IN-LEEF-TIJD Een werking op maat van de verschillende leeftijdsgroepen

Transcriptie

1 IN-LEEF-TIJD Een werking op maat van de verschillende leeftijdsgroepen Deze bundel hoort thuis in het deel Vele kleintjes

2 INHOUD INLEIDING 1. WAT IS LEEFTIJDSGERICHT WERKEN 2. WAAROM LEEFTIJDSGERICHT WERK (LGW) 3. KSJ-KSA-VKSJ IN-LEEF-TIJD EN 3.1 Zeven volwaardige leeftijdsgroepen 3.2 Acht symbolen 3.3 Leeftijdsevolutie Welke evolutie Waarom? 4. DE GROEILIJNEN 4.1 De leden in verschillende leeftijdsgroepen Vriendschappen en ruzies Kunnen en kennen Jongens en meisjes Leden en hun ouders 4.2 De leiding voor verschillende leeftijdsgroepen 4.3 Ledenwerving en -behoud 4.4 Omgang met de leden Hoe verdien je respect? Hoe krijg je gezag? Een afspraak met de nodige inspraak Straffe beloningen & lonende straffen Pesten, een pest 4.5 Activiteiten Sfeer creëren bij Activiteiten tijdens de jaarwerking Op kamp Het ietsje meer voor Wetten, regels en afspraken 2

3 INLEIDING In KSJ-KSA-VKSJ draait alles rond onze leden. We willen kinderen en jongeren een toffe jeugd bezorgen, we willen de jeugd doen bewegen. We moeten je vermoedelijk niet vertellen dat dit niet steeds even gemakkelijk is. Het moet tof, leuk, gezellig en verantwoord zijn en daarvoor ben jij als leid(st)er voor een groot deel verantwoordelijk. Je zult daarvoor met 1001 dingen rekening moeten houden: hun karakter, hun hobby s, hun ouders, hun interesses en niet op zijn minst met hun leeftijd. Net zoals onze leden groeien, moet ook de werking van KSJ-KSA-VKSJ met hen meegroeien. Om je hierbij te helpen hebben we met het project In-Leef-Tijd een leeftijdsbalk gemaakt voor in het lokaal en voor de leiding van elke leeftijdsgroep een eigen zakboekje. Het kan je helpen om een leid(st)er te worden op maat van je leeftijdsgroep. Deze wegwijsbundel geeft een overzicht en wat extra achtergrondsinformatie bij de info die je in de boekjes en op de leeftijdsbalk terugvindt. We kunnen niet garanderen dat alles wat in deze wegwijsbundel staat perfect van toepassing zal zijn op de leden die geregeld het lokaal overrompelen. We zijn namelijk geen standaard-jeugdbeweging met standaard-leden. Elk kind en elke jongere zal wel ergens afwijken van het gemiddelde. Met deze informatie moet je dus zelf aan de slag in jullie groep om te zien hoe jullie (nog meer) leeftijdsgericht kunnen werken. 3

4 1. WAT IS LEEFTIJDSGERICHT WERKEN? Leeftijdsgericht Werken (LGW) is eigenlijk niets nieuws binnen KSJ-KSA-VKSJ. Reeds van bij het prilste begin werden de leden ingedeeld in verschillende leeftijdsgroepen, werden andere spelen georganiseerd voor de 12-jarigen dan voor de 16-jarigen, is de ideale jongknapenleid(st)er anders dan de ideale simleid(st)er Bij LGW start de uitwerking van de activiteiten steeds met de vraag: Sluit dit aan bij de leeftijd van mijn leden? Aansluiten bij de leeftijd van de leden betekent dan concreet dat hetgeen je doet aanvaardbaar, doenbaar, interessant en uitdagend is voor je leden. Hieronder vind je wat uitleg bij deze vier ADIEU-kenmerken: Aanvaardbaar: Wat je doet en hoe je dat doet, zal in eerste instantie aanvaardbaar moeten zijn voor zowel je leden als de omgeving. De manier waarop je omgaat met een kind of een jongvolwassene zal verschillend zijn. Het zal snel blijken of je leden accepteren wat je aanbiedt en hoe je met hen omspringt. Daarenboven moet ook de omgeving aanvaarden wat jouw KSJ-KSA-VKSJ-groep uitspookt. Dit zul je zelf voordien moeten inschatten en na afloop open staan voor de reacties, om daaruit te leren. Zo hebben ouders hun eigen verwachtingen ten opzichte van de beweging en hebben ze een eigen opvatting over wat op welke leeftijd kan. Ook al houd je er zelf andere ideeën op na, wanneer de omgeving niet aanvaardt hoe je beweging zich beweegt, zal het moeilijk worden leden, subsidies te behouden. Doenbaar: Binnen de jeugdbeweging maken je leden een hele ontwikkeling mee, zowel op lichamelijk als verstandelijk vlak. Er bestaan heel wat boeken waarin die evolutie in detail wordt beschreven, maar helaas volgen niet alle kinderen en jongeren de regels die in de boekjes staan. Bepaalde groepsleden zullen wat voor zijn op hun leeftijd, maar de activiteiten moeten toch voor alle leden van je groep doenbaar zijn. Het kan niet de bedoeling zijn dat een aantal leden het gevoel krijgen dat ze systematisch tekort schieten. Wanneer je de lat telkens iets te hoog legt, is de kans groot dat er een aantal van de groep op termijn afhaken. In KSJ-KSA-VKSJ willen we ervoor zorgen dat iedereen kan mee-doen. Interessant: Hoewel deze eigenschap zeer vanzelfsprekend lijkt, worden hiertegen toch vaak fouten gemaakt. Een interessante KSJ-KSA-VKSJ-activiteit betekent dat de inhoud aansluit bij de leefwereld van de leeftijdsgroep waarvoor hij bedoeld is. Dit houdt in dat de thematiek (en de spelvorm) herkenbaar moet zijn voor de leden (bv. een spel rond illegale drugshandel zal kinderen van 7 jaar weinig aanspreken). Nog al te vaak worden activiteiten en spelen ontworpen zodat ze interessant zijn voor de leiding en worden de, nochtans toepasselijke, kinderachtige elementen weggelaten. De beste manier om te zorgen dat je werking interessant blijft, is aandachtig luisteren naar wat je leden bezighoudt, wat ze doen buiten KSJ-KSA-VKSJ, waarover ze fantaseren en dromen kortom, leren kennen wie ze eigenlijk zijn. En Uitdagend: Uitdagend zijn is de laatste eigenschap waaraan je leeftijdsgerichte werking dient te voldoen, maar daarom niet minder belangrijk. Het komt erop aan te zorgen dat de activiteiten en de spelen die je organiseert niet vanzelfsprekend zijn voor je leeftijdsgroep. De eis dat de activiteiten doenbaar moeten zijn, wil niet zeggen dat ze niet uitdagend kunnen zijn. Wanneer de leden enkel een beroep moeten doen op de eigenschappen die ze al (lang) volledig onder de knie hebben, zullen ze zich niet uitgedaagd voelen om je opdrachten tot een goed einde te brengen. Terwijl je de lat niet te hoog mag leggen opdat het doenbaar zou blijven, mag je hem ook niet te laag leggen opdat het nog uitdagend zou zijn. Je leden moeten het gevoel hebben dat ze meekunnen, maar toch moeite moeten doen om te bereiken wat gevraagd wordt. Een tweede aspect van deze eigenschap is dat de leden jaar na jaar, en zeker bij de overgang naar een nieuwe leeftijdsgroep, een aantal nieuwigheden aangeboden krijgen. Het zou spijtig zijn als Jongknapen, Roodkapjes en Joro s het gevoel hebben dat het nieuwtje er al af is en dat ze alles al hebben gedaan en gezien, hoewel ze nog maar halfweg hun KSJ-KSA-VKSJ-carrière zitten. Hierover moet binnen de hele groep worden nagedacht en afgesproken. Hoe zal je ervoor zorgen dat jouw KSJ-KSA-VKSJ-groep gedurende meer dan tien jaar uitdagend en vernieuwend kan blijft? 4

5 Deze vier ADIEU-eigenschappen zorgen er voor dat de werking van je groep optimaal is afgestemd op de eisen van de verschillende leeftijdsgroepen. De volgorde is ook niet onbelangrijk. Als de activiteiten van jouw groep niet aanvaardbaar zijn, zullen de gevolgen voor je werking onmiddellijk duidelijk worden en zal er vaak onmiddellijk reactie komen. Indien de activiteiten niet doenbaar of oninteressant zijn, zal dit er op relatief korte termijn voor zorgen dat leden afhaken. Wanneer je werking niet uitdagend is, zal dit op langere termijn problemen opleveren in verband met het doorgroeien van je leden in de beweging. Het probleem zal zich dan verplaatsen naar de oudere geledingen, maar niettemin kan dit na enkele jaren nefast zijn voor het voortbestaan van de groep. Zoals hierboven reeds aangegeven slaan deze ADIEUregels niet enkel op de spelen en activiteiten die je organiseert, maar ook op de wijze waarop je de werking organiseert. De manier van en de reden om te straffen moeten aanvaardbaar zijn, het moet doenbaar zijn om de gegeven verantwoordelijkheid te dragen, de leidershouding moet interessant zijn (m.a.w. niet te kinderachtig bij oudere leden, niet te afstandelijk bij de jongsten) en de manier waarop je omspringt met de oudere leden moet hen ook enigszins uitdagen om zelf mee denken hoe het kamp er kan uitzien. De bovenstaande uitleg over LGW kan de indruk wekken dat er standaardantwoorden bestaan om een perfecte leeftijdsgerichte werking op te zetten. Moesten ze dan al bestaan, kunnen ze enkel worden gebruikt bij standaardgroepen en standaardleid(st)ers. Gelukkig bestaan die niet en is elke groep en elke leid(st)er uniek. Let wel, leeftijdsgericht werken is zeer belangrijk, maar enkel wanneer je ook rekening houdt met de eigenheid van jouw groep. Je zult de conclusies die je trekt op basis van de leeftijd van je leden moeten aftoetsen aan de specifieke groep waarbij je in leiding staat, hun interesses, de groepsprocessen, de relaties in de groep, de ervaring en het verleden van de groep Maar ook je eigen leidingsstijl, je medeleid(st)ers en je logisch verstand kunnen je een goed eind op weg helpen om je werking op maat te snijden van jouw leeftijdsgroep. 5

6 2. WAAROM LEEFTIJDSGERICHT WERKEN (LGW)? Iedereen kan wel een aantal redenen bedenken waarom het belangrijk is rekening te houden met de leeftijd van je leden. Daarenboven houdt iedereen al rekening met de leeftijd van de leden, zonder er daarom expliciet bij stil te staan. Precies dit laatste zou eigenlijk kunnen verbeteren: wanneer we niet geregeld de ADIEU-kenmerken naast onze werking leggen, bestaat het gevaar dat we een aantal vanzelfsprekende foutjes maken. De twee belangrijkste: Toen wij zo oud waren, dan Het kan enkele interessante inzichten opleveren om als leid(st)er deze denkoefening maken. Toch is het belangrijk, vooraleer conclusies te trekken, eens expliciet na te denken of je eigen ervaringen uit het verleden nog steeds aanvaardbaar, doenbaar, interessant en uitdagend zijn voor de jeugd van heden. Doordat je ervaringen moet oproepen van een aantal jaren terug, is het niet ondenkbaar dat je de verschillende leeftijden wat door elkaar haalt. De kinder- en jeugdcultuur verandert daarenboven zeer snel: rages komen en gaan, muziek is in en dan weer uit, boeken zijn hip en daarna passé, tv-programma s zijn het einde en na een tijd ten einde Nu zijn ze toch al oud genoeg om Inderdaad, vaak zijn bepaalde leden van je groep al oud genoeg om een nachtspel te spelen, een fietsdagtocht te ondernemen, zelf wat verantwoordelijkheid op te nemen Het is echter belangrijk ook steeds na te gaan hoe het staat met de anderen van de groep. De kans is reëel dat een aantal van de leden nog niet oud genoeg is en dat zij afhaken, omdat het voor hen nog niet aanvaardbaar, doenbaar of interessant is. Het blijft uiterst belangrijk dat de activiteiten voor iedereen doenbaar zijn, desnoods met wat hulp van een leid(st)er. Heb echter ook genoeg aandacht voor zij die wat voor zijn en probeer het, met een extra moeilijkheid of bijkomende opdracht, ook voor hen uitdagend te maken. LGW werken biedt dus het voordeel dat de leden zich meer aangesproken voelen binnen de beweging en daardoor minder vaak vroegtijdig de beweging verlaten. 6

7 3. KSJ-KSA-VKSJ IN-LEEF-TIJD EN 3.1 Zeven volwaardige leeftijdsgroepen In KSJ-KSA-VKSJ werken we met 6 volwaardige leeftijdsgroepen voor de leden, met elk een eigen werking en eigen leiding. De eerste vijf leeftijdsgroepen omvatten telkens twee jaar. We kiezen ervoor om onze leden per twee jaar op te delen omdat de verschillen binnen een leeftijdsgroep op die manier relatief beperkt blijven. Voor de meerderheid van de leden vallen de leeftijdsgroepen zo ook samen met de overgangen in het onderwijs: - Leeuwkes, Kabouters en Sloebers (6-8-jarigen) uit het eerste en tweede leerjaar, - Springers en Pagadders (8-10-jarigen) uit het derde en vierde leerjaar, - Jongknapen, Roodkapjes en Joro s (10-12-jarigen) uit het vijfde en zesde leerjaar, - Knapen, Jimmers en Knimmers (12-14-jarigen) uit het eerste en tweede middelbaar, - Sjo ers, Simmers en Jonghernieuwers (14-16-jarigen) uit het derde en vierde middelbaar. De oudste leeftijdsgroep, de +16, is bedoeld voor alle leden van het vijfde middelbaar. In de werking met +16 ers (de leiding in spe ) wordt, naast de gewone activiteiten, ook tijd vrijgemaakt voor vorming als voorbereiding op het leiderschap. Met KSJ-KSA-VKSJ vinden we het wenselijk dat jonge mensen eerst één jaar het leiderschap kunnen leren kennen, als de draagkracht van de groep dit toelaat. Voor de leden die het leiderschap niet (meer) kunnen of willen opnemen, bestaat er nog een extra groep, de Hernieuwers. De oudste leden die de groep nog wat willen ondersteunen en af en toe nog wat willen jeugdbewegen kunnen dus bij de Hernieuwers terecht. Een absolute leeftijdsgrens bestaat er niet voor lidmaatschap in KSJ-KSA-VKSJ, maar het blijft een beweging voor jeugdige mensen Deze laatste leeftijdsgroep komt verder in deze bundel niet meer echt aan bod. Een aparte bundel voor deze groep, met hun eigen specifieke kenmerken en werking verschijnt later tot 8 jaar De jongste leden van onze beweging noemen we de Leeuwkes, Kabouters of Sloebers. KSJ-KSA-VKSJ betekent voor hen spelen, spelen en nog eens spelen. Ze hebben nog maar een zeer klein deeltje van de wereld leren kennen en kunnen zich op elke activiteit verwonderen over de nieuwe ervaringen die ze opdoen. Hun levendige fantasie zorgt ervoor dat ze op reis kunnen naar eender waar, met eender wie, om eender welk probleem op te lossen. Hun leid(st)ers zijn tijdens deze reizen hun troost en toeverlaat. Onze kleinsten zijn nog erg afhankelijk van de leiding en vragen veel aandacht (en een knuffel). In de wereld van deze kinderen staat hun thuis nog centraal en ze zullen je dan ook graag overstelpen met verhalen daarover. Ze zijn dol op knutselen, tekenen, schilderen kortom alles waarbij ze hun handen kunnen gebruiken. Zelf iets moois maken om mee te nemen naar huis (en daarbij de rest lekker vuil maken) zal meestal wel een succes zijn. Maar het blijft nog wel leuk om na de activiteit terug naar mama of papa te mogen tot 10 jaar De Springers en Pagadders zitten halfweg hun carrière op de lagere school en zijn niet langer de jongste leden van KSJ-KSA-VKSJ. Hoewel ze nog echt kind zijn, hebben ze een hekel aan alles wat kinderachtig is. Het is een enthousiaste bende die af en toe al echt samen kan spelen. Hun inspanningen op school beginnen vruchten af te werpen waardoor ze al redelijk goed kunnen lezen, schrijven en rekenen. Hierdoor raken ze nog meer gemotiveerd om vanalles te leren (van elkaar). Om hun nieuwsgierigheid de baas te kunnen, bestoken ze hun leid(st)ers met 1001 vragen. De spelletjes mogen al wat complexer worden en de Springers en Pagadders vinden het leuk om de regels van een spel, het verloop van het verhaal te doorgronden. Lang stilzitten is niet aan hen besteed, in onze jeugdbeweging willen ze vooral bewegen en willen ze vanalles uitproberen wat thuis niet kan. De verschillende leeftijdsgroepen kregen een eigen basistekst met een vijftal kernwoorden (in vet) die de leden (en de werking) kunnen typeren: 7

8 tot 12 jaar De Jongknapen, Roodkapjes & Joro s zoeken in KSJ- KSA-VKSJ vooral actie en spanning. Ze durven zelf al eens het initiatief nemen om de activiteiten wat op te vullen, al moet de leiding best wel een oogje in het zeil houden. De Jongknapen, Roodkapjes & Joro s kijken op naar hun leid(st)ers en zoeken naar voorbeelden om te volgen. Ze hebben namelijk heel wat veranderingen in het vooruitzicht. Ze zullen de lagere school verlaten, ze zullen van kind naar puber evolueren en daarenboven gaan ze zelf ook nog eens allerlei andere uitdagingen zoeken. Ze zijn de waaghalzen van KSJ- KSA-VKSJ, die graag in competitie treden met elkaar. Daardoor kunnen ze soms ook best hard zijn voor elkaar. Het komt er voor de leden op aan om bij de groep te horen en liefst niet uit de boot te vallen. Vanaf nu kan je als leid(st)er je leden als (vrienden-) groep(jes) behandelen, al blijft het uiterst belangrijk om oog te hebben voor de verschillende individuele leden tot 14 jaar De leden van 12 tot 14 jaar heten in KSJ-KSA-VKSJ de Knapen, Jimmers of Knimmers. Vanaf nu zijn ze groot geworden en mogen ze de echte wereld gaan verkennen. Ze gebruiken de vrijheid die ze als pubers genieten om op avontuur te trekken. Ook in KSJ-KSA-VKSJ kunnen ze met vanalles gaan experimenteren. Deze groep avonturiers is al redelijk zelfstandig geworden in al wat ze doen. Als leid(st)er van deze groep ben je echter allesbehalve overbodig. Aangezien onze Knapen, Jimmers en Knimmers volop zichzelf aan het ontdekken zijn, leidt dit geregeld eens tot kleine crisissen waar de leid(st)er als moderator nodig is. Daarenboven is de groep vaak een bont allegaartje van jongeren die voor en achter zijn op hun leeftijd. De activiteiten worden al heel wat avontuurlijker en de vriendengroep heel wat hechter tot 16 jaar KSJ-KSA-VKSJ wordt voor de Sjo ers, Simmers en Jonghernieuwers een ontmoetingsplaats met vrienden. Ze zullen soms willen stilzitten om wat gezellig te babbelen, maar trekken er even graag eens samen op uit om de meest uiteenlopende stunten te beleven. Als leid(st)er zet je activiteiten op die een uitdaging vormen voor de leden en hen uitnodigen om samen te werken om hun doel te bereiken. Hierbij kan al heel wat verantwoordelijkheid worden doorgespeeld naar de leden zelf en kun je vaak een beroep doen op de groep om zelf één en ander te organiseren. De groep Sjo ers, Simmers en Jonghernieuwers is een gevarieerde groep jongeren met verschillende persoonlijkheden, die alles rondom hen kritisch onderzoekt en over alles een eigen mening mag hebben. De vriendschappen durven geregeld al eens te evolueren tot persoonlijke relaties met de bijhorende liefdesperikelen. In KSJ-KSA-VKSJ mogen ze zichzelf zijn, los van de doordeweekse verplichtingen en verwachtingen jaar Eens men 16 is geworden in KSJ-KSA-VKSJ, komt men bij de +16 ers terecht. Voor hen worden nog heel wat activiteiten georganiseerd, maar ze leren ook de kneepjes van het leiderschap kennen. Deze jongeren zijn actief bezig een eigen identiteit op te bouwen en daarin kan KSJ-KSA-VKSJ een belangrijke rol spelen. Ze nemen een zeker engagement op binnen de groep en hebben inspraak in de richting die het uit moet. Ze maken plannen en keuzes voor de toekomst en denken na over de maatschappij en hoe die er zou moeten uitzien. Als jongeren kiezen ze ervoor zelf de handen uit de mouwen te steken en een steen(tje) bij te dragen. Daarnaast draait het natuurlijk ook vaak om gewoon in groep plezier maken en je eens uitleven, zonder je al te veel te moeten aantrekken van de eisen van de volwassen wereld (het blijft namelijk nog altijd jeugdbeweging). 8

9 3.2 Acht symbolen Om leeftijdsgroepen herkenbaar te maken en om de leeftijdsgroepen wat te kunnen profileren, werd voor elke leeftijdsgroep een symbool ontworpen en een kleur gekozen. De kleuren zijn geïnspireerd op een standaard kleurpotlodendoos. Op die manier symboliseren de kleuren dat de leeftijdsgroepen logisch op elkaar aansluiten en dat je, doorheen een KSJ-KSA- VKSJ-loopbaan, kleurrijke en gevarieerde ervaringen kan opdoen. De symbolen zelf werden gekozen binnen het thema op tocht / op kamp gaan. Het kamp is voor de meeste groepen het hoogtepunt van een werkjaar en op tocht gaan is iets wat doorheen alle leeftijdsgroepen een constante blijft. 6 tot 8 jaar: de schatkaart Op zoek naar de schat, een fantastisch avontuur. Spelen en verwonderd zijn, wat zullen we vinden in KSJ-KSA-VKSJ? 8 tot 10 jaar: de rugzak Een rugzak voor de dagtocht, een valies vol nieuwsgierigheid. In KSJ-KSA-VKSJ vanalles uitproberen, samen spelen en zo de rugzak wat vullen. 10 tot 12 jaar: de boomhut Wie maakt het mooiste kamp? Wie neemt het initiatief? Een boomhut is wel spannend, in KSJ-KSA-VKSJ op zoek naar uitdagingen. 12 tot 14 jaar: de tent Met de tent op verkenningstocht, in alle vrijheid op avontuur. In KSJ-KSA-VKSJ jezelf ontdekken, zelfstandig en in groep. 14 tot 16 jaar: de stapschoen Een meerdaagse staptocht, samenwerken met vrienden. Leren verantwoordelijkheid dragen, KSJ-KSA-VKSJ, een stap in de goede richting jaar: de wegwijzer Met de groep op stap en samen keuzes maken, welke wegwijzer willen we volgen. Binnen KSJ-KSA-VKSJ groeien in engagement, plannen maken voor wie je wil worden. Leiding: het kompas Samen met je medeleid(st)ers de richting aangeven, het voortouw nemen, met een duidelijk doel. Een goede gids voor KSJ-KSA-VKSJ. Hernieuwers: de schoenafdruk Nog steeds op stap, een hele weg afgelegd, een spoor nagelaten, je sporen verdiend, een steun voor KSJ-KSA-VKSJ. 3.3 Leeftijdsevolutie Wanneer we Leeftijdsgericht Werken, doen we dat vooral om leden te behouden en er liefst zelfs nog een aantal bij te winnen. De redenen waarom kinderen en jongeren zich inschrijven of uitschrijven in KSJ-KSA- VKSJ verschilt van leeftijd tot leeftijd. Toch zien we een algemene evolutie: bij de jongere leeftijdsgroepen neemt het ledenaantal vooral toe en bij de oudere leeftijdsgroepen verliezen we leden. Maar hoe zit dat nu precies? Wanneer verliezen we leden? Op welke leeftijd winnen we nieuwe leden bij? Welke evolutie? Om de aangroei en uitval van onze leden overzichtelijk voor te stellen zullen we een fictieve groep oprichten met 100 zevenjarigen. We baseren ons op de ledenstatistieken van 1994 tot Dan mogen we verwachten dat ons ledenaantal als volgt zal evolueren: Wanneer we starten met 100 zevenjarigen, zal onze groep het jaar daarop 122 achtjarigen tellen. We zullen met andere woorden nog minimum 22 extra leden kunnen werven, want zelfs indien er leden afhaken kunnen we dat compenseren met nieuwe leden. Ook de overgang naar negen jaar geeft ons de kans de groep uit te breiden met nog eens 6 leden. De 100 zevenjarigen zijn, wanneer ze negen jaar worden, ondertussen al met 128. Wanneer de groepsleden tien jaar worden, winnen we nog 1 lid extra. 9

10 In totaal brengt ons dat op een aangroei van 22 leden bij de Leeuwkes, Kabouters of Sloebers en 7 leden bij de Springers of Pagadders. Bij de overgang naar Jongknapen, Roodkapjes of Joro s telt onze groep dus 129 leden, 29% meer dan bij de start. Bij de overgang naar elf jaar verliezen we echter 5 leden, en bij de overgang naar twaalf jaar nog eens 11 leden. De groep bestaat nog uit 113 leden wanneer ze 12 jaar worden. De overgang naar 13 jaar bezorgt onze groep een serieuze deuk van 18 leden, waardoor we onder de 100 raken waarmee we gestart waren. De groep veertienjarigen telt nog eens 12 leden minder, waardoor de overgang naar Sjo, Sim of Jonghernieuwer gemaakt wordt door 83 leden. Ook op 15 en 16 jaar verliezen we leden, met name 10 en 7, waardoor het totaal op 66 komt. Daarvan bereiken slechts 55 leden de kaap van 17 jaar. Van onze 100 zevenjarigen houden we op het einde van de rit nog 47 achttienjarigen over. Als we deze getallen in een tabel gieten, krijgen we volgend resultaat: Uit deze tabel kunnen we echter wel al enkele bruikbare zaken halen: Vooreerst zien we dat het ledenaantal slechts stijgt tot 10 jaar en op 11 jaar verliezen we al onze eerste leden. Dit kan twee redenen hebben: een moeilijke/gebrekkige werving vanaf 11 jaar of een moeilijk/gebrekkig ledenbehoud. Daarnaast valt op dat het serieuze ledenverlies begint aan 13 jaar. Op die leeftijd verliezen we 16% van onze leden, in absolute cijfers bijna het dubbel van het jaar daarvoor. Tot slot kunnen we vaststellen dat, wanneer we gaan werven voor de leeftijdsgroep 12-14, we minstens 30 jongeren (113-95= 18 dertienjarigen & 95-83= 12 veertienjarigen) kunnen contacteren die vroeger reeds lid geweest zijn van de beweging. Absolute winst of verlies Evolutie van de groep Start 7-jarigen Aantal 7-jarigen Overgang 8 jaar Aantal 8-jarigen Overgang 9 jaar Aantal 9-jarigen Overgang 10 jaar Aantal 10-jarigen Overgang 11 jaar Aantal 11-jarigen Overgang 12 jaar Aantal 12-jarigen Overgang 13 jaar Aantal 13-jarigen Overgang 14 jaar Aantal 14-jarigen Overgang 15 jaar Aantal 15-jarigen Overgang 16 jaar Aantal 16-jarigen Overgang 17 jaar Aantal 17-jarigen Overgang 18 jaar Aantal 18-jarigen In deze tabel is enkel de totale winst of het totaal verlies weergegeven. We kunnen wel aannemen dat het aandeel nieuwe 9-jarigen beduidend hoger zal liggen dan het aandeel nieuwe 14-jarigen (gezien de oudere leeftijdsgroepen wat stabieler zijn qua samenstelling), hoewel je dit niet uit bovenstaande tabel kan afleiden. 10

11 3.3.2 Waarom? Een eenduidige verklaring voor het ledenverlies kunnen we niet geven, laat staan een reden waarom precies op 13 jaar onze leden in grote getale beginnen af te haken. Daarenboven zullen de verklaringen verschillen van groep tot groep en zal er waarschijnlijk ook geen standaardoplossing te vinden zijn. Toch zullen volgende drie oorzaken in min of meerdere mate een rol spelen: 1. Jeugdbeweging wordt door de jongeren van 12 tot 14 jaar soms gezien als een kinderbeweging. Het laatste wat pubers willen is geassocieerd worden met kinderachtige zaken. Deze kijk op jeugdbeweging kan te wijten zijn aan een onaangepaste werking voor de leeftijdsgroep zelf. Het kan echter even goed zijn dat de werking in voorgaande leeftijdsgroepen niet genoeg is meegegroeid met de leden. Hoewel de werking hen wel zelfstandigheid en vrijheid biedt, kunnen de leden toch verkeerde vooroordelen hebben door hun ervaringen met een onaangepaste werking in de voorgaande jaren. Een vooroordeel is nu eenmaal zeer moeilijk weg te werken. Het kan daardoor moeilijk zijn om hen te overtuigen dat het anders en beter is bij de Knapen, Jimmers of Knimmers. 2. De overgang naar het secundair onderwijs is een grote stap, die gepaard gaat met heel wat keuzes en een grotere vrijheid. Dit betekent vaak dat ook de ouders de keuze voor de invulling van de vrije tijd wat meer open laten. Daardoor kan het duwtje in de rug, richting KSJ-KSA-VKSJ, wel eens wegvallen. Toch zullen ouders, omwille van de toegenomen studiedruk, vaak het aantal keuzes beperken. Met andere woorden, kiezen betekent verliezen. Terwijl we, bij wervingsacties voor de jongere leeftijdsgroepen, van de daken schreeuwen welke nieuwe, toffe en uitdagende zaken te beleven vallen in de jeugdbeweging, doen we dat minder bij de oudere leeftijdsgroepen. Hierdoor kunnen de jongeren het gevoel krijgen dat ze ondertussen alles wel gezien hebben en dus best een nieuwe, uitdagende (lees: andere) keuze kunnen maken voor hun vrije tijd. In dat opzicht betekent het niet kiezen voor KSJ-KSA- VKSJ slechts een klein verlies. Daarenboven zijn de mogelijkheden om te kiezen veel ruimer geworden, van het aansluiten bij een sportclub of jeugdbeweging tot het registreren bij een online clan van één of ander virtueel gamers-team of het rondhangen en winkelen met vriend(inn)en. Het vrijblijvende van de laatste twee opties kan voor bepaalde jongeren beter beantwoorden aan hun nood aan vrijheid. 3. Door het ontstaan van echte jeugdculturen op de leeftijd van jaar ontstaat een hechte groep. Hoewel dit op het eerste zicht een troef lijkt, zijn hieraan toch ook enkele nadelen verbonden. Vooreerst wordt het zeer moeilijk voor nieuwe leden om een plaats te verwerven in de groep, wat de werving van nieuwe leden kan bemoeilijken. Daarnaast zal het vertrek van één van de leden bij deze leeftijdsgroep mogelijks het vertrek van anderen met zich meebrengen. Dit zal bij de jongere leeftijdsgroepen minder het geval zijn, gezien de lossere vriendschapsbanden. Een derde moeilijkheid schuilt in de behoefte van jongeren om zich bij een bepaalde groep aan te sluiten. Door het bestaan van verschillende jeugdculturen, zal ook in de KSJ- KSA-VKSJ-werking een bepaalde cultuur dominant worden waardoor een deel van de (potentieel nieuwe) leden zich niet aangesproken zal voelen. Indien de KSJ-KSA-VKSJ-groep echter een grijze muis blijft, zou wel eens iedereen kunnen afhaken. Deze keuze van een cultuur is echter iets dat impliciet gebeurt door de groep en vaak weinig door de leiding kan worden beïnvloed. Naast deze drie hypotheses zullen in elke plaatselijke groep ook nog wel een heel aantal specifieke factoren een rol spelen (bv. de uren van training en competitie van de plaatselijke sportclubs die veranderen, het imago van de plaatselijke groep, het succes van de werking de voorgaande jaren, de aanwezigheid van een jeugdhuis met een uitgebreide werking ). Voor een aantal van deze oorzaken van ledenverlies kan Leeftijdsgericht Werken een oplossing betekenen. Door de hele werking af te stemmen op de ADIEU-kenmerken, zullen tieners inzien dat jeugdbeweging ook voor hen interessant is en zien ze genoeg pluspunten om in hun vrije tijd voor KSJ-KSA-VKSJ te kiezen. 11

12 4. DE GROEILIJNEN In de zakboekjes voor de verschillende leeftijdsgroepen worden heel wat thema s uitgewerkt en toegelicht. Een beeld over de verschillende leeftijdsgroepen heen kun je (zeer) beknopt terugvinden op de leeftijdsbalk. In dit hoofdstuk zullen de verschillende thema s uitgebreider toegelicht worden en gaat de aandacht vooral naar de groeilijnen doorheen de verschillende leeftijdsgroepen. 4.1 De leden in de verschillende leeftijdsgroepen Vriendschappen en ruzies In KSJ-KSA-VKSJ is een leuke, vriendschappelijke sfeer van cruciaal belang. Vriendschap krijgt echter een andere betekenis naargelang de leeftijd van de leden. Bij 6-8-jarigen kunnen we meestal nog niet spreken van echte vriendschap. Het is eerder een soort kameraadschap, waarbij de kinderen nog vooral op zichzelf en hun eigen plezier zijn gericht. Vriendschappen duren zo lang als het spel duurt, maar gelukkig duren ook ruzies maar zo lang als er traantjes vloeien. Bij 8-10-jarigen ontstaan vriendschappen en hoor je de kinderen af en toe al spreken van een beste vriend(innet)je. Hierbij hoeven de kinderen niet direct zelf voordeel te ervaren. Zo ontstaan ook kliekjes die (iets) langer blijven bestaan dan het moment waarop men samen speelt. Toch kan een kleine ruzie onmiddellijk het einde betekenen van de vriendschap. Bij jarigen wordt vriendschap een belangrijke motivator om naar KSJ-KSA-VKSJ te komen. Er ontstaan kliekjes vrienden die langer blijven bestaan en beste vriend(inn)en zijn betekent dat ze echt bij elkaar terecht kunnen. Een ruzie kan echter nog steeds de contacten van de ene dag op de andere dag beëindigen. Bij en jarigen wordt vriendschap één van de belangrijkste redenen om lid te blijven van KSJ-KSA-VKSJ. Er kunnen ook (heel) hechte kliekjes ontstaan die helaas soms voor de leiding problemen kunnen opleveren. Nieuwe leden hebben het moeilijker en er ontstaat een duidelijke structuur binnen de groep, waarbij bepaalde leden informeel leiderschap opnemen. De vriendschapsrelaties zijn redelijk stabiel geworden, maar daarom niet per se evenwichtig. Bepaalde leden kunnen door hun beste vriend(in) gedomineerd worden. Boezemvriendschappen van jarigen kunnen vaak overeind blijven ondanks een grondig meningsverschil over een bepaald thema. Ruzies zullen ze vaak zelf kunnen oplossen, maar daarom zal dit nog niet correct gebeuren. Bij de +16-jarigen zal de groep de belangrijkste basis worden. De vriendengroepjes zullen zich vaak echt richten op de groep. Bij het oplossen van ruzies kunnen de groepsleden soms een nuttige bijdrage leveren (let wel op dat een ruzie de groep niet opsplitst in twee kampen wanneer andere groepsleden willen helpen bij het oplossen van de problemen) Kunnen en kennen Op vlak van vaardigheden en kennis maken de leden tussen 6 en 16 jaar een ware revolutie mee. Je zult steeds moeten rekening houden met hun gebreken en talenten op de verschillende leeftijden. 6-8-jarigen zijn voor een heel aantal dagdagelijkse zaken nog afhankelijk van hun leid(st)ers. Je moet eigenlijk een beetje vader en moeder zijn voor de leden. Hun motoriek en evenwichtsgevoel staat nog niet helemaal op punt. Ook hun inschattingsvermogen van risico s en gevaren laat dikwijls nog sterk te wensen over. Doordat ze fantasie en realiteit nogal vaak door elkaar halen kun je enerzijds waanzinnige avonturen beleven maar hen anderzijds ook té bang maken. Een goede en lange nachtrust (11-13u.) is onontbeerlijk jarigen zijn meestal echte prestatie-freaks. Ze barsten van de energie en willen alles weten en kennen. Hun ongebreidelde activiteit moeten ze echter wel nog steeds compenseren met heel wat slaap (10-12u.). Ze kunnen al heel veel, maar toch liefst met een leid(st)er in de buurt om hen af en toe wat te helpen. Als leid(st)er moet je eigenlijk een beetje de grote broer of zus zijn van je leden jarigen hebben al heel wat bijgeleerd en durven wel eens het gevoel te hebben dat ze slimmer, sterker, sneller zijn dan in werkelijkheid het geval is. Ze zullen al geregeld eens zelf het initiatief nemen om een en ander uit te steken. Terwijl het bij jongere kinderen meestal gaat over zoveel mogelijk kennen 12

13 en weten, willen jarigen de boel begrijpen (niet meer vooral de vraag wat (?) maar vooral waarom) jarigen zijn op persoonlijk vlak sterk aan het evolueren. Heel wat vaardigheden en kennis zijn al verworven waardoor ze heel wat zaken liever zelfstandig aanpakken. Ze willen een grote mate van vrijheid in wat ze doen en willen dat hun mening steeds in rekenschap wordt genomen. Ze zijn sterk bezig met hun imago en hoe ze overkomen op hun omgeving jarigen voelen zich vaak al (jong-)volwassen en kunnen al verantwoordelijkheid dragen over zichzelf. Ze zijn in staat om op een goede manier samen te werken. Doordat ze intellectueel en fysiek op een hoogtepunt zijn aangekomen, moet je als leiding al je best doen om de activiteiten nog uitdagend te maken. +16-jarigen kunnen en kennen geregeld al evenveel (soms zelfs meer) dan hun leiding. Het ontbreekt hen echter nog aan de nodige ervaring maar ze kunnen wel al de verantwoordelijkheid over zichzelf en anderen dragen Jongens en meisjes Vroeger waren de KSA s gereserveerd voor de jongens, de meisjes konden terecht in VKSJ. Nu zijn er al heel wat gemengde groepen, soms enkel de jongste leeftijdsgroepen, soms enkel de oudste leeftijdsgroepen of enkel de leiding. Wat het betekent om jongen of meisje te zijn verschilt naargelang de leeftijdsgroep. Bij 6-8-jarigen zijn de verschillen tussen jongens en meisjes voor de leden zelf niet zo belangrijk. Hoewel de omgeving kinderen vaak opvoedt binnen stereotypen (robots voor de jongens, poppen voor de meisjes), kunnen we in KSJ-KSA-VKSJ die stereotypen gerust doorbreken. Bij 8-10-jarigen worden de kinderen er zich van bewust dat er stereotypen bestaan en dat van jongens en meisjes iets anders wordt verwacht. De vriendengroepjes blijven gemengd zolang de jongens maar niet te jongensachtig doen en vice versa. Bij deze leeftijdsgroep kunnen kinderen af en toe al echt verliefd zijn en ze zijn zeer nieuwsgierig over alles wat met verliefdheid te maken heeft. Geef gerust eerlijk antwoord op hun vragen, maar zorg wel dat je enkel antwoord op die vragen die ze zelf al stellen. Bij jarigen zal er meestal een duidelijk onderscheid zijn tussen de jongens- en meisjesgroepen, enkel de sporadische koppeltjes doorbreken dit. De kinderen zijn erg bezig met een lief hebben, seksualiteit en zullen de leid(st)ers daar ook heel wat over vragen. Wees dan eerlijk in je antwoorden om zo de cowboyverhalen op latere leeftijd te voorkomen. Ook masturbatie behoort tot de normale ontwikkeling van kinderen, dus is het niet nodig hier een taboesfeer rond creëren. Je kan er echter wel op wijzen dat het tot de privé-sfeer behoort. Bepaalde kinderen (vooral meisjes) kunnen door hun lichaam worden voorbijgestoken in hun ontwikkeling. De nodige privacy bij wassen en slapen kan dan zeer welgekomen zijn. Bij jarigen bestaat er tussen jongens en meisjes vaak een soort haat-liefde-verhouding. Ze zijn veel bezig met en nieuwsgierig naar alles wat met seksualiteit heeft te maken en koppeltjes zijn schering en inslag. Bij de ontwikkeling van bepaalde jongeren kan hun lichaam enigszins achterblijven, wat meestal een gevoelig punt zal zijn. De meisjes zullen vaak al wat volwassener zijn dan de jongens. Bij jarigen hebben de jongens hun achterstand meestal ingelopen. Er ontstaan relaties tussen de jongeren die verder gaan dan een kalverliefde. Hoewel er binnen de groep meestal veel aandacht gaat naar het vinden van een lief, blijven vriendschappen op deze leeftijd veel belangrijker dan de veelbesproken liefde. Als leid(st)er kun je voor de leden een vertrouwenspersoon zijn bij wie ze terecht kunnen met hun vragen. Hoewel seksualiteit en masturbatie behoren tot een normale seksuele ontwikkeling, vinden we een jeugdbewegings-initiatief niet de juiste plaats om seksuele (praktijk-)ervaring op te doen. Bij +16-jarigen zijn liefdesrelaties zeker geen uitzondering meer, maar let er wel op dat dit niet het enige is wat ter sprake komt binnen de groep. De jongeren hechten onderling soms te veel waarde aan het al dan niet hebben van een lief. 13

14 4.1.4 Leden en hun ouders KSJ-KSA-VKSJ is er niet echt voor de ouders, maar in alle geval wel door de ouders. Zonder het vertrouwen van de ouders kun je onmogelijk kinderen werven en activiteiten organiseren voor je leden. Als we helemaal eerlijk zijn, hebben we niet alleen hun vertrouwen nodig, maar af en toe ook hun portefeuille, hun auto, hun advies, hun helpende handen kortom hun volle steun. Zeker bij de jongste leeftijdsgroepen zal dit niet altijd vanzelfsprekend zijn, aangezien heel wat ouders onze beweging nog niet zullen kennen. Jullie zullen met de groep een positief imago moeten opbouwen. Dat zul je moeten doen door elke activiteit opnieuw jullie beste kant te laten zien (maar ook buiten KSJ- KSA-VKSJ). Een of andere stunt uithalen kan helpen, maar het zal meer vragen dan dat. Elke ouder heeft zijn/haar eigen opvattingen over jeugdbeweging en bijpassende verwachtingen ten opzichte van jullie werking. Hopelijk zullen jullie hieraan meestal voldoen, maar af en toe zullen jullie het anders aanpakken. Dit hoeft zeker geen probleem te zijn, maar je zult eventueel wel moeten verantwoorden waarom jullie het anders aanpakken. Neem zeker de tijd om te luisteren wat ouders verwachten van jullie KSJ-, KSA- of VKSJ-groep. Je moet rekening houden met de verschillen tussen je leden, maar ook nog eens met de verschillen tussen dubbel zo veel ouders. Bij 6-8-jarigen zullen ouders het belangrijk vinden dat hun spruiten in KSJ-KSA-VKSJ mogen leren omgaan met andere kinderen, zich kunnen uitleven en plezier kunnen maken. Het belangrijkste blijft wel dat ze erop kunnen vertrouwen dat hun kinderen in goede handen zijn. Ouders van 8-10-jarigen zullen het zeker appreciëren wanneer hun zoon of dochter in KSJ-KSA-VKSJ mag leren omgaan met andere kinderen, vriendjes kan maken, een beetje kan leren onafhankelijk te worden van mama of papa, zich kan uitleven en leid(st)ers heeft die het goede voorbeeld tonen. De ouders van jarigen zien in KSJ-KSA-VKSJ vooral kansen wanneer hun zoon of dochter een beetje kan leren zijn/haar plan te trekken, zich actief en nuttig kan bezighouden en leid(st)ers heeft die het goede voorbeeld tonen. Bij jarigen is het vertrouwen van de ouders cruciaal om leden te behouden. De ouders hebben namelijk vaak nog het laatste woord. Bepaalde ouders zullen het niet echt makkelijk hebben met hun zoonof dochterlief. Ze zullen dan niet enkel verwachten dat je KSJ-KSA-VKSJ-leid(st)er bent, maar ook nog eens opvoed(st)er, crisismanager, therapeut(e) Wees je ervan bewust dat je inderdaad een grote impact kan hebben op het gedrag van je leden. Ouders zullen het zeker waarderen wanneer jongeren in de jeugdbeweging goeie vrienden kunnen maken, wat mogen groeien in zelfstandigheid en leren omgaan met afspraken en discipline. Net als bij de jarigen hebben ouders bij jarigen nog het laatste woord. Toch zal het meestal de jongere zelf zijn die beslist lid te blijven. Net als bij de jarigen kan de relatie met de ouders wat onder druk staan en zullen de ouders eventueel meer verwachten van jou. Jouw visie kan afwijken van die van de ouders, dus je zult eventueel wel moeten verantwoorden waarom jullie het anders aanpakken. Ouders zullen het zeker op prijs stellen wanneer jongeren in de jeugdbeweging goeie vrienden kunnen maken, leren verantwoordelijkheid op te nemen voor zichzelf en leren omgaan met afspraken en discipline. Bij jarigen zijn ouders vooral tevreden dat hun zoon of dochter lid is van KSJ-KSA-VKSJ omdat ze dan niet op straat rondhangen of aan hun computer kleven, maar hun tijd nuttig en creatief invullen. Zorg er dus voor dat je niet de indruk geeft dat jullie met de leden enkel rondhangen of wat luieren. Bij de +16-jarigen is het belangrijk dat ouders het engagement van hun zoon of dochter steunen. Toch zal het meestal de jongere zelf zijn die beslist lid te blijven/ worden van KSJ-KSA-VKSJ. Voor ouders is jeugdbeweging vooral positief omdat je daar goeie vrienden kan maken, verantwoordelijkheid leert nemen voor jezelf én voor anderen. Deze checklist kan helpen om naast een kindvriendelijke, ook een oudervriendelijke jeugdbeweging te zijn: Bij het begin van het werkjaar brengen we de ouders van -12-leden een bezoekje. We trekken de nodige tijd uit om onze werking toe te lichten en hun vragen te beantwoorden. Bij de +12 zullen ook de leefregels best worden benadrukt (wat met roken, 14

15 drinken, einduur ). Voor de +16 verduidelijken we welk engagement wordt verwacht van hun zoon of dochter. We zorgen er ook voor dat ze weten wie verantwoordelijk is en wie ze dus kunnen contacteren. We communiceren minstens één maal per trimester naar de ouders wanneer we activiteiten plannen en hoe ze de leiding kunnen contacteren. Ouders zijn steeds welkom vóór en na de activiteiten en, indien ze dat wensen, kunnen ze dan iemand van de leidingsgroep aanspreken (vooral bij de -12 is dit zeer belangrijk). We hebben een nauwgezette administratie en springen nooit nonchalant om met geld dat we van de ouders ontvangen (niet zomaar in de broekzak wegmoffelen!). We proberen wel het aantal activiteiten, waarbij de leden nog extra euro s moeten meebrengen, tot een minimum te beperken (dit is bij de +12 soms een valkuil). Wanneer ouders ons belangrijke informatie meedelen, zullen we dit steeds opschrijven zodat we het zeker niet vergeten (en ouders zien dat we het belangrijk vinden). We springen ook discreet om met de informatie die ouders ons toevertrouwen (o.a. via een medische fiche). In de werking gaat de nodige aandacht naar de veiligheid en gezondheid. Bij de 6-8 en 8-10-jarigen krijgt ook hygiëne extra aandacht. We lichten ouders steeds zelf in wanneer hun zoon of dochter een ongelukje had, ziek is (geweest), zwaar werd gestraft of problemen ondervindt in de groep. Bij de +12 letten we er extra op dat we het vertrouwen van de leden hierbij niet schaden. Wanneer een lid enkele opeenvolgende activiteiten niet komt opdagen, nemen we bij de -12 leeftijdsgroepen zelf eventjes contact op met de ouders (of met het kind zelf bij de jarigen). Bij de +12 nemen we steeds rechtstreeks contact op met de jongere. We bedanken ouders geregeld voor hun vertrouwen en steun (bv. op een ouderavond, bij het vertrek/de terugkeer van het kamp ). 4.2 De leiding voor de verschillende leeftijdsgroepen Het begin van een werkjaar gaat bij de meeste groepen steevast gepaard met de spanning(en) omtrent wie bij welke leeftijdsgroep zal staan. Soms gaat de discussie echter veeleer over wie al dan niet je medeleid(st)ers zullen zijn. Nochtans zouden de eerste vragen moeten zijn: Voor welke leeftijdsgroep wil ik mij een jaar lang inzetten? Bij welke leeftijdsgroep kan ik best mijn talenten gebruiken? Welke leeftijdsgroep ligt mij? De vacatures voor de verschillende leeftijdsgroepen zouden er als volgt kunnen uitzien: KSJ-KSA-VKSJ (gespecialiseerd in schitterende jeugdbeweging) werft aan voor vestigingen over heel Vlaanderen: LEEUWKES-, KABOUTER- & SLOEBER-leiding m/v Jouw profiel: - Je bent minimum 17 jaar oud en hebt een animator-opleiding genoten (of bent bereid die te volgen) - Je bent een teamspeler en bereid tot avonden weekendwerk - Je bent geduldig en kunt gepassioneerd omgaan met (jonge) kinderen - Je beschikt over een luisterend oor voor de verhalen van kinderen - Je hebt een notie van verzorging - Je bent een enthousiast, fantasierijk persoon die warmte uitstraalt Jouw job: - Onthaal en animatie van 6-8-jarigen - Aantrekken van nieuwe leden - Een vertrouwensrelatie opbouwen met de ouders - Een houvast betekenen voor de leden 15

16 SPRINGER- & PAGADDER-leiding m/v Jouw profiel: - Je bent minimum 17 jaar oud en hebt een animator-opleiding genoten (of bent bereid die te volgen) - Je bent een teamspeler en bereid tot avonden weekendwerk - Je bent geduldig en kunt gepassioneerd omgaan met kinderen - Je beschikt over een luisterend oor voor de nieuwsgierige vragen van kinderen - Je bent een energiek, creatief persoon die vertrouwen uitstraalt Jouw job: - Onthaal en animatie van 8-10-jarigen - Aantrekken van nieuwe leden - Een vertrouwensrelatie opbouwen met de ouders - De nodige structuur aanbrengen in de jaarwerking KNAPEN-, JIM- & KNIM-leiding m/v Jouw profiel: - Je bent minimum 17 jaar oud en hebt een animator-opleiding genoten (of bent bereid die te volgen) - Je bent een teamspeler en bereid tot avonden weekendwerk - Je bent stressbestendig en weet om te gaan met conflictsituaties - Je hebt een notie van openluchttechnieken en jongerencultuur - Je bent een creatief, avontuurlijk persoon die anderen kan motiveren Jouw job: - Een jaarwerking opzetten voor jarigen - Aantrekken van nieuwe leden - Contacten onderhouden met de ouders - Zelfstandigheid stimuleren bij de leden JONGKNAPEN-, ROODKAPJES- & JORO-leiding m/v Jouw profiel: - Je bent minimum 17 jaar oud en hebt een animator-opleiding genoten (of bent bereid die te volgen) - Je bent een teamspeler en bereid tot avonden weekendwerk - Je kunt verantwoordelijkheid dragen voor kinderen die zelf al eens initiatief nemen - Je beschikt over leidinggevende capaciteiten - Je hebt een notie van samenspel en het opzetten van gezonde competitie - Je bent een actief, creatief persoon die kinderen weet te boeien Jouw job: - Onthaal en animatie van jarigen - Aantrekken van nieuwe leden - Een vertrouwensrelatie opbouwen met de ouders - Initiatief stimuleren bij de leden - Het vervullen van een voorbeeldfunctie voor de leden SJO-, SIM- & JONGHERNIEUWER-leiding m/v Jouw profiel: - Je bent minimum 18 jaar oud en hebt een animator-opleiding genoten (of bent bereid die te volgen) - Je hebt reeds enige ervaring in het jeugdwerk - Je bent een teamspeler en bereid tot avonden weekendwerk - Je hebt een notie van openluchttechnieken en jongerencultuur - Je bent een creatief, enthousiast persoon die jongeren kan motiveren Jouw job: - Opzetten van een jaarwerking in samenspraak met de leden - Aantrekken van nieuwe leden - Contacten onderhouden met de ouders - Verantwoordelijkheidszin bijbrengen bij de leden - Vertrouwenspersoon zijn voor de leden 16

17 +16-leiding m/v Jouw profiel: - Je bent minimum 18 jaar oud en hebt een hoofdanimator-opleiding genoten (of bent bereid die te volgen) - Je hebt reeds enige ervaring in het jeugdwerk - Je bent een teamspeler en bereid tot avonden weekendwerk - Je hebt een gezonde interesse in jeugdcultuur en maatschappelijke thema s - Je kan respectvol en open omgaan met verschillende opvattingen, waarden - Je hebt een notie van teambuilding en coaching van leiding in spe - Je bent een actief, inspirerend persoon met coördinerende capaciteiten Jouw job: - Opzetten van een jaarwerking in samenspraak met de leden - Informeren van de ouders - De leden stimuleren tot engagement binnen de beweging - Vertrouwenspersoon zijn voor de leden Wij bieden: - Een gemotiveerd team medeleid(st)ers - Veel dankbaarheid, respect en vriendschap vanwege de leden - Dankbaarheid vanwege de ouders - Oneindig veel kansen tot ontplooiing - Een engagement binnen een sterke beweging met leden Los van de vacature die een leid(st)er wil gaan invullen, blijven de volgende vijf vuistregels cruciaal, ongeacht bij welke leeftijdsgroep iemand in leiding staat: 1) Blijf als leid(st)er steeds jezelf, er zijn al anderen genoeg. 2) Als leid(st)er kan je nooit perfect zijn, je moet wel altijd je best doen. 3) Je bent niet alleen leid(st)er van een groep leden, maar ook van elk lid individueel. 4) Je bent niet alleen leid(st)er bij een bepaalde leeftijdsgroep, maar ook binnen het geheel van je plaatselijke groep. 5) Je bent niet alleen leid(st)er tijdens de activiteiten, maar ook buiten KSJ-KSA-VKSJ. 4.3 Ledenwerving en -behoud Ledenwerving heeft geen enkele zin wanneer er ook niet de nodige aandacht gaat naar ledenbehoud. Om leden te behouden is leeftijdsgericht werken een must, maar ook het aantrekken van nieuwe leden pak je best leeftijdsgericht aan. Ledenwerving mag ook niet beperkt blijven tot de jongste leeftijdsgroepen. Wanneer je als groep wil groeien, is dit een opdracht voor alle leeftijdsgroepen. De overgang naar een volgende leeftijdsgroep is niet voor alle leden even vanzelfsprekend, zeker bij de overgang naar Knapen, Jimmers of Knimmers. Daarom is het goed aan het einde van het werkjaar de leden te laten kennismaken met de volgende leeftijdsgroep. Misschien kunnen ze een activiteit samen doen, kun je de werking eens voorstellen, kunnen ze op kamp eens een bezoekje brengen, kan er een overgangsritueel worden georganiseerd? Bij de overgang naar de +16 is een gesprek met de groep misschien wel aangewezen, over het engagement dat ze kunnen opnemen in jullie groep, hun verwachtingen Wanneer leden niet meer willen inschrijven, kan het interessant zijn eens te horen waarom ze niet opnieuw bij jullie groep willen aansluiten. Een aantal van de leden die enkele jaren geleden afhaakten zullen niet meer geïnteresseerd zijn, maar de kans bestaat ook dat ze hun interesse in de beweging niet zijn verloren en door omstandigheden een sabbatjaar of enkele sabbatjaren inbouwden. Een klein duwtje in de rug kan hen opnieuw motiveren om terug aan te sluiten. Het kan dus bij de oudere leden interessant zijn de ledenlijsten van de jongste groepen uit het verleden er eens bij te nemen Daarnaast zul je natuurlijk ook volledig nieuwe leden werven. Kinderen die geen interesse hadden voor KSJ- KSA-VKSJ of die volgens hun ouders nog te jong waren, zouden nu misschien wel willen aansluiten. Wanneer je zelf niet naar hen toe stapt, is de kans klein dat ze zomaar zullen aansluiten bij jullie groep, tenzij ze kunnen meegaan met een vriendje, broer of zus Een leidingstekort kun je ook best oplossen door een goede ledenwerving bij de +16. Jongeren aantrekken om onmiddellijk in leiding te stappen, zal meer risico s inhouden. Probeer een leidingstekort dus voordien in te schatten. 17

18 Bij deze nieuwe leden moet je bij de -12-leeftijdsgroepen vooral ook de ouders overtuigen. De kinderen zul je snel enthousiast kunnen maken met bijvoorbeeld een bezoekje in de klas en een spel op de speelplaats. Ook de verhalen van kinderen die wel al lid zijn, kunnen zeer overtuigend werken. Vanaf de +12-leeftijdsgroepen zal het ook voor een groot deel afhangen van de jongeren zelf, maar de ouders zullen vaak nog het laatste woord hebben. Bij de oudere leeftijdsgroepen zal er vaak al een hechte structuur zijn, waardoor een buitenstaander niet zo snel zal worden aanvaard. Ook de jongeren zelf zullen minder snel geneigd zijn aan te sluiten, want ze zullen ook aanvoelen dat het niet eenvoudig zal zijn er écht bij te horen. Volledig nieuwe leden zal dus een moeilijke doelgroep zijn, misschien kun je dus beter focussen op leden die vroeger hebben afgehaakt of vrienden van de huidige leden. Bij alle leeftijdsgroepen kan je in principe vier stappen onderscheiden: 1) Vooreerst moeten de ouders (vooral bij de 6- tot 12-jarigen) en de leden (vooral bij de oudere leden) jullie groep kennen en weten wat jullie doen. Bij de jongste leeftijdsgroepen zijn ouders vaak zelf op zoek naar een vrijetijdsaanbod voor hun zoontje of dochtertje. Een advertentie zetten in een plaatselijk blad, affiches en vlaggen ophangen op plaatsen waar (jonge) ouders komen (bij de schoolpoort van de lagere school, kinderafdeling van de bibliotheek, het zwembad ) enzovoort helpen je dan al een flink eind op weg. Zorg er wel voor dat de ouders steeds weten waar ze terecht kunnen voor verdere informatie (een website, een contactpersoon ). De ouders zullen liefst informatie krijgen via een persoonlijk gesprek met een leid(st)er. Probeer bij -14-jarigen steeds zelf rechtstreeks met de ouders te communiceren, want je mag er niet op rekenen dat alle kinderen de informatie zelf correct doorgeven. Bij de jongste leeftijdsgroepen blijft een huisbezoek cruciaal om het vertrouwen van de ouders te winnen. Bij de oudere leeftijdsgroepen zul je je vooral richten tot de potentiële leden zelf. Dit kan je doen door met je groep niet steeds tussen vier muren te blijven, maar ook duidelijk naar buiten te treden (liefst in uniform). Affiches en vlaggen op plaatsen waar veel jongeren komen (op school, aan het zwembad, in het jeugdhuis, aan het skatepark ) zullen de bekendheid van jullie groep zeker ook ten goede komen. Zorg er wel voor dat de jongeren dan steeds weten waar ze terecht kunnen voor verdere informatie (bv. een website, een contactpersoon, de jeugddienst ). Hou er wel rekening mee dat ook ouders diezelfde informatiekanalen kunnen gebruiken en dus ook de website van jullie groep zullen bezoeken om te controleren waar hun zoon of dochter zal uithangen. Potentiële leden zullen zich meest baseren op hetgeen ze horen van leeftijdsgenoten. Zorg er dus voor dat jullie leden echte reclamemakers worden van jullie groep. Wanneer een nieuw lid wenst in te schrijven, is een huisbezoek toch nog steeds aangewezen om het vertrouwen van de ouders te winnen en jullie werking en leefregels toe te lichten. Bij de +16 zal het ook best zijn om ouders duidelijk te maken welk engagement jullie verwachten. 2) Ten tweede moet jullie groep een goede naam hebben. Aan een positief imago moet je zeer lang werken, maar wanneer jullie met de groep even in de fout gaan, kan dit snel omslaan. Men beweert soms dat je één misstap steeds moet goedmaken met tien positieve inspanningen. Bij de jongste leeftijdsgroepen betekent dit niet alleen goed omgaan met de kinderen, maar ook de ouders in de watten leggen. Dit doe je door hen goed op de hoogte te houden van het reilen en zeilen in jullie groep (bv. via een ouderavond, een groepsblad ). Ook beleefdheid en stiptheid zullen ouders zeker appreciëren. Het blijft echter niet beperkt tot ouders. Goede contacten met het gemeentebestuur, andere verenigingen, de parochie kunnen ook het imago van jullie groep versterken. Maak het je dus niet moeilijk door op vragen (om medewerking) van externen per definitie nee te antwoorden. 3) Ten derde moeten de leden een eerste maal naar KSJ-KSA-VKSJ komen. Organiseer een start(namid)dag waarbij de ouders en de kinderen duidelijk weten dat er nog andere kinderen volledig nieuw zullen zijn. Zorg dat de ouders duidelijk weten waar hun zoon of dochter moet zijn, (tot) wanneer en dat de eerste activiteit geheel vrijblijvend (lees: gratis) is. Ze mogen het eens proberen, zonder dat de ouders onmiddellijk grote investeringen moe- 18

19 ten doen wat betreft inschrijvingsgeld of uniform. Het is goed dit in de loop van het jaar nog eens te herhalen, bijvoorbeeld in de vorm van een vriendjesdag. Zorg op zo n momenten dat je ook de ouders goed kan ontvangen (bv. iemand die de ouders verwelkomt en hun vragen kan beantwoorden, een kleine bar met koffie en een koekje). Het is goed om met enkele blikvangers uit te pakken, maar zorg wel dat de eerste activiteit representatief is voor de rest van het werkjaar. Met een speleobox, grote zakken snoep en een gratis t-shirt zul je vermoedelijk verkeerde verwachtingen scheppen en zul je de leden toch weer verliezen. Je kan ook eens een activiteit organiseren op een plaats waar veel jongeren komen, dit kan de drempel nog verlagen (in het stadspark, aan het jeugdhuis, bij het sportplein ). 4) Ten vierde moeten de leden ook blijven komen. Elke leeftijdsgroep heeft zo zijn eigen afknappers voor de leden: 6-8-jarigen: te strenge straffen, te weinig aandacht vanwege de leiding en een angstaanjagende of pijnlijke ervaring jarigen: te strenge straffen, te weinig actieve spelen en een angstaanjagende of pijnlijke ervaring jarigen: te strenge straffen, te weinig afwisseling, te weinig actieve spelen en geen vriendjes (of niet bij het kliekje horen) jarigen: te strenge regels, te weinig afwisseling, te weinig avontuur en problemen in de groep of met de leiding jarigen: te strenge regels, te weinig afwisseling, slecht evenwicht tussen avontuur & gewoon samen zijn en problemen in de groep of met de leiding. +16-jarigen: te strenge regels, te weinig afwisseling, slecht evenwicht tussen ontspanning & helpen met de leiding en problemen in de groep of met de leiding. Bij de oudere leeftijdsgroepen bestaat het risico dat, indien een bepaalde jongere stopt, ook heel wat anderen hun kat sturen. Wanneer je deze zaken kan vermijden en de leden een KSJ-KSA-VKSJ-gevoel kan bijbrengen (o.a. met grotere evenementen van de groep), kun je ervoor zorgen dat jullie groep blijft groeien. 4.4 Omgang met de leden Hoe verdien je respect? Hoe krijg je gezag? Bij 6-8-jarigen word je eigenlijk probleemloos aanvaard als leid(st)er. Voor jonge kinderen is het namelijk redelijk eenvoudig: iemand die ouder is, weet meer, kan meer, mag meer en vooral: heeft meer te zeggen. Je start als leid(st)er in deze leeftijdsgroep met een beginkrediet aan respect, louter omwille van je leeftijd. Dit betekent echter niet dat je dit respect niet kan verliezen. Het kan zeker niet de bedoeling zijn op je lauweren te rusten omwille van je leeftijd en geen moeite te doen om het respect van je leden elke activiteit opnieuw te verdienen. Vooral tonen dat je oprecht geïnteresseerd bent in wat ze te vertellen hebben, zal ervoor zorgen dat ook zij naar jou zullen luisteren wanneer het nodig is. Bepaalde kinderen zullen vanzelf een spraakwaterval blijken te zijn, bij andere kinderen zul je zelf de eerste stap moeten zetten, de eerste vraag moeten stellen. Doe mee in hun spel en ga mee in hun fantasie. Dat zal ervoor zorgen dat ze je gaan appreciëren en blijven respecteren. Ook 8-10-jarigen zullen respect voor de leid(st)ers als vanzelfsprekend ervaren: enerzijds omdat de leid(st)ers ouder zijn dan hen, maar anderzijds ook gewoon omdat de leid(st)er die functie heeft. Net zoals je luistert naar de directeur van de school omdat hij/zij nu eenmaal de directeur is, zo ook zal de leid(st)er gezag krijgen aangezien hij/zij leid(st)er is. Dit is ook de leeftijd waarop ze je zullen aanspreken met meneer en mevrouw wanneer ze je voor het eerst zien, ook al ben je amper 17 jaar. Hierin kan je uniform ook een belangrijke rol spelen. Je uniform, je leidersdas of leiderskoord geven duidelijk aan dat jij leid(st)er bent. Het respect van de leden kan je best ook onderhouden, door bijvoorbeeld écht mee te spelen. Het kan interessant zijn af en toe je talenten te tonen aan de groep. Door je gitaar eens boven te halen, een eindje op je handen te lopen, te tonen hoe goed je kan dansen zullen je leden opkijken naar jou. Aarzel dus niet om je talenten te gebruiken, aangezien de leden hun leid(st)ers graag zien stunt(el)en en talent ook respect oproept. Het respect van jarigen is gebaseerd op de ouderdom van leid(st)ers, maar anderzijds ook gewoon omdat ze inzien dat leid(st)ers nodig zijn. Je verdient 19

20 respect omdat je, door het leiden van de groep, erin slaagt toffe activiteiten te organiseren. Als leid(st)er zul je je dus een beetje moeten bewijzen, tonen dat je nodig bent. Je leden zullen gauw inzien dat alles beter verloopt wanneer jij er bij bent en ze naar jou luisteren. Hoewel ze onderling zelf al wat regeltjes kunnen afspreken in hun spel, zullen ze respect hebben voor hun leid(st)er die het geheel tof maakt. Dit wil natuurlijk niet zeggen dat je af en toe de boel in het honderd kan laten lopen, want zo zullen ze wel zien dat ze beter zouden luisteren!. Hun respect kun je beter verdienen door te tonen dat je oprecht geïnteresseerd bent in wat ze te vertellen hebben. Zo zullen ook zij naar jou luisteren wanneer het nodig is. Vaak hoor je wel eens zeggen dat de jarigen de moeilijkste groep is om te begeleiden. In de puberteit zijn jongeren nu eenmaal niet echt kwistig met hun respect voor gezag; denk maar aan de moeilijke discussies met gierige vader en overbezorgde moeder. Knapen, Jimmers en Knimmers voelen zich vrij en al zelfstandig genoeg om heel wat zelf te beslissen, of toch minstens hun zegje te mogen doen. Je zult met hun mening rekening moeten houden als je wil dat zij ook jou au sérieux nemen. Door hen te betrekken in hetgeen je doet en beslist, zullen ze ook jou betrekken in wat er leeft binnen de groep. De jarigen zijn meestal een hechte vriendengroep geworden doorheen hun loopbaan binnen KSJ- KSA-VKSJ. Dit is voor een groot deel de sterkte van de werking in deze leeftijdsgroep. Niettemin kan het ook een moeilijkheid betekenen wanneer je als leid(st)er voor deze groep staat. Het is mogelijk dat de groep je ziet als een buitenstaander en ze kunnen je misschien zelfs als een indringer aanzien wanneer je daar iets wil aan veranderen. Toch zul je een positie moeten zoeken waarbij zowel de groep als jijzelf je goed voelt. Je zult het vertrouwen van de groep moeten winnen en hun respect verdienen. Dit kun je best bereiken door de groep au sérieux te nemen en hen te laten meebeslissen in wat jullie gaan doen en welke afspraken daarbij zullen gelden. Het blijft bij en jarigen wel nog steeds belangrijk een zekere afstand te bewaren en duidelijk te maken dat jij de leid(st)er bent die de verantwoordelijkheid draagt. Uiteindelijk neem jij de beslissingen, of ze dat nu leuk vinden of niet. Het is niet de bedoeling dat je zomaar een deel wordt van de vriendengroep, want dan zou je al snel alle gezag kunnen verliezen over de groep. Zeker bij de jarigen kan je tussen de leden staan, maar op geregelde tijdstippen zul je je boven de groep moeten plaatsen om een beslissing te nemen of iemand van de groep terecht te wijzen. De jarigen gaan de grenzen verkennen, ze gaan testen hoe ver ze kunnen gaan. Misschien zullen ze zelfs jouw gezag in vraag stellen en je beslissingen ter discussie stellen. Ga dan de dialoog niet uit de weg, maar geef ook duidelijk aan waar jouw grenzen liggen en zorg dat je die zelf trouw blijft. Laat je bij de jarigen niet verleiden om steeds alles ter discussie te stellen, anders zal er na verloop van tijd enkel nog gediscussieerd worden. Goede activiteiten organiseren en met elk groepslid individueel een vertrouwensrelatie opbouwen voorkomt al veel moeilijkheden. Een leid(st)er van +16 ers kan meestal weinig beroep doen op zijn ouderdom om zich als leid(st)er te profileren, aangezien het leeftijdsverschil niet zo groot zal zijn. Daarenboven zullen de +16 ers zelf af en toe de functie van leid(st)er krijgen, zij het dan wel tijdelijk in de leeftijdsgroep waar ze meehelpen. Gezag over de groep zul je dus niet zomaar krijgen gewoon omdat je de leid(st)er bent. Ook qua vaardigheden en intelligentie zal je als leid(st)er misschien geen (grote) voorsprong hebben op de leden van de groep. Toch zal je als leid(st)er in deze leeftijdsgroep respect moeten verdienen om je groep nog te kunnen leiden. Het benadrukken op welke vlakken je boven de groep staat, om zo respect af te dwingen, zal vermoedelijk een tegengesteld effect hebben. Respect kan je onmogelijk afdwingen, en indien het je wel lijkt te lukken, kun je er van op aan dat het niet oprecht zal zijn. Respect vragen zal ook niet veel helpen, gezien dit wijst op een zwakte en de onmogelijkheid het te verdienen. Je kunt wel een aantal zaken doen om respect te krijgen: - zorg dat je goede activiteiten organiseert waarmee je de leden kan verrassen en waaruit ze (af en toe) iets kunnen bijleren, - respecteer de mening van de groep en geef hen mogelijkheden tot inspraak, - gebruik de expertise die je opbouwde gedurende je KSJ-KSA-VKSJ-carrière. Ook wanneer je op persoonlijk vlak iets te bieden hebt, zul je respect winnen van de groepsleden. Eens je gezag hebt opgebouwd, zul je het moeilijk terug kwijt spelen. 20