Zorg voor jeugd dichtbij

Transcriptie

1 Zorg voor jeugd dichtbij Beleidskader jeugdhulp Gemeente Veenendaal oktober Beleidskader Zorg voor jeugd dichtbij, Gemeente Veenendaal 1

2 Inhoudsopgave Managementsamenvatting 3 Inleiding 8 1 De Jeugdwet in het kort Waarom en waartoe Wat Wie 18 2 Visie en doelstelling Doelstelling Visie en uitgangspunten 19 3 Uitgangspunten voor het ondersteuningsaanbod Algemeen Identiteitsgebonden aanbod Persoonlijk budget Vervoer Eigen bijdrage Positie en inspraak ouders en jeugdigen 29 4 Toeleiding naar jeugdhulp in het nieuwe CJG Toeleiding naar jeugdhulp Uitgangspunten voor de toeleiding naar jeugdhulp Positionering van de toeleiding naar jeugdhulp Inrichting 37 5 Sturing Kwaliteit Monitoring en evaluatie Risicobeheersing 44 6 Financieel kader Budget Inkoop 46 Bijlagen Beleidskader Zorg voor jeugd dichtbij, Gemeente Veenendaal 2

3 Managementsamenvatting In voorliggend beleidskader Zorg voor jeugd dichtbij ( ) geven we aan wat de kaders zijn die de Jeugdwet ons meegeeft, welke keuzes we als gemeente moeten maken en hoe we hieraan invulling geven. Inleiding Op 17 oktober 2013 is de nieuwe Jeugdwet door de Tweede Kamer aangenomen. Door deze wet worden gemeenten verantwoordelijk voor vrijwel alle ondersteuning, hulp en zorg voor de jeugdigen, ouders en verzorgers die dat nodig hebben. Al deze activiteiten scharen we onder de term jeugdhulp. De planning is dat de nieuwe wet per 1 januari 2015 in werking treedt. Doelgroep In de Jeugdwet wordt een leeftijdsgrens gehanteerd van 18 jaar. Jeugdhulp kan doorlopen tot maximaal het 23e levensjaar als de betreffende hulp niet onder een ander wettelijk kader wordt aangeboden (zoals de Awbz of Zvw). In Veenendaal wonen ca kinderen tot en met 17 jaar, daarnaast zijn er ook nog ca jongeren in de leeftijd 18 t/m 22 jaar. Met het merendeel van de jeugdigen gaat het goed. Een kleine groep heeft soms of op meer regelmatige basis een vorm van jeugdhulp nodig. Dit beleidskader gaat vooral over deze laatste groep. Planning Het Rijk, de Vereniging van Nederlandse Gemeenten en het Interprovinciaal Overleg hebben een plan vastgesteld voor de invoering van het nieuwe jeugdstelsel. Het Transitieplan beschrijft de activiteiten die nodig zijn voor het nieuwe stelsel. In het plan van aanpak Sociaal Domein is hiertoe de planning opgenomen. Een van de activiteiten betreft het opstellen van een beleidskader voor het einde van Andere activiteiten zijn onder andere het implementatieplan (begin 2014, vaststelling door college) en de verordening (medio 2014, vaststelling door gemeenteraad). Er zijn momenteel verschillende landelijke werkgroepen die een tal van vraagstukken uit de Jeugdwet nader uitwerken. Ook kan het zijn dat er tijdens behandeling in de Tweede Kamer nog zaken veranderen in de Jeugdwet. We informeren de gemeenteraad over wijziging van of aanvullingen op de Jeugdwet bij behandeling van de verordening in de raad. Visie en doelstelling De brede visie op het sociaal domein (Model Veenendaal) en de lokale visie op de zorg voor jeugd, gelden als uitgangspunten van het beleidskader. Op basis van deze visies, tezamen met de eisen die de Jeugdwet aan gemeenten stelt, is onze doelstelling voor jeugdhulp in Veenendaal: De gemeente Veenendaal voert de Jeugdwet zo goed mogelijk uit, en draagt zorg voor een kwalitatief en kwantitatief toereikend aanbod dat aansluit bij de vraag van de jeugdigen en ouders. De gemeente zorgt ervoor dat iedere jeugdige of ieder gezin die een vorm van jeugdhulp nodig heeft, deze ook daadwerkelijk ontvangt. Dit doen we op een doelmatige en kostenefficiënte manier, onder andere door zo veel mogelijk gebruik te maken van ieders eigen kracht en informeel netwerk Beleidskader Zorg voor jeugd dichtbij, Gemeente Veenendaal 3

4 Uitgangspunten voor ondersteuningsaanbod Onze algemene eisen voor de vormgeving van de jeugdhulp zijn: - stimuleren van eigen kracht en netwerk waar mogelijk, - één gezin, één plan, één aanspreekpunt, - ondersteuning zoveel mogelijk wijkgericht georganiseerd, - goede overgang van de ondersteuning van 18- naar 18+. Het beleidskader geeft aan welke keuzes we maken voor identiteitsgebonden aanbod, persoonlijk budget, vervoer, eigen bijdrage en de positie en inspraak van jeugdigen, ouders en verzorgers. - Identiteitsgebonden aanbod: in de selectie (aanbesteding / subsidiering) van aanbieders voor zorg en ondersteuning, sturen we erop dat het aansluit bij een brede doelgroep (qua gezindheid, levensovertuiging en culturele achtergrond). Medewerkers uit deze organisaties bejegenen een ieder - onafhankelijk van zijn of haar achtergrond - respectvol. Door regionaal in te kopen kunnen we massa maken per product of productgroep en hiermee ook een sterkere onderhandelingspositie innemen ten opzichte van de aanbieders. Het identiteitsgebonden aanbod kopen we ook zoveel als mogelijk regionaal in. Bij de inkoop komen we tot een bandbreedte voor de prijs en kwaliteitscriteria die in dezelfde mate gelden voor het brede én het identiteitsgebonden aanbod. - Persoonlijk budget: inwoners kunnen onder de Jeugdwet en de Wmo gebruikmaken van een persoonlijk budget om zelf ondersteuning, hulpverlening of begeleiding in te kopen. Onder het motto de cliënt centraal biedt de gemeente Veenendaal haar inwoners zo maximaal mogelijk de vrijheid en ontwikkelt zij een systeem waarin de cliënt goed wordt geadviseerd bij zijn keuze tussen ondersteuning in natura of zelf regelen met een persoonlijk budget. Een nadere analyse wordt gemaakt van diverse varianten: trekkingsrecht, vouchers en persoonsvolgend budget. De Raad wordt over de uitkomsten van deze analyse in het tweede kartaal van 2014 geïnformeerd. Het beleid voor inzet van een persoonlijk budget wordt opgenomen in de jeugd- en Wmoverordeningen die aan de gemeenteraad ter vaststelling worden aangeboden. - Vervoer: er is onder voorwaarden beperkt budget beschikbaar voor vervoerskosten. Voorwaarden hebben betrekking op bijvoorbeeld aanwezigheid van alternatieve voorzieningen dichter in de buurt, maximale reisafstand en goedkoopste adequate vorm van vervoer. Een en ander wordt uitgewerkt in de verordening. - Eigen bijdrage: in afwachting van de nadere wettelijke regels, hanteren we de volgende uitgangspunten. De cumulatie van eigen bijdrages vinden we onwenselijk en gaan we tegen. Waarschijnlijk regelen we dit bij het CAK, net zoals dit nu voor de Wmo wordt geregeld. Voor jeugdigen, ouders en verzorgers met een laag inkomen (110% van het wettelijk minimumloon) treffen we in afstemming met de overige minimaregels in Veenendaal een regeling. - Positie en inspraak van jeugdigen, ouders en verzorgers: de Jeugdwet stelt eisen ten aanzien van de informatieverstrekking, toestemming voor het verlenen van jeugdhulp, klachtbehandeling en medezeggenschap. Deze eisen gelden voor elke jeugdzorgaanbieder. De gemeente geeft deze eisen een centrale plek in de (regionale) inkoop en contractering. Verder is de gemeente verantwoordelijk voor het instellen van een vertrouwenspersoon. De rol die ouders, verzorgers en jeugdigen Beleidskader Zorg voor jeugd dichtbij, Gemeente Veenendaal 4

5 hebben bij de beleidsvoorbereiding, geven we vorm door middel van advisering door de adviesraden, de regionale klankbordgroep en de instelling van een Observatietoren (waarin we samen met de belangrijkste stakeholders de eerste twee jaar van de decentralisatie bezien en analyseren en nadenken over de implicaties hiervan voor het beleidskader ). Bovenstaande keuzes zijn zoveel mogelijk in overeenstemming met de keuzes die hierover gemaakt worden in het beleidskader Verzorging en begeleiding dichtbij. Toeleiding naar jeugdhulp Onder toeleiding wordt verstaan: het proces vanaf het moment waarop een jeugdige of een gezin met een ondersteuningsvraag (opnieuw) in beeld komt, tot het moment waarop passende ondersteuning wordt geboden. De gemeente is verantwoordelijk voor de toeleiding naar jeugdhulp en heeft daarin de beleidsvrijheid om te bepalen hoe die toeleiding wordt vormgegeven. - De gemeente Veenendaal kiest ervoor de toeleiding te beleggen bij het nieuwe CJG. Om deze taak goed te kunnen uitvoeren, is een omvorming van het huidige CJG in gang gezet. Hiertoe is door de raad reeds een model vastgesteld. De belangrijkste onderdelen hiervan zijn: één organisatie (in plaats van een netwerkorganisatie), zo veel mogelijk wijkgericht (wijkteams), met een centrale rol voor de generalisaten (licht en intensief), één aanspreekpunt voor ouders en jeugdigen, scherp aan de poort. De implementatie van dit model wordt momenteel voorbereid. - De toeleiding geven we zoveel mogelijk integraal vorm (in afstemming met het Wmoloket). - In de vormgeving van de toeleiding ligt de regie in eerste instantie bij de ouders, verzorgers en jeugdigen zelf. - Veenendaal kiest ervoor om de ondersteuning en hulp uit het sociaal netwerk, de algemene maatschappelijke organisaties en de basisvoorzieningen van het huidige CJG - net zoals nu het geval is - vrij toegankelijk te laten zijn. - Het CJG stuurt erop om zoveel mogelijk vragen te beantwoorden en problemen op te lossen in het vrij toegankelijk aanbod. - Voor de niet vrij toegankelijke hulp is een beschikking nodig. Bij de bepaling of en zo ja welke niet vrij toegankelijke hulp een jeugdige of gezin beschikt krijgt, zijn collegiale consultatie (binnen het CJG of met andere loketten zoals het Wmo-loket) en - bij complexere zorgvragen - bindende advisering door het (regionaal) specialistisch team belangrijke sturingsmechanismen. - In de Jeugdwet hebben specialisten en huisartsen de bevoegdheid om direct door te verwijzen naar specialistische zorg (waarvoor de rekening dan bij de gemeente komt te liggen). In 2014 maakt de gemeente afspraken met specialisten en huisartsen hierover en legt deze vast. Bij voorkeur verloopt elke doorverwijzing (spoedzaken uitgezonderd) via het CJG. - De gemeente stuurt op resultaten (zoals: het aantal vragen dat door inzet van vrij toegankelijke hulp is beantwoord, het aantal beschikkingen voor specialistische hulp). Door middel van tussentijdse monitoring wordt bijgestuurd waar nodig Beleidskader Zorg voor jeugd dichtbij, Gemeente Veenendaal 5

6 Sturing Hieronder geven we aan hoe we sturen op kwaliteit, beperking van de risico s en hoe we de resultaten gaan evalueren en monitoren. - Kwaliteit: de wet schrijft al veel kwaliteitscriteria voor. Deze krijgen een plek in de inkoop en contractering. De uitgangspunten van Model Veenendaal zijn richtinggevend voor de overige kwaliteitseisen (zoals: de jeugdige staat centraal, de aanpak is eigen kracht versterkend, als de veiligheid in het geding is laat de professional niet los, etc.). Ook op het niveau van de individuele jeugdige of gezin willen we weten of de organisaties die hulp en ondersteuning hebben geleverd die nodig en afgesproken is. Hierbij geldt dat we vooral sturen op resultaat: heeft de inzet ervoor gezorgd dat het gestelde probleem is opgelost? De kwaliteitscriteria ontwikkelen we samen met de gemeenten uit de regio en de Wmo. - Monitoring en evaluatie: regionaal ontwikkelen we een instrument voor monitoring en evaluatie. Ouders, verzorgers en jeugdigen krijgen een rol hierin. We sturen op resultaat en meten dus ook daarop. De professionals hebben de kennis en krijgen de ruimte om het hoe (methode / aanpak) nader in te vullen. - Risicobeheersing: we weten nu al dat - hoe goed we de zorg voor de jeugd ook organiseren - er altijd een kans is dat er zich een incident voordoet. Dit kunnen we niet volledig dichtregelen. Wel doen we er alles aan om dit te voorkomen (professionals in en buiten het CJG hebben de capaciteiten om te signaleren wanneer veiligheid in het geding is) en zo snel en goed mogelijk te handelen indien zich toch een incident voordoet (er wordt met de relevante instellingen en organisaties een protocol opgesteld over hoe de crisishulp wordt ingezet, hierbij maken we gebruik van de expertise die hierover reeds bij de huidige aanbieders aanwezig is). Samen met de zes andere gemeenten uit de regio is een risicomanagementrapportage gemaakt. Deze is als bijlage bij het regionaal beleidsplan 1 gevoegd. Financieel kader In de meicirculaire zijn gemeenten geïnformeerd over het macrobudget en de bijbehorende verdeling over gemeenten. Volgens de berekening voor de meicirculaire 2013 is per 2015 voor de gemeente Veenendaal jaarlijks ca euro beschikbaar. Het definitieve bedrag wordt naar verwachting eind 2013 bekend gemaakt. Tot die tijd gaan we ervan uit dat bovenstaande raming het maximum bedrag is. Dit bedrag betekent voor de gemeente Veenendaal ten aanzien van wat er nu in de zorg en ondersteuning omgaat een korting van ca. 15% op het budget wat er nu landelijk en regionaal in omgaat. De definitieve bedragen die we eind 2013 ontvangen, verwerken we in de Kadernota 2015 en de Programmabegroting Mocht de informatie over het definitieve budget echter toch pas in de meicirculaire van 2014 bekend worden gemaakt, dan moeten we de Kadernota baseren op de raming uit de meicirculaire De wijze van inkopen dan wel subsidiering wordt bepaald door dit beleidskaders én de financiële kaders. Op basis van deze informatie stellen we begin 2014 een lokaal inkoopplan op. In dit inkoopplan maken we de vertaalslag van ons beleidskader naar gewenste resultaten en doen we een voorstel voor de uitvoering. Ook wordt hierin aangegeven wat we 1 Het regionaal beleidsplan wordt parallel aan het lokaal beleidskader aangeboden aan de gemeenteraad Beleidskader Zorg voor jeugd dichtbij, Gemeente Veenendaal 6

7 regionaal inkopen. Dit inkoopplan wordt voorgelegd aan het college en vervolgens ter informatie verstrekt aan de raad. Communicatie Er is een sociaal domein-breed communicatieplan opgesteld om inwoners, (potentiële) gebruikers, (potentiële) aanbieders en andere betrokken organisaties te informeren over de ontwikkelingen in het sociale domein en bewust te maken wat dit voor hen betekent 2. De informatievoorziening over de decentralisatie van de zorg voor jeugd maakt hier onderdeel van uit. Meer informatie is onder meer te vinden op Tevens wordt in regionaal verband gecommuniceerd wat er in de regio gebeurt op het terrein van de zorg voor jeugd. Hierover is meer te vinden op 2 Veenendaal Kan : plan voor communicatie en bewustwording in het Sociaal Domein. Dit plan is eind 2013 ter informatie verstrekt aan de raad Beleidskader Zorg voor jeugd dichtbij, Gemeente Veenendaal 7

8 Inleiding Aanleiding Op 17 oktober 2013 is de nieuwe Jeugdwet door de Tweede Kamer aangenomen. Door deze wet worden gemeenten verantwoordelijk voor vrijwel alle ondersteuning, hulp en zorg voor de jeugdigen, ouders en verzorgers die dat nodig hebben. Al deze activiteiten scharen we onder de term jeugdhulp. De nieuwe wet is een belangrijke stap naar een nieuw jeugdstelsel. Gemeenten worden verantwoordelijk om kwalitatief goede ondersteuning, hulp en zorg te bieden voor de jeugdigen en ouders 3 die dat nodig hebben 4. Staatssecretarissen Van Rijn en Teeven hopen op een spoedige behandeling zodat de nieuwe wet uiterlijk 1 januari 2014 gepubliceerd kan worden en per 1 januari 2015 in werking treedt. De nieuwe wet betekent dat gemeenten de taken moeten uitvoeren met minder budget. Voor Veenendaal gaat het om ca. 15% minder 5. Definitie jeugdhulp In dit beleidskader spreken we over jeugdhulp. Hiermee bedoelen we alle vormen van jeugdhulp, inclusief de jeugdbescherming en jeugdreclassering. Deze definitie is breder dan de definitie die in de Jeugdwet wordt gehanteerd (daarin worden jeugdbescherming en jeugdreclassering buiten de definitie jeugdhulp gehouden). We kiezen voor de bredere definitie, omdat dit eenduidiger is. Tevens sluiten we hiermee aan bij de definitie, zoals gehanteerd in het functioneel ontwerp Zorg voor Jeugd 6. Beleidskader In dit beleidskader worden de kaders geschetst voor de implementatie van de Jeugdwet in Veenendaal. We geven aan wat de kaders zijn die de wet ons meegeeft, welke keuzes we als gemeente moeten maken en hoe we hieraan invulling geven. Dit beleidskader heeft een looptijd van twee jaar (2014 en 2015). Op basis van de kennis, ervaring en nieuwe ontwikkelingen (landelijke bezuinigingen bijvoorbeeld), stellen we onze kaders in de loop der tijd bij. Vrijwel al het algemeen toegankelijk aanbod voor de jeugd heeft een plek in dit beleidskader. Alleen het jongerenwerk (onderdeel van het welzijnswerk) is meegenomen in het traject bestuurlijk aanbesteden algemeen toegankelijk aanbod. Het ondersteuningsaanbod voor begeleiding, verzorging en dagbesteding voor 18 plussers wordt beschreven in het beleidskader Verzorging en begeleiding dichtbij ( ). In voorliggend beleidskader wordt aangegeven hoe de koppeling van 18- naar 18+ plaatsvindt. 3 Waar we het in dit beleidskader hebben over ouders, bedoelen we ook eenoudergezinnen en verzorgers 4 De aanspraak op jeugdzorg zoals we die kennen in het huidige jeugdzorgstelsel vervalt in de nieuwe wet. Dit wordt vervangen door een stelsel waarbij eerst de ouders en jeugdigen zelf verantwoordelijk zijn, en de gemeente alleen bijspringt waar nodig (vergelijkbaar met het compensatiebeginsel in de Wmo). 5 Dit percentage is gebaseerd op de voorlopige gegevens (meicirculaire 2013). In de meicirculaire van 2014 maakt het ministerie de definitieve bedragen bekend. 6 Transitiebureau Jeugd, juli Beleidskader Zorg voor jeugd dichtbij, Gemeente Veenendaal 8

9 Voor sommige onderwerpen geldt dat we hierover in het beleidskader nog geen keuzes kunnen maken, omdat deze eerst nog landelijk worden uitgewerkt. Momenteel buigen landelijke werkgroepen zich over verschillende vraagstukken (jeugdbescherming, jeugdreclassering, jeugd-geestelijke gezondheidszorg, etc.) uitwerken. Wanneer uit deze landelijke uitwerking blijkt dat dit een wijziging van onze kaders betekent, zullen de betreffende beleidskeuzes voorgelegd worden aan de raad. Implementatie jeugdhulp in Veenendaal Het Rijk, de Vereniging van Nederlandse Gemeenten en het Interprovinciaal Overleg hebben een plan vastgesteld voor de invoering van het nieuwe jeugdstelsel. Het Transitieplan beschrijft de activiteiten, mijlpalen en verantwoordelijkheidsverdeling met betrekking tot zaken die nodig zijn voor het nieuwe stelsel. Een van de activiteiten betreft het opstellen van een beleidskader door elke afzonderlijke gemeente voor eind Met voorliggend beleidskader geven we hieraan invulling. Het verdere besluitvormingstraject tot 2015 ziet er als volgt uit: Wat Wanneer Besluit / informatie Beleidskader December 2013 Vaststelling door de gemeenteraad Implementatieplan Begin 2014 Collegebesluit en ter informatie naar de raad Verordening (o.b.v. Jeugdwet en beleidskader) Medio 2014 Vaststelling door de gemeenteraad Beleidsregels Tweede helft 2014 Collegebesluit en ter informatie naar de raad Om de jeugdhulp straks goed te kunnen uitvoeren, zijn we in 2013 al begonnen met het uitvoeren van een aantal pilots en experimenten die deels doorlopen in Ook de doorontwikkeling van het CJG maakt hiervan deel uit (zie onderstaand kader). Experimenten en pilots in Veenendaal - CJG wijkteams, waaronder het uitbreiden van de generalistische wijkteams met een specialist - Regionaal specialistisch team: de inzet van een regionaal specialistisch team dat door de lokale wijkteams kan worden ingezet - Experiment indicatievrije trajecten - Privacy: op een effectieve, efficiënte én wettelijk toegestane manier omgaan met gegevensuitwisseling. Op basis van dit experiment worden met gemeenten en aanbieders in de regio in 2014 afspraken gemaakt. Afstemming met lokaal sociaal domein en de regio De decentralisatie van de jeugdzorg maakt onderdeel uit van een groter aantal activiteiten en projecten binnen het sociale domein in Veenendaal. In het plan van aanpak Sociaal Domein Veenendaal is aangegeven hoe we zorgen voor afstemming en samenwerking tussen de verschillende projecten. In dit beleidskader benoemen we waar relevant de raakvlakken met de andere projecten / activiteiten in het sociale domein Beleidskader Zorg voor jeugd dichtbij, Gemeente Veenendaal 9

10 Het proces van de decentralisatie van de jeugdzorg laten we zoveel mogelijk gelijk zijn aan die van het project Begeleiding en verzorging van AWBZ naar Wmo. Verder is het onderwijs een belangrijke speler in de voorbereiding van de decentralisatie en zoeken we nadrukkelijk de verbinding met het domein werk en inkomen. Onderwijs, werk en inkomen leveren belangrijke bijdragen aan de zelfredzaamheid en participatie van zowel jeugdigen als volwassenen. In de (voorbereiding van de) implementatie werken we samen met zes gemeenten in de regio. In dit beleidskader benoemen we op welke onderdelen we regionaal optrekken (zie onder andere paragraaf en 2.2.3). Lokale voorbereiding en communicatie Ter voorbereiding van ons beleidskader, is begin juli 2013 een bijeenkomst georganiseerd voor aanbieders en gebruikers. Hierin zijn de aanwezigen geïnformeerd over wat de decentralisatie jeugdzorg betekent voor de gemeente Veenendaal, Rhenen en Renswoude 7 en is met hen gepraat over innovatieve aanpakken en oplossingen 8. Begin september is het concept beleidskader ter advisering aangeboden aan de adviesraden (Jongerenraad, Wmoforum en Diversiteitsraad); hun advies is meegenomen bij het opstellen van voorliggend beleidskader. Voor de raadsleden zijn begin september regiobreed bijeenkomsten georganiseerd. Ook in het verdere proces (implementatie) zullen we nauw en tijdig blijven optrekken met bovengenoemde stakeholders. Communicatie over de decentralisatie jeugdzorg heeft een centrale plek binnen de transitie van het sociaal domein, zie: In onze communicatie sluiten we aan bij de vragen en behoeften die er leven onder de verschillende stakeholders. Zo zorgen we voor aparte informatie voor gebruikers (in het kader van dit beleidskader zijn dat vooral jeugdigen en ouders) en aanbieders (zorginstellingen, hulpverleners). Leeswijzer Hoofdstuk 1 beschrijft het waarom en waartoe van de nieuwe Jeugdwet. Ook gaan we hier in op het wat en wie : de opgaven en de doelgroepen. De doelstelling, visie en uitgangspunten van het Veenendaalse jeugdhulpbeleid worden beschreven in hoofdstuk 2. De keuzes die we rondom de nieuwe Jeugdwet maken worden beschreven in hoofdstuk 3. Het gaat dan om: de toeleiding naar hulp, keuzevrijheid voor ouders en jeugdigen (ook in relatie tot identiteitsgebonden aanbod), het heffen van eigen bijdragen en het sturen op kwaliteit. Hoofdstuk 4 gaat met name over de centrale rol voor het Centrum voor jeugd en gezin (CJG). Hoofdstuk 5 en 6 gaan over sturing op kwaliteit en resultaat, respectievelijk de financiële kaders waarbinnen een verantwoorde uitvoering van de Veenendaalse uitvoering van de jeugdhulp wordt georganiseerd. 7 De gemeente Veenendaal werkt op het terrein van de decentralisatie jeugdzorg nauw samen met de gemeenten in de FoodValley. Daarbinnen vindt is er geregeld extra afstemming met de drie Utrechtse gemeenten onderling. 8 In de bijlage zijn de kernpunten uit deze bijeenkomst samengevat Beleidskader Zorg voor jeugd dichtbij, Gemeente Veenendaal 10

11 1 De Jeugdwet in het kort In dit hoofdstuk schrijven we waarom er een nieuwe Jeugdwet komt (1.1) en wat de taken en verantwoordelijkheden van gemeenten hierin worden (1.2). In paragraaf 1.3 beschrijven we de doelgroep en in de laatste paragraaf geven we aan welke keuzes de nieuwe Jeugdwet ons voorlegt. 1.1 Waarom en waartoe In de Jeugdwet staat beschreven dat er een omslag (transformatie) nodig is die leidt tot: - preventie en uitgaan van eigen kracht van jeugdigen, ouders en het sociale netwerk, - minder snel medicaliseren, meer ontzorgen en normaliseren, - eerder (jeugd)hulp op maat voor kwetsbare kinderen, - integrale hulp met betere samenwerking rond gezinnen: één gezin, één plan, één regisseur, - meer ruimte voor jeugdprofessionals en vermindering van regeldruk. De nieuwe Jeugdwet maakt gemeenten bestuurlijk en financieel verantwoordelijk. Het idee achter de decentralisatie naar gemeenten is dat gemeenten beter in staat zijn om - afgestemd op de lokale situatie - maatwerk te leveren en verbinding te leggen met de andere domeinen (zoals zorg, onderwijs, maatschappelijke ondersteuning, werk en inkomen en veiligheid). 1.2 Wat Taken en verantwoordelijkheden Gemeenten voeren momenteel al een aantal taken uit op het gebied van zorg voor jeugdigen: de jeugdgezondheidszorg (op grond van de Wet publieke gezondheid; Wpg) en het preventieve jeugdbeleid (nu op grond van de Wet maatschappelijke ondersteuning, na 2015 wel binnen de Jeugdwet) waar taken als informatie en advies, signalering, licht ambulante hulpverlening, toeleiding naar zorg, de coördinatie van zorg en monitoring en screening onder vallen. Hier komt een groot aantal nieuwe taken en verantwoordelijkheden bij die nu elders belegd zijn. De volgende voorzieningen worden gedecentraliseerd naar gemeenten: de provinciale (geïndiceerde) jeugdzorg, de gesloten jeugdzorg, de geestelijke gezondheidzorg voor jeugdigen (jeugd-ggz), de zorg voor jeugdigen met een verstandelijke beperking (jeugd-vb), de begeleiding en persoonlijke verzorging van jeugdigen, vervoer bij begeleiding en persoonlijke verzorging van jeugdigen, kortdurend verblijf ten behoeve van jeugdigen, jeugdhulp in het kader van het jeugdstrafrecht (forensische zorg) en de uitvoering van kinderbeschermingsmaatregelen en van jeugdreclassering Beleidskader Zorg voor jeugd dichtbij, Gemeente Veenendaal 11

12 Wat Opvoed- en opgroeiondersteuning Jeugdgezondheidszorg Licht ambulante zorg Soort zorg Preventief (nu al lokale verantwoordelijkheid) Preventief (nu al lokale verantwoordelijkheid) Preventief (nu al lokale verantwoordelijkheid) Kindertelefoon Advies- en meldpunt kindermishandeling Ambulante jeugdzorg Dagbehandeling jeugdzorg Vrijwillige residentiële jeugdzorg Spoedeisende jeugdzorg Pleegzorg Gesloten jeugdzorg Jeugdbescherming Jeugdreclassering Curatief (nu nog provinciale verantwoordelijkheid) Curatief (nu nog provinciale verantwoordelijkheid) Curatief (nu nog provinciale verantwoordelijkheid) Curatief (nu nog provinciale verantwoordelijkheid) Curatief (nu nog provinciale verantwoordelijkheid) Curatief (nu nog provinciale verantwoordelijkheid) Curatief (nu nog provinciale verantwoordelijkheid) Curatief (nu nog verantwoordelijkheid Rijk) Curatief (nu nog Rijk en provincie) Curatief/ repressief (nu nog Rijk en provincie) Jeugd- Verstandelijk Beperkten (j-vb 9 ) Jeugd- Geestelijke Gezondheidszorg (j-ggz) Curatief (nu nog AWBZ) Curatief (nu nog AWBZ) De omvang en verscheidenheid van de doelgroep waar gemeenten verantwoordelijk voor zijn, neemt toe. Enkele specifieke doelgroepen - zoals de jeugdigen die gebruik maken van dagbesteding, logeeropvang en jeugdigen met een lichamelijke en verstandelijke beperking en somatiek, voorheen georganiseerd vanuit de AWBZ - vallen ook onder de verantwoordelijkheid van gemeenten Taken per nieuwe cliëntgroep In deze paragraaf beschrijven we de nieuwe cliëntgroepen en wat de wet zegt over de wijze waarop gemeenten de hulp of ondersteuning moeten regelen. Jeugd- en opvoedhulp Ambulante hulpverlening, dagbehandeling en residentiële hulpverlening De jeugd- en opvoedhulp die jongeren krijgen, kan op ambulante basis plaatsvinden, maar ook residentieel of in de vorm van dagbehandeling. De ambulante hulpverlening is de meest voorkomende vorm van jeugd- en opvoedhulp. Er zijn in de regio verschillende organisaties (klein en groot) die deze jeugd- en opvoedhulp aanbieden. Trajectum en Lijn 5 hebben een 9 In het belang van een integrale aanpak in het kader van jeugdhulp wordt de AWBZ-zorg op grondslag verstandelijke handicap voor jeugd-vb ers in zijn geheel overgeheveld naar de gemeenten. Uitgezonderd hiervan is de verblijfszorg voor jeugdigen die in verband met hun verstandelijke beperking levenslang en levensbreed zorg nodig hebben Beleidskader Zorg voor jeugd dichtbij, Gemeente Veenendaal 12

13 fysieke locatie in Veenendaal. Deze organisaties werkten tot 2015 onder verantwoordelijkheid van de provincie Utrecht. Daarnaast zijn er ook verschillende landelijk werkende instellingen die een deel van bovengenoemde jeugdzorg voor hun rekening nemen (zoals de SGJ Christelijke Jeugdzorg en de William Schrikker Groep). Crisiszorg / spoedeisende zorg Spoedeisende zorg is speciaal bedoeld om snel in te kunnen grijpen bij een crisissituatie, waarbij een jeugdige (of de ouders) gevaar loopt. Er moet dan op zeer korte termijn gezorgd worden voor specialistische hulp. De coördinatie hiervan ligt nu nog bij Bureau Jeugdzorg. Pleegzorg Pleegzorg is een op zichzelf staande, bijzondere en voor uit huis geplaatste jeugdigen belangrijke vorm van jeugdhulp. Wanneer een jeugdige (tijdelijk) niet meer thuis kan wonen, wordt opname in een pleeggezin verkozen boven plaatsing in een instelling. In een pleeggezin behouden kinderen namelijk de mogelijkheid om op te groeien in een gezinsverband. Een pleeggezin kan het kind een zo natuurlijk mogelijke vervangende opvoedsituatie bieden. Pleegzorg vindt zowel in het vrijwillige als in het justitiële kader plaats. In het vrijwillige kader gaat het om plaatsing van een kind in een pleeggezin, met instemming van de ouder met gezag. Bij het justitiële kader gaat het om plaatsing van een kind in een pleeggezin in gevallen waarin de voogdij niet langer bij de biologische ouders ligt. In het huidige stelsel berust de voogdij bij de bureaus jeugdzorg. De taken van de bureaus jeugdzorg met betrekking tot de voogdij over een jeugdige worden overgenomen door gecertificeerde instellingen. Zowel in het vrijwillige als in het justitiële kader geldt dat de gemeente voor een jeugdige een individuele voorziening voor pleegzorg zal treffen waarmee hij toegang krijgt tot deze bij wet geregelde jeugdhulp. Jeugd-Geestelijke Gezondheidszorg De jeugd-ggz biedt hulp aan kinderen en jongeren met ernstige psychische of psychosociale problemen. Binnen de jeugd-ggz valt onder andere: de preventieve zorg (bijvoorbeeld het zorgaanbod voor kinderen van ouders met psychiatrische of verslavingsproblematiek dat nu nog onder de Wmo valt), behandeling van ernstige dyslexie, gesprekstherapie bij een psycholoog, psychiatrische gezinsbegeleiding, verslavingszorg, e-health, acute psychiatrie en de multidisciplinaire zorg vanuit de ggz (waarvan het klinische deel soms ook in (academische) psychiatrische ziekenhuizen of vroegkinderlijke traumabehandeling wordt geleverd). De meeste van deze aandoeningen is zo specifiek en/of zeldzaam dat de aanpak ervan bovenregionaal, of in sommige gevallen landelijk moet worden georganiseerd. Jeugd-Verstandelijk Beperkten Alle functies uit de huidige AWBZ op de grondslag verstandelijke beperking voor jeugdigen tot 18 jaar worden naar de Jeugdwet overgeheveld. Het betreft onder andere de zorg voor licht verstandelijk beperkte jeugdigen met gedragsproblemen zoals Orthopedagogische Behandelcentra (OBC s) die bieden en de zorg voor verstandelijk beperkte jeugdigen met een psychische stoornis door Multifunctionele Centra (MFC s). Aangezien gedragsproblemen bij jeugd-vb ers vaak samenhangen met psychiatrische problematiek is er veel samenhang met jeugd-ggz. Voor deze vorm van jeugdhulp geldt dat een aantal van deze aandoeningen zo specifiek en/of zeldzaam is, dat deze bovenregionaal of in sommige gevallen landelijk georganiseerd gaat worden Beleidskader Zorg voor jeugd dichtbij, Gemeente Veenendaal 13

14 Niet-vrijwillige jeugdzorg Advies- en meldpunt kindermishandeling / huiselijk geweld In het nieuwe jeugdstelsel krijgt de gemeente de verantwoordelijkheid om bovenlokaal één meldpunt Advies- en Meldpunt Huiselijk Geweld en Kindermishandeling (AMHK) in te stellen en in stand te houden. In dit AMHK worden het Advies- en Meldpunt Kindermishandeling (AMK) en het Steunpunt Huiselijk Geweld (SHG) verenigd. Het AMHK fungeert als meldpunt voor gevallen of vermoedens van huiselijk geweld of kindermishandeling en dient naar aanleiding van een melding te onderzoeken of sprake is van kindermishandeling en zo nodig hulpverlening op gang te brengen. Als het AMHK de conclusie trekt dat de situatie voor een kind bedreigend is en de ouders geen vrijwillige hulp (meer) accepteren, dan schakelt het AMHK de Raad voor de Kinderbescherming (RvdK) in en wordt het onderzoek overgedragen. Het AMHK wordt wettelijk verankerd in de Wmo. Veenendaal valt nu onder Amersfoort. Gesloten jeugdzorg (jeugdzorgplus) Wanneer de jeugdige zich aan de jeugdhulp die hij nodig heeft, onttrekt of daaraan door anderen wordt onttrokken, kan gesloten jeugdhulp ingezet worden. Dit is een zeer zware en intensieve vorm van gespecialiseerde jeugdhulp waar de vrijheden van de jeugdige worden ingeperkt, om te voorkomen dat jeugdige zich onttrekt of onttrokken wordt aan de hulp die hij nodig heeft. Gesloten jeugdhulp heeft als doel jeugdigen met ernstige gedragsproblemen te behandelen naar een dusdanige gedragsverandering dat deze jeugdigen weer kunnen participeren in de maatschappij. De jeugdige wordt daartoe opgenomen in een gesloten accommodatie. Een verandering ten opzichte van het regime van de huidige Wet op de jeugdzorg, is dat deze accommodatie niet eerst aangewezen wordt door de Ministers van VWS en VenJ, maar door de gemeente. Jeugdbescherming en jeugdreclassering De uitvoering van kinderbeschermingsmaatregelen en van jeugdreclassering zijn twee bijzondere taken. Het doel van een kinderbeschermingsmaatregel is het opheffen van een bedreiging voor de veilige ontwikkeling van het kind. Het opleggen daarvan betekent dat wordt ingegrepen in het privéleven van de jeugdige en zijn ouders. Dit ingrijpen dient met de volgende waarborgen omkleed te zijn: proportionaliteit en subsidiariteit, rechtsgelijkheid, verbod van willekeur, rechtszekerheid en uniformiteit. Dit geldt ook voor de uitvoering van de jeugdreclassering. Het doel van begeleiding door de jeugdreclassering is het voorkomen van recidive en het realiseren van een gedragsverandering bij de jongere. Het jeugdstrafrecht houdt daarbij rekening met de eigen aard en ontwikkeling van de jeugdige. Alleen de kinderrechter kan besluiten tot een kinderbeschermingsmaatregel, na zorgvuldig onderzoek en advisering door de Raad voor de Kinderbescherming. Als aan de gronden voor een kinderbeschermingsmaatregel is voldaan, draagt de kinderrechter de uitvoering van de maatregel op aan een door de gemeente gecontracteerde gecertificeerde instelling. Er is gekozen voor certificeren om de gerealiseerde kwaliteitsverbetering in de werkwijze van gezinsvoogdij en jeugdreclassering van de afgelopen jaren te behouden en de kwaliteit verder te verbeteren Beleidskader Zorg voor jeugd dichtbij, Gemeente Veenendaal 14

15 Kindertelefoon De kindertelefoon is kindvriendelijk, laagdrempelig en bekend. In het wetsvoorstel is opgenomen dat de gemeenten zorg dragen voor een anonieme adviesfunctie voor jeugdigen, die de kindertelefoon vervult (artikel 2.5, eerste lid, onderdeel d). Het ligt voor de hand om de kindertelefoon landelijk te organiseren en zoveel mogelijk aan te sluiten bij de bestaande structuur van de kindertelefoon. VNG en het Rijk bekijken samen welke vorm van bovenlokale financiering daarbij het beste past Financiën Voor de uitvoering van alle taken waar de gemeente Veenendaal per 2015 voor verantwoordelijk is, is per 2015 jaarlijks ca euro beschikbaar. Dit bedrag is een raming (meicirculaire 2013), gebaseerd op historische cijfers. Het definitieve bedrag wordt naar verwachting eind 2013 (of anders uiterlijk in de meicirculaire 2014) bekend gemaakt en kan nog significant afwijken van bovenstaande indicatie. Vooralsnog hanteren we bovenstaande raming als maximum. Dit betekent dat de gemeente Veenendaal de taken moet uitvoeren met ca. 15% minder budget dan wat nu hiervoor beschikbaar is. Dit betekent dat we niet alles kunnen blijven doen en/of dat we bepaalde dingen anders moeten gaan organiseren. 3 miljard In Nederland wordt ruim drie miljard euro uitgegeven aan jeugdzorg. Dit bedrag omvat alle tot nu toe provinciaal gefinancierde Jeugd- en opvoedhulp, de Jeugd-GGZ, Jeugd-LVB en gedwongen jeugdzorg (JeugdzorgPlus, Jeugdbescherming, Jeugdreclassering). Dit komt neer op een jaarlijks bedrag van 870 euro per minderjarige Regionale samenwerking In de Jeugdwet staat dat gemeenten op bovenlokaal niveau samenwerken indien dat noodzakelijk is. Dit geldt voor een aantal taken: de uitvoering van kinderbeschermingsmaatregelen, jeugdreclassering, het Advies- en Meldpunt Huiselijk Geweld en Kindermishandeling (AMHK), bepaalde specialistische vormen van zorg, de kindertelefoon en gesloten jeugdzorg. Reden hiervoor is dat het gaat om relatief kleine doelgroepen, waarvoor een beperkt aanbod beschikbaar en nodig is. Het gaat (veelal) om dure vormen van zorg waarvoor specifieke kennis nodig is. Het is daarom zowel inhoudelijk als vanwege het financiële risico opportuun dat gemeenten deze taken via samenwerking oppakken. Het Rijk vraagt aan gemeenten bij samenwerkingsafspraken rekening te houden met bestaande regionale samenwerkingsverbanden, te kiezen voor een passend schaalniveau en met elkaar afspraken te maken over de financiering van het aanbod in de regio. Voor de zeven samenwerkende gemeenten in de regio ziet het overzicht van de begeleiding, ondersteuning en zorg voor jeugd, afgezet tegen de schaal van uitvoering, er als volgt uit: Plaats van uitvoering begeleiding, ondersteuning en zorg Beleidskader Zorg voor jeugd dichtbij, Gemeente Veenendaal 15

16 Zelfredzame gezinnen Zelfredzame gezinnen met regelmatig opvoedvraag Kwetsbare gezinnen met intensieve begeleiding, ondersteuning en zorg Pedagogische civil society Informatie over oppvoeden en opgroeien (multimediaal) Zeer kwetsbare gezinnen (met mogelijk een onveilige opvoedomgeving) Pedagogische civil Pedagogische civil Pedagogische society society society Informatie over Informatie over Informatie oppvoeden en opgroeien oppvoeden en opgroeien (multimediaal) (multimediaal) Welzijnsactiviteiten Welzijnsactiviteiten Welzijnsactiviteiten Welzijnsactiviteiten civil over oppvoeden en opgroeien (multimediaal) Schaalniveau van uitvoering Lokaal Jeugdgezondheidszorg uniform en maatwerk Jeugdgezondheidszorg uniform en maatwerk School- of (jeugd)maatschappelijk werk Intensieve gezinsondersteuning thuis (Jeugdzorg, GGZ en LVB, bijv. praktische gezinsondersteuning) Ambulante jeugdhulp (Ggz, LVB en Jeugdzorg) groepsgericht en individueel, zowel kortals langdurend Jeugdgezondheidszorg uniform en maatwerk Jeugdgezondheidszorg uniform en maatwerk School- of School- of (jeugd)maatschappelijk (jeugd)maatschappelijk werk werk Intensieve Intensieve gezinsondersteuning gezinsondersteuning thuis (Jeugdzorg, GGZ thuis (Jeugdzorg, GGZ en LVB, bijv. praktische en LVB, bijv. praktische gezinsondersteuning) gezinsondersteuning) Ambulante jeugdhulp Ambulante jeugdhulp (Ggz, LVB en Jeugdzorg) (Ggz, LVB en Jeugdzorg) groepsgericht en groepsgericht en individueel, zowel kort- individueel, zowel kortals langdurend als langdurend Jeugdbescherming 10 Jeugdbescherming (sub)regionaal Jeugdreclassering 7 Pleegzorg Semi-residentiële zorg (behandelcentra en dagbesteding) Begeleid zelfstandig wonen Jeugdreclassering Pleegzorg Semi-residentiële zorg (behandelcentra en dagbesteding) Begeleid zelfstandig wonen Residentiële zorg voor alle jeugdigen(= 24 uurs opvang) Crisisopvang verblijf Behandelcentra (orthopedagogisch, GGZ, LVB) JeugdzorgPlus (= nietjustitiële gesloten jeugdzorg) Bovenregionaal 10 Jeugdbescherming en jeugdreclassering hebben een bijzondere positie. Het zijn geen echte hulpverleningsfuncties. Daarnaast komt de jeugdbeschermer/ jeugdreclasseringsmedewerker ook bij gezinnen thuis Beleidskader Zorg voor jeugd dichtbij, Gemeente Veenendaal 16

17 Regionale samenwerking De gemeente Veenendaal heeft aan het Rijk aangegeven 11 in het kader van de decentralisatie jeugdzorg samen te werken met de gemeenten Ede, Barneveld, Scherpenzeel, Nijkerk, Rhenen en Renswoude. Regionale samenwerking vindt onder meer plaats op de volgende onderdelen: - inkoop van zorg en ondersteuning die niet lokaal wordt ingekocht (bijvoorbeeld ook een deel van het identiteitsgebonden aanbod), - ontwikkeling kwaliteitscriteria (zodat gebruikers én aanbieders in de gemeenten in de FV weten waar ze aan toe zijn en er geen grote verschillen ontstaan, gedeelde expertise en eenduidigheid), - ontwikkeling systeem van monitoring en evaluatie, - afspraken maken over incidenten en calamiteiten, - zoveel als mogelijk zelfde afspraken over wat vrij toegankelijke en wat niet vrij toegankelijke hulp is, - zoveel als mogelijk zelfde afspraken over eigen bijdragen en persoonlijk budget. Verder wordt er binnen de regio samengewerkt op het terrein van de transformatie van de jeugdzorg (professionalisering). Transitie én transformatie Bij de implementatie van de Jeugdwet gaat het niet alleen om een transitie van taken en verantwoordelijkheden naar gemeenten. Maar - zo wordt ook in de wet benadrukt - het gaat ook om een transformatie: er is een omslag nodig in organisatie en werkwijze naar meer preventie en eerdere ondersteuning, uitgaande van de eigen kracht van jeugdigen en hun ouders, waarbij problemen minder snel gemedicaliseerd worden en er een betere (en meer op maat) samenwerking rond gezinnen plaatsvindt. De gemeente Veenendaal werkt, samen met andere gemeenten uit de regio, al langere tijd aan de voorbereiding van deze transformatie. Onder meer in projecten als: - experiment indicatievrije hulp, - zeggenschap over hulp, - versterken basisstructuur. Om te komen tot een nieuw en werkend jeugdstelsel, gaan transitie en transformatie hand in hand. Extra verbinding met Rhenen en Renswoude Binnen de samenwerking in de regio, vindt er extra samenwerking plaats met onze twee meest nabije gemeenten: Rhenen en Renswoude. Bijvoorbeeld omdat er vanuit de provincie Utrecht soms andere eisen gesteld worden dan vanuit de provincie Gelderland en omdat er ook op andere onderdelen binnen het sociaal domein nauw wordt samengewerkt met deze Utrechtse gemeenten. 11 Brief van mei Beleidskader Zorg voor jeugd dichtbij, Gemeente Veenendaal 17

18 1.3 Wie Doelgroep Het aantal inwoners van Veenendaal bedraagt (2012). In de Jeugdwet wordt een leeftijdsgrens gehanteerd van 18 jaar. Jeugdhulp kan doorlopen tot maximaal het 23e levensjaar als de betreffende hulp niet onder een ander wettelijk kader wordt aangeboden (zoals de Awbz of Zvw). Van onze bevolking bevindt 24% zich in de leeftijd van 0 t/m 17 jaar en 6% zit in de leeftijdscategorie 18 t/m 22 jaar. Hieronder vindt u een overzicht van het aantal jeugdigen naar leeftijdscategorie in Veenendaal in t/m 3 jaar 4 t/m 11 jaar 12 t/m 17 jaar 18 t/m 22 jaar Totaal 0 t/m 17 Totaal 0 t/m Prognose Voor de gemeente Veenendaal is de verwachting dat het aandeel 0 t/m 17-jarigen in 2015 slechts 0,9% afneemt ten opzichte van Ook richting 2020 is er - in tegenstelling tot het landelijke beeld - geen sterke daling in het percentage Veense jeugdigen te verwachten. Aanbod en gebruik In Veenendaal is er een grote waaier aan aanbieders die een vorm van ondersteuning, zorg of hulp leveren aan onze jeugdigen. In de bijlage vindt u nadere beschrijving van het huidige aanbod en gebruik 13. Ook zeggen we hierin iets over het meervoudig zorggebruik en maken we een vergelijking met Nederland. Het aanbod loopt van zeer licht (preventief) tot zeer zwaar (complexe problematiek). Onderstaande cijfers geven een zeer globale indruk van het gebruik in 2012: aanmeldingen Bureau Jeugdzorg ambulante hulp intramuraal - 70 pleegzorg J-GGZ J-LVB - 55 jeugdreclassering. 12 Factsheet Decentralisatie Jeugdzorg FoodValley, juli In opdracht van de gemeenten in de FoodValley, is door de afdeling Strategie en onderzoek van de gemeente Ede onderzocht hoe het aanbod en gebruik van alle vormen van jeugdzorg in de regio FoodValley eruit ziet. Deze informatie was slechts gefragmenteerd aanwezig bij verschillende instellingen of in verschillende data-bestanden. Voor de meeste cijfers in dit hoofdstuk hebben we gebruik gemaakt van het rapport dat naar aanleiding van dit onderzoek opgesteld is (Factsheet Jeugdzorg FoodValley 2013). Deze rapportage vindt u op Beleidskader Zorg voor jeugd dichtbij, Gemeente Veenendaal 18

19 2 Visie en doelstelling In dit hoofdstuk beschrijven we onze doelstelling voor de jeugdhulp in de gemeente Veenendaal en geven we aan op welke visie en uitgangspunten deze doelstelling is gebaseerd. 2.1 Doelstelling De gemeente Veenendaal wil met jeugdhulp het volgende bereiken: Doelstelling jeugdhulp Veenendaal De gemeente Veenendaal voert de Jeugdwet zo goed mogelijk uit, en draagt zorg voor een kwalitatief en kwantitatief toereikend aanbod dat aansluit bij de vraag van de jeugdigen en ouders. De gemeente zorgt ervoor dat iedere jeugdige of ieder gezin die een vorm van jeugdhulp nodig heeft, deze ook daadwerkelijk ontvangt. Dit doen we op een doelmatige en kostenefficiënte manier, onder andere door zo veel mogelijk gebruik te maken van ieders eigen kracht en informeel netwerk. Deze doelstelling is gebaseerd op onze visie op het sociaal domein en de zorg voor jeugd. 2.2 Visie en uitgangspunten Model Veenendaal als onderliggende visie Onze visie op het sociaal domein kent vijf uitgangspunten (Model Veenendaal 14 ): 1. Iedereen is naar vermogen maatschappelijk actief (van verzorgingsstaat naar participatiemaatschappij). 2. We bieden ondersteuning aan inwoners waar nodig: zo licht als mogelijk, complex en gespecialiseerd als het moet. Kortom, we zijn scherp aan de poort. 3. Ondersteuning is gericht op het stimuleren van de eigen kracht van inwoners en hun netwerk. Dit vraagt om maatwerk ondersteuning, waarbij de inwoner centraal staat. 4. Ondersteuning wordt integraal op alle leefgebieden van de inwoner geboden. 5. We voeren regie op de resultaten van ondersteuning. 14 Begin 2013 door de gemeenteraad vastgesteld Beleidskader Zorg voor jeugd dichtbij, Gemeente Veenendaal 19

20 Genoemde uitgangspunten zijn vertaald in de cirkel van ondersteuning : zie onderstaand figuur Lokale visie op zorg voor jeugd De gemeente Veenendaal vindt het belangrijk dat jeugdigen in deze gemeente zich gezond kunnen ontwikkelen. Om dit te bereiken, wordt binnen het programma Jeugd al gedurende langere tijd op een integrale manier (dus door de verschillende vakafdelingen en disciplines heen) gewerkt aan vier hoofddoelen: 1. In Veenendaal kunnen jeugdigen zich breed oriënteren en ontwikkelen 2. Veenendaalse jongeren behalen minimaal een startkwalificatie 3. Jongeren in Veenendaal zijn fysiek en mentaal gezond 4. Jeugdigen leren al vroeg een bijdrage te leveren aan de maatschappij en krijgen hiervoor ook de ruimte Binnen deze doelen zet de gemeente in op het zoveel mogelijk versterken van de eigen kracht van jeugdigen en hun opvoeders. Op die manier groeien kinderen op tot volwassenen die ook in staat zijn het zelf regie te voeren over hun leven en zorg te dragen voor de omgeving. Toch zal in Veenendaal altijd een aantal jeugdigen en gezinnen (zware) zorg nodig (blijven) hebben. Ons beleid is daarop ingericht. Zeven ankerpunten De zeven ankerpunten uit de visie op de zorg voor jeugd in Veenendaal 15, hebben de volgende betekenis voor dit beleidskader: 15 Begin 2013 vastgesteld in de gemeenteraad Beleidskader Zorg voor jeugd dichtbij, Gemeente Veenendaal 20

21 1. Thuis en zoveel mogelijk in de eigen leefomgeving Het algemeen toegankelijk aanbod en de gespecialiseerde zorg willen we zo veel als mogelijk beschikbaar hebben in Veenendaal. Gezien de kosten (dure zorg, voor een relatief kleine groep) is het niet mogelijk om alle gespecialiseerde zorg in Veenendaal beschikbaar te hebben. Wel moeten mensen met hun vragen altijd lokaal terecht kunnen. Dit betekent dat de gemeentelijke frontoffices (CJG) in Veenendaal de vraag moeten duiden, moeten weten waar deze hulp geboden wordt en gericht kunnen doorverwijzen (en zorgen voor een warme overdracht). 2. Mogelijkheden en eigen kracht van gezin en netwerk De jeugdigen uit de nieuwe cliëntgroepen hebben zwaardere problematiek dan de doelgroep die nu al onder verantwoordelijkheid van de gemeente valt. Dit betekent echter niet dat we de mogelijkheden en de eigen kracht van het gezin en het netwerk buiten beschouwing laten. Ook voor deze zwaardere groepen willen we dat er éérst gekeken wordt naar de kracht en mogelijkheden (in de directe omgeving) van de jeugdige en het gezin. Hierbij is het wel van belang dat een ieder zijn eigen rol houdt en ingezet wordt op zijn / haar kernkwaliteiten. Psychiatrische problemen kunnen niet door een vrijwilliger opgelost worden, maar een vrijwilliger kan bijvoorbeeld wel helpen bij het reilen en zeilen van het gezin (waardoor er een meer rustige basis wordt gecreëerd waarin de psychiatrische hulp kan gedijen). 3. Algemeen toegankelijke ondersteuning We zetten erop in om jeugdigen en ouders zoveel mogelijk te helpen door middel van algemeen toegankelijke ondersteuning. Wanneer de algemeen toegankelijke ondersteuning niet toereikend is, bestaat de mogelijkheid voor gespecialiseerde ondersteuning. De inzet hiervan wordt zoveel als mogelijk bepaald door medewerkers van het CJG. Hiermee vervult het CJG de rol van toegangspoort. Daarnaast hebben huisartsen en specialisten wettelijk de rol van doorverwijzer naar gespecialiseerde ondersteuning. 4. Veiligheid van de jeugdige staat voorop Als de veiligheid van de jeugdige of het gezin in het geding is, worden de ouders die geen begeleiding willen aangespoord (en waar nodig gedwongen) om mee te werken. Bij tegenstrijdige belangen tussen ouders en jeugdigen staat het belang van de jeugdige voorop. Ook jeugdigen die in een pleeggezin of zorginstelling wonen, moeten er vanuit kunnen gaan dat ze daar veilig kunnen opgroeien. Professionele instellingen zullen garanties moeten leveren om de veiligheid te waarborgen. 5. Samen: gezinnen, algemeen maatschappelijke organisaties, professionele instellingen en regionale samenwerking In plaats van praten over gezinnen, moet het gesprek veel meer met het gezin aan tafel plaatsvinden. Waar mogelijk schrijven jeugdigen en ouders zelf hun plan van aanpak 16, al dan niet met ondersteuning. De gemeente werkt samen met professionele instellingen om de zorg te leveren voor onze cliëntgroepen. Dit gebeurt binnen de door de gemeente gestelde inhoudelijke en financiële kaders. De ondersteuningsvormen (specialistische hulp) zijn soms zodanig specifiek en duur, dat de Jeugdwet voorschrijft dat we dit bovenlokaal (of soms zelfs bovenregionaal) moeten organiseren. 16 Ook wel hulpverleningsplan genoemd Beleidskader Zorg voor jeugd dichtbij, Gemeente Veenendaal 21

22 6. Kwaliteit van de begeleiding, ondersteuning en zorg door professionals Organisaties en uitvoerende professionals moeten over de benodigde kwaliteitseisen beschikken. In de wet wordt beschreven wat hiervoor nodig is (onder andere: certificering, opleidingsniveau). Dit wordt landelijk nog nader uitgewerkt. Daarnaast moeten organisaties aantonen dat hun inzet resultaten oplevert. 7. Financieel beheersbaar en sturing op resultaat Voor de organisaties die het aanbod verzorgen, worden duidelijke budgettaire afspraken vastgelegd. Deze afspraken gaan over financiën, maar ook over de resultaten die behaald moeten worden en over de manier van werken (eigen regie van de klant, afschalen naar lichtere zorg, etc.) Regionale visie op zorg voor jeugd Regionale visie De samenwerkende gemeenten in de regio hebben met het vaststellen van het Plan van Aanpak Zorg voor jeugd in FoodValley (mei 2012) ervoor gekozen om in het proces naar 1 januari 2015 met elkaar samen te werken. In het visiedocument Elke jeugdige telt en doet mee 17 is uitgewerkt vanuit welk gemeenschappelijk vertrekpunt de zeven samenwerkende gemeenten in de regio de zorg voor hun jeugd vanaf 2015 vormgeven. De uitgangspunten van de regionale visie zijn: 1. Wij vertrouwen erop dat ouders dagelijks voorzien in de zorg en veiligheid die jeugdigen nodig hebben om zich adequaat te ontwikkelen. 2. Gezinnen voeren zelf regie op de zorg die zij ontvangen of laten de regie voeren door iemand uit de sociale omgeving. 3. Er moet sprake zijn van vertrouwen tussen de professional en jeugdige en ouders 4. Voor de FoodValley gemeenten geldt dat de regionale samenwerking in dienst staat van de lokale situatie 5. Het is gelet op de voorgenomen transitie niet vanzelfsprekend dat alle spelers uit het maatschappelijk middenveld (op eenzelfde manier) terugkeren in een nieuw stelsel van de zorg voor jeugd. Het streven van de zeven gemeenten, zoals geformuleerd in de ambitie, is dat: - Veiligheid van de jeugdige voorop staat. - De sociale omgeving een actieve bijdrage levert aan het opvoeden en opgroeien van kinderen en jongeren. - Professionele begeleiding, ondersteuning en zorg is gebaseerd op de vraag van de jeugdige en hun ouders - Professionele begeleiding, ondersteuning en zorg effectief is en snel en eenvoudig beschikbaar. - Het regionale voorzieningenaanbod aanvullend is op het lokale aanbod - Er keuzevrijheid is voor de jeugdige of het gezin. - Jeugdigen en hun ouders (weer) regie voeren op hun eigen leven. 17 Zorg voor jeugd in FoodValley: in 2013 vastgesteld door de raad Beleidskader Zorg voor jeugd dichtbij, Gemeente Veenendaal 22

23 Onderstaand figuur illustreert, conform Model Veenendaal, dat de samenwerkende gemeenten in de regio uitgaan van (het versterken van) de eigen kracht van de jeugdige. Indien nodig valt de jeugdige (en het gezin) primair terug op het sociaal netwerk in de eigen omgeving: familie, buren, vrienden, school, verenigingen, etc. Als professionele zorg, begeleiding of zorg nodig is wordt aansluiting gezocht bij algemeen collectieve voorzieningen. Is dat niet toereikend dan kan een beroep worden gedaan op individuele (maatwerk) voorzieningen. De regionale en lokale visie sluiten hierin nauw op elkaar aan. Regionaal beleidsplan Elk van de zeven samenwerkende gemeenten in de regio schrijft een eigen lokaal beleidskader. In deze lokale beleidskaders is beschreven hoe de afzonderlijke gemeenten hun jeugdhulp invullen: wat zijn de uitgangspunten voor het ondersteuningsaanbod, hoe wordt de toeleiding georganiseerd, op welke wijze vindt sturing op kwaliteit en financiën plaats, etc. Daarnaast is er een regionaal beleidsplan opgesteld 18. Dit regionaal beleidsplan is op een nadere uitwerking van de lokale beleidskaders van de samenwerkende gemeenten. De lokale kaders zijn leidend, het regionale plan is een invulling van de wijze waarop wij de uitvoering onderling gaan regelen. Hierbij gaat het vooral over de manier waarop we de bovenlokale zorg gaan inkopen, hoe we sturen op resultaatbereik en over de wijze waarop de zeven samenwerkende gemeenten dit regionale aanbod financieren. 18 Parallel aan dit lokaal beleidskader ter vaststelling in de gemeenteraad van december Beleidskader Zorg voor jeugd dichtbij, Gemeente Veenendaal 23