Genesis. }<(l(tp$=adbcbb< Graf moet open voor onderzoek gebroeders De Witt 10/ april exclusief in het Zuiderstrandtheater

Transcriptie

1 Een échte Haagse krant Vrijdag 30 januari 2015 jaargang 9 nummer 403 }<(l(tp$=adbcbb< 2,50 Rijswijk Oude Stadhuis, nieuwe kans Interview Het prachtige leven van Helga Ruebsamen Groen Stadslandbouw groeit als kool 9 De verminkte lichamen van de gebroeders De Witt worden tentoongesteld op het Groene Zoodje. Dit schilderij wordt toegeschreven aan Jan de Baen en is waarschijnlijk gemaakt in de periode > Illustratie: Collectie Rijksmuseum Amsterdam 10/11 13 Graf moet open voor onderzoek gebroeders De Witt Door Danny Verbaan V oor het onderzoek naar de lugubere tong en vinger uit de collectie van het Haags Historisch Museum nadert het moment van de ontknoping. Altijd is aangenomen dat ze afkomstig zijn van Johan en Cornelis de Witt die op 20 augustus 1672 bij de Gevangenpoort zijn gelyncht en gevild, maar de bewijzen hiervoor ontbreken. Via een familiegraf in de Grote Kerk in Dordrecht hopen het museum en het Nederlands Forensisch Instituut (NFI) te kunnen vaststellen of de afgesneden lichaamsdelen daadwerkelijk van de broers zijn geweest. In het graf liggen de vader en een zus van de gebroeders De Witt. Het kerkbestuur buigt zich op dit moment over het verzoek om de zware dekplaat te verwijderen en het graf te openen. Op die manier kan van de stoffelijke resten DNA worden afgenomen. Wanneer dit overeenkomt met dat van de tong en de vinger is de cirkel rond. Tegelijkertijd realiseert museumdirecteur Marco van Baalen zich dat het onderzoek ook averechts kan uitpakken als de DNA-structuren níet met elkaar corresponderen. Dan hebben de topstukken uit zijn collectie niets met Johan en Cornelis te maken en verliezen ze grotendeels hun historische betekenis. Er kleeft natuurlijk wel een risico aan, aldus Van Baalen. Desondanks vind ik het onderzoek belangrijk in het kader van de waarheidsvinding. Omdat voor het lichten van een graf de goedkeuring van de burgemeester van de betreffende gemeente is vereist, werd deze als eerste aangeschreven. Enkele weken geleden kreeg Van Baalen het bericht dat het Dordtse stadsbestuur bij de hervormde gemeente, die de eigenaar is van de Grote Kerk, heeft geïnformeerd hoe dit tegen de kwestie aankijkt. Kerkmeester J. Klink stelt dat heel wat partijen moeten worden geraadpleegd. Hij hoopt over enkele weken uitsluitsel te kunnen geven. Er zitten allerlei ethische factoren aan, aldus Klink. We zijn het nog aan het onderzoeken. Ook in 2011 deden het museum en het NFI al eens onderzoek naar de tong en de vinger. Vorig jaar zijn ze bovendien gefilmd voor de nieuwe speelfilm over Michiel de Ruyter waarin ook de moord op de gebroeders De Witt voorkomt. Enkele dagen geleden werd bekend dat de opnamen van het kistje met de lichaamsdelen niet zijn gebruikt. >Zie ook pagina 5 advertentie regie Genesis vanaf Johan Doesburg 15 april exclusief in het Zuiderstrandtheater boek nu kaarten nationaletoneel.nl/genesis

2 2> Den Haag Centraal > Vrijdag 30 januari 2015 haagse plaatjes Stille Veerkade/ 3YO (2005) Amsterdamse Veerkade is een van de meest vervuilde plekken van Nederland. Zo luidde een onheilstijding uit de Haagsche Courant van 18 februari De maximum toegestane norm van 50 microgram fijnstof per kubieke meter werd op deze veel te drukke verkeersader tachtig dagen per jaar overschreden, zo bleek uit de jaarcijfers van het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM). Dat gold natuurlijk ook voor de in het verlengde gelegen Stille Veerkade, de straat waaraan Nicko Christiansen woont. Ooit vormde de zanger/saxofonist met Ted Oberg (gitaar) en John Lagrand (mondharmonika, percussie) de kern van de legendarische Livin Blues, een band die in de jaren zeventig hits scoorde met Wang Dang Doodle, Black Lisa en LB Boogie en in Polen een ongekende populariteit genoot. De berichten over de vervuiling brachten Christiansen er tien jaar geleden toe om een liedtekst te schrijven over de vieze Stille Veerkade en dit op te nemen met zijn project 3YO, verder bestaand uit pianist Robert Berger (die de muziek erbij componeerde) en percussionist Rick Spangenberg. De venijnige openingszin zet meteen de toon: Kijk maar naar die zwerver, jij met je mooie aktentas/ Want morgen lig je zelf misschien wel aan het gas. Leve de consumptiemaatschappij, luidt de cynische conclusie, alvorens het refrein wordt ingezet: De Veerkade, grachtje van weleer/ Het stinkt en het is vol met vrachtverkeer. In de krant liet Christiansen weten dat naast de vervuiling ook de opgefoktheid van vastzittende automobilisten een groot probleem was. In de liedtekst verwoordde hij het aldus: We worden vergast door die mooie automobiel/ Hij is zo mooi, maar o zo duur/ Met de duivel achter het stuur/ Mensen creperen later/ Dus dat zie je niet/ Die eens zo mooie kade/ Verzopen in verdriet. Zelfs de verworpenen van de maatschappij hadden geen leven meer: Een junkie staat te hoesten met de kleur van grauw en kou/ Een 3YO, v.l.n.r. Nicko Christiansen, Robert Berger en Rick Spangenberg. heroïnehoer wordt gek ze weet het ook niet meer/ Zij wordt compleet gestoord van al dat kutverkeer. De zelf vervaardigde clip bij het nummer was een creatief staaltje huisvlijt van het betere soort. Het filmpje was bedoeld voor de website van een actiegroep en kon op dvd besteld worden. Met mondkapjes op en gevaar voor eigen leven steekt het drietal de straat over om wat broodjes te kopen: Een grijze bol bij de bakker aan de overkant/ Je bent al half gestikt voordat je daar bent aangeland. De boodschap is duidelijk: leven op de Stille Veerkade kan dodelijk zijn. Gelukkig kwam iemand van het CDA met een mooi fris plan: de gracht terugbrengen in de beide Veerkades. Dat zou de kade nieuw elan geven en de bereikbaarheid van Chinatown en het Rabbijn Maarsenplein aanzienlijk verbeteren, reageerde een geëngageerde blogger. De gracht was in 1901 nota bene juist gedempt vanwege luchtvervuiling en lawaai. Dat blijkt bijvoorbeeld uit een liedtekst op bladmuziek uit begin twintigste eeuw, uit de serie Ansichtskaarten, Komische Coupletten vervaardigd door Paulus MJ de Zoete. De teksten waren bedoeld om voor te dragen met ansichtkaarten in de hand. Verschillende Nederlandse attracties werden besproken, zoals de Dam, het station van Haarlem en het toekomstige stadhuis van Rotterdam. Den Haag was ook vertegenwoordigd: Gedempte Veerkade in Den Haag/ Door deze ansichtskaart heb ik van u vernomen/ Dat men hier eindelijk tot t besluit eens is gekomen/ Die breede grachten zijn voorgoed van hier verdwenen/ En n mooie laan is er voor in de plaats verschenen/ t Rumoer van wagens en schuiten is nu tot bedaren/ Wel kan men hier niet meer gaan schuitje varen/ En in de Veerkà kan men nu niet meer verdrinken/ En die mooie grachten kunnen nu ook niet meer stinken. Het CDA-plan ging niet door. Wel werden de Veerkades heringericht en voorzien van fietspaden. Volgens Christiansen is de situatie inderdaad verbeterd. De stoplichten zijn weg, waardoor er meer doorstroming is; dat betekent minder luchtvervuiling. Er staan paaltjes om de hoek, waardoor niemand meer weet hoe je hier met de auto kan komen. Nadeel is dat mij dat wel leerlingen scheelt van buiten de stad. Jimmy Tigges Jimmy Tigges (1953) is publicist en diskjockey. Hij geldt als een specialist op het gebied van sportliederen, maar heeft als geboren Hagenaar ook jarenlang onderzoek gedaan naar liedjes waarin Den Haag een rol speelt. In 2006 publiceerde hij samen met Paul Groenendijk het boek ' Het lied van Den Haag'. advertentie AD PATRES uitvaartondernemingen anno 1888 Zaterdag Demodag Alleen bij De vries Elektro Een uitvaart in stijl Vanuit een intiem herenhuis in het Statenkwartier verzorgt Ad Patres uitvaarten in stijl. Van wat u serveert tot aan de muzikale wensen, Ad Patres zorgt voor een uitvaart geheel naar uw wens of de wens van de overledene. Uw uitvaartwensen vastleggen Door uw uitvaartwensen vast te leggen maakt u het uw nabestaanden na uw overlijden een stuk gemakkelijker. De uitvaartverzorger weet namelijk wat er geregeld moet worden en uw nabestaanden kunnen zich volledig richten op hun rouwverwerking. Vraag uw gratis wilsbeschikking daarom vandaag nog aan! Bel mij voor informatie Stuur mij een wilsbeschikking Naam: Adres: Postcode en woonplaats: Stuur mij een informatiepakket Ik wil een afspraak maken M/V Proef de smaak en bewonder de schoonheid van Novis Vita Juicer Bezoek aanstaande zaterdag onze showroom en bewonder het design van de Novis Vita Juicer. Verkrijgbaar in vele fantastische kleuren. Telefoon: Coupon opsturen naar Ad Patres uitvaartondernemingen, Antwoordnummer 891, 2501 WK Den Haag Bel voor meer informatie met of kijk op

3 Vrijdag 30 januari 2015 > Den Haag Centraal actueel<3 Decaan vertrekt: succes, maar ook problemen Campus Den Haag groeide hard met Jouke de Vries als gangmaker Door Annerieke Simeone Prof. Dr. Jouke de Vries (54), decaan en bedenker van de Campus Den Haag van de Universiteit van Leiden, verlaat de stad. De Vries, oprichter van deze faculteit, wordt per 1 mei benoemd tot hoogleraar Gouvernance and Public Policy aan de Rijksuniversiteit Groningen. Daarnaast wordt hij decaan van de elfde faculteit van deze universiteit in de stad Leeuwarden. Jarenlang was hij de drijvende kracht achter de groei van de Campus. In een interview uit 2012 met deze krant liet De Vries weten binnen twee jaar uit te willen breiden naar zo n 2500 studenten. Dat is hem gelukt. Op dit moment telt de Campus 3000 studenten. Een prestatie, want in 1999, het jaar dat De Vries decaan werd van de faculteit, kampte de Universiteit van Leiden met een dalend studentenaantal. De Vries, toen nog hoofddocent, werd door de Raad van Bestuur op de hoogte gesteld. Of hij misschien met oplossingen kon komen. Ik begreep meteen dat ik buiten Leiden een nieuwe markt moest aanboren. Ik dacht aan Den Haag, de stad van internationaal recht en vrede, een zogenaamde capital city. Iets wat met argusogen door de decanen vanuit Leiden werd bekeken. Zij verzetten zich in eerste instantie tegen een dependance in Den Haag, uit angst dat Leiden naar de kroon zou worden gestoken. Maar De Vries had daar geen boodschap aan. Hij had een missie. Eerst dacht hij aan een programma voor volwassenenonderwijs, maar toen onze huidige premier Rutte, toen nog staatssecretaris van OC&W, de studiefinanciering van een tweede master stop zette, zinde hij op een nieuw plan. De afgelopen jaren zijn steeds meer studenten beperkt wetenschappelijk onderlegd. Ze zijn vaak gespecialiseerd in een vak, maar van andere disciplines hebben ze geen kaas gegeten. Zeg nou zelf, hoeveel literatuurstudenten weten wat de relativiteitstheorie van Einstein inhoudt en andersom, hoeveel informaticastudenten lezen Shakespeare? De Vries wilde een opleiding Jouke de Vries. > Foto: PR bieden met een breedschalig pakket aan onderwijs. Een combinatie van alfa- en bètavakken en dan specifiek afgesteld op de Haagse markt. Dat idee mondde uit in het Leiden University College (LUC) The Hague, een driejarige Engelstalige bacheloropleiding voor een groep excellente gemotiveerde studenten afkomstig uit de hele wereld. Naast het LUC vormen Bestuurskunde en International Studies de belangrijkste opleidingen van de Campus Den Haag. Maar er zijn nog veel meer bachelor- en masteropleidingen, minors en extra curriculaire programma s. Kerk Met de expansiedrift van Jouke de Vries heeft hij bereikt wat hij wilde: de Campus Den Haag laten uitgroeien tot een volwaardige, zevende faculteit van de Leidse universiteit. Er zit ook een keerzijde aan de explosieve groei: het tekort aan ruimte. Het Leids universitair weekblad Mare meldde twee maanden terug dat studenten regelmatig college krijgen in een winkelcentrum, theater of een kerk. Vooral op die laatste plek zitten de studenten niet erg lekker. Dat euvel is straks opgelost als de locatie Wijnhaven gereed is. Dan worden de locaties Stichthage, Lange Voorhout en de Lange Houtstraat opgeheven. Een goede keuze, want met die versnipperde locaties heeft de Campus nog niet echt een duidelijke positie in de stad verworven. En daarnaast drukken de huidige vijf verschillende locaties van de Campus Den Haag flink op de begroting. Een begroting die momenteel zorgen baart. De studenten mogen dan binnenstromen, het geld nog niet. Voor 2015 is een negatief resultaat begroot van euro. Dat bleek afgelopen november tijdens de faculteitsraadvergadering. In Mare liet financieel controller Richard Molenkamp weten dat het gaat om een eenmalig negatief resultaat. Er zit altijd vertraging in financiering van het ministerie. Volgend jaar krijgt de faculteit pas meer geld om de eerdere toename in het aantal studenten op te vangen. Het faculteitsbestuur verwacht voor de jaren positieve resultaten. Uiteindelijk laat De Vries dus een financieel gezond bedrijf achter met genoeg ruimtes voor de studenten. Eind goed al goed? Niet helemaal. Intern rommelt het bij de Campus. Mare schreef in 2013 dat personeel bij de Campus veel vaker dan bij andere faculteiten melding deed van geroddel, pesten en psychisch geweld. Het onderzoek, gedaan door de Universitaire dienst Veiligheid, Gezondheid en Milieu, rept over een machtscultuur waarop men geen invloed heeft. Door de hoge werkdruk en het ontbreken van carrièrepaden ervaart men geen carrièreperspectief en is er sprake van jaloezie. De Vries erkende toen dat er harde noten worden gekraakt. Hij benadrukte dat de razendsnelle groei van de faculteit zeker voor de nodige problemen heeft gezorgd. Het bestuur stelde een plan van aanpak op. Nieuwe resultaten zijn nog niet bekend. Daar zal de opvolger van De Vries zich over moeten buigen, maar wie dat wordt, is nog onbekend. Incident op AC Den Haag - Bij een steekincident op het Aloysius College (AC) aan de Oostduinlaan in Den Haag is woensdag een 16-jarige jongen lichtgewond geraakt. Een 15-jarige verdachte uit Den Haag kon kort na het incident worden aangehouden, verdachte en slachtoffer zijn beiden leerlingen van de school. Het slachtoffer liep enkele oppervlakkige snijwonden op, hij is ter plaatse behandeld. De verdachte is aangehouden en ingesloten voor nader verhoor. De politie stelt een onderzoek in. De aanleiding van de ruzie is niet bekend. Interim-rector Het in moeilijkheden verkerende AC heeft vorige week nog een interim rector benoemd. Mevrouw G. Verbree (68) zal de komende maanden als interim-rector de school in het Benoordenhout leiden. De middelbare school kwam in problemen toen het inmiddels vertrokken bestuur te kennen gaf de school aan het einde van dit schooljaar te willen sluiten. Door breed verzet van ouders, docenten en (oud-)leerlingen is dit voorkomen. Ook kwam er royale financiële steun uit de buurt. De tijdelijke rector die nu is aangesteld, beschikt over brede ervaring in het voortgezet onderwijs. Onder haar leiding transformeerde het Voortgezet Onderwijs in Amsterdam tot een zelfstandige stichting. Op 30 januari (van tot uur) en op 31 januari (van tot uur) houdt het AC (Oostduinlaan 50) open dagen voor nieuwe leerlingen. Spuiforum ook voor RvS passé Nu het oorspronkelijke plan voor het omstreden Spuiforum niet meer doorgaat, zal de Raad van State vrijwel zeker het bestemmingsplan daarvoor gaan aanpassen. De gemeente vroeg de Raad maandag om de bezwaren tegen het oude Spuiforum gegrond te verklaren. Dit onderdeel van het omvattender plan voor het Spuikwartier kan wat de gemeente betreft worden vernietigd. De gemeente kan dit namelijk niet zelf doen. Het resterende deel van het bestemmingsplan voor het Spuikwartier kan volgens de gemeente gewoon overeind blijven, omdat daartegen geen bezwaren zijn ingediend. Intussen is er voor een nieuw Spuiforum een ander bestemmingsplan in de maak. De verwachting is dat dit plan ook op veel weerstand zal stuiten. Hui Wang eigenaar én voorzitter rvc ADO in Chinese handen Door Arnout Verzijl Na een soap, die een klein jaar duurde is ADO Den Haag sinds deze week officieel in de Chinese handen van handelshuis United Vansen. De nieuwe eigenaar Hui Wang gaat ook de Raad van Commissarissen (RvC) leiden. Met de doorverkoop van de voetbalclub komt er een einde aan een machtsstrijd, die zich al die tijd achter de schermen afspeelde. Personeelsleden, tussenpersonen, commissarissen, zaakwaarnemers, allemaal verdrongen ze zich om stelling te nemen. De komende periode zal blijken wie er gewonnen heeft. Dat de organisatie op de schop gaat, staat vast. Donderdagavond stappen vijf van de zes leden van de RvC vrijwillig op. Wang, de Chinese baas, volgt zelf Henk Jagersma op als voorzitter, zegt de laatste. Er zal ook een tweede nieuwe commissaris worden benoemd. Voor sommigen is dit een mooi moment om te stoppen. Een nieuwe start vergt veel energie. Ik heb dit werk jaren met plezier gedaan, maar vanwege mijn drukke werkzaamheden sta ik er heel nuchter en reëel in. Enkele andere commissarissen wilden wel door, maar krijgen de kans niet. Jagersma heeft een pluim voor het aftredende team commissarissen: We mogen trots zijn dat het klimaat rondom de club goed is. De band met de fans is prima. Kinderen kunnen weer veilig naar ADO. We zien hele gezinnen op de tribunes en financieel is ADO hartstikke gezond. Ik hoop en vertrouw erop dat ADO verder omhoog gaat. De randvoorwaarden worden beter. Laten we hopen dat de club onder de nieuwe eigenaar structureel doorgroeit naar het linker rijtje. Algemeen directeur Maarten Fontein is al volop aan de slag. Hij onderzoekt samenwerkingen met Europese topclubs en er wordt gedacht aan een Cruijff-achtige filosofie voor voetbalprojecten in China. En, niet onbelangrijk, de eigen jeugdopleiding moet van een impuls worden voorzien. Donderdagmiddag, tijdens de bijzondere aandeelhoudersvergadering, wordt de overdracht definitief bekrachtigd. Om zijn intenties kracht bij te zetten, zette de nieuwe eigenaar Wang het licht op groen voor sportieve versterkingen, want het is noodzakelijk dat ADO Den Haag in de Eredivisie blijft voetballen. Het duidt erop dat het hem ernst is. Fontein is bezig het geld uit China sneller te laten stromen. Anders kunnen we de club niet runnen, is zijn standpunt. Fontein werkt samen met Wang aan een vijfjarenplan. Tot die tijd is er geen duidelijkheid over de definitieve koers, die ADO gaat varen. Advertentie Exclusieve brilmode Hoogstraat AP Den Haag

4 4> Den Haag Centraal > Vrijdag 30 januari 2015 stadsmens Borstvoedingscentrum krijgt Belgische onderscheiding dankzij Haagse moeders Tal Spanjer demonstreert een draagdoek, de zogenaamde Sling Swing.>Foto: Eveline van Egdom Een jonge vader stapt met de kinderwagen het Haags Borstvoedingscentrum Vita Nova binnen. Hij komt het elektrische kolfapparaat terugbrengen dat hij daar de zondag ervoor had gehuurd. Uitgerekend op die dag moest zijn vrouw vanwege medische redenen de moedermelk afkolven. Waar moet je op zondag naartoe? Vita Nova, dat 24 uur per dag bereikbaar is, bracht uitkomst. De bereikbaarheid van het centrum wordt alom geprezen. Het is een van de redenen waarom Haagse moeders het centrum nomineerden voor de Belgische onderscheiding Mammae Borstvoedingsaward, een initiatief van het beha-merk Mammae. Dat Belgische merk had op Facebook de melding dat er een award te winnen was, vertelt Alexendra Knijnenburg die met Tal Spanjer in 2011 het borstvoedingscentrum begon. Vrouwen konden op iemand stemmen van wie zij vonden dat die de moeite waard was. Haagse moeders hebben ons voorgedragen en speciaal voor ons is toen ook een onderscheiding ingesteld. Wij voelen ons heel vereerd. Het beeldje, een moeder met baby, namen de vrouwen van Vita Nova onlangs in Antwerpen in ontvangst. Hun bedrijf werd voorgedragen omdat het centrum zich tot doel stelt de borstvoedingstijd van moeders in Den Haag tot een van de mooiste periodes in hun leven te maken. Het stimuleren van het geven van borstvoeding ontstond eind jaren vijftig in de VS. Indertijd waren slechts weinig mensen overtuigd van de waarde van borstvoeding. Het Amerikaanse initiatief groeide uit tot de wereldwijde organisatie La Leche League (LLL). De Nederlandse afdeling, aangevoerd door ervaren moeders, bestaat vanaf Daarnaast werd in de jaren tachtig de Vereniging Borstvoeding Natuurlijk opgericht. Sinds 22 jaar is de lactatiekundige ofwel borstvoedingsspecialist een erkend beroep. De lactatiekundige wordt ingeschakeld wanneer er problemen zijn rond de borstvoeding. Alexendra Knijnenburg, toentertijd kraamverzorgende, behoorde tot de eerste twaalf vrouwen (allen LLL-leidster) die in 1990 afstudeerden als lactatiekundige. Wij hebben zelf een docentenpanel bij elkaar gehaald. Deze artsen hebben ons uit wetenschappelijke boeken die wij zelf hadden aangeschaft, lesgegeven. Daarna is er een opleiding gekomen aan de Hogeschool van Utrecht. Die is weer opgevolgd door de opleiding International Board Certified Lactation Consultant, die lactatiekundigen verplicht óm de tien jaar een herexamen te doen. Alexandra Knijnenburg (56), moeder van vier kinderen, maakte kennis met La Leche League na de geboorte van haar eerste kind. Ik was weliswaar kraamverzorgende maar bleek van borstvoeding niets te weten. Mijn baby groeide niet. Ik moest de fles geven, wat ik niet leuk vond. Een vriendin heeft mij toen meegenomen naar de LLL. Daar heb ik geleerd wat borstvoeding geven inhoudt, vertelt Alexandra Knijnenburg, die haar drie andere kinderen tot hun tweede borstvoeding gaf. Alexandra, die jaren een kraambureau had en later in de kraamzorg werkte, liep al lang rond met het plan een borstvoedingscentrum te beginnen. In Tal Spanjer, die een webwinkel had voor moeder en kind met borstvoedingskleding en andere artikelen die ze importeerde vanuit haar geboorteland Israël, vond ze een partner. Dankzij een lening konden de twee in 2011 het Haags Borstvoedingscentrum openen. Behalve een lactatiekundige praktijk heeft het centrum een borstvoedingswinkel met onder meer kleding, lingerie en borstvoedingshulpmiddelen. Vita Nova geeft daarnaast diverse cursussen en biedt met het Borstvoedingscafé moeders, hun partner en baby (s) elke vrijdagochtend een ontmoetingsplek. Ook verhuurt het centrum ergonomisch verantwoorde draagsystemen, zoals doeken en draagzakken. Vita Nova blijft voor vrouwen een vertrouwde plek, blijkt als Thalia Bolleboom en zoontje Dylan van 22 maanden binnenkomen. Alexandra en het centrum hebben veel voor mij betekend en nog steeds. Toen ik zwanger was, heb ik hier cursussen gevolgd, bijvoorbeeld over het geven van borstvoeding. Daar heb ik veel aan gehad. Ik geef Dylan nog steeds borstvoeding en kan hier altijd terecht. Ook kan ik altijd Alexandra bellen voor tips en aanwijzingen. Die bereikbaarheid is zo belangrijk. Joke Korving Haags Borstvoedingscentrum Vita Nova, Tasmanstraat 126. Informatie: advertentie ENA One Touch ENA 9 One Touch GOOD [OLD] TIMES DANSWORKSHOPS VOOR IEDEREEN VANAF 55+ FEBRUARI T/M MEI 2015 Genot Genot van van de de hoogste hoogste klasse klasse DEN HAAG: DE NIEUWE REGENTES (GRATIS PROEFLES 19 FEBRUARI ) THEATER DAKOTA (GRATIS PROEFLES 20 FEBRUARI UUR) LAAKTHEATER (GRATIS PROEFLES 16 FEBRUARI UUR) DIAMANTTHEATER (GRATIS PROEFLES 21 FEBRUARI UUR) AANMELDEN VIA HOLLAND-DANCE.COM De combi-uitloop, traploos in hoogte verstelbaar, is uitgerust De combi-uitloop, met state-of-the-art traploos in hoogte fijnschuimtechnologie. verstelbaar, is Deze uitgerust produceert met state-of-the-art een vederlicht fijnschuimtechnologie. melkschuim met een onweerstaanbare Deze produceert een consistentie vederlicht melkschuim voor de met perfecte een cappuccino onweerstaanbare en is gemakkelijk consistentie los voor te koppelen de perfecte en schoon cappuccino te maken. en is gemakkelijk Twee gescheiden los te uitlopen koppelen voor en koffie schoon en te melk maken. garanderen Twee gescheiden perfecte uitlopen resultaten voor en hygiëne. koffie en De melk snelle garanderen Aroma + molen perfecte garandeert resultaten een en hygiëne. perfecte koffiekwaliteit. De snelle Aroma JURA + molen - If you garandeert love coffee een perfecte koffiekwaliteit. JURA - If you love coffee Geautoriseerd JURA-dealer: Geautoriseerd JURA-dealer: Black Black Aanstaande zaterdag speciale demodag Aktieprijs 999,- Advies Advies verkoopprijs: 1.069,- verkoopprijs: 1.069,-

5 Vrijdag 30 januari 2015 > Den Haag Centraal actueel<5 Johan de Witt (gespeeld door Barry Atsma) speelt een belangrijke rol in de nieuwe film over Michiel de Ruyter. Hier spreekt hij als raadspensionaris zowel de Republikeinen als de Oranje-aanhangers toe. >Foto uit de film Twee gruwelijke trofeeën Tong en vinger, die worden toegeschreven aan de gebroeders De Witt. >Foto: Haags Historisch Museum Door Danny Verbaan De diverse schilderijen die van de vermoorde gebroeders De Witt zijn gemaakt, bevestigen wat iedereen altijd heeft aangenomen: het is heel goed mogelijk dat de tong en de vinger die nu in het Haags Historisch Museum liggen daadwerkelijk van Johan en Cornelis zijn geweest. Als geslacht vee hangen de broers, ondersteboven, aan een paal op het Groene Zoodje, de executieplaats tussen de Gevangenpoort en de Hofvijver. De mannen zijn naakt, hun buik is opengesneden. Het is een gruwelijk gezicht. Waarschijnlijk zijn de tong en de vinger trofeeën geweest die iemand in 1672 heeft meegenomen. DNA-onderzoek kan hier uitsluitsel over geven. Dat het Haags Historisch Museum en het Nederlands Forensisch Instituut (NFI) dit via de stoffelijke resten in Dordrecht van de vader en een zus van de gebroeders willen doen, is omdat niet bekend is waar de lichamen van Johan en Cornelis terecht zijn gekomen. In de nacht die volgde op de moord zijn ze van het schavot gehaald en naar het Johan de Witt-huis aan de Kneuterdijk gebracht, vertelt museumdirecteur Marco van Baalen. De broers werden begraven in de Nieuwe Kerk aan het Spui. Maar omdat dit aanstoot gaf bij tegenstanders, is dat graf vrij snel verwijderd. Daarna ontbreekt ieder spoor. Heel misschien zijn ze wel naar het familiegraf in de Grote Kerk in Dordrecht gebracht. Daar zijn geen bewijzen voor. Maar het zou natuurlijk een geweldige stunt zijn als straks blijkt dat daar niet twee, maar vier personen liggen. Eerst moet wel groen licht worden gegeven voor het grafonderzoek. Er zijn ook nog afstammelingen van Johan en Cornelis, vervolgt de museumdirecteur. Maar tussen hen en hun voorouders zitten twaalf generaties. De kans op een match is daarom kleiner. Het NFI gebruikt het liefst oud materiaal. Geslachtsorgaan De beide lichaamsdelen zijn ook in 2011 al eens aan een onderzoek onderworpen. Forensisch antropoloog Reza Gerretsen van het NFI stelde toen vast dat het om een tong en een vinger gaat. Dat was minder vanzelfsprekend dan het lijkt, want sommigen zagen de vinger tot dan toe aan voor een teen of zelfs voor een mannelijk geslachtsorgaan. Gerretsen bekeek ook het gaatje dat in de tong blijkt te zitten. Hij gaat ervan uit dat die tong ergens op geprikt of gespiesd heeft gezeten, vertelt een woordvoerster van het NFI. Wannéér dat de tong eraan moest geloven, is onduidelijk. Dat kan ook bij leven zijn gebeurd. Dit laatste kan te maken hebben gehad met de martelingen waaraan Cornelis in de Gevangenpoort werd onderworpen. Hij was vastgezet nadat een louche barbier hem beschuldigde van het beramen van een moord op prins Willem III, de latere stadhouderkoning. Broer Johan, een gezaghebbend staatsman die net was afgetreden als raadspensionaris, besloot op 20 augustus Cornelis te bezoeken. Op dat moment sloegen oranjegezinde tegenstanders toe. Zij hielden de broers verantwoordelijk voor alles wat er mis was in het land en sleepten ze naar buiten. Daar zijn ze vermoord. Aangenomen wordt dat Willem III hier niet alleen van op de hoogte is geweest, maar de aanslag ook toejuichte. Hij heeft de daders zelfs beloond. Om voor eens en voor altijd zekerheid te krijgen of er een verband bestaat met de macabere museumstukken, hopen Gerretsen en Van Baalen dat het DNA-onderzoek doorgaat. Maar pas als in Dordrecht het graf wordt geopend, worden de tong en de vinger uit hun houten kistje gehaald om ook daar DNA vanaf te halen. Dat is niet eenvoudig. Met de vinger is het nog wel te doen, maar de tong is uitgedroogd en broos, hij is heel kwetsbaar, zegt Van Baalen. Ik wil dan ook niet dat er in wordt gesneden als we niet eerst weten dat het echt iets kan opleveren. HSP-fractievoorzitter Peter Bos over irritaties in coalitie: Koudwatervrees voor nieuwe bestuurscultuur Door Jan van der Ven Peter Bos, de fractievoorzitter van de Haagse Stadspartij, raakt niet echt opgewonden over de kritiek die de laatste dagen, veelal anoniem, vanuit de coalitiefracties D66, PvdA, VVD en CDA over zijn partij wordt uitgestort. Vorige week kwam zijn fractie met een voorstel de bouwhoogte voor een nieuw pand aan de dr. Lelykade in Scheveningen aan een maximum te binden. Het betrof een ingewikkeld onderwerp met een lange voorgeschiedenis. Het HSP-raadslid Oudshoorn kwam vorige week donderdagavond tijdens de raadsvergadering recht tegenover de verantwoordelijke wethouder, de CDA er Karsten Klein, te staan. De wethouder hield vast aan een ruimere bouwhoogte en was niet onder de indruk van een juridisch advies dat Oudshoorn op het laatste moment uit de hoed toverde en persoonlijk uitdeelde aan alle raadsleden. De spanningen liepen die avond ineens hoog op, het college trok zich drie kwartier terug voor overleg en toen het vervolgens tot een stemming kwam, kreeg het wijzigingsvoorstel van de HSP net geen meerderheid. En zo groeide een debat over de hoogte van een nieuw pand aan de dr. Lelykade uit tot een prestigezaak binnen de kersverse coalitie. Bos zegt enkele dagen later op rustige toon: Kennelijk moeten de overige partijen in de coalitie nog wennen aan de nieuwe bestuurscultuur die we nu in Den Haag hebben. Het vreemde is dat we met ons voorstel van vorige week gewoon vasthielden aan eerder gemaakte afspraken over de bouwhoogte, tijdens de vorige collegeperiode. Toen waren de VVD en het CDA voor maximering. Nu dus niet meer. Bos benadrukt dat het hier om een zaak gaat die niet is geregeld in het college-akkoord. Dat biedt de vrijheid, zegt hij, om in zo n geval de grenzen op te zoeken. Dat hoort ook bij de nieuwe bestuurscultuur die we hebben afgesproken, zegt hij. Dat zulks tot irritaties leidt bij de overige coalitiepartijen, D66, PvdA, VVD en CDA, neemt hij daarbij op de koop toe. Die irritaties zie ik vooral als stuiptrekkingen, als koudwatervrees voor die nieuwe cultuur. Het college moet er kennelijk nog aan wennen dat een deel van de macht is verschoven naar de gemeenteraad, aldus de fractievoorzitter van de HSP. Bos vervolgt: De ophef begrijp ik niet. We hebben tot op heden alle collegevoorstellen gesteund. Alleen heeft ons raadslid Oudshoorn vorig jaar als enige van onze fractie tegen de plannen voor het Spuikwartier gestemd. Nota bene een plan van onze eigen wethouder. Dat is een mooie uiting van het dualisme, dat deze coalitie nastreeft.

6 6> Den Haag Centraal > Vrijdag 30 januari 2015 terugblik foto s uit het haags gemeentearchief Mejuffrouw Bruining Nicolette Adriana Bruining was een bijzondere godsdienstlerares aan de Kweekschool van het Haagsch Genootschap. Na het behalen van haar examen aan het Amsterdamse Barlaeus Gymnasium trad ze in de voetsporen van haar vader en studeerde theologie aan de Universiteit van Amsterdam. Mejuffrouw Bruining, zoals ze later werd genoemd, kwam uit een modern vrijzinnig hervormd gezin. Haar vader, Albert Bruining, was hoogleraar theologie in Amsterdam. In 1912 behaalde ze haar kandidaatsexamen en startte zij als lerares Godsdienst aan de Kweekschool van het Haagsch Genootschap. In 1785 was het Haagsch Genootschap tot verdediging van den Christelijken Godsdienst tegen deszelfs hedendaagschen bestrijderen opgericht door een groep conservatieve dominees die het niet eens was met het verlichte theologische denken. Een ruime eeuw later waren bestuurders met moderne ideeën tot het bestuur van dit genootschap toegetreden. De vader van Nicolette Bruining was in 1908 bestuurslid geworden. Hij deed in het bestuur het voorstel eigen scholen, waaronder een kweekschool, te stichten. In mei 1910 openden aan de Anthony Duyckstraat de Kweekschool voor Vrijzinnig Christelijk Onderwijs en een leerschool (een lagere school) waar het geleerde door de kwekelingen in praktijk kon worden gebracht. In 1924 en 1925 zouden nog een mulo en een bewaarschool volgen. In 1916 promoveerde Nicolette Bruining op het proefschrift De theologie van F.H.R. von Frank bij haar vader, die in datzelfde jaar met emeritaat ging. Het gezin Bruining verhuisde naar Den Haag en vestigde zich aan de Nicolette Bruining was de eerste voorzitter van de VPRO Kanaalweg 20. Na haar promotie verrichtte Nicolette Bruining steeds pastoraal en bestuurlijk werk voor de vrijzinnigen. Maar zij bleef ook lesgeven. Niet alleen aan de kweekschool, maar nu ook aan het 2e Stedelijk Gymnasium, waar zij Hebreeuws doceerde. In 1923 werd zij secretaris van de nieuw opgerichte Centrale Commissie van het Vrijzinnig Protestantisme (CCVP). Tijdens haar werk op de kweekschool was Nicolette al in aanraking gekomen met het fenomeen radio. In 1923 Personeel van de Kweekschool van het Haagsch Genootschap in 1935; derde van links op de achterste rij staat Nicolette Bruining. >Foto: Archief Stichting Het Genootschap werkte ze met theologiestudent E.D. Spelberg mee aan een experimentele uitzending. Binnen de CCVP richtten Bruining en Spelberg in 1924 een commissie voor radiozaken op. De Vrijzinnig Protestanten streefden een nationale omroep na waarin alle godsdiensten een evenredig aandeel in zendtijd zouden krijgen. De regeringscommissie voor den nationalen draadlozen omroep bepaalde echter anders: alleen organisaties met rechtspersoonlijkheid konden zendtijd krijgen. Hierop werd op 29 mei 1926 de Vrijzinnig Protestantse Radio Omroep opgericht. Bruining en Spelberg vormden het eerste bestuur van de vereniging. Nicolette Bruining was de eerste voorzitter van de VPRO. Tijdens de Duitse bezetting moest de VPRO de uitzendingen staken. In de oorlog hielp Nicolette Bruining enkele Joodse leerlingen onderduiken. Voor haar hulp werd ze in 1990 postuum geëerd met de Yad Vashemonderscheiding, de hoogste Israëlische onderscheiding voor niet-joden die tijdens de Tweede Wereldoorlog met gevaar voor eigen leven Joodse medeburgers hebben geholpen te overleven. Na de oorlog keerde de VPRO terug. Bruining bleef tot 1956 voorzitter van de omroep. Lange tijd had zij een wekelijks radioprogramma. Ook daarna bleef zij nog actief voor de omroep die het vrijzinnige geluid liet horen. Steeds bleef zij haar inzet combineren met haar werk aan de kweekschool waar zij tot 1950 aan verbonden was. Nicolette Bruining overleed in Den Haag in De Kweekschool van het Haagsch Genootschap werd in 1968 onder invloed van de Mammoetwet omgevormd tot een Pedagogische Academie. De mulo, sinds 1968 mavo, werd in 1985 opgeheven. In 1984 fuseerde het opleidingsinstituut met de kleuterschoolopleiding Haanstra uit Leiden en verdween de opleiding uit Den Haag. De kleuter- en lagere school, sinds 1985 basisschool, fuseerde in 1996 met de Sint Jozefschool tot interconfessionele basisschool Staten Kwartier. In het gebouw aan de Anthonie Duyckstraat is nu een middelbare school gevestigd. Maarten Schenk Meer informatie over de scholen van het Haagsch Genootschap en vrijwel alle andere scholen uit Den Haag zijn te zien op de vernieuwde website: Daarop kunt u (oud-)klasgenoten terugvinden, geschiedenissen over uw school en de schoolgebouwen lezen en vooral ook eigen fotomateriaal toevoegen. advertentie Wat vindt u het beste boek van 2014? Lever deze coupon in bij één van de winkels van Paagman of in de Centrale Bibliotheek. Online stemmen kan ook op Zaterdag, demodag Kom aanstaande zaterdag naar de demodag bij De Vries Elektro en ervaar de schoonheid en het gemak van Laurastar. Of uw eigen keuze:

7 Vrijdag 30 januari 2015 > Den Haag Centraal actueel<7 Stad bezorgd over V&D Door Marc Konijn Den Haag dreigt opnieuw een icoon kwijt te raken. Deze week is bekend geworden dat de V&D in acute geldproblemen verkeert. Het warenhuis heeft een brief gestuurd naar de verhuurders van alle winkelfilialen, met de boodschap dat de V&D van februari tot en met mei geen huur betaalt. In de periode daarna moet de huur omlaag. Als de verhuurders niet meegaan in die eis, dreigt faillissement. De omzet van de V&D is door de ondergrens gezakt; er blijkt onvoldoende cashflow te zijn om het salaris van het personeel uit te betalen. Dat het slecht gaat met het warenhuis, bleek vorige week al. Toen vroeg de directie al om een loonoffer van het personeel. Deze week sloot het filiaal van de V&D aan de Leyweg zijn deuren. Vorig jaar al besloot de directie het huurcontract niet meer te verlengen, omdat de omzet te laag was. Afgelopen weekeinde was de laatste uitverkoop. Nu dreigt dus ook de V&D aan de Grote Marktstraat te moeten sluiten. De eigenaar van het pand, IEF Capital, voert gesprekken met de V&D en de banken om de huurcontracten aan te passen. De V&D zegt positief te zijn, maar het is de vraag of de vastgoedeigenaar zijn huurder voldoende tegemoet kan komen. Gerad Schoenaker van de Eigenaren Vereniging Binnenstad Den Haag waarvan ook IEF Capital deel uit Het is afgelopen met het warenhuis V&D aan de Leyweg. > Foto: Jurriaan Brobbel maakt zegt zich zorgen te maken. Dit is geen goed nieuws voor de stad Als het fout loopt, dan ontstaat er een beurse plek in het kernwinkelgebied. De V&D zit in het grootste winkelgebouw in de stad, dat prominent aan de Grote Marktstraat, het Spui en de Spuistraat ligt. Als de ramen daar worden dichtgeplakt, is dat toch een smetje. Daar komt nog bij dat een nieuwe huurder door de omvang van het gebouw ook niet een-twee-drie gevonden is. Schoenaker hoopt dat de V&D het redt, niet in de laatste plaats omdat Den Haag de bakermat is van de V&D. In de hoogtijdagen was het een megawinkel, die helemaal tot aan de Nieuwe Passage doorliep. Het hoofdkantoor van Dreesman was gekoppeld aan de winkel, die toen nog zijn entree aan het Spui had. Dat is toch historie die je eigenlijk wilt behouden. Wij hopen dat de partijen eruit komen. Ook het stadsbestuur maakt zich zorgen over de V&D. De wethouders Klein en Wijsmuller gaan binnenkort naar de Leyweg om samen met de ondernemers uit het winkelcentrum te bespreken hoe om te gaan met het vertrek van het warenhuis. Wethouder Revis over groenbeleid: Als je naar de feiten kijkt, moeten we juist trots zijn Door Jasper Gramsma Nu op tal van karakteristieke plekken in de stad bomen worden gekapt en planten een snoeibeurt krijgen, barst de discussie over het gemeentelijk groenbeleid in volle hevigheid los. De actiegroep SOS Den Haag sloeg begin januari in deze krant alarm over kaalslag. Onzin, zegt wethouder Boudewijn Revis (VVD, buitenruimte), die afgelopen week zijn meerjaren onderhoudsplan presenteerde. Om te beginnen: wat is de kern van uw groenbeleid? Kort gezegd is er meer geld voor groen: structureel vijf miljoen euro tot aan Daarmee wordt achterstallig onderhoud ingelopen en maken we de ambitie waar om het niveau van openbare ruimte te verhogen naar hofstaden residentiekwaliteit. Ook is er incidenteel vijf ton extra beschikbaar om een park aan te leggen in de Scheveningse Bosjes en investeren we zeventien miljoen in het Molenvlietpark bij de ingang van de Rotterdamsebaan. Belangrijk bij de uitvoering is de inspraak van de buurt door gezamenlijk wijkvisies op te stellen. Hoe verklaart u de weerstand en het gevoel van kaalslag die dit beleid toch oproept? Bomen gaan iedereen aan het hart, het is een emotioneel onderwerp. Maar ik heb niet de indruk dat veel mensen ontevreden zijn. De stad telt vijfhonderdduizend inwoners die graag groen wonen, die parkeren, en die willen dat het licht en veilig is. Tweehonderd mensen hebben de Facebookpagina SOS Den Haag geliked. Wie erachter zitten en wat dit aantal betekent, weet ik niet. Over de kaalslag kan ik zeggen dat er honderdzestienduizend straatbomen zijn en dat twintig procent van onze stad groen is. Ondanks alle belangen lukt het ons al jaren dit op peil te houden. Als je naar de feiten kijkt, moeten we juist trots zijn. De perceptie dat overal wordt gekapt heeft met het achterstallig onderhoud te maken. Je moet snoeien om groei mogelijk te maken, ook voor komende generaties. De actiegroep trekt de deskundigheid van uw ambtenaren in twijfel als het gaat om groenbeheer. Wat vindt u daarvan? Den Haag heeft niet alleen al jaren een stadsecoloog, maar ook gemotiveerde, innovatieve groenbeleidsmakers. Wij zijn één van de weinige gemeenten die voor elke boom van meer dan tien centimeter omtrek een kapvergunning vereist en we zijn de enige die een door het college benoemde Adviesraad Monumentale Bomen heeft voor zo veel mogelijk behoud. Daarnaast is Den Haag initiator van het Landelijk Kennis-Netwerk Bomen om kennis te delen over bijvoorbeeld het voorkomen van ziektes bij stadsbomen. Daarin lopen we echt voorop. De insinuatie dat onze mensen hun werk niet goed doen, doet dus te kort aan het debat. Als men zegt: ik zou andere keuzes hebben gemaakt, dan is dat fair enough. De kritiek is onder meer gericht tegen de keuzes ten aanzien van park De Horst en landgoed Clingendael. Er zou te grof worden onderhouden zonder rekening te houden met culturele en historische waarden. In tegenstelling tot wat men beweert, is park De Horst echt een succes. Heel veel mensen zijn blij met de voorzieningen, maar je kunt het natuurlijk niet iedereen naar de zin maken. Wat Clingendael betreft: er is een begeleidingsgroep opgezet bestaande uit de Algemene Vereniging van Natuurbeschermers en de wijkvereniging. De plannen zijn getoetst door de Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed. Daarbij is zorgvuldig gekeken naar de bedoeling van het oorspronkelijke ontwerp. De keuze die voorlag was om de lanenstructuur te herstellen of het geheel laten uitgroeien tot een bos. We hebben voor het eerste gekozen, wat betekent dat de beplanting bij de zessprong is teruggedrongen. Zijn er ook punten waarop u het wel eens bent met SOS Den Haag? Op het Van Hoytemaplein is door een misverstand in een ensemble van bomen een afwijkende soort toegepast. Dat is inderdaad niet goed gegaan, daarom gaan we dat herstellen. Verder herken ik mij niet in hun standpunten. WK-held Tim Krul Haags sportman van het jaar In feite zijn sporters uit verschillende takken niet met elkaar te vergelijken. Maar dat maakt het extra interessant dat juist wel te doen. Helemaal als het, zoals afgelopen maandag in het AFAS Circustheater, gaat om sporters uit deze stad. Door Martin van Zaanen Het was Newcastle United-doelman Tim Krul die namens de gemeente tot sportman van het afgelopen jaar werd gekozen. Hoewel de andere genomineerde Niels Feijen in zijn discipline tot de absolute wereldtop behoort en kandidaat nummer drie Kalian Sams met zijn missie het als honkballer in de Amerikaanse Major League te maken, een toonbeeld van doorzettingsvermogen is, vielen de stemmers (vijftig procent publiek via internet en vijftig procent via een vakjury) het meest voor de 26-jarige Krul. Die stopte afgelopen zomer tijdens de kwartfinales van het WK tegen Costa Rica twee penalty s. Het bijzondere was dat hij kort voor de strafschoppenreeks speciaal door bondscoach Louis van Gaal voor die missie in het veld werd gebracht. Ondanks dat Krul geen basisplaats had en Nederland geen prijs won, was de stijlvolle en sinds hij in Engeland speelt ook onverschrokken doelman één van de meest besproken sporters van de planeet. Tevens belandde zijn prestatie stante pede in het collectieve geheugen van alle Oranjefans. Hem op basis daarvan kronen tot Haags sportman van het jaar, daar is een hoop voor te zeggen. Naomi Bij de vrouwen viel de eer te beurt aan hockeyster Naomi van As, die met het Nederlands team wereldkampioen werd. Beachvolleybalduo Madelein Meppelink en Marleen Van Iersel werd de beste sportploeg. Talent werd kickbokser Tony Jas. Coach: Jac Orie (schaatsen). Voor alles was de gala-avond een heldere afspiegeling van het hoge internationale niveau waar deze Haagse sporthelden op acteren. Want geen van de winnaars, behoudens Tony Jas (een inwoner van Rijswijk!), was in staat de award zelf in ontvangst te nemen. Dat gebeurde door een familielid (zus Anouk van As, vader Peter Krul) of manager (Bert Korteling van het beachvolleybalteam).

8 Waarom Hoogvliet? Dagelijks kiezen heel veel mensen voor bewezen de goedkoopste supermarkt Hoogvliet. Want boodschappen doen bij Hoogvliet is meer dan de moeite waard. Naast lage prijzen bieden wij u een groot assortiment, vriendelijke medewerkers, een warm welkom voor u en uw kinderen, winkelgemak, dagelijks verse producten en altijd de hoogste kwaliteit. Want dat is de kracht van Hoogvliet! Onze vriendelijke én deskundige medewerkers staan altijd voor u klaar Elke week méér dan 80 scherpe aanbiedingen! Heel veel biologische en bewuste producten Bewust en gevarieerd eten hoort bij een gezonde en actieve levensstijl. Daarom hebben wij ons assortiment biologische en bewuste producten uitgebreid met gezonde biologische en natriumarme producten, superfoods en suikerbewuste producten. Ook online beschikbaar via Gemakkelijk én efficient uw boodschappen doen! Met één klik doen wij uw boodschappen Suikerbewust Natriumarm Glutenvrij Biologisch Superfood In onze Hoogvliet websuper doet u boodschappen wanneer het u uitkomt. Tijdens de lunchpauze, als de kinderen in bed liggen of op een rustige zondagmiddag. De websuper is altijd open! Wij verzamelen vervolgens uw boodschappen voor u. U hoeft ze alleen nog op te halen bij het afhaalpunt in uw Hoogvliet supermarkt. Zo houdt u tijd over! Kijk snel op

9 Vrijdag 30 januari 2015 > Den Haag Centraal rijswijk<9 Nieuw onderzoek naar Oude Stadhuis De gemeente Rijswijk heeft maar weer eens een onderzoek naar het Oude Stadhuis aangekondigd. Het zoveelste in een poging te redden wat er te redden valt van wat ooit een parel van Rijswijk was. Een nieuwe bestemming vinden voor het Oude Stadhuis zou slechts een kwestie van tijd zijn, dacht men. > Foto: Gemeente Rijswijk Door Klaas-Jan Droppert Het was op voorhand al een erg ambitieus plan voor Rijswijk: twee woontorens, 218 luxe woningen en voorzieningen als een bioscoop. Maar in de tijd dat AM Wonen het project Garden of Delights lanceerde, groeiden de bomen nog tot aan de hemel. Zodoende gaf de gemeente toestemming aan AM Wonen, voor de transformatie van het Oude Stadhuis op de hoek van de Burgemeester Elsenlaan en de Generaal Spoorlaan. Meer dan tien jaar later staat het in 1967 gebouwde en met veel marmer bewerkte Oude Stadhuis te verloederen. De economische crisis en ingewikkelde juridische procedures maakten van de Tuin der Lusten een Rijswijks schijnparadijs. En ondertussen liep de teller voor de gemeente op. Tot voor kort kostte het functieloze gebouw jaarlijks euro aan rentelasten, de laatste jaren is dat euro. En dat was nooit de bedoeling geweest van de gemeente die in 2003 het Oude Stadhuis verliet voor het flatgebouw Hoogvoorde. De groei van het ambtelijk apparaat en het dure onderhoud waren redenen om te vertrekken en een nieuwe bestemming zou slechts een kwestie van tijd zijn. Dacht men, want nadat AM Wonen via tender de opdracht kreeg ging het al gauw mis. Door de economische crisis kwam het plan nooit van de grond. Vervolgens hielden AM Wonen en de gemeente elkaar in een jarenlange juridische wurggreep. Contractbreuk betekende een schadevergoeding van twintig miljoen euro plus de kosten van de ontwikkeling van een nieuw plan. Sloop Toen AM Wonen en de gemeente uiteindelijk de gordiaanse knoop ontrafeld hadden, verbaasde de gemeente haar inwoners door voor het alternatief opnieuw met AM in zee te gaan! Er zijn maar weinig projectontwikkelaars die zulke grote projecten kunnen realiseren, luidde de verrassende uitleg. Maar ook dit project strandde, waarna AM Wonen definitief afhaakte. In 2013 leek een medicijn ontwikkeld te zijn voor wat met recht een hoofdpijndossier kan worden genoemd. Maar ook een plan voor luxe zorgwoningen zou nooit uitgevoerd worden, waardoor sloop de enige optie leek. De gemeenteraadsverkiezingen van 2014 zorgden ervoor dat het Oude Stadhuis nog een kans krijgt. Drie van de vijf collegepartijen willen het gebouw behouden en proberen om (een deel van) de oude functies in ere te herstellen. Het zou bijvoorbeeld in de toekomst weer mogelijk moeten zijn in het Oude Stadhuis te trouwen. Probleem is wel dat de gemeente tot 2023 een huurcontract met de eigenaar van Hoogvoorde heeft. Omdat deze niet van plan is dit contract te verscheuren, kan de gehele ambtelijke organisatie (voorlopig) niet terugverhuizen. Terugkeer kost naar schatting, inclusief het afkopen van het huidige contract, 35 miljoen euro. Na afronding van het onderzoek zijn de definitieve cijfers bekend. De gemeenteraadsverkiezingen van 2014 zorgden ervoor dat het Oude Stadhuis nog een kans krijgt Het nieuwe bouwkundige onderzoek, dat vorige week aan BBN adviseurs uit Houten is gegund, moet aantonen wat er in het Oude Stadhuis nog mogelijk is. De bouwkundige en constructieve staat, de technische installaties en de omvang van het aanwezige asbest moeten in kaart worden gebracht. Over wat er in het Oude Stadhuis moet komen, blijft de gemeente nog vaag. Een Huis van de Stad wordt genoemd, waarbij het gebouw de identiteit van Rijswijk versterkt, duurzaam is en aan bezoekers en mensen die er werken gemak biedt. In het tweede kwartaal van 2015 worden de onderzoeksresultaten verwacht. Ondertussen staat het Oude Stadhuis, op zeven bewoners van de antikraak-organisatie Ad Hoc na, al twaalf jaar leeg. En in die situatie komt ook de komende jaren geen verandering. Rijswijkse Herenstraat zit in de lift Luxe winkelen in een historische omgeving Nog niet zo heel lang geleden kende de Herenstraat in Rijswijk mindere tijden. Veel leegstand en weinig initiatieven. Maar momenteel maakt de winkelstraat een bloei door. Met luxe winkelen in een historische omgeving onderscheidt de straat zich duidelijk van omringende winkelgebieden. Door Klaas-Jan Droppert Vraag een Hagenaar naar zijn favoriete plek in Rijswijk en hij of zij zal zeer waarschijnlijk de Herenstraat noemen. De straat die ergens tussen 1150 en 1200 op een strandwal is aangelegd. Met zijn karakteristieke dorpspomp bij de protestantse Oude Kerk uit de vijftiende eeuw, die s avonds zo mooi is uitgelicht. Met Museum Rijswijk in het voormalige woonhuis van dichter Hendrik Tollens, waardoor winkelen net even anders is dan elders. Luxe winkelen in een historische omgeving, zo noem ik het, zegt Nicolet van Graafeiland, sinds 2012 voorzitter van de winkeliersvereniging. Dat is te zien aan de uitstraling van de panden, die grotendeels in de oorspronkelijke stijl opgeknapt zijn. En wie goed kijkt, ziet bordjes naast verschillende deuren, waarop de geschiedenis van het pand beschreven staat. Dat zorgt er toch voor dat je in een andere setting je boodschappen doet. Maar dat geldt net zo goed voor de zaken in de historische panden. Natuurlijk zijn er in Oud-Rijswijk ook supermarkten, maar we hebben vooral veel speciaalzaken. Een ambachtelijke slager en bakker, een goede brillenzaak of een goede elektrozaak. Als je van boodschappen doen een leuk uitje wil maken, dan moet je in Oud-Rijswijk zijn. De mogelijkheden worden vergroot dankzij de aanwezigheid van diverse horecazaken en Museum Rijswijk. Daarin gaan we ook meer combinaties zoeken. Dat je bijvoorbeeld na een bezoekje aan het museum op vertoon van je kaartje een kopje koffie in een van de horecagelegenheden kan nuttigen. Met leegstand in slechts zeven van de 150 panden (4,6 procent tegen landelijk 6,9 procent) zit het winkelcentrum in de lift. Dat merk je aan alle kanten. De winkeliers zijn positief en er gebeurt meer. In december trokken we een record aantal van vijfduizend bezoekers bij de Christmas Shopping Night. Dit jaar doen we weer veel rond Valentijnsdag, Vaderdag, Moederdag, Pasen en Sinterklaas. Ook het Zomerfeest heeft een verrassing, de modeshow in april wordt groter en we zullen net als in 2014 een Sinterklaashuis hebben, waar de Goedheiligman overnacht. Onnodig Eigenlijk kent het winkelgebied maar één minpuntje: de invoering van het betaald parkeren afgelopen jaar. Totaal onnodig voor Oud-Rijswijk en de winkeliers. zeker in de horeca, hebben ze er last van. Op het moment dat mensen zeggen dat ze naar Leidsenhage gaan, omdat je daar niet hoeft te betalen is dat enorm zonde. Die klanten hadden in Oud- Rijswijk moeten winkelen. Nu is het betaald parkeren van tot uur. Voor personeel en bezoekers dus enorm onhandig. Zou het van tot uur zijn, dan is het geen probleem. Maar ja, daar wil de gemeente nog niet aan. Officieel is het betaald parkeren nog een proef maar iedereen kan wel op zijn klompen aanvoelen dat het definitief wordt. Maar Van Graafeiland laat zich er niet door uit het veld slaan. Daarvoor timmert het winkelgebied te veel aan de weg. Er zijn nog genoeg plannen. Zo willen we meer met social media doen. We hebben al 1250 volgers op Facebook en we gaan onze website vernieuwen. Dat wordt een site waarbij je virtueel door de straat loopt en bij de verschillende zaken naar binnen kan gaan. Enkele jaren geleden zouden het plannen voor de lange termijn zijn, nu is deze aan het einde van het jaar in de lucht. Dankzij het nieuwe elan in de Herenstraat kunnen we al eerder stappen voorwaarts maken. Voor meer informatie over de Herenstraat en Oud-Rijswijk zie De karakteristieke dorpspomp bij de protestantse Oude Kerk uit de vijftiende eeuw wordt s avonds uitgelicht. > Foto: Gemeente Rijswijk

10 10>interview Den Haag Centraal > Vrijdag 30 januari 2015 Vilan Schrijfster Helga Ruebsamen Ik ben geen Ziggo opgezegd deelnemer, ik ben Het bleek nog niet zo gemakkelijk als ik dacht om mijn televisieabonnement op te zeggen, en dat kwam waarschijnlijk doordat een leven zonder tv iets onvoorstelbaars is. Is dat wel een leven? Neen, dat is een misverstand, wisten ze bij Ziggo. Om problemen te voorkomen, diende ik de opzegging vergezeld te doen gaan met ten eerste de motivatie voor opzegging en ten tweede een telefoonnummer. Hebben ze je eenmaal te pakken als klant, dan laten ze je niet zo gemakkelijk meer gaan. Ik gaf als motivatie dat ik meer boeken ging lezen en dus geen tijd meer had voor de televisie. Binnen een week belde Ziggo me op. Lézen? informeerde een jongeman, met hoorbaar ongeloof in zijn stem. Precies, zei ik tevreden. Zo veel als menselijkerwijs mogelijk is. Even was het stil. Toen vroeg hij: Kunt u dat herhalen? Op dat moment besloot ik hem zijn telefoonscript te laten afdraaien, om zo het gesprek voor Ziggo en mij simpel te houden. U bent al jaren klant bij ons. En ik: Dat klopt. Hij: We danken u daarvoor en als u klaar bent met lezen, kunt u altijd weer klant worden en televisie gaan kijken. Ik zei: Fijn. En hij weer: Uw abonnement zullen wij stopzetten op 14 februari, waaraan hij met een valse ondertoon uitlegde: Dat is op Valentijnsdag. In orde, vond ik. En dan wens ik u een héle fijne dag toe. Dankuwel, kwam ik nog, in een kinderachtig verlangen naar het laatste woord. Drie dagen later kwam de bevestiging van de opzegging, de dag erna gevolgd door een emotionele brief van de klantenservice. Ze wilden dat ik met spoed opbelde, tegen een normaal tarief, dat was vooral om te voorkomen dat ik te veel betaalde of anderszins in de problemen verzeilde door mijn opzegging. Die brief stuurde ik retour met de aantekening dat de zaak opgelost was. Daar blijft het vast niet bij. Ziggo zal schrijven en bellen, tot ik ben teruggekeerd van mijn heilloos voornemen om meer te gaan lezen. Want zij weten wat er werkelijk toe doet in het leven en dat is hun tv-abonnement. Ze willen me dus redden, al gaat dat niet gratis. En ik? Ik voel me bevrijd. Het toestel kan de deur uit, waardoor er ruimte komt voor een boekenkastje waarin ik oeroude romans zal opstapelen. Ja, ik word steeds excentrieker, daar zou je bijna een tvdocumentaire over kunnen maken. Laat Ziggo het maar niet horen. Vilan van de Loo een waarnemer In ons van media en commercie doordrenkte tijdperk zijn auteurs die wars zijn van publiciteit op de vingers van één hand te tellen. En van goede auteurs wier werk zo ongeveer uit hun handen moet worden gesoebat, hebben we er maar eentje: Helga Ruebsamen (80). De veel gelauwerde schrijfster verschanst zich al jaren met poedel en kat achter de met bruidssluier getooide muren van haar huis in Scheveningen. Den Haag Centraal smaakte het genoegen bij haar te gast te zijn naar aanleiding van haar bundel vertellingen Ruimschoots op tijd. Door Vera de Jonckheere Helga Ruebsamen schrijft sprankelend, beeldend en geestig over de meest uiteenlopende werelden, met een uitbundige hang naar de rafelrand. Haar verhalen over het leven buiten de gebaande paden verbinden de Haagse chic met de zelfkant: de afstand tussen die twee is minder groot dan nuffig Den Haag zelf denkt. De zelfkant heeft zij uit en te na leren kennen, niet alleen als journaliste bij de toenmalige deftige Haagse courant Het Vaderland, maar ook op de inmiddels lang achter haar liggende kroegtochten in het hart van onze stad. Zo vol overgave dat zij en haar eerste echtgenoot, jazztrompettist Serein Pfeiffer, na hun uitjes regelmatig op het politiebureau Buitenhof belandden. De frequentie leidde ertoe dat de agenten voor hun hond, die altijd van de partij was, een eigen hok timmerden. Lief hè?, zegt ze stralend bij de herinnering. Jammer dat het bureau er niet meer is met zijn strategische ligging in het epicentrum van kroegen. Na de beëindiging van hun huwelijk kwam Pfeiffer in 1970 onfortuinlijk aan zijn einde, neergestoken door zangeres Greetje (ex van auteur F.B. Hotz). Ruebsamens tweede echtgenoot, verzetsman Kas de Graaf, overleed aan kanker: op haar eenenveertigste was zij (opnieuw) weduwe. Zonder een spoor van zelfbeklag, zij houdt zich liever groot. Alleen-zijn beschouwt ze als een luxe, zij het nooit zonder hond en kat. Je kunt alleen maar schrijven in afzondering. Met Ruimschoots op tijd levert zij opnieuw een proeve van haar meesterschap met negentien vertellingen als zwarte diamantjes. Haar werk wordt uitgegeven door Contact, maar toen Nico Keuning van Reservaat haar benaderde, werkte zij zeer gevleid graag mee aan de uitgave van een nieuwe bundel. Nico Keuning is een aardige, nog zelf in zijn bedrijf investerende uitgever van auteurs als Heere Heeresma, Jan Arends en Joop Waasdorp: eigenzinnige zonderlingen bij wie ik me wel thuis voel. Titel en foto op de omslag van het boek verwijzen naar de schrijfcursus die Ruebsamen gedurende twee jaar gaf in de Penitentiaire Inrichting Haaglanden in Scheveningen, door haar kortweg als bajes aangeduid. In 1991 werd ik ter gelegenheid van het 150-jarig bestaan van de bajesbibliotheek uitgenodigd om hier om de hoek schrijfjuf te worden. Uit goede wil en oprechte interesse ging ik op het verzoek in. Gevangenisbibliothecaris Terwiel plaatste haar bij een speciale doelgroep gedetineerden Binnen de gevangenismuren kom je geen andere mensen tegen dan erbuiten op de BIBA (Bijzondere Individuele Begeleidings Afdeling). De moeilijk plaatsbare, zeer intelligente figuren. Allen als geniaal getest. Mensen dus die zich al helemaal niet kunnen handhaven in het keiharde gevangenisregime dat onder delinquenten heerst, met wreedheden onderling waar je hart van omdraait. Zij waren echt de klos. Altijd onder de wonden, alles werd ze afgepakt. Voor deze begaafde bajesklanten werden beeldhouwers, musici en auteurs binnengehaald; de minder geletterden of opgeleiden voelden er niets voor. Het interesseerde mij hoe een mens ertoe komt om de scheidslijn te passeren en iemand koud te maken. Wat weerhoudt je ervan of welke omstandigheid geeft je nu juist de impuls ertoe? Ik ben er in zoverre wijzer geworden dat ik nu weet dat een oordeel niet mogelijk is. Jij en ik kunnen daar net zo goed verzeild raken: even toevallig als zo n beetje alles eraan toe gaat in dit leven. Binnen de gevangenismuren kom je geen andere mensen tegen dan erbuiten. Met het advies Bezie de mens, niet het delict vervoegde zij zich de eerste avond bij de gevangenis. Moederziel alleen op de binnenplaats bedacht ze dat ze er nóóit aan had moeten beginnen. Met een blik op het goedgevulde fietsenhok: Ik vraag mij af of ik mij niet op het laatste moment van mijn missie zal drukken en met een gejatte fiets rechtsomkeert zal maken. Huurmoordenaar Voor het eerder in NRC verschenen verhaal Kerstdiner in de bajes zijn de deelnemers aan de schrijfwerkgroep van andere namen voorzien. Ze wil wel kwijt dat Ferdi E. de >Foto: Piet Gispen intussen overleden ontvoerder en moordenaar van Gerrit Jan Heijn en een Chinese huurmoordenaar tot haar pupillen behoorden. Ferdi E. ging gebukt onder de aandacht van journalisten die voortdurend onder de poort doorliepen om hem te spreken. Aan die vreselijk beroemde man viel echter geen lol te beleven. Een zwaarmoedig, introvert, zwaar gestoord mens waar niets uit kwam. Doodzielig natuurlijk, zo n vreselijk misdrijf door zo n tragisch iemand. Van de Chinees daarentegen ging veel warmte, vrolijkheid en medemenselijkheid voor zijn medegevangenen uit. Merkwaardig voor een huurmoordenaar, maar zo zie je, zegt ze met iets van tevredenheid. Al je vaste wereldbeelden worden in de bajes omvergeworpen. Tot mijn verbazing hadden al die figuren ook nog aanbidsters buiten; sommigen maakten daar dankbaar gebruik van. Zelfs de in Lima (Peru) gedetineerde Van der Sloot los van al het vreselijke wat hij gedaan heeft toch een onaantrekkelijke vent met een akelig hoofd, een verwend kreng beleeft menig romance met de buitenwacht. Met grote stelligheid wijst ze van de hand dat het gevoel dat zij voor de Chinees opvatte iets met een Pleegzuster-Bloedwijncomplex van doen had. Mij verbaasde de tegenstelling dat een zo beminne-

11 Vrijdag 30 januari 2015 > Den Haag Centraal interview<11 De meeste bestsellerkopers zijn geen lezers de grote charme van deze stad is, zoals ze het in een interview met Vrij Nederland verwoordde. lijk mens tot dingen kan komen die niet te rijmen zijn met zijn goede aard én afkomst. Niets dan artsen en chirurgen in zijn familie. Hij was een weldaad voor iedereen: kookte voor zijn medegevangenen en verpleegde ze zo nodig. Toch legde hij in opdracht van zijn geliefde twee mannen om. En hij zou het weer doen voor die vrouw die hem misbruikt had. Zij liet niets meer van zich horen. Waarheid Na het overdonderende succes van de in 1997 verschenen autobiografische, prachtige roman Het lied en de waarheid lijkt Ruebsamen meer dan ooit de luwte te verkiezen boven het circus dat publiceren met zich mee lijkt te moeten brengen. Zij twijfelt hartgrondig over het al jaren geleden aangekondigde deel twee. Het lied en de waarheid is maar een klein onderdeel van een enorme bulk verhalen en autobiografische aantekeningen waaraan ik nog voor het overlijden van mijn moeder in de jaren tachtig van de vorige eeuw ben begonnen. Qua materiaal zou ik deel twee zó kunnen componeren, maar als ik denk aan de gevolgen. Zij weet eigenlijk niet of de wens om verdere delen te publiceren het zal winnen van haar aarzeling. Dit is niet koket: ik ben evenmin ooit uit geweest op de publicatie van mijn verhalen. Ik werkte als journalist voor Het Vaderland en zag het schrijven van verhalen als een uitlaatklep, zoals een ander gaat hardlopen of op een yogamatje gaat liggen. Geestelijke oefeningen zou je het kunnen noemen. Ze schreef nu juist om aan haar eigen leven te ontkomen, niet om er ook nog eens uitgebreid in bladen en op radio en tv over te moeten vertellen. Dat is geen valse bescheidenheid. Als journalist was ik gewend om artikelen van mezelf terug te lezen en er vaak niet malse kritiek op te krijgen. Ik begon ernaast te schrijven voor mijn plezier, om dingen te ontdekken. Dat plezier was even ver te zoeken. Over Het lied en de waarheid haar meest vertaalde, best verkopende boek heeft ze een ongelooflijke hoop gezeur en gedoe gekregen. Niet alleen van haar drie jaar jongere broer, die haar boos voor fantast uitmaakte, maar ook door de veelheid van reacties. Zij verbaast zich erover dat mensen het prettig vinden om te weten dat het echt gebeurd is. Men kwam met eigen verhalen naar haar toe, ze werd ineens uitgenodigd om gamelanavondjes op te luisteren. Allemaal extra werk dat niets met het eigenlijke werk heeft te maken, ja: ook de aardige reacties van al die lieve mensen die ik niet onbeantwoord wilde laten. Ze realiseert zich, met een van haar regelmatig opklinkende grinnikjes, als een chagrijnig en pissig oud wijf te klinken. Goedlachs en geneigd tot vriendelijkheid als zij is, kan dat ten stelligste ontkend worden. Ze wil best aardig zijn, maar haar bezwaar is dat het niet meer om het vak gaat maar over persoonlijke dingen. Met de spreekwoordelijke wijsheid van nu denkt ze dat ze beter haar mond had kunnen houden over het autobiografische. Ik heb het gezegd omdat het voor mij het moeilijkste is wat ik kan doen; niét vanuit de behoefte om waargenomen te worden zoals Heleen van Royen of te genieten van het beroemd en veelgevraagd zijn zoals Connie Palmen. Geen kwaad woord overigens over deze collega s, maar zij dartelen graag in het licht van de schijnwerpers en ik blijf liever mopperend achter de schermen. Ik ben geen deelnemer, ik ben een waarnemer. Hier is Het mag een gelukkig toeval heten dat goede vriend en Bzztôh-uitgever Phil Muysson naast haar stond toen zij op een dag in 1988 haar antwoordapparaat afspeelde. Het goed bekeken VPRO-televisieprogramma Hier is.. Adriaan van Dis nodigde haar naar aanleiding van de verhalenbundel Op Scheveningen uit. God verhoede, zei ik, mijn kop op tv, ik moet er niet aan dénken. Phil bleef even stil en zei toen bedachtzaam: Nou Helga, dan gooi je wel dertigduizend gulden, hup, zo de plomp in. Ik krabde op mijn hoofd, er was het nodige te doen in dit huis en hoewel ik hem toch niet helemaal geloofde, zegde ik toe te komen. Phil zou me bijstaan, dat hielp. En jawel hoor, in de week na het programma volgde de ene druk na de andere en meer dan guldens rolden binnen. Denk maar niet dat het boek meer werd gelezen dan eerder werk, hoor. Dit was louter publicitair effect: de meeste bestsellerkopers zijn geen lezers. Mijn telbare trouwe lezers heb ik vanaf het eerste uur, vanaf mijn debuut in de jaren zestig. Maar toen werd van de ene dag op de andere op straat door volslagen onbekenden naar haar gezwaaid en geroepen en het was lange tijd met haar rust gedaan. In haar boek Op Scheveningen werd Den Haag op de kaart gezet, in een onvermoede, woest rode gloed. Achter het gezapige Haagse smoel bleek een wereld schuil te gaan vol kroegen en bordelen, wellust, verlopen en onaangepaste types en overvloedige stromen alcohol. De onverstoorbaarheid van haar personages getuigt van het Haagse karakter. Alles wat onaangenaam is en de rust kan verstoren wordt in Den Haag nu eenmaal straal genegeerd. Hetgeen meteen Overlever De overlever die zij is, kijkt liever niet te vaak terug op de acht achter haar liggende decennia. In haar huis geen fotootjes in zilveren lijstjes. Vertederend en aandoenlijk, hoor, daar niet van, maar tussen de inmiddels een stuk oudere levenden staan dan ook de dooien. Ze huivert. Liever houdt zij zich bezig met het hier en nu. De lijn van haar stevige grootmoeder en moeder familie van kenaus zet zich overtuigend voort in haarzelf, haar dochter (53), twee kleindochters en vierjarige achterkleindochter Pippa. Het is een wonderlijk voorrecht om bij leven en welzijn vier generaties onder ogen te mogen zien, zegt ze, en zo heeft de ouderdom nog wel meer verrassingen in petto. Maar de fysieke kant van het oud worden vergelijkt ze met de onvermijdelijke mankementen van een oude auto. Natuurlijk gaat het systeem op den duur haperen. Ik houd van oude auto s omdat ze zo dapper blijven meedraaien, terwijl ze allang naar de schroot verlangen. Je mag het ze niet kwalijk nemen dat ze je midden in een plensbui in of all places Hilversum laten steken omdat ze even moeten rusten. Ook kunnen ze vaak s ochtends niet meteen op gang komen. Een ouder wordend lijf doet precies hetzelfde onderweg naar de keuken kan je knie ineens protesteren en daarom staat tegenwoordig dat lelijke krukje midden in de gang. Ze lacht er vrolijk om. Je moet er wel de humor van in blijven zien. Zéker niet de hele dag zeggen dat je geen achttien meer bent. Ik vond het trouwens geenszins een lolletje om achttien te zijn. Blij dat ik dát overwonnen heb.

12 12>opinie Den Haag Centraal > Vrijdag 30 januari 2015 Hoe zie jíj onze stad, ons Den Haag, in de toekomst? Door Richard de Mos advertentie Dé biologische moestuinwinkel in de stad Ga naar: mensentuin.nl/wordvriend facebook.com/mensentuin Hoe ziet Den Haag er over tien, twintig jaar letterlijk uit voor ons en onze kinderen? Geven woonomgeving, wijken en architectuur van onze stad dan nog een fijn en vertrouwd gevoel, zodat je graag wilt wonen, leven en werken in Den Haag? Hoe maken we als burgers, maar ook als gemeentebestuur, de kans daarop zo groot mogelijk? En hoe borgen we als stad ons unieke karakter en verliezen we ons niet in wezensvreemde nieuwbouw? Dat zijn vragen die misschien wel te weinig en fragmentarisch aan bod komen in de gemeenteraad en ondersneeuwen in de discussie van alledag en een deelplannetje hier en daar. Dat zie ik graag veranderd middels een open, toekomstgericht debat met alle inwoners van onze stad, met af en toe de nodige terugblikmomenten. Dat is nog eens Vertrouwen op Haagse Kracht, het motto van ons college van burgemeester en wethouders, dat hierover in het coalitieakkoord opmerkte: De Hagenaars krijgen meer invloed en meer verantwoordelijkheid, zodat niemand achterblijft. Zo komen wij samen vooruit. Onze huidige burgemeester Jozias van Aartsen waagde zich bovendien in een vorig politiek leven als VVDleider eens aan een toekomstbeeld van Nederland als het New York van Europa. Los van wat je van dit specifieke vergezicht mag vinden, is het hebben van een toekomstvisie wat mij betreft zeer nuttig en niet slechts bellenblazen. Dit omdat we dan als gemeenschap kunnen aangeven welke kant we op willen met onze mooie stad Den Haag, maar misschien ook en vooral welke kant we niet op willen gaan. Laten we het eens concreter maken met een paar voorbeelden. Terugblikkend is zo n beetje iedereen van mening dat de bouwkundige ingrepen in Scheveningen letterlijk en figuurlijk de schoonheidsprijs niet verdienen. Te grootschalige, onpersoonlijke en weinig karakteristieke nieuwbouw onttrekt prachtige gebouwen als het Kurhaus inmiddels al decennialang aan het oog. Meer actueel wordt Scheveningen-haven nu eveneens geweld aangedaan door een te eenzijdige nadruk op woningbouw ten koste van havengebonden activiteiten. Even verderop, voorbij de haven, heeft de gemeente een foeilelijk Zuiderstrandtheater neergelegd. Het gemeentebestuur omzeilde hierbij gemakshalve de welstandscommissie door te verkondigen dat het gebouw tijdelijk is en maar voor vijf jaar neergezet. Om bij monde van wethouder Wijsmuller bij de opening direct daarna weer te verklaren dat het theater misschien langer blijft staan. Zo kun je toch niet besturen? Onze andere badplaats, Kijkduin, blinkt van oudsher uit in een gezellig soort kleinschaligheid. Die dreigt in nieuwe plannen echter eveneens geweld te worden aangedaan. Het gemeentebestuur zoekt ondanks eerdere beloftes namelijk de vernieuwing toch weer voornamelijk in vergroting van bouwvolumes zodat je de genoemde sterke punten tenietdoet. Door een gebrek aan historisch besef in de raad, de zucht naar geld en schaalvergroting in de markt en opportunisme in het stadsbestuur, lijken de kansen voor mooie gebouwen voortdurend te slinken. En lijkt de komst van lelijke gebouwen, met meer volume, niet te stoppen. Een andere tendens is dat veel openbare voorzieningen (zoals onderwijs) uit woonwijken verdwijnen en ergens centraal in de stad worden bijeengevoegd. Dit maakt wijken eenvormiger (uitsluitend nog op wonen gericht) en schraler. Voor de mooie Metropole-bioscoop is tien jaar terug een ander gebouw in de plaats gekomen. Het heeft veel meer lagen, maar veel minder uitstraling. Vele mooie kerkgebouwen dreigen te verdwijnen; daar moet echt een gemeentelijke visie voor komen. Zijn er kerken die dermate gezichtsbepalend zijn dat we als stad moeten proberen ze te behouden? Nu zit er op alle gebouwen een bestemming, dus je hoeft als gemeente niet lijdzaam in alle nieuwe (afbraak)plannen mee te gaan. Er zijn in die zin ook goede voorbeelden, voorbeelden die aantonen dat mooie gebouwen met een nieuwe functie overeind kunnen blijven, zoals het voormalige politiebureau (en voorheen huishoudschool) aan de Archimedesstraat, waarin nu woningen en medische voorzieningen zijn ondergebracht. Een ander mooi voorbeeld is de kerk in Transvaal waarin nu publieke voorzieningen huizen. De gemeente gaat binnenkort een Kinderombudsman aanstellen. Misschien is het voor onze kinderen ook van belang om een stadsarchitect aan te stellen die de kwaliteit van onze leefomgeving in de gaten houdt, de waan van de dag ontstijgt en een toekomstperspectief voor onze mooie stad kan schetsen. Het is in ieder geval nuttig om als stadsbestuur een stadsbreed debat aan te gaan met alle Scheveningers, Hagenaars en Hagenezen: Hoe zie jíj onze stad, ons Den Haag, in de toekomst? Richard de Mos is fractievoorzitter van de lijstsamenvoeging Groep de Mos/Ouderen Partij in de Haagse gemeenteraad Crowdfunding Help mee de biologische moestuinwinkel in Den Haag te realiseren en doneer! Vervuilende bestelbusjes en personenauto s in de stad behoren wat Vianen betreft binnenkort tot de verleden tijd. > Foto: DHC/Liza Letsch Milieuzone is bittere noodzaak Door Inge Vianen Parijs, Londen en Berlijn: alle drie hebben ze strenge milieuzones. De meest vervuilende auto s en busjes komen daar simpelweg de stad niet meer in. Waarom? Omdat deze wereldsteden de gezondheid van hun inwoners niet in gevaar willen brengen door de uitlaatgassen van auto s. Langdurige blootstelling aan zelfs lage concentraties luchtvervuiling leidt namelijk tot longkanker, astma, hart- en vaatziekten en verminderde longfunctie. Bovendien kan luchtvervuiling vroeggeboorte veroorzaken en tot verminderde leerprestaties bij kinderen leiden. Alle reden dus voor strenge maatregelen. Zo wordt in Berlijn niet alleen vrachtverkeer uit het centrum geweerd, maar mogen ook de meest vervuilende personenauto s er niet in. Toen in Parijs de concentraties fijnstof in de lucht hoog waren, mochten alleen auto s de weg op met een nummerbord dat eindigt met een even cijfer; de dag erna mochten alleen de oneven nummers de weg op. En Londen lanceerde eind vorig jaar zelfs een ultra-low milieuzone waar alleen nog de allerschoonste auto s in mogen. Internationale stad Den Haag heeft ook een milieuzone. En daar houdt de vergelijking met Parijs, Londen en Berlijn dan ook op. Want vervuilende bestelbusjes en personenauto s mogen nog steeds de stad in en op de centrumring rijden nog altijd veel vieze vrachtwagens. Op verzoek van de gemeenteraad liet het college daarom een onderzoek uitvoeren naar de effecten en kosten van uitbreiding en intensivering van de milieuzone. De uitkomsten daarvan waren duidelijk: de uitbreiding tot en met de centrumring heeft een groot effect op de luchtkwaliteit. Intensivering door bestelbusjes te weren, verdubbelt het effect zelfs. Dat komt doordat in de huidige milieuzone ongeveer 6 à 7 keer zoveel bestelbusjes rondrijden als vrachtwagens. De kosten blijken ook reuze mee te vallen. Die bedragen voor uitbreiding eenmalig ongeveer en jaarlijks Als de milieuzone geïntensiveerd wordt, zullen naar verwachting eigenaren van bestelbusjes een beroep doen op financiële compensatie. Bij een compensatiebedrag van zal dit de gemeente 3,75 miljoen euro kosten. Al met al bedragen waar een stad met een totale begroting van 2,5 miljard euro zich geen grote zorgen over zou hoeven maken. Dat is goed nieuws. Maar dan nu het slechte nieuws. In het coalitieakkoord staat: De bestaande milieuzone wordt niet uitgebreid. Tijdens een debat in de Haagse raad lieten D66 en HSP weten dat dat het gevolg is van onderhandelingen. Maar over volksgezondheid onderhandel je niet, dat weten zelfs de grootste wereldsteden. Een milieuzone is geen luxe, maar bittere noodzaak. Inge Vianen is fractievoorzitter van GroenLinks in de Haagse raad

13 DHC winkelen groen society en meer... Stadslandbouw groeit als kool Xx. Een kas voor stadslandbouw in de Cartesiusstraat. Foto: Bart van Vliet Foto: PR Haags OBJECT Vorige week lanceerde de Haagse herenmodeontwerper Marije de Haan haar eerste ready to wear collectie op Amsterdam Fashion Week. Voor het seizoen herfst/winter 2015 liet ze zich inspireren door de psycho-analyses van Sigmund Freud en het werk van Francis Bacon. Deze outfit bestaat onder meer uit een moderne versie van de bandplooibroek en een grof gebreide trui met lange col. De schoenen zijn ontwikkeld samen met het Haagse HUB footwear. Prijzen: broek 160,00, trui 220,00, T-shirt 80,00, schoenen vanaf 200,00 Voor meer informatie: De initiatieven van stadslandbouw in Den Haag zijn in kaart gebracht. Wat blijkt? Op minstens 110 plekken in de stad wordt op een of andere manier aan kleinschalige voedselteelt gedaan. En dat aantal groeit met de dag volgens wethouder Joris Wijsmuller. Een tussenstand. Door Jasper Gramsma D e kaart van Den Haag met daarop een inventarisatie van stadslandbouwprojecten kleurt groen. Goed nieuws, vindt wethouder Joris Wijsmuller (Haagse Stadspartij, duurzaamheid). Deze initiatieven stimuleren mensen om elkaar te ontmoeten, om opgebouwde kennis te delen en inspiratie op te doen voor een eigen project. Het belang ervan is wat hem betreft veelledig: Allereerst creëert stadslandbouw kennis over voedsel: waar komt het vandaan en hoe wordt het geproduceerd? Weten wat je eet heeft niet alleen te maken met je eigen gezondheid, maar ook met maatschappelijk bewustzijn. Veel van ons voedsel maakt duizenden kilometers voor het op ons bord belandt, dus uit het oogpunt van duurzaamheid is het goed om die keten wat korter te maken. Een ander aspect is de sociale verbondenheid die door stadslandbouw wordt bevorderd. De tuinen zijn vaak ontmoetingplekken die bijdragen aan de emancipatie. Als voorbeeld noemt Wijsmuller de biologische moestuin Het Welpje in het Zeeheldenkwartier. Woningcorporatie Haag Wonen zou in de Roggeveenstraat een rijtje huizen slopen, maar dat plan is gestagneerd. De bewoners zijn daarop zelf een initiatief gestart voor een gemeenschappelijke tuin. Doordat men met elkaar in contact kwam, is er een gesprek ontstaan over overname van de woningen om er een eigen corporatie van te maken. Om de stand van stadslandbouw inzichtelijk te maken, trekt projectleider Tom Voorma erop uit: Wat ik zie, is heel uiteenlopend, vertelt hij. In het Florence Nightingalepark heeft iemand één bedje waarop vijftig verschillende groenten groeien. Hij heeft zelf een verrijdbare kas ontwikkeld en is helemaal zelfvoorzienend. Bedrijfsverzamelgebouw De Schilde aan de Televisiestraat is daarentegen grootschalig, daar wordt soms zelfs aan commerciële stadslandbouw gedaan. Hotspots Het aantal hotspots is een momentopname, want er staan alweer nieuwe projecten op stapel. De wethouder: Binnenkort praat ik met Foodscape Schilderswijk over een voedselinitiatief in de tuinen achter de te heropenen bibliotheek. Ook het braakliggende stuk grond aan de Jan Luikenlaan in Moerwijk staat nog niet op de kaart. Daar zijn nu hekken geplaatst waarachter van alles verbouwd wordt in samenwerking met de kerk, een positieve spiraal in een kwetsbare buurt. Kortom, er is nog veel meer dan de kaart nu laat zien. Dat stadslandbouw in Den Haag een aanjager kan zijn voor innovatie in het nabijgelegen Westland bewijst De Schilde. In het gebouw maakt men gebruik van het opkomende Zwitserse Aquaponics : een gesloten circuit van kruidenteelt en visteelt. Juist in de stad kun je dit soort dingen zichtbaar maken en telers en investeerders bij elkaar brengen, aldus Wijsmuller. Toch is de wethouder voorzichtig met zijn ambities: De stad zal nooit een alternatief zijn voor voedselproductie en dat moeten we ook niet willen. Dit is ook geen nieuwe banenmotor, want daarvoor heb je meer productie nodig. Het mooie van stadslandbouw is dat de initiatieven met name vanuit de samenleving zelf komen. Vooral de versterking van het bewustzijn en sociale cohesie zijn daarom de inzet: eigenaarschap en betrokkenheid kweken bij de eigen leefomgeving. Dat willen we faciliteren, zonder alles in regels en gekwantificeerde doelen vast te leggen. Een specifiek stadslandbouwpotje is er niet, maar via onder meer stadsdeelbudgetten is wel subsidie mogelijk. Verder proberen we de kennis over stadslandbouw samen te brengen en toegankelijk te maken, legt Wijsmuller uit. Door het bezoeken van de projecten is er een duidelijk beeld van de vragen die leven. Bijvoorbeeld over regelgeving, het ter beschikking stellen van grond en de beste rechtsvorm, maar ook hoe het zit met infectiegevaar door uitwerpselen van huisdieren. Nu vindt elk initiatief nog zelf het wiel uit, dat kost soms wel een jaar. Dus bundelen we de informatie op een startpagina die nu in de maak is. Op vrijdag 30 januari vindt de tweede Stadslandbouw netwerkbijeenkomst plaats vanaf uur bij Duurzaam Den Haag, Brouwersgracht 2. De kaart met nadere informatie over alle projecten is te vinden op Vrijdag 30 januari 2015 Den Haag Centraal 13

14 Column: juridisch Winkelen. Celeste is d Kleine wassies Eigenlijk vond meester Atticus dat hij zou moeten stoppen met de weinig uitdagende piketdiensten die hij gewoon was te draaien. Het deprimeerde hem en hij was de ranzige geur van gekookte worteltjes die uit de personeelskantine van het hoofdbureau dreef meer dan zat. Toch had hij zich deze zondagmiddag in zijn grijze pak gehesen om zich te vervoegen aan de Burgemeester Patijnlaan. Het gebouw maakte een geheel verlaten indruk. Atticus zag de portier achter het pantserglas voor een beeldscherm zitten. Hij hield zich bezig met een kleurig videospelletje en hoorde daarom de bel niet, zodat Atticus genoodzaakt was hard op het raam te bonzen. Dat bleek de portier niet te merken, zodat de mobiele telefoon uitkomst bood. Met een sullige grimas op zijn gezicht deed de portier open. Sorry meester, maar het was eventjes druk aan de telefoon, zo trachtte hij de situatie te redden. Geeft niks agent, zei Atticus stijfjes, ik geraak ook vrijwel nooit langs level 22. Ik kom een cliënt van mij die hier vastzit, opzoeken, het gaat om de heer Dakduif, vervolgde de advocaat. De portier begeleidde Atticus richting het cellenblok en verzocht hem plaats te nemen op het kreupele bankje in de wachtruimte. Het duurde altijd tamelijk lang voordat de bewakers een gevangene uit zijn cel wisten te krijgen, wist Atticus. Er was dus nog wat tijd om de stukken die hij had gekregen vluchtig door te nemen. Emilio Dakduif was een oude bekende. Een zwierige man van begin veertig jaar, met lange krullen, doorgaans welgemanierd en steeds naar de laatste mode gekleed. De jeugd van Emilio was niet makkelijk geweest. Hij was opgevoed door zijn oma in Paramaribo, die er een nogal losbandig leven op na had gehouden. Het gevolg was dat haar kleinzoon al jong ontspoorde en in aanraking kwam met zakelijk zeer actieve, maar weinig betrouwbare vrienden. Het gevarieerde strafblad dat zijn cliënt had opgebouwd besloeg inmiddels vijftien pagina s. Op deze zondag was Dakduif in de kraag gevat wegens een poging tot oplichting, ergens in een groezelige kroeg in hartje Scheveningen. Hij had gebruik gemaakt van een oud foefje, het zogenaamd omwassen van blanco papier naar echt geld. Althans, dat moeten de slachtoffers geloven. Hoe onvoorstelbaar ook, maar er zijn nogal wat mensen die er intrappen. Voor het magische goedje wordt soms meer dan 100 euro per flesje neergeteld, zo verklaarde zijn opgewekte cliënt zonder enige terughoudendheid in het proces-verbaal. Zwijgen, dat was voor Dakduif nooit een optie. Atticus stapte de politiecel binnen, waar hij met een brede grijns begroet werd door de joviale bewoner ervan. Middag meester Atticus, boeng dat u der bent, zei Dakduif, die een lichte buiging maakte voor de advocaat. Weet u, zo vervolgde hij kordaat, ik wist gewoon, mijn advocaat komt en dan is het: baikas en mijn chickie, heyhey. Heeft u misschien een smokie, meester? Atticus gaf Emilio een sigaret en ging achterover zitten. Zeg het maar Emilio, watskebeurt, zo daagde hij zijn cliënt uit. Dakduif was vervolgens drie kwartier aan het woord, had het over maties, rocken en ma shit, in een verhaal waar Atticus geen touw aan kon vastknopen. Met moeite wist hij de spraakwaterval op zeker moment te onderbreken. Luister vriend, je babbelt er lekker op los, maar wat denk je dat ik er nog aan kan doen als je een volledige bekentenis aflegt? sneerde Atticus, die wist dat hij beter direct kon zijn. Emilio Dakduif keek de advocaat verbouwereerd aan. Ben je lauw man, herpakte hij zich, ik ben vorige week in Zwolle gepakt voor hetzelfde. Toen lieten ze me lopen. Atticus keek nog eens op het strafblad en zag dat zijn cliënt gelijk had. De lokale politie had kennelijk geconcludeerd dat de geldwastruc veel te doorzichtig was. Atticus richtte zijn blik strak op zijn cliënt, glimlachte, en sprak: Maar we zijn hier niet in Zwolle, toch? Dakduif stokte, nam een trekje van zijn sigaret en hervatte vloekend zijn relaas, nu nog slechts bestaand uit larmoyant zelfbeklag. Tien minuten later zat Atticus weer op de fiets naar huis. Emilio Dakduif zou snel weer vrij man zijn, zo gniffelde hij. Of ze er in Zwolle blij mee zouden zijn, dat viel helaas te betwijfelen. Michael van Basten Batenburg Delissen Martens advocaten belastingadviseurs mediation Vera. Celeste is een walhalla voor ware parfumliefhebbers. Want alleen de meest exclusieve reukwatertjes krijgen een plekje aangeboden in deze boutique aan de Frederikstraat. Door Annerieke Simeone Een jaarlijks ritueel: reukwatertjes testen bij de dames Borsboom van parfumerie Celeste. Daags voor het bezoek kan ik me al verheugen op de nieuwe odeurs die ik er zal ontdekken, want moeder en dochter verkopen alleen niche-merken in hun kleine winkeltje aan de Frederikstraat. Celeste heeft in zijn vijftienjarig bestaan een grote naam opgebouwd. Veelal Italiaanse en Franse familiebedrijven met een lange historie vind je hier. Met merken als Annick Goutal en Lorenzo Villoresi heeft Celeste een exclusief contract. Nergens anders in het land vind je deze parfums. Net zo als de mannenlijn van Penhaligon s, leverancier van het Britse koningshuis of Floris, opgericht in 1730, en daarmee het oudste parfumhuis van Engeland. Waar je ook staat in de winkel, overal glanzen de flesjes je toe. Sommige zijn voorzien van namen die je doen wegdromen naar zonnige oorden, zoals Profumi di Pantelleria, Hierbas de Ibiza en Une Nuit a Bali. Omringd door al die prachtig vormgegeven flesjes waarvan ik de Blij verrast was Stichting Nelis dat Jong Nieuwspoort haar werkgelegenheidsproject voor jongeren als het goede doel had uitgekozen voor de Veiling in Nieuwspoort. Niemand minder D66-voorman Alexander Pechtold wierp zich op als veiligmeester. Naamgever van de Stichting is Nelis Bisschops ( ), de Zingende Glazenwasser die Den Haag in de vorige eeuw letterlijk opluisterde met zijn sponzensopjes. Gevels deed hij spiegelen terwijl hij galmende aria s ten beste gaf. De Figaro, Figaro, Figaro s waren niet van Virginia Borsboom met geurstrips in parfumerie Celeste. Foto: DHC inhoud straks misschien wel leer kennen, denk ik weer aan vroeger. Hoe ik als klein meisje uren kon staren naar de miniatuurtjes in het houten parfumkastje die aan mijn muur hing, twijfelend welk exemplaar ik nu weer zou openen. Eau Sauvage van Christian Dior of misschien wel Opium van Yves Saint Laurent. Door al die geurexperimenten is mijn neus wel kritischer geworden en weet hij onderhand goed wat hij lekker vindt ruiken en wat niet. Dat laatste heeft er onlangs toe geleid dat mijn vriendje mij heeft verboden hem nog langer op vliegveldparfumerieën te drogeren met bespoten stripjes Lou Lou of Poême twee parfums waar ik van gruwel. Maar ja, vind maar eens een reukwatertje met natuurlijke componenten, de meeste grote merken gebruiken synthetische stoffen. Gelukkig komt daar volgens Virginia Borsboom verandering in. Steeds meer Society. Kamer onder de hamer van de lucht en natuurlijk was ook la donna altijd mobile. Zo vrolijk kan het zijn om je in te zetten voor werk in plaats van een uitkering, wil Stichting Nelis maar zeggen. Pechtold zette de opgewekte toon voort terwijl hij lustig hamertje tikte. Louter op het katheder, hoewel nestor Hans Wiegel met zijn kwinkslagjes solliciteerde naar een tik. Omgeven door opgetogen volgelingen leek hij erop uit om nu ook de Avond van Wiegel op zijn conto te schrijven. Kordaat en correct als hij is, hield Pechtold het bij snedig verbaal tegenwerk gelijk in de Kamer jegens het nationale waterstofperoxidehoofd. Blaren Niet om alle stukken werd gevochten. Het Fokke en Sukke-kwartetspel dat staatssecretaris voor veiligheid en justitie Fred Teeven inbracht, vermocht ondanks toegezegde signering niet leiden tot talrijke opgestoken handen, maar bracht toch ruim meer op dan de kostprijs. Ook niet alle foto s door Kamerleden, die zij als ooit- of bijnaprofessioneel fotograaf maakten, vonden gretig aftrek. Pechtold was het blaren op zijn tong waard om het op dergelijke momenten aarzelende publiek tot grotere hoogte te bewegen. Kunststukken door bewindspersonen en Kamerleden in ontvangst genomen tijdens buitenlandse reizen uiteraard keurig aangegeven maakten meer los. Een uit hout gesneden Afrikaans vrouwenhoofdje was duidelijk een hebbedingetje. Liliane Ploumen, Minister voor buitenlandse handel en ontwikkelingssamenwerking, wist ondankbaar! - niet meer in welk Afrikaans land zij het kleinood had opgedoken. SGP-Kamerlid Kees van der Staaij werd als parlementariër in Iran gefêteerd op een prachtige Iraanse spiegelende schildering. Vele handen gingen de lucht in. Rondjes Uit eten genomen én rondgeleid worden in de Tweede Kamer ging er eveneens in als koek. Een rondje met en voor CDA-fractievoorzitter Sybrand Buma ging voor dik tweehonderd euro over de toonbank. Een rondje Koninklijke Bibliotheek aan de hand van staatssecretaris van OCW Sander Dekker leverde even- Den Haag Centraal Vrijdag 30 januari

15 Stadsgroen. e beste mensen zijn klaar met die commerciële geuren waar een naam van een popster op is geplakt, je ruikt gewoon dat daar weinig aandacht is voor bijzondere bestanddelen. Zoete geuren met frambozen en kersen die mijn nichtje van vijf lekker vindt, zijn nu heel hip. Met een strenge blik: Een parfum hoort niet hip te zijn, parfum is tijdloos. Klanten die bij ons kopen, vertellen wel eens dat ze misselijk worden van die geuren bij de Bijenkorf. Expat De dochter met strakke pony betreurt het dat steeds meer grote bedrijven à la ICI Paris en Douglas kleinere zaakjes uit de markt stoten. Vroeger ging mijn moeder graag naar parfumerieën, dan stapte ze een wereld van luxe in, dat is er nu niet meer. Maar nog wel bij Celeste. Een klassieke Haagse parfumzaak, noemt Borsboom het zelf. Waar ook veel expats binnenlopen. Ze zijn vaak goed op de hoogte van speciale internationale geuren. De laatste tijd ontdekt Virginia dat haar clientèle parfums bedoeld voor de andere sekse steeds meer waardeert. Sommige huizen willen ook niet dat we zeggen dat hun geur voor mannen of vrouwen is, juist door die verschuiving. Terwijl ze wat geurstrips bespuit: Ruik maar, vrouwen neigen tegenwoordig meer naar houtgeuren. Agarhout, ook wel aangeduid met de Arabische term Oudh, is de duurste houtsoort ter wereld. Het ruikt naar een ver Arabisch oord: vol, warm, houtig, iets rokerig. Mannen daarentegen vinden rozengeuren steeds aantrekkelijker. Borsboom spuit Paestum Rose op een eens goud geld op. De opbrengst van het door PvdD-fractievoorzitter Marianne Thieme zelf geschreven en gesigneerde boek Meer deed helaas zijn titel geen eer aan. Zonder dompers geen hoogtepunten, bedachten wij. Terecht, zoals onmiddellijk bleek. De door CDA-kamerlid Mona Keijzer (uit de gemeente Edam-Volendam) ter beschikking gestelde cd van Jan Smit (uit de gemeente Edam-Volendam) ging vele malen over de kop. Genereus bracht veilingmeester Pechtold een getekend portret van Neelie Kroes in. Hoe die handel bij mij is gekomen: vraag het mij niet, bood hij een inkijkje in zijn koopmansziel. Het biedproces verliep vervolgens zo onstuimig dat Illustratie: Hans Knol Alexander Pechtold stripje. Inderdaad rozen en patchouli. Deze lijn van Eau d Italie is gemaakt door de eigenaren van het vijfsterren hotel Le Sirenuse in Positano, die het leuk vonden om een eigen geurlijn voor hun gasten te lanceren. Inmiddels heeft de familie twintig parfums ontwikkeld. Ondanks de opkomst van uniseksgeuren, is volgens Borsboom de talkgeur van Lorenzo Villoresi uit Firenze de absolute favoriet bij de dames op het moment. Een echte nostalgische geur, vertrouwt Virginia me toe. Vrouwen die de geur bij een ander hebben geroken op een feestje, staan de volgende dag hier in de winkel. Maar Borsboom raadt het af om klakkeloos te kopiëren. De PH-waarde verschilt per mens. Ik zeg altijd: nooit een geur kopen zonder dat je het op je eigen huid hebt geroken. Twentse midwinterhoorn van VVD-Kamerlid Han ten Broeke (ging aan roeptoeter Wiegel voorbij). >Foto: Mylène Siegers het ons team ontging of Neelie daadwerkelijk terechtkwam bij de fanatiek biedende Mona Keijzer. Feestelijk hoogtepunt vormde de stropdas van premier Mark Rutte. Aanmoedigingen van zelf niet biedende Wiegel hij had voor twee tientjes al een aardig werkje op de kop getikt waren overbodig. Zelfs vanachter de bar werd fanatiek meegeboden. In een klein uur werd in totaal tweeënhalfduizend euro bij elkaar getikt. Stichting Nelis blij en Pechtold blij: Heel tevreden. Over het publiek en over het goede doel. Vera de Jonckheere Andere fraaie Magnolia s zijn de Magnolia Spectrum, de Magnolia Leonard Messel, de Magnolia Merill en de klein blijvende soorten Magnolia Betty, Magnolia Susan en de Magnolia lilliflora Nigra. Boom van het jaar Juist in de week dat de winter zijn intrede doet en geen haar op uw hoofd aan de tuin denkt, is de Boom van het Jaar 2015 bekend gemaakt. Bomen zijn dé beeldbepalende vormgevers bij uitstek in tuinen, en in dat opzicht ook heel belangrijk. Helaas wordt er doorgaans best lelijk over ze gesproken, wat niet zozeer aan de boom zelf ligt, maar meer aan ons, mensen. We besluiten een boom te kopen en kijken slechts vluchtig op het labeltje aan het stammetje: hoe hoog wordt het ding? Bloeit het of krijgt het bessen? We nemen hem! Staat de boom eenmaal in je tuin, dan blijkt-ie binnen no time te hoog, te breed en te vol van kruin te worden. En daar krijgt de boom dan de schuld van! Over te grote, te dikke en te hoog groeiende bomen in onze tuinen is het laatste woord nog lang niet gezegd, maar een exemplaar waar echt niemand zich een buil aan kan vallen is de Magnolia, de boom van het jaar. Het is een opvallende voorjaarsbloeiende grote struik of zo u wilt, kleine boom, vol grote witte of roze bloemen die aan tulpen doen denken. Dat de struik in de volksmond wel eens Tulpenboom wordt genoemd, berust echter op een vergissing van Linnaeus: de Liriodendron tulipifera is de enige echte Tulpenboom. De officiële Nederlandse naam van de Magnolia is minder verbeeldend: Beverboom. Van nature kent de Magnolia ongeveerd 125 verschillende soorten die vooral in Azië en in Amerika voorkomen. Als tuinplant zijn er enkele honderden cultivars beschikbaar, waarvan de Magnolia soulangiana met de grote witroze bloemen wel de bekendste is. Maar ook de kleinere Magnolia stellata met de stervormige witte bloemen is in menig voortuin te vinden. Als park- of straatboom wordt de grote Magnolia kobus vrij veel gebruikt, terwijl de Magnolia grandiflora, een bladhoudende soort met imposante en zeer sterk geurende bloemen in opkomst is. Aan variatie dus geen gebrek, bij deze soort. Koop en plant je favoriete Magnolia al vroeg, in het midden van april of begin mei. Maak een groot plantgat uit de wind en niet op het noordoosten en gooi er humusrijk, zurige grond in, bijvoorbeeld potgrond voor heideplanten. De wortels van een Magnolia zijn vrij broos en als ze beschadigen, groeit je plant niet, wees dus voorzichtig. Als dit allemaal goed is verlopen, staat niets meer een bloeifestijn in de weg. Alhoewel, de eerlijkheid gebiedt me te zeggen dat de Magnoliabloemen een ietsje vorstgevoelig zijn. Duikelt de temperatuur s nacht tot ver onder nul, dan bevriezen ze. Ze worden dan een beetje bruin. Overigens lijdt de plant hier niet onder, hij groeit rustig verder en zal volgend jaar gewoon opnieuw gaan bloeien. Verrassend genoeg kunnen Magnolia s wel behoorlijk goed tegen stevige snoei. Dat kan wel eens praktisch zijn, als je toch per ongeluk een wat groter wordend exemplaar mee naar huis hebt genomen! De boom kent verder eigenlijk nauwelijks ziektes en plagen, en wat dat betreft zou je bijna kunnen zeggen dat het de ideale boom is, en terecht: de Boom van het Jaar. Wendy Hendriksen Vrijdag 30 januari 2015 Den Haag Centraal 15

16 advertentie Wat Den Haag beweegt Samen maakt sterk De economische situatie laat niet veel verandering zien, dus misschien moeten we het de nieuwe economische realiteit gaan noemen, zegt Wil Flikweert (partner EY). Dit vraagt om nieuwe oplossingen en nieuwe manieren van werken. Zo zie je bijvoorbeeld steeds meer samenwerkingsverbanden ontstaan: partnering. Een flexibele instelling van organisaties om samen beoogde doelstellingen te kunnen halen is noodzaak geworden. Dit zie je op verschillende manieren terugkomen. Echter, met een aantal kritische kanttekeningen! Organisaties krimpen, veel personeel dat vast in dienst was staat op straat. Wanneer bedrijven echter weer willen groeien en voor de grote vangst willen gaan, dan is het slim om samen te werken met andere partijen. Samen maakt sterk. Flikweert: In de bouwsector is het evident en werkt men vrijwel altijd met een hoofdaannemer en onderaannemers. Tegenwoordig zie je het in alle sectoren terugkomen, zowel bij grote als kleine organisaties. Het verbinden van verschillende partijen waar iets moois uit kan ontstaan is iets waar we binnen EY continu mee bezig zijn. Zij blij, wij blij! Dit gebeurt onder andere veel bij high tech start-ups. Start-ups zoeken investeerders, maar zeker ook een introductie tot grote organisaties en uiteraard klandizie (de zogenaamde launching customer ). Als EY zijn wij zowel adviseur van het grootbedrijf, maar zeker ook van de ondernemers in het MKB met de nodige ambitie. Via onze partnerships met YES!Delft, MKB den Haag maar ook de OndernemersPrijs TTV Veenseboys. Haaglanden creëren wij platforms waar deze partijen elkaar ontmoeten en werken aan bijzondere partnerships. Hoeveel voordelen samenwerken ook heeft, er zijn ook altijd risico s aan verbonden. Denk bijvoorbeeld aan de Wet Ketenaansprakelijkheid of de inlenersaansprakelijkheid, vertelt Flikweert. Het is belangrijk om goed na te gaan met welke partners je in zee gaat, hoe zij verzekerd zijn en of zij alle wettelijk verplichte belastingen en heffingen afdragen. Deze regelingen maakt dat een aannemer aansprakelijk kan worden gesteld voor de loonheffingen die zijn onderaannemer moet betalen. Hetzelfde geldt voor andere (onder)aannemers in de keten. EY helpt organisaties om de risico s in kaart te brengen en de juiste samenwerkingscontracten op te stellen om de fiscale risico s te beperken. Contracten zijn niet alleen van belang om de fiscale risico s in te dekken, maar ook om auteursrechten vast te leggen. Het zou je maar gebeuren dat er iemand met jouw werk of product vandoor gaat. Flikweert: Het hebben van de juiste contracten in geval van een geschil over de eigendom wordt vaak onderschat, zeker bij de kleinere ondernemingen waar heel veel op goed vertrouwen gaat. Laat je hier dus goed over adviseren en leg het tijdig vast in goede contracten! Adressen & Informatie Van Lanschot Bankiers Harry Schoots Directeur Private Banking Den Haag & Wassenaar h.schoots@vanlanschot.com tel.: fax: mobiel: +31 [0] Lange Voorhout EE Den Haag Ernst & Young Wassenaarseweg CZ 's-gravenhage Tel: Dit is een initiatief van Den Haag Centraal. Alle hierop geplaatste artikelen vallen buiten de redactionele verantwoordelijkheid van de redactie. Harry Schoots, directeur private banking Van Lanschot Den Haag & Wassenaar. Foto: PR Om maar eens een open deur in te trappen: de financiële wereld is veranderd. Althans, sommige delen ervan. Tot 2008 was het credo in het bankenlandschap: groot, groter, grootst. Deze ambitie vond op haar beurt zijn wortels in een ander credo, dat eind vorige eeuw opgang maakte: eten of gegeten worden. De euro kwam eraan, de globalisering greep om zich heen en banken wilden volgen. Het was de periode van een salvo aan fusies en overnames. In binnen- en buitenland. De ambitie beperkte zich hierbij niet tot het kopen van binnen- of buitenlands marktaandeel. Banken breidden ook hun activiteiten uit. Traditionele banken die zich eerder uitsluitend richtten op het verzamelen van deposito s en kredietverlening, wilden plots ook ondernemingen naar de beurs begeleiden, actief worden op de kapitaalmarkten of aan vermogensbeheer doen. Schoenmaker blijf bij je leest Ze streefden naar het statuut van universele bank. Zowel in de zin van het internationale karakter van de activiteiten als qua dienstverlening. One stop shopping voor hun klanten. Het resultaat van dit alles is bekend. Sommige reuzen bleken op lemen voeten te staan. Of eerder te wankelen. Ondertussen vervielen ze dan ook terug naar kleinere proporties. Dit onder druk van de financiële markten of onder dwang van overheden, die hen van de ondergang hadden gered. Zulk fenomeen zie je vaak in de economische wereld. Op gezette tijden bedenkt er iemand dat groot synoniem is voor beter, of dat een onderneming waarde kan creëren door haar activiteiten te spreiden. Vaak blijkt dat een vergissing. Natuurlijk is een bepaalde schaalgrootte noodzakelijk om efficiënt te kunnen werken. Maar het mag geen doel op zich zijn. Net zomin als het toevoegen van nieuwe activiteiten automatisch geld oplevert of het risicoprofiel van de onderneming verlaagt. Wat wél succesvol blijkt, is focus. Het afbakenen van je terrein waar je goed in bent. En waar je jezelf op kan concentreren om nóg beter te worden. Net als die schoenmaker die al eeuwenlang het beste bij z n leest blijft. Dergelijke houding lijkt af en toe best saai. Maar per saldo blijkt die zogenoemde saaiheid dan toch eerder degelijkheid te zijn. Is zo n strategie houdbaar in een steeds complexere wereld? In een wereld bovendien die steeds sneller verandert? Ja, op voorwaarde dat focus niet leidt tot isolement. Sterker, dat het leidt tot een open geest waarin actief op zoek wordt gegaan naar netwerken en complementariteit. Hierbij doet iedere partij dan zijn of haar duit in het zakje vanuit het eigen specialisme. Misschien mag ik een en ander illustreren vanuit mijn eigen professionele omgeving. Van Lanschot kiest duidelijk voor afbakening van haar terrein. Zowel geografisch, als qua doelgroep, als qua dienstverlening. De grotere vlag waaronder dit gebeurt, zou je kunnen omschrijven als familiaal vermogen. In alle bescheidenheid, durf ik stellen dat we daar in de loop der jaren (eeuwen ondertussen) best de nodige expertise in hebben opgebouwd. Toch maken wij bewust en graag gebruik van de expertise van anderen. Niet alleen als het over fiscaliteit, accountancy, notariaat en dergelijke gaat. Oók als het beleggen van vermogen betreft. De financiële wereld mag dan wel veranderd zijn, aan complexiteit en alles omvattendheid hebben de markten niks ingeboet. En dat zal ook niet gebeuren. Ook binnen het domein van het beleggen, komt het er dus op aan om keuzes te maken en specialismen te definiëren. Het overgrote deel van het uiteindelijke rendement van een portefeuille, wordt bepaald door de asset allocatie en het dynamisch omgaan daarmee. Dit is de verdeling van de portefeuille over verschillende soorten activa (aandelen, obligaties, onroerend goed, ) en de periodieke bijsturing van deze verdeling. Net omdat dit aspect uiteindelijk doorslaggevend is, maakten we hier één van onze specialismen van. Het spreekt voor zich dat we ook bij de selectie van de instrumenten om de portefeuilles concreet in te vullen, diepgaande research verrichten. Maar dat gebeurt dan in samenwerking met gespecialiseerde en zorgvuldig geselecteerde externe partijen. Want zeg nu zelf, van waaruit heb je het meeste zicht op de Amerikaanse markt voor middelgrote aandelen bijvoorbeeld? Vanuit Nederland? Wellicht niet. Dan liever een samenwerking met een correspondent ter plaatse. Open architectuur heet zoiets in de beleggingswereld. Niet toevallig lijkt dat héél fel op open geest.

17 Trofie met tonijn, artisjok en parmaham Nodig voor 4 personen: 1 pak Trofie 10 sherry tomaatjes 4 teentjes knoflook flinke scheut olijfolie 4 blaadjes basilicum 1 blik tonijn op olie (voor de light versie op water) 4 mooie plakken parmaham rucola artisjok harten op olie 1 theelepel harissa Koken met... Paul van Waarden Paul van Waarden is één van de bekendste Haagse chef-koks. Jarenlang zwaaide hij de scepter in zijn gelijknamige sterrenrestaurant in Rijswijk, restaurant At Sea in Scheveningen en De Keuken Van Waarden-Azië. Momenteel is hij culinair adviseur en geeft hij les op de Horeca Academie aan het Esperantoplein 5. Voor Den Haag Centraal schrijft hij wekelijks eenvoudig te bereiden recepten. Zoals zoveel mensen in deze periode, probeer ook ik wat teveel aan decemberkilo s te verliezen. Ik zeg altijd dat je een dunne kok niet moet vertrouwen (het suggereert namelijk dat hij niet lekker kookt en dus te weinig van zijn eigen gerechten eet). Maar te zwaar is niet gezond. Dus ik loop nu de hele dag met een raar knorrend gevoel rond en moet ook nog eens de hele dag koken. Ik geef kookles op school en thuis kook ik ook altijd. Het is een beetje masochisme om de hele dag met je neus boven de lekkerste gerechten te hangen waar ik zelf niets van mag eten. Het lijkt wel alsof mijn hoofd mij extra plaagt, want ik krijg de hele dag ideeën voor de lekkerste culinaire uitspattingen, die ik dan thuis ga koken. Zoals deze Trofie met tonijn, artisjok en parmaham. Trofie (je spreekt het uit als Tro-Fie-Je) is mijn favoriete pastasoort uit de streek Ligurië. Het is niet in de supermarkt verkrijgbaar, maar wel in een speciaalzaak en is heerlijk vol van smaak. Je kunt er heerlijke gerechten van maken die makkelijk te bereiden zijn. Ik at vorige maand nog in Wenen een onvergetelijk hemels Trofie-gerecht. Goddelijk lekker! Maar met een zware saus en kaas was het een echte calorieënbom. Waar ik nu dus voor moet boeten. Ik geef u hier een Italiaanse light versie. Ook echt hemels riepen ze hier thuis in koor. Bereidingswijze: Bereiding: Kook de Trofie gaar in water met zout en olijfolie. Als ze gaar zijn, giet je ze af in een zeef en giet je er olijfolie overheen. Roer de olie goed door de pasta. De pasta nooit koud spoelen met water (schrikken), dat is vloeken in de kerk. Snij de knoflook en de tomaatjes fijn en smoor ze in een braadpan met wat olijfolie tot ze gaar zijn. Laat de tonijn uit blik goed uitlekken (gebruik tonijn op water als u nog minder olie wilt gebruiken, dus minder calorieën). Doe de uitgelekte tonijn en de harissa bij het tomatenknoflook mengsel en doe daar weer de fijngesneden basilicum bij. Roer dit lekker met het vuur laag. Snij de artisjokharten in vieren en doe deze er bij. Voeg nu de nog warme gekookte Trofie er aan toe en schep alles voorzichtig om. Proef of er wat zout en peper bij moet. Bij een goede smaak gaan we het afmaken. Schep wat van de Trofieschotel op een mooi, diep bord. Scheur de ham in reepjes en verdeel die over de borden op de pasta. Meng de rucola met wat olijfolie en leg die weer op de pasta met ham. En dan nu meteen opeten en genieten. PS Als de calorie niet uw vijand is, strooi er dan nog een klein beetje Parmezaanse kaas over. Hemels! Een kwestie van smaak met... Tjitse Mollema Henri Bloem is een keten van zelfstandige wijnkopers, die zich sinds de jaren zestig ten doel stelt Nederland kennis te laten maken met kwaliteitswijnen uit de Oude en de Nieuwe Wereld. Als wijnspeciaalzaak is Bloem vele malen onderscheiden. Tjitse Mollema is al 25 jaar dé man achter de Haagse Henri Bloem in het Benoordenhout. Op alle fronten bijzonder Bodegas Carchelo, C, Jumilla, 2012, Spanje O p de internationale lijsten van de honderd beste wijnen ter wereld kom je de laatste jaren opvallend veel Spaanse wijnen tegen. Bodegas Carchelo uit Jumilla, honderd kilometer landinwaarts van Alicante, is daar een imponerend voorbeeld van. De Jumilla Carchelo is in elk opzicht raak: van het design-etiket en het gedicht op de kurk, tot de imponerende inhoud. De C (van Carchelo) is een toegankelijke rode wijn die je in deze prijsklasse zelden of nooit tegen zult komen. Bodegas Carchelo ligt in de Carche Vallei in Jumilla, een opkomend wijngebied, waar kenners verrukt van zijn. Het is één van de meest regenarme gebieden van Spanje. De wijngaarden liggen zo n 700 meter boven zeeniveau op rotsachtige, maar voedzame bodems. Sinds de oprichting van de bodega in 1990 is het wijnareaal gegroeid naar 100 hectare, voornamelijk met Monastrell en Syrah-druiven. Verder is er Cabernet Sauvignon en Tempranillo aangeplant. Carchelo is een blend van Monastrell, Tempranillo en Cabernet Sauvignon. De Monastrell druif is een sterke druivensoort met een dikke schil en in het zuiden van Frankrijk beter bekend onder de naam Mourvèdre. Deze rode wijn omarmt je meteen. Hij geurt naar bramen en rijpe kersen en de smaak is sappig, vol fruit en heeft een heerlijke warme afdronk. Afgelopen jaar won de wijn een zilveren medaille bij de Decanter World Wine Awards Heerlijk: bij Spaans stoofpotje van lamsvlees en rode paprika Prijs: 6,95 Verkrijgbaar bij: Wijnkoperij Henri Bloem, Weissenbruchstraat 294, 2596 GN Den Haag, Eetrubriek Artemis Perzisch Adres Frederikstraat 32 Telefoon Geopend Maandag tot en met woensdag, van tot uur, donderdag t/m zondag van tot uur Voorgerechten vanaf 5, Hoofdgerechten vanaf 12, Nagerechten vanaf 4, Contant, pin & creditcards + bediening - dorade Plato is met stille trom vertrokken uit het Haagse horecaleven. Sinds zes maanden zit op diezelfde plek aan de Frederikstraat het Perzische restaurant Artemis. De hele inrichting is op de schop gegaan, alleen de grote spiegels aan de muur heeft de Iraanse familie behouden. De rest was een beetje smoezelig, vertrouwt de jonge gastdame ons toe. Ze vertelt hoe ze hier terecht is gekomen: haar vader die even verderop bij atelier Artemis meubels restaureert en stoffeert, en tevens Perzische tapijten verkoopt, had opeens het plan opgevat om een restaurant te beginnen onder dezelfde naam. En nu staat moeder in de keuken en mogen zoon en dochterlief de gasten verwelkomen. Mijn broer is er veel beter in dan ik, vertelt de dochter. Sommige mensen zijn zo precies met etiquette, daar heb ik niet zo n gevoel voor. Nou dat is onzin hoor. Ze is een voorbeeldige gastdame en vertelt geanimeerd tussen de gangen door over haar studie, International Law en over het vertrek van het gezin naar Nederland nadat de sjah was verdreven en ayatollah Khomeini de macht greep. Als de tapas ( 9,50) arriveren, een combinatie van voorgerechten, benoemt ze wat er in de schaaltjes zit en laat ons achter met wat droog uitgevallen Iranees plat brood en smeersels. Zoals de kipsalade, die er weliswaar net zo uitziet als een Johmasalade, maar toch echt vers gemaakt is. Romig met stukjes ei en doperwtjes. De groenteomelet met onder meer spinazie en een yoghurtdillesausje smaakt vooral heel gezond. Bij de druivenbladeren trekken we een zuur mondje. Niet vanwege de inhoud: rijst, gele linzen en Perzische groenten, maar vanwege het waterige zoetzure sausje van granaatappel. Iets te heftig. De schaaltjes met de lekkerste inhoud zijn die gemaakt op basis van auberginepuree. De Iraanse versie van baba ganoush. Eentje is met stoofvlees en bruine linzen, de ander wat eenvoudiger: met walnoten. Aan beide is munt en zure room toegevoegd. Vooral die met lamsvlees is top: zacht vlees, zachte smaak. Terwijl ik water ( 6,50) inschenk, bekijkt mijn tafelgenoot, tevens interieurarchitect, de boel aandachtig. Een deel van de muren is vaal paars geschilderd, een ander deel heeft een behangetje van op elkaar gestapelde stenen. Als scheidingswand staat midden in de zaak een stel afgehakte berken boomstammen. Hij voelt even aan de neproos die naast een enorme nep Swarovski druiventros staat. Een bonte verzameling van stijlen, concludeert hij. Verre van hip, maar ach, wel gezellig. Wanneer een grote Iraanse familie een verjaardagsfeest komt vieren en de eigenaar nog even snel wat ballonnen tegen de boomstammen plakt, zit de sfeer er helemaal goed in. We proberen de huiswijnen: de witte ( 3,60) is wat zoet voor een droge wijn, de rode vrij zwaar met veel tannines ( 3,60). Nu had ik bij een eerder bezoek aan een Perzisch restaurant al geconstateerd dat je bij je hoofdgerecht heel veel rijst krijgt, maar mijn tafelgenoot blijkbaar niet. Ik hoor een diepe zucht. Dat krijg ik echt niet op hoor. Ik kom een heel eind, want deze gelige rijst die heerlijk naar saffraan ruikt en smaakt, is zijdezacht. Jammer dat de dorade ( 16,50) die met kop en staart wordt gepresenteerd, te ver is doorgebakken. Mijn tafelgenoot probeert de Soltanie ( 19,50), een combinatie van op spies gegrild vlees. Daarvan is de ossenhaas ook iets te droog, het gehakt is wel mals en lekker pittig gekruid. Een aangename metgezel bij zulk pittig vlees is de dorstlessende doeg, een Iranees drankje met yoghurt, mineraal water, munt en wat zout ( 2,50): fris, romig en zout door elkaar. Als nagerecht besluit mijn eetpartner eens gek te doen: Falude, bevroren Perzische noedels in rozenwater, frambozensaus en limoen. Een soort zoet-zure slushpuppie met vermicelli. Lekker? Mhoaw. Gematigd enthousiast ben ik over mijn saffraanijs met pistache. Lekker romig, maar met klontjes erin. Tot slot de koffie, die is prima, net als de rekening: 88,80. Annerieke Simeone Vrijdag 30 januari 2015 Den Haag Centraal 17

18 18>SPORT Den Haag Centraal > Vrijdag 30 januari 2015 Hans ADO Den Haag benutte sportief nooit het volledige potentieel Twee landskampioenschappen, twee bekers en Europese thrillers 110 Zeer recent werd er twee keer een beroep gedaan op mijn fotoarchief. Als voormalig clubfotograaf van ADO Den Haag kreeg ik het verzoek voor een paar portretfoto s waarnaar de curator van het ADO Den Haag Museum op zoek was. De spelersfoto s die ik in mijn archief had, kon ik vlot leveren, tot grote blijdschap van de ontvanger. Vanuit een andere hoek werd aan mij gevraagd om actiebeeld van een paar oud-spelers: Ferrie Bodde en Eljero Elia, voor een spandoek dat de supporters maken voor het 110-jarig bestaan van ADO Den Haag. Op 1 februari is het alweer zo lang geleden dat de club in het toenmalige Hof van Berlijn aan de Papestraat werd opgericht. Al spittend in mijn archief, gingen mijn gedachten terug naar tien jaar geleden, toen het eeuwfeest op grootse wijze werd gevierd. Er waren prachtige shirts voor de jubileumwedstrijd in het Zuiderpark; het hele seizoen stond in het teken van dit jubileum. Het absolute hoogtepunt van de festiviteiten vormde het gala in het Circustheater. Speeches, acts en beelden van vroeger passeerden de revue. Het was een gedenkwaardige avond; niet alleen omdat ik mijzelf voor de gelegenheid (tot ieders verbazing) in een smoking had gehesen, maar vooral vanwege de grote opkomst van spelers en oudspelers. Ik voelde mij die avond als een kind in een snoepwinkel. Het I Could Have Danced All Night - gevoel bekroop mij. Het was zo n avond waarvan je hoopt dat hij nooit voorbijgaat. Maar natuurlijk kwam er een eind aan, zoals aan alles. Wat bleef zijn de herinneringen, en al gravend door de bergen digitale foto s kreeg ik een steeds grotere glimlach op mijn gezicht. De vele jaren dat ik aan mijn ADO verbonden was, ontvouwden zich weer voor mijn geestesoog. Wat heb ik veel en vooral mooie dingen mogen meemaken. Ik zat nog naast Simon E. Smit, de nestor van de Nederlandse sportfotografie, op het veld. Zowel de bouw van het Kyocera Stadion als de afbraak van het Zuiderpark heb ik vastgelegd. Naast de dieptepunten in de Gouden Gids Divisie mocht ik vele successen meemaken. In mijn laatste seizoen, toen ik vanwege fysieke ongemakken gedwongen afscheid nam van het zitten langs het veld, promoveerden wij op miraculeuze wijze. Mooi, betoverend mooi, was mijn periode bij deze club. De geschiedenis gaat door, met of zonder mij, want zo gaat het nou eenmaal. ADO Den Haag van harte en op naar de volgende 110! Hans Willink Omdat rond ADO Den Haag altijd wat te doen is, zou je soms bijna vergeten dat het om voetbal draait. Bekijk je de 110-jarige geschiedenis uit sportief oogpunt, kun je niet anders concluderen dan dat we te maken hebben met een van de grootste underachievers uit het Nederlandse voetbal. Al kende de club ook een aantal mooie oplevingen en een heuse glorieperiode: Ik kan het gejuich nog horen. Door Martin van Zaanen Tuurlijk, een terugval hebben we allemaal wel eens, maar voor een stad met meer dan een half miljoen inwoners en zo veel van talent overkokende amateurclubs, is de prijzenkast van onze enige profclub maar karig gevuld en werd wel erg lang (het langst tussen 1992 en 2003) in de Eerste Divisie uitgekomen. Voordeel: ieder sportief succes werd oprecht en met volle teugen gevierd. Recentste succes was de plaatsing in 2011 voor de voorronde van de Europa League. Dat gebeurde na een oerspannend tweeluik tegen FC Groningen inclusief een zenuwslopende penaltyserie. Helden uit die ploeg: Lex Immers, Jens Toornstra en Dmitry Bulykin. Voor de eerste keer dat de club zich in de hogere regionen begon te melden, moeten we terug naar Dat was het jaar dat ze gingen spelen in het Zuiderpark, waar ze tot 2007 zouden blijven. Het was superspits Wim Tap (33 interlands en 17 goals tussen 1925 en 1931) die de boel als aanvoerder op sleeptouw nam. Aan het eind van seizoen 1938/ 39 greep ADO net naast de afdelingstitel. In mei 1940 stopte in het bezette Nederland de voetbalcompetitie. Er kwam een noodcompetitie. Een Een club die 110 jaar oud wordt, heeft zijn helden. Legendarische spelers die niemand mag vergeten. Vandaar dat ADO Den Haag een Elftal van de Eeuw, te zien in het eigen museum, heeft opgesteld. Een elftal om bij weg te dromen. Door Klaas-Jan Droppert Het in 2005 opgezette Elftal van de Eeuw bestaat uit een opstelling. Doelman is Ton Thie. Aan zijn naam kleeft altijd het doelpunt van Johan Cruijff (boogbal met een touwtje in de hand) van 2 januari Maar daarmee wordt de Gouwenaar tekortgedaan. Thie stond bekend om zijn uitstekende reflexen. Als doelman was hij de baas over het strafschopgebied. Rechterverdediger Mauk Weber is de enige Hagenaar die twee WK s (1934 en 1938) heeft gespeeld. Robuust, betrouwbaar en vanwege zijn haardos Het Rode Gevaar genoemd. Zijn voetbalcarrière (inclusief 27 interlands) duurde vanwege een kapotte knie slechts acht jaar. Libero van deze ploeg kan niemand anders dan Aad Mansveld (6 interlands) zijn. Verpersoonlijking van de Haagse bluf. Hard in de duels, een echte leider, scorend vermogen en daarnaast ook Op de kassahuisjes van het Zuiderpark stond een van de grootste spelers met de grootste prijs afgebeeld. Aad Mansveld toont de KNVBbeker. >Foto: Bert Tielemans jaar later was ADO dicht bij glorie, maar ging Heracles er met het landskampioenschap vandoor. Seizoen vielen alle puzzelstukjes op hun plaats. Ondanks steeds moeilijkere omstandigheden kreeg ADO iets onoverwinnelijks over zich. Helden uit het elftal van inmiddels trainer Wim Tap waren onder anderen doelman Dolf Niezen (opvolger van Willem Koek), aanvoerder Herman Choufoer en Rinus Loof. In 1942 pakten de Hagenaars in het laatste duel van de landskampioenscompetitie na een zege op AGOVV een goede voetballer met een enorm inzicht. Had op het WK 1974 de defensie van het Nederlands elftal geleid als hij niet geblesseerd was geraakt. Voorstopper is Martin Jol, die evenals Mansveld twee perioden in het Zuiderpark speelde. Was als jongeling in de jaren zeventig rechtsback en bracht een decennium later als gearriveerde vedette en libero het noodlijdende FC Den Haag naar de Eredivisie. Voor zijn terugkeer moest zelfs een collecte in de Schilderswijk gehouden worden. Onverzettelijk en al tijdens zijn voetballoopbaan een trainer op het veld. De linksbackpositie is voor een gentleman: Herman Choufoer (1 interland). Spelend op techniek en inzet en toonbeeld van sportiviteit. Hij was de aanvoerder van de kampioenselftallen van 1942 en Werd later voorzitter van de club in de gouden jaren zestig en zeventig. Middenveld Wie Theo Timmermans zegt, zegt de Rampenfondswedstrijd van Met deze door hem georganiseerde wedstrijd tegen de Franse profs om geld voor de slachtoffers van de Watersnoodramp op te halen, maakte hij de weg vrij voor betaald voetbal in Nederland. Destijds was Timmermans, een zeer begaafde de landstitel. Een jaar later prolongeerde ADO die, maar het seizoen daarna zakte de ploeg weg. In de jaren vijftig had ADO technisch begaafde spelers als Theo Timmermans, Carol Schuurman en Mick Clavan, maar deed het niet om de prijzen mee. Met de komst van trainer Ernst Happel in de zomer van 1962 veranderde dat. Toppers van toen: Harry Heijnen, Piet de Zoete, Aad Mansveld en doelman Ton Thie. Later kwamen daar Lex Schoenmaker, Simon van Vliet, Aad Kila en Aad Mansveld, die zou uitgroeien Een elftal om bij weg te dromen binnenspeler met een sterke dribbel, al prof bij Olympique Nîmes. Stond in 1957 aan de basis van ADO s eerste promotie naar de Eredivisie. Centrale middenvelder is de Noor Harald Berg. Misschien wel de beste speler die ooit het shirt van ADO Den Haag heeft gedragen. Volgens sommigen was hij goed genoeg voor Real Madrid of Internazionale. Speelde in solo s met gemak zes man uit, beschikte over een fabelachtige techniek, fluwelen balbehandeling en een geraffineerde steekpass. Geliefd bij publiek en medespelers. Zijn enige nadeel: hij was te bescheiden, waardoor hij uiteindelijk niet de absolute top haalde. Links op het middenveld staat Lex Schoenmaker. Samen met Mansveld icoon van de club. Sexy Lexy was de publiekslieveling. Wapperende haren, hoogwaardige technische kwaliteiten en scorend vermogen. Nam meermaals het roer over in moeilijke tijden. Bracht ADO Den Haag in 2001, samen met Rinus Israel, terug naar de Eredivisie. Aanval Rechtsbuiten Tsheu-la Ling was een echte baltovenaar. Onberekenbaar, grillig. Had hij het op zijn heupen, dan was Ling ongrijpbaar. Had de mooiste passeerbeweging, dubbele schaar, van tot de iconische roerganger, bij. Onder Oostenrijker Happel bereikte ADO viermaal de finale van de KNVB-beker. In 1963 (tegen Willem II), 1964 (Fortuna 54) en 1966 (Sparta) werd verloren, maar in 1968 werd van Ajax gewonnen. Het seizoen erop vertrok Happel naar Feyenoord en volgde de Tsjech Václav Ježek hem op. Twee jaar later eindigde ADO na vanaf het begin van de competitie zeventien wedstrijden ongeslagen te zijn geweest, als derde. Op 1 juli dat jaar kwam de fusie met het Scheveningse Holland Sport tot FC Den Haag. Furore Bedoeling was dat de samensmelting een Europese topclub zou opleveren. Dat is er niet uitgekomen. Al maakte de ploeg (die in 1996 weer ADO Den Haag ging heten) aanvankelijk wel furore. Clubicoon Lex Schoenmaker: Een echte glorieperiode. De bekerwinst in 1968 tegen Ajax was onvergetelijk. In ons eigen Zuiderpark, uitpuilende tribunes, werd het 2-1. Ik kan het gejuich nog horen. Aad Kila, de Haagse Johan Neeskens: Naast onze tweede KNVB-beker in 1975 had je nog de Europese thrillers. In 1976 bereikten we de kwartfinale van de Europa Cup II en lootten we tegen West Ham United, destijds een echte topclub. Met Billy Bonds, Frank Lampard senior en Trevor Brooking liepen daar grote spelers rond. Toch leidden we bij rust 4-0, hattrick van Aad Mansveld. Zij zagen ons als een klein ploegje. Jammer genoeg gedroegen we ons ook zo, we dachten dat we er al waren. Uiteindelijk werd het 4-2 en stelden zij thuis orde op zaken. Vlogen we er alsnog uit. Hoewel dat het bijna veertig jaar geleden is, word ik er nog bijna dagelijks op aangesproken. het Zuiderpark. Maar vaak genoeg zagen de toeschouwers zijn luie kant, waardoor hij niet alles uit zijn carrière heeft gehaald. Spits Wim Tap is de succesvolste ADO er aller tijden (recordhouder van de club met 33 interlands) en trainer van de kampioenselftallen van 1942 en Een geboren voetballer: tweebenig, sublieme techniek en listige schijnbewegingen. En vooral een pingelaar die eerst zes man voorbij wilde in plaats van te schieten. Kreeg zodoende een eigen protestlied. Trap, trap, trap, trap dan toch Trap. Linkerspits is Matthijs Mick Clavan. Vernoemd naar Mickey Mouse omdat hij in het veld als een muis met een paar katten speelde. Ongrijpbaar voor tegenstanders. Kon passeren op de vierkante meter en dat maakte hem mateloos populair bij het publiek. Maar hij miste ook de hardheid en de drang naar het doel. Was grillig waardoor hij in het Nederlands elftal (27 interlands) vaak Faas Wilkes en Abe Lenstra voor zich moest dulden. Elf namen die het roemrijke verleden van ADO uitbeelden. Hoe vaak zou Henk Fraser stiekem wensen dat hij hen of in ieder geval hun kwaliteiten kon opstellen?

19 Vrijdag 30 januari 2015 > Den Haag Centraal SPORT<19 Jarig ADO Den Haag: opening museum, familiefeest en jubileumshirt Op 1 februari bestaat ADO Den Haag 110 jaar en de wereld zal het weten ook. Voor de feestelijke activiteiten zijn drie dagen ingepland: 31 januari, 1 februari en 4 februari. Bij het proosten op de gezegende leeftijd worden de diverse groepen betrokkenen op verschillende manieren bediend. Zo is zaterdag aan het einde van de middag voor genodigden en zakelijke relaties op de tweede verdieping van het Kyocera Stadion de officiële opening van het ADO Den Haag Museum. Er treden diverse artiesten op en er worden items geveild, waarvan de opbrengst naar het nieuwe gebouw voor de Jeugdopleiding gaat. Een dag later bestaat de club officieel 110 jaar, maar omdat ADO die dag uit speelt tegen Feyenoord, zal het grote feest de woensdag erop worden gehouden, wanneer de Hagenaars FC Twente ontvangen. Dan zijn de activiteiten vooral gericht op de fans en het familiegevoel. Al vanaf uur barsten de feestelijkheden los op het Heldenplein, dat in winterse sferen wordt aangekleed met onder andere een schaatsbaan, kraampjes, verschillende cateringpunten en diverse ADO Den Haag-attracties. Muzikale omlijsting: DJ s van de 538 Roadshow. Voor de wedstrijd warmen onder anderen Sjaak Bral (ondersteund door John Medley) en Marc Lapré het publiek vanaf het veld op. Vervolgens onthullen de supporters een reusachtig spandoek. Ook is er een vuurwerkshow. Tijdens de rust lopen prominente oud-spelers samen met alle jeugdspelers van de club een ereronde. Ludiek: de mannen van trainer Henk Fraser zullen de Twentenaren bestrijden in een speciaal jubileumshirt, gebaseerd op het stoere tenue uit de jaren vijftig en waarop alle namen staan van de fans die het shirt al in de voorverkoop hebben aangeschaft. Nooit een saai moment met jaren tachtig -fenomeen Remco Boere Hij was zichzelf niet of al die jaren nooit geweest Op 1 februari bestaat ADO Den Haag 110 jaar. In 110 jaar komen er veel bijzondere voetballers langs. Een van de meest onvergetelijke was Remco Boere (53), die tussen 1985 en 1988 in het Zuiderpark speelde. Vandaag de dag trainer van Hammerfest in Noorwegen, de meest noordelijke plaats van Europa. Inderdaad, een verrassende club. Gezien zijn imago als speler sowieso verrassend dat hij trainer werd. Door Martin van Zaanen Iedereen keek tegen Dmitry Bulykin op. >Foto: Bert Tielemans De impact van Tsaar Bulykin Het ontbrekende puzzelstukje in een memorabel seizoen Zo eens in de zoveel tijd gebeurt het bij ADO Den Haag. Dan staat er een speler op het veld, die niet bij de status en prestaties van de club hoort. Een topper die twee klassen beter dan de rest is. De laatste paradijsvogel die in Den Haag neerstreek, was Dmitry Olegovich Bulykin. Door Klaas-Jan Droppert Zijn entree ergens eind juli 2010 op het trainingsveld in het Zuiderpark past precies in dat verhaal. Niks gericht scouten, maar een zaakwaarnemer die op hoop van zegen zijn cliënt aanbrengt om diens loopbaan te redden. De carrière van Bulykin in West-Europa was op een dood spoor beland. Bij Bayer Leverkusen (tien duels in drie jaar) en Anderlecht, dat hem zelfs uitleende aan Fortuna Düsseldorf in de Tweede Bundesliga, kon hij geen potten breken. De club uit Brussel was hem gezien zijn hoge salariskosten liever kwijt dan rijk. Hoe anders was dat in Den Haag. Bulykin zou voor ADO Den Haag een geschenk uit de hemel blijken, het ontbrekende puzzelstukje voor trainer John van den Brom in een nooit verwachte opmars die eindigde in een climax: voor het eerst plaatsing voor Europees voetbal in 24 jaar. Maar diezelfde Van den Brom had aanvankelijk nogal wat bedenkingen bij de Moskoviet. Na een week training wilde hij hem aftesten omdat hij de fysiek sterke Bulykin te zwaar vond. Waarna de Rus zijn wasbord toonde: Look coach, only muscles! Van den Brom streek over zijn hart en nam daarmee de beste beslissing die hij in zijn korte periode bij ADO heeft genomen. Klasse apart Om te zien dat Bulykin in het Kyocera Stadion een klasse apart was, daarvoor hoefde je geen voetbalexpert te zijn. Wie een training in het toenmalige Zuiderpark bezocht, wist genoeg. Van den Brom laste tijdens de oefensessies altijd een kwartier in waarbij spelers voor zichzelf bezig waren. Terwijl Ricky van den Bergh maar weer eens een vrije trap op de lat plaatste en Chris Kum op zijn zwakke linkerbeen oefende, riep Bulykin buitenspelers Frantisek Kubik en Wesley Verhoek bij zich. Vijftien minuten lang moesten zij dan voorzetten geven, die de Haagse Tsaar genadeloos bij de eerste paal achter doelman Gino Coutinho kopte. Zo n spits had de Haagse club sinds Henk van Leeuwen niet meer gehad! Het zou een beproefd recept blijken voor veel van de 21 goals die de Rus dat seizoen zou scoren. Maar Bulykin alleen beoordelen op zijn doelpunten zou zijn overige kwaliteiten tekortdoen. Niet voor niets had hij vijftien interlands op zijn naam staan, was hij spits tijdens het EK van 2004, waarop hij een doelpunt tegen de latere kampioen Griekenland binnenkopte. De Haagse fans geloofden hun ogen niet bij het aanschouwen van hun superspits. Bulykin was met geen mogelijkheid van de bal te zetten en eenmaal op snelheid was hij ook door geen verdediger af te stoppen. Daarnaast bezat hij een hoge mate van voetbalintelligentie. Als Timothy Derijck of Chris Kum de bal lukraak naar voren schoot, had de spits daarop al geanticipeerd. Verdedigers die dachten tijd genoeg te hebben om een bal weg te koppen, zagen Bulykin op het laatste moment voor hen komen. Bovendien keken zijn teamgenoten huizenhoog tegen hem op. Was Bulykin aan het woord, dan zweeg de rest. Een niet te onderschatten aspect in de succesreeks, want met types als Lex Immers, Verhoek en Van den Bergh herbergde de kleedkamer genoeg buskruit om bij het minste of geringste te ontploffen. Dankzij de Rus bleef ADO Den Haag altijd op koers. Serenade Niet verwonderlijk dat ADO Den Haag pas na twee nederlagen zijn imposante opmars begon. Bulykin was vanwege het afhandelen van het papierwerk niet eerder dan de derde competitiewedstrijd beschikbaar. Binnen twee minuten gaf hij zijn visitekaartje af: de eerste van 21 treffers. Bulykin werd mateloos populair en kreeg zelfs dankzij een optreden van een heus kozakkenkoor op de tribune een serenade. Uiteindelijk zou het sprookje niet langer dan een jaar duren. ADO Den Haag had het geld niet om Bulykin over te nemen en de Rus verkaste daarop naar aartsvijand Ajax, waar hij ook een hoog moyenne haalde. Na een verblijf bij FC Twente slijt Bulykin (35 jaar) zijn laatste voetbaldagen bij Volga Nzjni Novgorod, wetende dat het ene jaar in Den Haag zijn carrière heeft verlengd. En ADO? Dat hoopt dat over niet al te lange tijd een nieuwe topspeler de verkeerde afslag neemt en zich nietsvermoedend in het Kyocera Stadion meldt. Aan de onberekenbare aanvaller van weleer wordt in groengele gelederen nog altijd met een glimlach teruggedacht. Het onvervalste jaren tachtig-fenomeen was de meest eigenzinnige speler uit de geschiedenis van FC Den Haag, zoals de club toen nog door het leven ging. Uitermate populair, vooral op Midden-Noord. Remco Boere lang, lui, breed en sterk moest het met name van aanvoer over de flanken hebben. Meevoetballen deed hij weinig aan. Je kon hem als aanspeelpunt gebruiken, maar hij was vooral ongeëvenaard als afmaker. Hij begon in 1981 bij Excelsior en vertrok het volgende seizoen transfervrij naar Roda JC. Ook daar bleef hij niet langer dan een jaar en na een seizoen Vitesse werd hij namens SC Cambuur in topscorer in de Eerste Divisie. Vervolgens leek Boere naar Hongkong te vertrekken, maar klopten de Hagenaars net op tijd aan. In een elftal met onder anderen Alfons Groenendijk, Ronnie de Roode en René Stam was de uit Engeland teruggekeerde Martin Jol de strateeg naar wie iedereen luisterde. Bijna iedereen, want voorin liep Remco Boere. Was de gehele selectie al twintig minuten aan de wedstrijdwarming-up bezig, betrad die voetbalkousen naar beneden meestal pas tien minuten voor de aftrap het veld. Tijdens seizoen was Boere 28 keer trefzeker en werd FC Den Haag ongeslagen kampioen in de Eerste Divisie. Na drie Haagse jaren kwam hij nog uit voor AA Gent, Iraklis Saloniki, Gil Vicente en PEC Zwolle. Boere: Ik was de man van de openingstreffer of de winnende. Hoe meer er op het spel stond, hoe beter ik was. Een aantal jaren nadat hij was gestopt zag ook hij in dat hij er veel meer had kunnen uithalen. Of het om duurwerk ging, explosief werk of tempo lopen, hij gaf nooit honderd procent. Af en toe zag ik trainers met hun hoofd schudden, maar ze zeiden weinig. Ze wisten: Remco scoort toch wel. Daarmee kozen ze voor hun eigen hachje, voor het kortetermijnresultaat. Niet voor mijn ontwikkeling. Neem ik ze kwalijk, ja. Ze hadden de strijd met me moeten aangaan. Interviews met Remco Boere: altijd smullen. Hij manifesteerde zich daarin als een onvervalst quotekanon, waarbij hij zichzelf ophemelde en zijn omgeving denigreerde. Maar hij was zichzelf niet of al die jaren nooit geweest, vertelde hij later. Deels was het aangeleerd gedrag. Ik ben beschermd opgevoed, een dorpje onder de rook van Rotterdam. Kwam ik als broekie bij het eerste van Excelsior met mannen als Ton Pattinama, Eddy Ridderhof en Michel Beukers. Dan ga je kopje-onder of blijf je zwemmen. Vanaf dag één had ik een even grote mond, misschien nog wel groter dan zij. Dat werd geaccepteerd omdat ik altijd scoorde. Misschien was ik bang me kwetsbaar op te stellen. Eigen mening Eerlijk gezegd, als we van iemand niet verwacht hadden dat hij trainer zou worden, was hij het wel. Boere knikt: Men blijft beginnen over mijn karakter, hoewel ik nu heus wel ouder en wijzer ben. Best frustrerend. Als voetballer deed ik het niet slecht en als trainer laat ik mijn ploegen goed voetbal spelen. Ik heb nog steeds een eigen mening, ben nog steeds eigenwijs. Ik ben echter niet iemand die zeurt om het zeuren, er zit wel degelijk een gedachte achter. Als dingen goed gaan, zeg ik dat ook. Als voetballer wilde ik, zodra het eerste fluitsignaal ging, winnen. Dat is nooit veranderd. Als trainer is dat nog sterker geworden. Het grootste verschil: nu zorg ik wel voor een perfecte voorbereiding. Ook in zijn tweede voetballeven is het, kijk alleen al naar zijn werkplekken, nooit saai. Zo zat Boere tot eind juni 2012 bij de Zweedse derdedivisionist Köpping FF en werd daarna in Libië technisch directeur bij Al-Ahly Tripoli, de voormalige club van oud-generaal Muammar Kaddafi. Tegenwoordig is hij werkzaam bij het Noorse Hammerfest FK. De meest noordelijke stad van Europa groeide de afgelopen jaren aanzienlijk vanwege de winning van olie en gas. De plaatselijke voetbalclub, uitkomend op het vierde niveau, moet in die ontwikkeling mee: Op termijn wil Hammerfest de Noorse Jupiler League halen. Daar lever ik graag mijn bijdrage aan.

20 20>de achterpagina Den Haag Centraal > Vrijdag 30 januari Ter plekke Door Caroline Ludwig >Foto: Eveline van Egdom Menno de Koning Buurt Ooit woonde ik in de Bomenbuurt, een bakfietsen-gezinnenwijk, niets voor mij. Ik ben heel blij in het Zeeheldenkwartier. Hier vind je van alles wat: volkse types, expats en studenten, dure huizen en sociale huurwoningen. En het is vlak bij het centrum. >Foto: Maika Karremans 2 Uitgaan Ik ga graag en vaak naar de film in het Filmhuis of bij Pathé. Ook eet ik regelmatig buiten de deur. Bij Full Moon City in de Raamstraat kom ik voor de dim sum. Met een roltrap ga je naar boven en dan zit je bijna uitsluitend tussen Chinezen. De kaart is gigantisch en die tafel vol hapjes is aan het einde altijd leeg. Daarna ga ik voor een borrel naar de Grote Markt. Patisserie De Wiener Konditorei aan de Korte Poten is befaamd vanwege de apfelstrudel en is de enige plek in de stad waar je pretzels kunt kopen. Het deeg moet geloogd worden en dat mag niet van de Nederlandse Warenwet, zij gebruiken nu een ander procedé. Ook geweldig: Jarreau aan de Van Hoytemastraat. Vorige week heb ik nog bak-battle gehouden met eigenaar Roel van Everdingen. Ik wil heel graag van hem leren hoe je macarons maakt. Hagenaars Mark en Maika <2> van Tattooshop On Edge in de Zoutmanstraat vind ik hele leuke mensen. Ze doen echt alles voor anderen. Toen mijn oven kapotging, hebben zij een nieuwe voor me gekocht. Ze eten allebei veganistisch en ik maak graag iets lekkers voor ze klaar. Al moet ik bekennen dat dat er door de drukte de laatste tijd niet van is gekomen. Sorry. Taart Meestal bak ik zelf. Buiten de deur eet ik graag appeltaart bij Dudok, al is die niet meer zo lekker als voorheen. Laatst heb ik genoten van worteltaart bij Baklust. In 2014 heb ik een jaar lang vegetarisch gegeten en toen kwam ik er vaak. Ook lekker: taarten van de Bakkerswinkel <3>. Brood/broodje Brood haal ik bij Hans & Frans Hessing of bij Lekker Brood in de Piet Hendrikstraat. Ik doe nog steeds rustig aan met vlees, maar het lekkerste broodje is die met pastrami van Dungelmann in de Hoogstraat. >Foto: PR 3 Koffie Ik houd het bij mijn eigen buurt: Appeltje Eitje in de Prins Hendrikstraat is een beetje de huiskamer van de wijk. Het is er altijd druk. Ook drink ik graag een cappuccino bij By Clarence in de Piet Heinstraat. Typisch Shoarma eten bij El Basha aan de Laan/hoek Grote Markt. Die zijn tot s ochtends 6 uur open. >Foto: PR 4 Restaurant Vietnamees restaurant Ngon aan de Dagelijkse Groenmarkt in een paar woorden: vis, gezond, noodlesoep met garnalen, fris en heel authentiek. Band Di-rect <4> maakt lekkere rockmuziek, mijn favoriete genre. Gebouw Voor mij als nieuwkomer was de Grote Kerk lange tijd een herkenningspunt in het centrum. Ik vind het een fijn gebouw. Als ik ooit ga trouwen, dan is het daar. Ook fraai: het oude stadhuis aan de Groenmarkt en het voormalige ministerie van Buitenlandse Zaken aan het Plein. Eigenlijk vind ik alle gotische gebouwen prachtig. Afbreken De Amerikaanse ambassade op het Voorhout is net een betonnen bunker, met lelijke palen eronder. Zonde van het uitzicht. Lekkernij Dat is een broodje falafel bij de King Falafel in de Vlamingstraat. Gefrituurde kikkererwten en garnituur in een pitabroodje met een mix van groene kruiden en de knoflooksaus. Café Met twee vrienden ga ik regelmatig eten en een biertje drinken bij de Brave Hendrik <5> in de Prins Hendrikstraat. Gezellig, herkenbaar, een beetje mijn stamkroeg. Kookwinkel Al zeven jaar werk ik in de grootste en leukste kookwinkel van Den Haag, DOK. Meestal sta ik in de bakhoek. Geheimtip Zet je fiets in een parkeervak of stalling. De mijne heb ik al drie keer in zo n depot moeten ophalen. Zondegeld. Omrijden De Grote Marktstraat en het Spui zijn heel irritant om doorheen te fietsen, dus die vermijd ik altijd. >Foto: PR 5 Eind oktober vorig jaar won een Haagse hipster de grootste bakwedstrijd van Nederland, Heel Holland Bakt. Menno de Koning <1> (1979) zat sindsdien niet stil. Zijn boek Bakken met Menno ligt vanaf 3 februari in de winkel. Ook werkt hij nog steeds bij kookwinkel DOK in de Passage. Tot tien jaar geleden woonde Menno in geboorteplaats Hoek van Holland. Hij lonkte naar Rotterdam, maar de liefde lokte hem naar Den Haag. Sinds vijf jaar heeft hij een huis in het Zeeheldenkwartier. PLAATS Chinese Muur Marcel Verreck bespreekt heden en verleden van een bijzondere Haagse plek. E rgens moest de Laan van Meerdervoort ooit ophouden. Dat werd dus bij Ockenburgh. Is er een betere plek om als majestueuze laan dood te lopen? Wel is er voorzien in twee geasfalteerde afvloeiingsregelingen, eentje richting Kijkduin, de ander landinwaarts. Om deze Laan van Meerdervoort-delta te accentueren is er ooit een halfhoog kromgetrokken flatcomplex gebouwd, dat als treffende bijnaam de Chinese Muur heeft. Een bouwwerk dat navolging zal gaan krijgen. Nu Mark van der Kallen zijn werelddeal bijna rond heeft, en ADO meer geel dan groen gaat worden, zullen er in de strafschopgebieden van het Kyocerastadion steeds meer Chinese muurtjes worden opgetrokken. Hard nodig trouwens, want ondanks de aanwezigheid van de boomlange topscorer Michiel Kramer, die als een ware ooievaar met klepperende pootjes over het veld struint, bakt onze Haagse trots er niet veel van. Afgelopen zaterdag woonde ik in de Adelaarshorst te Deventer het degradatieduel tegen Go Ahead Eagles bij. Niet toevallig, want er verscheen onlangs een door mij geschreven thriller, waarin dit knusse stadionnetje als tumultueuze plaats delict fungeert. Het is aan de Haagse speurder Martin Taal om klaarheid in deze zaak te brengen. In de wedstrijd tegen Go Ahead was het Haags oplossend vermogen zo goed als afwezig. Het was telkens weer de zwaartekracht die won, hoezeer alle spelers ook hun best deden iets doeltreffends met het leder uit te richten. Ik probeer het mooi te zeggen, maar vanaf de tribune klonken kernachtiger bewoordingen, die ik omwille van de welgevoeglijkheid hier niet zal herhalen. Uiteindelijk won Go Ahead deze choreografie voor klompendansers zonder klompen middels een discutabele strafschop. Vito Wormgoor dat je met zo n naam überhaupt in de publiciteit durft te treden getuigt al van moed had de bal zeer onhandig gek genoeg toch met zijn hand beroerd (dat laatste woord is wel weer toepasselijk). Helaas stond onze Haagse held Tim Krul niet op doel: 1-0, Wormgoor van het veld en ADO bijgevolg verder met tien man. Dat kwam dus niet meer goed. De onvermoeibare Go Aheadsupporters zongen ongeremd over het historische filmpje waarop een voormalige keeper uit Den Haag een seksueel hulpstuk in een duister gedeelte van zijn lichaam ziet verdwijnen. En als die Chinese centen niet snel besteed worden aan betere spelers, dan zal degradant ADO voor onze stad inderdaad weleens een pain in the ass kunnen zijn. Marcel Verreck