De transitie naar superdiversiteit. Van grootstedelijke naar Vlaamse realiteit.
|
|
- Frieda van der Horst
- 7 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Dirk Geldof De transitie naar superdiversiteit. Van grootstedelijke naar Vlaamse realiteit. Vlaanderen kent een transitie naar een superdiverse samenleving, net zoals vele andere West-Europese steden en regio s. Die superdiversiteit van de 21ste eeuw is momenteel het sterkst zichtbaar in onze steden. Grote steden als Brussel, Amsterdam of Rotterdam maar ook Genk zijn vandaag al majority-minority-cities: steden waarvan de meerderheid van de inwoners wortels heeft in migratie. Binnen enkele jaren zal dit ook in Antwerpen zo zijn. Maar al te vaak kijken we alleen naar de grote steden als het gaat over superdiversiteit. Daardoor onderschatten we hoe ook in de centrumsteden tot in vele kleine Vlaamse gemeenten de superdiversiteit toeneemt. In deze bijdrage schetsen we eerst wat met het nieuwe paradigma van superdiversiteit wordt bedoeld. Vervolgens kijken we naar de verschillen in impact en snelheid van de transitie. Tot slot verkennen we verschillen in integratiedynamieken tussen de grote steden en kleinere gemeenten. i België en Vlaanderen werden immigratiesamenlevingen In 2014 herdachten we 50 jaar migratie naar ons land: het was een halve eeuw geleden dat de Belgische regering migratieakkoorden afsloot met de regeringen van Marokko en Turkije. Die akkoorden waren een belangrijke stap in de naoorlogse migratie die begon bij de wederopbouw na WO2 toen ons land beroep deed op Polen en Italianen. In de jaren 50 rekruteerde België in Zuid-Europa (Italië, Spanje en Griekenland), om zich in de jaren 60 volop op het aantrekken van toenmalige gastarbeiders uit Marokko en Turkije te richten om de tekorten op onze arbeidsmarkt op te vangen. De olie- en economische crisis van 1973 zorgde voor een stopzetting van actieve rekrutering in de landen van oorsprong. Hierdoor daalde de instroom en verschoof ze naar volgmigratie via gezinshereniging en naar het vrij verkeer van werknemers in de 65
2 EU. De jaren 90 vormden een kantelpunt naar de huidige superdiversiteit. Door de val van de Muur, de globalisering en militaire conflicten (Joegoslavië, eerste Golfoorlog) steeg de immigratie opnieuw sterk: uit Oost-Europa door uitbreiding van de EU en uit conflictgebieden door vluchtelingen. Als resultaat van een ruime halve eeuw migratie telt België anno 2015 zo n 1,2 miljoen vreemdelingen of inwoners zonder een Belgisch paspoort. Dat is zo n 11% van de totale bevolking. Maar nationaliteit verschilt steeds vaker van etnische origine. Een goede inwoners zijn Belg, maar hadden bij geboorte een andere nationaliteit. Zo bekeken is één landgenoot op vijf als niet-belg geboren. Bij de kinderen die als Belg worden geboren, heeft een steeds groter aantal ouders met een Belgisch paspoort én een migratieachtergrond. België werd de voorbije halve eeuw, net zoals al onze buurlanden, een immigratiesamenleving. In 2012 kwamen vreemdelingen legaal naar België. Tegelijk kenden we een (r)emigratie van zo n mensen die België dat jaar verlieten. Het resultaat was een positief migratiesaldo of netto instroom van ruim mensen in ons land in Dit is een daling tegenover de mensen in 2011 door de verstrenging van de wet op de gezinshereniging in Toch blijft per jaar een netto-instroom gelijk aan de bevolking van een kleine stad als Genk of Roeselare. De transitie naar superdiversiteit Het resultaat is een veel diversere en complexere samenleving. De diversiteit vandaag verschilt fundamenteel met die van de jaren 70. Wie de migratiecijfers van de voorbije drie decennia en de demografische evolutie analyseert, ziet een sterke toename van het aantal inwoners met een migratieachtergrond, zowel door nieuwe migratie als door de toename van de tweede en derde generatie landgenoten met wortels in migratie. Tegelijk valt een sterke diversificatie op: migratie in de 21 ste eeuw kent een veel grotere waaier aan landen van herkomst. We staan anno 2015 nog maar aan het begin van de overgang naar een superdiverse samenleving. Om deze veranderende realiteit te beschrijven schieten onze begrippen uit de 20 ste eeuw tekort. Steven Vertovec gebruikte in 2007 voor het eerst het begrip superdiversiteit om de veranderende migratiepatronen en hun impact op de (Britse) samenleving te beschrijven. Sindsdien wordt de notie steeds meer gebruikt (Vertovec, 2007; Blommaert, 2011a&b; Geldof, 2013a&b). Met dit nieuwe paradigma ligt de focus op twee cruciale veranderingen. Het vertrekpunt is de een kwantitatieve transitie, met de sterke toename van het aantal mensen met een migratieachtergrond de voorbije decen- 66
3 nia. Daarnaast speelt een kwalitatieve transitie: de superdiversiteit van de 21 ste eeuw verschilt van de migratie uit de 20 ste eeuw door een fundamentele verandering van de migratiepatronen en de impact daarvan op onze samenleving. Stijgende diversiteit en de opkomst van majorityminority cities De kwantitieve transitie wordt zichtbaar als we kijken naar de woonplaats van mensen van vreemde origine. Iedere gemeente kent vandaag diversiteit en ze neemt overal toe. In West-Vlaanderen vinden we de gemeenten die het minst met diversiteit vertrouwd zijn. In de oude mijn- en staalregio s in Limburg en Wallonië vinden we veel mensen met een migratieachtergrond. Het was hier dat de eerste generaties gastarbeiders werk en woonplaats vonden. Kaart 1: Woonplaats personen van vreemde herkomst in België naar gemeente, (in % en in absolute aantallen) (Bron: Studiedienst Vlaamse Regering, 2014). 67
4 De voorbije dertig jaar is migratie in de eerste plaats een migratie naar de grote steden geworden. De impact van die voorbije en huidige migratie is momenteel dan ook het sterkst voelbaar in die grote steden. Daar voltrekt zich een fundamentele transitie. Brussel, Antwerpen of Gent zijn steden van aankomst geworden. In steeds meer Europese steden maken inwoners met een migrati-achtergrond stilaan de meerderheid van de stadsbewoners uit. Wereldsteden als New York, Sao Paolo, Toronto of Sydney zijn al langer majority-minority cities : steden waar de meerderheid van de bewoners wortels heeft in migratie, of anders gezegd: steden waar de meerderheid van de bewoners uit een brede waaier van minderheden bestaat. Dat begint zich nu ook in België en Nederland te manifesteren. In Brussel, Rotterdam en Amsterdam maken stadsbewoners van allochtone afkomst vandaag al meer dan de helft van alle inwoners uit. Ook Genk werd recent een majority-minority city. In vele steden elders in Europa, zoals Birmingham, Malmö, Marseille of Stuttgart, zullen de volgende jaren bewoners met wortels in migratie de meerderheid van de bevolking gaan uitmaken (Entzinger, 2012, p. 13, Scheffer, 2012, p. 35). Ook Antwerpen waar vandaag ruim 44% van de inwoners wortels heeft in migratie past in dit rijtje en zal voor het einde van dit decennium de overgang maken naar een stad waar de meerderheid uit minderheden bestaat. Iedereen in de grote Europese steden behoort straks dan ook tot een etnische minderheid, net zoals in New York, schrijft de Nederlandse socioloog Maurice Crul (2013, p ). Het verschil met New York is echter dat we in Europa komen van steden die tot voor kort een duidelijk herkenbare meerderheidsgroep kenden. Op twee generaties is dat in vele steden een minderheidsgroep geworden of aan het worden. In de nieuwe situatie waarin er geen duidelijke etnische meerderheidsgroep meer is, zoals in Brussel vandaag, evolueren we naar stedelijke samenlevingen waarin iedereen zich aan iedereen zal moeten aanpassen. Diversiteit wordt er de nieuwe norm. Dat vergt wellicht een van de grootste psychologische omschakelingen van onze tijd (Crul, e.a., 2013, p ). Toch is superdiversiteit niet alleen een verhaal van de steden. Tegelijk stijgt ook in kleinere gemeenten de diversiteit. Cruciaal is om oog te hebben voor de jongste leeftijdsgroepen. Veel meer dan autochtone inwoners vinden we mensen met een migratieachtergrond terug in de jongere leeftijdsgroepen. In heel wat schoolgemeenschappen in kleinere gemeenten komt de uitdaging van interculturalisering in het onderwijs op korte tijd op de agenda. 68
5 Groeiende diversiteit in de diversiteit Naast de cijfermatige toename van de etnisch-culturele diversiteit is het tweede basiskenmerk van superdiversiteit de groeiende diversiteit binnen de diversiteit. Niet alleen in onze steden, maar in alle Vlaamse gemeenten kennen we vandaag een veelheid aan landen van herkomst, talen, culturen, religies, statuten en sociale posities. Dat zorgt zowel voor diversiteit tussen groepen en gemeenschappen als binnen deze groepen en gemeenschappen. De complexiteit en interacties tussen al deze factoren is de kern van superdiversiteit. Aan de basis van superdiversiteit ligt immers een cruciale verandering van het basispatroon van migratie: van mensen uit een beperkt aantal landen van herkomst naar een klein aantal gastlanden naar mensen uit een groot aantal landen van herkomst naar een groot aantal gastlanden (Blommaert, 2011b, p. 26; Vertovec, 2007). De migratie van de laatste drie decennia komt uit heel Europa en uit de hele wereld. Marokko of Turkije blijven nog de belangrijkste herkomstlanden van buiten de Europese Unie, maar vertegenwoordigden in 2011 amper 6% van de officiële migratie naar België voor Marokko, en amper 2% voor Turkije (Centrum voor Gelijkheid van Kansen en voor Racismebestrijding, 2013, p. 10 & 22-25). Het resultaat is een groeiende pluriformiteit in de achtergronden van migranten, onder meer op etnisch, taalkundig, juridisch cultureel, religieus of economisch vlak. De vraag wie vandaag de migranten zijn, wordt steeds complexer. De diversiteit in de diversiteit werkt immers door op tal van domeinen en doorheen generaties. Er is de toename van het aantal nationaliteiten. Steden als Antwerpen of Brussel tellen ruim 170 verschillende nationaliteiten op hun grondgebied, maar ook de andere Vlaamse centrumsteden huisvesten 100 tot 150 verschillende nationaliteiten. Met de diversiteit aan nationaliteiten en etnisch-culturele achtergronden neemt ook de meertaligheid toe. Steden in superdiversiteit zijn de facto meertalige steden. Vertovec verwijst naar London waar ruim driehonderd talen worden gesproken. Als we alle verschillende talen optellen waarvan Brusselaars in de Taalbarometer verklaren dat ze ze goed tot uitstekend spreken, dan zien we een stijging van 72 talen in 2000 tot 104 talen in Het Frans blijft de best gekende taal, die door bijna 89% van de Brusselaars goed wordt gesproken. Dan volgen het Engels (30%) en het Nederlands (23%). Duidelijk in opmars is het Arabisch (18%). En volgen nog honderd andere talen die door kleinere groepen zijn gekend. In 2011 maakten eentalig Franstalige en eentalig Nederlandstalige Brusselaars samen al minder dan 40% van de bevolking uit (Janssens, 2013). Ook Antwerpen wordt in de toekomst alleen maar meertaliger. Bij 37% van de kinderen in het lager onderwijs in Antwerpen sprak men in 2011 thuis een andere taal dan het Nederlands, in 2008 ging het nog maar om 32% van de kinderen. ii 69
6 Ook de religieuze diversiteit neemt toe. Het gaat dan niet alleen om de aanwezigheid van de islam in westerse samenlevingen, met een veelheid aan stromingen en strekkingen en een brede waaier aan moskeeën. Ook bij andere etnisch-culturele gemeenschappen speelt religie een belangrijke rol, van Poolse katholieke missen in bestaande kerken, over de prestigieuze Jaïn-hindoetempel in het Antwerpse district Wilrijk tot een groeiende waaier aan winkelpandkerken binnen Afrikaanse en hispanic-gemeenschappen in de steden. Verder groeit ook de diversiteit aan migratiemotieven, zowel tussen als binnen gemeenschappen. Mensen migreren in het kader van arbeidsmigratie, anderen doen aan gezinshereniging, nog anderen ontvluchten hun land om politieke redenen, om economische redenen of op zoek naar een beter leven. Studenten hebben de bedoeling tijdelijk te verblijven voor de duur van hun studies. Tegelijk groeit de diversiteit aan verblijfsstatuten: sommigen inwoners met een migratieachtergrond zijn Belg van geboorte, anderen zijn genaturaliseerd. Sommigen zijn asielzoeker, anderen erkend als politiek vluchteling, nog anderen zijn niet erkend en wachten op een uitspraak in hun beroepsprocedure. EU-onderdanen verblijven tijdelijk als toerist, doen beroep op het vrij verkeer van werknemers als werknemer of vestigen zich als zelfstandige. Er zijn mensen geregulariseerd op basis van humanitaire of medische redenen, sommigen definitief, steeds vaker tijdelijk. Er zijn mensen met twee nationaliteiten en er zijn staatlozen. Ten slotte herbergen onze steden ook een belangrijke groep van mensen zonder wettig verblijf, die al of niet een aanvraag tot regularisatie indienden. Bovendien evolueren deze verblijfsstatuten doorheen de tijd, telkens met andere (sociale) rechten er aan verbonden. Bij superdiversiteit zien we ook groeiende verschillen in sociaal-economische posities. We vinden mensen met een migratieachtergrond ondertussen op bijna alle sporten van de maatschappelijke ladder terug, zij het nog lang niet in dezelfde mate. Ondanks een onaanvaardbaar hoog armoederisico bij migranten, groeit er in de meeste gemeenschappen een opkomende middenklasse. Een laatste element van superdiversiteit is het groeiende belang van transnationalisme, of de mate waarin migranten contact houden met netwerken van familie, vrienden of kennissen over grenzen heen. Dit kan zowel gaan om contacten met familie in landen van oorsprong als in andere Europese landen. De explosieve ontwikkeling van communicatiemogelijkheden via telefoon, internet of Skype maken dat de meeste migranten vandaag de mogelijkheid hebben om permanent in contact te blijven met relevante anderen waar ook ter wereld. Men kan hier leven en ook nog elders. Ook het groeiende belang van transmigratie en circulaire migratie waarbij mensen niet de bedoeling hebben om zich hier permanent te vestigen versterkt de superdiversiteit. 70
7 Superdiversiteit niet enkel in de (grote) steden De etnisch-culturele diversiteit is dus het grootste in de grote steden, maar stijgt overal, net zoals de diversiteit in de diversiteit. Met enige vertraging en met een lagere intensiteit zien we de diversiteit in (bijna) alle regio s en gemeenten toenemen, het sterkst rond de grote steden en in Limburg, het minste in West-Vlaanderen. De gradatie tussen steden komt tot uiting in de studie over de verkleuring van de centrumsteden van Edith Lodewijckx (2013, pp ). Figuur: Personen van vreemde herkomst in het Vlaamse Gewest (links), per urbanisatiegraad (midden) en per centrumstad (rechts), in % van de bevolking, VG = Vlaams Gewest; GS = grootsteden; SB = stedelijk gebied rond Brussel; CS = centrumsteden; KP = kleinstedelijk provinciaal; SS = structuur ondersteunende steden; OG = overgangsgebied; GR = grootstedelijke rand; PL = platteland; RS = regionaal stedelijke rand. An = Antwerpen; Gt = Gent; Gk = Genk; M = Mechelen; L = Leuven; T = Turnhout; S = Sint-Niklaas; H = Hasselt; O = Oostende; K = Kortrijk; Aa = Aalst; B = Brugge; R = Roeselare. Bron: Lodewijckx, 2013, p. 21, op basis van Rijksregister 2011, SVR-bewerking Geleidelijk waaiert de diversiteit verder uit. Hier spelen verschillende dynamieken. Volgmigratie versterkt de aanwezige diversiteit. Het gevoerde asielbeleid en het feit of gemeenten zich al dan niet gastvrij opstelden met Lokale Opvanginitiatieven spelen evenzeer een rol. Sommige sociale stijgers met een migratieachtergrond verlaten de steden: de gekleurde stadsvlucht wordt dan de ultieme vorm van integratie. Maar ook gentrificatie speelt een rol: de sterk stijgende woningprijzen in steden als Brussel en Antwerpen en de krapte op de woningmarkt of de krapte van scholen doet (ook) mensen met een migratieachtergrond uit de stad verhuizen, wat mee aan de basis ligt van een verhoogde instroom in onder meer Vilvoorde, Aalst, Ronse, Temse of Boom. Net zoals in de grote steden verloopt de overgang naar een grotere diversiteit in kleinere steden en gemeenten niet altijd rimpelloos. Geregeld dreigt dit bestaande vormen van anti-stedelijkheid te versterken. Illustratief is het verzet van inwoners van 71
8 Brasschaat tegen het doortrekken van een tramlijn vanuit Antwerpen. Deze discussie gaat niet zozeer over mobiliteit, maar over het proberen tegen te houden van de stad en misschien zelfs vooral van een deel van haar bewoners. Toch is ook hier de trend onmiskenbaar: net zoals de grote steden evolueren naar majority-minority cities zal ook de etnisch-culturele diversiteit in steeds meer steden en gemeenten in de 21 ste eeuw verder groeien. Vooruitblikkend naar de impact op integratie In de voortdurende polarisatie tussen voor- en tegenstanders van de toenemende diversiteit missen we soms de nuchterheid om te erkennen dat de superdiversiteit op zichzelf noch een goede, noch een slechte ontwikkeling is. Het beschrijft de demografische transitie in onze samenleving. De kwaliteit van het samenleven hangt af van ons als samenleving en van alle burgers in die samenleving. Het is onze verantwoordelijkheid wat ook de herkomst is of hoe lang of kort we deel zijn van deze samenleving om er een succes van te maken. Daarbij stellen zich cruciale uitdagingen voor het volgende decennium. Een ervan is de vraag of we op een meer open manier over integratie zullen gaan denken. Vandaag wordt integratie vaak te eenzijdig gebruikt en bedoelt men de facto assimilatie, waarbij de verantwoordelijkheid bijna exclusief bij nieuwkomers wordt gelegd om zich te integreren. Het strategisch misbruiken van integratie om tot assimilatie te komen, zal in de 21 ste eeuw nog minder dan vroeger werken. De overgang naar superdiversiteit en het ontstaan van majority-minority cities maakt dat we in de 21 ste eeuw ook op een andere, meer open manier naar integratie zullen moeten kijken: niet vanuit een (al of niet uitgesproken) assimilatieverwachting, maar vanuit een houding van actief pluralisme en wederzijdse aanpassingen. In de nieuwe situatie waarin er geen etnische meerderheidsgroep meer is, krijgen we nieuwe samenlevingspatronen en evolueren we naar stedelijke samenlevingen waarin iedereen zich aan iedereen zal moeten aanpassen. Juist het omgaan met die diversiteit wordt de nieuwe norm. Spreken over integratie wordt dan niet meer de identificatie met de meerderheidsgroep, maar met de hybriditeit en superdiversiteit in de stad. In onze samenleving zien we bovendien niet alleen een superdiversiteit naar etnisch-culturele herkomst, maar ook een verregaande individualisering leidt ook tot grote variaties aan levensstijlen. De scheidingslijnen tussen levensstijlen lopen daarbij deels over andere breuklijnen en hangen deels samen met kenmerken als financiële positie, opleiding, leeftijd. Verschillen in levensstijl lopen zo door bijna alle etnisch-culturele groepen. 72
9 In een wereld van superdiversiteit gaat het dan ook niet meer in de eerste plaats om de erkenning van en inpassing in een nationale identiteit, ongeacht of dit nu een Belgische of een Vlaamse identiteit zou zijn. We krijgen veeleer een realiteit van elkaar aanvullende en overlappende identiteiten, die elkaar ook wederzijds beïnvloeden en veranderen. Dat betekent dat we minder dan ooit kunnen vasthouden aan een statisch beeld van identiteit, alsof er een Belgische, Vlaamse of Nederlandse identiteit zou zijn die van de 19 de tot in de 21 ste eeuw en ver erna zou vaststaan. Evenmin bestaat er een vaste Marokkaanse, Turkse of Chinese identiteit doorheen de eeuwen heen. Terecht stelt Richard Sennet (2010, p. 50) dat samenlevingen primitiever worden naarmate mensen zich meer categorisch in termen van vaste identiteiten zien. Alleen een dynamische visie op identiteiten als meervoudig en veranderlijk zij het langzaam doet recht aan de complexiteit van de hedendaagse samenlevingen. Zo is superdiversiteit vandaag een onderdeel geworden van stedelijkheid en behoort het omgaan met die superdiversiteit tot een deel van de identiteit van de hedendaagse stadsbewoners Integratie vereist sociale stijging Denken over integratie als emancipatie betekent dan ook afscheid nemen van een monoculturele visie. Maurice Crul, Jens Schneider & Frans Lelie (2013) geven in hun boek Superdiversiteit. Een nieuwe visie op integratie een richting aan. Hun uitgangspunt is dat je emancipatie niet kan afdwingen, maar dat we ze als samenleving wel kunnen stimuleren en faciliteren. Het omarmen van progressieve waarden komt volgens hen in de eerste plaats tot stand via sociaal-economische stijging en niet via de dwang tot aanpassing. Zij vertrekken van de kracht en de energie die zich ontwikkelt en kan ontwikkelen in het emancipatieproces binnen de tweede en derde generatie. De belangrijkste vraag is dan ook hoe, waar en onder welke voorwaarden de emancipatie van de tweede en derde generatie zich het krachtigst doorzet. Hun conclusie is dat een positieve uitkomst stuurbaar is door in te zetten op sociale stijging, waarbij vooral onderwijs een cruciale hef boom vormt. Een emanciperend integratiebeleid is dan mee afhankelijk van de keuzes die gemaakt worden in het beleid op het gebied van onderwijs, arbeidsmarkt en huisvesting (Crul, e.a., 2013, p. 11 & 68). Net op deze domeinen doet Vlaanderen het vandaag minder goed: we worstelen met de groeiende superdiversiteit en zien op ieder van deze domeinen structurele achterstellingen van mensen van andere etnische origine. In het Nederlandse debat over het integratiebeleid stelt men vandaag dan ook dat een effectief algemeen (achterstanden)beleid, met waar nodig specifieke instrumenten en een doeltreffend antidiscriminatiebeleid, voor de komende jaren een wenkend perspectief is (Dagevos, e.a., 2013, p. 23) 73
10 Andere integratiedynamieken in superdiverse steden dan in kleinere gemeenten Iedere stad en gemeente zal in deze 21 ste eeuw van superdiversiteit sterker moeten inzetten op het managen van die diversiteit en de effecten op de woningmarkt, in het onderwijs, in het sociaal beleid, op de arbeidsmarkt of in het samenleven. Tegelijk zal eenzijdige assimilatie of een one size fits all -aanpak in een wereld van superdiversiteit minder dan ooit werken. Maatwerk betekent dan ook rekening houden met verschillen tussen steden en gemeenten. In een superdiverse samenleving hebben mensen meervoudige identiteiten. Een belangrijke deelidentiteit is de lokale gemeenschap. De identificatie met de stad of gemeente waarin men duurzaam woont is voor velen vaak belangrijker dan de identificatie met de natiestaat of een deelstaat. In de stedelijke of gemeentelijke realiteit komen alle beleidslijnen samen. Juist op dat lokale niveau krijgt superdiversiteit gestalte, steeds vaker in een meertalige steden en gemeenten. Werken aan integratie in superdiverse steden kan dan ook alleen door de stedelijkheid en het stedenbeleid te versterken, vanuit een open, uitnodigende en pluralistische houding tegenover diversiteit. Tegelijk zullen we in de toekomst meer oog moeten hebben voor de verschillende dynamiek van samenleven en integratie in de meertalige majority-minority cities versus kleinere steden en gemeenten met een minder verregaande diversiteit. Beleidsmatig betekent dit dat we ruimte zullen moeten scheppen voor visies op integratie die verschillend kunnen en moeten zijn al naargelang de schaalgrootte van de gemeente en de graad van superdiversiteit. Waar de klassieke benadering van integratie in een veranderende meerderheidssamenleving de leidraad zal blijven in kleinere gemeenten, zal in de grote steden het omgaan met superdiversiteit in een meertalige context de realiteit van de 21 ste eeuw worden. [Dirk Geldof doceert o.m. diversiteit en stadssociologie aan de Universiteit Antwerpen en de Karel De Grote Hogeschool. In 2013 publiceerde hij Superdiversiteit. Hoe migratie onze samenleving verandert.] Literatuurlijst: Blommaert, Jan, 2011a. De heruitvinding van de samenleving. Berchem, Epo. 74
11 Blommaert, Jan, 2011b. Superdiversiteit. In: Samenleving en politiek, nr. 9, pp Blommaert, Jan, 2011c. Superdiversiteit maakt integratiebeleid irrelevant. In: Sociale vraagstukken, geplaatst op 27/10/2011 op site/2011/10/27/superdiversiteit-maakt-integratiebeleid-irrelevant/#more-4516 Centrum voor gelijkheid van kansen en racismebestrijding, Jaarverslag migratie Brussel, CGKR. Crul, Maurice, Schneider, Jens & Lelie, Frans, Superdiversiteit. Een nieuwe visie op integratie. Amsterdam, VU University Press. Dagevos, Jaco, Huinder Chris & Odé, Arend, Van specifiek naar generiek: het integratiebeleid af bouwen of verbouwen? Een inleiding. In: Laura Coello e.a. (red.), Het minderhedenbeleid voorbij. Motieven en gevolgen. Amsterdam University Press, p. 23. Entzinger, Han, Amsterdam Rotterdam: allebei divers, maar ook verschillend. In: De staat van integratie. Rotterdam Amsterdam. Rotterdam: Gemeente Rotterdam, pp Geldof, Dirk, Superdiversiteit als onverwerkte realiteit. Een uitdaging voor sociaal werk. In: Alert, jrg. 39, nr. 3, pp i Deze bijdrage bouwt verder op Geldof, Dirk, 2013 (4de druk 2014). Superdiversiteit. Hoe migratie onze samenleving verandert. Leuven/Den Haag, Acco. ii Cijfers verzameld in het kader van het decreet Gelijke Onderwijskansen (GOK) voor het schooljaar
Superdiversiteit als kader voor onderwijs en welzijn in de 21 ste eeuw
Superdiversiteit als kader voor onderwijs en welzijn in de 21 ste eeuw Dirk Geldof Socioloog & Lector Faculteit Ontwerpwetenschappen UA Sociaal Werk Karel de Grote-Hogeschool & Hoger Instituut voor Gezinswetenschappen
Nadere informatieSuperdiversiteit als nieuwe realiteit & uitdaging.
Superdiversiteit als nieuwe realiteit & uitdaging. Ook in de geestelijke gezondheidszorg? Dr. Dirk Geldof Socioloog, onderzoeker & Lector Hoger Instituut voor Gezinswetenschappen, Odisee campus Schaarbeek
Nadere informatieBrusselse bevolking per nationaliteitsgroep - alle leeftijden (2014)
Dat onze samenleving steeds diverser wordt is een open deur intrappen. Opeenvolgende migratiestromen brachten mensen uit alle hoeken van de wereld naar Brussel: werknemers uit Italië, Spanje, Marokko,
Nadere informatieKleurrijke Maatzorg: Een cultuurgevoelig onthaal? Studiedag 20 november 2013 Antwerps netwerk cultuurgevoelige
Kleurrijke Maatzorg: Een cultuurgevoelig onthaal? Studiedag 20 november 2013 Antwerps netwerk cultuurgevoelige Kleurrijke Maatzorg: Het is een gegeven: Voorzieningen in Welzijnsorganisaties krijgen een
Nadere informatieStadsmonitor 2014 Een samenwerking tussen het Agentschap Binnenlands Bestuur en de Studiedienst van de Vlaamse Regering
Stadsmonitor 2014 Een samenwerking tussen het Agentschap Binnenlands Bestuur en de Studiedienst van de Vlaamse Regering Situering Opdracht: minister, bevoegd voor het Stedenbeleid De stadsmonitor is een
Nadere informatieSuperdiversiteit als de realiteit van de 21 ste eeuw
Superdiversiteit als de realiteit van de 21 ste eeuw Dirk Geldof De diversiteit in onze samenleving vandaag verschilt fundamenteel van die van de jaren 70 of 80 van de 20 ste eeuw. Er is niet alleen een
Nadere informatie4 TvC maart nr. 1 2016
4 TvC maart nr. 1 2016 ACHTERGROND Coaching in een superdiverse samenleving OVER DE GRENS Coaching in de 21 ste eeuw wordt meer dan ooit werken in en met diversiteit. Steeds meer mensen leven over landsgrenzen
Nadere informatieNood aan een nieuwe democratiseringsgolf. De transitie naar superdiversiteit als uitdaging voor hoger onderwijs
ARTIKELEN 67 Nood aan een nieuwe democratiseringsgolf. De transitie naar superdiversiteit als uitdaging voor hoger onderwijs Dirk Geldof* Vlaanderen kent, net zoals andere West-Europese landen, een transitie
Nadere informatieTaaldiversiteit in Brussel: een analysekader. Rudi Janssens Studiedag 27 mei 2016 VUB-Jette
Taaldiversiteit in Brussel: een analysekader Rudi Janssens Studiedag 27 mei 2016 VUB-Jette Overzicht Welke begrippenkader voor discussie en beleid? Overzicht van meertaligheid in Brussel Communicatie in
Nadere informatieSuperdiversiteit. Welke uitdagingen voor gezinnen en voor de samenleving?
Superdiversiteit. Welke uitdagingen voor gezinnen en voor de samenleving? Boekvoorstelling & colloquium 17 oktober 2013 Kenniscentrum Gezinswetenschappen 1 Welkom Kathleen Emmery Coördinator Kenniscentrum
Nadere informatieInburgeringsbeleid: taaldiversiteit als politieke uitdaging voor Brussel en de Vlaamse Rand
Nederlands Home BRIO-matrix BRIO Home > BRIO-matrix > FICHE - Inburgeringsbeleid Inburgeringsbeleid: taaldiversiteit als politieke uitdaging voor Brussel en de Vlaamse Rand Download FICHE Inburgeringsbeleid:
Nadere informatieMonitoring verhuisbewegingen erkend vluchtelingen oktober 2016
Monitoring verhuisbewegingen erkend vluchtelingen oktober 2016 Nota in het kader van de coördinatieopdracht monitoring asielinstroom van het Agentschap Integratie en Inburgering Publicatiedatum: 05 oktober
Nadere informatieSolidariteit in superdiversiteit: kijken vanuit het hier en nu
Solidariteit in superdiversiteit: kijken vanuit het hier en nu DieGem consortium Begin 2011 waren er in het Vlaamse Gewest meer dan 400.000 mensen ingeschreven met een vreemde nationaliteit. Het aantal
Nadere informatieInterculturaliteit binnen welzijn en gezondheid
Interculturaliteit binnen welzijn en gezondheid Algemene vergadering RWO -Oudenaarde 11 juni 2012 Inhoud Terminologie: ECM Enkele vragen Overzicht van de immigratie Aanwezigheid in regio Oudenaarde Enkele
Nadere informatie6,1. Wat is migratie? On the move. Samenvatting door een scholier 1685 woorden 3 juni keer beoordeeld. Aardrijkskunde. 2.
Samenvatting door een scholier 1685 woorden 3 juni 2009 6,1 33 keer beoordeeld Vak Methode Aardrijkskunde BuiteNLand 2.1 Migratie Wat is migratie? migratie = van woonplaats veranderen Als je let op de
Nadere informatieDe bruisende stad. Beleidskader
De bruisende stad Vlaams Regeerakkoord: Beleidskader» Werk maken van duurzame, creatieve steden» Stedelijke kernen uitbouwen tot aantrekkelijke woonkernen met een interessant cultureel, onderwijs-, verzorgings-,
Nadere informatieintra-europese migratie
sessie 2 Ook in gent: mensen komen en gaan! intra-europese migratie Jan Balliu Stad Gent Integratiedienst INTRA-EUROPESE MIGRATIE INHOUD PRESENTATIE Bevolkingscijfers Intra-Europese migratie = migratie
Nadere informatieTOERISTISCHE AANKOMSTEN EN OVERNACHTINGEN IN 2010
UPDATE CIJFERS TOERISTISCHE AANKOMSTEN EN OVERNACHTINGEN IN 2010 Bron: FOD Economie, Algemene Directie Statistiek en Economische Informatie Verwerking: Stad Genk, Dienst Beleidsplanning Aankomsten en overnachtingen
Nadere informatieHuis Sofia 22 november 2011
Huis Sofia 22 november 2011 Overzicht presentatie Antwerpen in cijfers OCMW Antwerpen in cijfers Studenten in Antwerpen Strategische visie en doelstelling Visie en uitgangspunten Wie woont er? Wat betekent
Nadere informatieConstructie van de variabele Etnische afkomst
Constructie van de variabele Etnische afkomst Ter inleiding geven we eerst een aantal door verschillende organisaties gehanteerde definities van een allochtoon. Daarna leggen we voor het SiBO-onderzoek
Nadere informatieMeertaligheid in een monoculturele schoolcontext Oprit 14 naar een schooltraject zonder snelheidsbeperkingen
Meertaligheid in een monoculturele schoolcontext Oprit 14 naar een schooltraject zonder snelheidsbeperkingen Loes Vandenbroucke & Noël Clycq Oprit 14 onderzoek Doel: Verklaren van (problematische) schoolloopbanen
Nadere informatieGent in cijfers reeks
Gent in cijfers reeks Jaarlijkse publicatiereeks Data-Analyse & GIS 2007: omgevingsanalyse 2008: verhuisbewegingen naar, uit en binnen Gent 2009: wijkmonitor Indicatorenrapport Armoede 2009: 'Met meer
Nadere informatieDe stad maakt het verschil
De stad maakt het verschil De Stadsmonitor onder de loep: analyses op de Stadsmonitor Studiedag 16 december 9, Sint-Pietersabdij Gent Leefvormen in de steden, 1995-7 Edith Lodewijckx(SVR) 1 Inhoud 1. Waarom
Nadere informatieDebruyne en Pieter-Paul Verhaeghe van de Universiteit Gent.
Internationale Dag tegen Racisme 21 maart 2013 Conceptnota over de Gentse Lente: Iedereen is Gent Deze conceptnota werd inhoudelijk opgebouwd met informatie aangeleverd door Pascal Debruyne en Pieter-Paul
Nadere informatieEen verkenning van de relatie tussen taal en identiteit in Brussel en de Vlaamse Rand. Rudi Janssens
Een verkenning van de relatie tussen taal en identiteit in Brussel en de Vlaamse Rand Rudi Janssens Inhoud Identiteit: een actueel debat Taal en identiteit: een referentiekader De groei van een meertalige
Nadere informatieWELKOM. Zehra Yildirim
WELKOM Zehra Yildirim Kennismaking Mag ik vragen om recht te staan? De muziek gaat van start Loop door elkaar heen tot de muziek stopt Maak kennis met de persoon die het dichts bij je staat Ga over naar
Nadere informatieWij ondersteunen, stimuleren en begeleiden het Vlaamse integratie- en inburgeringsbeleid
Wij ondersteunen, stimuleren en begeleiden het Vlaamse integratie- en inburgeringsbeleid INBURGERINGSPROGRAMMA Trajectbegeleider: TB Nederlands als Tweede Taal: NT2 Maatschappelijke Oriëntatie: MO Toekomstplannen
Nadere informatie2012/3 D/2012/3241/061
2012/3 D/2012/3241/061 In het kader van de pas verschenen Lokale Inburgerings- en Integratiemonitor werd door de Studiedienst van de Vlaamse Regering een inschatting gemaakt van het aantal personen van
Nadere informatie5.1. Impact van de wijzigingen van het nationaliteitswetboek
5. Verkrijgen en toekennen van de Belgische nationaliteit 1 5.1. Impact van de wijzigingen van het nationaliteitswetboek Sinds het ontstaan van het Koninkrijk stijgt het aantal vreemdelingen dat Belg wordt
Nadere informatieOnderwijs in een meertalige Brusselse omgeving Inhoud Stad en onderwijs: topdown bottom up
Onderwijs in een meertalige Brusselse omgeving BEO-studiedag 16 maart 212 - Rudi Janssens Inhoud Stad en onderwijs Politiek-institutionele context Pedagogische context Demografisch-geografische context
Nadere informatieITINERA INSTITUTE PERSBERICHT
ITINERA INSTITUTE PERSBERICHT België WK VOETBAL is een immigratienatie 2018, 2012/11 15 05 2012 MENSEN WELVAART BESCHERMING België is een immigratienatie: 25% van de bevolking is van oorsprong migrant.
Nadere informatieCentrumsteden SVR PROJECTIES VAN DE BEVOLKING EN DE HUISHOUDENS VOOR VLAAMSE STEDEN EN GEMEENTEN
Centrumsteden SVR PROJECTIES VAN DE BEVOLKING EN DE HUISHOUDENS VOOR VLAAMSE STEDEN EN GEMEENTEN 2015-2030 Doel van de presentatie 1. Een schets geven van de verwachte demografische evolutie in de centrumsteden
Nadere informatieVerhuisbewegingen van erkend vluchtelingen en subsidiair beschermden. (periode 1/1/ /1/2018)
Verhuisbewegingen van erkend vluchtelingen en subsidiair beschermden (periode 1/1/2014 27/1/2018) Inhoud Inleiding... 2 1. Over hoeveel verzoekers om internationale bescherming en vluchtelingen gaat het?...
Nadere informatieDemografische evoluties: wat, wanneer en vooral waar? Ingrid Schockaert, Edwin Pelfrene, Edith Lodewijckx Statistiek Vlaanderen
Demografische evoluties: wat, wanneer en vooral waar? Ingrid Schockaert, Edwin Pelfrene, Edith Lodewijckx Statistiek Vlaanderen De bevolking in Vlaanderen groeit, maar vergrijst nog sneller. Maar gebeurt
Nadere informatieVoor meer cijfers, zie beleidsdomein Woonstad. Stad Genk Publicatie Stedenbouwkundige vergunningen
De cijfers over het aantal stedenbouwkundige vergunningen zijn gebaseerd op de inzameling via de gemeenten of de Vlaamse Overheid, en worden verwerkt en gepubliceerd door de FOD Economie. De gegevens voor
Nadere informatieHoofdstuk. Migratie. in België
17 Hoofdstuk 2 Migratie in België Dit hoofdstuk duikt in de migratiestatistieken van België. Zo komen niet alleen de stocks van de buitenlandse bevolking aan bod, maar ook cijfers rond de immigratie- en
Nadere informatieBelangrijkste conclusies
Gezinnen in de Stad Belangrijkste conclusies 1 Demografische cijfers Vergroening van de grootsteden en sommige centrumsteden: - Periode 2009-2014: De grootsteden Antwerpen en Gent kregen in deze periode
Nadere informatieKatrijn D hamers Gent, 20/12/2016
Katrijn D hamers Gent, 20/12/2016 Hoe maken we van de superdiverse samenleving een succes? En welke middelen hebben we daartoe tot de beschikking? Over superdiversiteit, empathie en multiperspectiviteit
Nadere informatieDemografie SAMENVATTING
Demografie SAMENVATTING 521.701 inwoners groeiend aantal + 23.723 t.a.v. 2010 Verwachting 2035: +45.870 inwoners Bevolkingsgroei grotendeels door internationale migratie (vooral uit Oost-Europa, Nederland
Nadere informatieLeidenincijfers Beleidsonderzoek draagt bij aan de kwaliteit van beleid en besluitvorming
Leidenincijfers Beleidsonderzoek draagt bij aan de kwaliteit van beleid en besluitvorming - Internationalisering Leidse regio www.leidenincijfers.nl BELEIDSONDERZOEK 071-516 5123 I info@leidenincijfers.nl
Nadere informatieDiversiteit is niet in de eerste plaats een normatief ideaal, maar een reeds bestaande conditie van stadsbewoners en hun stad.
Inleiding Diversiteit is niet in de eerste plaats een normatief ideaal, maar een reeds bestaande conditie van stadsbewoners en hun stad. Ruth Soenen, 2006. Het kleine ontmoeten. Over het sociale karakter
Nadere informatieSuperdiversiteit. Implicaties voor de onderwijspraktijk. Prof. Maurice Crul VU Universiteit Amsterdam Erasmus Universiteit Rotterdam
Superdiversiteit. Implicaties voor de onderwijspraktijk Prof. Maurice Crul VU Universiteit Amsterdam Erasmus Universiteit Rotterdam Super-diversiteit Super Fantastisch Super = Complexiteit Waarom is het
Nadere informatieTAALACHTERSTAND NEDERLANDS BIJ WERKZOEKENDEN
VDAB ONTCIJFERT nummer 24 TAALACHTERSTAND NEDERLANDS BIJ WERKZOEKENDEN De informatie over het taalkennisniveau van werkzoekenden is essentieel bij de matching naar vacatures met taaleisen en is een sturend
Nadere informatieVLAAMSE GEMEENSCHAPSCOMMISSIE DE RAAD
STUK 733 (2018-2019) Nr.1 VLAAMSE GEMEENSCHAPSCOMMISSIE DE RAAD ZITTING 2018-2019 26 FEBRUARI 2019 VOORSTEL VAN RESOLUTIE - van mevrouw Brigitte GROUWELS, mevrouw Hannelore GOEMAN en mevrouw Khadija ZAMOURI
Nadere informatieDe geografische spreiding van de kandidaten voor de Kamerverkiezingen van 1987 tot en met Gert-Jan Put, Jef Smulders en Bart Maddens
De geografische spreiding van de kandidaten voor de Kamerverkiezingen van 1987 tot en met 2014 Gert-Jan Put, Jef Smulders en Bart Maddens KU Leuven Instituut voor de Overheid 1 mei 2014 Belangrijkste resultaten
Nadere informatieBasisnota: Stadsatelier bevolking- en huishoudensprognoses - Demografische trends en uitdagingen in de steden
Basisnota: Stadsatelier bevolking- en huishoudenss - Demografische trends en uitdagingen in de steden 1. Inleiding, methodologie & databron 2. Resultaten van de bevolkingss voor de 13 centrumsteden 3.
Nadere informatieDe Oorzaken van Migratie onder de Loep
De Oorzaken van Migratie onder de Loep: Verblijfsrecht in België? De Oorzaken van Migratie onder de Loep Studiedag Vreemd Verleden VVN & VVLG 18 oktober 2010 Nicole de Moor VVN & VVLG Studiedag Vreemd
Nadere informatiePERSBERICHT Brussel, 24 oktober 2012
PERSBERICHT Brussel, 24 oktober 2012 De regionale inkomensverschillen onder de loep Hoe verhoudt de inkomensevolutie zich ten opzichte van de inflatie? In welke regio liggen de gemiddelde inkomens het
Nadere informatieSuperdiversiteit, Identiteit en School. Prof. Maurice Crul VU Universiteit Amsterdam Erasmus Universiteit Rotterdam
Superdiversiteit, Identiteit en School Prof. Maurice Crul VU Universiteit Amsterdam Erasmus Universiteit Rotterdam Super-diversiteit Super Fantastisch Super = Complexiteit Waarom is het begrip in opkomst?
Nadere informatieSVR PROJECTIES VAN DE BEVOLKING EN DE HUISHOUDENS VOOR VLAAMSE STEDEN EN GEMEENTEN
SVR PROJECTIES VAN DE BEVOLKING EN DE HUISHOUDENS VOOR VLAAMSE STEDEN EN GEMEENTEN 2015-2030 Doel van de presentatie 1. Voorstellen van de eerste resultaten uit de bevolkingsprojecties voor Vlaamse steden
Nadere informatieMUSLINKED BRINGING TALENTS TOGETHER
MUSLINKED BRINGING TALENTS TOGETHER 1 CULTUUR EN LITERATUUR ZIJN ALTIJD EEN AFSPIEGELING VAN DE SAMENLEVING GEWEEST. De samenleving was altijd al afgespiegeld in de kunst en literatuur. Zoals hendrik conscience
Nadere informatieDe arbeidsmarkt in oktober 2014
De arbeidsmarkt in oktober 2014 Datum: 19 november 2014 Van: Stad Antwerpen Ondernemen & stadsmarketing Werk en Economie Betreft: Arbeidsmarktfiche oktober 2014 In deze arbeidsmarktfiche zien we 1. dat
Nadere informatie5,9. Samenvatting door een scholier 1448 woorden 6 februari keer beoordeeld. Maatschappijleer Thema's maatschappijleer
Samenvatting door een scholier 1448 woorden 6 februari 2011 5,9 12 keer beoordeeld Vak Methode Maatschappijleer Thema's maatschappijleer Pluriforme samenleving In Nederland wonen ruim zestien miljoen mensen.
Nadere informatieGent in cijfers reeks
Gent in cijfers reeks Jaarlijkse publicatiereeks Data-Analyse & GIS 2007: omgevingsanalyse 2008: verhuisbewegingen naar, uit en binnen Gent 2009: wijkmonitor Indicatorenrapport Armoede 2009: 'Met meer
Nadere informatieCulturele diversiteit en interculturele bemiddeling in de ziekenhuizen. Zohra Chbaral 1
Culturele diversiteit en interculturele bemiddeling in de ziekenhuizen Zohra Chbaral 1 Vooreerst bedanken we de interculturele bemiddelaars, de coördinatoren interculturele bemiddeling die ons de gegevens
Nadere informatieDe feiten: arbeidsmigratie door de jaren heen
De feiten: arbeidsmigratie door de jaren heen Jeannette Schoorl Nederlands Interdisciplinair Demografisch Instituut (NIDI) Den Haag NIDI/NVD/CBS Seminar arbeidsmigratie 30 maart 2011 Onderwerpen Historische
Nadere informatieverbeelding werkt Stadsmonitor 2014 Kerncijfers steden
verbeelding werkt Stadsmonitor 2014 Kerncijfers steden www.stadsmonitor.be ANTWERPEN WAARNEMINGEN OPPERVLAKTE Eenheid 2014 km 2 204,5 BEVOLKING Eenheid 1990 2000 2010 2014 Totaal aantal 470.349 446.525
Nadere informatieDiverse school, diverse kansen
Diverse school, diverse kansen Stel je buur de volgende 3 vragen: 1. Hoe kom jij in aanraking met diversiteit in onderwijs? 2. Wat is het eerste gevoel dat jij hebt wanneer je denkt aan diversiteit? 3.
Nadere informatieProjectie private huishoudens. Edith Lodewijckx
Projectie private huishoudens Edith Lodewijckx Inhoud presentatie Korte toelichting methodologie Totaal aantal huishoudens Aantal huishoudens naar grootte - alleenwonenden naar leeftijd -personen in 2-persoonshuishouden
Nadere informatieMAANDAG 5 FEBRUARI BINNENLAND. De diepe barst
MAANDAG 5 FEBRUARI 2018 - BINNENLAND De diepe barst België is zowat het meest mislukte migratieland in de rijke wereld. Met die stelling trok Ive Marx, hoogleraar en columnist van deze krant, aan de alarmbel.
Nadere informatie2. De Antwerpse leerlingen in cijfers en kleuren
2. De Antwerpse leerlingen in cijfers en kleuren 10 Leerlingen wonende in Antwerpen BASISONDERWIJS 2003-2004: 50.328 lln 2002-2003:50.073 lln 2001-2002: 49.505 lln Kleuteronderwijs 2003-2004: 18.832 lln
Nadere informatieVoor meer cijfers, zie beleidsdomein Woonstad. Stad Genk Publicatie Stedenbouwkundige vergunningen
De cijfers over het aantal stedenbouwkundige vergunningen zijn gebaseerd op de inzameling via de gemeenten of de Vlaamse Overheid, en worden verwerkt en gepubliceerd door de FOD Economie. De gegevens voor
Nadere informatieLancering Vlaamse Migratie- en Integratiemonitor 2018 en survey Samenleven in Diversiteit 2017
PERSBERICHT - 8 mei 2018 Lancering Vlaamse Migratie- en Integratiemonitor 2018 en survey Samenleven in Diversiteit 2017 Het Agentschap Binnenlands Bestuur en Statistiek Vlaanderen publiceren vandaag de
Nadere informatieBrussels Observatorium voor de Werkgelegenheid
Brussels Observatorium voor de Werkgelegenheid Juli 2013 De evolutie van de werkende beroepsbevolking te Brussel van demografische invloeden tot structurele veranderingen van de tewerkstelling Het afgelopen
Nadere informatieVluchtelingen, onderwijs & superdiversiteit. De context in beeld.
Vluchtelingen, onderwijs & superdiversiteit. De context in beeld. Dr. Dirk Geldof Socioloog & Lector Hoger Instituut voor Gezinswetenschappen, Odisee campus Schaarbeek Faculteit Ontwerpwetenschappen UA
Nadere informatieEEN ANALYSE VAN DE TAALSITUATIE IN DE RAND ROND BRUSSEL OP BASIS VAN DE BRIO-TAALBAROMETER. Rudi Janssens
EEN ANALYSE VAN DE TAALSITUATIE IN DE RAND ROND BRUSSEL OP BASIS VAN DE BRIO-TAALBAROMETER Rudi Janssens 1.1. BRIO-onderzoek en de Vlaamse Rand 1993 Frans/Nederlandse codewisseling 2002 Taalgebruik in
Nadere informatie1.1 Aantal levend geborenen dat bij geboorte woont in het Vlaamse Gewest sinds 2001
Bijlage bij het persbericht dd. 08/06/15: 1 Vrouwen krijgen hun kinderen in toenemende mate na hun dertigste verjaardag 1. Het geboortecijfer volgens Kind en Gezin 67 875 geboorten in 2014, daling van
Nadere informatieFeiten of. fictie. Feiten. fictie. Migranten, de sociale zekerheid en het OCMW. Nima Nilian Boosheri
Feiten of of fictie Feiten fictie Nima Nilian Boosheri Migranten, de sociale zekerheid en het OCMW 2 Ze werken niet maar doppen liever Als je wil doppen moet je voldoen aan een aantal voorwaarden: voldoende
Nadere informatieZorgvragers en zorgverstrekkers Amai! Wat een uitdaging
Zorgvragers en zorgverstrekkers Amai! Wat een uitdaging Omgaan met Armoede Geel, avondsymposium, 16 april 2015 Eric Nysmans, directeur Welzijnszorg Kempen Armoede en Gezondheid Sociale gezondheidskloof
Nadere informatieDiversiteit en stedelijkheid. Bram Spruyt Onderzoeksgroep TOR, VUB
Diversiteit en stedelijkheid Bram Spruyt Onderzoeksgroep TOR, VUB Diversiteit en stedelijkheid Hfdst. 11 Verenigde steden. Verschillen in participatie aan het verenigingsleven naar verstedelijking bij
Nadere informatiebasisonderwijs: overzicht in cijfers
basisonderwijs: overzicht in cijfers Schooljaar 2010-2011 Sara Vertommen Samenvatting verkennende analyse basisscholen en leerlingen in Antwerpen, schooljaar 2010-2011 voor het Lokaal Overlegplatform basisonderwijs,
Nadere informatieSuperdiversiteit: wat betekent het voor school, peuter- en kindercentrum?
Superdiversiteit: wat betekent het voor school, peuter- en kindercentrum? Rondom Het Jonge Kind Utrecht, 22 November 2018 Anke van Keulen, Bureau MUTANT 1 Superdiversiteit Groeiende diversiteit tussen
Nadere informatiebouwstenen cultuursensitieve-def.indd 4
bouwstenen cultuursensitieve-def.indd 4 11/03/16 12:27 5 Voorwoord Vlaanderen evolueert naar een superdiverse samenleving. Dit brengt grote uitdagingen met zich mee ook voor het beleidsdomein Welzijn,
Nadere informatieBevolkingsprognose van Amersfoort 2013-2030 Gemeente Amersfoort Marc van Acht en Ben van de Burgwal maart 2013
Bevolkingsprognose van Amersfoort 213-23 Gemeente Amersfoort Marc van Acht en Ben van de Burgwal maart 213 In april verwacht Amersfoort haar 15.ste inwoner te mogen begroeten. Ondanks de recessie in de
Nadere informatieCentraal Bureau voor de Statistiek. Persbericht. Bevolking groeit tot 17,5 miljoen in 2038
Centraal Bureau voor de Statistiek Persbericht PB08-085 18 december 2008 9.30 uur Bevolking groeit tot 17,5 miljoen in 2038 Nog 1 miljoen inwoners erbij, inwonertal zal harder groeien dan eerder gedacht
Nadere informatieVan integratiebeleid naar samenlevingsbeleid
Godfried Engbersen Van integratiebeleid naar samenlevingsbeleid Beleidsuitdagingen van de nieuwe verscheidenheid VNG bijeenkomst Diversiteit door migratie, Nieuwegein, 10 december 2018 Project migratiediversiteit
Nadere informatieVVSG #TREFDAGSOCIAAL. Uitdagingen van een superdiverse samenleving Soumia El Majdoub
VVSG #TREFDAGSOCIAAL Uitdagingen van een superdiverse samenleving Soumia El Majdoub Context Multiculturele samenleving mislukt of in crisis? Falend integratiebeleid? Uiterlijke kenmerken van deze crisis:
Nadere informatieen aan kinderen uit het lager en secundair onderwijs.
4 Welvaart, inkomen, armoede en kansarmoede Het kind in Vlaanderen 217 Kind en Gezin 5. SCHOOLTOELAGEN In het Vlaams onderwijs is er een systeem van school- en studietoelagen waarbij leerlingen uit een
Nadere informatieSessie 2. Ook in Gent: mensen komen en gaan!
Sessie 2 Ook in Gent: mensen komen en gaan! 4 sprekers 1. Gentenaars en Gentgebruikers Annelies Van Steenberge, Stad Gent 2. Intra-Europese migratie in Gent Jan Balliu, Stad Gent 3. Gent, stad voor Gentenaars
Nadere informatieInternationale migraties en migranten in Vlaanderen
Internationale migraties en migranten in Vlaanderen Thema 1 Immigraties en de impact op arbeidsmarkt en onderzoekswereld Thema 1 1 Internationale immigraties & emigraties in Vlaanderen 2 Migranten wereldwijd
Nadere informatieProeftoets periode 4 vwo
1. Presentation of the self : I. heeft te maken met rolgedrag. II. werkt gedragsregulerend. III. is kenmerkend in subculturen. A. Alleen II is juist. B. Alleen III is juist. C. II en III zijn juist. D.
Nadere informatieDe nieuwe verscheidenheid Toenemende diversiteit naar herkomst in Nederland
overig niet-westers De nieuwe verscheidenheid Toenemende diversiteit naar herkomst in Welke manier van kijken doet het meeste recht aan de diversiteit naar herkomst? Hoe is de huidige situatie ontstaan?
Nadere informatieCentrumsteden en vergrijzing vergeleken per provincie. Socio-demografisch profiel (SDP) Anne-Leen Erauw Belfius Research. 21 maart 2017 Berchem
Centrumsteden en vergrijzing vergeleken per provincie Socio-demografisch profiel (SDP) Anne-Leen Erauw Belfius Research 21 maart 2017 Berchem 1 Belfius studies Expertise van Belfius in de lokale sector
Nadere informatieVraag nr. 351 van 26 februari 2013 van PAUL DELVA
VLAAMS PARLEMENT SCHRIFTELIJKE VRAGEN PASCAL SMET VLAAMS MINISTER VAN ONDERWIJS, JEUGD, GELIJKE KANSEN EN BRUSSEL Vraag nr. 351 van 26 februari 2013 van PAUL DELVA Nederlandstalig onderwijs Brussel Capaciteit
Nadere informatie1.Brussel: bevolkingstoename aan steeds hoger ritme. Anderhalf miljoen inwoners in 2030?
Persnota, 4 april 2011 Demografische ontwikkeling Brussel en Halle-Vilvoorde: immigratie zwaar onderschat Nieuwe cijfers Binnenlandse Zaken overduidelijk: Planbureau en Vlaamse regering vergissen zich
Nadere informatieOpleidings- en begeleidingscheques
Opleidings- en begeleidingscheques De Maatregel Om werknemers ertoe aan te zetten een leven lang te leren, draagt de Vlaamse overheid financieel een steentje bij. Sinds september 2003 1 kunnen werknemers
Nadere informatieSamenvatting Aardrijkskunde H1 paragraaf 2 t/m 8
Samenvatting Aardrijkskunde H1 paragraaf 2 t/m 8 Samenvatting door Anne 1154 woorden 12 april 2017 6,3 46 keer beoordeeld Vak Methode Aardrijkskunde BuiteNLand Paragraaf 2 Bevolkingsspreiding: de manier
Nadere informatieBeroepsbevolking 2005
Beroepsbevolking 2005 De veroudering van de beroepsbevolking is duidelijk zichtbaar in de veranderende leeftijdspiramide van de werkzame beroepsbevolking (figuur 1). In 1975 behoorde het grootste deel
Nadere informatieGraag het absolute aantal en het groeipercentage in de periode eind mei eind mei 2017.
SCHRIFTELIJKE VRAAG nr. 645 van EMMILY TALPE datum: 13 juni 2017 aan PHILIPPE MUYTERS VLAAMS MINISTER VAN WERK, ECONOMIE, INNOVATIE EN SPORT Krapte op de arbeidsmarkt - Evolutie per provincie De krapte
Nadere informatieCBS-berichten: Arbeidsmigratie naar en uit Nederland
André Corpeleijn* Inleiding Arbeidsmigratie is de laatste tien jaar weer in de belangstelling gekomen. De uitbreiding van de Europese Unie en de komst van Oost-Europese werknemers naar Nederland hebben
Nadere informatieFactsheet Demografische ontwikkelingen
Factsheet Demografische ontwikkelingen 1. Inleiding In deze factsheet van ACB Kenniscentrum aandacht voor de demografische ontwikkelingen in Nederland en in het bijzonder in de provincie Noord-Holland.
Nadere informatieVerkiezingsprogramma D66 Maastricht 2014-2018. Samen Sterker
Samen Sterker Internationalisering > wegnemen barrières grensoverschrijdend vervoer > werken waar je wilt > meer innovatie over de grenzen heen Internationalisering Maastricht is de meest internationale
Nadere informatieDe arbeidsmarkt in juni 2014
De arbeidsmarkt in juni 2014 Datum: 17 juli 2014 Van: Stad Antwerpen Ondernemen & stadsmarketing Werk en Economie Betreft: Arbeidsmarktfiche juni 2014 In deze arbeidsmarktfiche zien we 1. dat Antwerpen
Nadere informatieGemiddeld kindertal per vrouw,
Indicator 11 maart 2014 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt u via deze link [1] bekijken. In 2013 bedroeg het gemiddeld
Nadere informatieIn het partijprogramma en de congresteksten van CD&V staat: Niets specifiek over diversiteit in het lerarenkorps.
Onze vraag: Meer dan 10 jaar na het EAD-decreet, komt er een uitvoeringsbesluit voor het onderwijs, zodat onderwijsinstellingen een personeelsbeleid met streefcijfers gaan voeren gericht op evenredige
Nadere informatie1.Brussel: bevolkingstoename aan steeds hoger ritme. Anderhalf miljoen inwoners in 2030? Persnota, 4 april 2011
Persnota, 4 april 2011 Demografische ontwikkeling Brussel en Halle-Vilvoorde: immigratie zwaar onderschat Nieuwe cijfers Binnenlandse Zaken overduidelijk: Planbureau en Vlaamse regering vergissen zich
Nadere informatieSamenvatting. De belangrijkste bevindingen per migratietype
Samenvatting In deze studie is voor de belangrijkste migratietypen (arbeid, gezin, studie en asiel) een overzicht gemaakt van de omvang, de verdeling over de herkomstlanden en de demografische samenstelling
Nadere informatieAllochtonen, 2012 Gepubliceerd op Compendium voor de Leefomgeving (http://www.clo.nl)
Indicator 13 februari 2013 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt u via deze link [1] bekijken. In 2012 woonden er in Nederland
Nadere informatienr. 187 van INGEBORG DE MEULEMEESTER datum: 13 januari 2015 aan HILDE CREVITS
SCHRIFTELIJKE VRAAG nr. 187 van INGEBORG DE MEULEMEESTER datum: 13 januari 2015 aan HILDE CREVITS VICEMINISTER-PRESIDENT VAN DE VLAAMSE REGERING, VLAAMS MINISTER VAN ONDERWIJS Leerplichtige leerlingen
Nadere informatieNota verhuisbewegingen
Nota verhuisbewegingen Inhoud Inleiding... 2 1. Over hoeveel asielzoekers en vluchtelingen gaat het?... 3 2. Wanneer kregen deze personen bescherming?... 4 3. Profiel van personen die bescherming kregen
Nadere informatie