Fauna. Delft. verkennende inventarisaties ten behoeve van wijziging bestemmingsplannen. F.L.A. Brekelmans & G. Bakker bsr-rapport 76

Transcriptie

1 Fauna Delft 2006 verkennende inventarisaties ten behoeve van wijziging bestemmingsplannen F.L.A. Brekelmans & G. Bakker bsr-rapport 76 in opdracht van gemeente Delft

2

3 Colofon bsr-rapport 76 titel Beschermde flora en fauna Delft 2006 verkennende inventarisaties ten behoeve van wijziging bestemmingsplannen auteurs afbeeldingen kaartmateriaal F.L.A. Brekelmans & G. Bakker F.L.A. Brekelmans Gemeentewerken Rotterdam, Landmeten en Vastgoedinformatie; auteursrecht voorbehouden. Geproduceerd in opdracht van gemeente Delft Deze uitgave kan geciteerd worden als: F.L.A. Brekelmans & G. Bakker Beschermde flora en fauna Delft onderzoek ten behoeve van wijziging bestemmingsplannen. bsr-rapport 76. bsr ecologisch advies, Rotterdam. bsr ecologisch advies, december 2006 Postbus 23452, 3001 KL, Rotterdam Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar worden gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm of welke wijze dan ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de auteursrechthebbende. bsr kan door opdrachtgever niet aansprakelijk worden gesteld voor schade die voortvloeit uit gebruik van data of gegevens of door toepassing van aanbevelingen en conclusies, die zijn opgenomen in deze rapportage.

4

5 INHOUD Samenvatting Inleiding Gebiedsbeschrijving Zuidwest Zuidwest Schie-oevers TU-midden Ontwikkelingslocaties Wetgeving Methodiek Vissen Amfibieën Gierzwaluwen Vleermuizen Bezoekdata Resultaten Zuidwest Vissen Amfibieën Gierzwaluwen Vleermuizen Zuidwest Vissen Amfibieën Gierzwaluwen Vleermuizen Schie-oevers Gierzwaluwen Vleermuizen TU-midden Vissen Amfibieën Gierzwaluwen Vleermuizen Conclusie Beschermde soorten Fauna Delft

6 6.1.1 Vissen Amfibieën Gierzwaluw Vleermuizen Zuidwest Vissen Amfibieën Gierzwaluw Vleermuizen Zuidwest Vissen Amfibieën Gierzwaluw Vleermuizen Schieoevers Gierzwaluw Vleermuizen TU-midden Vissen Amfibieën Gierzwaluw Vleermuizen Ontwikkelingslocaties Literatuur Fauna Delft 2006

7 SAMENVATTING In opdracht van de gemeente Delft is onderzoek gedaan naar het voorkomen van beschermde en bedreigde fauna in een viertal deelgebieden in Delft. Het betreft onderzoek ten behoeve van een wijziging van vigerende bestemmingsplannen, waarbij vier soort(groep)en zijn onderzocht: vissen, amfibieën, Gierzwaluw en vleermuizen. Voor het onderzoek naar het voorkomen van vleermuizen is de Zoogdiervereniging VZZ ingeschakeld. Extra aandacht is besteed aan een aantal locaties waar op korte termijn sloop en herontwikkeling gaat plaatsvinden. Amifbieen In het onderzoeksgebied zijn vier soorten amfibieën waargenomen, te weten de Kleine watersalamander (Triturus vulgaris), de Gewone pad (Rana temporaria), de Bruine kikker (Rana temporaria) en de Meerkikker (Rana ridibunda). Daarnaast is een kruising waargenomen, de bastaardkikker (Rana klepton esculenta). Alle aangetroffen soorten zijn beschermd en vallen in Tabel 1 van de Flora- en faunawet. Voor deze soorten is bij ruimtelijke ontwikkeling geen ontheffing nodig. Vissen In totaal zijn dertien soorten vissen aangetroffen. Eén soort is opgenomen in de Flora- en faunawet (Tabel 2), te weten de Kleine modderkruiper (Cobitis taenia). Voor deze soort geldt dat bij bepaalde werkzaamheden aan wateren waarin de soort voorkomt ontheffing dient te worden aangevraagd wanneer niet wordt gewerkt volgens een door het ministerie van LNV goedgekeurde gedragscode. De Kleine modderkruiper is waargenomen in twee deelgebieden. Daarnaast is één soort aangetroffen van de Rode Lijst, te weten de Kroeskarper (Carassius carassius). Gierzwaluw In drie van de vier deelgebieden zijn rondvliegende gierzwaluwen waargenomen. Alleen in deelgebied Zuidwest 2 zijn broedlocaties waargenomen. Verondersteld wordt dat deze locaties van belang zijn voor de populatie aan de zuidkant van Delft. Nesten van gierzwaluwen vallen niet onder de reikwijdte van de definitie vaste rust- of verblijfplaats (artikel 11 Flora- en faunawet). Vleermuizen In het onderzoeksgebied zijn vier soorten vleermuizen waargenomen, te weten de Gewone dwergvleermuis (Pipistrellus pipistrellus), de Ruige dwergvleermuis (P. nathusii), de Watervleermuis (Myotis daubentonii) en de Laatvlieger (Eptesicus serotinus). Alleen de Gewone dwergvleermuis is (lokaal) in redelijke dichtheden aangetroffen. Het aantal waarnemingen van de andere soorten is beperkt. Er zijn geen verblijfplaatsen vastgesteld. Slooplocaties Op de vijftien ontwikkelingslocaties zijn geen vaste rust- of verblijfplaatsen van vleermuizen vastgesteld. Ook blijken deze locatie niet van groot belang te zijn als foerageergebied of vliegroute. Dit betekent dat voor het uitvoeren van de geplande werkzaamheden geen ontheffing van de Flora- en faunawet hoeft te worden aangevraagd. Verstorende werkzaamheden mogen echter niet plaatsvinden wanneer op deze locaties sprake is van aanwezigheid van broedende vogels. Fauna Delft

8 4 Fauna Delft 2006

9 1 INLEIDING Op verzoek van de gemeente Delft is door bsr ecologisch advies een natuurwaardenonderzoek uitgevoerd in een viertal deelgebieden in de gemeente Delft. Het betreft onderzoek in het kader van een wijziging van bestemmingsplannen en is gericht op het vaststellen van het voorkomen van beschermde en bedreigde soorten flora en fauna. Over een vijfde onderzoeksgebied, de Harnaschpolder, is eerder in 2006 door bsr gerapporteerd (Brekelmans 2006). Naast het globale, deelgebiedsdekkende onderzoek is op een aantal ontwikkelingslocatie gericht onderzoek gedaan naar het voorkomen van vleermuizen. Het betreft locaties waar sloop (en nieuwbouw) of renovatie plaats gaat vinden. In 2005 is in opdracht van de gemeente Delft onderzoek uitgevoerd in een drietal andere deelgebieden waarvoor wijzigingen van het bestemmingsplan op stapel staan (Brekelmans et al. 2006). Dit onderzoek was uitgevoerd in de deelgebieden Noordwest 2, Noordoost en TU-noord. Tijdens het onderzoek zijn enkele beschemde soort aangetroffen, waaronder de vissen Bittervoorn (Rhodeus sericeus amarus) en Kleine modderkruiper (Cobitis taenia), diverse muurplanten waaronder Zwartsteel (Asplenium adiantum-nigrum) en Steenbreekvaren (Asplenium trichomanes) en enkele vleermuizen, waaronder Ruige dwergvleermuis (Pipistrellus nathusii) en Watervleermuis (Myotis daubentonii). In voorliggende rapportage worden de resultaten weergegeven van het onderzoek dat in 2006 door bsr is uitgevoerd in de vier deelgebieden. Daarbij zijn vier soortgroepen onderzocht, te weten vissen, amfibieën, gierzwaluwen en vleermuizen. Het vleermuisonderzoek is, in opdracht van bsr, uitgevoerd door de Zoogdiervereniging VZZ (Zoogdiervereniging VZZ 2006). In Hoofdstuk 2 wordt een korte beschrijving gegeven van de abiotiek van de vier deelgebieden. Het wettelijk kader, in dit geval de Flora- en faunawet, is kort weergegeven in Hoofdstuk 3. In Hoofdstuk 4 worden per deelgebied en per soortgroep de resultaten weergegeven; daarbij wordt specifiek ingegaan op aangetroffen beschermde soorten of hoge natuurwaarden. In Hoofdstuk 5 tot slot worden per deelgebied en per soortgroep enkele aanbevelingen gegeven voor inrichting en beheer. Fauna Delft

10 6 Fauna Delft 2006

11 bsr ecologisch advies 2 GEBIEDSBESCHRIJVING Alle vier de deelgebieden liggen aan de zuidkant van Delft. Voor de ligging en begrenzingen van de vijf deelgebieden zie Figuur 1. De ontwikkelingslocaties zijn verderop in dit hoodstuk op aparte kaarten weergegeven. Figuur 1. Overzicht van de vier deelgebieden; 1: Zuidwest 1, 2: Zuidwest 2, 3: Schie-oevers, 4: TU-midden. 2.1 Zuidwest 1 Deelgebied Zuidwest 1 (118 hectare), de wijk Voorhof, bestaat voornamelijk uit bebouwd gebied dat wordt gekarakteriseerd door hoogbouw (flatwoningen) en in beperktere mate ook laagbouw; vrijwel alle bebouwing is voorzien van platte daken. De in het gebied aanwezige groenstructuren bestaan voornamelijk uit gazon, al dan niet omzoomd met bomenrijen (populier) of struweelbegroeiing. In de meeste groenstructuren zijn wateren aangelegd, die zonder uitzondering zijn beschoeid. Waterplanten (ondergedoken, drijvend) en oevervegetatie ontbreken nagenoeg. Kruidenrijke begroeiing is beperkt tot de bermen van de Provincialeweg. Zowel van het aanwezige groen als de wateren kan worden gesteld dat deze ecologisch gezien van beperkte waarde zijn. 2.2 Zuidwest 2 Deelgebied Zuidwest 2 (222 hectare), de wijk Buitenhof, bestaat grotendeels uit bebouwd gebied, zowel hoogbouw als laagbouw. Aan de zuidkant zijn recent nieuwe woningen gebouwd, het overige gedeelte bestaat voornamelijk uit jaren bebouwing. De wijk is, evenals deelgebied Fauna Delft

12 Zuidwest 1, dooraderd met openbaar groen. Dit groen betreft voornamelijk gazon met begeleidende bomenrijen en waterstructuren in de vormen van singels of vijvers. Nagenoeg alle singels en vijvers zijn beschoeid en oevervegetatie ontbreekt. Grotere wateren zijn aanwezig aan de westkant van het gebied, waar de Kerkpolder is gelegen. Dit betreft een vrij open, groen en nagenoeg onbebouwd gebied met een uitgebreid stelsel wateren. Aan de noordkant herbergt het gebied verschillende recreatieve functies, waaronder een volkstuinencomplex, een zwembad, sportvelden en een natuurijsbaan. De zuidkant bestaat uit een parkachtig landschap, bestaande uit gazon, bosbestanden, diverse wateren en een stelsel van wandelpaden. 2.3 Schie-oevers Deelgebied Schie-oevers (13 hectare) betreft voor het grootste deel een grote bakstenen loods en omringend terrein; deze worden gebruikt voor industriële doeleinden. De begrenzing kruist aan de oostkant een doorlopende weg waardoor een kort stuk kade langs de Schie eveneens tot het onderzoekgebied wordt gerekend. In dit deelgebied is geen begroeiing van betekenis aanwezig. 2.4 TU-midden Deelgebied TU-midden (95 hectare) bestaat grotendeels uit de campus van de TU-Delft. Hoogbouw, gedeeltelijk recent, en lange bomenlanen met platanen, bepalen het beeld van dit deelgebied. Aan de oostkant (ten oosten van de Schoenmakerstraat) ligt recentelijk bebouwd bedrijventerrein, omzoomd door watergangen en bosplantsoen. Het middengedeelte bestaat uit bebouwing van de TU en sportvelden, terwijl aan de westkant enkele meer open gebieden liggen, waaronder een oude boerderij met bijbehorend weiland. 2.5 Ontwikkelingslocaties Op een aantal locaties in de vier deelgebieden vindt op (korte) termijn ontwikkeling plaats. Het betreft locaties waar sloop en nieuwbouw gaat plaatsvinden en locaties waar renovatie wordt uitgevoerd. Op deze locaties is nauwkeurig onderzoek gedaan naar het gebruik door vleermuizen. Tabel 1. Locaties waar sloop of nieuwbouw gaat plaatsvinden; zie Figuur 2 en Figuur 3 voor locaties. locatie naam aard werkzaamheden 1 Reinier de Graafgasthuis sloop 2 Reinier de Graafgasthuis sloop 3 Sporthal Buitenhof sloop 4 Kinderdagverblijf Octopus sloop 5 Gezondheidcentrum Handellaan sloop 6 Poptahof sloop 7 Poptahof sloop 8 geen naam sloop 9 geen naam sloop 10 Zonnehof sloop 11 geen naam sloop 12 Hogeschool e.d. sloop A C1000 ver-/aanbouw renovatie B Poptahof renovatie C Poptahof renovatie 8 Fauna Delft 2006

13 Figuur 2. Locaties waar sloop (nummer) of renovatie (cijfer) gaat plaatsvinden in Zuidwest 2. Figuur 3. Locaties waar sloop (nummer) of renovatie (cijfer) gaat plaatsvinden in deelgebieden Zuidwest 1, Schie-oevers en TU-midden. Fauna Delft

14 10 Fauna Delft 2006

15 3 WETGEVING Sinds 1 april 2002 is de Flora- en faunawet van kracht. Met deze wet zou de Europese regelgeving (Habitatrichtlijn, Vogelrichtlijn) voor wat betreft de soortsbescherming voldoende zijn overgezet in nationale wetgeving. In 2005 is een Algemene Maatregel van Bestuur (AMvB besluit 501 Flora- en faunawet) in werking getreden die alle beschermde soorten indeelt in drie beschermingscategorieën (tabellen): Tabel 1. In Nederland algemeen voorkomende soorten waarvoor bij ruimtelijke ontwikkeling en inrichting, bestendig beheer en onderhoud en bestendig gebruik geen ontheffing hoeft te worden aangevraagd. Voor andere activiteiten dient ontheffing te worden aangevraagd, waarbij de lichte toets van toepassing is: het voortbestaan van de soort mag niet in gevaar worden gebracht. Tabel 2. In Nederland zeldzame of bedreigde soorten. Voor deze soorten dient bij ruimtelijke ontwikkeling en inrichting, bestendig beheer en onderhoud en bestendig gebruik ontheffing te worden aangevraagd óf gewerkt te worden volgens een door het ministerie van LNV goedgekeurde gedragscode. De aanvraag van een ontheffing wordt beoordeeld aan de hand van de lichte toets (zie boven). Tabel 3. Soorten genoemd in de Habitatrichtlijn bijlage IV en enkele bedreigde soorten. Op deze soorten is een zware bescherming van toepassing. Voor ruimtelijke ontwikkeling en inrichting dient een ontheffing te worden aangevraagd en kan niet worden gewerkt volgens een gedragscode. Bij de beoordeling van een ontheffingsaanvraag geldt de uitgebreide, drieledige toets: het voortbestaan van de soort mag niet in gevaar worden gebracht, er is geen alternatief voor de activiteit en de activiteit past in een bij algemene maatregel van bestuur vastgestelde belang. Vogels zijn niet opgenomen in een van de tabellen. Voor vogels kan ook voor ruimtelijke ingrepen een vrijstelling worden verleend wanneer er een goedgekeurde gedragscode is (dit in tegenstelling tot de soorten van Tabel 3). Ze worden wat dat betreft gelijk gesteld aan Tabel 2- soorten. Zo lang er geen goedgekeurde gedragscode is, worden vogels uitgebreid getoetst, gelijk aan de Tabel 3-soorten. Broedende vogels mogen overigens in ieder geval niet verstoord worden; daarnaast zijn vaste rust- en verblijfplaatsen (kolonies, roestplaatsen) het hele jaar beschermd. Verder geldt voor alle werkzaamheden de zorgplicht, die stelt dat voldoende zorg in acht dient te worden genomen voor alle in het wild levende planten en dieren. Dit is een fatsoenseis die voor iedereen geldt. Fauna Delft

16 12 Fauna Delft 2006

17 4 METHODIEK 4.1 Vissen Met behulp van een speciaal door RAVON ontworpen schepnet zijn de watergangen in de verschillende gebieden bemonsterd, waarbij bijzondere aandacht is uitgegaan naar beschermde soorten als de Kleine modderkruiper (Cobitis taenia) en de Bittervoorn (Rhodeus sericeus). 4.2 Amfibieën Voor het onderzoek naar het voorkomen van amfibieën zijn twee bezoekronden gebracht. De eerste ronde heeft plaatsgevonden in de eerste helft van april, te weten op 7 en 11 april. Dit betrof een relatief warme periode, die volgde op het lange koude voorjaar met nachtvorst tot de laatste week van maart. Dergelijke temperatuuromslagen zorgen voor een massale trek naar de voortplantingswateren. Tijdens deze ronde zijn alle wateren in de vier bestemmingsplangebieden overdag nagelopen, waarbij op zicht gelet is op aanwezigheid van eiklompen, eisnoeren en dieren in het water. Daarnaast zijn rond wateren objecten als planken, stenen, plaatmateriaal en dergelijke omgedraaid; dergelijke locaties worden vaak gebruikt als schuilplaats door amfibieen. De derde ronde is uitgevoerd in de zomer/najaar, op 27 juli en 17 en 18 oktober. Hierbij is vooral gelet op het voorkomen van de Groene kikker (Rana esculenta synklepton). 4.3 Gierzwaluwen Voor wat betreft de soortgroep vogels is uitsluitend veldonderzoek gedaan naar het voorkomen van de Gierzwaluw (Apus apus). Deze van oorsprong rotsbewonende soort broedt in Nederland uitsluitend in gebouwen. Gierzwaluwen brengen het grootste deel van hun leven vliegend door en landen uitsluitend om te broeden. Overdag zijn volwassen gierzwaluwen doorgaans jagend in de lucht te vinden, afhankelijk van het weer dikwijls op grote afstand van de nestlocatie. Tijdens het broedseizoen keren de meeste gierzwaluwen in de avonduren terug naar hun nestlocatie en zijn dan, vaak in groepen, luid roepend ( gierend ) rondvliegend te zien. Hierbij vliegen de dieren regelmatig rakelings langs de invliegplaats van het nest en op deze wijze is goed vast te stellen in waar de dieren broeden. De hier gebruikte methode om nestlocaties te vinden is middels het opsporen van rondvliegende exemplaren in de avonduren en te posten op plaatsen waar deze langere tijd (minutenlang) bleven rondvliegen, waarbij vastgesteld is of vogels dicht langs bebouwing vliegen en/of landen. Hiertoe is het bebouwde deel van het onderzoeksgebied gedurende twee avondbezoeken in zijn geheel per fiets doorkruist. 4.4 Vleermuizen Onderstaande tekst is ontleend aan Zoogdiervereniging VZZ (2006) In de periode mei tot en met juli 2006 zijn de vier deelgebieden gebiedsdekkend onderzocht. Er werd in de late avonduren zowel naar foeragerende dieren, vliegroutes als verblijfplaatsen gezocht. De slooplocaties zijn vervolgens in de vroege ochtend bezocht om te controleren op Fauna Delft

18 aanwezigheid van (kraam)verblijfplaatsen en andere verblijfplaatsen. In de nazomer zijn de slooplocaties in de avonduren opnieuw onderzocht op aanwezigheid van foeragerende dieren en vliegroutes en eventueel (paar)verblijfplaatsen. Het veldwerk is uitgevoerd door dhr. Kees Mostert van de Stichting Zoogdierwerkgroep Zuid- Holland. Bij het onderzoek is gebruik gemaakt van een Skye batdetector. De inventarisaties zijn met de fiets en bij de slooplocaties te voet uitgevoerd. De weersomstandigheden tijdens de veldbezoeken waren zodanig dat er een goed beeld van de vleermuisfauna verkregen kon worden (temperatuur hoger dan 8 gr C, weinig wind en geen of vrijwel geen neerslag). De verwerking van de gegevens en interpretatie werd begeleid door Herman Limpens van de Zoogdiervereniging VZZ. 4.5 Bezoekdata In Tabel 2 staan de data en overige informatie opgenomen van de veldbezoeken die in 2006 aan de deelgebieden zijn gebracht. Het betreft bezoeken ten behoeve van het onderzoek aan vissen, amfibieën en gierzwaluwen. In Tabel 3 zijn de bezoekdata en omstandigheden weergegeven van het vleermuisonderzoek. Tabel 2. Bezoekdata en overige informatie veldbezoeken (m.u.w. vleermuisonderoek) in datum dagdeel weersomstandigheden onderzochte soort(en) inventariseerders overdag droog, redelijk zonnig, 8-12 C amfibieën G. Bakker & F. Brekelmans overdag droog, later in de middag bewolking, frisse wind, 5-8 C amfibieën G. Bakker & F. Brekelmans avond droog, onbewolkt en warm, > 25 C gierzwaluw G. Bakker avond droog, onbewolkt, veel wind N-5, 30 C gierzwaluw G. Bakker overdag droog, warm amfibieën, vissen F. Brekelmans overdag droog, 18 graden vissen, amfibieen G. Bakker & F. Brekelmans overdag droog, 18 graden vissen, amfibieen G. Bakker & F. Brekelmans Tabel 3. Bezoekdata en overige informatie vleermuisonderzoek in datum tijd weersomstandigheden deelgebied inventariseerder :30-00:30 T>8 C, weinig of geen wind, onbewolkt TU midden K. Mostert :30-00:30 T>8 C, weinig of geen wind, onbewolkt Zuidwest 1 K. Mostert :30-00:30 T>8 C, weinig of geen wind, onbewolkt Zuidwest 2 K. Mostert :30-00:30 T>8 C, weinig of geen wind, gedeeltelijk bewolkt Schieoevers K. Mostert :30-06:30 T>8 C, weinig of geen wind, gedeeltelijk bewolkt TU midden K. Mostert :30-00:30 T>8 C, weinig of geen wind, gedeeltelijk bewolkt TU midden K. Mostert :30-06:30 T>8 C, weinig of geen wind, onbewolkt Zuidwest 1 K. Mostert :30-00:30 T>8 C, weinig of geen wind, gedeeltelijk bewolkt Zuidwest 1 K. Mostert :30-00:30 T>8 C, weinig of geen wind, gedeeltelijk bewolkt Zuidwest 2 K. Mostert :30-00:30 T>8 C, weinig of geen wind, onbewolkt Zuidwest 2 K. Mostert :30-06:30 T>8 C, weinig of geen wind, onbewolkt Schieoevers K. Mostert :00-01:00 T>8 C, weinig of geen wind, onbewolkt Schieoevers K. Mostert :30-00:30 T>8 C, weinig of geen wind, gedeeltelijk bewolkt TU midden K. Mostert :30-00:30 T>8 C, weinig of geen wind, onbewolkt Zuidwest 1 K. Mostert :30-00:30 T>8 C, weinig of geen wind, onbewolkt Zuidwest 2 K. Mostert 14 Fauna Delft 2006

19 5 RESULTATEN 5.1 Zuidwest Vissen In deelgebied Zuidwest 1 zijn vijf soorten vissen waargenomen. Het betreft allen algemeen voorkomende soorten. Tabel 4. Waargenomen soorten vissen in deelgebied Zuidwest 1. Nederlandse naam Giebel Karper Tiendoornige stekelbaars Zeelt Blankvoorn wetenschappelijke naam Carassius auratus Cyprinus carpio Pungitus pungitus Tinca tinca Rutilus rutilus De Zeelt is vermoedelijk de meest algemene soort in dit deelgebied, die in veel watergangen kan worden aangetroffen. Vrijwel alle vangsten betroffen jonge dieren van twee tot drie centimeter. Het is een soort die in de regel makkelijk met schepnet gevangen kan worden, omdat de dieren op de bodem, tussen plant- of algmateriaal, verscholen blijven. Ook de Blankvoorn is waarschijnlijk algemeen, maar deze soort is met schepnet lastiger te vangen dan bijvoorbeeld Zeelt. De overige drie soorten zullen verspreid in het gebied voorkomen. Figuur 4. De kwaliteit van veel wateren in Zuidwest 1 is voor vissen matig tot slecht. Fauna Delft

20 5.1.2 Amfibieën In deelgebied Zuidwest 1 is één soort amfibie waargenomen, de Bruine kikker (Rana temporaria). Dit betreft een algemeen voorkomende beschermde soort. Tabel 5. Waargenomen soorten amfibieën in deelgebied Zuidwest 1. Nederlandse naam Bruine kikker wetenschappelijke naam Rana temporaria De Bruine kikker is slechts één keer waargenomen in het onderzoekgebied. Op grond van aanwezige biotopen, waaronder (particuliere) tuinvijvers, mag verwacht worden dat de Bruine kikker algemener in het gebied voorkomt dan uit de resultaten zou blijken Gierzwaluwen In deelgebied Zuidwest 1 zijn tijdens het eerste bezoek in de avond van 7 juli 2006 in totaal 26 exemplaren van de Gierzwaluw vastgesteld, verdeeld over vier locaties. De grootst waargenomen concentratie betrof veertien vogels luid gierend cirkelend in de omgeving van de Aart van der Leeuwlaan / Guido Gezellelaan. Deze vogels waren hier echter niet gebonden aan een specifiek deel van de bebouwing en waren na enige tijd weer verdwenen. Drie exemplaren werden waargenomen langs de Aart van der Leeuwlaan ter hoogte van de Willem de Merodestraat; twee exemplaren boven Poptahof-Zuid en zeven exemplaren langdurig boven de flats nabij de kruising Roland Holstlaan / Jan Campertlaan. Op deze laatste locatie vlogen de vogels laag gierend langs de bovenzijde van een flat, waardoor een verblijfplaats werd vermoed. Tijdens het tweede bezoek in de avond van 13 juli 2006 zijn 24 exemplaren geteld, verdeeld over vijf locaties. Het vermoeden van een verblijfplaats aan de Roland Holstlaan werd bevestigd; maar liefst vijftien exemplaren, mogelijk inclusief reeds uitgevlogen jongen, vlogen langdurig ter plaatse, waarbij scheervluchten werden gemaakt langs de dakrand van de flat langs de Roland Holstlaan, direct ten zuiden van de Jan Campertlaan. De exacte locatie van broedplaats(en) kon niet worden vastgesteld; er zijn geen invliegende dieren waargenomen. Vermoedelijk bevinden deze zich onder de dakrand óf in het bakstenen deel op het dak van de flat dat deel uitmaakt van de liftinstallatie. Boven de J.J. Slauerhoflaan werd een richting oost vliegende Gierzwaluw waargenomen; mogelijk was deze afkomstig van de verblijfplaats aan de Roland Holstlaan. Een tweede verblijfplaats werd gevonden langs de Hendrik Tollenstraat. Hier vlogen aanvankelijk zes exemplaren luid gierend rond de liftinstallatie van de flat op de hoek met het Jacob van Lenneppad; mogelijk dat zich in deze flat een verblijfplaats bevindt. Later zijn twee exemplaren invliegend waargenomen in de flat die haaks op deze locatie staat; de dieren verdwenen aan de achterzijde van het gebouw onder een betonnen balk op de bovenste etage, vermoedelijk ter hoogte van huisnummers (nummers aan de voorzijde). Later is waarschijnlijk nog een tweede paar rondvliegende Gierzwaluwen de achterzijde van deze flat ingevlogen. Boven Poptahof-Zuid waren ook tijdens de tweede bezoekronde weer twee gierzwaluwen aanwezig. Deze werden onder andere vliegend gezien rond een van de aanwezige hoge flats met liftinstallatie. Ondanks het feit dat geen directe binding met een van de gebouwen is vastgesteld wordt, mede gezien de eerdere waarneming op 7 juli 2006, vermoed dat zich in een van de flats wel een verblijfplaats bevindt. 16 Fauna Delft 2006

21 Figuur 5. Waarnemingen van Gierzwaluw in deelgebied Zuidwest 1: eerste bezoek (rood), tweede bezoek (groen) en (vermoedelijke) verblijfplaatsen (driehoekje). Zwarte lijn: sloop- / renovatielocatie Vleermuizen In deelgebied Zuidwest 1 is één soort vleermuis waargenomen, te weten de Gewone dwergvleermuis. Tabel 6. Waargenomen soorten vleermuizen in deelgebied Zuidwest 1, Nederlandse naam wetenschappelijke naam aantal waarnemingen functie gebied Gewone dwergvleermuis Pipistrellus pipistrellus 27 foerageren De meeste waarnemingen zijn gedaan in Poptahof, aan de noordwestkant van het onderzoeksgebied. Daarnaast zijn verspreid in het gebied waarnemingen gedaan, vooral boven watergangen aan de zuidkant. Aan de oostkant van het onderzoeksgebied zijn nagenoeg geen waarnemingen gedaan. Alle waarnemingen betroffen foeragerende of langsvliegende dieren. Van de waargenomen concentratie vleermuizen in Poptahof wordt aangenomen dat het dieren betreft van buiten het onderzoeksgebied (uit noordwestelijke richting). Concrete vliegroutes of aanwijzingen voor verblijfplaatsen zijn niet waargenomen. Fauna Delft

22 Figuur 6. Waarnemingen van vleermuizen in Zuidwest 1; rode stip: Gewone dwergvleermuis (Pipistrellus pipistrellus) foeragerend; de slooplocaties zijn zwart omlijnd. 18 Fauna Delft 2006

23 bsr ecologisch advies 5.2 Zuidwest Vissen In deelgebied Zuidwest 2 zijn tien soorten vissen aangetroffen. Het betreft nagenoeg allemaal algemeen in Nederland voorkomende soorten. De Kleine modderkruiper is beschermd en opgenomen in Tabel 2 van de Flora- en faunawet. De Kroeskarper is niet beschermd maar wel als Kwetsbaar opgenomen in de Rode Lijst. Tabel 7. Waargenomen soorten vissen in deelgebied Zuidwest 2. Nederlandse naam Snoek Karper Tiendoornige stekelbaars Zeelt Kroeskarper Kleine modderkruiper Baars Kolblei Giebel Blankvoorn wetenschappelijke naam Esox luxius Cyprinus carpio Pungitus pungitus Tinca tinca Carassius carassius Cobitis taenia Perca fluviatilis Abramis bjoerkna Carassius auratus Rutilus rutilus De Kleine modderkruiper (Figuur 7) is aangetroffen in de Kerkpolder, een groen buitengebied aan de westkant van de wijk Buitenhof. De soort is hier algemeen en komt waarschijnlijk in alle (geschikte) wateren voor. In de wijk zelf is de Kleine modderkruiper niet gevangen, maar verwacht mag worden dat deze in de grotere, slecht met schepnet bevisbare wateren, wel voorkomt. De Kroeskarper (Carassius carassius; Figuur 7) is op één locatie in de Kerkpolder aangetroffen. Het betreft een vijver/singel die dicht met kroos is bedekt; de dieren leven hier in een dichte vegetatie van Grof hoornblad. Deze planten zorgen voor voldoende beschutting. Aangezien in de wateren in Kerkpolder veel (roof)vis voorkomt, is de Kroeskarper voor zijn voortbestaan afhankelijk van situaties waar, als gevolg van successie en bladval, een dichte vegetatie van Grof hoornblad (Ceratophyllum demersum) kan vestigen. De overige gevangen vissoorten komen verspreid en vermoedelijk algemeen in het deelgebied voor. Figuur 7. Locaties waar Kleine modderkruiper (Cobitis taenia; links) en Kroeskarper (Carasssius carassius; rechts) zijn gevangen in deelgebied Zuidwest 2. Fauna Delft

24 Figuur 8. Leefgebied van de Kroeskarper in Kerkpolder Amfibieën In het deelgebied Zuidwest 2 is het voorkomen van vier soorten amfibieën en één hybride vastgesteld. Het betreft de Kleine watersalamander, de Gewone pad, de Bruine kikker, de Meerkikker en de bastaardkikker. De laatste, voorheen Middelste groene kikker genoemd, betreft een hybride tussen de Meerkikker en de Poelkikker (Rana lessonae). De strikt beschermde Poelkikker komt niet in Delft voor. Tabel 8. Waargenomen soorten amfibieën in deelgebied Zuidwest 2. Nederlandse naam Kleine watersalamander Gewone pad Bruine kikker Meerkikker Middelste groene kikker wetenschappelijke naam Triturus vulgaris Bufo bufo Rana temporaria Rana ridibunda Rana klepton esculenta De Kerkpolder is rijk aan amfibieën in vergelijking met het overige gedeelte van Zuidwest 2. Dit is gerelateerd aan de aanwezigheid van veel groen in de directe omgeving (landhabitat) en de hoeveelheid natuurvriendelijke (onbeschoeide) oevers met helofyten (voortplantingswater). De Kleine watersalamander komt voor in de Kerkpolder en in een kleine watergang aan de Provincialeweg, in de noordoosthoek van het deelgebied. Van de aangetroffen amfibieën is deze soort het meest kritisch met betrekking tot het voortplantingswater. Aangezien de Kleine watersalamander predatiegevoelig is en visrijke wateren schuwt dienen wateren veel beschutting te bieden in de vorm van ondergedoken waterplanten een oeverbegroeiing. Dergelijke wateren zijn in het deelgebied slechts beperkt aanwezig. In vergelijking met de Bruine kikker en de Gewone pad geeft de Groene kikker, zeker voor eileg, de voorkeur aan rijk begroeide wateren met veel helofyten. Deze zijn voornamelijk te vinden in de Kerkpolder. De Gewone pad en Bruine kikker zetten eieren bij voorkeur af in ondiepe zones met helofyten langs de oever; de aangelegde ondiepe vijvers aan de Kerkpolderweg vormen zeer geschikt voortplantingswater (Figuur 9). Hier ontbreken vissen en door aanwezigheid van rijke begroeiing en de snelle opwarming van het ondiepe water vormt het een uitermate geschikte voortplantingslocatie. In een park aan de Van Rijslaan is lokaal een plasdrassituatie aanwezig; het betreft een grazige vegetatie met bosje die bij regenval slecht afwateren. Hierdoor ontstaat voor amfibieën een geschikt voortplantingsgebied, waar vooral de Bruine kikker van weet te profiteren. 20 Fauna Delft 2006

25 Figuur 9. Poel aan de Kerkpolderweg, van belang als voortplantingswater voor amfibieen Gierzwaluwen In deelgebied Zuidwest 2 zijn uitsluitend langsvliegende gierzwaluwen waargenomen, langdurig ter plaatse rondvliegende exemplaren zijn niet vastgesteld. Tijdens het eerste bezoek in de avond van 7 juli 2006 zijn op twee plaatsen respectievelijk één en twee langsvliegende vogels waargenomen, te weten in de omgeving van de Wilhelminalaan en in de buurt van het Victoriapad. Op beide plaatsen waren de vogels snel weer verdwenen. Tijdens het tweede bezoek op 13 juli 2006 zijn drie naar noordoost langsvliegende vogels waargenomen langs de Buitenhofdreef; ook deze waren snel uit het zicht verdwenen. Met name in de omgeving van de Wilhelminalaan zijn in potentie geschikte broedplaatsen te vinden, maar intensief speurwerk gedurende de twee bezoekronde leverde geen waarnemingen meer op. Verder lijkt vanwege het ontbreken van de soort en het type bebouwing aan de noordkant, alleen de zuidkant van deelgebied Zuidwest 2 nog enigszins geschikt als potentieel broedgebied voor de Gierzwaluw. Fauna Delft

26 Figuur 10. Waarnemingen van Gierzwaluw in deelgebied Zuidwest 2: eerste bezoek (rood), tweede bezoek (groen) en (vermoedelijke) verblijfplaatsen (driehoekje). Zwarte lijn: sloop- / renovatielocatie Vleermuizen In deelgebied Zuidwest 2 zijn drie soorten vleermuizen waargenomen, te weten de Gewone dwergvleermuis, de Ruige dwergvleermuis (Pipistrellus nathusii) en de Watervleermuis (Myotis daubentonii) (Tabel 9). De meeste waarnemingen zijn gedaan in de wijk Buitenhof (68), in Kerkpolder zijn 13 waarnemingen gedaan. Tabel 9. Waargenomen soorten vleermuizen in deelgebied Zuidwest 2. Nederlandse naam wetenschappelijke naam aantal waarnemingen functie gebied Gewone dwergvleermuis Pipistrellus pipistrellus 74 foerageren Ruige dwergvleermuis Pipistrellus nathusii 5 foerageren Watervleermuis Myotis daubentonii 2 foerageren De Gewone dwergvleermuis is de meest waargenomen soort in het onderzoeksgebied. Waarnemingen zijn verspreid in het gebied gedaan, met concentraties op de rand van Kerkpolder en Buitenhof. Alle waarnemingen betrof foeragerende of langsvliegende dieren. Vooral watergangen omzoomd door bomen worden gebruikt als foerageergebied. Er zijn geen aanwijzingen gevonden voor aanwezigheid van een verblijfplaats. Vermoed wordt dat in ieder geval een deel van de vleermuizen afkomstig is uit de wijk Tanthof-west, waar het voorkomen van een kraamverblijf bekend is. Vanuit deze wijk vliegen de dieren via de Tanthofkade het onderzoeksgebied in. De Ruige dwergvleermuis is vijf keer waargenomen; het betrof foeragerende dieren. De meeste waarnemingen (drie) zijn gedaan rond en in Park Buitenhof, het kleine parkje aan de westkant van het onderzoeksgebied. De Watervleermuis is twee keer waargenomen boven de watergang aan de Tanthofkade. Het betreft de eerste waarnemingen voor Delft-Zuid; mogelijk zorgt het verouderende bomenbestand voor verblijfplaatsen en geschikt foerageergebied voor deze soort. 22 Fauna Delft 2006

27 Figuur 11. Waarnemingen van vleermuizen in Zuidwest 2; rode stip: Gewone dwergvleermuis (Pipistrellus pipistrellus) foeragerend; open rondje: Ruige dwergvleermuis (Pipistrellus nathusii) foeragerend; blauw sterretje: Watervleermuis (Myotis daubentonii) foeragerend; de slooplocaties zijn zwart omlijnd. Fauna Delft

28 5.3 Schie-oevers Gierzwaluwen Tijdens het eerste bezoek op 7 juli 2006 zijn twee Gierzwaluwen waargenomen, welke ter hoogte van het deelgebied Schie-oevers voorbij vlogen. Langdurig posten rond het gebied leverde echter geen vervolgwaarnemingen meer op. Waarschijnlijk betrof het hier passerende dieren uit de omgeving. Tijdens het tweede bezoek op 13 juli 2006 zijn geen Gierzwaluwen waargenomen, behoudens een ten zuiden van het deelgebied over het Kruithuispad noordwaarts vliegend exemplaar, dat echter al snel uit het zicht was verdwenen. Het gebied bestaat vrijwel in zijn geheel uit een groot en relatief oud industrieel complex met een plat dak en voorzien van een uit baksteen opgetrokken schoorsteen. Het geheel oogt niet direct aantrekkelijk als broedlocatie; het pand zelf is vrij laag, maar de relatief hoge schoorsteen zou kunnen dienen als broedplaats. Wellicht dat het ophangen van nestkasten of het inmetselen van gierzwaluwstenen hier stimulerend kan werken. Figuur 12. Waarnemingen van Gierzwaluw in deelgebied Schie-oevers: eerste bezoek (rood), tweede bezoek (groen); zwarte lijn: sloop- / renovatielocatie Vleermuizen In en rond Schieoevers zijn geen vleermuizen waargenomen. 24 Fauna Delft 2006

29 5.4 TU-midden Vissen in deelgebied TU-midden zijn 11 soorten vis aangetroffen. Het betreft allen algemeen voorkomende soorten. Er is één beschermde soort aangetroffen, te weten de Kleine modderkruiper. Tabel 10. Waargenomen soorten vissen in deelgebied TU-midden. Nederlandse naam Karper Tiendoornige stekelbaars Zeelt Kroeskarper Kleine modderkruiper Baars Brasem Kolblei Pos Blankvoorn Ruisvoorn wetenschappelijke naam Cyprinus carpio Pungitus pungitus Tinca tinca Carassius carassius Cobitis taenia Perca fluviatilis Abramis brama Abramis bjoerkna Gymnocephalus cernua Rutilus rutilus Scardinius erythrophthalmus De Kleine modderkruiper komt algemeen voor in het stelsel wateren rond de Schoemakerstraat; over de gehele lengte van de singel ten westen van deze straat is de Kleine modderkruiper gevangen. Ook is de soort aanwezig in de smalle sloot ten noorden van de Stieltjesweg. Tijdens de inventarisatie vonden werkzaamheden aan deze watergang plaats. Ook voor andere soorten vissen blijken de wateren rond de Schoemakerstraat van belang; deze wateren zijn voldoende diep en, in vergelijking met veel andere wateren in het gebied, zuurstofrijk. Bladval lijkt voor de wateren langs de zuidrand van het gebied een beperkend effect te hebben door ophoping van organisch materiaal en dientengevolge anaerobe omstandigheden. Figuur 13. Voorkomen van de Kleine modderkruiper (Cobitis taenia) in TU-midden. Fauna Delft

30 Figuur 14. Sloot ten noorden van de Stieltjesweg, leefgebied van de Kleine modderkruiper. Figuur 15. In de wijk TU-midden zijn vooral de wateren rond de Schoenmakerstraat, die relatief weinig last hebben van bladval en beschaduwing, van belang voor vissen. 26 Fauna Delft 2006

31 5.4.2 Amfibieën In deelgebied TU-midden zijn drie soorten amfibieën aangetroffen. Het betreft allen algemeen voorkomende soorten. Tabel 11. Waargenomen soorten amfibieën in deelgebied TU-midden. Nederlandse naam Kleine watersalamander Gewone pad Bruine kikker wetenschappelijke naam Triturus vulgaris Bufo bufo Rana temporaria Van de Gewone pad en Bruine kikker is op verschillende locaties voortplanting waargenomen. Vooral de vijvers tussen de bebouwing van de TU Delft zijn voor deze soorten van belang. Dit heeft te maken met het feit dat de wateren ondiep zijn en daardoor snel opwarmen, de hoeveelheid vis beperkt is en sprake is van aanwezigheid van voldoende structuren (takken, helofyten) voor de afzet van eieren. Daarnaast is in de omgeving relatief veel geschikt landhabitat aanwezig. Ook de beboste zone aan de zuidkant, langs de Kruithuisweg, is voor deze soorten van belang aangezien het een geschikt landhabitat vormt en voortplantingswateren aanwezig zijn. De Kleine watersalamander is alleen aangetroffen op het kleine weilandje, behorende bij de oude boerderij aan de Rotterdamseweg nr Hier ligt een smalle, ondiepe sloot, die rijkelijk begroeid is met waterplanten en daarmee een geschikt biotoop vormt voor de soort. Opvallend genoeg is de Groene kikker niet waargenomen in dit deelgebied. Uit navraag bij de bewoonster van de boederij aan de Rotterdamseweg nr. 155 bleek dat de Groene kikker vroeger wel in het gebied voorkwam Gierzwaluwen Tijdens de twee bezoeken om de aanwezigheid van de Gierzwaluw in TU-midden te onderzoeken, is deze soort niet in het gebied aangetroffen. TU-midden wordt gekenmerkt door overwegend grootschalige en moderne universiteits- en bedrijfsgebouwen, waarin vermoedelijk nauwelijks tot geen nestgelegenheid voor de Gierzwaluw aanwezig is. Het ophangen van speciale gierzwaluwnestkasten aan een aantal hogere gebouwen binnen het gebied zou een stimulans kunnen zijn voor de soort om zich alsnog in dit deelgebied te vestigen Vleermuizen In deelgebied TU-midden zijn drie soorten vleermuizen waargenomen, te weten de Gewone dwergvleermuis, de Ruige dwergvleermuis en de Laatvlieger (Tabel 12). Alle waarnemingen betroffen foeragerende dieren, concentraties zijn waargenomen langs de zuidrand van het gebied (Kruithuisweg). Bij het najaarsbezoek zijn geen waarnemingen van vleermuizen meer gedaan. Tabel 12. Waargenomen soorten vleermuizen in deelgebied Zuidwest 2. Nederlandse naam wetenschappelijke naam aantal waarnemingen functie gebied Gewone dwergvleermuis Pipistrellus pipistrellus 26 foerageren Ruige dwergvleermuis Pipistrellus nathusii 2 foerageren Laatvlieger Eptesicus serotinus 1 foerageren De Gewone dwergvleermuis is de meest waargenomen soort in het onderzoeksgebied. Vooral boven de met bomen omzoomde watergangen aande zuidkant van het gebied zijn waarnemingen van foeragerende dieren gedaan. Daarnaast zijn enkele verspreide waarnemingen elders in het gebied gedaan. Fauna Delft

32 De dieren lijken vanuit noordelijke of westelijke richting het gebied in te komen. Vliegroutes of aanwijzingen voor verblijfplaatsen zijn niet in het gebied aangetroffen. Van de Ruige dwergvleermuis zijn twee waarnemingen gedaan van foeragerende dieren, van de Laatvlieger is één waarneming gedaan. Voor beide soorten lijkt het onderzoeksgebied niet van belang. Figuur 16. Waarnemingen van vleermuizen in TU-midden; rode stip: Gewone dwergvleermuis (Pipistrellus pipistrellus) foeragerend; open rondje: Ruige dwergvleermuis (Pipistrellus nathusii) foeragerend; driehoekje: Laatvlieger (Eptesicus serotinus) foeragerend; de slooplocaties zijn zwart omlijnd. 28 Fauna Delft 2006

33 6 CONCLUSIE 6.1 Beschermde soorten In het onderzoeksgebied zijn twaalf beschermde soorten en één Rode-Lijstsoort aangetroffen. Tabel 13. Aangetroffen beschermde soorten; alleen in Zuidwest 1 zijn verblijfplaatsen van de Gierzwaluw aangetroffen. Nederlandse naam wetenschappelijke naam Flora- en faunawet Rode Lijst Zuidwest 1 Zuidwest 2 Schieoevers TUmidden vissen Kleine modderkruiper Cobitis taenia x nvt x Kroeskarper Carassius carassius - KW - x nvt - amfibieën Kleine watersalamander Triturus vulgaris x nvt x Gewone pad Bufo bufo x nvt x Bruine kikker Rana temporaria 1 - x x nvt x Middelste groene kikker Rana klepton esculenta x nvt - Meerkikker Rana ridibunda x nvt - gierzwaluwen Gierzwaluw Apus apus nvt - x x x - vleermuizen Gewone dwergvleermuis Pipistrellus pipistrellus Ruige dwergvleermuis Pipistrellus nathusii Watervleermuis Myotis daubentonii Laatvlieger Eptesicus serotinus Vissen De Kleine modderkruiper is de enige middels de Flora- en faunawet beschermde soort die is aangetroffen. Voor deze soort dient ontheffing te worden aangevraagd bij werkzaamheden aan watergangen. Wanneer wordt gewerkt volgens een door het ministerie van LNV goedgekeurde gedragscode hoeft geen ontheffing te worden aangevraagd. Hierbij dient te worden opgemerkt dat tijdens het veldbezoek van 17 oktober ontheffingsplichtige werkzaamheden werden uitgevoerd, waarvan het vermoeden bestaat dat vooraf geen ontheffing is aangevraagd. De Bittervoorn, een soort uit Tabel 3 van de Flora- en faunawet, is niet aangetroffen maar werd op grond van zijn voorkomen in de omgeving van Delft wel verwacht. De meeste wateren lijken echter ongeschikt voor deze soort. De soort zou voor kunnen komen in de grotere watergangen in de Kerkpolder of in de grote wateren in TU-midden die in directe verbinding staan met het buitengebied (polderwateren). Een gerichte inventarisatie van deze soort dient op deze wateren in verband met hun grootte uitgevoerd te worden met electro-apparatuur (Deka of aggregaat) vanuit een boot Amfibieën Alle in het onderzoeksgebied waargenomen soorten amfibieën zijn opgenomen in Tabel 1 van de Flora- en faunawet. Dit betekent dat voor deze soorten vrijstelling geldt bij ruimtelijke ontwikkeling. Fauna Delft

34 6.1.3 Gierzwaluw Gierzwaluwen broeden in Nederland uitsluitend in bebouwing en zijn daarmee volledig afhankelijk van de mens. Broedlocaties worden meestal gedurende meerdere jaren bezet en betreffen vaak kolonies met meerdere broedparen bij elkaar. In dit opzicht kunnen nestplaatsen van deze soort als vaste rust- of verblijfplaats worden aangemerkt. Vaste rust- en verblijfplaatsen van dieren zijn beschermd middels de Flora- en faunawet, maar daar wordt met betrekking tot de Gierzwaluw niet strikt mee omgegaan. Uit een ontheffing van 15 september 2006 blijkt het volgende: Nesten van de gierzwaluw vallen niet onder de definitie van het begrip nesten in artikel 11 van de Flora- en faunawet (kenmerk ontheffing: ff75c.06.toek.0240.sh). Dit betekent dat voor sloop van bebouwing waarin gierzwaluwen nestelen geen ontheffing hoeft te worden aangevraagd. Uiteraard geldt daarbij dat sloop niet mag plaatsvinden in de periode dat de vogels daadwerkelijk in het pand broeden; daarvoor wordt geen ontheffing verleend. Overigens zijn alle broedende vogels wettelijk beschermd. De onderzochte gebieden aan de zuidkant van Delft waren relatief arm aan gierzwaluwen; de soort was op een groot oppervlak relatief beperkt aanwezig. In het oude stadscentrum van Delft is de soort beduidend algemener. De broedlocaties die gevonden zijn in Zuidwest 1 vormen een belangrijke functie voor het voorkomen van gierzwaluwen in de zuidkant van Delft. Vermoedelijk is momenteel het aantal geschikte nestgelegenheden de beperkende factor voor het voorkomen van gierzwaluwen. Geadviseerd wordt dan ook bij nieuwbouw rekening te houden met het voorkomen van gierzwaluwen door te zorgen voor geschikte nestgelegenheid Vleermuizen In de vier deelgebieden zijn vier soorten vleermuizen waargenomen, te weten de Gewone dwergvleermuis, de Ruige dwergvleermuis, de Watervleermuis en de Laatvlieger. Dit zijn soorten die in de ruime omgeving (vrij) algemeen voorkomen. Vaste rust- en verblijfplaatsen van vleermuizen zijn beschermd. Dit betreft in eerste instantie verblijfplaatsen (bijvoorbeeld kraamverblijf, paarverblijf, winterverblijf), maar ook vliegroutes en foerageergebieden wanneer deze van essentieel belang zijn voor het functioneren van de eerder genoemde verblijfplaatsen. In het onderzoeksgebied zijn geen vaste rust- en verblijfplaatsen of essentiële vliegroutes waargenomen. Wel is gebleken dat bepaalde structuren, in dit geval watergangen die worden omzoomd door bomen, veelvuldig als foerageergebied worden gebruikt en in die zin van belang zijn voor de lokale populatie Gewone dwergvleermuis. Wanneer in het meest extreme geval alle structuren die gebruikt worden om te foerageren (waaronder bomenlanen, bosjes, watergangen) in één keer worden verwijderd uit het gebied, mag verwacht worden dat dit negatieve effecten zal hebben op de lokale populatie. In werkelijkheid zal een dergelijk scenario niet plaatsvinden en zal sprake zijn van gefaseerd uitvoeren van (kleinschalige) ruimtelijke ontwikkeling. Rekening houden met vleermuizen bij afwerking en inrichting, door te zorgen voor herplant van bomen en struiken (met inheems materiaal) en het achterwege laten van felle verlichting op en in potentiële foerageergebieden, zal een bijdrage leveren aan de duurzame instandhouding van vleermuizen in het onderzoeksgebied. Tot slot dient te worden opgemerkt dat vleermuizen zeer dynamisch zijn met betrekking tot hun ruimtegebruik. Het is dan ook mogelijk dat in de toekomst wel verblijfplaatsen worden gebruikt door vleermuizen. Geadviseerd wordt dan ook om sloopwerkzaamheden op vleermuisvriendelijke manier (strippen) uit te voeren. 30 Fauna Delft 2006

35 6.2 Zuidwest Vissen Dit deelgebied is voor vissen weinig interessant. Dit wordt veroorzaakt door de slechte staat van veel watergangen, waar ophoping plaatsvindt van organisch materiaal. Als gevolg daarvan daalt het zuurstofgehalte van het water. Daarnaast is de inrichting van veel watergangen niet ideaal, waardoor ondiepe, snel opwarmende gedeelten en zones met helofyten ontbreken. Dergelijke situaties zijn voornamelijk voor visbroed van belang. Om de wateren in dit deelgebied aantrekkelijker te maken voor vis zijn de volgende punten van belang: aanleggen natuurvriendelijke oevers met ondiepe plasdras situatie; periodiek baggeren; creëren diepe putten (>1 meter) voor overwintering van vissen; vasthouden gebiedseigen (regen)water voor verbetering van de waterkwaliteit; opschonen of vrijmaken duikers en andere verbindingen. Figuur 17. Ondiepe oeverzone met helofyten, van belang voor het opgroeien van visbroed; in deze situatie warmt het water snel op en ontbreken roofvissen Amfibieën Het aantal waarnemingen van amfibieën in dit deelgebied is erg laag. Dit is te wijten aan het feit dat de meeste wateren nagenoeg ongeschikt zijn voor amfibieën, voornamelijk als gevolg van hoge oeverbeschoeiing en het ontbreken van helofytenrijke zones voor beschutting en eiafzet, in combinatie met beschaduwing. Verder is vooral in het noordelijke gedeelte slechts beperkt landhabitat aanwezig. In het zuidelijke gedeelte is voldoende geschikt landhabitat aanwezig maar Fauna Delft

36 is de kwaliteit van de wateren beperkend. Het treffen van maatregelen voor amfibieën is alleen zinnig in het zuidelijke gedeelte. Om dit deelgebied aantrekkelijker te maken voor amfibieën zijn de volgende punten van belang: aanleggen natuurvriendelijke oevers met zonnige expositie en helofytenzones aan de zuidrand van het gebied Gierzwaluw Verblijfplaatsen of vermoedelijke verblijfplaatsenvan de Gierzwaluw zijn gevonden op de volgende locaties: flat langs de Roland Holstlaan, direct ten zuiden van de Jan Campertlaan (15 exemplaren); twee flats Hendrik Tollenstraat / hoek met Jacob van Lenneppad. (minimaal 6 exemplaren); Poptahof-Zuid (minimaal 2 exemplaren). Bij eventuele sloop of renovatie van de flats op deze locaties dient rekening te worden gehouden met de aanwezigheid van verblijfplaatsen van de Gierzwaluw. Dit houdt in dat er geen verstoring mag plaatsvinden in de periode dat broedende vogels aanwezig zijn; hiervoor kan geen ontheffing worden verkregen. Daarnaast wordt geadviseerd: in de omgeving van deze locaties en elders in Delft-Zuid nestkasten te plaatsen waarmee het eventuele verdwijnen van nestplaatsen in de toekomst wordt gecompenseerd en de uitbreiding van de soort in de omgeving wordt gestimuleerd; bij nieuwbouw kan rekening worden gehouden met gierzwaluwen, bijvoorbeeld door het inmetselen van neststenen en ophangen van nestkasten Vleermuizen Deelgebied Zuidwest 1 is slechts beperkt van waarde voor vleermuizen. Er zijn geen verblijfplaatsen of essentiële vliegroutes en foerageergebieden aangetroffen. Geadviseerd wordt bij herinrichting van het gebied rekening te houden met het voorkomen van vleermuizen. Dit kan door lijnvormige groenstructuren zoveel mogelijk in tact te laten, de kwaliteit van openbaar te groen (ecologisch gezien) te verbeteren (gebruik van inheems plantmateriaal, creeren zachte overgangen van gazon naar bos) en maatregelen te treffen om water- en oeverkwaliteit (met het oog op ontwikkeling van aquatische vegetaties) te verbeteren. Verder kunnen bij nieuwbouw vleermuisverblijven worden ingebouwd, zodat een continue aanbod aan geschikte verblijfplaatsen aanwezig is. 32 Fauna Delft 2006