Proppies. Groep: Bovenbouw. Vakgebied: taal & cultuur. Tijd: 30 tot 40 minuten

Transcriptie

1 Proppies Groep: Bovenbouw Vakgebied: taal & cultuur Tijd: 30 tot 40 minuten 1. Lesdoel De leerlingen inzicht te geven in het feit dat carnaval ook elders in de wereld gevierd wordt en wel met eigen tradifes. De leerlingen leren informafe opzoeken in een tekst. 2. Materialen - 1 informafeblad per leerling - 1 vragen/opdrachtenblad per leerling 3. Vooraf Voordat de leerlingen de informafe gaan lezen kun je vragen of ze denken dat er buiten Nederland ook carnaval gevierd en zo ja, wat de kenmerken zijn. 4. Werkwijze De leerlingen lezen individueel of in groepjes de tekst en vervolgens beantwoorden ze de vragen en maken de opdrachten. 5. EvaluaFevragen Aandacht besteden aan het feit dat mensen in heel de wereld carnaval vieren, maar wel op hun eigen manier en met hun eigen gewoontes. Een uiterlijk kan verraden waar een carnavalsvierder vandaan komt. Wat zijn de leerlingen te weten gekomen over het uiterlijk van de verschillende wereldse carnavalsvierders? Zouden ze opvallen als ze op hun manier carnaval zouden vieren in Hilvarenbeek.

2 CARNAVAL WERELDWIJD INFORMATIE RIO DE JANEIRO (BRAZILIË) Eén van de bekendste carnavalsfeesten ter wereld is het carnaval in Brazilië. Met name het feest in de stad Rio de Janeiro. Het feest is rond 1500 door christenen uit Europa meegenomen. Deze zeevaarders uit Portugal ontdekten Brazilië en maakten het hun land. Ze brachten veel slaven over uit Afrika om in Brazilië voor hen te werken. De Portugezen namen ook het Entrudo mee. Dit was een lentefeest waarbij mensen de straat op gingen. Aan het begin van de 19e eeuw wordt het overal in Brazilië gevierd. Het duurt drie dagen en eindigt op de dag voor Aswoensdag. De straatfeesten liepen echter vaak uit de hand. Regelmatig werden de feesten daarom verboden. Maar de mensen wilden hun feest behouden en daarom worden er rond 1840 gemaskerde bals gehouden en raakt het Entrudo straatfeest uit de mode. Aan het eind van de 19e eeuw vieren vrijgelaten negerslaven carnaval. Zij maken er weer een straatfeest van, dit omdat de meesten geen werk en dus geen geld hebben om de bals te bezoeken. Beide feesten blijven naast elkaar bestaan. Ook worden in die tijd de eerste carnavals verenigingen opgericht. Het feest bleef een slechte naam houden.om het carnaval weer een goede naam te geven, richten zwarte stadsbewoners in Rio de Janeiro sambascholen op om het feest te organiseren. De grootste taak is om de jaarlijkse parade in de stad voor te bereiden. De Sambascholen zijn het hele jaar bezig met carnaval. De dag na carnaval beginnen ze al weer met de voorbereidingen voor het volgende jaar. Ze kiezen een thema uit, meestal een onderwerp dat lange tijd in het nieuws is en bouwen praalwagens op om het thema uit te beelden. Dans- en muziekgroepen van de sambascholen oefenen veel en hard om tijdens de parade hun beste beentje voor te kunnen zetten. Ook heeft iedere sambaschool een componist die een nieuw carnavalslied schrijft. De parade is eigenlijk één grote wedstrijd tussen de verschillende wijken en samabascholen. Aan de parades doen meer dan honderden sambascholen mee. Dit gaat tot op de dag van vandaag nog zo. Omdat dit carnaval heel erg mooi en speciaal is trekt het toeristen vanuit de hele wereld. Iedereen kan meevieren omdat het een straatfeest is. De braziliaanse kostuums zijn vaak erg kleurrijk. Pailletten en veren zijn echt een must.dit komt waarschijnlijk voort uit de Afrikaanse geschiedenis van de slaven. Zo bestaat er in Afrika het Egungun festival, waarbij een familie zich geheel in dezelfde kleur steekt, op gelijke wijze waarop in Rio de Janeiro groepen dezelfde kleurrijke kostuums dragen. Ook het gebruik om jezelf met veren te versieren, kwam al eerder voor in Afrika. Tijdens het carnaval speelt de muziek (met zijn sambaritmes en dansers) een erg belangrijke rol. Deze muzieksoort vindt haar oorsprong in de deelstaat Bahia, waar ex-slaven hun lokale dansen en muziek mengden. VENETIË (ITALIË)

3 Het carnaval van Venetië is een Carnavalsfeest in de stad Venetië. Het Carnaval van Venetië duurt 12 dagen en eindigt op vastenavond, de dag voor Aswoensdag. Men spreekt dan ook van een festival in plaats van een viering. Er wordt voor het eerst melding van gemaakt in Het is dus ook een van de oudste carnavalsvieringen van Europa. Vroeger duurde het soms wel een maand of langer zelfs. In de loop van de geschiedenis heeft men vaak geprobeerd om dit festival aan banden te leggen. Omdat iedereen bezig was met feesten en het dagelijks leven daardoor stil kwam te liggen. Het liep soms helemaal uit de hand. De zeer opvallende kleding en de maskers die men draagt hebben het Venetiaans carnaval bekendheid gegeven. Oorspronkelijk werden maskers het hele jaar door gedragen. Maar dit gebruik raakte uit de mode. Alleen met carnaval bleef men de maskers dragen. De maskers houden namelijk verborgen of iemand rijk of arm is, bekend of onbekend en daardoor kan iedereen zich tijdens het feesten lekker laten gaan. Op de pleinen van de stad worden tijdens carnaval grote feesten gegeven en daar komen de mensen bij elkaar om hun prachtige kostuums te laten zien. Toch gebeurt het echte feestvieren in Venetië in besloten feesten. Het Venetiaans carnaval is zo bekend omdat de kostuums zo mooi zijn. Het hele jaar door kunnen toeristen dan ook in de winkeltjes van Venetië carnavals maskers kopen. DUITSLAND In verschillende delen van Duitsland, zoals bijvoorbeeld in het Rijnland wordt carnaval gevierd. Het centrum van het Rijnlands carnaval is de stad Keulen, die veel elementen uit het Venetiaans carnaval heeft ontleend. In de 19 de eeuw werd het carnavalsfeest in het Rijnland een manier om op ludieke wijze te protesteren tegen het heersende gezag. Rijnlandse carnavalsfeesten worden gedomineerd door carnavalsverenigingen. Deze verenigingen bestaan vaak al heel lang en hebben daardoor soms lange tradities. Binnen sommige verenigingen worden functies van vader op zoon doorgegeven. Deze verenigingen, waarvan er soms meerdere per stad of dorp zijn, hebben elk hun eigen prins en raad van elf, presenteren hun eigen praalwagens in de (gezamenlijke) optocht en organiseren voorafgaand of tijdens carnaval hun eigen feesten voor leden en niet-leden. In de carnavalsperiode vinden er vele bals en zittingen plaats. De optochten vinden op maandag, rosenmontag, plaats. Het zijn vaak grote optochten en sommigen zijn zo bekend en groot dat ze op televisie worden uitgezonden. In deze optochten wordt er gestrooid met snoep en fruit. Langs de kant van de optocht zie je dan ook vaak mensen staan met omgekeerde paraplu s om het strooigoed op te vangen. Het Rijnlands carnaval kent traditioneel drie kleuren, die je tijdens carnaval overal terugziet: rood, geel en groen. Tijdens de carnavalsfeesten wordt er ook buiten gevierd. De kostuums die mensen dragen zijn daarom vaak wat dikker. Liever wat dikker gekleed dan een oude jas over de carnavalskleding. Bij de Duitsers van het Rijnlands carnaval blijft het militaire uniform uit de 18 de en 19 de eeuw heel populair als carnavalskostuum. Elke carnavalsvereniging heeft zijn eigen kostuums en vaak gaan er dus grote groepen mensen hetzelfde verkleed om aan te geven bij welke vereniging zij horen. In Zuid-Duitsland wordt het carnavalsfeest (ook wel Fasching genoemd) heel anders gevierd dan in het Rijnland. Zie hiervoor de tekst over het carnaval in Zwitserland. GILLES VAN BINCHE (BELGIË) In België wordt bijna overal carnaval gevierd. Veel gebruiken zoals wij die hier in Brabant of Limburg kennen, kennen de Belgen ook. Traditioneel krijgt prins carnaval tijdens de carnaval de macht over de stad. Als een prins driemaal wordt verkozen, wordt hij in sommige steden keizer.

4 Er is in België een plaats waarbij de carnavalsviering opvalt omdat het heel erg afwijkt van andere carnavalsvieringen. Het gaat over het carnaval in Binche (in het zuiden van België). Dit carnaval is al heel erg oud. Het is ook wereld beroemd door de hele bijzondere en originele gewoontes. Alles, de voorbereidingen, de carnavalsviering, het verkleden, de muziek, staat bol van tradities. Hier zijn veel regels aan verbonden wat allemaal wel en niet mag en hoe je je moet gedragen. Als je carnaval in Binche viert moet je inwoner van Binche zijn en de folklore levend willen houden. In Binche zijn er dertien carnavalsgezelschappen. Elke gezelschap heeft leden die onderverdeeld worden in groepen: de Gilles, de Boeren, de Pierrots en de Arlequins. De Gille is de meeste bekende figuur. Iedere groep heeft zijn eigen, zeer speciale kostuum. Daarnaast heeft elk carnavals gezelschap een slagwerkgroep en muzikanten. Vanaf de herfst vinden er al traditionele voorbereidingen binnen de families en carnavalsgezelschappen plaats. Voor aanvang van carnaval zijn er carnaval bals, banketten en feestmalen. Het carnaval zelf worden ook wel de vette dagen genoemd; vette zondag, vette maandag en vette dinsdag. Tijdens het carnaval wordt er veel buiten door de straten van Binche gelopen. Er vormen zich grote groepen en stoeten die speciale routes lopen. Er wordt gelopen en gedanst op het ritme van de slagwerkers. Alle slagwerkgroepen spelen dezelfde melodie, maar elke groep op een verschillende manier. Een Gille wandelt nooit in Binche zonder een tamboer (trommelaar), waarvan hij de ritme volgt. Ter ondersteuning spelen er ook koperorkestjes. Soms worden de slagwerkers begeleid door een Viola, een draaiorgel. Dit is een instrument die ook weer tot de unieke carnavalsfolklore van Binche behoort. Je mag je niet zomaar verkleden tot een Gille, een Boer, een Pierrot of een Arlequin. Je moet daarvoor bij een carnavalsgezelschap horen. Er zijn regels die precies vertellen hoe het kostuum eruit moet zien, waar je spullen moet kopen of huren. Ook het aantrekken van de kostuums, wat binnen de eigen families gebeurt, is een ritueel op zich. BASEL (ZWITSERLAND) In Zwitserland (en in Zuid-Duitsland) wordt het carnavalsfeest ook wel Fasching genoemd. Hier zie je veel mensen verkleed in duivelachtige kostuums met grote koebellen. Met name het carnaval in de stad Basel is heel bekend. Dit carnaval vindt plaats in het zesde weekend voor Pasen. Dit is anders dan het carnaval in de meeste landen waar het t weekend voor Aswoensdag wordt gevierd. Het begin van de carnavalsviering is meteen het meest spectaculaire onderdeel van de Baselse carnaval. Het is de Morgenstreich op maandagmorgen in alle vroegte. s Nachts rond drie uur begint de binnenstad al vol te lopen met publiek en in elke straat of steeg stellen zich steeds meer tamboers en pijpers op. Klokslag vier uur gaan eerst alle straatlantaarns uit. Ook winkelverlichting en andere lichtbronnen worden gedoofd. Dat is het startsein voor de Morgenstreich. En dan plotseling zetten uit alle hoeken en gaten groepjes tamboers en pijpers zich in beweging. Huisdeuren gaan open en er verschijnen eenlingen, duo s of kleine groepjes. Iedereen is verkleed in de meest fantastische outfits, vaak met grote maskers of koppen. De pijpers laten hun muziek horen en piccolo s en de tamboers slaan er op los met ingewikkelde ritmeschema s. Als de muzikanten elkaar passeren wordt het voor omstanders één kakofonie maar houden de spelers hun eigen melodie of ritmefiguur feilloos aan. Verrassend is het om telkens weer een nieuw groepje om een straathoek te zien en horen verschijnen. Maar nog kenmerkender voor die donkere maandagochtend zijn de kolossale lampionnen die voor de enige verlichting zorgen. Grote op dia s lijkende afbeeldingen zijn op draagberries gemonteerd en worden van binnenuit verlicht. Sommigen afbeeldingen, sujets

5 genoemd, halen wel drie meter hoog. De sujets drijven vaak de spot met politieke aangelegenheden van het afgelopen jaar en zijn gemaakt door de vele carnavalsverenigingen die Basel kent. Urenlang worden de lampionnen rondgedragen. Buiten deze nacht / vroege ochtend is elke dag de hele stad gevuld. Maandag bijvoorbeeld start in de middag een kilometerslange en uren durende optocht met meer dan gemaskerde Fasnachters, praalwagens en rijtuigen. Naast de duizenden piccolospelers en tamboers, doen er ook muziekkorpsen aan die optocht mee, met Guggenmusik. Deze muzieksoort is vooral bekend van de stad Luzern maar breidt zich steeds meer uit naar andere plaatsen. Eenvoudige en zeer herkenbare melodieën, worden gespeeld door koperblazers en begeleid met veel slagwerk. Dinsdag overdag is vooral bestemd voor de kinderen. Maar de kinderoptocht doet nauwelijks onder voor de optocht van maandagmiddag. Dinsdagavond behoort de binnenstad tot de Guggenkorpsen. Woensdag is de laatste dag van het carnaval en is er evenals maandag weer een grootse optocht in de middag. s Avonds wandelen er, net als maandagavond, kleine groepen van café naar café om in korte, gezongen verzen en begeleidende tekeningen het afgelopen jaar te becommentariëren. Het festijn gaat daarna door tot vier uur in de nacht waardoor het volgens traditie precies drie keer vierentwintig uur heeft geduurd. CÁDIZ (SPANJE) Er wordt gezegd dat het carnaval in Cádiz (in het zuiden van Spanje) het derde grootste carnaval ter wereld is. Elk jaar staat de stad anderhalve week volledig op zijn kop. Uit heel Spanje komen feestvierders naar Cádiz om samen met de inwoners van de stad 24 uur per dag te zingen, dansen en lachen. Het carnaval in Cádiz draait niet om glitter en glamour, of grootse verkleedfeesten, maar om humor, satire en ironie. Vele zanggroepen drijven de spot met de politiek en beroemdheden. Want tijdens het carnaval van Cádiz is de muziek het belangrijkste, of eigenlijk de teksten van de liedjes. De muziek die wordt gespeeld is een mengelmoes van flamenco, afrikaanse ritmes, samba en andere zuid amerikaanse geluiden. Eigenlijk kan en mag alles wat muziek betreft zolang het maar een zwepend ritme heeft en gezelligheid brengt! Het carnaval van Cádiz is voor iedereen, jong en oud, de inwoners van Cádiz zelf, vele spanjaarden uit het hele land en buitenlandse toeristen. Op de verschillende pleinen in de stad zijn podia gebouwd waar ze kunnen genieten van de beste carnavalsgroepen. Iedereen die van theater en verkleden houdt is welkom om dit volksfeest mee te komen vieren!

6 CARNAVAL WERELDWIJD VRAGEN EN OPDRACHTEN 1. Hoe verkleden de mensen zich in Duitsland bij het Rijnlands carnaval? 2. Hoe verkleden de mensen zich in Italië bij het Venetiaans carnaval? 3. Kun je als buitenstaander makkelijk mee vieren met het carnaval in Binche, België? Waarom wel / niet? 4. En in Cádiz in Spanje, kun je daar als buitenstaander makkelijk carnaval mee vieren? Waarom wel / niet? 5. Op wat voor soort muziek dansen de mensen tijdens het carnaval in Rio de Janeiro?

7 6. Wat voor soort muziek zul je horen bij het carnaval in Basel in Zwitserland? 7. Opdracht: schrijf hieronder achter de cijfers in welke landen carnaval wordt gevierd. Kleur daarna de landen op de wereldkaart in. 1) 2) 3) 4) 5) 6) 7)

8 8. Schrijf onder de plaatjes de landen waar dit carnavalsplaatje vandaan komt.