4 TvC maart nr
|
|
- Saskia Veenstra
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 4 TvC maart nr
2 ACHTERGROND Coaching in een superdiverse samenleving OVER DE GRENS Coaching in de 21 ste eeuw wordt meer dan ooit werken in en met diversiteit. Steeds meer mensen leven over landsgrenzen heen. De huidige opvang- en vluchtelingencrisis versnelt deze overgang naar een superdiverse samenleving slechts in heel beperkte mate. Wat betekent de overgang naar superdiversiteit? Over de onmisbaarheid van interculturele competenties voor een coach. AUTEUR: DIRK GELDOF Nederland ondergaat zoals andere West- Europese landen een demografische transitie. Het autochtone geboortecijfer daalt al decennia en de replacement migration die door de Verenigde Naties wordt voorspeld (zie is in volle gang. Vooral in de grote steden is dit zichtbaar. Superdiversiteit is een analysekader en paradigma om inzicht te krijgen in deze demografische en maatschappelijke transitie en dit te vertalen naar beleid en werkveld. Het is geen synoniem van wat we tot nu toe een multiculturele samenleving noemden; het gaat verder. Vervanging De huidige ontwikkelingen verschillen fundamenteel met die van de door overheid en werkgevers georganiseerde gastarbeid in de jaren 50 en 60 van de vorige eeuw. Ook verschillen ze met de grootscheepse immigratie uit Suriname rond de Onafhankelijkheid (1975) en uit de Nederlandse Antillen in de periode van dekolonisatie. Vanaf de jaren 90 kennen West-Europese landen een steeds sterkere toename van de immigratie uit nietwesterse landen. Volgmigratie gezinshereniging en huwelijksmigratie blijft belangrijk. Daarnaast is sprake van een stijging van de asielmigratie en zien we de effecten van mondialisering. De val van het IJzeren Gordijn en de uitbreiding van de Europese Unie zorgen daarnaast voor een sterke Oost-Europese immigratie. Door alle immigratiegolven verandert het demografisch profiel van de Nederlandse bevolking ingrijpend. Om deze veranderende realiteit te beschrijven, schieten klassieke begrippen uit de 20 ste TvC maart nr
3 eeuw tekort. Daarom introduceerde Steven Vertovec in 2007 het begrip superdiversiteit. Vertovoc is hoogleraar transnationale antropologie en directeur van het Max Planckinstituut voor de bestudering van religieuze en etnische diversiteit. Superdiversiteit gaat over kwantitatieve veranderingen (het aantal mensen met een migratieachtergrond), over kwalitatieve veranderingen (steeds meer diversiteit) en over processen van normalisering van diversiteit. Meerderheid van minderheden In iedere stad of gemeente stijgt de etnischculturele diversiteit, de regionale verschillen zijn groot. Steden groeiden uit tot plekken van aankomst, waar nieuwkomers onderdak vinden, maar ook land-, taal- of geloofsgenoten treffen, (informeel) werk zoeken of aanspraak kunnen maken op sociale voorzieningen (niet-westerse migranten zijn oververtegenwoordigd in de uitkeringsstatistieken). In steeds meer Europese steden maken inwoners met een migratieachtergrond de meerderheid van de stadsbewoners uit. Wereldsteden als New York, Sao Paolo, Toronto of Sydney zijn al langer majority-minority cities : steden waar de meerderheid van de bewoners is samengesteld uit een brede waaier van minderheden. Dat begint zich ook in de verzorgingsstaten België en Nederland te manifesteren. In Brussel, Rotterdam, Amsterdam of Den Haag maken stadsbewoners van Belgische of Nederlandse afkomst op dit ogenblik al minder dan de helft van alle inwoners uit. In alle West-Europese verzorgingsstaten geven de steden dit beeld te zien, denk aan Birmingham, Malmö, Marseille, Stuttgart of Antwerpen. Dat heeft niet alleen met migratie te maken, maar ook met de leeftijdsopbouw van de stadsbevolking. Oudere bewoners zijn nog overwegend autochtoon. Omgekeerd is de etnisch-culturele diversiteit het grootste bij kinderen en jongeren: in de grote steden hebben vandaag twee van de drie jongeren wortels in migratie. Deze kinderen en jongeren van vandaag worden de jongvolwassenen én de ouderen van morgen. Iedereen minderheid Iedereen in onze grote Europese steden, schrijft Maurice Crul, hoogleraar diversiteit aan de VU in Amsterdam, behoort straks net zoals in New York tot een etnische minderheid. We evolueren naar stedelijke samenlevingen waarin diversiteit de nieuwe norm is. Dat vergt wellicht één van de grootste psychologische omschakelingen van onze tijd. Toch gaat het bij superdiversiteit om meer dan een cijfermatige groei van de diversiteit. In onze steden, maar ook al in kleinere gemeenten, zien we vandaag de dag een veelheid aan herkomstlanden, talen, culturen en sociale posities. Aan superdiversiteit ligt ook een kwalitatieve verandering van het basispatroon van migratie ten grondslag: van mensen uit een Divers-sensitief werken is cliënten erkennen met hun identiteit, zonder in stereotypen te denken beperkt aantal landen van herkomst Suriname, Turkije, Marokko op weg naar een klein aantal (westerse) gastlanden naar mensen uit een groot aantal landen van herkomst op weg naar een groot aantal (westerse) gastlanden. De nieuwe migraties komen uit heel Europa en uit de hele wereld: Noord-Afrika, het Midden-Oosten, Azië, sub-sahara Afrika, Zuid-Amerika, het Caraïbisch gebied. Mondialisering, de uitbreiding van de Europese Unie en de vluchtelingen en asielmigranten liggen aan de basis van de exponentiële stijging van de landen van herkomst. Complexiteit Het resultaat van deze veel veelkoppige migratie is een groeiende verscheidenheid en complexiteit in de achtergronden van 6 TvC maart nr
4 migranten op etnisch, taalkundig, juridisch, cultureel, religieus en economisch vlak: meer nationaliteiten, meer talen en meertaligheid, meer diverse religieuze praktijken, meer uiteenlopende migratiemotieven, van rijke tot arme nieuwkomers. Behalve verschillen tussen gemeenschappen groeit ook de variatie binnen gemeenschappen. In de jaren 60 en 70 waren de meeste migranten uit (het cultureel enorm gevarieerde) Suriname, de Antillen, Marokko of Turkije afkomstig. Nederlanders die hen een beetje wilden helpen bij het opbouwen van een nieuw bestaan hier, konden hun etnische, taalkundige, culturele of religieuze achtergronden achterhalen en begrijpen. Dat is vandaag lastiger, nu migranten letterlijk uit alle hoeken van de wereld komen. De overgang naar superdiversiteit gaat dan ook over de transitie naar een samenleving waarin culturele diversiteit niet langer iets is van de oorspronkelijke bevolking met zijn historisch gegroeide variatie, maar ook van minderheden. Het gaat niet langer over de uitzonderingen in etnisch relatief homogene samenlevingen. Superdiversiteit verwijst naar de geleidelijke normalisering van diversiteit. In de analyse rond superdiversiteit zijn processen van diversificatie zowel het resultaat van migratie als van toegenomen individualisering, met de ontwikkeling van uiteenlopende levensstijlen en persoonlijke identiteiten. De combinatie van deze verschillende kenmerken en posities bepaalt het leven van mensen. Mensen zijn uiteraard meer dan enkel hun etnische origine. Het (h)erkennen van deze meervoudige identiteiten wordt noodzakelijk om te kunnen werken binnen de situatie van de brede verscheidenheid van mensen. Coachen en superdiversiteit Coaching in de 21 ste eeuw wordt daarom meer dan ooit werken in en met variëteit, niet langer als een specialisme binnen hulpverlening of coaching, maar als een cruciaal onderdeel van de professie. Krachtgericht kunnen omgaan met diversiteit is of moet een basiscompetentie worden, voor alle coaches en andere mensgerichte professies. Superdiversiteit opent onze blik voor de groeiende diversiteit in de diversiteit, maar het is géén methodiek. Het is een (sociologische) manier van kijken naar onze snel veranderende werkelijkheid. Maar hóé we kijken, bepaalt natuurlijk ook wat we zien. Het stuurt mede ons handelen. De evolutie naar majority-minority-steden dwingt ons om in versneld tempo bestaande denkwijzen, praktijken en methodieken aan te passen aan de nieuwe werkelijkheid. In de eerste plaats is het analysekader van superdiversiteit erop gericht coaches te waarschuwen voor culturalisering; dat is het toeschrijven van de verantwoordelijkheid voor problemen aan nieuwkomers en migranten zelf. Hun culturele en/of religieuze kenmerken worden dan als oorzaak gezien. Dat kan, ook in de ogen van professionele migrantenwoordvoerders, ontaarden in blaming the victim : culturele schuldmodellen, waarbij mensen in kwetsbare situaties zelf de schuld krijgen voor hun kwetsbaarheid. Nieuwkomer-zijn is een vorm van kwetsbaarheid en nieuwkomers zijn dan ook niet alleen zelf verantwoordelijk voor integratie; ook de samenleving heeft hier een cruciale verantwoordelijkheid. Dit herinnert ons eraan dat patronen van uitsluiting en achterstelling meerdere oorzaken hebben. Achterstelling kan men nooit alleen en vaak ook niet in de eerste plaats vanuit culturele of religieuze patronen verklaren, maar ook niet in de eerste plaats aan het ontvangende land. Stereotypen Superdiversiteit als denkkader helpt bij het vermijden van generalisaties over etnische groepen en etnische-culturele verschillen. Het behoren tot een bepaalde etnische groep bepaalt nooit de gehele identiteit van het individu, tenzij dat individu zich rond die identiteit wenst te profileren. Daarnaast komt een deel van de migranten uit meer groepsgerichte culturen, wat een andere manier van TvC maart nr
5 functioneren met zich meebrengt dan het opgegroeid zijn in de meer individualistische westerse cultuur. Ook het begrijpen van verschil behoort tot de interculturele competentie die van een coach wordt gevraagd. Superdiversiteit attendeert ons op die meervoudige identiteiten en complexiteit en voorkomt dat we essentialiseren (stereotyperen). Dit sluit nauw aan bij intersectionaliteit of kruispuntdenken. Hier focust men op verschillen in gender, macht en etniciteit. De bril van superdiversiteit doet ons nog andere differentiaties zien, zoals verschillen in leeftijd, verblijfsstatus, taal, religie of verblijfsduur. Superdiversiteit erkennen betekent dan oog hebben voor meervoudige identiteiten: iedereen is man of vrouw, oud of jong, hoog- of laaggeschoold, Nederlandstalig en/of anderstalig, zoon of dochter van, gelovig of niet-gelovig, enzovoorts. Handelen in een context van superdiversiteit betekent oog hebben voor de verschillende keuzes die mensen zelf maken op de kruispunten of intersecties van al deze domeinen. Juist deze individuele keuzes het actorschap van mensen en hun persoonlijke levenstrajecten zijn belangrijk. Open grondhouding Het denkkader van superdiversiteit kan coaches dan ook helpen om de versnellende processen van maatschappelijke differentiatie te begrijpen. Bij het opbouwen van onze identiteit gaat het echter niet alleen om persoonlijke keuzes. Mensen verschillen ook van elkaar op basis van posities of kenmerken die ze niet altijd (helemaal) zelf kunnen kiezen: hun machtspositie in de samenleving, hun sociaal-economische status, hun sociaal kapitaal of hun etniciteit. De overgang naar een superdiverse samenleving dwingt ons om stil te staan bij de grondhouding en de methodische aanpak van individuele professionals, maar ook bij de manier waarop organisaties met diversiteit omgaan. Sociaal werkers, docenten, ambtenaren, politieagenten, verpleegkundigen: voor alle professionals die werken met mensen in stedelijke omgevingen is dit de dagelijkse realiteit. De transitie naar superdiversiteit daagt individuele professionals uit om hun individuele interculturele competenties aan te scherpen en divers-sensitief te werken. Dit vertrekt vanuit wederzijds Door alle immigratiegolven verandert het demografisch profiel van de Nederlandse bevolking ingrijpend respect, openheid, opschorten van (voor)oordelen, vermijden van stereotypering en erkenning van de ander als individu of gezin in plaats van als lid van een etnische of andere gemeenschap. Deze methodische aanpak gaat verder dan de bestaande kennisgerichte modellen van interculturele communicatie. De ander in de eerste plaats als individu, cliënt of hulpvrager zien, en niet als iemand van een bepaalde origine, is een basisvereiste, zonder dat dit betekent dat de coach of hulpverlener blind is voor cultuurspecifieke factoren die meeresoneren achter de hulpvraag. Eén van de bekendste kaders hiervoor vormt het TOPOImodel van Edwin Hofman. Hij legt de nadruk op een open grondhouding. Realistisch Bij cultuursensitief werken ontwikkelt de professional een gevoeligheid voor de (impliciete of expliciete) culturele kaders in de coaching, bij zichzelf en bij de ander. Cruciaal is het inzicht in de vaak impliciete westerse benadering en haar kennistheoretische basisfundament, samen met het besef dat er ook heel andere culturen en benaderingen bestaan. Onderdeel hiervan is ook het leren kijken vanuit de niet-westerse, bijvoorbeeld Afrikaanse of islamitische, culturele kaders en hun invloed op de ervaren problemen. Met de Vlaamse onderzoekster Bea Van Robaeys, actief bij het Expertisecentrum 8 TvC maart nr
6 Krachtgericht Sociaal Werk te Antwerpen, spreek ik liever over divers-sensitief werken: erkenning geven aan de leefwereld van cliënten, met hun identiteit, zonder cultuur als enige belangrijke factor te zien en zonder in stereotypen te denken. Oordelen over de ander worden opgeschort om met open blik de cliënt krachtgericht te benaderen, als individu en als actor, niet als iemand die alleen bepaald of gestuurd wordt vanuit een bepaalde cultuur of religie en ook niet als slachtoffer van de maatschappij. Interculturele competenties vergroten, is cruciaal in een wereld van superdiversiteit. Dat moet zowel in de basisopleidingen als in intervisies en nascholingen gebeuren. Toch is dit onvoldoende. Ook de organisaties waarin mensen werken en de beleidskaders waarbinnen mensen werken moeten aangepast zijn aan de superdiverse realiteit. Dan komen er andere vragen op tafel, die afhankelijk van de levensbeschouwing en politieke kleur anders zullen worden beantwoord. Zijn onze bedrijven en organisaties een afspiegeling van de samenleving? Is de personeelsgroep voldoende gevarieerd, zowel op uitvoerend als op leidinggevend niveau? Wordt de (al of niet ruim aanwezige) diversiteit op een goede manier gemanaged vanuit het personeelsbeleid? Biedt het opleidingsbeleid iedereen trajecten aan rond interculturalisering en stimuleert het bedrijf integratie van migranten? Tot slot Nederland en België zijn en worden in mijn ogen superdiverse samenlevingen. Interculturalisering is de toekomst. De diversiteit in de diversiteit groeit van dag tot dag. Dat vraagt om interculturele vaardigheden en competenties van coaches, maar ook om interculturalisering van organisaties en een actualisering van beleid. Die interculturele vaardigheden moeten verankerd zijn in de basishouding van coaches én in hun organisatiecultuur. Omgaan met deze demografische veranderingen zal het werk misschien niet eenvoudiger maken, maar ongetwijfeld wel boeiender, veelzijdiger en uitdagender. Deskundige interculturele coaching kan daarbij zowel op individueel als op organisatievlak een meerwaarde vormen. Prof. Dr. Dirk Geldof is socioloog en docent aan de Faculteit Ontwerpwetenschappen Universiteit Antwerpen, lector aan de opleiding Sociaal Werk Karel de Grote Hogeschool Antwerpen en lector/onderzoeker aan het Hoger Instituut Gezinswetenschappen Odisee, Brussel. Hij is auteur van Superdiversiteit: Hoe migratie onze samenleving verandert (Acco, 5 de herziene druk 2015) en co-auteur van Transmigratie: Hulp verlenen in een wereld van superdiversiteit (Acco, 2015). Referenties Crul, M., Schneider, J., & Lelie, F. (2013). Superdiversiteit: Een nieuwe visie op integratie. Amsterdam: VU University Press. Geldof, D. (2015, 5 de herziene druk). Superdiversiteit. Hoe migratie onze samenleving verandert. Leuven/Den Haag: Acco. Geldof, D. (2016). Superdiversity in the heart of Europe: How migration changes our society. Leuven/Den Haag: Acco. Hoffman, E. (2013). Interculturele gespreksvoering: Theorie en praktijk van het TOPOI-model. Houten: Bohn Stafleu van Loghum. Schrooten, M. Withaeckx, S., Geldof, D. & Lavent, M. (2015). Transmigratie: Hulp verlenen in een wereld van superdiversiteit. Leuven/Den Haag: Acco. Van Robaeys, B. (2014). Verbinden vanuit diversiteit: Krachtgericht werken in een context van armoede en culturele diversiteit. Leuven: Lannoocampus. Vertovec, S. (2007). Superdiversity and its implications. Ethnic and Racial Studies, 29(6), pp TvC maart nr
bouwstenen cultuursensitieve-def.indd 4
bouwstenen cultuursensitieve-def.indd 4 11/03/16 12:27 5 Voorwoord Vlaanderen evolueert naar een superdiverse samenleving. Dit brengt grote uitdagingen met zich mee ook voor het beleidsdomein Welzijn,
Nadere informatieSuperdiversiteit als kader voor onderwijs en welzijn in de 21 ste eeuw
Superdiversiteit als kader voor onderwijs en welzijn in de 21 ste eeuw Dirk Geldof Socioloog & Lector Faculteit Ontwerpwetenschappen UA Sociaal Werk Karel de Grote-Hogeschool & Hoger Instituut voor Gezinswetenschappen
Nadere informatieSuperdiversiteit als nieuwe realiteit & uitdaging.
Superdiversiteit als nieuwe realiteit & uitdaging. Ook in de geestelijke gezondheidszorg? Dr. Dirk Geldof Socioloog, onderzoeker & Lector Hoger Instituut voor Gezinswetenschappen, Odisee campus Schaarbeek
Nadere informatieKleurrijke Maatzorg: Een cultuurgevoelig onthaal? Studiedag 20 november 2013 Antwerps netwerk cultuurgevoelige
Kleurrijke Maatzorg: Een cultuurgevoelig onthaal? Studiedag 20 november 2013 Antwerps netwerk cultuurgevoelige Kleurrijke Maatzorg: Het is een gegeven: Voorzieningen in Welzijnsorganisaties krijgen een
Nadere informatieVerbinden vanuit diversiteit
Verbinden vanuit diversiteit Krachtgericht sociaal werk in een context van armoede en culturele diversiteit Studievoormiddag 6 juni 2014 Het verhaal van Ahmed Een zoektocht met vele partners Partners De
Nadere informatieNood aan een nieuwe democratiseringsgolf. De transitie naar superdiversiteit als uitdaging voor hoger onderwijs
ARTIKELEN 67 Nood aan een nieuwe democratiseringsgolf. De transitie naar superdiversiteit als uitdaging voor hoger onderwijs Dirk Geldof* Vlaanderen kent, net zoals andere West-Europese landen, een transitie
Nadere informatieGEKLEURDE ARMOEDE BEA VAN ROBAEYS
GEKLEURDE ARMOEDE BEA VAN ROBAEYS De opbouw van het verhaal Gekleurde armoede Een maatschappelijke uitdaging Leefwereld: het leven zoals het is Gekleurde armoede en hulpverlening Het perspectief van de
Nadere informatieDe transitie naar superdiversiteit. Van grootstedelijke naar Vlaamse realiteit.
Dirk Geldof De transitie naar superdiversiteit. Van grootstedelijke naar Vlaamse realiteit. Vlaanderen kent een transitie naar een superdiverse samenleving, net zoals vele andere West-Europese steden en
Nadere informatieSolidariteit in superdiversiteit: kijken vanuit het hier en nu
Solidariteit in superdiversiteit: kijken vanuit het hier en nu DieGem consortium Begin 2011 waren er in het Vlaamse Gewest meer dan 400.000 mensen ingeschreven met een vreemde nationaliteit. Het aantal
Nadere informatieSuperdiversiteit. Welke uitdagingen voor gezinnen en voor de samenleving?
Superdiversiteit. Welke uitdagingen voor gezinnen en voor de samenleving? Boekvoorstelling & colloquium 17 oktober 2013 Kenniscentrum Gezinswetenschappen 1 Welkom Kathleen Emmery Coördinator Kenniscentrum
Nadere informatieDiverse school, diverse kansen
Diverse school, diverse kansen Stel je buur de volgende 3 vragen: 1. Hoe kom jij in aanraking met diversiteit in onderwijs? 2. Wat is het eerste gevoel dat jij hebt wanneer je denkt aan diversiteit? 3.
Nadere informatieSupervisie en Coaching jaargang 25, nummer 1 (2008) p. 69-71. Inhoud Inleiding Inhoud Commentaar Tot besluit Bibliografie
Recensie Beschermjassen in Supervisie en Coaching 1/2008 Kitlyn Tjin A Djie & Irene Zwaan (2007). Beschermjassen, transculturele hulp aan families. Assen: Van Gorcum. xii + 96 p., isbn 978 90 232 4371
Nadere informatieAllochtone Nederlandse ouderen: de onverwachte oude dag in Nederland
Allochtone Nederlandse ouderen: de onverwachte oude dag in Nederland Cor Hoffer cultureel antropoloog / socioloog c.hoffer@parnassiabavogroep.nl 1 Onderwerpen: gezondheidszorg en cultuur demografische
Nadere informatieInterculturaliteit binnen welzijn en gezondheid
Interculturaliteit binnen welzijn en gezondheid Algemene vergadering RWO -Oudenaarde 11 juni 2012 Inhoud Terminologie: ECM Enkele vragen Overzicht van de immigratie Aanwezigheid in regio Oudenaarde Enkele
Nadere informatieAnders opvoeden. Opvoeden evolueert. Opvoeden in een multiculturele context.
Kenniscentrum Hoger Instituut voor Gezinswetenschappen Anders opvoeden. Opvoeden evolueert. Opvoeden in een multiculturele context. Naïma Lafrarchi EXPOO Brussel 10 december 2015 1 OVERZICHT - Inleiding
Nadere informatieIn het hart van complexiteit werkt eenvoud
In het hart van complexiteit werkt eenvoud De Sloep als een empowerende werkplaats in een superdiverse wereld Bea Van Robaeys Inleiding Een perspectief op complexiteit Superdiversiteit (Vertovec, 2007)
Nadere informatieInterculturele Competentie:
Interculturele Competentie: Een vak apart W. Shadid, Leiden, mei 2010 Inleiding In deze korte uiteenzetting wordt aandacht besteed aan het onderwerp interculturele competenties waarop de laatste tijd en
Nadere informatieInterculturele competenties? In de opleiding gezinswetenschappen
Interculturele competenties? In de opleiding gezinswetenschappen Studiedag Kleurrijke Maatzorg Gaby Jennes, 14 oktober 2011 Iets over de opleiding gw Opleiding voor volwassenen (sinds 1960), geaccrediteerd
Nadere informatieInterculturele Competenties:
Interculturele Competenties: Een vak apart W. Shadid Leiden, mei 2010 Interculturele Competenties 2 Inleiding Vooral in multiculturele samenlevingen wordt de laatste tijd veel nadruk gelegd op interculturele
Nadere informatieSuperdiversiteit als de realiteit van de 21 ste eeuw
Superdiversiteit als de realiteit van de 21 ste eeuw Dirk Geldof De diversiteit in onze samenleving vandaag verschilt fundamenteel van die van de jaren 70 of 80 van de 20 ste eeuw. Er is niet alleen een
Nadere informatierlening 19/10/2012 De opbouw van het verhaal Bind-Kracht en gekleurde armoede Gekleurde armoede als maatschappelijke uitdaging
rlening De opbouw van het verhaal Bind-Kracht en gekleurde armoede? een maatschappelijke uitdaging een uitdaging voor de hulpverlening: cijfers uit Antwerpen De opzet van het onderzoek hulpverleners Divers-sensitief
Nadere informatieWELKOM. Zehra Yildirim
WELKOM Zehra Yildirim Kennismaking Mag ik vragen om recht te staan? De muziek gaat van start Loop door elkaar heen tot de muziek stopt Maak kennis met de persoon die het dichts bij je staat Ga over naar
Nadere informatieKwaliteitskader intercultureel vakmanschap in het hsao
Handreiking Kwaliteitskader intercultureel vakmanschap in het hsao handreiking voor (opleidings)managers en docenten HBO-raad, oktober 2012 Project intercultureel vakmanschap in het hsao Deelproject van
Nadere informatieVluchtelingen, onderwijs & superdiversiteit. De context in beeld.
Vluchtelingen, onderwijs & superdiversiteit. De context in beeld. Dr. Dirk Geldof Socioloog & Lector Hoger Instituut voor Gezinswetenschappen, Odisee campus Schaarbeek Faculteit Ontwerpwetenschappen UA
Nadere informatieMUSLINKED BRINGING TALENTS TOGETHER
MUSLINKED BRINGING TALENTS TOGETHER 1 CULTUUR EN LITERATUUR ZIJN ALTIJD EEN AFSPIEGELING VAN DE SAMENLEVING GEWEEST. De samenleving was altijd al afgespiegeld in de kunst en literatuur. Zoals hendrik conscience
Nadere informatieorganisaties instellingen lokale overheden diversiteit
organisaties instellingen lokale overheden diversiteit Vlaanderen is divers. Van alle vormen van diversiteit is etnisch-culturele diversiteit wellicht het meest zichtbaar en het meest besproken. Diversiteit
Nadere informatieDIVERSITEIT IN het onderwijs. Ondersteuning op maat van. onderwijs initiatieven
DIVERSITEIT IN het onderwijs Ondersteuning op maat van onderwijs initiatieven Diversiteit in Vlaanderen Een diversiteitsvriendelijk Vlaanderen Vlaanderen is divers, ook etnisch-cultureel. De aanwezigheid
Nadere informatieDe nieuwe verscheidenheid Toenemende diversiteit naar herkomst in Nederland
overig niet-westers De nieuwe verscheidenheid Toenemende diversiteit naar herkomst in Welke manier van kijken doet het meeste recht aan de diversiteit naar herkomst? Hoe is de huidige situatie ontstaan?
Nadere informatieSuperdiversiteit: wat betekent het voor school, peuter- en kindercentrum?
Superdiversiteit: wat betekent het voor school, peuter- en kindercentrum? Rondom Het Jonge Kind Utrecht, 22 November 2018 Anke van Keulen, Bureau MUTANT 1 Superdiversiteit Groeiende diversiteit tussen
Nadere informatieBrusselse bevolking per nationaliteitsgroep - alle leeftijden (2014)
Dat onze samenleving steeds diverser wordt is een open deur intrappen. Opeenvolgende migratiestromen brachten mensen uit alle hoeken van de wereld naar Brussel: werknemers uit Italië, Spanje, Marokko,
Nadere informatieONZE AGENDA OPLEIDEN IN ROTTERDAM VOOR DE WERELD VAN MORGEN STRATEGISCHE AGENDA
ONZE AGENDA OPLEIDEN IN ROTTERDAM VOOR DE WERELD VAN MORGEN STRATEGISCHE AGENDA VOORWOORD Hoe leiden we elke student op tot de professional voor de wereld van morgen? Met de blik op 2025 daagt die vraag
Nadere informatieDIVERSITEIT IN de gemeente
DIVERSITEIT IN de gemeente Ondersteuning op maat van lokale besturen Diversiteit in Vlaanderen Een diversiteitsvriendelijk Vlaanderen Vlaanderen is divers, ook etnisch-cultureel. De aanwezigheid van mensen
Nadere informatiebetreffende cultuursensitieve zorg
ingediend op 1273 (2017-2018) Nr. 1 25 september 2017 (2017-2018) Voorstel van resolutie van Elke Van den Brandt en Bart Van Malderen betreffende cultuursensitieve zorg verzendcode: WEL 2 1273 (2017-2018)
Nadere informatieTaaldiversiteit in Brussel: een analysekader. Rudi Janssens Studiedag 27 mei 2016 VUB-Jette
Taaldiversiteit in Brussel: een analysekader Rudi Janssens Studiedag 27 mei 2016 VUB-Jette Overzicht Welke begrippenkader voor discussie en beleid? Overzicht van meertaligheid in Brussel Communicatie in
Nadere informatieVVSG #TREFDAGSOCIAAL. Uitdagingen van een superdiverse samenleving Soumia El Majdoub
VVSG #TREFDAGSOCIAAL Uitdagingen van een superdiverse samenleving Soumia El Majdoub Context Multiculturele samenleving mislukt of in crisis? Falend integratiebeleid? Uiterlijke kenmerken van deze crisis:
Nadere informatieCultuursensitieve zorg en kwaliteit
Cultuursensitieve zorg en kwaliteit 01.01.2001 TERMINOLOGIE? Cultuursensitief Divers sensitief Diversiteit Superdiversiteit Kruispuntdenken Categoriaal versus horizontaal Etnisch culturele minderheden
Nadere informatieop een gebrek aan kennis berustende mening of afkeer
op een gebrek aan kennis berustende mening of afkeer stellen: geef ik iedereen een gelijke kans of staan er misschien onbewust vooroordelen in de weg? Ook in Den Haag worden kansen gemist, waardoor bijvoorbeeld
Nadere informatie3.6 Diversiteit is meer dan verschil in cultuur 91 3.7 Antwoorden uit de gezondheidswetenschappen
Inhoud Inleiding 7 1 Diversiteit in jouw leven 13 1.1 Identiteit 13 1.2 Sociale identiteit 15 1.3 Sociale deelidentiteiten 17 1.4 Multiculturele persoonlijkheden 20 1.5 Aspecten van persoonlijkheden 24
Nadere informatiePROGRAMMA. Interculturele Hulpverlening: Wie past zich aan, aan wie? . WELKOM. FILMPJES. THEORIE. STELLINGEN (interactief)
Simeacongres 8 april 2011 PROGRAMMA Interculturele Hulpverlening: Wie past zich aan, aan wie?. WELKOM. FILMPJES. THEORIE. STELLINGEN (interactief) Theodora van Hall Greetje Heerlien-Poll Marionne Smit
Nadere informatieEen verkenning van de relatie tussen taal en identiteit in Brussel en de Vlaamse Rand. Rudi Janssens
Een verkenning van de relatie tussen taal en identiteit in Brussel en de Vlaamse Rand Rudi Janssens Inhoud Identiteit: een actueel debat Taal en identiteit: een referentiekader De groei van een meertalige
Nadere informatieHuwelijk en echtscheiding in een migratiecontext Birsen Taspinar 24 april 2012
Huwelijk en echtscheiding in een migratiecontext Birsen Taspinar 24 april 2012 Maatschappelijke Context Toenemende individualisering Economische crisis Migratie en Huwelijksmigratie Globalisering en diversiteit
Nadere informatieUniversiteit Opleiding Cursus Beschrijving Link. Vaardigheidsonderwijs 2e jaar
Overzicht bachelorcursussen Dit overzicht geeft een groot aantal bachelorcursussen weer die aandacht besteden cultuur en/of gender op het gebied van gezondheidszorg. Het overzicht betreft cursussen uit
Nadere informatieVLAAMSE GEMEENSCHAPSCOMMISSIE DE RAAD
STUK 733 (2018-2019) Nr.1 VLAAMSE GEMEENSCHAPSCOMMISSIE DE RAAD ZITTING 2018-2019 26 FEBRUARI 2019 VOORSTEL VAN RESOLUTIE - van mevrouw Brigitte GROUWELS, mevrouw Hannelore GOEMAN en mevrouw Khadija ZAMOURI
Nadere informatieSOCIALE EN BURGERSCHAPSCOMPETENTIE
Vlaams Verbond van het Katholiek Secundair Onderwijs Guimardstraat 1, 1040 Brussel SOCIALE EN BURGERSCHAPSCOMPETENTIE Algemene vorming op het einde van de derde graad secundair onderwijs Voor de sociale
Nadere informatieSuperdiversiteit, Identiteit en School. Prof. Maurice Crul VU Universiteit Amsterdam Erasmus Universiteit Rotterdam
Superdiversiteit, Identiteit en School Prof. Maurice Crul VU Universiteit Amsterdam Erasmus Universiteit Rotterdam Super-diversiteit Super Fantastisch Super = Complexiteit Waarom is het begrip in opkomst?
Nadere informatienog nooit zo allochtoon gevoeld als op de universiteit.
nog nooit zo allochtoon gevoeld als op de universiteit. Onderzoek naar sociale hulpbronnen als studiesuccesfactor voor niet-westerse allochtone studenten in het Nederlandse hoger onderwijs Lunchbijeenkomst
Nadere informatieSuperdiversiteit als onverwerkte realiteit Een uitdaging voor het sociaal werk
Superdiversiteit als onverwerkte realiteit Een uitdaging voor het sociaal werk DIRK GELDOF In tijden van superdiversiteit moet het sociaal werk evolueren van de grijsheid van veronderstelde neutraliteit
Nadere informatieBespiegelingen over het begrip cultuur in de zorg: maakt cultuur ons of maken wij cultuur?
Bespiegelingen over het begrip cultuur in de zorg: maakt cultuur ons of maken wij cultuur? Cor Hoffer cultureel antropoloog / socioloog GGZ-organisatie Parnassia Bavo Groep 1 2 Onderwerpen: cultuur en
Nadere informatieAllochtonen in Nijmegen Gezondheid en zorggebruik
Allochtonen in Nijmegen Gezondheid en zorggebruik ITS, Radboud Universiteit Nijmegen Roelof Schellingerhout 024 3653500 r.schellingerhout@its.ru.nl 5 februari 2013 Allochtonen in Nijmegen Gezondheid en
Nadere informatieLore Vandromme 1 BASWC Katho Kortrijk
Lore Vandromme 1 BASWC Katho Kortrijk Schrijfster Lucy Kortram Paramaribo, hoofdstad van Suriname Studeerde sociologie Schrijft gedichten en toneelstukken Actief op het gebied van de bevrijding van de
Nadere informatieInterculturele gespreksvoering
Interculturele gespreksvoering een systeemtheoretische en pluralistische benadering Edwin Hoffman Communicatie, een universeel proces Mensen geven betekenis aan hun fysieke en sociale omgeving, wisselen
Nadere informatie2. Groei allochtone bevolking fors minder
2. Groei allochtone bevolking fors minder In 23 is het aantal niet-westerse allochtonen met 46 duizend personen toegenomen, 19 duizend minder dan een jaar eerder. De verminderde groei vond vooral plaats
Nadere informatieKan men ook psychisch ziek worden in andere culturen?
Kan men ook psychisch ziek worden in andere culturen? Inhoud Probleemstelling Cultuur een eng of een ruim begrip? (Psychisch) ziek zijn. Culturele invloeden op psychisch ziek zijn. Invloeden op het verpleegkundig
Nadere informatie10 jaar Bind-Kracht Verbindende hulpverlening in verdelende tijden
pagina 1 van 6 10 jaar Bind-Kracht Verbindende hulpverlening in verdelende tijden Kristel Driessens, Koen Vansevenant, Tine Van Regenmortel 18-01-2016 Het doel van Bind-Kracht is het verbeteren van de
Nadere informatieWelkom. Ontdek de ander.in jezelf. Ricardo Gya. Waar echt contact is, kan de energie vrij stromen
Welkom Waar echt contact is, kan de energie vrij stromen Ricardo Gya GTTC Breda leidt u door de jungle van het moderne begeleiden Afstemming Zwart ; is ver weg, Wit ; nabij, dominante cultuur Check - In
Nadere informatieFiche 4: Hoe verhoog je je interculturele competentie?
Fiche 4: Hoe verhoog je je interculturele competentie? In deze fiche vind je instrumenten om de interculturele competenties van personeelsleden op te bouwen en te vergroten zodat het diversiteitsbeleid
Nadere informatieVLAAMSE GEMEENSCHAPSCOMMISSIE DE RAAD
STUK 733 (2018-2019) Nr.2 VLAAMSE GEMEENSCHAPSCOMMISSIE DE RAAD ZITTING 2018-2019 26 MAART 2019 VOORSTEL VAN RESOLUTIE - van mevrouw Brigitte GROUWELS, mevrouw Hannelore GOEMAN en mevrouw Khadija ZAMOURI
Nadere informatieOpvoeden in andere culturen
Opvoeden in andere culturen Bevorderen en versterken: competenties vergroten Een betere leven DVD 1 Bevolkingsgroepen aantal Allochtoon3.287.706 Autochtoon13.198.081 Europese Unie (exclusief autochtoon)877.552
Nadere informatieIntroductie cultuursensitief werken: een kwestie van kennis én houding
Introductie cultuursensitief werken: een kwestie van kennis én houding Cor Hoffer cultureel antropoloog en socioloog Info: www.corhoffer.nl 1 Onderwerpen: migratie cultuursensitief werken korte oefening
Nadere informatieVan integratiebeleid naar samenlevingsbeleid
Godfried Engbersen Van integratiebeleid naar samenlevingsbeleid Beleidsuitdagingen van de nieuwe verscheidenheid VNG bijeenkomst Diversiteit door migratie, Nieuwegein, 10 december 2018 Project migratiediversiteit
Nadere informatieSuperdiversiteit. Implicaties voor de onderwijspraktijk. Prof. Maurice Crul VU Universiteit Amsterdam Erasmus Universiteit Rotterdam
Superdiversiteit. Implicaties voor de onderwijspraktijk Prof. Maurice Crul VU Universiteit Amsterdam Erasmus Universiteit Rotterdam Super-diversiteit Super Fantastisch Super = Complexiteit Waarom is het
Nadere informatieAllochtonen, 2012 Gepubliceerd op Compendium voor de Leefomgeving (http://www.clo.nl)
Indicator 13 februari 2013 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt u via deze link [1] bekijken. In 2012 woonden er in Nederland
Nadere informatieEuropEEs InstItuut voor onderzoek over de MEdItErranE En Euro-arabIschE samenwerking www.medea.be
Europees Instituut voor Onderzoek over de Mediterrane en Euro-Arabische Samenwerking www.medea.be V O O R S T E L L I N G Voor Europa is de samenwerking met haar naaste buren de Arabische en Mediterrane
Nadere informatieMeertaligheid in een monoculturele schoolcontext Oprit 14 naar een schooltraject zonder snelheidsbeperkingen
Meertaligheid in een monoculturele schoolcontext Oprit 14 naar een schooltraject zonder snelheidsbeperkingen Loes Vandenbroucke & Noël Clycq Oprit 14 onderzoek Doel: Verklaren van (problematische) schoolloopbanen
Nadere informatie2. De niet-westerse derde generatie
2. De niet-westerse derde generatie Op 1 januari 23 woonden in Nederland tussen de 34 duizend en 36 duizend personen met ten minste één grootouder die in een niet-westers land is geboren. Dit is ruim eenderde
Nadere informatieIntercultureel leren. Workshop. Studievoormiddag 6 juni 2014
Intercultureel leren Workshop Studievoormiddag 6 juni 2014 Aan de slag Hoeveel procent van mijn vrije tijd breng ik door met mensen van mijn eigen culturele achtergrond versus mensen met een andere culturele
Nadere informatieGemengd Amsterdam * in cijfers*
Gemengd Amsterdam * in cijfers* Tekst: Leen Sterckx voor LovingDay.NL Gegevens: O + S Amsterdam, bewerking Annika Smits Voor de viering van Loving Day 2014 op 12 juni a.s. in de Balie in Amsterdam, dat
Nadere informatieHet hoofdstuk effectiever werken aan diversiteit geschreven door lector Dr. Sjiera de Vries is onderdeel van De Staat van de Ambtelijke Dienst (STAD)
Het hoofdstuk effectiever werken aan diversiteit geschreven door lector Dr. Sjiera de Vries is onderdeel van De Staat van de Ambtelijke Dienst (STAD) 2013. De gehele publicatie is na te lezen op de website
Nadere informatieCultuursensitief werken in detentie, uitdagingen en drempels Dr. Bart Claes
WAKKER LIGGEN VAN (GEVANGENIS)CULTUUR Cultuursensitief werken in detentie, uitdagingen en drempels Dr. Bart Claes INDELING Omgevingsanalyse Zelf analyse Interculturaliseren Voorbeeld van project Samenspraak
Nadere informatieDivers DEnken Reflectie-instrument voor leraren Studiedag OMIG 25/05/11 Helena Sienaert
Divers DEnken Reflectie-instrument voor leraren Studiedag OMIG 25/05/11 Helena Sienaert I. ESF-project II. OMIG III. DIDE III.1. wat zijn IC? III.2. wat is IG? III.3. wat is het TOPOI-model? III.4. hoe
Nadere informatieVisie en Methoden Mondiaal Burgerschap
Visie en Methoden Mondiaal Burgerschap De KNVB gelooft in de maatschappelijke meerwaarde van voetbal. Voetbal brengt de samenleving in beweging. Zo n 300.000 vrijwilligers zijn in Nederland actief bij
Nadere informatie10. De Nieuwe praktijktheorieën en methoden
De nieuwe Professional Social Work 10. De Nieuwe praktijktheorieën en methoden http://www.wmowerkplaatsrotterdam.nl/implementatietraject/ H.Koetsveld 2015 WMO2015.en de maatschappelijke opdracht Alzo Wij
Nadere informatieHuis Sofia 22 november 2011
Huis Sofia 22 november 2011 Overzicht presentatie Antwerpen in cijfers OCMW Antwerpen in cijfers Studenten in Antwerpen Strategische visie en doelstelling Visie en uitgangspunten Wie woont er? Wat betekent
Nadere informatieDiversiteit is niet in de eerste plaats een normatief ideaal, maar een reeds bestaande conditie van stadsbewoners en hun stad.
Inleiding Diversiteit is niet in de eerste plaats een normatief ideaal, maar een reeds bestaande conditie van stadsbewoners en hun stad. Ruth Soenen, 2006. Het kleine ontmoeten. Over het sociale karakter
Nadere informatieFUSION TEAMS. Tewerkstelling en diversiteit in het jeugdwelzijnswerk. April 2014 december 2015
FUSION TEAMS Tewerkstelling en diversiteit in het jeugdwelzijnswerk. April 2014 december 2015 Aanleiding van het onderzoek; observaties uit de praktijk Eerder weinig jongeren met niet Belgische achtergrond
Nadere informatieInterview met minister Joke Schauvliege
Interview met minister Joke Schauvliege over de rol en de toekomst van etnisch-culturele federaties in Vlaanderen. Dertien etnisch-cultureel diverse federaties zijn erkend binnen het sociaalcultureel werk.
Nadere informatieSamenvatting Maatschappijleer Multiculturele samenleving
Samenvatting Maatschappijleer Multiculturele samenleving Samenvatting door M. 1352 woorden 8 december 2016 6,3 3 keer beoordeeld Vak Maatschappijleer Multiculturele samenleving begrippen Hoofdstuk 1 Multiculturele
Nadere informatieBeelden van slachtoffers. Ossama Abu Amar & Hanneke Felten
Beelden van slachtoffers Ossama Abu Amar & Hanneke Felten Programma 1. Introductie 2. Voorstel oefening 3. Powerpoint: Beelden van slachtoffers 4. Oefening met plaatjes 5. Casus Voorsteloefening Als je
Nadere informatieSamenvatting Aardrijkskunde H1 paragraaf 2 t/m 8
Samenvatting Aardrijkskunde H1 paragraaf 2 t/m 8 Samenvatting door Anne 1154 woorden 12 april 2017 6,3 46 keer beoordeeld Vak Methode Aardrijkskunde BuiteNLand Paragraaf 2 Bevolkingsspreiding: de manier
Nadere informatieN. Buitelaar, psychiater en V. Yildirim, psycholoog. Beiden werkzaam bij Altrecht Centrum ADHD Volwassenen.
ADHD Wachtkamerspecial Onderbehandeling van ADHD bij allochtonen: kinderen en volwassenen N. Buitelaar, psychiater en V. Yildirim, psycholoog. Beiden werkzaam bij Altrecht Centrum ADHD Volwassenen. Inleiding
Nadere informatieCulturele interview. Introductie
Culturele interview De volgende thema s worden besproken tijdens het culturele interview: 1. Biografie (persoonlijke en sociale gegevens) 2. Geschiedenis van de huidige klachten 3. Eerdere trajecten 4.
Nadere informatieE-learning (eerstelijns) interculturele zorg Informatie ten behoeve van Restore, 11 mei 2012
E-learning (eerstelijns) interculturele zorg Informatie ten behoeve van Restore, 11 mei 2012 Korte omschrijving Mikado heeft in opdracht van de Parnassia Bavo Groep een e-learningprogramma ontwikkeld.
Nadere informatiePiter Jelles Strategisch Perspectief
Piter Jelles Strategisch Perspectief Strategisch Perspectief Inhoudsopgave Vooraf 05 Piter Jelles Onze missie 07 Onze ambities 07 Kernthema s Verbinden 09 Verbeteren 15 Vernieuwen 19 Ten slotte 23 02 03
Nadere informatieHet komende uur. Bevolkingsparticipatie. Zuid-Amerika als nieuwe examenregio: een voorproefje. De achtergrond van bevolkingsparticipatie
Zuid-Amerika als nieuwe examenregio: een voorproefje Gery Nijenhuis International Development Studies, SG&PL/UU KNAG-Onderwijsdag Vrijdag 7 november 2014 Het komende uur Zuid-Amerika als nieuwe examenregio;
Nadere informatieSociale functie KO. Drempels afbouwen VLAS 29/04/2016 INLEIDING
Sociale functie KO Drempels afbouwen VLAS 29/04/2016 INLEIDING BRUSSEL, 17/02/2016 (BELGA) - "Decenniumdoelen 2017" blijft wachten op beloofde sociale correcties BRUSSEL, 22/03/2016 (BELGA) - Armoederapport
Nadere informatieVormingsaanbod. Aanbod in Vlaams-Brabant najaar SEPTEMBER 2017
Vormingsaanbod Aanbod in Vlaams-Brabant najaar 2017 1 SEPTEMBER 2017 //////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////// Het
Nadere informatieCongres VELOV Elementen voor de toespraak van Pascal Smet Vlaams minister van Onderwijs, Jeugd, Gelijke Kansen en Brussel Mechelen, 26 maart 2014
Congres VELOV Elementen voor de toespraak van Pascal Smet Vlaams minister van Onderwijs, Jeugd, Gelijke Kansen en Brussel Mechelen, 26 maart 2014 Nieuwe ontwikkelingen en impulsen op sociaal, cultureel,
Nadere informatieAardrijkskunde inhouden (PO-havo/vwo)
Aardrijkskunde inhouden (PO-havo/vwo) Sectoren kerndoelen primair onderwijs kerndoelen onderbouw havo bovenbouw exameneenheden vwo bovenbouw exameneenheden Kernen 1. Burgerschap 36: hoofdzak de Nederlandse
Nadere informatiedat organisaties als Sharia4Belgium en steekpartijen in metrostations die vooroordelen in de hand werken.
1 Toespraak door viceminister-president en Vlaams minister van Bestuurszaken, Binnenlands Bestuur, Inburgering, Toerisme en Vlaamse Rand Geert BOURGEOIS Bezoek aan de Al Fath Moskee Gent, 16 juni 2012
Nadere informatiePARITAIRE PARLEMENTAIRE VERGADERING ACS- EU
PARITAIRE PARLEMENTAIRE VERGADERING ACS- EU Commissie politieke zaken 5.3.2009 AP/100.506/AM1-24 AMENDEMENTEN 1-24 Ontwerpverslag (AP/100.460) Co-rapporteurs: Ruth Magau (Zuid-Afrika) en Filip Kaczmarek
Nadere informatieVisienota EDUCARE / Transities 0-6 jaar. Onderwijscentrum Brussel Entiteit Gezin
Visienota EDUCARE / Transities 0-6 jaar Onderwijscentrum Brussel Entiteit Gezin a. Situering Jonge kinderen (0-6 jaar) groeien op in diverse contexten: thuis, eventueel in de kinderopvang, en in de kleuterschool.
Nadere informatieEen visie op etnisch-culturele diversiteit en de implicaties voor de ouderenzorg
Een visie op etnisch-culturele diversiteit en de implicaties voor de ouderenzorg David Talloen Provincie Oost-Vlaanderen Maatschappeljjke Participatie Een visie op etnisch-culturele diversiteit en de implicaties
Nadere informatieSuperdiversiteit op de frontlijn Diversiteitsbewuste communicatie is een noodzaak
Superdiversiteit op de frontlijn EDWIN HOFFMAN, DIRK GELDOF EN MYRIAM KONING Een open houding en diversiteitsbewuste gesprekstechnieken stellen sociaal werkers in staat om steeds de unieke persoon te blijven
Nadere informatieIn het partijprogramma en de congresteksten van CD&V staat: Niets specifiek over diversiteit in het lerarenkorps.
Onze vraag: Meer dan 10 jaar na het EAD-decreet, komt er een uitvoeringsbesluit voor het onderwijs, zodat onderwijsinstellingen een personeelsbeleid met streefcijfers gaan voeren gericht op evenredige
Nadere informatieHoe omgaan met een wereld van migratie?
Hoe omgaan met een wereld van migratie? Uitdagingen voor de verkleurende welvaartsstaat en -stad Workshop Publieksmoment woonbeleidsplan Vlaanderen Dr. Dirk Geldof Gastprofessor HUB-Ehsal, docent Artesis,
Nadere informatieRapportage van de werkgroep identiteit en eigenheid
Rapportage van de werkgroep identiteit en eigenheid De rapportage van de werkgroep identiteit, samengesteld uit twee directeuren en twee GMR-leden (ouder en leerkracht) per bestuur, is door de stuurgroep
Nadere informatie8301/18 van/pau/sl 1 DG E 1C
Raad van de Europese Unie Brussel, 4 mei 2018 (OR. en) 8301/18 NOTA van: aan: JEUN 48 MIGR 51 SOC 213 EDUC 134 het Comité van permanente vertegenwoordigers (1e deel) Raad nr. vorig doc.: 7831/1/18 JEUN
Nadere informatieExterne brochure : toelichting
Externe brochure : toelichting Doel: profilering Veldzicht Doelgroep: stakeholders Veldzicht Optionele uitwerking: boekje centrum voor transculturele psychiatrie VAARDIG EN VEILIG VERDER HELPEN In Veldzicht
Nadere informatieZwanger, Bevallen, een Kind! Cursus voor alle aanstaande ouders
Zwanger, Bevallen, een Kind! Cursus voor alle aanstaande ouders Aya Crébas Programma - Voorstellen, ZBK gezamenlijk project - Optimale preventie begint voor de geboorte - Geboortecultuur en nieuwe Nederlanders
Nadere informatieDiverser personeel. Mooi, en dan? Dr. Mtinkheni Gondwe
Diverser personeel. Mooi, en dan? Dr. Mtinkheni Gondwe Strategische Beleidsadviseur Team Kennis & Innovatie 16 april 2019 Homogene samenlevingen zijn verleden tijd 2 Reacties op diversiteit Interculturaliteit
Nadere informatie