Rotterdam. verdient t. Innovatie- en verdienboek IB010 Ingenieursbureau Rotterdam
|
|
- Casper Vink
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Rotterdam verdient t Innovatie- en verdienboek IB010 Ingenieursbureau Rotterdam
2 2 3 Inhoud
3 4 5 Even alle kaarten op tafel Rotterdam staat voor een grote uitdaging. Juist in economisch zwaar weer moet iedereen zijn toegevoegde waarde voor de stad bewijzen. Ook het Ingenieursbureau. Prima, doen we. We laten iedere dag zien dat Rotterdam een Ingenieursbureau nodig heeft dat tot in de kleinste haarvaatjes met de stad verweven is. Dat verbindingen legt tussen alle partijen: gemeentebestuur, opdrachtgevers, opdrachtnemers, kennisinstituten en vele anderen. Dienstbaar en betrokken en altijd op zoek naar innovaties. En waar dat maar kan de techniek verbonden met sociaal-economische uitdagingen. Wat het Ingenieursbureau de stad nou echt aan extra s biedt? Enkele voorbeelden staan in dit boekje. Een bonte verzameling van technische vraagstukken die we hebben opgelost. Of die we uitdokteren. Samen met bedrijven, universiteiten en hogescholen. Om Rotterdam geld te besparen én voorop te laten lopen. Met een ingenieus oog op de thema s waarbij het college een doelstelling of ambitie heeft. Bezuinigen lokt bezuinigingen uit. Wij laten zien dat bezuinigen tegelijk ook investeren in Rotterdam kan zijn. Door verbindend te innoveren. Echte, Rotterdamse verdienkracht. ir. Johan Vermeer directeur Ingenieursbureau Rotterdam
4 6 7 Waar verdient Rotterdam op? Bij elk voorbeeld in dit boekje staan icoontjes. Die laten zien op welk terrein de Rotterdamse beleidsdoelstellingen erop vooruitgaan met de bijdrage van het Ingenieursbureau Rotterdam. sociaal meer participatie, meer werkgelegenheid, opwaartse sociale mobiliteit economie meer inkomsten, meer besparingen, meer bedrijvigheid, meer innovatie klimaatadaptatie minder kans op, minder gevolgen van en sneller herstellen bij overstroming energie minder energie, meer gebruik reststromen, meer gebruik duurzame energie mobiliteit verstandiger verplaatsen, meer schone voertuigen, meer schone brandstoffen water hemelwater slimmer vasthouden, bergen en afvoeren, betere kwaliteit (rivier)water materialen vraag verminderen, meer gebruik reststromen, meer gebruik duurzame bronnen groen verbeteren en verbinden bestaand groen, groen toevoegen, groen ontwikkelen lucht minder vervuilingsbronnen, schonere bronnen, minder blootstelling geluid minder geluid bij de bron, gebruik buffers, meer geluidluwe situaties ondergrond bewust bestemmen, effectief benutten, herstellen natuurlijke functies
5 8 9 9 Niet normaal, die normen In heel het land zuchten bruggen onder het steeds zwaarder wordende verkeer. Reden om de constructieve eisen in nieuwe regelgeving eens flink aan te scherpen. Nu heeft Rotterdam honderden bruggen in beheer. Vele daarvan zijn oude beestjes. Afbreken en nieuwbouw van alleen al de oude beweegbare bruggen zou de stad de komende decennia een slordige 200 miljoen kosten. Is die normverzwaring eigenlijk wel toegespitst op de Rotterdamse situatie? Onze specialisten gaan op onderzoek. Wat blijkt? De zware eisen zijn gebaseerd op snelwegverkeer. Niet op het veel lichtere stadsverkeer. Na jaren onderhandelen weet het Ingenieursbureau de specifiek Rotterdamse situatie in de regelgeving in te passen. Eerste resultaat: we kunnen de Leuvebrug toch behouden. Andere grote steden en provincies haken aan. Het Ingenieursbureau adviseert Noord-Holland en Schiedam. En Rotterdam hoeft minder bruggen af te danken. Zó bespaar je Rotterdam al snel miljoenen Meer weten? Neem contact op met Jaco Reusink: / jh.reusink@rotterdam.nl.
6 10 11 Sloten, kanalen, rivieren, havens: je moet ze steeds uitdiepen. De waterige grond die overblijft vervoer je meestal naar zee. Kilometers varen met grote dieselmotoren. Dat kost geld. En vervuilt de lucht. Een probleem? Ja. Nee! Komt juist mooi uit. In al die grond ziet het Ingenieursbureau een kans. Vergroen onze Rijnhaven ermee. Die is aan een nieuwe levensfase toe. Bij de Wilhelminapier, Kop van Zuid en Katendrecht hebben ze veel behoefte aan natuur. Gebruik de grond om de haven ondiep te maken. Het water beweegt dan minder: mooi voor drijvend bouwen, een van de Rotterdamse ambities (maak Rotterdam climate proof). Eilandjes en flauwe oevers trekken zalm, steur en waterplanten aan. Goed voor water. Goed voor recreatie. Goed voor Zuid. Dichtbij grond gebruiken bespaart veel uitlaatgassen. En: andere partijen betalen Rotterdam als wij hun watergrond een plekje geven. Stille wateren, ondiepe gronden Zó blaas je een haven groen leven in Meer weten? Neem contact op met Joep van Leeuwen: / jlm.vanleeuwen@rotterdam.nl.
7 12 13 Rotterdam wil duurzaam zijn. Dan moet je ook slim slopen, vindt het Ingenieursbureau. Dat betekent: sloopafval apart inzamelen en hergebruiken. Liefst ter plekke of zo dichtbij mogelijk, zodat je al dat spul niet kilometers hoeft te vervoeren met vieze vrachtwagens. Het moet schoon, efficiënt en duurzaam. Slopen voor mens en milieu Maar het kan nog beter We doen het sloopwerk niet met dorstige sloopmachines, maar met mensen die anders thuis op de bank zitten. Dat nemen we mee als eis in de aanbesteding voor de aannemer. Voordeel: werken met mensen werkt nauwkeurig, zodat je meer met je sloopafval kunt. En kansarme mensen doen werkervaring op. Het nieuwe slopen combineert afvalstromen en hergebruik met sociaal investeren. Innoveren en sociale winst boeken: techneuten met oog voor Rotterdamse problemen werken het uit. En delen de Slim Slopen Tool gratis met de hele wereld. People, planet, profit. Zó bouw je op terwijl je afbreekt Meer weten? Neem contact op met Cor Luijten: / cjlm.luijten@rotterdam.nl.
8 14 15 Wie vindt wat van het Ingenieursbureau? Het Ingenieursbureau kent de stad en zijn uitdagingen. Gelukkig willen ze daarvoor ook innovaties inzetten. Laatst heeft BAM Wegen op de Groene Kruisweg testvakken aangelegd. We willen dat zwaar verkeer minder lawaai maakt. Het gaat om duurzame geluidsreductie: nu en ook over enkele jaren. Innoveren gaat niet vanzelf. Gelukkig heeft het Ingenieursbureau publieke ondernemers die vooruit willen en constructief met marktpartijen samenwerken. Laat dit verder tot bloei komen. Er is dan meer mogelijk voor Rotterdam en zijn inwoners. Ad van t Zelfde innovatiemanager BAM Infraconsult Halftime is een heel bijzonder initiatief. Dat heeft Dura Vermeer ook zo ervaren op onder andere de Stadhoudersweg. Met elkaar in de helft van de tijd hetzelfde of betere resultaten bereiken. Halftime is heel spannend maar met een goede voorbereiding, openheid in communicatie en vertrouwen wordt en is het een succes. Het was voor ons zo positief dat we Halftime inmiddels ook hebben uitgerold bij andere gemeenten. Een proces dat tussen de oren moet zitten. Weer een prachtig initiatief of innovatie van de gemeente Rotterdam. Ad Bruijns bedrijfsleider Dura Vermeer Infrastructuur Sterk innovatieteam maakt Drijvend Paviljoen. Hoe maak je ambities waar! Reguliere en top-downsamenwerkingsmodellen schieten tekort. Haal iedereen aan boord op zijn expertise en drive en geef ze een sterke deadline. Dat werkt. En zorgt ervoor dat de mensen energie halen uit de spannende teamgeest. Het Ingenieursbureau is in staat dat voor elkaar te krijgen. Pieter Figdor directeur Public Domain Architecten, Ontwerpteam Drijvend Paviljoen Zonder een eigen stadsingenieursbureau geen gebiedsontwikkeling. Dat heb ik ervaren in Stadshavens. Zonder de innovatiekracht, de bundeling en het delen van kennis en de constructieve samenwerking met marktpartijen zoals die door het Ingenieursbureau Rotterdam gebracht werd, waren we nu lang zover niet geweest. Hans Beekman directeur Programmabureau Stadshavens Gemeentewerken houdt de stad in vorm; daarbij hebben we echte stadsingenieurs nodig: thuis in de stad met zijn dynamische processen en met gevoel voor de omgeving van de burger. Kennis en ervaring met voorbereiding en uitvoering van projecten in de buitenruimte is van meerwaarde voor de stad. Frans Buijs hoofd Watermanagement, sector Buitenruimte van Gemeentewerken De stadsingenieurs van het Ingenieursbureau begrijpen de uitdagingen van de intensief gebruikte stad als geen ander. Met uitzonderlijk gevoel gebruiken ze slimme oplossingen voor de stad die nooit rust. Ik bewonder de Rotterdamse aanpak van mijn 010-collega s. No-nonsense. Het Ingenieursbureau verspilt geen gemeenschapsgeld aan overbodig overleg. Deze ingenieurs maken een abstract begrip als duurzaamheid concreet en zorgen voor echte, praktische en effectieve oplossingen. Die zijn steeds een antwoord op specifiek Rotterdamse vraagstukken en zullen zichzelf ook terugverdienen. Hun manier van samenwerken is open en sterk gericht op het verbeteren van de samenleving. Ze vormen een onmisbaar klankbord voor ons. Malcolm Aalstein senior strategisch adviseur, Ingenieursbureau gemeente Amsterdam
9 16 17 Windkracht 9. Een schip met containers wil snel aanmeren in de Amazonehaven. Golven van 10 meter hoog beuken tegen de boeg. Het schip behoort tot de Maersk E-klasse: met een lengte van bijna 400 meter (meer dan twee keer de Euromast) de grootste ter wereld. Wacht even: zo n schip, met die windkracht? De behouden kennishaven Dan moet die haven wel 50 meter breder zijn Daar werken we aan! Het Ingenieursbureau Rotterdam is van de stad. En dus ook heel erg van onze haven, de grootste van Europa. Voor die haven en voor het Havenbedrijf werken we aan allerlei constructies: van aanlegsteigers tot dukdalven, en van glooiingen tot kademuren. Met de nieuwste engineeringsmethodes. Met allemaal specifiek-rotterdamse kennis. En: kennis die je toepast in de haven, daar heeft het stadse gedeelte van Rotterdam ook heel veel aan bij de gebiedsontwikkeling rond oudere havens. Je zou het maar allemaal in huis hebben Zó ben je een wereldspeler Meer weten? Neem contact op met Jarit de Gijt: / jg.degijt@rotterdam.nl.
10 18 19 We hebben hier te maken met een slappe bodem. Om de boel wat steviger te maken voor het neerzetten van gebouwen en aanleggen van wegen verslepen we slappe grond en halen we stevig zand binnen. Kost tientallen miljoenen euro s. En heel wat vrachtwagens stoten bij dat transport heel wat gassen uit. Rotterdam kan wel door de grond zakken Als je die blubberbodem nou verstevigt zonder gesleep? Het Ingenieursbureau verkent in nauwe samenwerking met bedrijven een innovatieve methode. Doel: ter plekke de grond stabiel en bouwrijp maken, en dan weer hergebruiken. Dat betekent minder transportkosten en minder uitlaatgassen. Hoe? Door een recept te ontwikkelen waarbij je de slappe grond steviger maakt met bijvoorbeeld kalk. Want waarom zou je de grond weggooien als je het ook ter plekke kunt bewerken? Het Ingenieursbureau zegt: niet zomaar weggooien, die grond. Wij laten zien dat het beter kan. Zó sla je bij een slappe hap twee vliegen in één klap Meer weten? Neem contact op met Joep van Leeuwen: / jlm.vanleeuwen@rotterdam.nl.
11 20 21 Roeien op bergen van water De kleine Rotte vervoert een boel water. Om droge voeten te garanderen, moeten Rotterdam en het Hoogheemraadschap van Schieland en de Krimpenerwaard eigenlijk een groter gemaal neerzetten bij het Oostplein. Dat kost tientallen miljoenen en is ingrijpend voor de omgeving. Nou wil Rotterdam ook een roeibaan van Olympische allure, en willen het Recreatieschap Rottemeren en buurgemeente Zuidplas een polder herinrichten voor recreatie Dat passen we dan netjes in elkaar. Er komt geen nieuw gemaal, maar we zorgen ervoor dat het roeibaangebied een overvloed aan water 4 miljoen kubieke meter veilig kan bergen als het gemaal het niet aankan. Een kwestie van belangen afwegen en inpassen. Daarvoor heb je een ingenieursbureau nodig met de kennis in huis om snel (er is haast bij!) een voorontwerp te maken en dingen uit te voeren. Dat de vergunningentrajecten kent als zijn broekzak. Dat de taal spreekt van alle partijen ambtelijk én privaat. Zó zet je Rotterdam en z n buurgemeente internationaal op de kaart Meer weten? Neem contact op met Carel Andriessen: / cj.andriessen@rotterdam.nl.
12 22 23 Het riool staat bol van de kansen De Rotterdamse rioolgemalen pompen heel wat van onze persoonlijke rommel weg. Lekker fris, maar van de energierekening schrik je je te pletter. Het Ingenieursbureau vraagt zich af: kan dat met onze knowhow niet wat zuiniger? Die rekeningen betaal je tenslotte met gemeenschapsgeld. Nou en of dat zuiniger kan en duurzamer. Het gemaal van de toekomst heeft energiezuinige motoren. Ook bekijken we of de klimaatregeling van gemalen efficiënter kan. En we bestuderen een nog grotere stap: gebruikmaken van de kracht in onze rommel. Want afval is energie (biogas en warmte). Die kun je plaatselijk gebruiken. Bewoners zitten er dan warmpjes bij en goedkoopjes dankzij hun eigen riool. Binnen een paar jaar verdien je de investeringen terug. Ja, bij zo n systeem komt veel kijken. Maar de kansen, die moet je zien. En dat doe je als je Ingenieursbureau alles in huis heeft. Zó haal je meer uit je eigen rioolrommel Meer weten? Neem contact op met Nick van Ham: / navm.vanham@rotterdam.nl.
13 24 25 Complex Rotterdams probleem? Gepassioneerde bèta s lossen het op Stadsingenieurs zijn stille krachten. Als Rotterdammer zie en hoor je ze niet. En toch Ze zorgen ervoor dat de brug niet bezwijkt onder het gewicht van zijn gebruikers. Dat na elke toiletgang het riool werkt. Dat metrobuizen geboord worden om met de meest geavanceerde metro naar Den Haag te zoeven. Dat we droge voeten houden bij hoog water en plensbuien. Dat kapotte dingen snel en mooi gerepareerd worden. Dat de Maastunnel niet volloopt met water of giftige uitlaatgassen. Dat immense zeeschepen veilig aanmeren bij hightech kadeconstructies... Waar zorgen ze eigenlijk niet voor? Ingenieurs zijn meesters van rekenkundige modellen, analyses, de Rotterdamse energieaanpak, complexe planningsmodellen en meer. Ze beheersen dingen waar anderen glazig van gaan kijken. Ingenieurs worden blij en daadkrachtig als het moeilijk en ingewikkeld wordt. De kredietcrisis maakt het leven ingewikkeld. Meer doen met minder. Veel meer met veel minder. Heel veel doen met bijna niks. Kijk, daar raak je de snaar van de ingenieur: hoe moeilijker, hoe beter. Degelijkheid, risicobeheersing en het bedenken van nieuwe besparings- en verdienmodellen vanuit een intieme en gepassioneerde detailkennis van een complexe stad daar gaat het ingenieursbloed van stromen. Dingen voor elkaar krijgen waar de stad trots op kan zijn tegen de crisisverdrukking in. In een zich snel ontwikkelende wereld is techniek de sleutel. Bedenk dat het snelst groeiende bedrijf ter wereld voor honderd procent door ingenieurs wordt gerund: Google. Bedenk dat een vergrijzende samenleving het steeds meer moet hebben van slimmigheid, techniek en duurzaamheid en niet meer van brute menskracht. Bedenk dat je technologie uit geen enkel aspect van ons leven meer weg kunt denken. Bedenk dat we kinderen willen stimuleren om meer voor bètavakken te kiezen. Bedenk dat techniek ons tot wereldhavenstad maakt. Bedenk dat we in een delta leven tussen grote rivieren en een stijgende zee. Bedenk. Wij zijn er voor Rotterdam. Als Rotterdams enige en eigen bèta-instituut. Als een van Rotterdams sleutels naar vernieuwing en verbetering. IB010. Delta City Engineers. Maarten Nypels, programmamanager
14 26 27 Veel groen in de stad: wie wil het niet? Het staat mooi en verkoelt bij hitte. Maar ook groen heeft een keerzijde. In dichtbeboomde straten blijven uitlaatgassen hangen. Dan heb je ook nog onze tunnels: bij de uiteindes hangen tongen van vuile lucht. En de EU komt met steeds strengere regels voor luchtkwaliteit Het is hier niet om te kuchen Wie onderzoekt de oplossing? Niemand. Waarom zou je? Je verdient er niet direct geld mee. Maar het Ingenieursbureau kan het niet laten en pakt de verantwoordelijkheid. Het onderzoekt hoe je Rotterdam groen houdt maar alles wel lekker door laat waaien. Met aanbevelingen over welke bomen je in welk patroon neerzet. Ook bij tunnelmonden onderzoeken we hoe je lucht filtert zonder energievretende afzuigsystemen. Resultaat: een innovatief filter waar de markt graag op inspringt. Want we hebben het zo concreet gemaakt, dat je er geld mee kunt verdienen. Zó jaag je betere luchtkwaliteit aan Meer weten? Neem contact op met Richard Ruijtenbeek: / rr.ruijtenbeek@rotterdam.nl.
15 28 29 Een geboorde tunnel diep onder stedelijk gebied, voor het eerst in Nederland. Vier bovengrondse haltes en twee ondergrondse metrostations. Een lightrailverbinding mét aansluiting op het bestaande metronet van de stad bij Rotterdam Centraal. Best een aardige opgave. Het Ingenieursbureau verzorgt het, van tekentafel tot regie op de uitvoering. Rotterdams juweel: CS + RandstadRail Kan iedereen dat niet dan? Voor zo n complexe klus heb je een partij nodig die de stad letterlijk van binnen en van buiten kent. Die weet wat je kunt doen met de Rotterdamse ondergrond. Die gaat voor een verbinding met net dat extra reisgemak, ook al is dat niet de makkelijkste oplossing: een tunneltracé. Een partij die bij Rotterdam Centraal in het hart van de stad een complexe bouwput aandurft met een innovatieve vrieswandtechniek. Een partij die partijen verbindt voor draagvlak. Die gaat voor zo min mogelijk overlast. Als je het haalbare maakbaar wilt maken, op tijd én binnen budget. Zó zet je het neusje van de ov-zalm neer Meer weten? Neem contact op met Dolf Booij: / aj.booij@rotterdam.nl.
16 30 31 Wie vindt wat van het Ingenieursbureau? Als opdrachtgevers dus ook overheden zich beperken tot de rol van regisseur, en het inhoudelijke werk door de markt laten doen, dan krijg je als opdrachtgever dus alleen nog procesmanagers die namens jou het werk begeleiden. Maar weten die nog wat ze eigenlijk aan het inkopen zijn? Nu dit al een tijdje aan de gang is zien we bij de grote aannemers dat ook daar de procesmanagers de overhand krijgen. Al het inhoudelijke werk wordt doorgeduwd naar de onderaannemers, nadat die eerst even flink uitgeknepen zijn. Dit kan niet anders dan bedreigend zijn voor de kwaliteit van het geleverde werk. Iman Koster directeur CROW (kennisplatform voor infrastructuur, verkeer, vervoer en openbare ruimte) Constructieve veiligheid: iets waar wij ons als Betonvereniging veel zorgen over maken. Het eerstelijnstoezicht verwordt tot een schriftelijke toets (hoewel het niveau per gemeente varieert). De rol van de hoofdconstructeur staat onder druk. Het algemene kennisniveau in de bouwsector wordt steeds minder. Op papier is alles geregeld, maar er gaan in de toekomst gewoon ongelukken gebeuren. Naar mijn idee is het ondenkbaar dat er geen inhoudelijk gefundeerde overheid een oogje in het zeil houdt. Zeker een lokale overheid heeft tenslotte de taak om de veiligheid en gezondheid van ingezetenen te bewaken. Het Ingenieursbureau Rotterdam is een van de weinige in Nederland die het kennisniveau dat een stad nodig heeft op niveau heeft. Frens Pries directeur Betonvereniging Innoveren doe je in de driehoek bedrijven-overheid-kennisinstellingen. Zoals bij de Innovation Dock op de RDM Campus: met ingenieurs van het Ingenieursbureau Rotterdam en studenten van de TU Delft en de Hogeschool Rotterdam denken we outside the box om te komen tot maatschappelijke meerwaarde, lagere kosten, sneller bouwen, hogere kwaliteit én nieuwe business. Cocreatie in optima forma. Steeds meer partijen weten deze plek te vinden om samen te werken aan successen van morgen en overmorgen. Voor Rotterdam en de rest van Nederland. Niet in het minst dankzij de inspiratie van de stadse ingenieurs. Johan van der Pol adjunct-directeur Dura Vermeer Business Development Onze gezamenlijke kennis van Rotterdam staat garant voor een goede samenwerking. Voor de echt complexe, technische vraagstukken buiten, weten we als werven dat je gewoon bij het Ingenieursbureau moet zijn. Frank Schuring hoofd Werven, sector Buitenruimte van Gemeentewerken Wij werken al jaren samen met Gemeentewerken Rotterdam en herkennen en waarderen de kennis en expertise van het Ingenieursbureau wanneer we in de markt vertellen over projecten zoals de Straat van de Toekomst, het Groene Daken-programma en 4-D Living Lab Stadshavens Hakagebouw. De basis is kennis, de beweging is doen! Peter van Dommele algemeen directeur Sublean Group In havenstad Rotterdam worden economie en techniek met elkaar verbonden. Het is een spel van produceren, verwerken en transporteren, met mensen die er wonen, werken, leren en recreëren. Het vereist een speelveld in topconditie en een voortdurende drive om mee te gaan met de laatste techniek. Neem het initiatief de Straat van de Toekomst. Buitenruimte wordt daarin gezien als een integraal onderdeel van de stedelijke omgeving. Dat zoals ook voor gebouwen zou moeten kan leveren, zuiveren, compenseren en communiceren. Met innovatieve technieken en inrichtingsmaatregelen kan dit. Het Ingenieursbureau van Rotterdam onderkende als eerste het belang hiervan. Bas Verstijnen conceptontwikkelaar Estrade Projecten
17 32 33 Onze wegen, die willen we zo strak mogelijk. En dat heel lang achter elkaar. Maar rijden over een Rotterdamse weg voelt vaak als een boottochtje. Door de slappe ondergrond verzakken sommige stukken van de weg en andere weer net niet. Resultaat: een golvende weg. Breuken in het asfalt. Veel en duur onderhoud. Veel overlast voor de gebruikers van de stad. Strakke weg: strak verdiend Dat varen op golven, moeten we daar maar aan geloven? Nee. Het Ingenieursbureau komt met een doorbraak in de grond-, weg- en waterbouw: de veelbelovende gelaagde weg. Licht, sterk en opgebouwd uit lagen. De gelaagde weg is zo stijf als een plank, erg goedkoop en véél sneller aan te leggen dan traditionele wegen. En vereist flink minder onderhoud. Je kunt de methode ook gebruiken voor rail en drijvende infrastructuur. Octrooi is aangevraagd. Belangstelling alom. Zó ga je glad van A naar B Meer weten? Neem contact op met Ton Siemerink: / jam.siemerink@rotterdam.nl.
18 34 Van gewoon Maashaven naar Maasheaven 35 Rotterdam, Stadsarchitect Willem Nicolaas Rose komt met een plan om de waterproblemen van de stad aan te pakken, onder andere door het aanleggen van singels. Doel: schoner water en een leefbare stad. Rotterdam, 170 jaar later. Grote vraag: hoe maak je Zuid een betere plek om te wonen? We laten het water gewoon het werk weer doen. Het Ingenieursbureau heeft een groots plan dat tien of twintig jaar vooruit durft te kijken. Naar goed Rotterdams voorbeeld. Maak van de Maashaven een drijvend woongebied met allure. Maashaven wordt Maasheaven, een genot om te wonen. Verbind dat gebied met Zuidplein door de aanleg van de Dordtsesingel een Heemraadssingel op Zuid. De sociale meerwaarde straalt uit naar de rest van Zuid. Bij het transformatieplan hoort nog een doel: de teruglopende waterkwaliteit op Zuid weer naar een gezond peil brengen. Een baanbrekend, duurzaam plan op waterbasis? Nou en of dat kan. Zó zet Zuid een stap vooruit over water Meer weten? Neem contact op met Laurens Plender: / li.plender@rotterdam.nl.
19 36 37 Er kan een kers op die taart Veel geld verdienen we voor opdrachtgevers vaak al vóór de uitvoeropdracht. Door mee en tegen te denken. Onze bouwkundige experts wegen dagelijks af: hoe kun je een gebouw verbouwen en aanpassen, hoe druk je de kosten, kun je herhuisvesten? Het zit dan niet in een grootse aanpak of speciale innovatie. Maar in meedenken met de opdrachtgever. Ook durven zeggen: beter geen opdracht dan een verkeerde. Hmmm Voorbeeldje, graag. Neem de Spangense basisschool Al-Ghazali. Het speelplein zou een grote betegelde vlakte worden. Het Ingenieursbureau komt erbij en denkt: welk kind wacht dáár nou op? Actie! Samen met de opdrachtgever bekijk je hoe de kinderen meer kunnen genieten van hun school. Resultaat: er ligt nu een speels, gevarieerd schoolplein waar ze wat aan hebben. Klein voorbeeld, groot plezier. Je denkt mee met alle partijen, spot extra kansen en haalt er meer uit. Binnen het budget. Zó haal je er meer uit dan erin zat Meer weten? Neem contact op met Marc Verheijen: / mpam.verheijen@rotterdam.nl.
20 38 39 Een verkeersdrempel die energie steelt als je te hard rijdt. Zuinige lantaarnpalen die met die energie de straat verlichten. Wegoppervlakken die vuiligheid uit de lucht halen. Een straat die water bergt als het plensregent. En een straat die regenwater niet zomaar afvoert, maar het gebruikt om schadelijke stoffen weg te wassen. De techniek ligt op straat Klinkt wel als toekomstmuziek. Ja, en binnenkort speelt die muziek ook echt op straat. Samen met marktpartijen en kennisinstellingen werkt het Ingenieursbureau aan de Straat van de Toekomst. Locatie: Heijplaat. Doel: op deze testlocatie laten zien dat je Rotterdamse ambities voor klimaat en duurzaamheid ook echt kunt uitvoeren. Hoe? Door de slimste, modernste technieken te combineren. Zodat je een straat maakt die samen met de gebouwen eromheen een verantwoord technisch kringloopsysteem vormt. Een straat die leeft. Investeerders zien er brood in, dus ook financieel dopt de straat zijn eigen boontjes. Zó plavei je de weg voor de toekomst Meer weten? Neem contact op met Léon Dijk: / lf.dijk@rotterdam.nl.
21 40 41 Bruggen bouwen en overhouden Rotterdam heeft honderden bruggetjes. Die hebben allemaal een levenscyclus: je moet ze bouwen, onderhouden en repareren. We werken met veel plezier en toewijding aan die bruggen: je wilt dat niemand erdoorheen zakt. Maar ook een brug wordt ouder. En is dan echt aan vervanging toe. Honderden bruggen is honderden keren veel centen Ja, maar het Ingenieursbureau is van de uitdagingen. Ook hoe alles goedkoper kan. En sneller, en duurzamer. Dus zoeken we het in composietbruggen: bruggen van vezelversterkt kunststof. Je hoeft niet te heien (lekker stil) en zo n brug ligt er al in drie dagen. Dat betekent weinig overlast voor de omgeving. Ze wegen wel tien keer minder dan beton en hebben nauwelijks onderhoud nodig. Ook kun je ze sloopvrij demonteren en verplaatsen. Inmiddels heeft Rotterdam er zo n honderd liggen. Per brug al snel ongeveer euro goedkoper. En het veelvoud daarvan in het onderhoud. Zó kom je goedkoop over de brug Meer weten? Neem contact op met Mozafar Said: / m.said1@rotterdam.nl.
22 42 43 Op veel plekken in de stad en de haven is de bodem vuil. Het Havenbedrijf kan verschillende delen van zijn industrieterreinen niet gebruiken door de vervuiling. Snel weg met dat vuil, denk je dan. Maar vuile grond afgraven, wegbrengen, bergen en vervangen door schone grond kost veel geld. Het zorgt voor vertraging bij bouwprojecten, of zelfs complete stilstand. Hoe verder met die rommelgrond? Het Ingenieursbureau steekt letterlijk zijn neus in de vuile grond. En maakt een plan rond bodemkwaliteitszorg voor de betrokken partijen (het Havenbedrijf, vertegenwoordigers van het Rijk, de provincie en gemeenten). Schrik niet: met dat plan besparen al die partijen in potentie honderden miljoenen door het toepassen van allerlei beschikbare innovatieve technieken. Met die technieken kun je de grondkwaliteit continu verbeteren en krijgt het Havenbedrijf een flink grotere flexibiliteit voor het gebruik van de industrieterreinen. Een smerig zootje: dat los je op! Zó speur je naar kansen in een vuile boel Meer weten over hoe dit concreet gemaakt kan worden? Neem contact op met Kees de Vette: / ca.devette@rotterdam.nl.
23 44 45 Rotterdam leeft, dus Rotterdam is nooit af. Dat betekent wel dat de stad vaak openligt voor wegwerkzaamheden. En dat betekent weer omleidingen en vertraging voor de Rotterdammer en bezoekers van de stad. Niet leuk, maar het kan niet anders. Het Ingenieursbureau vroeg zich wel af: kan het niet allemaal wat sneller? Kan dat niet sneller dan? Bijvoorbeeld in de helft van de tijd? Het project Halftime zag ook in Rotterdam het levenslicht. Halftime richt zich vooral op de vele routineprojecten als het aanleggen van rotondes, het bouwen van bruggetjes of het vervangen van een riool. Omdat het sneller moet, moet het vaak anders. En anders zorgt er vanzelf voor dat je innoveert. Het betekent ook dat je samen met marktpartijen werkt aan hoe je samenwerkt. Daarbij hoort vertrouwen, en dingen aan de kaak stellen. Sneller is beter: al met succes toegepast op bijvoorbeeld het Droogleever Fortuynplein en de Stadhoudersweg. Zó zorg je voor de helft minder hinder Meer weten? Neem contact op met Cees Buijs: / cehm.buijs@rotterdam.nl. Kijk ook op
24 46 Vragen over dit boekje? Neem gewoon even contact op: Maarten Nypels (programmamanager) Nabila Abdellaoui (procesmanager) Colofon Ingenieursbureau Rotterdam Rotterdam, maart 2012 Opdrachtgever ir. Johan Vermeer, directeur Ingenieursbureau Rotterdam Initiatief en concept Nabila Abdellaoui, drs. Maarten Nypels MBA, ing. Richard Ruijtenbeek Tekst Giuseppe Rapisarda (afdeling Communicatie) Begeleiding Hanneke Burggraaff (afdeling Communicatie) Vormgeving Manon Jamin Fotografie Marc Heeman Druk OBT Ingenieursbureau Rotterdam Galvanistraat AD Rotterdam
25
Lesbrief. aardrijkskunde DUURZAAM PRODUCEREN OPDRACHT 1 - DUURZAAMHEID
Lesbrief Onderbouw voortgezet onderwijs - VMBO DUURZAAM PRODUCEREN De haven van Rotterdam is de grootste haven van Europa. Steeds meer spullen die je in de winkel koopt, komen per schip in Rotterdam binnen.
Nadere informatieKlimaatadaptatie in Zwolle (IJsselvechtdelta)
Agenda Stad Concernstaf CSADV Stadhuis Grote Kerkplein 15 Postbus 538 8000 AM Zwolle Telefoon (038) 498 2092 www.zwolle.nl Klimaatadaptatie in Zwolle (IJsselvechtdelta) Hoe houden we onze delta leefbaar
Nadere informatieMOBILITEIT MOGELIJK MAKEN
MOBILITEIT MOGELIJK MAKEN ONS DNA Op een plek die duizenden jaar terug werd gedomineerd door een ruige delta van wind, duinen en zee bevindt zich nu ons welvarende Nederland. De ontwikkeling van ons land
Nadere informatieLesbrief DUURZAAM BOUWEN OPDRACHT 1 - WAT IS DAT, DUURZAAMHEID?
Lesbrief Primair onderwijs - BOVENBOUW DUURZAAM BOUWEN De haven van Rotterdam is de grootste haven van Europa. Veel mensen werken in de haven. Steeds meer spullen die je in de winkel koopt, komen per schip
Nadere informatieLesbrief. aardrijkskunde DUURZAAM PRODUCEREN OPDRACHT 1 - DUURZAAMHEID
Lesbrief Onderbouw voortgezet onderwijs - HAVO DUURZAAM PRODUCEREN De haven van Rotterdam is de grootste haven van Europa. Steeds meer spullen die je in de winkel koopt, komen per schip in Rotterdam binnen.
Nadere informatieLesbrief DUURZAAM WERKEN OPDRACHT 1 - WERKEN IN DE HAVEN
Lesbrief Primair onderwijs - BOVENBOUW DUURZAAM WERKEN De haven van Rotterdam is de grootste haven van Europa. Veel mensen werken in de haven. Steeds meer spullen die je in de winkel koopt, komen per schip
Nadere informatieWeg met dat vieze water! Alles wat je moet weten over afvalwater
Weg met dat vieze water! Alles wat je moet weten over afvalwater Nederland is een land van water. Met veel beken, sloten en rivieren. Het water dat door deze beken, sloten en rivieren stroomt noemen we
Nadere informatieZuid-Holland is een mooie provincie met grote steden en veel groen. Zuid-Holland is
Klare taal Inleiding Zuid-Holland is een mooie provincie met grote steden en veel groen. Zuid-Holland is ook een kwetsbare provincie. De bodem daalt en de zeespiegel stijgt door klimaatverandering. Er
Nadere informatieLesbrief DUURZAAM WERKEN OPDRACHT 1 - WERKEN IN DE HAVEN
Lesbrief Primair onderwijs - MIDDENBOUW DUURZAAM WERKEN De haven van Rotterdam is de grootste haven van Europa. Veel mensen werken in de haven. Steeds meer spullen die je in de winkel koopt, komen per
Nadere informatieintroductie waterkwantiteit waterkwaliteit waterveiligheid virtuele tour Waar zorgen de waterschappen in mijn omgeving voor?
Waar zorgen de waterschappen in mijn omgeving voor? De waterschappen zorgen voor voldoende en schoon water, gezuiverd afvalwater en stevige dijken. De waterschappen zorgen voor voldoende en schoon water,
Nadere informatieWATERHUB: HALTE ALS ICONISCHE STADSPOORT
WATERHUB: HALTE ALS ICONISCHE STADSPOORT Waterhub Waterbus en haar opdrachtgevers willen de komende jaren meer forenzen, toeristen, bewoners en bezoekers over water vervoeren. Het netwerk voor openbaar
Nadere informatieDe bodem daalt sneller dan de zeespiegel stijgt. Tijd voor een innovatieve en integrale aanpak van bodemdaling!
De bodem daalt sneller dan de zeespiegel stijgt Tijd voor een innovatieve en integrale aanpak van bodemdaling! In de Nederlandse Delta wonen negen miljoen mensen. Hier wordt zeventig procent van ons inkomen
Nadere informatieLESBRIEF ONDERBOUW VOORTGEZET ONDERWIJS - HAVO - AARDRIJKSKUNDE ANTWOORDEN
ZAND BOVEN WATER LESBRIEF ONDERBOUW VOORTGEZET ONDERWIJS - HAVO - AARDRIJKSKUNDE Rotterdam is de belangrijkste haven van Europa. Steeds meer containers, grondstoffen en andere spullen worden via Rotterdam
Nadere informatieRuimte om wensen waar te maken Roelofs maakt het mogelijk
Ruimte om wensen waar te maken Roelofs maakt het mogelijk Meer waarde door integraliteit Een doelmatige (her)inrichting en beheer van de openbare ruimte vraagt steeds meer om de integratie van advies,
Nadere informatieLesbrief. Dijken. Kijken naar dijken. www.wshd.nl/lerenoverwater. Afdeling Communicatie waterschap Hollandse Delta
Lesbrief Dijken Kijken naar dijken www.wshd.nl/lerenoverwater Afdeling Communicatie waterschap Hollandse Delta Kijken naar dijken Zonder de duinen en de dijken zou jij hier niet kunnen wonen: bijna de
Nadere informatieSpeech Maxime Verhagen bij 50-jarig jubileum GMB Openluchtmuseum Arnhem, donderdagmiddag 5 september 2013
Speech Maxime Verhagen bij 50-jarig jubileum GMB Openluchtmuseum Arnhem, donderdagmiddag 5 september 2013 Geachte aanwezigen, Nederland heeft een al sterke internationale reputatie als het om deltatechnologie
Nadere informatie10 klimaatmaatregelen voor innovatie
10 klimaatmaatregelen voor innovatie We hebben als overheid de ambitie om bij de te dragen in Vlaanderen als topregio. Vandaag leven we in een context van beperking. Van meer, met minder. En nóg meer met
Nadere informatieJA: BETTER YN WETTER! VERKIEZINGSPROGRAMMA PVDA FRYSLÂN WETTERSKIP MAKKELIJK LEZEN
JA: BETTER YN WETTER! VERKIEZINGSPROGRAMMA PVDA FRYSLÂN WETTERSKIP MAKKELIJK LEZEN INLEIDING Foto: Timo Tijhof, Creative Commons OP PEIL BRENGEN Voor iedereen is het belangrijk dat er genoeg schoon water
Nadere informatieDe juiste partners voor uw innovaties
De juiste partners voor uw innovaties Een project van: Ondernemer met innovatieplan Juiste partner(s) Kennis Financiering Ondernemers Overheid Onderzoekers Onderwijs Innovatief idee verdient partnerschap
Nadere informatieDUURZAAM WERKEN LESBRIEF PRIMAIR ONDERWIJS BOVENBOUW ANTWOORDEN
DUURZAAM WERKEN LESBRIEF PRIMAIR ONDERWIJS BOVENBOUW De haven van Rotterdam is de grootste haven van Europa. Veel mensen werken in de haven. Steeds meer spullen die je in de winkel koopt, komen per schip
Nadere informatieHart van Zuid. PPS bij gebiedsontwikkeling. De Rotterdamse aanpak. presentatie DO SO. Hans van Rossum 27 augustus 2013
Hans van Rossum 27 augustus 2013 Hart van Zuid presentatie DO SO PPS bij gebiedsontwikkeling De Rotterdamse aanpak 1 Agenda 1. Wie het weet mag het zeggen 2. 3 voorbeelden in de praktijk Rotterdam Central
Nadere informatieVan klimaatakkoord naar de transitievisie warmte voor de gemeente Heemstede Vind de juiste reispartner
Van klimaatakkoord naar de transitievisie warmte voor de gemeente Heemstede Vind de juiste reispartner De eerste transitie naar aardgas Klimaattop dec 2018 en rapport IPCC oktober 2018 Zuid Korea Intergovernmental
Nadere informatieGa jij ook voor een baan die iedereen energie geeft?
Ga jij ook voor een baan die iedereen energie geeft? Netwerkbedrijf Endinet, de werkgever met energie Maar liefst 416.000 klanten in Zuidoost Brabant krijgen via kabels en leidingen van Endinet stroom
Nadere informatieRotterdam Climate Proof
Rotterdam Climate Proof Connecting water with opportunities in a delta city John Jacobs Rotterdam Climate Proof RCI: PUBLIEK PRIVAAT PARTNERSHIP RCI & ROTTERDAM CLIMATE PROOF DOELEN RCI 50% CO2-reductie
Nadere informatieToespraak commissaris van de Koning Max van den Berg, seminar 'Wetenschap middenin de samenleving', Groningen, 30 mei 2013
Toespraak commissaris van de Koning Max van den Berg, seminar 'Wetenschap middenin de samenleving', Groningen, 30 mei 2013 Dames en heren, Wetenschap is ontstaan uit verwondering en nieuwsgierigheid. Al
Nadere informatieDUURZAAM WERKEN LESBRIEF PRIMAIR ONDERWIJS BOVENBOUW OPDRACHTEN
DUURZAAM WERKEN LESBRIEF PRIMAIR ONDERWIJS BOVENBOUW De haven van Rotterdam is de grootste haven van Europa. Veel mensen werken in de haven. Steeds meer spullen die je in de winkel koopt, komen per schip
Nadere informatieINFOBROCHURE Schouwen-Duiveland
INFOBROCHURE Schouwen-Duiveland SCHOUWEN-DUIVELAND KLIMAATBESTENDIG Het klimaat verandert, de zeespiegel stijgt en de neerslag neemt toe. Studies brachten de huidige en toekomstige uitdagingen in kaart,
Nadere informatiePort Waste Catch Innovatiever. Schoner. Duurzamer. Make it happen.
Port Waste Catch Innovatiever. Schoner. Duurzamer. Make it happen. Het Havenbedrijf Rotterdam wil investeren in de vermindering van de plastic soep. Samen met andere partijen gaan we de mogelijkheid onderzoeken
Nadere informatieDUURZAAM WERKEN LESBRIEF PRIMAIR ONDERWIJS MIDDENBOUW ANTWOORDEN
DUURZAAM WERKEN LESBRIEF PRIMAIR ONDERWIJS MIDDENBOUW De haven van Rotterdam is de grootste haven van Europa. Veel mensen werken in de haven. Steeds meer spullen die je in de winkel koopt, komen per schip
Nadere informatieRuimte voor de maatschappij van morgen BRAINPORT SMART VILLAGE
Ruimte voor de maatschappij van morgen BRAINPORT SMART VILLAGE Ruimte voor de maatschappij van morgen De maatschappij van morgen is fundamenteel anders dan die van gisteren. De wereld wordt kleiner door
Nadere informatieWat doet het waterschap voor de wegen?
Lesbrief wegen Wat doet het waterschap voor de wegen? Veilige wegen www.wshd.nl/lerenoverwater Afdeling Communicatie waterschap Hollandse Delta 1 Veilige wegen Sommige waterschappen zoals waterschap Hollandse
Nadere informatieIenM begroting 2015: inzetten op betere verbindingen in een schonere leefomgeving
IenM begroting 2015: inzetten op betere verbindingen in een schonere leefomgeving 16 september 2014-15:25 Het ministerie van Infrastructuur en Milieu besteedt in 2015 9,2 miljard euro aan een gezond, duurzaam
Nadere informatieSpreektekst wethouder Hans Haring Werkconferentie Energiek Zoetermeer 11 juni 2013
Spreektekst wethouder Hans Haring Werkconferentie Energiek Zoetermeer 11 juni 2013 Welkom allemaal! Om te beginnen fantastisch dat we met zo n grote groep en uit diverse geledingen hier bij elkaar zijn
Nadere informatieMijn kledinggebruik. Succes! Dit gedeelte gaat over het kopen van kleding.
Mijn kledinggebruik Wellicht weet je al dat verschillende aspecten van kleding slecht zijn voor het milieu. In deze opdracht gaan we bekijken op welke manier jij zelf je steentje bij kan dragen aan het
Nadere informatieTransformatie leer je niet in een cursus
NIEUW VAKMANSCHAP Transformatie leer je niet in een cursus Door: Rieke Veurink Fotografie: Kees Winkelman Aansluiten bij de vraag uit de samenleving, regie voeren, werken in steeds veranderende omstandigheden:
Nadere informatieBent u. duurzaamheid. al de baas?
Bent u al de baas? Wat levert het je op? Inzicht in hoe u het sbereik binnen een leefgebied kunt vergroten door slimme inrichting van uw sbeleid en duurzame aanpak van infrastructurele (her)inrichtingsprojecten.
Nadere informatiePRACTICUM PROCESMANAGEMENT. Open inschrijving
PRACTICUM PROCESMANAGEMENT Open inschrijving 1 ONTWIKKELEN VAN IDEEËN TOT DUURZAME UITKOMSTEN edereen stond achter het idee, en enthousiasme overheerste. Er gebeurt nu alleen niets meer. Hoe had ik dit
Nadere informatieInnoveren = Marktgericht communiceren
Innoveren = Marktgericht communiceren Inleiding Adviseurs bij Syntens constateren bij bedrijven vaak een gebrek aan aandacht voor de markt. Veel ondernemingen hebben een verstoorde marktdynamiek. Door
Nadere informatieRotterdam The Hague Innovation Airport
Rotterdam The Hague Innovation Airport Rotterdam The Hague Innovation Airport Hybride en elektrisch vliegen Foto Pipistrel Rotterdam The Hague Airport positioneert zichzelf als internationale proeftuin
Nadere informatieNetje is een meid! Vrolijke meid, uit een vissersdorp!
Netje is een meid! Vrolijke meid, uit een vissersdorp! Haring! Verse haring! Wie maakt me los! Ik heb verse haring! Ha... ja, nou heb ik jullie aandacht, hè? Sorry, ik ben uitverkocht. Vandaag geen haring
Nadere informatieSámen werken aan. Voor gemeenten en MKB. erduurzaming
Sámen werken aan verduurzaming Voor gemeenten en MKB erduurzaming Sámen werken aan verduurzaming Voor gemeenten en MKB Gemeenten hebben forse ambities op het gebied van duurzaamheid, innovatie en lokale
Nadere informatieWereldwijd vindt de economische groei steeds meer plaats in delta s. Deze groei leidt enerzijds tot een onhoudbare ecologische druk en anderzijds tot
AQUA DOCK Wereldwijd vindt de economische groei steeds meer plaats in delta s. Deze groei leidt enerzijds tot een onhoudbare ecologische druk en anderzijds tot een toenemende creativiteit om de leefbaarheid
Nadere informatiePLATFORM HERGEBRUIK PRODUCTEN. Een initiatief van Avans Hogeschool, Syntens en de Universiteit van Tilburg
PLATFORM HERGEBRUIK PRODUCTEN Een initiatief van Avans Hogeschool, Syntens en de Universiteit van Tilburg MKB-bedrijven worden geconfronteerd met nieuw beleid met betrekking tot producentenverantwoordelijkheid,
Nadere informatieSpeech van commissaris van de koningin Max van den Berg, Symposium LifeLines, Groningen (UMCG), 1 oktober 2012
Speech van commissaris van de koningin Max van den Berg, Symposium LifeLines, Groningen (UMCG), 1 oktober 2012 Dames en heren, [Inleiding] Ik vind het wel leuk, maar ook een beetje spannend. Maar moet
Nadere informatieontwerpateliers voor een Veilige omgeving
ontwerpateliers voor een Veilige omgeving Ontwerpteam Veilige OmgeVing zoekt kansen Een team van stedenbouwkundigen en veiligheidsexperts vliegt in. Binnen een dag schetsen zij met lokale stakeholders
Nadere informatieWilt u uw producten en processen slimmer, veiliger en efficiënter maken?
you make it work Wilt u uw producten en processen slimmer, veiliger en efficiënter maken? ERIKS levert werktuigbouwkundige componenten in alle industriële sectoren. Maar we gaan verder dan dat. Als specialist
Nadere informatieGeen woorden maar daden
Hans van Rossum Geen woorden maar daden 12-11- 2014 Rotterdam doet het goed Momentum is daar: iconen ontwikkeld Momentum is daar: iconen ontwikkeld Momentum is daar: hippe architectuurstad Stadsvisie 2030
Nadere informatieSoms ben ik eens boos, en soms wel eens verdrietig, af en toe eens bang, en heel vaak ook wel blij.
Lied: Ik ben ik (bij thema 1: ik ben mezelf) (nr. 1 en 2 op de CD) : Weet ik wie ik ben? Ja, ik weet wie ik ben. Weet ik wie ik ben? Ja, ik weet wie ik ben. Ik heb een mooie naam, van achter en vooraan.
Nadere informatieHoe krijgen innovaties een kans?...
Hoe krijgen innovaties een kans?... Inkoop Innovatie Urgent Meer doen met minder geld. De prestatiedruk van de Nederlandse overheid is groot en de verwachtingen zijn hoog. Het kabinet spant zich in om
Nadere informatieFunctieprofiel Innovatiemanager Provincie Zuid-Holland
Functieprofiel Innovatiemanager Provincie Zuid-Holland Provincie Zuid-Holland Innovatiemanager De provincie Zuid-Holland is een bedrijvige, veelzijdige provincie met 3,5 miljoen inwoners op een gebied
Nadere informatieDe bouw Conceptueel bouwen. Klinkt ingewikkeld,
De bouw Conceptueel bouwen. Klinkt ingewikkeld, heeft wel de toekomst. Over vijf jaar zal één op de vijf bouwwerken in Nederland volgens een concept gebouwd worden. Wat is dat en wat betekent het voor
Nadere informatiegroene expertise open blik de juiste combinatie van kennis en disciplines
Groener leven groener leven Mensen houden van groen. Of we nu binnen werken, buiten sporten of in de natuur tot rust komen. We kunnen niet zonder, want groen draagt op allerlei manieren bij een gezonde
Nadere informatieDutch Coastline Challenge. Op weg naar 2 e Bijeenkomst 22 juni 2017
Dutch Coastline Challenge Op weg naar 2 e Bijeenkomst 22 juni 2017 Bevindingen 1 e bijeenkomst: Ons gezamenlijk verhaal Klimaatverandering beheerst het nieuws en de eerste zichtbare effecten staan bij
Nadere informatiebuitenkans Wonen in een duurzame, groene wijk aan de rand van Uden
buitenkans Wonen in een duurzame, groene wijk aan de rand van Uden Nieuwenhuizen Daandels wint met ontwerpen van Leenders architecten, IN bouwkunde en vormgeving, Search Environment en Rabobank de prijsvraag
Nadere informatieDe Bloem (van plastic) is een meid van nu! Tikkeltje brutaal!
De Bloem (van plastic) is een meid van nu! Tikkeltje brutaal! Hé hoi, hallo! Ik zal me even voorstellen. Ik ben Bloem. Bloem van Plastic. Maar je mag gewoon Bloem zeggen. Wow! Wat goed dat jullie even
Nadere informatie1. Wat weet ik er al van. Ik doe mijn werkstuk over "Tunnels en Bruggen". Ik weet er nog niet veel van, daarom wil ik er meer over weten.
Edwin van Tienen TUNNELS EN BRUGGEN Inhoud. 1. Wat weet ik er al van. 2. Tunnels. 2.1 Boren. 2.2 Tunnels in de bergen. 3. De kanaaltunnel. 3.1 Tunnel onder de zee. 3.2 De TGV. 4. Bruggen. 4.1 Onderzoeken
Nadere informatieSpookfiles A58 is één van de projecten binnen het programma Beter Benutten van het Ministerie van Infrastructuur en Milieu.
Factsheet Algemene informatie Wat is het project Spookfiles A58? In de hele wereld wordt gewerkt aan manieren om het verkeer sneller, veiliger, comfortabeler en duurzamer maken. Nederland loopt voorop
Nadere informatieDe kracht van pps in lightrail
De kracht van pps in lightrail Over de groeiende noodzaak van lightrail in stedelijke gebieden, de voordelen van publiek-private samenwerking en de gebundelde krachten van Strukton. Strukton pleit voor
Nadere informatieHet milieu in de regio Rotterdam
Het milieu in de regio Rotterdam 2008 Colofon In het project Milieumonitoring Stadsregio Rotterdam werken samen: DCMR Milieudienst Rijnmond Gemeente Rotterdam GGD Rotterdam-Rijnmond Hoogheemraadschap van
Nadere informatieIv-Water. Ingenieursbureau met Passie voor Techniek
Iv-Water Ingenieursbureau met Passie voor Techniek Passie voor Techniek Advies gebaseerd op inhoudelijke kennis Iv-Water Water is van essentieel belang voor al het leven op aarde, maar het kan ook een
Nadere informatieAssetmanagement Rotterdam
Assetmanagement Rotterdam Zeker weten dat wij de juiste dingen doen in de stad? En dat iedere euro die wij investeren in de buitenruimte van de stad het maximale effect heeft? Daarvoor zorgen wij met assetmanagement.
Nadere informatieLesbrief. Watersysteem. Droge voeten en schoon water. www.wshd.nl/lerenoverwater. Afdeling Communicatie waterschap Hollandse Delta
Lesbrief Watersysteem Droge voeten en schoon water www.wshd.nl/lerenoverwater Afdeling Communicatie waterschap Hollandse Delta Droge voeten en schoon water Waterschappen zorgen ervoor dat jij en ik droge
Nadere informatieDUURZAME INITIATIEVEN
DUURZAME INITIATIEVEN Onder duurzame initiatieven verstaat Arcadis technische innovaties die direct of indirect leiden tot energiebesparende oplossingen. Daarnaast initiatieven die de maatschappelijke
Nadere informatieQuadruple P voor een duurzame stad: People Planet Profit en Project
Quadruple P voor een duurzame stad: People Planet Profit en Project prof. ir Kees Duijvestein em. Duurzame Ontwikkeling in de Gebouwde Omgeving StadsOntwerp & Milieu (SOM) groep faculteit Bouwkunde TU
Nadere informatieSpekkoek. Op de terugweg praat zijn oma de hele tijd. Ze is blij omdat Igor maandag mag komen werken.
Spekkoek Oma heeft de post gehaald. Er is een brief van de Sociale Werkplaats. Snel scheurt ze hem open. Haar ogen gaan over de regels. Ze kan het niet geloven, maar het staat er echt. Igor mag naar de
Nadere informatieProjectmanagement, hoe kan het duurzamer?
Projectmanagement, hoe kan het duurzamer? Stage opdracht Hansje Hooghiemstra Climate and management Haagse Hogeschool 19 juni 2012 dia 2 Aanleiding Vraag vanuit Procap Ambitie vanuit de gemeente Rotterdam
Nadere informatieSTORAGE AUTOMATION IT MANAGEMENT & OPTIMIZATION DATAGROEI DE BAAS MET EXTREEM BEHEERGEMAK DOOR AUTOMATISERING EN VIRTUALISATIE
IT MANAGEMENT & OPTIMIZATION STORAGE AUTOMATION DATAGROEI DE BAAS MET EXTREEM BEHEERGEMAK DOOR AUTOMATISERING EN VIRTUALISATIE EEN EFFECTIEVE EN KOSTENEFFICIËNTE OPLOSSING VOOR DATAGROEI De druk op systeembeheerders
Nadere informatieEcobeach. Natuurlijke aanwas van het strand
Ecobeach Natuurlijke aanwas van het strand De natuur doet haar werk De drainagebuizen zorgen voor de aanwas van zand. Ze hebben een doorsnee van tien centimeter en zijn twee of drie meter lang. De buizen
Nadere informatieDe klimaatbestendige stad: hoe doe je dat?
De klimaatbestendige stad: hoe doe je dat? De klimaatbestendige stad Klimaatadaptatie van stedelijk gebied staat sinds kort prominent op de publieke agenda. Op Prinsjes dag heeft het kabinet de Deltabeslissing
Nadere informatieWat moet je doen? Lees de informatie in dit pakketje
AFVAL Wat moet je doen? Lees de informatie in dit pakketje Zoek meer informatie op de computer en bekijk filmpjes over het onderwerp (achterin deze lesbrief staan websites en links voor filmpjes) Overleg
Nadere informatieVerbeter de aarde. Waarom en hoe je mee kunt doen! Anneke Brom 24-2-2013
Verbeter de aarde Waarom en hoe je mee kunt doen! Anneke Brom 24-2-2013 Lees hoe je door eenvoudige acties kunt meewerken aan het welzijn van de aarde. Bekijk de aardevriendelijke producten en campagnes
Nadere informatieWoordenschat Taal Actief groep 4 Thema 8 Les 1
Woordenschat Taal Actief groep 4 Thema 8 Les 1 branden Iets dat door vuur kapot en op gaat. de brandweer Een plek waar mensen werken die branden blussen. Ze dragen dikke pakken en rijden in rode brandweerauto
Nadere informatieSMART MOBILITY: INNOVATIES IN STEDELIJKE MOBILITEIT. ir. Bart Vuijk
SMART MOBILITY: INNOVATIES IN STEDELIJKE MOBILITEIT ir. Bart Vuijk TNO: MISSIE TNO verbindt mensen en kennis om innovaties te creëren die de concurrentiekracht van bedrijven en het welzijn van de samenleving
Nadere informatieClean Tech Delta. Privaat-publiek samenwerkingsverband voor economische structuurversterking. Welkom bij de Provada!
Clean Tech Delta Privaat-publiek samenwerkingsverband voor economische structuurversterking Welkom bij de Provada! Wij van Clean Tech Delta, thuishaven voor cleantech innovaties in de regio Delft-Rotterdam-Drechtsteden,
Nadere informatieHet Innovatiekompas Inspiratie sessies Dr. Guy Bauwen
Het Innovatiekompas Inspiratie sessies Dr. Guy Bauwen 1 Innovatiekompas Inspiratie Sessies Contacteer ons voor: Een voordracht om kennis te maken met het kompasmodel. Een workshop om het toepassen van
Nadere informatieTuin van Heden.nu 1 Mag ik zijn wie ik ben? Van In 5
Tuin van Heden.nu 1 Mag ik zijn wie ik ben? Van In 5 5 Tuin van Heden.nu 1 Mag ik zijn wie ik ben? Van In 6 Zacheüs (1) Het is erg druk in de stad vandaag. Iedereen loopt op straat. Zacheüs wurmt zich
Nadere informatieSustainable solutions from a multidisciplinary approach
Sustainable solutions from a multidisciplinary approach Infrastructures & Mobility Delft Research Initiatives Delft Research Initiatives Energie, Gezondheid, Infrastructuren & Mobiliteit, en Leefomgeving
Nadere informatieOntwerp Gezonde Systemen
Ontwerp Gezonde Systemen Het huidige zonne-inkomen gebruiken De cycli van de natuur worden aangedreven door de energie van de zon. Bomen en planten vervaardigen voedsel op zonlicht. De wind kan worden
Nadere informatieWerken bij Havenbedrijf Amsterdam
Werken bij Havenbedrijf Amsterdam De Amsterdamse haven Als vierde haven van West-Europa speelt de Amsterdamse haven een belangrijke rol in de regionale en nationale economie. Door de strategische ligging
Nadere informatie1 Samenwerkingsovereenkomst Rotterdamse afvalwaterketen. Samenwerking in de Rotterdamse afvalwaterketen
1 Samenwerkingsovereenkomst Rotterdamse afvalwaterketen Samenwerking in de Rotterdamse afvalwaterketen 2 Samenwerkingsovereenkomst Rotterdamse afvalwaterketen Bestuurlijke overeenkomst voor Samenwerking
Nadere informatieA3 Publiek Leiderschap
A3 Publiek Leiderschap Ron Voskuilen Algemeen directeur Stadsontwikkeling, gemeente Rotterdam Voorzitter: Peter Pol Stadsontwikkeling Rotterdam / MCD MCD Lustrum 11 april 2013 Publiek Leiderschap Ron Voskuilen,
Nadere informatieDiscussienotitie Haagse Mobiliteitsagenda
Discussienotitie Haagse Mobiliteitsagenda Kiezen om ruimte te maken Den Haag 2040 Den Haag is volop in beweging, de stad is in trek. Verwacht wordt dat Den Haag groeit, van 530.000 inwoners in 2017 naar
Nadere informatieDries Stoel en Marcèle van Kerkvoorde. Uw businessmodel voor de toekomst
Dries Stoel en Marcèle van Kerkvoorde Uw businessmodel voor de toekomst Missie: economische groei door versterken van innovatie in het MKB Concurrentiekracht van Nederland versterken Innovatie in het MKB
Nadere informatieStrategisch sturen in stedelijke gebiedsontwikkeling MCD. master city developer
Strategisch sturen in stedelijke gebiedsontwikkeling MCD master city developer Ontwikkel een eigen visie Werk je in stedelijke gebiedsontwikkeling of herstructurering dan is de MCD opleiding voor jou een
Nadere informatieGevaarlijke liefde. Weet jij wie die jongen is? Zit hij ook bij ons op school? Mooi hè, Kim? Maar wel duur! Ik geloof dat hij Ramon heet!
Gevaarlijke liefde Gevaarlijke liefde In de pauze Mooi hè, Kim? Maar wel duur! Weet jij wie die jongen is? Zit hij ook bij ons op school? Als je verliefd wordt ben je in de wolken. Tegelijk voel je je
Nadere informatieCharles den Tex VERDWIJNING
Charles den Tex VERDWIJNING 3 Klikketik-tik-tik Het is halftwaalf s ochtends. Marja vouwt een hemd. En kijkt om zich heen. Even staat ze op haar tenen. Zo kan ze over de kledingrekken kijken. Die rekken
Nadere informatieKadernota 2015 Raad 2 juli 2015. Voorzitter, collega-raadsleden, college, dames en heren,
Kadernota 2015 Raad 2 juli 2015 Voorzitter, collega-raadsleden, college, dames en heren, Wanneer we kijken naar de wereld om ons heen, dan beseffen we hoe rijk gezegend we zijn met de omgeving waarin we
Nadere informatieSamen Duurzaam DOEN! Stap 1 // Welkom en inleiding. Stap 2 // Voorstelronde aanwezigen. (5 minuten) (10 minuten)
Samen Duurzaam DOEN! Leuk dat u samen met uw buren na wilt denken over duurzaamheid. Aan de hand van dit stappenplan helpen wij u graag op weg om het gesprek op gang te brengen. Dit stappenplan is bedoeld
Nadere informatieWelkom! Wateravond Noord. 27 juni 2017
Welkom! 27 juni 2017 Wateravond Noord 19.00 Inloop 19.30 Opening avondvoorzitter 19.35 Inleiding gebiedscommissie 19.45 Presentatie wateropgave Rotterdam 19.55 Presentatie Aanpak Buitenruimte Agniesebuurt
Nadere informatieRotterdam... Vertaling duurzaamheidsdoelstellingen naar inkoopbeleid met MKB
Rotterdam... Vertaling duurzaamheidsdoelstellingen naar inkoopbeleid met MKB Inhoud: - Introductie - Aanleiding - Voorbeeld 1+2 adaptatie/mitigratie - Contex MKB - Nieuwe aanpak duurzaamheid - Drijvend
Nadere informatieTOEKOMSTVISIE LV OP DE KAART #LVOPDEKAART
TOEKOMSTVISIE LV OP DE KAART TOEKOMSTVISIE LV OP DE KAART DIT IS Leidschendam-Voorburg is een actieve en betrokken gemeenschap waar mensen met plezier wonen, ondernemen en recreëren. Deze groene gemeente
Nadere informatie18 tips om te werken aan je eigen inzetbaarheid
18 tips om te werken aan je eigen inzetbaarheid Goed, gezond en gemotiveerd aan het werk tot je pensioen? Dat bereik je door kansen te pakken op het werk. Leer aan de hand van onderstaande punten hoe je
Nadere informatieMosterd uit Almen, kaas van boerderij Pas Op, verse asperges om
Windenergie als streekproduct: van dichtbij is beter. Mosterd uit Almen, kaas van boerderij Pas Op, verse asperges om de hoek, akkerbrood gebakken door bakker Wijnand van Loarnse tarwe: eerlijk en heerlijk!
Nadere informatieWat is? Alles zelf doen is uit, ga samen aan de slag.
Wat is? Alles zelf doen is uit, ga samen aan de slag. CrossOver brengt young en experienced professionals van verschillende organisaties bij elkaar om van elkaar te leren en samen te innoveren. Doe ook
Nadere informatieHet Groot en Bijzonder Verdriet Doe Boek
Het Groot en Bijzonder Verdriet Doe Boek De enige officiële training voor Troostbeesten. Lilian Kars, 1999 Illustraties: Rainer Harman Niets uit deze uitgave mag op enige wijze worden gebruikt of gedupliceerd
Nadere informatieWerkplaats Water & Klimaat
Werkplaats Water & Klimaat In de Werkplaats Water & Klimaat werken overheden, kennisinstellingen en bedrijven samen aan nieuwe technieken, maatregelen en oplossingen om onze gebouwen, wijken, dorpen en
Nadere informatieVeilig werken met schoonmaakmiddelen. Zo werk je prettiger!
Veilig werken met schoonmaakmiddelen Zo werk je prettiger! Vooraf Als schoonmaker maak je schoon. Logisch natuurlijk. Helaas worden veel dingen niet schoon door er met een doekje overheen te wrijven. En
Nadere informatieEen moeilijk woord voor Natuurbrug is Ecoduct. Wat dat nu precies is, legt de schrijver Frank van Pamelen hieronder nog eens uit.
Ecoduct Een moeilijk woord voor Natuurbrug is Ecoduct. Wat dat nu precies is, legt de schrijver Frank van Pamelen hieronder nog eens uit. Ecoduct Wat is dat dan precies, een ecoduct? Zo vroeg een jonge
Nadere informatie