Pestprofiel De Giraffe. Inleiding. Wat is pesten? Leeswijzer. Het verschil tussen pesten en plagen. Giraffe

Transcriptie

1 Pestprofiel De Giraffe Giraffe Inleiding In het kader van de Gezonde School heeft de Giraffe ervoor gekozen om in het schooljaar extra aandacht te besteden aan het thema pesten. Om een duidelijk beeld te krijgen van de omvang en de aard van de pestproblematiek op de school is een vragenlijst afgenomen. In onderstaand rapport worden de resultaten daarvan beschreven. Naar aanleiding van het rapport kan de school samen met de schooladviseur van de GGD activiteiten bepalen om pesten te voorkomen en tegen te gaan. Volgens de Gezonde School is het belangrijk een gezondheidsthema structureel aan te pakken op verschillende niveaus: signalering, gezondheidseducatie, omgeving en beleid & regelgeving. Voor meer informatie hierover kunt u contact opnemen met uw gezonde schooladviseur of kijken op Leeswijzer Het rapport bestaat uit een aantal delen. In het eerste deel wordt kort uiteengezet wat pesten precies inhoudt en worden kort de belangrijkste gegevens over pesten weergegeven voor groep 5 en 6. Dit document kan openbaar gebruikt worden. Het tweede, derde en vierde deel bevatten vertrouwelijke informatie en zijn alleen bedoeld voor de docenten van de betreffende klassen. Het is dan ook niet de bedoeling dat deze documenten in het openbaar gepubliceerd worden. In deze delen wordt per klas beschreven wat resultaten zijn uit de vragenlijst en het sociogram over pesten. Ten slotte worden er per klas conclusies gegeven waar de docent mee aan de slag kan. Alle documenten zijn zo opgebouwd dat ze los van elkaar gebruikt kunnen worden. Wat is pesten? We maken hier gebruik van de volgende definitie van pesten die afkomstig is van Olweus (1993): Een leerling wordt gepest als hij of zij herhaaldelijk en voor een langere periode wordt blootgesteld aan negatieve acties verricht door één of meerdere leerlingen. Met een negatieve actie wordt bedoeld dat één of meerdere leerlingen bewust een andere leerling pijn doet, fysiek, met woorden of op andere manieren. Bij pesten is er sprake van een verschil in macht tussen leerlingen, in fysiek of psychologisch opzicht. Er is vaak geen duidelijke aanleiding bij de gepeste. Het verschil tussen pesten en plagen Plagen en pesten worden vaak door elkaar gehaald. Het is plagen als leerlingen aan elkaar gewaagd zijn: de ene keer doet de een iets onaardigs, een volgende keer is het de ander. De geplaagde kan zichzelf verdedigen. Het is een spelletje, soms niet leuk, maar nooit echt bedreigend. Soms kan het moeilijk zijn om aan te geven of plagen ook opgevat moet worden als pesten. Plagen wordt 'pesten' als het gemeen of steeds herhaald wordt en als de betrokkene duidelijk aangeeft dat hij hier niet van gediend is. 1

2 Omvang van pesten Het aantal kinderen dat in Nederland gepest wordt, is net als in de ons omringende landen, hoog. Enkele cijfers uit onderzoeken in Nederland: Uit onderzoek (TNO, 2008) blijkt dat 21%van de leerlingen ten minste twee keer per maand gepest wordt en dat 7% van de leerlingen twee keer per maand zelf pesten. Over het algemeen worden jongens meer gepest dan meisjes. Pesten gebeurt meestal tussen groepsgenoten. Hoewel direct pesten vooral bij jongens voorkomt, pesten ook veel meisjes elkaar. Bij pesten onder meisjes is er minder sprake van fysiek geweld, waardoor het pesten minder zichtbaar is. Meisjes gebruiken vaker indirecte methodes zoals roddels, uitsluiting uit de vriendengroep en manipulatie van vriendschappen, zoals het afpakken van iemands beste vriendin. Pesten vindt vooral plaats op school: op het schoolplein na school of tijdens pauzes, op de gang of op meer verborgen plekken, zoals bij de fietsenstalling. Veel van de gepeste leerlingen geven aan dat ze (ook) gepest worden tijdens de les en in de groep. Gevolgen van pesten De gevolgen van pesten kunnen heel ernstig zijn. Kinderen die worden gepest hebben vaker last van hoofdpijn, slaapproblemen, buikpijn, bedplassen, vermoeidheid en depressie. Daarnaast worden de kunnen gepeste kinderen hun interesse voor school kwijtraken, concentratieproblemen hebben en wellicht slechter gaan presteren op school. Soms is hun zelfbeeld zo slecht dat zij zichzelf verantwoordelijk achten voor het pesten. Leerlingen die gepest worden, kunnen ook op de lange termijn en op volwassen leeftijd nog last hebben van een tekort aan zelfvertrouwen en depressieve gevoelens (Olweus, 1993). Ook voor kinderen die zelf pesten heeft dit negatieve gevolgen. Als volwassenen zelden of nooit tussenbeide komen om het pesten te stoppen, of hun duidelijke afkeuring zelden laten blijken, kan dat makkelijk als een signaal opgevat worden dat ze de gebeurtenissen stilzwijgend goedkeuren. Eén op de vier pesters vertoont later meer of minder ernstig crimineel gedrag (Olweus, 1993). Ten slotte kan het pesten negatieve gevolgen hebben voor de sfeer in de groep en op school. In groepen of op scholen waar pesten veel voorkomt, voelen de leerlingen zich onzekerder en gaan ze niet graag naar school. Dat kan onder meer tot gevolg hebben, dat de school niet langer een goede en veilige leeromgeving is voor leerlingen en vooral voor die leerlingen die gepest worden (Olweus, 2006). Cyberpesten Helaas biedt het internet naast plezier en kennis ook veel mogelijkheden om te pesten. Pesten via sms, MSN, of bijvoorbeeld youtube-filmpjes noemen we cyberpesten De gevolgen van cyberpesten zijn voor de gepesten vaak ernstiger dan volwassenen vermoeden. Pesten via het internet is doorgaans veel harder dan pesten in het gewone leven, omdat de pesters gemakkelijk anoniem kunnen blijven. Daardoor weet de gepeste niet wie het doet en dat versterkt het gevoel van onveiligheid. De gepeste kan zich niet verweren tegen de pester en kan iedereen gaan verdenken. Reageren op pesterijen via internet verschilt niet wezenlijk van datgene wat je doet om pesten in het echte leven aan te pakken: ouders en leerkrachten moeten optreden tegen de daders, praten met alle betrokkenen en kinderen beschermen om ze weerbaar te maken. Enkele cijfers over cyberpesten onder kinderen: 15% van de kinderen pest op internet; 12% van de kinderen wordt wel eens gepest via internet; meisjes worden vaker digitaal gepest dan jongens; 33% pest terug; 45% vindt cyberpesten net zo erg als gewoon pesten; 80% weet niet wie het doet; 56% vertelt dit aan vrienden; 37% vertelt dit aan ouders; 24% vertelt dit aan de leerkracht (Akker, 2005; Aerdts et al., 2006) 2

3 Pesten op de Giraffe Op de Giraffe wordt gepest. In elke klas komt pesten op een andere manier voor, maar er zijn ook overeenkomsten binnen de verschillende klassen. Hieronder worden de algemene conclusies uit de vragenlijst en het sociogram weergegeven die voor de school aandachtspunten zijn: - Bijna 1 op de vijf leerlingen wordt minimaal 1 keer per week gepest (18,5%). - Wanneer leerlingen gepest worden gebeurt dit vooral door meerdere leerlingen. - Pesten gebeurt vooral op het schoolplein. - Veel kinderen (32%) vertellen niet aan de leerkracht dat ze worden gepest. - Kinderen denken dat ze zelf niet of nauwelijks pesten, terwijl uit het sociogram blijkt dat medeleerlingen vinden dat ze dit wel regelmatig doen. - De meeste leerlingen geven aan dat leerkrachten of andere volwassenen de gepeste leerling op het schoolplein helpen. Gebruikte bronnen: Voor het opstellen van het rapport zijn de volgende bronnen gebruikt: Akker, H. van den (2005). Online pesten: geintje of kwetsend? Qrius ten behoeve van Planet Internet. Bolman, C., Dehue, F., Völlink, T. (2006). Cyberpesten: Big Deal?! Open Universiteit Nederland in opdracht van GGD Zuid Limburg Dorst, A. van, Wiefferink, K., Dusseldorp, E., Galindo Garre, F., Crone, M. & Paulussen, Th. (2008). Preventie van pesten op basisscholen volgens de PRIMA -methode. TNO Leiden. Fekkes, M. (2005). Bullying among elementary school children: Amsterdam Olweus, D. (1993). Bullying at school: What we know and what we can do. Oxford UK: Blackwell Publishing. Olweus, D. (2006). Olweus Core Program Against Bullying and Antisocial Behavoior: A Teacher Handbook. Hazelden Publishing & Educational Services. Zeijl, E., Crone, M., Wiefferink, K., Keuzenkamp, S. & Reijneveld, M. (2005). Kinderen in Nederland. Den Haag/Leiden, SCP/TNO. Colofon GGD Zuid-Holland Zuid, afdeling GBO Telefoon: , ac.nooijens@ggdzhz.nl, Algemeen telefoonnummer GGD ZHZ:

4 Pestprofiel leerlingen basisonderwijs Groep De Giraffe Dit Pestprofiel bevat de belangrijkste resultaten uit de vragenlijst en het sociogram over pesten voor leerlingen van het basisonderwijs. De vragenlijst is door leerlingen van groep 5 van de Giraffe in het Dorp in schooljaar ingevuld. Methode In februari 2012 (schooljaar ) hebben de leerlingen uit groep 5 van de Giraffe in het Dorp de vragenlijst en het sociogram over pesten ingevuld. Dit gebeurde in het kader van de Gezonde School. Ouders zijn door de school vooraf schriftelijk op de hoogte gesteld van het onderzoek. De vragenlijst werd door de leerlingen individueel en anoniem ingevuld via een digitale vragenlijst. De volgende onderwerpen kwamen in de vragenlijst aan bod: gepest worden, zelf pesten en wat wordt er tegen pesten gedaan?. Achtergrondkenmerken De vragenlijst is ingevuld door 20 leerlingen (100%), 11 jongens en 9 meisjes. De meeste leerlingen zijn 8 jaar of 9 jaar, een leerling is 10 jaar oud. Gemiddeld hebben de leerlingen 5,65 vrienden. Het sociogram In het sociogram is aan de leerlingen gevraagd wie gepest wordt en wie pesten. Ook hebben de kinderen aangegeven wie ze het meest leuk en het minst leuk vinden. In de eerste tabel staan de resultaten van het sociogram over pesten en gepest worden. Naam Wordt gepest Pest anderen Anneke Jansen 3 0 Carlijn van Loon 5 0 Carlo Pieters 9 5 Dion Michels 8 3 Erwin Lammers 2 2 Fatima Hossani 7 0 Fabienne van Laarhoven 7 0 Geraldine Niemen 3 0 Hans Jochemsen 2 14 Iris Duin 5 0 Julia de Groot 9 2 Kim W estbroek 2 0 Leo Dirks 7 4 Mark Nijnens 4 2 Nina de Lange 4 0 Peter Peeters 4 10 Ricardo Jansen 3 1 Rik van Huis 3 2 Twan Vinken 2 1 Victor W agenmans 2 0 *De namen en uitslagen zijn fictief Volgens de meeste leerlingen zijn er 2 kinderen die vooral pesten en 6 leerlingen worden volgens de leerlingen gepest in de klas. In het sociogram is te zien dat een aantal kinderen volgens medeleerlingen zowel gepest worden als zelf pesten. Slachtoffers van pesten en kinderen die zelf pesten én gepest worden lopen een groot risico op het ontwikkelen van psychosociale problemen (Fekkes, 2005). In de volgende tabel is aangegeven wat de leerlingen van elkaar vinden. Alle leerlingen is 4

5 gevraagd 3 medeleerlingen aan te kruisen die ze het leukst vonden en 3 leerlingen aan te kruisen die ze het minst leuk vonden. Hoe vaak is de laatste 3 maanden het volgende (bijna) nooit 2/3 x per maand 1 x per week Naam Meest leuk Minst leuk Index sociale voorkeur Anneke Jansen Carlijn van Loon Carlo Pieters Dion Michels Erwin Lammers Fatima Hossani Fabienne van Laarhoven gebeurd?: op school gepest? uitgescholden, uitgelachen of belachelijk gemaakt? Door andere leerlingen op school buitengesloten? geschopt, geslagen, geduwd, op een andere manier expres pijn gedaan? Dat andere leerlingen op school Geraldine Niemen Hans Jochemsen Iris Duin Julia de Groot Kim W estbroek Leo Dirks Mark Nijnens Nina de Lange leugens of vervelende dingen over jou vertelden? er op school iets van jou werd afgepakt, verstopt of expres kapot gemaakt? je op school bedreigd werd of gedwongen werd om dingen te doen die je niet wilde? Peter Peeters Ricardo Jansen Rik van Huis Twan Vinken Victor W agenmans Uit de tabel blijkt dat een aantal kinderen niet leuk gevonden wordt. Wanneer deze tabel vergeleken wordt met de tabel over pesten wordt duidelijk dat de leerlingen die zelf pesten volgens het sociogram ook het minst leuk gevonden worden door de groep. In onderstaande tabel wordt duidelijk waar de leerlingen vooral gepest worden. Locatie van gepest worden in en rondom school % in de klas waar de juf of meester bij was 35 in de klas waar de juf of meester niet bij was 25 in de gangen van de school 30 in de overblijfruimte van de school 5 op het schoolplein 65 op weg van huis naar school of van school naar huis 15 Gepest worden Om duidelijk te krijgen wanneer, waar en op welke manier gepest wordt hebben de leerlingen een aantal vragen ingevuld. De vragen gingen over de afgelopen drie maanden. Veel kinderen in groep 5 vinden dat ze gepest worden. Dit uit zich volgens hen vooral in de leugens of vervelende dingen die er over hen verteld worden en in bedreigingen of gedwongen worden dingen te doen die ze eigenlijk niet willen. De volgende tabel geeft weer op welke manier de leerlingen zich vooral gepest voelen. Een groot deel van het pesten speelt zich af buiten het toezicht van de leerkracht. Pesten gebeurt vooral op het schoolplein De leerlingen is ook gevraagd door hoeveel leerlingen ze gepest worden. 25% van alle leerlingen wordt door 1 medeleerling gepest, 25% door 2 of 3 medeleerlingen, 20% door 4 of meer leerlingen. Op de vraag of er andere leerlingen in de klas gepest worden, geeft 85% aan dat er in de klas gepest wordt. 70% zegt dat er meerdere leerlingen in de klas gepest worden. 5

6 Tot slot geeft 30% van alle leerlingen aan dat ze niet aan de juf of meester hebben verteld dat ze gepest worden. Zelf pesten Niemand denkt dat hij zelf vaak pest (meer dan 2 of drie keer per maand), 40% geeft aan nooit te pesten. 10% van de leerlingen sluit anderen wel eens buiten, 5% van de leerlingen heeft weleens iets van iemand afgepakt, verstopt of expres kapot gemaakt. 5% van de leerlingen geeft aan ongeveer 1 keer per week iemand te hebben bedreigd of gedwongen dingen te doen die de ander eigenlijk niet wilde. Hoe vaak heb je de laatste 3 maanden: (Bijna) nooit 2/3x maand 1x per week iemand niet laten mee doen als 90% 10% 0% die dat wilde? iets van iemand afgepakt, verstopt of expres kapot 95% 5% 0% gemaakt? iemand bedreigd of gedwongen om dingen te doen die hij/zij eigenlijk niet wilde? 95% 0% 5% Op de vraag waar de leerlingen zelf pesten kwamen de volgende antwoorden: Locatie van zelf pesten in en rondom school % in de klas waar de juf of meester bij was 5 in de klas waar de juf of meester niet bij was 15 in de gangen van de school 5 in de overblijfruimte van de school 15 op het schoolplein 20 op weg van huis naar school of van school naar h uis 0 Wat wordt er tegen pesten gedaan? Pesten is vervelend voor de sfeer in de klas, de leerprestaties van de leerlingen en het zelfvertrouwen van de leerlingen. Daarom is het belangrijk dat de school acties onderneemt om pesten tegen te gaan. Bij de leerlingen is nagevraagd wat er volgens hen gebeurt om pesten tegen te gaan en wat ze zelf doen tegen het pesten. In de tabel wordt aangegeven wat andere kinderen en leerkrachten doen als er op het schoolplein gepest wordt: 6 Vraag Nooit (%) Meestal /Altijd (%) ga jij dan de leerling die gepest wordt helpen? gaan andere kinderen dan de leerling die gepest wordt helpen? gaan de juffen en de meesters of andere volwassenen dan de leerling die gepest wordt helpen? Ten slotte werd aan de leerlingen gevraagd of de juf of meester met hen ging praten als ze werden gepest of zelf pestten. 20% van de leerlingen geeft aan dat de leerkracht niet met ze ging praten als ze worden gepest, 25% geeft aan dat er meestal of altijd wel met hen over gepraat wordt door de leerkracht. Wanneer leerlingen zelf iemand hebben gepest zegt 30% dat de leerkracht hier niet met hen over praat, 25 % zegt dat de leerkracht er meestal of altijd met hen over praat. Conclusies: Uit de vragenlijst en het sociogram kunnen de volgende zaken geconcludeerd worden: - Er wordt in de klas gepest (25% wordt ongeveer 1x per week gepest). - Er worden in groep 5 meerdere leerlingen gepest. - Er worden vooral leugens over elkaar verteld of kinderen worden bedreigd of gedwongen dingen te doen die ze niet willen. - Het pesten vindt vooral plaats op het schoolplein, maar ook vaak in de klas waar de leerkracht bij is. - Wanneer kinderen gepest worden gebeurt dit vaak door meerdere leerlingen. - Veel kinderen vertellen niet aan de leerkracht dat ze gepest worden. - Kinderen denken dat ze zelf nooit of nauwelijks pesten, terwijl uit het sociogram blijkt dat medeleerlingen vinden dat ze dit wel regelmatig doen. - De meeste leerlingen geven aan dat Colofon leerkrachten of andere volwassenen de gepeste leerling op het schoolplein helpen. GGD Zuid-Holland Zuid, afdeling GBO Telefoon: , ac.nooijens@ggdzhz.nl, Algemeen telefoonnummer GGD ZHZ:

7 Pestprofiel leerlingen basisonderwijs Groep 5/ De Giraffe Dit Pestprofiel bevat de belangrijkste resultaten uit de vragenlijst en het sociogram over pesten voor leerlingen van het basisonderwijs. De vragenlijst is door leerlingen van groep 5/6 van de Giraffe in Het Dorp in schooljaar ingevuld. Methode In februari 2012 (schooljaar ) hebben de leerlingen uit groep 5/6 van de Giraffe in Het dorp de vragenlijst en het sociogram over pesten ingevuld. Dit gebeurde in het kader van de Gezonde School. Ouders zijn door de school vooraf schriftelijk op de hoogte gesteld van het onderzoek. De vragenlijst werd door de leerlingen individueel en anoniem ingevuld via een digitale vragenlijst. De volgende onderwerpen kwamen in de vragenlijst aan bod: gepest worden, zelf pesten en wat wordt er tegen pesten gedaan?. Achtergrondkenmerken De vragenlijst is ingevuld door 17 leerlingen (94,44%), 8 jongens en 9 meisjes. De meeste leerlingen zijn 9 jaar of 10 jaar, een leerling is 8 jaar oud. Gemiddeld hebben de leerlingen 5,76 vrienden. Het sociogram In het sociogram is aan de leerlingen gevraagd wie gepest wordt en wie pesten. Ook hebben de kinderen aangegeven wie ze het meest leuk en het minst leuk vinden. In de eerste tabel staan de resultaten van het sociogram over pesten en gepest worden. Naam Wordt gepest Pest anderen Carlo Pieters 0 1 Dion Michels 0 1 Fatima Hossani 3 0 Fabienne van Laarhoven 0 1 Hans Jochemsen 2 2 Leo Dirks 2 3 Nina de Lange 3 0 Pien Huis 3 0 Rik jansen 0 1 Rian Muis 2 1 Rosanne Luijten 3 0 Sanne Jonker 0 0 Twan Vinken 6 4 Tessa Kop 1 1 Talitha Dijk 2 5 Vera Boon 8 13 Victor Wagenmans 0 1 Willem Maas 1 5 In het sociogram is te zien dat de kinderen die volgens medeleerlingen vooral pesten ook veel gepest worden. Daarnaast zijn er nog twee leerlingen die volgens medeleerlingen vooral pesten. Slachtoffers van pesten en kinderen die zelf pesten én gepest worden lopen een groot risico op het ontwikkelen van psychosociale problemen (Fekkes, 2005). In de volgende tabel is aangegeven wat de leerlingen van elkaar vinden. Alle leerlingen is gevraagd 3 medeleerlingen aan te kruisen die ze het leukst vonden en 3 leerlingen aan te kruisen die ze het minst leuk vonden. 7

8 Naam Meest Minst Index voor Hoe vaak is de laatste 3 (bijna) 2/3 x 1 x per leuk leuk sociale voorkeur maanden het volgende nooit maand week Carlo Pieters gebeurd?: (%) (%) (%) Dion Michels op school gepest? Fatima Hossani Fabienne van Laarhoven Hans Jochemsen Leo Dirks Nina de Lange Pien Huis Rik jansen uitgescholden, uitgelachen of belachelijk gemaakt? Door andere leerlingen op school buitengesloten? geschopt, geslagen, geduwd, op een andere manier expres pijn gedaan? Rian Muis Rosanne Luijten Sanne Jonker Twan Vinken Dat andere leerlingen op school leugens of vervelende dingen over jou vertelden? Tessa Kop Talitha Dijk Vera Boon Victor Wagenmans Willem Maas er op school iets van jou werd afgepakt, verstopt of expres kapot gemaakt? je op school bedreigd werd of gedwongen werd om dingen te doen die je niet Uit de tabel blijkt dat een aantal kinderen niet leuk gevonden wordt. Wanneer deze tabel vergeleken wordt met de tabel over pesten wordt duidelijk dat de leerling die zelf het meest pest en gepest wordt volgens de klas ook het minst leuk gevonden wordt door de groep. wilde? je door leerlingen van jouw school via internet bent gepest, bijvoorbeeld via e mail, MSN of op een website? Gepest worden Om duidelijk te krijgen wanneer, waar en op welke manier gepest wordt hebben de leerlingen een aantal vragen ingevuld. De vragen gingen over de afgelopen drie maanden. Een aantal kinderen in groep 5 vindt dat hij of zij gepest wordt. Dit uit zich volgens hen vooral in de leugens of vervelende dingen die er over hen verteld worden. Daarnaast zijn er ook een aantal kinderen die aangeven de afgelopen 3 maanden zijn buitengesloten, geschopt, geslagen geduwd of expres zijn pijn gedaan en via internet zijn gepest. De volgende tabel geeft weer op welke manier de leerlingen zich vooral gepest voelen. In onderstaande tabel wordt duidelijk waar d e leerlingen vooral gepest worden. Locatie van gepest worden in en rondom school % in de klas waar de juf of meester bij was 12 in de klas waar de juf of meester niet bij was 41 in de gangen van de school 29 in de overblijfruimte van de school 35 op het schoolplein 53 op weg van huis naar school of van school naar huis 29 Een groot deel van het pesten speelt zich af buiten het toezicht van de leerkracht. Pesten gebeurt vooral op het schoolplein De leerlingen is ook gevraagd door hoeveel leerlingen ze gepest worden. 18% van alle leerlingen 8

9 wordt door 1 medeleerling gepest, 29% door 2 of 3 medeleerlingen, 30% door 4 of meer leerlingen. Op de vraag of er andere leerlingen in de klas gepest worden, geeft 77% aan dat er in de klas gepest wordt. 53% zegt dat er meerdere leerlingen in de klas gepest worden. Tot slot geeft 35% van alle leerlingen aan dat ze niet aan de juf of meester hebben verteld dat ze gepest worden. Zelf pesten Niemand denkt dat hij zelf vaak pest (vaker dan 2 of 3 keer per maand), 35% geeft aan nooit te pesten. 6% scheldt of lacht anderen wel eens uit of vertelt leugens of vervelende dingen over anderen. Hoe vaak heb je de laatste 3 maanden: Nooit % 1 of 2 x (%) 2/3 x per maand (%) Iemand uitgescholden, uitgelachen of belachelijk gemaakt? Leugens of vervelende dingen over iemand verteld? Op de vraag waar de leerlingen zelf pesten kwamen de volgende antwoorden: Locatie van zelf pesten in en rondom school % in de klas waar de juf of meester bij was 0 in de klas waar de juf of meester niet bij was 0 in de gangen van de school 6 in de overblijfruimte van de school 0 op het schoolplein 24 op weg van huis naar school of van school naar huis 6 Wat wordt er tegen pesten gedaan? Pesten is vervelend voor de sfeer in de klas, de leerprestaties van de leerlingen en het zelfvertrouwen van de leerlingen. Daarom is het belangrijk dat de school acties onderneemt om pesten tegen te gaan. Bij de leerlingen is nagevraagd wat er volgens hen gebeurt om pesten tegen te gaan en wat ze zelf doen tegen het pesten. In de tabel wordt aangegeven wat andere kinderen en leerkrachten doen als er op het schoolplein gepest wordt: Vraag Nooit (%) Meestal /Altijd (%) ga jij dan de leerling die gepest wordt helpen? 0 36 gaan andere kinderen dan de leerling die gepest wordt helpen? gaan de juffen en de meesters of andere volwassenen dan de leerling die gepest wordt helpen? 0 70 Ten slotte werd aan de leerlingen gevraagd of de juf of meester met hen ging praten als ze werden gepest of zelf pestten. 6% van de leerlingen geeft aan dat de leerkracht niet met ze ging praten als ze worden gepest, 36% geeft aan dat er meestal of altijd wel met hen over gepraat wordt door de leerkracht. Wanneer leerlingen zelf iemand hebben gepest zegt 12% dat de leerkracht hier niet met hen over praat, 30 % zegt dat de leerkracht er meestal of altijd met hen over praat. Conclusies: Uit de vragenlijst en het sociogram kunnen de volgende zaken geconcludeerd worden: - Er wordt in de klas gepest (18% wordt minimaal 1x per week gepest). - Er worden in groep 5/6 waarschijnlijk meerdere leerlingen gepest. - Er worden vooral leugens over elkaar verteld of kinderen worden gepest via internet. - Wanneer kinderen gepest worden gebeurt dit vaak door meerdere leerlingen en op het schoolplein. - Veel kinderen vertellen niet aan de leerkracht dat ze gepest worden. - Kinderen denken dat ze zelf nooit of nauwelijks pesten, terwijl uit het sociogram blijkt dat medeleerlingen vinden dat ze dit wel regelmatig doen. - De meeste leerlingen geven aan dat Colofon leerkrachten of andere volwassenen de gepeste leerling op het schoolplein helpen. GGD Zuid-Holland Zuid, afdeling GBO Telefoon: , ac.nooijens@ggdzhz.nl, Algemeen telefoonnummer GGD ZHZ:

10 Pestprofiel leerlingen basisonderwijs Groep De Giraffe Dit Pestprofiel bevat de belangrijkste resultaten uit de vragenlijst en het sociogram over pesten voor leerlingen van het basisonderwijs. De vragenlijst is door leerlingen van groep 6 van de Giraffe in Het Dorp in schooljaar ingevuld. Methode In februari 2012 (schooljaar ) hebben de leerlingen uit groep 6 van de Giraffe in Het Dorp de vragenlijst en het sociogram over pesten ingevuld. Dit gebeurde in het kader van de Gezonde School. Ouders zijn door de school vooraf schriftelijk op de hoogte gesteld van het onderzoek. De vragenlijst werd door de leerlingen individueel en anoniem ingevuld via een digitale vragenlijst. De volgende onderwerpen kwamen in de vragenlijst aan bod: gepest worden, zelf pesten en wat wordt er tegen pesten gedaan?. Achtergrondkenmerken De vragenlijst is ingevuld door 17 leerlingen (89%), 10 jongens en 7 meisjes. De leerlingen zijn 9 jaar of 10 jaar. Gemiddeld hebben de leerlingen 6,24 vrienden. Het sociogram In het sociogram is aan de leerlingen gevraagd wie gepest wordt en wie pesten. Ook hebben de kinderen aangegeven wie ze het meest leuk en het minst leuk vinden. In de eerste tabel staan de resultaten van het sociogram over pesten en gepest worden. Naam Wordt gepest Pest anderen Carlo Pieters 0 2 Dion Michels 13 2 Fatima Hossani 0 2 Fabienne van Laarhoven 0 2 Hans Jochemsen 0 0 Leo Dirks 0 0 Nina de Lange 0 0 Pien Huis 1 2 Rik jansen 3 0 Rian Muis 0 0 Rosanne Luijten 2 6 Simon Jonker 2 1 Twan Vinken 5 1 Tessa Kop 0 8 Talitha Dijk 0 7 Vera Boon 0 2 Victor Wagenmans 0 0 Willem Maas 0 1 Wilco Adams 0 0 Volgens de meeste leerlingen zijn er 3 kinderen die vooral pesten en 2 leerlingen worden volgens medeleerlingen gepest in de klas. Slachtoffers van pesten en kinderen die zelf pesten én gepest worden lopen een groot risico op het ontwikkelen van psychosociale problemen (Fekkes, 2005). In de volgende tabel is aangegeven wat de leerlingen van elkaar vinden. Alle leerlingen is gevraagd 3 medeleerlingen aan te kruisen die ze het leukst vonden en 3 leerlingen aan te kruisen die ze het minst leuk vonden. 10

11 Naam Meest Minst Index voor Hoe vaak is de laatste 3 (bijna) 2/3 x per 1 x per leuk leuk sociale voorkeur maanden het volgende nooit maand week Carlo Pieters Dion Michels gebeurd?: op school gepest? Fatima Hossani Fabienne van Laarhoven Hans Jochemsen Leo Dirks uitgescholden, uitgelachen of belachelijk gemaakt? Door andere leerlingen op school buitengesloten? geschopt, geslagen, geduwd, Nina de Lange Pien Huis Rik jansen Rian Muis Rosanne Luijten Simon Jonker Twan Vinken Tessa Kop Talitha Dijk Vera Boon Victor Wagenmans Willem Maas Wilco Adams Uit de tabel blijkt dat een aantal kinderen niet leuk gevonden wordt. Wanneer deze tabel vergeleken wordt met de tabel over pesten wordt duidelijk dat 2 van de drie leerlingen die zelf pesten volgens het sociogram ook het minst leuk gevonden worden door de groep. Ook valt opdat de leerling die het meest gepest wordt door veel kinderen in de klas wel leuk gevonden wordt. Gepest worden Om duidelijk te krijgen wanneer, waar en op welke manier gepest wordt hebben de leerlingen een aantal vragen ingevuld. De vragen gingen over de afgelopen drie maanden. Een paar kinderen in groep 6 vinden dat ze gepest worden. Dit uit zich volgens hen vooral in de leugens of vervelende dingen die er over hen verteld worden en in dat ze worden uitgescholden, uitgelachen of belachelijk worden gemaakt. De volgende tabel geeft weer op welke manier de leerlingen zich vooral gepest voelen. op een andere manier expres pijn gedaan? Dat andere leerlingen op school leugens of vervelende dingen over jou vertelden? er op school iets van jou werd afgepakt, verstopt of expres kapot gemaakt? je op school bedreigd werd of gedwongen werd om dingen te doen die je niet wilde? In onderstaande tabel wordt duidelijk waar de leerlingen vooral gepest worden. Locatie van gepest worden in en rondom school % in de klas waar de juf of meester bij was 18 in de klas waar de juf of meester niet bij was 41 in de gangen van de school 12 in de overblijfruimte van de school 6 op het schoolplein 35 op weg van huis naar school of van school naar huis 12 Een groot deel van het pesten speelt zich af buiten het toezicht van de leerkracht. Vooral in de klas waar de juf of meester niet bij was. De leerlingen is ook gevraagd door hoeveel leerlingen ze gepest worden. 24% van alle leerlingen wordt door 1 medeleerling gepest, 18% door 2 of 3 medeleerlingen. Op de vraag of er andere leerlingen in de klas gepest worden, geeft 76% aan dat er in de klas gepest wordt. 41% zegt dat er meerdere leerlingen in de klas gepest worden. Tot slot geeft 24% van alle leerlingen aan dat ze niet aan de juf of meester hebben verteld dat ze gepest worden. 11

12 Zelf pesten Bijna niemand denkt dat hij zelf vaak pest, 59% geeft aan nooit te pesten. 6% van de leerlingen sluit anderen wel eens buiten, scheldt of lacht anderen weleens uit of maakt een ander wel eens belachelijk. Ook geeft 6% van de leerlingen aan dat hij of zij anderen wel eens schopt, slaat, duwt of op een andere manier expres pijn doet. Iets van iemand afpakken, verstoppen of kapotmaken doet 6 % weleens, nog eens 6% doet dit ongeveer 1 keer per week. Hoe vaak heb je de laatste 3 maanden: (Bijna) nooit 2/3x maand 1x per week iemand niet laten mee doen als 94% 6% 0% die dat wilde? iets van iemand afgepakt, verstopt of expres kapot 94% 6% 6% gemaakt? iemand geschopt, geslagen, geduwd of op een andere manieren expres pijn gedaan? 94% 6% 0% Op de vraag waar de leerlingen zelf pesten kwamen de volgende antwoorden: Locatie van zelf pesten in en rondom school % in de klas waar de juf of meester bij was 6 in de klas waar de juf of meester niet bij was 6 in de gangen van de school 0 in de overblijfruimte van de school 12 op het schoolplein 18 op weg van huis naar school of van school naar huis 0 Wat wordt er tegen pesten gedaan? Pesten is vervelend voor de sfeer in de klas, de leerprestaties van de leerlingen en het zelfvertrouwen van de leerlingen. Daarom is het belangrijk dat de school acties onderneemt om pesten tegen te gaan. Bij de leerlingen is nagevraagd wat er volgens hen gebeurt om pesten tegen te gaan en wat ze zelf doen tegen het pesten. In de tabel wordt aangegeven wat andere kinderen en leerkrachten doen als er op het schoolplein gepest wordt: Vraag Nooit (%) Meestal /Altijd (%) ga jij dan de leerling die gepest wordt helpen? 0 41 gaan andere kinderen dan de leerling die gepest wordt helpen? gaan de juffen en de meesters of andere volwassenen dan de leerling die gepest wordt helpen? 6 82 Ten slotte werd aan de leerlingen gevraagd of de juf of meester met hen ging praten als ze werden gepest of zelf pestten. 18% van de leerlingen geeft aan dat de leerkracht niet met ze ging praten als ze werden gepest, 18% geeft aan dat er meestal of altijd wel met hen over gepraat wordt door de leerkracht. Wanneer leerlingen zelf iemand hebben gepest zegt 6% dat de leerkracht hier niet met hen over praat, 24 % zegt dat de leerkracht er meestal of altijd met hen over praat. Conclusies: Uit de vragenlijst en het sociogram kunnen de volgende zaken geconcludeerd worden: Colofon - Er wordt in de klas gepest. - Er worden in groep 6 meerdere leerlingen gepest. - Er worden vooral leugens over elkaar verteld of kinderen worden uitgescholden, uitgelachen of belachelijk gemaakt. - Het pesten vindt vooral in de klas waar de leerkracht niet bij is, maar ook op het schoolplein. - Wanneer kinderen gepest worden gebeurt dit vaak door een of enkele leerlingen. - Veel kinderen vertellen niet aan de leerkracht dat ze gepest worden. - Kinderen denken dat ze zelf nooit of nauwelijks pesten, terwijl uit het sociogram blijkt dat medeleerlingen vinden dat ze dit wel regelmatig doen. - De meeste leerlingen geven aan dat leerkrachten of andere volwassenen de gepeste leerling op het schoolplein helpen. GGD Zuid-Holland Zuid, afdeling GBO Telefoon: , ac.nooijens@ggdzhz.nl, Algemeen telefoonnummer GGD ZHZ: