierbij is het effect op de uitstoot gegeven, omdat dit beter is te kwantificeren dan het effect op de concentratie. De effecten waren uiteenlopend. Het project NOx uitstoot grote bronnen (vergunningverlening) heeft de grootste emissiereductie bewerkt. Zo werden er bij de vergunningen voor sommige bedrijven in de haven van Rotterdam energie-eisen gesteld, waardoor verbrandingsinstallaties, kranen en andere machines minder NOx uitstoten. Groot is ook het effect van de binnenvaartregeling, waardoor 63 binnenvaartschepen met een katalysator zijn uitgerust en van het verduurzamen van de motoren van de waterbus. Deze effecten zullen vooral langs de waterwegen te merken zijn. Andere maatregelen zoals mobiliteitsmanagement zijn meer gericht op het beperken van het aantal voertuigen in de spits. Hiervan is het effect op de luchtkwaliteit niet goed te kwantificeren. 12 QuickScan evaluatie maatregelen provinciaal actieprogramma luchtkwaliteit, CE Delft, maart No

19 Tabel 6: Effecten van vorig Actieprogramma luchtkwaliteit Effecten in provincie Zuid- Holland Kosten programma Kosteneffectiviteit (Euro/ jaarlijks vermeden ton NOx) Opmerking NOx (kg/ jaar) PM10 (kg/ jaar) CO2 (ton/ jaar) Euro/ maatregel Emissies PZH Totaal vermeden emissies Projecten Subsidieregeling 1e tranche binnenvaart Subsidieregeling 2e tranche binnenvaart LNG dual fuel Aanname 15% emissies in PZH Spitsdienst Waterbus Geen effect Geen effect Aanpak Vergunningverlening en handhaving vervoersmanagement Aannames 50% van effect in PZH Aanpak Vergunningverlening en handhaving NOx-uitstoot grote bronnen ,03 0,06 Alleen kosten voor PZH Vrachtverkeer & Logistiek LNG dual fuel Aanname 15% emissies in PZH Verschoning waterbus Aanpak Vergunningverlening en handhaving vervoersmanagement Aannames 50% van effect in PZH Kosten Voor het Provinciaal Actieprogramma was 11 miljoen beschikbaar. Deze bedragen zijn inmiddels nagenoeg besteed voor de projecten. Een deel van dit geld was NSL rijkssubsidie, de rest was gefinancierd uit eigen middelen. Een groot deel van het geld is besteed aan de binnenvaart, waardoor deze sector een inhaalslag heeft gemaakt in de innovatie richting schonere motoren. Dit was nodig omdat scheepsmotoren tot 25 jaar meegaan, en er zonder maatregelen nog lang een hoge uitstoot naar de lucht zou blijven bestaan. Kleinere bedragen zijn ingezet voor uiteenlopende projecten. De kosteneffectiviteit die in Tabel 6 wordt berekend, heeft alleen betrekking op de kosten voor de provincie en andere overheden. 19

20 De kosten voor de inrichtingen zijn hierbij niet opgeteld, waardoor de kosteneffectiviteit van maatregelen bij inrichtingen zeer gunstig is. Samenwerking Het Provinciaal Actieprogramma Luchtkwaliteit was opgezet als een samenwerkingsproject binnen de provincie. Van begin af aan waren collega s van verkeer en vervoer en van economie rechtstreeks betrokken bij het Provinciaal Actieprogramma Luchtkwaliteit. Zij hebben als projectleiders een groot deel van deze projecten getrokken. Uit dit programma is een aantal externe samenwerkingsprojecten ontstaan zoals de samenwerking met gemeente Rotterdam en de Stadsregio in het project schone binnenvaart. Het vervolg van dit project is een aanvraag voor een EU LIFE project, genoemd CLINSH. Binnen het consortium CLINSH werken Nederlandse publieke en private organisaties samen met Belgische, Duitse en Engelse partners. Het Provinciaal Actieprogramma Luchtkwaliteit heeft dus geleid tot een interne en externe samenwerking. Niet alle geplande projecten zijn echter tot stand gekomen. Op de lijst stonden ook projecten, die op het moment van vaststelling nog niet goed waren uitgekristalliseerd. In de loop van het traject is gebleken, dat sommige projecten minder bijdroegen aan de doelstelling of door andere redenen niet door konden gaan. Andere projecten konden niet doorgaan, zoals personenvervoer over water binnen Rotterdam, omdat dit project niet haalbaar was binnen het financiële kader. Conclusie evaluatie Succesvolle projecten richtten zich op vergunningverlening bij bedrijven (NOx uitstoot en vervoer), op binnenvaart en schone schepen. Andere projecten die werken aan de bewustwording van burgers zijn op termijn ook belangrijk, maar hebben op de korte termijn een minder groot effect op de luchtkwaliteit. 4.3 CLINSH Een deel van de PAL projecten had als eerste stap een haalbaarheidsanalyse. Dit geldt in het bijzonder voor de projecten rond de waterbus en de noord-zuid verbinding over water in Rotterdam. Dit laatste project is financieel niet haalbaar, een verduurzaming van de waterbus is alleen haalbaar met nageschakelde technieken. Door deze wijzigingen in het programma is een deel van het lucht budget en van de NSL gelden vrijgekomen voor een vergelijkbaar doel: het schoner maken van de binnenvaart. De provincie Zuid-Holland heeft het initiatief genomen voor een internationaal project, waarmee naast provinciaal geld ook subsidie uit Europa is aangevraagd. Clean INland SHipping (CLINSH) is een overkoepelend programma (in wording) van een Europees consortium, op dit moment bestaand uit vier landen, waarbij een strategie wordt ingezet om de binnenvaart in Noordwest-Europa geleidelijk schoner en duurzamer te maken en daarmee de luchtkwaliteit te verbeteren. Er is een Europees consortium gevormd met partijen als overheden, de binnenvaartsector, marktpartijen en brancheorganisaties, die toe willen naar het verminderen van schadelijke emissies (NO x, PM 10 en roet) in de binnenvaart. Door het indienen van een projectaanvraag bij het Europese fonds LIFE zet het consortium nu een eerste stap in het schoner maken van de binnenvaart. Pilotprojecten in LIFE In het LIFE-project wil het consortium pilotprojecten uitvoeren waarbij, op een representatieve doorsnede van de Noord- Europese vloot, emissie reducerende technieken of schonere brandstoffen worden toegepast. 20

21 Het project LIFE is een demonstratieproject voor nieuwe technieken en brandstoffen. Er worden binnen het project drie demonstratieprojecten uitgevoerd, namelijk emissie reducerende technieken, alternatieve brandstoffen en innovatieve walstroomvoorzieningen. Circa dertig binnenvaartschepen zullen worden verduurzaamd met behulp van verschillende schone technieken. Tijdens het uitvoeren van deze technische aanpassingen worden bij de schepen aan boord de uitstoot (NO x, PM 10 en roet) en de bewegingen van het schip gemeten. Deze data worden verzameld en in een database geplaatst. De gedachte is, deze data te gebruiken als input voor een database voor de Europese Commissie ten behoeve van de luchtkwaliteit in stedelijke gebieden. Hierover heeft overleg plaatsgevonden met medewerkers van de Europese Commissie. Het is de bedoeling, dat dit project een basis legt voor een breed gedragen beleid voor de binnenvaart in Noordwest-Europa. CLINSH; een overkoepelende strategie voor schonere binnenvaart Het doel van CLINSH is de luchtkwaliteit te verbeteren door schadelijke emissies van de binnenvaart te verminderen. Omdat de binnenvaart een belangrijke sector is in Europa en de binnenvaart op dit moment economisch zwaardere tijden doormaakt, zijn randvoorwaarden nodig om de scheepvaart te stimuleren om gebruik te maken van schonere brandstoffen of schonere motoren. CLINSH draagt bij aan het realiseren van deze randvoorwaarden. Het CLINSH-consortium heeft het voornemen, een strategie uit te zetten om de gehele binnenvaart op termijn schoner te maken. De strategie beschrijft welke technieken effectief zijn en hoe gebruik gemaakt kan worden van andere (Europese) fondsen om dit te realiseren. Het uitvoeren van een aantal pilotprojecten binnen het Europese fonds LIFE is hierin een eerste stap. 21

22 Bronvermelding Het ministerie van Infrastructuur en Milieu (toenmalig VROM) (2008). Nationaal Samenwerkingsprogramma Luchtkwaliteit. < Infomil A (n.d.). Nationaal Samenwerkingsprogramma Luchtkwaliteit Provincie Zuid-Holland (2012). Provinciaal actieprogramma en Tweede Voortgangsrapportage Luchtkwaliteit (NSL/RSL) RIVM, Monitoringrapportage NSL 2015, Stand van zaken Nationaal Samenwerkingsprogramma Luchtkwaliteit, RIVM rapport gsrapportage_nsl_2015_stand_van_zaken_national_samenwerkingsprogramma_luchtkwaliteit 22

23 Bijlagen Bijlage A: Nationaal Samenwerkingsprogramma Luchtkwaliteit (NSL) Inleiding In 2005 ontstonden er problemen met het vaststellen van bestemmingsplannen omdat was de kwaliteit van de lucht niet voldeed aan de Europese luchtkwaliteitsnormen. Om de problematiek het hoofd te kunnen bieden zijn respectievelijk het Nationaal en het Regionaal Samenwerkingsprogramma Luchtkwaliteit opgesteld (NSL/RSL). Het RSL is de Zuid-Hollandse bijdrage van het NSL. Deze programma s hebben tot doel de luchtkwaliteit op een goed niveau te brengen zodat zowel de normen worden gehaald als ook de ruimtelijke ontwikkeling geborgd is. In 2009 is het NSL formeel vastgesteld. Sindsdien leveren de partners van het NSL het Rijk, de provincies, regio s en gemeenten een gezamenlijke inspanning op het gebied van luchtkwaliteit. Het NSL heeft een dubbele doelstelling: het bereiken van een goede luchtkwaliteit voor de bescherming van de gezondheid en ecosystemen enerzijds, en anderzijds om ruimtelijke ontwikkelingen mogelijk te maken. Het NSL bevat maatregelen ter verbetering van de luchtkwaliteit, met het doel om op tijd aan de luchtkwaliteitsgrenswaarden te voldoen. Verder bevat het NSL ruimtelijke projecten die dankzij de verbeteringen van de lucht door het NSL kunnen worden gerealiseerd. Op basis van het NSL is door de EU derogatie verleend (uitstel van het bereiken van de grenswaarden). Het NSL loopt, na een verlenging, tot 1 januari Het Rijk heeft een subsidieregeling ontworpen voor de (co)-financiering van de maatregelen uit het NSL. Voor het gebied van Zuid-Holland is 127 miljoen beschikbaar voor de looptijd van het NSL. Dit geld moet tot eind 2016 uitgegeven of verplicht zijn voor maatregelen ter verbetering van de luchtkwaliteit. De provincie heeft de inbreng in het NSL voor het gebied van Zuid-Holland gecoördineerd en heeft zelf de verantwoordelijkheid voor knelpunten langs provinciale wegen en de uitvoering van de generieke maatregelen die de provincie heeft ingebracht in het NSL. Verder is de provincie de ontvanger van de rijkssubsidie en de overheidslaag die de subsidie verdeelt binnen Zuid-Holland. De regio s hebben samen met gemeenten bijdragen aan het NSL voorgedragen. Zij zijn verantwoordelijk voor de uitvoering van deze maatregelen. Gemeenten hebben verantwoordelijkheid voor de knelpunten in de directe nabijheid van gemeentelijke wegen. Voor de maatregelen in het NSL geldt een uitvoeringsplicht. Bronnen Luchtkwaliteit De eisen voor luchtkwaliteit zijn door de EU vastgesteld ter bescherming van gezondheid en ecosystemen. De belangrijkste bronnen van de verontreinigingen in de lucht zijn het wegverkeer, de industrie, schepen en huishoudens. Een deel komt uit het buitenland. In de omgeving van de grote steden en in de Randstad komen als gevolg van veel lokale bronnen (schoorstenen en uitlaten) hogere concentraties voor. Direct langs drukke wegen kunnen de niveaus oplopen tot boven de grenswaarden. In die gevallen dat er mensen op korte afstand van deze weg wonen is er sprake van een knelpunt. Koppeling met andere beleidsterreinen Het luchtkwaliteitsbeleid is een onderdeel van het milieubeleid. Er is samenhang met de beleidsterreinen Ruimtelijke Ontwikkeling, Mobiliteit en het Vergunningen- en Handhavingsbeleid. Het verminderen van emissies die afbreuk doen aan de luchtkwaliteit kan worden gerealiseerd in het Mobiliteitsbeleid (w.o. keuze voor brandstoffen en schone motoren bij de binnenvaart) en door Vergunningverlening en Handhaving. In het maatregelenpakket komt deze samenhang tot uiting. 23

24 Bijlage B: Maatregelen van de regio s in het NSL Hier wordt een opsomming gegeven van de belangrijkste maatregelen die de regio s en grote gemeenten op dit moment uitvoeren voor het NSL. Deze lijst is geen volledig overzicht. Een volledig overzicht kunt u vinden in de site van de Monitoringtool (nsl-monitoring.nl) onder voortgang maatregelen. Rotterdam en Stadsregio: Milieuzone vracht en personenauto s, sloopregeling oude auto s, vrachtverbod op de s Gravedijkswal, schone voertuigen, roetfilters, elektrische laadpunten voor auto s en fietsen, dynamisch verkeersmanagement (DVM), P+R terreinen, deelname aan subsidieregeling voor SCR katalysatoren voor binnenvaartschepen, gezondheid en roet. Den Haag: Milieuzone, stadsdistributie, DVM, OV op aardgas, reconstructie Vaillantlaan en Neherkade Haaglanden: Schoner vervoer zoals aardgasvoertuigen, elektrische scooters, duurzame energie zoals subsidie voor aardwarmteprojecten in de glastuinbouw Drechtsteden: Duurzame mobiliteit (elektrische auto), duurzaam OV, betere doorstroming op wegen, walstroom Zuid-Holland Zuid: Verkeersmaatregelen op bepaalde locaties, fietspaden Midden-Holland: Aardgas, binnenstadservice, fietsbeleid stimuleren en netwerk verbeteren, mobiliteitsmanagement bij bedrijven West-Holland: Aardgas, schoon wagenpark, groene golf, het Nieuwe Rijden Goeree Overflakkee (voorheen Intergemeentelijk Samenwerkingsverband Goeree-Overflakkee) Elektrische laadpalen voor auto s 24