B u l l e t i n. Van de voorzitter. Het bestuur. Stichting Comenius Museum Jaargang 13 Nr. 1

Transcriptie

1 Stichting Comenius Museum B u l l e t i n Jaargang 13 Nr. 1 Van de voorzitter Het bestuur Bezoekersinformatie Comenius Museum Mausoleum Kloosterstraat 33, 1411 RS, Naarden T 31(0) F 31(0) info@comeniusmuseum.nl Openingstijden Di t/m zo, uur Gesloten: 1 januari, 27 april, 25 en 31 december Bulletin Redaktie: Gerrie Brok Vormgeving: Wim van Schaik In dit nummer Comeniusprijs 2013 naar Prof.Dr. Paul Schnabel Op 1 januari j.l. was het zover. De Stichting Comenius Museum en de Comenius Stichting zijn geïntegreerd. Daaraan voorafgaand was al een hechte samenwerking ontstaan bij de organisatie van de Comeniusdag, maar vóórdat beide organisaties daadwerkelijk zouden samengaan moest er erg veel besproken worden. De bedoeling van een dergelijke fusie is natuurlijk dat door het samengaan een veel sterkere en duidelijkere positie wordt geschapen, dus dat 1+1=3 wordt in plaats van 2 of erger 1½. De gewenste 3 is nog sneller èn sterker dan verwacht tot stand gekomen. Bij de voorbereiding van de integratie was het unanieme uitgangspunt dat het belang van het verwezenlijken van de doelstellingen van beide organisaties (samen) absolute prioriteit had. Voor de hand ligt dan om een nieuwe stichting op te richten en daarna de twee oorspronkelijke stichtingen op te heffen. Maar daar de Stichting Comenius Museum bezittingen en, gebaseerd op de statuten, contractuele verplichtingen heeft, en daarnaast ook nog verplichtingen heeft jegens medewerkers was opheffen schier onmogelijk en moesten naam en statuten ongewijzigd blijven. Om toch te kunnen integreren is een oplossing bedacht die nogal wat consequenties had voor beide stichtingen. De Comenius Stichting wordt op termijn opgeheven, en bestuursleden nemen zitting in het bestuur van de Stichting Comenius Museum. Dat ging niet zomaar, nog afgezien van het feit dat een bestuur van zeg 15 leden onwerkbaar is, beperken de statuten het aantal bestuursleden tot 9. Dat betekent dat een aantal bestuursleden van de Stichting Comenius Museum omwille van de goede zaak afscheid genomen heeft, en dat van het bestuur van de Comenius Stichting slechts 4 leden zitting konden nemen in het nieuw samengesteld bestuur. Langs deze weg nogmaals dank aan de bestuurders die vanwege het algemeen belang bereid waren hun zetels ter beschikking te stellen. Tot onze vreugde werden werkzaamheden voor lopende projecten door afgetreden bestuursleden voortgezet en bood men unaniem aan zich ook in de toekomst voor de Stichting te blijven inzetten. Bij de Stichting Comenius Museum lag de nadruk op het Museum en het Mausoleum. Daarnaast heeft de Stichting echter ook als doelstelling het uitdragen van het gedachtegoed van Comenius. En dat is nu juist de doelstelling van de Comenius Stichting, die door de jaarlijkse Comenius voordracht en publicaties daaraan vorm gaf. Duidelijk zal zijn dat door de integratie de drie doelstellingen optimaal verwezenlijkt kunnen worden. Daarnaast zij opgemerkt dat de bij het museum aanwezige algemene kennis, ervaring en relatiepatronen van de bestuursleden en de museale en historische kennis en netwerk van de directeur, door het toetreden van de bestuursleden afkomstig van de Comenius Stichting nu wordt aangevuld met wetenschap en daarbij behorende relaties.

2 Tentoonstellingsprogramma 18 mei t/m 23 juni Fotofestival Naarden Don t stay here - Dutch photography on the move. Nederlandse fotografen en fotografie in het buitenland. De organisatie van het Filmfestival toont werk van Nederlandse fotografen in het Comenius Museum. 5 juli t/m 22 september Via Sacra; een route voor ontmoeting en inkeer. Hoe werkt het nieuw gevormde bestuur? Afgesproken is dat, teneinde de integratie optimaal te doen verlopen, de komende tijd de DB-vergaderingen door het gehele bestuur worden bijgewoond. Die vergaderingen hebben vier keer per jaar een AB-karakter (vaststellen jaarverslag/jaarrekening, begroting, beleidsplan e.d.) En de bestuursleden zijn nu: Hans van Oostveen: Voorzitter Henk Woldring: Vice-voorzitter Helena Verhoef: Secretaris Alexander Overdiep: Penningmeester Vladimir Hobrlant Saskia Sap Veronica Smelt Wouter Goris Maarten Schröder En hoe gaat het nu? Als mensen elkaar niet liggen kun je maar beter niet beginnen met zo n proces. We zijn gestart op basis van wederzijds respect en al spoedig bleek dat het in de persoonlijke sfeer wel goed zat. Dus durfden we het aan. Nu we enkele maanden verder zijn, en weer een fantastische Comeniusdag achter de rug hebben, kunnen we van een succesvolle operatie spreken. Taken werden verdeeld, en rond een aantal onderwerpen kwamen nieuwe gezichtspunten naar voren. We mogen ons gelukkig prijzen met deze ontwikkeling. Dank aan de bestuursleden van beide organisaties die via pieken en dalen deze integratie hebben bewerkstelligd! Hans van Oostveen Rond het drielandenpunt Duitsland, Polen en Tsjechië in het gebied waar de Oberlausitz, Silezië en Bohemen in elkaar overgaan, vinden we bijzondere getuigenissen van de bijzondere geloofsgeschiedenis die kenmerkend is voor deze cultuurhistorische streek in Midden-Europa. 5 oktober t/m 30 maart 2014 Het labyrint der wereld. Nieuw in de museumwinkel - Orbis Pictus kaart - Comenius postzegel - CD: uitvoering van de Comenius Cantate in de Grote Kerk te Naarden - Comenius ballpoint In zijn boek Het labyrint der wereld (Het Paradijs des harten) geeft Comenius een scherpe beschrijving van het menselijk onvermogen zoals hij dat om zich heen zag. Het boek heeft aan actualiteit niet veel verloren en vormt de inspiratiebron voor kunstenaars uit Nederland en Tsjechië die hun werk in het Comenius Museum tonen.?... in het Comenius Museum.... meer hierover in het volgende Bulletin

3 COMENIUS CONFERENCE 2013 Op donderdag 3 oktober 2013 verwachten wij de eerste gasten voor de internationale Comenius Conferentie in Naarden. De congresgangers zullen zich met elkaar buigen over de sleutels tot het denken van Comenius in onze tijd. Inmiddels zijn er bijdragen binnengekomen uit Hongarije, Tsjechië, Polen, Duitsland, Brazilië, Japan en Nederland. Op vrijdag 4 oktober gaat de conferentie van start in het Oude Raadhuis aan de Marktstraat in Naarden. In de burgerzaal worden een aantal lezingen gegeven waarin het gedachtegoed van Comenius vanuit verschillende invalshoeken belicht zal worden. In de middag wordt in Amsterdam het Huis met de Hoofden bezocht en volgt een bezoek aan de Bibliotheca Philosophica Hermetica. Op zaterdag 5 oktober is er gelegenheid voor de uitwisseling van ideeën en opvattingen in papersessies en workshops. Ook deze zullen plaats vinden in het Oude Raadhuis en het Stadskantoor. Deze conferentie is een initiatief van het Comenius Museum in Naarden en wordt georganiseerd in samenwerking met de beide Tsjechische Comenius Musea in Praag en Uhersky-Brod en de Deutsche Comenius Gesellschaft in Berlijn. Meer informatie op Tentoonstelling van 5 juli t/m 22 september Via Sacra een route voor ontmoeting en inkeer Het Comenius Museum organiseert vanaf 5 juli tot en met 22 september 2013 een tentoonstelling over een gebied in de driehoek Duitsland, Polen en Tsjechië met een eigen religieuze cultuur die terug gaat naar de tijd van Comenius en daarvoor. De cultuur- en pelgrimsroute "Via Sacra" verbindt zeventien sacrale monumenten en kunstschatten. Naast de Hongerdoeken van Zittau zijn dat de kloosters Marienstern en St. Marienthal, de Vredeskerk van Jauer (Polen), de St. Anna Kapel in Mnichovo Hradiště (Tsjechië, begraafplaats van Wallenstein) en de geboorteplaats van de Broedergemeente, Herrnhut in Duitsland, waar ook de eerste Hernhutter bewoners van het Broeder- en Zusterplein bij slot Zeist vandaan kwamen. Centraal in deze tentoonstelling staan de Hongerdoeken uit 1472 en 1573 die in de Oost-Duitse middeleeuwse stad Zittau bevinden. Deze hongerdoeken zijn unieke religieuze kunstvoorwerpen. De tentoonstelling bestaat uit 14 informatiepanelen en vele foto s over het gebied en de prachtige bijbelillustraties van het Grote Hongerdoek (1472) en authentieke voorwerpen uit de kerkelijke culturele traditie. Blikvanger in de tentoonstelling is de replica van het Kleine Hongerdoek uit 1573 op ware grootte: 15m2! Hongerdoeken hadden een vaste plaats in de liturgie van de middeleeuwse kerk. Deze enorm grote doeken werden tijdens de Vasten (Veertigdagentijd) in de kerk tussen het middenschip en het altaar opgehangen; het altaar werd zo aan het zicht van de gelovigen onttrokken. In het begin waren het heel eenvoudige doeken, later werd het gebruikelijk het lijden van Christus op deze doeken af te beelden. Omdat textiel bijzonder kwetsbaar is, zijn er maar heel weinig hongerdoeken uit die tijd bewaard gebleven. De Hongerdoeken van Zittau horen wereldwijd tot de mooiste doeken die nu nog bestaan en bekeken kunnen worden.

4 Comeniusdag 2013 De Comeniusdag, 16 maart 2013, stond in het teken van Europa en cultuur. In verband met de herdenking van Jan Amos Comenius een goedgekozen thema. De laatste veertien jaar van zijn leven had hij in Amsterdam gewoond als vluchteling. Omdat in de zeventiende eeuw in veel landen in Midden-Europa geen vrijheid van godsdienst en meningsuiting bestond, moest hij eerst Tsjechië en later ook Polen ontvluchten. Uiteindelijk kwam hij in Amsterdam terecht, maar hij beschouwde zich niet als een immigrant die zich snel wilde aanpassen aan de levensstijl van de toenmalige republiek van de Nederlanden. Hij bleef zichzelf zien als een vluchteling, die enerzijds afhankelijk was van de gastvrijheid van het land waar hij onderdak had gevonden, en anderzijds geen vrede had met - en voortdurend wees op - de onderdrukking van politieke en godsdienstige minderheden in Europese landen. In zijn boek Algemeen beraad, dat hij in Amsterdam schreef, deed hij in de inleiding een beroep op de Europeanen om op te komen voor de fundamentele mensenrechten van vrijheid van godsdienst en meningsuiting.hij riep politici, geleerden en geestelijken op om deze rechten te verdedigen en als zodanig de lichten in Europa brandend te houden! De hoofdspreekster tijdens de Comeniusdag was mevrouw prof. dr. C.M.G. Berkvens-Stevelink, die de Comeniusvoordracht hield onder de titel: Erfenis Europa, de toekomst van een stervende zwaan. In een goed geargumenteerd betoog kwam zij op voor bepaalde waarden die in de geschiedenis van Europa hun kracht hebben bewezen en die in verscheidene tradities in Europa zijn verankerd en ook vandaag hun kracht bewijzen. Dan gaat het bijvoorbeeld om idealisme en vertrouwen in de toekomst, besef van verantwoordelijkheid, tolerantie, geduld en vrijheid. Nee, zo betoogde prof. Berkvens, Europa is geen stervende zwaan. De toekomst van dit werelddeel wordt bepaald door zijn vitaliteit, die ondanks oorlogen en andere tegenslagen en crises voortdurend zijn kracht bewijst. H.E.S. Woldring. Comeniusprijs 2013 Op 16 maart 2013 werd in de Grote Kerk van Naarden de Comeniusprijs uitgereikt aan professor doctor Paul Schnabel. De jury was van mening, dat de heer Schnabel door zijn veelzijdige werk een verbinding tot stand heeft proberen te brengen tussen wetenschap, onderwijs, ontwikkeling, politiek en cultuur in Europa, waarmee hij in de voetsporen van zijn grote voorganger Comenius is getreden. Professor Schnabel heeft sociologie gestudeerd in Utrecht en Bielefeld (Duitsland) en heeft in verschillende functies veel onderzoek gedaan, met name op het gebied van de geestelijke volksgezondheid. Hij was hoogleraar klinische psychologie in Utrecht en decaan van de Netherlands School of Public Health en heeft veel promovendi in die hoedanigheid begeleid. In 1998 werd hij directeur van het Sociaal en Cultureel Planbureau en in 2002 werd hij benoemd tot Universiteitshoogleraar in Utrecht. Hierdoor werd hij in de gelegenheid gesteld om diep in te gaan op allerlei maatschappelijke verschijnselen en vraagstukken. Zijn brede maatschappelijke engagement blijkt ook uit zijn actieve participatie in besturen en adviesraden op het gebied van cultuur, wetenschap, onderwijs alsmede gezondheidszorg, wonen en stedenbouw. Verder heeft hij talloze publicaties op zijn naam staan. Dit alles maakt hem een waardig opvolger van professor Robbert Dijkgraaf, aan wie in 2012 de eerste Comeniusprijs werd toegekend.

5 16 maart 2013 Foto impressie Comeniusdag