Nota verhuisbewegingen

Transcriptie

1 Nota verhuisbewegingen

2 Inhoud Inleiding Over hoeveel asielzoekers en vluchtelingen gaat het? Wanneer kregen deze personen bescherming? Profiel van personen die bescherming kregen in België Leeftijdsverdeling en geslacht Herkomstland en geslacht Verhuisbewegingen Verhuisbewegingen tussen regio s in België Personen met bescherming in Personen met bescherming in Personen met bescherming 1 e helft Personen met bescherming 2e helft Verhuis tussen regio s totaal Verhuisbewegingen tussen provincies Verhuisbewegingen naar verstedelijkt gebied Verhuisbewegingen en de centrumsteden Woonplaats van vluchtelingen (met asielaanvraag sinds 1/1/2014) op 27/1/ Aanwezigheid van vluchtelingen (met asielaanvraag sinds 1/1/2014) t.o.v. bevolking Verschil in woonplaats naar profiel Verschil naar leeftijdscategorie Verschil naar geslacht Verschil naar nationaliteit Conclusies Vaststellingen op basis van de extractie Verder onderzoek Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen (indeling 8)

3 Nota verhuisbewegingen Inleiding Sinds de verhoogde instroom van asielzoekers in juli 2015 is er vraag naar het monitoren van gegevens over het profiel en de verhuisbewegingen van vluchtelingen. De combinatie van een hogere instroom met een grotere beschermingsgraad dan in het verleden, maakt dat heel wat van deze personen zich definitief in België zullen vestigen. Op basis van een extractie uit het Rijksregister van alle personen die sinds 1/1/2014 asiel hebben aangevraagd in België, analyseren we in deze nota het profiel van de personen die bescherming gekregen hebben en de verhuisbewegingen van deze vluchtelingen (groep van erkend vluchtelingen en subsidiair beschermden samen). In de mededeling van de Vlaamse regering van 15/7/2016 lezen we Erkende vluchtelingen moeten in Vlaanderen alle kansen krijgen die ze verdienen. De toestroom aan vluchtelingen vormt voor de Vlaamse Regering duidelijk een beleidsdomein-overschrijdende uitdaging waarbij verschillende beleids-domeinen moeten samenwerken om de integratie van vluchtelingen in onze Vlaamse samenleving te bespoedigen. 2

4 1. Over hoeveel asielzoekers en vluchtelingen gaat het? Het Agentschap Binnenlands Bestuur heeft voor de tweede keer een beperkte set van gegevens opgevraagd uit het rijksregister (RR). Een eerste keer werden personen geselecteerd op 20/7/2016 die sinds 1/1/2014 asiel hadden aangevraagd in België en op dat moment nog legaal in het land verbleven. Op 27/1/2017 werd opnieuw een extractie genomen uit het RR, van alle personen met een asielaanvraag sinds 1/1/2014 en ook legaal in het land verbleven. Dit betekent concreet dat personen die tussen 21/7/2016 en 27/1/2017 asiel hebben aangevraagd erbij zijn gekomen. Personen die niet meer legaal in het land zijn, zijn niet meer opgenomen. Extractie 20/7/2016: personen, beschermde personen personen waren op dat moment nog asielzoeker; personen kregen het statuut van erkend vluchteling; personen kregen het statuut van subsidiaire bescherming; en bij personen weten we enkel dat ze een registerwijziging hebben van het wachtregister naar het vreemdelingenregister. Dit zijn minderjarigen. asielzoeker erkend vluchteling subsidiaire bescherming 3212 registerwijziging 4040 Totaal Extractie van 27/1/2017: personen, beschermde personen personen waren op dat moment nog asielzoeker zijn erkend vluchteling personen hebben het statuut van subsidiaire bescherming gekregen minderjarigen zijn ingeschreven in het bevolkingsregister (vanuit het wachtregister) wat erop wijst dat zij een statuut van langere duur hebben gekregen. Minderjarige asielzoekers zijn vaak opgenomen in het asieldossier van hun ouders en krijgen daarom niet apart het statuut van erkend vluchtelingen. Wij tellen deze minderjarigen mee bij de groep van de erkend vluchtelingen en subsidiair beschermden. Daarnaast is er een groep van 1215 personen die na hun asielaanvraag in het bevolkingsregister zijn ingeschreven maar niet het statuut van erkend vluchteling of subsidiaire bescherming hebben gekregen. Zij zijn mogelijk geregulariseerd of zijn gezinshereniger. Hun verblijfsstatuut hebben we niet. Slechts voor 14% van hen beschikken we over adresgegevens op moment van registerwijziging. We kunnen dus niet analyseren of ze verhuisd zijn. We kunnen enkel zeggen dat zij minder vaak dan de vluchtelingen in de provincie Antwerpen wonen (14% t.o.v. 23% bij vluchtelingen). Zij worden niet meegenomen bij de groep van erkend vluchtelingen en subsidiair beschermden. 3

5 Wanneer we de erkend vluchtelingen, subsidiair beschermden en minderjarigen samentellen, gaat het dus om personen die sinds hun asielaanvraag na 1/1/2014 bescherming kregen. asielzoeker erkend vluchteling subsidiaire bescherming 4233 minderjarig registerwijziging 5458 ander verblijfsstatuut lagere duur 1215 Totaal In het vervolg van deze nota benoemen we de groep van zowel minderjarige al meerderjarige personen die erkend vluchteling zijn of subsidiaire bescherming kregen als beschermde personen. 2. Wanneer kregen deze personen bescherming? Het aantal positieve beslissingen voor personen die sinds 1/1/2014 een asielaanvraag indienden gingen de hoogte in tot juni Tussen juli en oktober 16 is het aantal positieve beslissingen gelijklopend. Sinds november is het een stuk lager tot ongeveer 800 positieve beslissingen. Het merendeel van de positieve beslissingen betreft erkenningen, het aantal subsidiair beschermden is groter sinds december 15 en was op zijn hoogst in juni 16. Het aandeel subsidiair beschermden was het grootst in juni 14 (31%). Opgelet: het gaat hier enkel over de personen met een asielaanvraag sinds 1/1/2014. CGVS nam gedurende deze hele periode ook beslissingen over asielaanvragen die dateren van vóór Zie en 4

6 3. Profiel van personen die bescherming kregen in België 3.1 Leeftijdsverdeling en geslacht De meerderheid van de beschermde personen is tussen 18 en 45 jaar. leeftijd N % % % % % % % % % % Van alle beschermde personen is 66% man en 34% vrouw. Bij de kinderen is verdeling tussen jongens en meisjes tot 12 jaar nog ongeveer gelijk. Vanaf 13 jaar zijn er meer jongens (o.a. niet begeleide minderjarigen). Bij de 18 tot 25-jarigen is 74% man. Bij de weinige 65+ers zijn er iets meer vrouwen. 5

7 Leeftijd M V Totaal % % % % % % % % % % % % % % % % 434 Totaal % % Herkomstland en geslacht Uit volgende grafiek blijkt duidelijk dat het merendeel van de beschermde personen uit enkele landen afkomstig is, namelijk uit Syrië, Irak, Afghanistan. Daarna volgen Somalië, Eritrea en Guinea. Syrië Irak Afghanistan Somalië Eritrea Guinea Rusland Congo-Kinshasa Iran Burundi China Albanië Kameroen Oekraïne Rwanda M V 6

8 Herkomstland M V Totaal Syrië % % Irak % % 4280 Afghanistan % % 2777 Somalië % % 1395 Eritrea % % 983 Guinea % % 820 Rusland % % 485 Congo-Kinshasa % % 391 Iran % % 336 Burundi % % 241 China % % 240 Albanië 92 44% % 211 Kameroen % 60 36% 168 Oekraïne 74 45% 90 55% 164 Rwanda 63 43% 83 57% 146 Vooral bij personen uit Afghanistan, Irak en Eritrea zijn de mannen in de meerderheid. Uit Guinea, Albanië, China, Oekraïne, Rusland en Congo komen meer vrouwen, maar enkel bij personen uit Guinea is het verschil groot. 4. Verhuisbewegingen Asielzoekers worden door fedasil toegewezen aan collectieve opvangcentra of aan lokale opvanginitiatieven 2. Eenmaal zij erkend worden als vluchteling, hebben zij volgens artikel 26 van de Conventie van Genève het recht om hun verblijfplaats vrij te kiezen en zich vrij op het grondgebied te bewegen (onverminderd de voorschriften welke op vreemdelingen in het algemeen van toepassing zijn onder dezelfde omstandigheden). In principe hebben ze vanaf het moment van bescherming, twee maanden om een woonst te vinden en dus nog in de opvang te verblijven. Vluchtelingen ondervinden veel echter veel moeilijkheden bij het vinden van een woning. In de praktijk slagen heel wat erkende personen er daarom niet in om binnen de twee maanden naar een eigen woning te vertrekken 3. 2 Opvangplaatsen voor asielzoekers op 28/02/2017 België: - Collectief: 57,6 % - Individueel: 42,4 % Vlaams Gewest: - collectief: 45,4 % - Individueel: 54,6 % (nota AgII, monitoring asielinstroom februari 2017) 3 Zie commissie voor Wonen, Armoedebeleid en Gelijke Kansen van 10 november

9 In deze extractie uit het RR beschikken we over de gemeente waar de persoon gedomicilieerd was op drie momenten: op moment van bescherming, op 20/7/2016 en op 27/1/2017. We beschikken ook over de gemeente bij hun asielaanvraag, maar dit is meestal Dienst Vreemdelingenzaken, waardoor onbruikbaar. Aangezien er in de groep van beschermde personen zowel personen zijn die reeds in 2014 erkend zijn als personen die pas eind 2016 erkend zijn, is het nuttig om de verhuisbewegingen in kaart te brengen naargelang de periode van erkenning. Voor personen die reeds langer erkend zijn is er meer kans op verhuis dan personen die recent erkend zijn. 337 personen die in januari 2017 een positieve beslissing kregen, nemen we niet mee, aangezien we ervan uitgaan dat zij binnen die maand nog niet de kans hebben gekregen te verhuizen (extractie is op 27/1/2017). We stellen vast dat de grootste verhuisbeweging tussen regio s gebeurt in de periode kort na erkenning. In de periode tussen de eerste extractie (20/7/2016) en de tweede extractie (27/1/2017) zien we veel minder verhuisbewegingen, behalve voor de groep die dan nog maar net erkend is, namelijk in de tweede helft van (zie en 4.1.4). Op de verhuisbewegingen op langere termijn hebben we via de verkregen data geen zicht. 8

10 4.1 Verhuisbewegingen tussen regio s in België Hieronder gaan we na hoe asielzoekers bij bescherming al dan niet verhuisden naar een andere regio in België Personen met bescherming in 2014 Voor personen die reeds bescherming kregen in 2014 woonde 43% bij bescherming in het Vlaams Gewest. Op 20/7/2016 woont 49% in het Vlaams Gewest en zes maand later 50%. Ook heel wat personen trekken naar Brussel. Uit het Waals Gewest trekken mensen weg. voor de cohorte de beschermd in 2014 Vlaams Gewest Brussel Waals Gewest Andere* Totaal woonplaats bij bescherming woonplaats op 20/7/ woonplaats op 27/1/ *Andere is een restgroep die bestaat uit DVZ, afvoering van ambtswege, buitenland, onbekend, verlies verblijfsstatus Vlaams Waals Totaal voor de cohorte beschermd in 2014 Gewest Brussel Gewest Andere woonplaats bij bescherming 43% 16% 38% 3% 100% woonplaats op 20/7/ % 29% 21% 1% 100% woonplaats op 27/1/ % 29% 21% 0% 100% bescherming in 2014 woonplaats bij bescherming woonplaats op 20/7/2016 woonplaats op 27/1/ Vlaams Gewest Brussel Waals Gewest Andere 9

11 4.1.2 Personen met bescherming in 2015 Voor personen die bescherming kregen in 2015 woonde 45% bij bescherming in het Vlaams Gewest. Op 20/7/2016 woont 53% in het Vlaams Gewest en zes maand later nog steeds 53%. Dezelfde beweging naar Brussel en uit het Waals Gewest keert terug. We zien nauwelijks verhuisbewegingen tussen 20/7/2016 en 27/1/2017. voor de cohorte beschermd in 2015 Vlaams Gewest Brussel Waals Gewest Andere Totaal woonplaats bij bescherming woonplaats op 20/7/ woonplaats op 27/1/ Vlaams Waals voor de cohorte beschermd in 2015 Gewest Brussel Gewest Andere woonplaats bij bescherming 45% 15% 36% 3% woonplaats op 20/7/ % 26% 21% 0% woonplaats op 27/1/ % 26% 20% 0% bescherming in 2015 woonplaats bij bescherming woonplaats op 20/7/2016 woonplaats op 27/1/ Vlaams Gewest Brussel Waals Gewest Andere 10

12 4.1.3 Personen met bescherming 1 e helft 2016 Voor personen die bescherming kregen in de eerste helft van 2016 woonde 47% bij bescherming in het Vlaams Gewest. Op 20/7/2016 woont 55% in het Vlaams Gewest en zes maand later 60%. Het lijkt er dus op dat asielzoekers die recenter erkend zijn, vaker in het Vlaams Gewest wonen en dat bij deze groep ook personen die nog niet in het Vlaams Gewest wonen er vaker voor kiezen naar het Vlaams Gewest te verhuizen. Van de personen die in 2014 beschermd werden, woont 29% in Brussel terwijl van personen beschermd in de eerste helft van 2016 slechts 18% op 27/1/2017 in Brussel woont. Vlaams Waals voor de cohorte beschermd 1e helft 2016 Gewest Brussel Gewest Andere Totaal woonplaats bij bescherming woonplaats op 20/7/ woonplaats op 27/1/ Vlaams Waals voor de cohorte beschermd 1e helft 2016 Gewest Brussel Gewest Andere woonplaats bij bescherming 47% 10% 41% 2% woonplaats op 20/7/ % 16% 29% 1% woonplaats op 27/1/ % 18% 22% 0% bescherming 1e helft 2016 woonplaats bij bescherming woonplaats op 20/7/2016 woonplaats op 27/1/ Vlaams Gewest Brussel Waals Gewest Andere 11

13 4.1.4 Personen met bescherming 2e helft 2016 Voor personen die bescherming kregen in de tweede helft van 2016 woonde 50% bij bescherming in het Vlaams Gewest. Op 20/7/2016 woont 49% in het Vlaams Gewest en zes maand later 63%. Het is opvallend hoe op zes maanden tijd het aandeel dat in het Vlaams Gewest woont stijgt van 49% naar 63%. Personen van deze cohorte lijken nauwelijks te verhuizen naar Brussel. voor de cohorte beschermd 2e helft 2016 Vlaams Gewest Waals Brussel Gewest Andere Totaal woonplaats bij bescherming woonplaats op 20/7/ woonplaats op 27/1/ voor de cohorte beschermd 2e helft 2016 Vlaams Gewest Waals Brussel Gewest Andere woonplaats bij bescherming 50% 11% 38% 2% woonplaats op 20/7/ % 11% 38% 2% woonplaats op 27/1/ % 12% 24% 0% beschermd 2e helft 2016 woonplaats bij bescherming woonplaats op 20/7/2016 woonplaats op 27/1/ Vlaams Gewest Brussel Waals Gewest Andere 12

14 4.1.5 Verhuis tussen regio s totaal Wanneer we bekijken wie in de regio van erkenning blijft en wie niet, zien we dat 86% van personen die in het Vlaams Gewest wonen op moment van bescherming, ook in het Vlaams Gewest blijft. 9% trekt naar Brussel en 5% naar het Waals Gewest. Voor personen die in Brussel wonen op moment van bescherming, blijft 78% en trekt 18% naar het Vlaams Gewest en 4% naar het Waals Gewest. Voor personen de in het Waals Gewest wonen op moment van bescherming, blijft slechts 49%, trekt 36% naar het Vlaams Gewest en 15% naar Brussel. Vlaams Gewest (27/1/2017) Brussel (27/1/2017) Waals Gewest (27/1/2017) Andere Totaal (op moment bescherming) Vlaams Gewest (op moment bescherming) Brussel (op moment bescherming) Waals Gewest (op moment bescherming) Andere (op moment bescherming) Totaal (op 27/01/2017) Vlaams Gewest (27/1/2017) Brussel (27/1/2017) Waals Gewest (27/1/2017) Vlaams Gewest (op moment bescherming) 86% 9% 5% Brussel (op moment bescherming) 18% 78% 4% Waals Gewest (op moment bescherming) 36% 15% 49% Op 27/1/2017 wonen 57% van de beschermde personen in het Vlaams Gewest, 21% in Brussel en 22% in het Waals Gewest 13

15 4.2 Verhuisbewegingen tussen provincies Zonder nog onderscheid te maken tussen de verschillende cohortes zien we voor de totale groep van personen die bescherming kregen, een netto stijging naar het Brussels Hoofdstedelijk Gewest en naar de provincie Antwerpen (inclusief de stad Antwerpen). Ook Oost-Vlaanderen, West-Vlaanderen en in kleinere mate Vlaams-Brabant trekken vluchtelingen aan. In het Vlaams Gewest trekken enkel uit Limburg heel wat beschermde personen weg. bij erkenning op 27/1/2017 verschil P. Antwerpen % % % P. Limburg % % % P. Oost-Vlaanderen % % % P. Vlaams-Brabant % % % P. West-Vlaanderen % % % Brussel-Hoofdstad % % % P. Henegouwen % % % P. Luik % % -44-1% P. Luxemburg % 343 1% % P. Namen % 710 3% % P. Waals-Brabant 729 3% 371 1% % andere 757 3% 53 0% Totaal % % 4.3. Verhuisbewegingen naar verstedelijkt gebied Wanneer we de indeling van het Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen bekijken, stellen we vast dat personen die bescherming krijgen, in eerste instantie naar Antwerpen en Gent trekken (+4 010) en de overige centrumsteden (+2 170). Zoals eerder beschreven, trekken ook heel wat personen naar Brussel (+2 263). Er is ook een netto verhuis naar kleinstedelijk gebied op provinciaal niveau (+300). De minder verstedelijkte niveaus verliezen personen. bij bescherming op 27/1/2017 verschil 1.grootstedelijk gebied centrumgemeenten % % % 2.regionaalstedelijk gebied centrumgemeenten % % % 3.kleinstedelijk gebied op provinciaal niveau 918 3% % % 4.regionaalstedelijk gebied randgemeenten 464 2% 413 1% % 5.structuurondersteunend kleinstedelijk gebied % % % 6.grootstedelijk gebied randgemeenten 608 2% 438 2% % 7.Vlaams strategisch gebied rond Brussel 556 2% 317 1% % 8.buitengebied % % % 9.Brussels Hoofdstedelijk Gewest % % % 10.Waals Gewest % % % 11. Andere* 757 3% 53 0% Eindtotaal % % Andere=DVZ, buitenland, schrapping 14

16 Een volledig overzicht van de gemeenten en clusters van Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen vindt men terug op de website lokale statistieken van de studiedienst van de Vlaamse Regering: Zie ook blz. 26 van deze nota 4.4. Verhuisbewegingen en de centrumsteden We stellen vast dat personen na bescherming vaak naar de steden trekken. Inzoomend op de centrumsteden, geeft dit volgend beeld. Stad Antwerpen trekt het grootst aantal personen aan, met een nettoverschil van 3347 personen. In verhouding trekken Leuven en Hasselt nog meer personen aan, maar dat is omdat weinig personen op moment van bescherming in deze steden wonen. bij erkenning op 27/1/2017 Verschil Oostende % Leuven % Antwerpen % Turnhout % Sint-Niklaas % Roeselare % Kortrijk % Gent % Mechelen % Hasselt % Aalst % Genk % Brugge % Totaal % Opvallend is het verschil van -25% voor Sint-Niklaas. Hier speelt wellicht mee dat Sint-Niklaas een vrij hoge opvangcapaciteit voor asielzoekers op het grondgebied heeft, wat wellicht het hoog aantal beschermde personen op het moment van erkenning verklaart. 15

17 We zoomen in op Stad Antwerpen omdat de absolute aantallen van recente vluchtelingen er hoog liggen, hoewel dus Oostende en Leuven meer recente vluchtelingen huisvesten in verhouding met hun aantal inwoners. 942 personen wonen op moment van hun bescherming in Stad Antwerpen. Op 27/1/2017 wonen er personen. De instroom (3 574 personen) komt grotendeels uit andere gemeenten van de provincie Antwerpen en uit de provincies Luik, Limburg, Luxemburg en Namen. Veel minder mensen trekken weg uit de Stad Antwerpen, namelijk 227 personen. Zij trekken o.a. naar gemeenten buiten de Stad Antwerpen en naar Brussel. In totaal geeft dit een netto-instroom van personen. Stad Antwerpen EV en SB op moment erkenning: 942 BLIJVERS: % UITSTROOM: % INSTROOM: NETTO-INSTROOM: Aantal EV en SB op 27/01/2017: % stijging UITSTROOM NAAR: INSTROOM VANUIT: provincie Antwerpen (niet Stad) 57 provincie Antwerpen (niet Stad) 937 provincie Oost-Vlaanderen (zonder Gent) 22 Brussel 184 Stad Gent 13 Limburg 402 Brussel 55 Luik 442 Limburg 14 Luxemburg 377 Luik 14 Henegouwen 187 Vlaams-Brabant 23 Namen 298 West-Vlaanderen 19 Oost-Vlaanderen 224 Namen 1 Vlaams-Brabant 202 Henegouwen 9 West-Vlaanderen 166 Waals-Brabant 82 Andere (DVZ, onbekend,...) 73 Bron: RR, bewerking: ABB 16

18 5. Woonplaats van vluchtelingen (met asielaanvraag sinds 1/1/2014) op 27/1/ Aanwezigheid van vluchtelingen (met asielaanvraag sinds 1/1/2014) t.o.v. bevolking Wat we hierboven in beeld brachten waren de verhuisbewegingen van de beschermde personen na het moment van hun erkenning. De verhouding tussen het aantal beschermde personen (volgens selectie) die op 27/01/2017 in de gemeente woonden en het totaal aantal inwoners in de gemeente, is een aanduiding voor de relatieve inspanning die de gemeente moet leveren. Hieronder een tabel met aantal vluchtelingen per 1000 inwoners voor de Vlaamse centrumsteden en daarna een kaartje met alle gemeenten van België. aantal EV en SB (volgens selectie) op 27/1/2017 aantal inwoners op 1/1/ aantal EV en SB (volgens selectie) per 1000 inwoners Oostende ,60 Leuven ,84 Antwerpen ,30 Turnhout ,28 Sint-Niklaas ,64 Roeselare ,84 Kortrijk ,54 Gent ,70 Mechelen ,42 Hasselt ,36 Aalst ,95 Genk ,09 Brugge ,01 Totaal 9341 We zien dat 17 Belgische gemeenten meer dan 5 vluchtelingen per 1000 inwoners tellen (vluchtelingen met asielaanvraag sinds 1/1/2014). Daarvan zijn er 6 Vlaamse gemeenten, namelijk Oostende (9,6), Leuven (8,8), Antwerpen (8,3), Turnhout (7,3), Sint-Niklaas (5,6) en De Panne (5,5). Enkel deze laatste is geen centrumstand en behoort tot het buitengebied. Voor Brussel zijn de gemeenten met meer dan 5 vluchtelingen per 1000 inwoners: Sint-Joost-ten- Node (13,9), Anderlecht (9,3), Sint-Jans-Molenbeek (8,6) en Schaarbeek (8,0). Dit zijn allen gemeenten met een hoge bevolkingsdichtheid, een hoog aantal personen van buitenlandse herkomst en hoge armoedegraad. De Waalse gemeenten zijn Verviers (10,0), Luik (8,0), Sainte-Ode (8,0), Eupen (7,0), Dison (5,2), Martelange (5,1), Houffalize (5,0).

19 Aantal vluchtelingen (erkend en subsidiair beschermd) met asielaanvraag sinds 1/1/2014 per inwoners (situatie op 27/1/2017) 18

20 5.2. Verschil in woonplaats naar profiel Verschil naar leeftijdscategorie Woonplaats op 27/1/ Totaal 1.grootstedelijk gebied centrumgemeenten % % % % % % % 2.regionaalstedelijk gebied centrumgemeenten % % % % % % % 3.kleinstedelijk gebied op provinciaal niveau 252 5% 58 4% 229 4% 338 4% 213 5% 128 5% % 4.grootstedelijk gebied randgemeenten 84 2% 25 2% 85 1% 140 2% 63 2% 41 1% 438 2% 5.regionaalstedelijk gebied randgemeenten 85 2% 22 1% 88 1% 127 2% 62 2% 29 1% 413 1% 6.Vlaams stedelijk gebied rond Brussel 80 2% 20 1% 47 1% 77 1% 48 1% 45 2% 317 1% 7.structuurondersteunend kleinstedelijk gebied 225 4% 87 6% 290 5% 402 5% 219 5% 144 5% % 8.buitengebied % % % 712 9% % % % 9.Brussels Hoofdstedelijk Gewest % % % % % % % 10.Waals Gewest % % % % % % % 11.ander 1 0% 3 0% 18 0% 14 0% 10 0% 7 0% 53 0% Eindtotaal % % % % % % % We bekijken de woonplaats van de beschermde personen op 27/1/2017 naar leeftijdscategorie. De laatste kolom geeft het gemiddelde percentage weer. Wanneer we de verdeling over de leeftijdscategorieën bekijken, stellen we vast dat de jongste leeftijdscategorieën vaker dan gemiddeld in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest en in het Waals Gewest wonen en minder dan gemiddeld in Antwerpen, Gent en de andere centrumsteden. De jarigen wonen dan weer vaker in Antwerpen en Gent. Er zijn (iets) meer minderjarigen aanwezig in het buitengebied dan in Antwerpen en Gent. 19

21 Hieruit kunnen we vermoeden dat gezinnen even vaak voor het buitengebied kiezen als voor Antwerpen en Gent en bijna evenveel als in de andere centrumsteden, terwijl dit niet het geval is voor de alleenstaanden of koppels zonder kinderen. Daar is het buitengebied minder populair. verhuis minderjarigen Bij bescherming Op 27/1/2017 verschil Algemeen % verhuis 1. grootstedelijk gebied centrumgemeenten 310 5% % % 326% 2. regionaalstedelijk gebied centrumgemeenten 464 7% % % 112% 3. kleinstedelijk gebied op provinciaal niveau 230 3% 310 5% 80 35% 33% 4. grootstedelijk gebied randgemeenten 118 2% 109 2% -9-8% -28% 5. regionaalstedelijk gebied randgemeenten 98 1% 107 2% 9 9% -11% 6. Vlaams stedelijk gebied rond Brussel 148 2% 100 2% % -43% 7. structuurondersteunend kleinstedelijk gebied 321 5% 312 5% -9-3% -9% 8. buitengebied % % % -51% 9. Brussels Hoofdstedelijk Gewest % % % 63% 10.Waals Gewest % % % -42% Andere 198 3% 4 0% Totaal % % Bovenstaande tabel vergelijkt het % verhuizers algemeen en het % verhuizers bij minderjarigen. Bij de minderjarigen zien we slechts een % netto verhuis naar Antwerpen en Gent van 133% terwijl dit bij alle beschermde personen samen 326% is. De netto verhuis naar de andere centrumsteden is 70% bij minderjarigen terwijl dit bij alle beschermde personen samen 112% is. Minderjarigen trekken minder dan gemiddeld weg uit het buitengebied en het Waals Gewest. 20

22 5.2.2 Verschil naar geslacht Vrouwelijke vluchtelingen wonen meer dan gemiddeld in Brussel en in het Waals Gewest en minder vaak in Antwerpen, Gent en de andere centrumsteden. Dit hangt samen met het feit dat bepaalde nationaliteiten vaker in Brussel en het Waals Gewest wonen en dat bij die nationaliteiten er meer vrouwen zijn dan bij de nationaliteiten die zich in het Vlaams Gewest vestigen. Zie ook boven 3.2 voor de verdeling tussen mannen en vrouwen per nationaliteit. M V Totaal 1.grootstedelijk gebied centrumgemeenten % % % 2.regionaalstedelijk gebied centrumgemeenten % % % 3.kleinstedelijk gebied op provinciaal niveau 809 4% 409 4% % 4.grootstedelijk gebied randgemeenten 287 2% 151 2% 438 2% 5.regionaalstedelijk gebied randgemeenten 279 2% 134 1% 413 1% 6.Vlaams strategisch gebied rond Brussel 176 1% 141 1% 317 1% 7.structuurondersteunend kleinstedelijk gebied 921 5% 446 5% % 8.buitengebied % % % 9.Brussels Hoofdstedelijk Gewest % % % 10.Waals Gewest % % % 11.ander 36 0% 17 0% 53 0% Totaal % % % 21

23 Verschil naar nationaliteit Hieronder een tabel van het verschil in woonplaats op 27/1/2017 per nationaliteit. 88% van de beschermde personen zijn afkomstig uit 21 landen. Opvallend is dat Syriërs, de grootste groep vluchtelingen, meer dan gemiddeld in Brussel wonen (32% t.o.v. 21% gemiddeld). Veel vluchtelingen uit Franstalige landen wonen in Brussel of in het Waals gewest, namelijk vluchtelingen uit Guinea, Congo, Burundi, Kameroen, Rwanda, Senegal en Djibouti. De grootste groepen vluchtelingen in België, uitgezonderd de Syriërs, wonen meer dan gemiddeld in Antwerpen, Gent en de centrumsteden. Het zijn vluchtelingen uit Irak, Afghanistan, Somalië en Eritrea Totaal Syrië % % 473 4% 125 1% 142 1% 150 1% 540 5% % % % % Irak % % 236 6% 105 2% 60 1% 36 1% 221 5% % 261 6% % % Afghanistan % % 147 5% 64 2% 51 2% 20 1% 149 5% % 235 8% % % Somalië % % 47 3% 16 1% 18 1% 7 1% 67 5% % 80 6% % % Eritrea % % 55 6% 22 2% 30 3% 3 0% 77 8% % 33 3% 70 7% % Guinea 23 3% 17 2% 7 1% 8 1% 6 1% 15 2% 17 2% 23 3% % % 820 3% Rusland 85 18% 93 19% 43 9% 9 2% 6 1% 7 1% 45 9% 33 7% 19 4% % % Congo-Kinshasa 14 4% 13 3% 6 2% 3 1% 0% 10 3% 8 2% 25 6% 81 21% % 391 1% Iran 63 19% 71 21% 3 1% 17 5% 9 3% 3 1% 37 11% 37 11% 59 18% 37 11% 336 1% Burundi 8 3% 7 3% 5 2% 1 0% 4 2% 11 5% 4 2% 17 7% 46 19% % 241 1% China % 30 13% 0% 4 2% 0% 2 1% 3 1% 3 1% 74 31% 6 3% 240 1% Albanië 25 12% 31 15% 5 2% 5 2% 5 2% 10 5% 9 4% 17 8% 29 14% 73 35% % Kameroen 7 4% 4 2% 2 1% 0% 0% 1 1% 7 4% 7 4% 64 38% 75 45% % Oekraïne 31 19% 19 12% 14 9% 2 1% 1 1% 0% 5 3% 27 16% 21 13% 44 27% 164 1% Rwanda 6 4% 9 6% 1 1% 0% 0% 4 3% 6 4% 7 5% 32 22% 81 55% 146 1% Sri Lanka % 11 8% 6 4% 3 2% 1 1% 0% 11 8% 5 3% 4 3% 1 1% 145 1% Senegal 6 4% 13 9% 4 3% 0% 0% 4 3% 1 1% 8 6% 37 26% 68 48% % Pakistan 34 26% 24 18% 2 2% 4 3% 2 2% 4 3% 11 8% 10 8% 26 20% 12 9% % Soedan 14 11% 25 19% 4 3% 0% 5 4% 1 1% 8 6% 12 9% 14 11% 46 36% 129 0% Libië 17 16% 14 13% 2 2% 0% 2 2% 3 3% 0% 10 10% 42 40% 14 13% 104 0% Djibouti 1 1% 4 4% 0% 0% 0% 2 2% 0% 0% 46 45% 50 49% 103 0% Totaal 21 nationaliteiten % Alle nationaliteiten % % % 438 2% 413 1% 317 1% % % % % % 1. grootstedelijk gebied centrumgemeenten 5. regionaalstedelijk gebied randgemeenten 9. Brussels Hoofdstedelijk Gewest 2. regionaalstedelijk gebied centrumgemeenten 6. Vlaams stedelijk gebied rond Brussel 10. Waals Gewest 3. kleinstedelijk gebied op provinciaal niveau 7. structuurondersteunend kleinstedelijk gebied 11. ander 4. grootstedelijk gebied randgemeenten 8. buitengebied 22

24 6. Conclusies Sinds de verhoogde instroom van asielzoekers in België is er grotere interesse in het monitoren van instroom en verhuis van vluchtelingen. De instroom komt vooral uit een aantal landen, namelijk Syrië, Irak, Afghanistan, Somalië en Eritrea. De beschermingsgraad voor deze landen is hoog waardoor veel van deze mensen zich na bescherming (erkend vluchteling of subsidiaire bescherming) al dan niet definitief vestigen in ons land. Het aantal positieve beslissingen per maand neemt af, de instroom is dus dalend. Vaststellingen op basis van de extractie De helft van de vluchtelingen is tussen 18 en 35 jaar. 66% van de beschermde personen is man. Uit Guinea, China, Albanië, Oekraïne, Rusland en Congo komen meer vrouwen dan mannen, maar enkel bij personen uit Guinea is er een groot verschil, namelijk 66% vrouwen t.o.v. 34% mannen. Personen die reeds langer beschermd zijn, hebben langer de kans gehad om te verhuizen. Daarom bekijken we verschillende cohortes. Bij personen die in 2014 reeds bescherming kregen, woonde 43% op moment van bescherming in het Vlaams Gewest en woont eind januari % in het Vlaams Gewest. Bij de cohorte van 2015 woonde 45% op moment van bescherming in het Vlaams Gewest en woonde eind januari % in het Vlaams Gewest. Voor de personen die in de eerste helft van 2016 beschermd werden, was dit respectievelijk 47% en 60% en voor de laatste cohorte met een positieve beslissing in de tweede helft van 2016 was dit 50% en 63%. Hoe recenter de positieve beslissingen, hoe vaker deze personen in het Vlaams Gewest gevestigd zijn of er naartoe trekken. We hebben in deze nota niet alle cijfers van de extractie van 20/7/2016 herhaald om het geheel niet te zwaar te maken. Bij de verhuisbeweging tussen regio s in België hebben we dit wel gedaan. (zie 4.1) We stellen vast dat de grootste verhuisbeweging plaatsvindt kort na bescherming. Zo verhuisden heel wat personen na bescherming in 2014 naar Vlaanderen en Brussel, maar bij deze groep was er nog nauwelijks een bijkomende verhuisbeweging tussen 20/7/2016 en 27/1/2017. Bij de groep die erkend is in 2016 zie we dat er wel een grote verhuisbeweging plaatsvindt tussen beide momenten, omdat dit in de periode valt na erkenning. Van de personen die in het Vlaams Gewest wonen bij hun positieve beslissing, blijft ook 86% in het Vlaams Gewest wonen. Voor personen in Brussel is dit 78% en voor personen in het Waals Gewest 49%. Naast Brussel trekken vooral de provincies Antwerpen, Oost-Vlaanderen en West-Vlaanderen vluchtelingen aan. Ook Vlaams-Brabant trekt meer personen aan dan het verliest. Uit Limburg en de Waalse provincies trekken vluchtelingen weg, behalve in Luik waar er geen netto verlies is. Vluchtelingen trekken na hun positieve beslissing vaker naar Antwerpen, Gent en Brussel. Ook kleinstedelijk gebied op provinciaal niveau trekt personen aan. Zij trekken weg uit minder verstedelijkte gebieden (en het Waals Gewest). Wanneer we kijken naar de centrumsteden, zien we inderdaad hoe Antwerpen, Gent maar zeker ook Leuven vluchtelingen aantrekt. Het is opvallend dat er van onze extractie van vluchtelingen er op 27/1/ in Antwerpen wonen en dat de eerstvolgende stad Leuven is met 788 personen. Gent volgt met 663 personen. De aantrekking van Antwerpen is dus zeer groot. Ook Oostende en in mindere mate Hasselt en Mechelen trokken netto meer dan 200 vluchtelingen aan. Enkel Sint-Niklaas verliest personen, maar daar wonen naast Antwerpen ook het meest vluchtelingen op moment van erkenning. 23

25 Vluchtelingen met kinderen wonen meer dan gemiddeld in Brussel en in het Waals Gewest en ook iets vaker dan gemiddeld in het buitengebied. Er zijn iets meer 6-17 jarigen aanwezig in het buitengebied dan in Antwerpen, Gent en de centrumsteden. De jarigen wonen meer dan gemiddeld in Antwerpen en Gent. Hieruit vermoeden we dat gezinnen met kinderen even vaak voor het buitengebied kiezen als voor de centrumsteden, terwijl dit niet het geval is voor de alleenstaanden of koppels zonder kinderen. Vrouwelijke vluchtelingen wonen meer dan gemiddeld in Brussel en in het Waals Gewest en minder vaak in Antwerpen, Gent en de andere centrumsteden. Dit hangt samen met het feit dat bepaalde nationaliteiten (uit landen waar Frans één van de gebruikte talen is) voor Brussel en het Waals Gewest kiezen en er bij deze nationaliteiten meer vrouwen aanwezig zijn. Het gaat dan bijvoorbeeld om Guinea, Kameroen, Congo, Burundi en Rwanda. Opvallend is dat Syriërs (64% mannen) ook meer dan gemiddeld in Brussel wonen (32% ipv 21%). De vluchtelingen uit de andere meest voorkomende herkomstlanden, namelijk Irak, Afghanistan, Somalië en Eritrea zijn allen meer dan gemiddeld aanwezig in Antwerpen, Gent en de andere centrumsteden. Verder onderzoek Momenteel zijn er weinig studies over hoe vluchtelingen het integratieproces ervaren in de steden of op het platteland en de motieven die meespeelden bij hun woonplaatskeuze. Vanaf juli 2017 loopt in opdracht van het Agentschap Binnenlands Bestuur, afdeling Gelijke Kansen, Integratie en Inburgering, een kwalitatief onderzoek naar het samenleven in diversiteit van vluchtelingen. De drie onderzoeksthema s zijn: (1) het al dan niet hebben van diverse sociale contacten, (2) beleving van normen en waarden (3) push- en pullfactoren van leven in een grootstad versus kleine gemeente. Wat dit laatste punt betreft zijn de deelvragen: Wat zijn de belangrijkste redenen om in gemeente/stad X te wonen? Hoe heeft men zijn/haar huidige woning gezocht? Wie heeft geholpen? Via welke kanalen? Heeft men er bewust voor gekozen te wonen in een grootstad of in een kleine gemeente (< inwoners)? Mocht men kiezen, waar zou men willen wonen? Waarom? Wat zijn voor-en nadelen van het wonen in de grootstad/kleinere gemeente? Het Agentschap Binnenlands Bestuur zal op deze manier meer informatie hebben om het beleid gericht op de integratie van nieuwkomers in het Vlaams Gewest te ondersteunen. ABB, 10/5/2017 Gerlinde Doyen gerlinde.doyen@kb.vlaanderen.be Philippe Buysschaert philippe.buysschaert@kb.vlaanderen.be 24

26 Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen (indeling 8) In het Ruimtelijk structuurplan Vlaanderen wordt er een onderscheid gemaakt tussen: 1.De grootstedelijk gebied centrumgemeenten Antwerpen en Gent 2.De regionaalstedelijk gebied centrumgemeenten Aangeduid in het rood op de kaart De overige 11 centrumgemeenten: Oostende, Brugge, Roeselare, Kortrijk, Sint-Niklaas, Aalst, Mechelen, Turnhout, Leuven, Genk en Hasselt 3.Kleinstedelijk gebied op provinciaal niveau Aangeduid in het beige op de kaart Het betreft een 25 gemeenten zoals: Heist-op-den-Berg, Asse, Beringen, Leopoldsburg, Maasmechelen, 4.Grootstedelijk gebied randgemeenten Een 19-tal gemeenten rond Gent en Antwerpen: Kontich, Wijnegem, Zwijndrecht 5.Regionaalstedelijk gebied randgemeenten Het betreft een 20-tal gemeenten rond de centrumsteden zoals: Damme, Harelbeke, Diepenbeek, Zonhoven 6.Vlaams stedelijk gebied rond Brussel 13 gemeenten rond Brussel, op de kaart aangeduid in het geel 7.Structuurondersteunend kleinstedelijk gebied (21 gemeenten) 8.Buitengebied De resterende 197 gemeenten, op de kaart aangeduid in het lichtgroen 25