Logistiek en distributie in Nederland: stand van zaken in 2007

Transcriptie

1 Logistiek en distributie in Nederland: stand van zaken in 2007 Kees Verweij, TNO BU Mobiliteit & Logistiek TMM Loyens & Loeff, Amsterdam, 30 augustus 2007

2 Inhoud presentatie 3-4 Introductie TNO BU Mobiliteit en Logistiek 5-14 NL handelsland: toenemende goederenstromen leiden tot logistieke specialisatie Nederland Maatschappelijk rendement van logistiek voor Nederland Logistiek: wensen producenten en aanbod dienstverleners Nederland als logistieke hot spot in Europa Knelpunten bedreiging voor logistieke positie Nederland Logistiek belang en kosten in Nederland Samenwerking mainports Schiphol en Rotterdam essentieel voor logistieke concurrentiepositie Nederland 2

3 Bedrijfsprofiel TNO Mobiliteit & Logistiek TNO Business Unit met ca. 50 medewerkers Missie: TNO maakt wetenschappelijke kennis toepasbaar om het innovatief vermogen van bedrijfsleven en overheid te versterken M&L: Van lokaal tot mondiaal onderzoek en advies rond personen- en goederenstromen Specifiek voor Team Logistiek (15 medewerkers) Netwerkontwerp en netwerkoptimalisatie Logistieke feiten en cijfers voor bedrijven en overheden Samenwerking met ketenpartners in logistieke netwerken Logistieke scans en verbeterplannen Innovatieve logistieke Concepten Kernkwaliteiten Innovatieve oplossingen Modelmatige aanpak, met scenario s Onafhankelijk infomratie en advies Kennis van theorie, beleid en praktijk 3

4 Kees Ruijgrok EgbertGuis, Teamtrekker Joke Halwani - Huisman secretaresse Het team logistiek Bas van der Moolen Kees Verweij Pascal Eijkelenbergh Sandra Krupe Marjolein Jordans Jannette van Staalduinen Igor Davydenko Bart Lammers Hein van Rijswijck Cyril Rothkranz 4

5 Nederland Handelsland: nr. 7 van de wereld 3000 Aandeel Nederland in wereldhandel 3,6% in Im- en export in miljarden $ Aandeel NL 3,6% USA Duitsland China Japan Groot-Brittannië Frankrijk Nederland Italië Canada België bron: WTO, 2007 Aandeel Nederland in wereldproductie slechts 1,2% In bevolking gemeten staat Nederland op nr

6 Handelstromen van/naar Nederland steeds mondialer Nieuwe handelsstromen: meer invoer uit Azië ten koste van onze directe buurlanden meer uitvoer naar overige Europese landen ten koste van directe buurlanden 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 2,3% 2,9% 15,5% 11,2% 20,2% 9,5% 22,7% 11,4% Invoer Azië + 7,3% Invoer traditionele EU-handels partners - 9,7% 22,8% 12,1% 21,3% 6,3% 19,0% 10,7% 7,1% 5,0% Import 1996 Import 2005 Afrika/Oceanië Azië Amerika Overig Europa Groot-Brittanië Duitsland België Frankrijk 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 2,1% 2,4% 6,6% 7,2% 5,1% 23,5% 9,4% 28,6% 13,9% Uitvoer overig Europa + 5,9% Uitvoer traditionele EU-handels partners - 8,4% 6,7% 29,4% 9,3% 23,8% 11,9% 10,8% 9,3% Export 1996 Export Bron: CBS 2006

7 NL: Enorme toename import vanuit China. 1996: 15,5%* Groei invoer uit Azië als aandeel in totale NL invoer ruim 7% in 10 jaar 2005: 22,8%* * = % van totale Nederlandse invoer Bron: CBS 2006 Waarde import uit China vertienvoudigd in 10 jaar ,965 Toename import Nederland uit Azie vooral door China 2006: China 23,1 miljard Euro ,207 Import 0 China % Invoerwaarde in miljarden Euro China Japan Taiwan Zuid-Korea Hongkong Overig Azië bron: CBS,

8 leidt tot extra overslag van containers in Rotterdam Top-10 landen overslag goederen in container in Rotterdam Uitvoer Gewicht in miljoenen tonnen ,3 7,6 6,6 3,6 3,1 2,7 Invoer 2,7 2,2 0,4 1,6 1,6 1,3 1,3 1,3 1,0 1,1 0,9 1,5 0,6 0,9 China/Hong Kong UK USA Ierland Singapore Japan Rusland Brazilie Spanje Maleisie Bron: Port of Rotterdam 2007 Sinds enkele jaren is China nr. 1 voor container trade Rotterdam Invoer goederen uit China ruim 2 x zo hoog als nr. 2 UK 8

9 Containeroverslag NW Europa blijft tot 2015 groeien Miljoen TEU 70,0 60,0 50,0 40,0 30,0 20,0 10,0 0,0 Dubbel zoveel containers in HLH-range 2015?! 28,8 m TEU 3,7 6,5 8,1 9,3 Andere havens max. + 5%/jaar Antwerpen + 7,9%/jaar Hamburg + 9,4%/jaar Rotterdam + 8,8%/jaar 60,1 m TEU 5,0 14,0 18,1 21, Bron: Ninnemann/Haven Hamburg 2006, bewerking Kees Verweij Zeebrugge Bremerhaven Antwerpen Hamburg Rotterdam Groei containeroverslag NW Europa nog lang niet ten einde Aanleg veel nieuwe capaciteit in grootste havens 9

10 mede omdat zeevervoer container relatief goedkoop is Wisselende prijzen zeevervoer containers (in $/TEU) $2.000 $1.800 $1.600 $1.432 $1.778 $1.691 $1.854 $1.494 $1.400 $1.200 $1.000 $800 $600 $1.269 $899 $704 $918 $815 $1.041 $806 $400 $200 $- Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Azië-Europa Europa-Azië USA-Europa Europa-USA Bron: UNCTAD 2006, Containerisation International 2006, bewerking Kees Verweij 10

11 Eveneens forse groei van luchtvrachtvolume Azië Top-7 Europese luchtvrachthavens 2006 (x miljoen ton) Frankfurt Paris CDG 1,85 Amsterdam 1,56 London HRW 1,34 2,13 Schiphol heeft met ruim 1,5 miljoen ton in de positie als luchtvrachthaven in Europa Bron: ACI 2007 Luxembourg Brussels Cologne 0,69 0,69 0, ,00 0,20 0,40 0,60 0,80 1,00 1,20 1,40 1,60 1,80 2,00 2,20 Top-10 luchtvracht connecties Schiphol voor grootste deel in Verre Oosten 7 Chicago 10 New York 6 Tel Aviv 3 Tokyo 8 Osaka 2 Shanghai 1 Hongkong Bron: Districon/Cargonaut Nairobi 9 Bangkok 5 Singapore Alleen herkomst/bestemming, geen transito 11

12 .. wat leidt tot logistiek cluster rondom Schiphol Schiphol: inderdaad veel EDC s met machines/elektronica Landkaart: rood = meer buitenlandse vestigingen per km2 Enquête: nabijheid Schiphol kritische factor voor vestiging in NL - 61% Europese hoofdkantoren - 50% Europese distributiecentra - 47% zakelijke dienstverleners - 36% productiebedrijven Bron kaart: Bureau Louter 2005 High tech: LG, Canon, Kyocera Medtech: Idexx, Centocor, Bausch & Lomb Automotive: Honda, Yamaha, Caterpillar Machinery: Yanmar, Honeywell Fashion: Mexx, The Sting Perishables: VBA 31% bedrijven in regio Amsterdam vinden nabijheid Schiphol belangrijkste vestigingsfactor Bron: Buck Consultants

13 Rotterdam en Schiphol vormen gateways voor EDC s Aanwezigheid mainports zorgt voor vestiging Europese DC s Ca Europese DC operaties van Amerikaanse/Aziatische bedrijven in NL Europese DC s zijn gevestigd tussen mainports en Europese markt beste service tegen laagste logistieke kosten EDC s Hoofddorp Kyocera Honeywell EDC s Rotterdam Reebok Eastman EDC s Amsterdam Canon Nissan EDC s Breda Amgen Toshiba EDC s Schiphol Yamaha Hoya EDC s Tilburg Sony Dell EDC s Eindhoven Molex Haier EDC s Flevoland Yanmar Giant EDC s KAN Intermec Vitatron EDC s Twente Donna Karan Cannondale EDC s Venlo Xerox Viking EDC s Maastricht Medtronic Nordson 13

14 en EDC s creëren logistieke werkgelegenheid Logistieke werkgelegenheid arbeidsplaatsen: 7,5% totale werkgelegenheid (2003) Goederenwegvervoer 155 Value Added Logistics Specifiek verpakken Assemblage Kwaliteitscontrole Labellen en etiketteren Mengen 18 Post Zee- en binnenvaart Beoordelen retour Reconditioneren Handleidingen toevoegen Herstellen schade Overige modaliteiten Overslag en distributie Alle arbeidsplaatsen X Bron: Commissie van Laarhoven

15 Transport: maar een bijzaak voor Nederland?!? Maatschappelijk rendement van transport: Baten < Kosten?!? - We verdienen niets aan transport (en logistiek) - Transport voor grootste deel doorvoer, we verdienen er niets aan Transport met < 5% van beperkt belang voor NL economie Waarde logistiek voor NL samenleving Toename goederen vervoer in NL 15

16 Logistiek levert maatschappelijk rendement op! Maatschappelijk rendement van logistiek: Baten > Kosten! - We verdienen niets aan transport en logistiek ++ Distributie en transport bepalend voor herstel NL economie (CPB 2006) - Transport voor grootste deel doorvoer, we verdienen er niets aan Transport met < 5% van beperkt belang voor NL economie Toename goederen vervoer in NL ++ Ruim EDC-operaties in NL NL transporteurs relatief grootste EU-vervoerders Verankering EDC s: van opslag naar VAL (o.a. reparatie) en VAS (call center, financiën) diensten Waarde logistiek voor NL samenleving Positie NL als log. vestigingsland ++ NL 1 van meest gewilde locaties voor vestiging EDC s in Europa Waarde wederuitvoer: 0,09 per 1 uitvoer Bijdrage Concurrentiekracht NL ++ Toegevoegde waarde logistieke activiteiten ca. 18 miljard Euro Werkgelegenheid: (9% NL), waarvan in VAL + VAS activiteiten Logistiek essentieel voor NL Handelsland: 1,75 miljoen werknemers 16

17 Goederenvervoer in Nederland: bijna 1,7 miljard ton Nederlands goederenvervoer ruim 1,7 miljard ton in Gemiddeld groei goederenvervoer 2,5% per jaar Goederenvervoer in Nederland is in 7 jaar met ruim ton toegenomen van 1,4 naar 1,7 miljard ton Pijpleidingenvervoer Luchtvaart Spoorvervoer Wegvervoer Binnenvaart Zeevaart - short sea Zeevaart - deep sea Bron: CBS 2006, Havenraad 2006, AVV

18 Goederenvervoer en economie groeien 1 op 1 In de periode groeide het goederenvervoer in tonkilometers vrijwel gelijk op met de Nederlandse economie Relatie tussen groei goederenvervoer en economie is 1-op-1 Indexwaarde (1970 = 100) Groei goederenvervoer (volume en tonkm's) is een resultaat van een groeiende economie Bruto Nationaal Product Vervoerde tonnen in Nederland Afgelegde tonkilometers in Nederland 18 Bron: CBS 2006

19 Goederenvervoer blijft ook in toekomst groeien?! Gerealiseerde & verwachte groei goederenvervoer Nederland Index 1980 = : +72% : +76% % Bron: CPB/RPB/ MNP/CBS 2006 Bewerking TNO Bruto Nationaal Product Afgelegde tonkilometers NL Regional Communities Strong Europe Transatlantic Market Global Economy Groei goederenvervoer NL afhankelijk van ontwikkelingen wereldeconomie Verleden wijst uit dat hoogste groeiscenario waarschijnlijk is 19

20 Wederuitvoer (VAL in EDC s) van groot belang voor NL economie 14,0% 12,0% 10,0% 8,0% 6,0% 4,0% 2,0% 0,0% -2,0% -4,0% Ontwikkeling Nederlands nationaal product, invoer en uitvoer (wederuitvoer en in NL geproduceerd) (Bron: CPB 2006) 8,8% 3,1% 0,3% -2,2% Goedereninvoer 13,6% 8,8% 6,5% 2,0% 12,4% 6,0% 1,9% 1,5% 11,8% 11,5% 7,8% 7,0% 4,3% 3,3% 3,5% 3,0% Goederenuitvoer -deel in NL geproduceerd CPB MEV 2006: Dagelijks TEU transport per vrachtw agen Rotterdam - achterland Goederenuitvoer - deel wederuitvoer Bruto Binnenlands Product (BBP) 20 Bron: CPB 2006

21 Wederuitvoer levert NL 0,3% economische groei op Ruim 40% Nederlandse uitvoer is wederuitvoer (2005) Voeding,dranken en tabak Grondstoffen, oliën en vetten Minerale brandstoffen Chemische producten Machines en vervoermaterieel Overige gefabriceerde producten Miljard Euro Uitvoer uit binnenlandse productie Wederuitvoer Productiewaarde wederuitvoer 135 miljard (2006) Toegevoegde waarde wederuitvoer 10,3 miljard, groter dan chemie Bijdrage wederuitvoer aan groei NL economie 0,3% / jaar (Bron: CPB 2007) 21

22 Toegevoegde waarde logistiek voor NL Productiewaarde: totale waarde productie incl. grondstoffen/halffabricaten van elders Toegevoegde waarde: alleen lonen, winsten en baten inzet productiemiddelen, geen halffabricaten Bron: TNO 2003 en ATL/Fraunhofer 2005 Onderverdeling logistieke uitgaven 2005 in miljarden Euro's Totale logistieke uitgaven in Nederland 45,8 miljard in 2001 (ca. 40 miljard in 2001) Productiewaarde Logistieke sector 31,4 miljard in 2001 Toegevoegde waarde logistieke sector: 17,3 miljard in 2001 (4,4% BNP Nederland 2001) 2,2 2,2 Transportkosten 9,0 18,8 11,4 Warehousingkosten Voorraadkosten (rente) Orderverwerkingskosten (administratie) Planningskosten (management) Totale uitgaven op Nederlandse logistieke markt Bron: ATL/Fraunhofer

23 Top-10 verladers die het beste hun supply chain op orde hebben 8 7 Supply Chain top-10 onder Forbes 500 ondernemingen Panel opinie AMR opinie ROA Omloopsnelheid Winstgroei 6,74 6,40 AMR Totaal Score ,43 5,43 5,36 5,18 4,83 4,79 4,65 4, Bron: AMR Research 2007, bewerking Kees Verweij 23

24 Top-10 Mondiale logistieke dienstverleners Omzet in miljoen dollar % +39% Top-10 mondiale logistieke dienstverleners % % +14% Bron: Global Logistics & Supply Chain Strategies, mei 2007 Bewerking Kees Verweij +16% +63% +10% +18% Omzet 2006 Omzet 2005 Omzet % Bron: SupplyChainBrain 2007, bewerking Kees Verweij 24

25 25 Verladers zijn op zoek naar transparantie en coördinatie in supply chain 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 51% Belangrijkste verbeterpunten in mondiale supply chains (2006) 37% 30% 29% % bedrijven die dit in top-3 van verbeterpunten zette 20% 20% 11% 4% 5. Stijgende logistieke kosten 4. Toenemende complexiteit managen keten 3. Problemen managen leveranciers/derden 2. Gebrek coordinatie tussen ketenpartijen 1. Gebrek aan transparantie in keten 8. Beperkt netwerk lage lonen landen 7. Meer wet- en regelgeving (oa. douane) 6. Langere doorlooptijden en -variatie Bron: Aberdeen Group 2006 Bewerking Kees Verweij Opvallende conclusies: (1) Management problemen belangrijker dan kosten of doorlooptijden (2) Gebrek aan coordinatie tussen partijen leidt tot voorraadvorming in de keten (bull-whip effect) (3) Gebrek aan integrale IT-systemen opvallend groot

26 Verladers die samenwerken en flexibel zijn boeken beste resultaten Mate van verband met supply chain succes 0,45 0,40 0,35 0,30 0,25 0,20 0,15 0,10 0,05 0,00 Verband tussen Supply Chain strategie en resultaten bij 40 producenten en 18 retailers van consumentengoederen in Duitsland (2004) 0,40 0,35 0,30 0,30 0,27 0,22 Opvallende conclusies: (1) Bedrijven met een hogere servicegraad hebben vaak ook lagere logistieke kosten, deze factoren versterken elkaar (2) Grootte en productcategorieen hebben nauwelijks tot geen invloed, evenals ITgebruik en mate van uitbesteding 4. Terugdringen complexiteit SC 3. Geintegreerde SC organisatie 6. Gebruik van KPI's in SCM 1. Samenwerking met ketenpartners 5. Goed werkende planningsystemen 2. Flexibiliteit in productie Bron: Thonemann & Grosspietsch Bewerking Kees Verweij 26

27 Distributienetwerken worden pan-europees Logistieke dienstverleners zetten meer en meer pan- Europese distributienetwerken op om klanten te bedienen Azie Amerika Bron: NDL 2003 = ELC = satellite EU = satellite expanded EU = satellite East-Europe 27

28 dus supply chain partijen zijn op zoek naar DC s in Oost-Europa Verladers en logistieke dienstverleners zijn bij vestiging van een nieuw distributiecentrum vaak geïnteresseerd in Nederland en diverse Oost-Europese landen Interesse in vestiging op specifieke Europese DC-locaties onder 200 bedrijven 60% % Bedrijven geinteresseerd in vestiging 50% 40% 30% 20% 10% 32% 38% 29% Vestiging in West Europa 13% 27% 23% 20% 13% 14% 13% 11% 21% 51% 23% 45% 38% 36% Vestiging in Centraal/Oost Europa 11% 36% 13% 34% 13% 28% 4% 25% 23% 4% 4% 0% Nederland België Duitsland Frankrijk UK Spanje Tsjechië Polen Hongarije Rusland Slowakije Oekraïne Log. Dienstverleners Producenten Bron: Capgemini / ProLogis 2006 Turkije Roemenië 28

29 Logistieke arbeid in NL is relatief duur Oordeel logistieke bedrijven bedrijven over arbeid over in arbeid Nederland in Nederland Positief Gemiddeld Negatief Groothandels/ distributiecentra Productiviteit werknemers Ziekteverzuim werknemers Kosten voor logistiek personeel Wetgeving rond flexibele arbeid Beschikbaarheid logistiek personeel 3% 11% 38% 36% 26% 31% 51% 55% 51% 48% 61% 38% 19% 14% 18% Logistieke dienstverleners Productiviteit werknemers Ziekteverzuim werknemers Kosten voor logistiek personeel Wetgeving rond flexibele arbeid Beschikbaarheid logistiek personeel 8% 29% 21% 33% 43% 47% 48% 44% 61% 43% 45% 10% 31% 23% 14% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Bron: Tempo Team, Logistiek Krant, NDL

30 30 Van oudsher veel logistieke dienstverleners in NL Top-20 logistieke dienstverleners Nederland: gezamenlijk ruim werknemers in , Top-20 Logistieke Dienstverleners in Nederland , , , , TNT Logistics Vos Logistics DFDS Transport/ Frans Maas DHL Exel Supply Chain TransMission GLS Netherlands TMI Logistics Wim Bosman Groep De Rijke Groep Kuehne + Nagel UPS SCS TDG Moduslink Fritom Holding Jan de Rijk Logistics Schenker Geodis Vitesse Holding VCK Simon Loos TNT Fashion Bron: Vakblad Logistiek enndl 2006 Aantal werknemers in Nederland

31 : Vervoerders ontwikkelen zich tot logistieke dienstverleners Ontwikkeling grotere logistieke dienstverlener 150 Logistieke netwerkregisseurs Grotere logistieke dienstverleners: ontwikkeling van transporteur naar netwerkregisseur in 40 jaar 350 Logistieke dienstverleners 500 Aanbieders van transportnetwerken Vervoerders van A naar B t/m nu 31

32 Groei wegvervoerders oa. afhankelijk van LKW- Maut ontwikkeling Betaalt u mee aan LKW-Maut kosten transporteur? NEE 10% JA 88% Zo ja, in welke omvang betaalt u mee?? met 100% 76-99% 51-75% 31-50% met 1-30% 8% 41% 13% 8% 8% 24% Hoeveel % zijn uw transportkosten gestegen door LKW-Maut? met 7-10% met 4-6% met 1-3% NIET 3% 15% 32% 39% 10% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Bron: Duitse brancheorganisatie BME 2006 Ervaringen Duitsland : Meeste verladers betalen mee aan LKW-Maut, maar niet alle Transportkosten stijgen door LKW-Maut, uiteindelijk betaalt consument dit 32

33 Venlo is logistieke hot spot Nederland Venlo is de nieuwe logistieke hot spot van Nederland in Deze regio wordt door logistieke bedrijven en experts gezien als belangrijkste logistieke vestigingsplaats, daarna volgen Westen Midden-Brabant Rotterdam- Europoort Den Haag- Westland Amsterdam Almere- 13 Zeewolde Schiphol Rotterdam- Rijnmond Heerenveen 9 Utrecht- 15 Veenendaal Zwolle- Hoogeveen 10 5 Arnhem- Nijmegen Delfzijl 11 Twente 14 Vlissingen- Terneuzen 16 2 West- Brabant 3 Midden- Brabant 4 Eindhoven- Helmond 1 Venlo 33 Bron: Vakblad Logistiek 2006

34 Logistieke grondprijzen geven populariteit weer Huurprijzen distributieruimte per m2 in Nederland iets hoger in Randstad dan in Zuid- Nederland Bron: TNO obv data FGH Bank 2006 Vlissingen- Terneuzen Den Haag- Westland Rotterdam- Europoort Schiphol West- Brabant Amsterdam Rotterdam- Rijnmond Midden- Brabant Almere- Zeewolde Heerenveen Eindhoven- Helmond Zwolle- Hoogeveen Utrecht- Veenendaal Arnhem- Nijmegen Venlo Delfzijl Twente

35 35 Benelux beste locatie in NW Europa voor EDC Index waarde 1,0 0,9 Index jaarlijkse operationele kosten Europees Distributiecentrum op verschillende locaties +55% 0,8 0,7 0,6 +4% +7% +1% +1% +2% +4% +1% +11% +6% +14% +7% +15% +15% +18% +15% +17% 0,5 0,4 0,3 0,2 0,1 NL Rotterdam NL Amsterdam NL Venlo NL Maastricht BE Antwerpen BE Brussel BE Luik BE Tongeren FR Parijs FR Lille FR Le Havre FR Metz GE Hamburg GE Keulen GE Frankfurt GE Karlsruhe UK Milton Keynes IE Dublin 0,0 Bron: TNO obv. Buck Consultants International 2006

36 Sterke positie NL regio s in aantrekken EDC s Venlo, Luik, Maastricht en Rotterdam vormen de kopgroep voor vestiging van Europese distributiecentra als kosten en kwalitatieve factoren tegen elkaar afgewogen worden Beoordeling 18 logistieke vestigingslocaties in Noordwest Europa R A V M A B L T MK Rotterdam Amsterdam Venlo Maastricht Antw erpen Brussel Luik Tongeren Milton Keynes P L Lh M H Ke F Ka D D Parijs Lille Le Havre Metz Hamburg Keulen Frankfurt Karlsruhe Dublin Achterblijver Achtervolgers Ke Peloton F H MK Lh Ka P A M L V L R M A B T Kopgroep 4,20 4,10 4,00 3,90 3,80 3,70 3,60 3,50 3,40 3,30 3,20 Index kwalitatieve factoren 3,10 3,00 1 0,95 0,9 0,85 0,8 0,75 0,7 0,65 0,6 0,55 0,5 36 Index logistieke kosten Bron: TNO obv. Buck Consultants International 2006

37 .. leidt tot groei buitenlandse distributie-activiteiten Aantal banen Groei distributieactiviteiten buitenlandse ondernemingen in Nederland +4% -2% Aantal distributiemedewerkers bij buitenlandse bedrijven met activiteiten in Nederland groeide met ruim 20% per jaar in % % Anders (o.a training centrum) Dataverwerkingscentrum Call center Shared service center Research & Development Hoofdkantoor Distributie Groothandel Sales/marketing/consultancy Productie/assemblage Bron: STEC 2003, 2004,

38 38 Logistiek heeft te maken met toenemende files op de weg Miljoenen Euro's Economische schade goederenvervoer door top-20 files stijgt fors in Schatting totale schade 2006: 740 miljoen Stijging schade : ca. 30% A2 Amsterdam-Utrecht 2. A28 bij Hoevelaken 3. A4 Schiphol-Leiden 4. A2 Utrecht-Everdingen 5. A1 Amsterdam-Muiden 6. A12 Gouda-Utrecht 7. A27 Breda-Utrecht 8. A50 Ewijk-Arnhem 9. A15 Europoort-Rotterdam 10. A2 Zaltbommel-Den Bosch 11. A20 Kleinpolderplein 12. A13 Delft-Rotterdam 13. A10 Coentunnel 14. A12 Utrecht-Veenendaal 15. A10 De Nieuwe Meer 16. A16 Terbregseplein 17. A20 Gouda-Rotterdam 18. A1 Apeldoorn-Deventer 19. A9 Haarlem-Badhoevedorp A27 Hilversum-Utrecht Bron: EVO/TLN 2006

39 en congestie in mainport Rotterdam Uitbreiding containeroverslag in Rotterdamse haven blijft achter bij concurrenten 12 Uitbreiding capaciteit containeroverslag in Noordwest Europese havens (in miljoenen TEU) ,5 7,2 5,4 3,5 2,0 Rotterdam Hamburg Antwerpen Bremen Le Havre 2003 Uitbreiding 04 Uitbreiding 05 Uitbreiding 06 Uitbreiding 07 Bron: CRA

40 Begrip bij burgers voor belang logistiek in NL Belang distributie onomstreden voor Nederland. en begrip voor noodzaak investeringen in logistiek Stelling: In hoeverre is volgens u het vrachtvervoer belangrijk of onbelangrijk voor de Nederlandse economie (n=486)? Bron: Enquête TNS NIPO 2002 Stelling: Ondanks haar beperkte budget, moet de Nederlandse overheid snel investeren in Logistieke projecten, zoals de Tweede Maasvlakte en de zeesluis bij IJmuiden (n=616) Bron: Enquête TNS NIPO 2004 NL burger herkent over het algemeen belang van logistiek Struikelblok is vooral directe overlast aanleg infrastructuur, geluid, fijn stof Groeiende zorg om klimaat: gevolgen voor mening burger over logistiek? 40

41 mede vanwege onmisbare dagelijkse rol Elke dag worden minstens 15 miljoen liters melk, broden, kranten, dozen eieren, kilo kaas, pakken koffie en pakjes roomboter vervoerd voor de ontbijttafels van 16,5 miljoen Nederlanders 6 Dagelijks gebruik producten bij Nederlands ontbijt in miljoenen stuks 5,7 5 Miljoenen stuks ,8 3,3 1,4 1 0,8 0,8 0,6 0 Melk (liters) Kranten Broden Dozen eieren (6 stuks) Kaas (kilo) Koffie (pak 250 g) Roomboter (pak 250 g) Bron: TNO

42 Stedelijke distributie: steeds lastiger en kostbaarder Toenemende restricties stedelijke distributie Restricties voor stedelijke distributie leiden tot extra transportkosten per rolcontainer voor supermarktfiliaal in binnenstad Bron: TNO 2006 Kosten in Euro per rolcontainer 8,0 7,0 6,0 5,0 4,0 3,0 2,0 1,0 0,0 Gemiddelde logistieke kostprijs per rolcontainer voor belevering supermarktfiliaal in de binnenstad % extra kosten { 0,8 1,3 5,4 5,4 Kostprijs rolcontainer per filiaal met restricties 0,80 extra kosten voertuigrestricties 1,30 extra kosten venstertijden Kostprijs per rolcontainer per filiaal zonder restricties 42 Bron: TNO 2003

43 Oplossingen vereist om logistieke kosten te beheersen 14,0% Logistieke kosten in Europa: stabilisatie op 6%? 12,0% 10,0% 1,3% 2,5% 8,0% 6,0% 4,0% 2,0% 2,4% 5,9% 1,2% 1,7% 1,8% 3,9% 1,0% 0,8% 0,7% 1,0% 0,8% 0,7% 1,6% 1,4% 1,3% 2,8% 3,1% 3,4% 0,0% Bron: ELA/AT Kearney ? Transport Handling Voorraad Administratie Eind aan daling logistieke kosten (als % omzet) in Europa in zicht Trends: steeds hogere transportkosten door congestie? gevolgen voor concurrentiepositie NL 43

44 Dreigend gevaar: Logistieke kosten stijgen in USA 14,0% 12,0% 10,0% 8,0% Logistieke kosten in USA als % van Nationaal Inkomen 12,3% 11,4% 10,4% 10,3% 9,5% 9,5% 8,7% 8,6% 8,8% 9,9% 6,0% 4,0% 2,0% 0,0% Bron: CSCMP, State of Logistics Report, 2007 Voorraadkosten Transportkosten Administratieve kosten In USA al stijgende logistieke kosten door congestie havens en stijgende brandstofprijs 44

45 Steeds meer Value Added Logistics in EDC s Ontwikkeling gemiddelde logistieke kosten (operationeel en VAL) als % van de omzet bij Europese bedrijven 10% 9% 8% 7% 6% 5% 4% 3% 2% 1% 0% 8,6% 7,8% 7,9% 0,6% 0,4% 0,5% 0,8% 0,3% 0,5% 0,7% 0,8% 1,2% 6,4% 6,2% 6,0% (verwacht) Bron: ELA/AT Kearney 2003 Transport/Opslag/Voorraad/Adm. VAL - repareren/assembleren VAL - verpakken/labellen VAL - postponed manufacturing Extra kosten, maar ook extra waarde voor bedrijven Sector logistiek wordt zo steeds belangrijker voor NL 45

46 Tenslotte: Waarde overslag Schiphol vooral door machines/electronica uit Verre Oosten Import luchtvracht door NL bedrijven in volume (2004) 1% 9% 4% 5% 5% 45% 7% 24% 18% Import luchtvracht door NL bedrijven in waarde (2004) 6% 4% 1% 10% 7% 2% 52% Sierteelt Machines/electronica Textielstoffen Kunststoffen/chemie Dieren/dierlijke prod. Optiek Vervoermaterieel Overige producten Gebaseerd op Districon/Cargonaut 2004 Import Luchtvracht door bedrijven in NL via Schiphol: Wat betreft volume spelen sierteelt (45%), machines/elektronica (24%) en optiek (7%) grootste rol Wat betreft waarde valt sierteelt in belang weg, dan zijn machines/elektronica (52%), optiek (18%) en kunststoffen/chemie (10%) belangrijker Conclusie: In importwaarde zijn typische EDC producten belangrijker dan in volume, hierdoor kan rol EDC s onderschat worden 46

47 Schiphol logistiek hub voor EDC s in geheel NL Zuid-Holland 6% volume 9% waarde Noord-Holland 72% volume 44% waarde Noord-Brabant/Limburg 15% volume 38% waarde Gebaseerd op cijfers Districon/Cargonaut 2004 Overig Nederland 7% volume 8% waarde Importstromen Schiphol: - In volume 72% naar Noord-Holland, o.a. vrijwel alle sierteelt (45%). - In waarde gaat maar 44% naar Noord- Holland, en 38% naar de EDC regio Noord- Brabant en Limburg. Dit kunnen zowel EDC s als productiebedrijven (ASML?) zijn. - Conclusie: volume import voor EDC s buiten Noord-Holland lijkt beperkt, maar is in waarde veel groter. Bij focus op tonnen bestaat gevaar onderschatting relatie tussen Schiphol en EDC s in Zuid-NL - EDC s in Brabant en Limburg hebben gekozen voor vestiging daar vanwege o.a. positie tussen mainports (Schiphol, Rotterdam, Antwerpen) en Europese markten in. Conclusie: verband tussen Schiphol en EDC s in Zuid-NL vooral in waarde te meten 47

48 NL: samenwerking mainports Rotterdam-Schiphol essentieel London Heathrow 1,32 MT Manchester 0,15 MT London Stansted London Gatwick 0,24 MT 0,23 MT Derby 0,28 MT Paris CDG 1,64 MT Brussel 0,70 MT Paris Orly 0,10 MT Amsterdam 1,48 MT Luxembourg 0,74 MT Copenhagen 0,34 MT Liege 0,32 MT Zurich 0,32 MT Cologne 0,64 MT FRA-Hahn 0,20 MT Frankfurt 1,82 MT Milan 0,36 MT Munich 0,19 MT Leipzig 0,13 MT Luchtvracht: 3 grote concurrenten ontwikkelen multi-airport systeem - vliegvelden Londen - vliegvelden Parijs - Frankfurt en Frankfurt Hahn Schiphol: beperkte mopgelijkheden voor multiairport systeem Kans NL: inzetten op multi- mainport systeem Schiphol - Rotterdam Amsterdam voor bedienen en vasthouden EDC s in Zuid-Nederland 48

49 Blijft NL gewilde plaats voor logistieke activiteiten? Bron: Van Toor Logistiek is veel meer dan goederenvervoer Logistiek levert maatschappelijke rendement op Europese koppositie NL in gevaar: distributie, maar ook logistieke regie Integraal beleid en betere afstemming/samenwerking bedrijfsleven, kennisinstellingen en overheid gewenst