Betrokken dienstverlening

Transcriptie

1 Betrokken dienstverlening Jaarverslag 2008

2 Betrokken dienstverlening Jaarverslag 2008

3 Voorwoord Fusie Raden voor Rechtsbijstand....6 Raad voor Rechtsbijstand mag afgerekend worden op prestaties Stevige ambities, transparante doelen...10 De regio s aan het woord Raad in gesprek met (sociale) advocatuur en verzekeraars Pleidooi voor nog meer samenwerking...16 Kwaliteitsbeleid advocatuur maakt grote sprong voorwaarts 2 Van organisatie naar inhoud...22 Nieuwe Wet beëdigde tolken en vertalers Een wet met een hybride karakter...28 Wsnp Wet leidt nog niet tot gewenst effect...32 Inhoudsopgave

4 Voorstellen tot verbetering van de asielprocedure Op kruispunt van beleid en uitvoering Hoge waardering cliënten Juridisch Loket presteert goed...38 Monitor gesubsidieerde rechtsbijstand...40 Cijfers en balansen Amsterdam...50 Arnhem...52 s-hertogenbosch...54 Den Haag...56 Leeuwarden Adressen Raad...60 Samenstelling Raden voor Rechtsbijstand in Colofon....62

5 Pieter Jan Biesheuvel Voorwoord

6 Dit jaarverslag heeft als thema betrokken dienstverlening. Onze betrokkenheid richt zich in de eerste plaats op de rechtzoekende. oplossing van problemen, zonder de toegang tot het recht te blokkeren. Voorbeelden hiervan zijn de Rechtwijzer, het echtscheidingsplan, Mediation online en de ontwikkeling van een webportal met elektronische dienstverlening. Bij massaschade kan stroomlijning middels proefprocedures veel efficiencywinst opleveren. De Raad maakt zich sterk voor het klantbelang van burgers bij goed functionerende mogelijkheden voor geschiloplossing, zonder drempels die het verkrijgen van recht belemmeren of illusoir maken. We richten ons op een goed functionerend stelsel voor de verlening van gesubsidieerde rechtsbijstand. De overheid heeft het rechtsbijstandstelsel vorig jaar integraal doorgelicht. Uit die beleidsdoorlichting valt op te maken dat het huidige stelsel robuust is. De toegang tot het recht voor de minder draagkrachtige is goed geborgd en de voorziening kan op een breed draagvlak in de maatschappij rekenen. De controle op de financiële middelen wordt bovendien adequaat uitgevoerd. De Raad concludeert dan ook dat de bezuinigingen op rechtsbijstand niet zozeer ingegeven worden door het functioneren van het stelsel zelf, als wel door beleidsvoornemens om in zijn totaliteit te bezuinigen op overheidsuitgaven. Terug naar het motto betrokken dienstverlening. Dit motto slaat niet alleen op rechtzoekenden, maar vanzelfsprekend ook op de dienstverlening ten behoeve van onze partners. Partners met wie wij samen inhoud willen geven aan rechtsbijstand: advocaten, mediators en de medewerkers bij het Juridisch Loket. In 2008 is intensief gewerkt aan de voorbereidingen van de fusie van de Raden, die op 1 februari 2009 zijn beslag kreeg. Ook hierover gaat dit jaarverslag. Van wens naar werkelijkheid mogen we zeggen, omdat ons fusieproces een antwoord is op wensen van onze partners, die behoefte hebben aan grotere eenduidigheid in beleid en uitvoering. Ook hebben ze behoefte aan een duidelijk en herkenbaar gezicht, met kennis van zaken en een grotere bestuurlijke slagkracht. Onze partners zullen de meerwaarde van de fusie gaandeweg ervaren, met name door het teruglopen van onze afhandelingstermijnen. 5 De Raad heeft waardering voor de manier waarop de staatssecretaris van Justitie het ontwikkelen van beleidsalternatieven heeft opgepakt, via het interactieve traject Naar een duurzame en toegankelijke rechtsbijstand. Daar wordt in dit jaarverslag uitgebreider op ingegaan. Het is goed dat samen met diverse ketenpartners kritisch is gekeken naar het functioneren van rechtsbijstand en de juridische keten. Er zijn goede voorstellen ontwikkeld. De meest in het oog springende conclusie was dat betere afstemming en regie binnen de justitieketen onmiskenbaar leidt tot een betere aanpak én tot verlaging van kosten. Zonder verlies van kwaliteit, zelfs met perspectief op beter, ook van rechtsbijstand die vaak als end of pipe solution gewoon voorhanden moet zijn. En natuurlijk was ook de erkenning belangrijk dat de overheid door pro-actief optreden zelf juridische geschillen kan voorkomen. In het traject zijn mogelijkheden geopperd die het zelf oplossen of het anders oplossen van geschillen stimuleren. De Raad steunt voorstellen voor het gebruik van nieuwe technieken en proefprocedures die bijdragen aan de toegang tot de Naast bezuinigen en de fusie worden ook andere onderwerpen in dit jaarverslag belicht. Zo moet de kwaliteit van de rechtsbijstand van hoog niveau zijn. Daarom wordt stilgestaan bij het Advies Kwaliteitsstelsel Rechtsbijstand 2008 van de Commissie Metatoets en de nieuwe wegen die de advocatuur en de Raad met elkaar moeten inslaan. Ook komen in interviews ontwikkelingen op het terrein van de asielrechtsbijstand, de nieuwe Wet beëdigde tolken en vertalers en de Wet schuldsanering natuurlijke personen aan bod. Tussen de interviews door vindt u informatie over het Juridisch Loket en nieuwsberichten. Wij hopen dat het geheel de ontwikkelingen in een goed perspectief plaatst. Raad voor Rechtsbijstand, mr. P.J. Biesheuvel Voorzitter

7 Fusie Raden voor Rechtsbijstand

8 In 2008 is de bestuurlijke centralisatie van de vijf Raden voor Rechtsbijstand voorbereid. Deze fusie heeft vorm gekregen doordat via een personele unie voor alle Raden per 1 februari 2009 één en hetzelfde bestuur is benoemd. De tweekoppige directie van de nieuwe organisatie wordt gevormd door Peter van den Biggelaar (directeur Stelsel) en Jan Wijkstra (directeur Bedrijfsvoering). De Raad heeft een centraal kantoor met 35 medewerkers ingericht aan het Jaarbeursplein 15 in Utrecht. Op centraal niveau zijn ondersteunende en uitvoerende taken ondergebracht: ICT, financiën, beheer, HRM, onderzoek, beleidsontwikkeling, communicatie, inschrijven van advocaten en mediators, beroep en kwaliteit. Het bestuur bestaat nu uit negen personen die zijn gerekruteerd uit de voorzitters en de leden van de vijf Raden. Het aantal bestuursfuncties is hierdoor verminderd van 45 naar 9. De Raad staat na de fusie onder voorzitterschap van de heer mr. P.J. (Pieter Jan) Biesheuvel (Raad Den Haag). De andere bestuursleden zijn: Mw. dr. S. (Sandra) van Thiel, lid (Raad Den Haag); Mw. mr. W.M.C (Wil) de Vrey-Vringer, vicevoorzitter (Raad s-hertogenbosch); Prof. mr. J.M. (Maurits) Barendrecht, lid (Raad s-hertogenbosch); Mr. J.H. (Jeroen) Brouwer, lid (Raad Arnhem); Mr. J. C. (Joost) van Dijk, lid (Raad Amsterdam); J.A. (Arnold) Gerritsen, lid (Raad Arnhem); Drs. L.J. (Ren) Sluis, secretaris (Raad Amsterdam); Drs. R. (Rob) de Rooij RA, penningmeester (Raad Leeuwarden). De fusie van de Raden werd op vrijdag 30 januari 2009 gemarkeerd in een bijeenkomst met alle medewerkers, in aanwezigheid van staatssecretaris van Justitie mr. N. Albayrak. Helaas gaat een proces van bestuurlijke vernieuwing onvermijdelijk gepaard met afscheid nemen. Aan de Raadsleden die niet per 1 februari 2009 in de landelijke Raad zijn benoemd, is op hun verzoek eervol ontslag verleend. Ook werd afscheid genomen van Frans Ohm en Jan van Dijk, die leiding hebben gegeven aan de Raden in Amsterdam en Den Haag. Als gevolg van de fusie vervielen de functies van vijftien mede werkers. Op deze plaats past een heel oprecht woord van dank voor de bijdrage die al deze mensen aan de organisatie van de gesubsidieerde rechtsbijstand hebben geleverd. 7

9 Linkerpagina van links naar rechts: mr. P.J. (Pieter Jan) Biesheuvel, voorzitter; drs. R. (Rob) de Rooij RA, penningmeester; mw. dr. S. (Sandra) van Thiel, lid; mr. P.J.M. (Peter) van den Biggelaar, directeur Stelsel; mw. mr. W.M.C (Wil) de Vrey-Vringer, vicevoorzitter; drs. L.J. (Ren) Sluis, secretaris

10 Rechterpagina van links naar rechts: mr. J. C. (Joost) van Dijk, lid; prof. mr. J.M. (Maurits) Barendrecht, lid; drs. J. (Jan) Wijkstra, directeur Bedrijfsvoering; mr. J.H. (Jeroen) Brouwer, lid; J.A. (Arnold) Gerritsen, lid

11 Jan Wijkstra Raad voor Rechtsbijstand mag afgerekend worden op prestaties Stevige ambities, transparante doelen

12 In 2007 werd de knoop doorgehakt de vijf Raden voor Rechtsbijstand zouden opgaan in één centrale organisatie. In 2008 is het grootste deel van deze klus geklaard. En met succes: iedereen zit op de plek waar hij moet zitten, aldus directeur Bedrijfsvoering Jan Wijkstra. Nu in 2009 is de tijd gekomen om vooruit te kijken. Om in alle openheid ambities te formuleren, doelen te stellen. En om die te halen natuurlijk. Ons schip ligt op koers. Vorig jaar zei ik dat het schip de walkant had verlaten. Om in hetzelfde beeld te blijven: we hebben de havenmond verlaten en stomen op naar volle zee! Van vijf Raden naar één Raad voor Rechtsbijstand: een grootscheepse, met strakke hand geleide operatie. In 2007 werd de nieuwe organisatie in de grondverf gezet, in 2008 en de eerste maanden van 2009 volgde de laatste laklaag. Nu, medio 2009, is het tijd voor de inrichting, de finishing touch. Aldus Jan Wijkstra, directeur Bedrijfsvoering van de Raad en verklaard liefhebber van metaforen. Wijkstra begeleidde als projectleider Uitvoering en directeur van de Arnhemse Raad de fusie in 2007 en Eind vorig jaar kwam hij samen met Peter van den Biggelaar, directeur Stelsel, aan het roer te staan van de nieuwe organisatie. Hij blikt terug op de voorbije twee jaren. Als je me vraagt of ik tevreden ben, zeg ik volmondig ja. De winkel is open gebleven gedurende de fusie en de kwaliteit van onze dienstverlening heeft daar niet onder geleden. De voordelen van de operatie lijken nu al tegen de nadelen op te wegen. Het over en weer leren van elkaar krijgt al zijn beslag. De lijnen van het besluitvormingsproces zijn korter en we doen minder dubbel werk. Leun ik nu dan ook rustig achterover? Nee. Verre van. De enorme druk van de implementatiefase is nu weliswaar achter de rug, maar we zijn er nog lang niet. Ik zeg altijd: het schip is uitgevaren en heeft de volle zee bereikt. Het ligt mooi op koers. En misschien is zelfs al een beetje land in zicht. Maar we zijn nog niet waar we willen zijn. Open en eerlijk Duidelijke taal: het doel is nog lang niet bereikt. Dat kan ook haast niet anders, want de doelen van de Raad voor Rechtsbijstand zijn ambitieus. Zeer ambitieus. In het ondernemingsplan dat in oktober 2008 het licht zag, stelt de Raad open en eerlijk waar ze naartoe wil. En stelt zich daarmee kwetsbaar op, want ook de zogeheten kritische succesfactoren worden zonder aarzeling geopenbaard. Wijkstra: Transparantie, transparantie en nog eens transparantie. Dat staat bij ons voorop. Openheid is misschien wel het belangrijkste aspect van good governance. En goed bestuur staat bij ons als publieke organisatie hoog in het vaandel. We willen als Raad voor Rechtsbijstand transparant zijn richting onze klanten, dan doel ik zowel op burgers en advocaten als op de ketenpartners. Maar we willen ook intern transparant zijn. Richting onze eigen medewerkers dus. Bij dat streven past volledige openheid over doelen, prestaties en tekortkomingen. 11

13 12 Sneller en slimmer Vier kernambities, tien kritische succesfactoren en een veelvoud aan prestatie-indicatoren. Transparant is het ondernemingsplan zeker. Maar aan welke factoren hecht Wijkstra de meeste waarde? Met andere woorden: welk aspect is écht cruciaal voor het welslagen van de Raad voor Rechtsbijstand? De doorloopsnelheid, antwoordt Wijkstra zonder aarzelen. Die bepaalt alles. Uit de baaierd aan activiteiten is dat de meest essentiële factor. De doorlooptijd bepaalt voor een groot deel hoe klanten de kwaliteit van onze dienstverlening ervaren. Dat bleek vorig jaar ook uit de licht tegenvallende resultaten van het klanttevredenheidsonderzoek (KTO). De doorloopsnelheid was te laag. We zaten op het randje, of eigenlijk net daaronder. De slechte score voor de doorloopsnelheid haalde het gemiddelde cijfer enorm omlaag. Terecht hoor, begrijp me niet verkeerd, maar op de zachte factoren denk aan communicatie, klantgerichtheid, bereikbaarheid scoorden we een dikke zeven. Dat haal je niet zomaar even. Direct in het verlengde van de doorloopsnelheid ligt de doelstelling van uniformering van werkprocessen. Dat verwacht de omgeving ook echt van ons! Andere toppers zoals Wijkstra de voornaamste succesfactoren omschrijft, zijn de bereikbaarheid van het recht voor de burger (een van de vier ambities van de Raad voor de Rechtsbijstand), de mate waarin stakeholders én medewerkers van de Raad zelf betrokken worden bij het beleid, en de manier waarop de Raad erin slaagt de efficiencytaakstelling van tien procent door te voeren. Dat betekent dat we de zaken slimmer moeten aanpakken. Meer werk met dezelfde mensen verrichten, of hetzelfde werk met minder mensen. De fusie draagt daar zeker toe bij. Het is geen onoverkomelijke taakstelling in mijn ogen. De doorlooptijd bepaalt voor een groot deel hoe klanten onze dienstverlening ervaren Klanten en partners Het woord klanttevredenheidsonderzoek (KTO) is gevallen. Zo n KTO is een methode om te toetsen of een publieke organisatie als de Raad voor Rechtsbijstand haar werk goed doet. Een belangrijke methode, dat zeker, maar dan moet het begrip klant wel duidelijk gedefinieerd zijn. Wij hebben gezegd: we zijn er in principe voor de burger met een rechtsvraag. Dus dat is onze klant. Simpel. Daarnaast hebben we natuurlijk partners. Ketenpartners, stakeholders, denk aan advocaten, mediators, het Juridisch Loket. Dat noemen we dan het werkveld. Tot slot zijn er de relaties met het beleidsveld. Met partijen als het ministerie van Justitie en de gerechten. Maar de klant, de burger dus, staat te allen tijde centraal. Die moet als eerste tevreden zijn over onze service, aldus Wijkstra. De Raad voor Rechtsbijstand heeft voor elk van de doelgroepen een specifiek communicatiebeleid ontwikkeld. Ook hier geldt weer: transparantie boven alles. Waar het werkveld vooral via de website, persberichten en mailings benaderd wordt, en het beleidsveld via directe afstemming, overleg, congressen en symposia, daar speelt de website voor de burger een allesoverheersende rol. We willen dat onze producten helder zijn voor de burger. Voorlichting is dus essentieel. In de eerste plaats natuurlijk via het Juridisch Loket. Maar we willen ook duidelijker op de site gaan uitleggen wat de klant in bepaalde situaties van ons kan verwachten. Maar: we wijzen de mensen ook op hun eigen verantwoordelijkheid. Ook zij hebben hun verplichtingen. Transparantie betekent ook: geen cryptisch taalgebruik. Geen juridisch jargon. Leesbaarheid.

14 Dus gaan we formuleringen rond afwijzingen herzien. Met als doel: minder bezwaarprocedures. En die bezwaarprocedures zelf moeten we proberen in te korten. Dat is óók transparantie. Ten slotte willen we de burger in 2010 voorzien van een heldere en duidelijke uitleg van het juridische stelsel. Ook wij kunnen bijdragen aan de kabinetsdoelstelling van een meer proactieve overheid. Korte en lange termijn Zo helder en duidelijk als de doelen en de aanpak van de Raad voor Rechtsbijstand op korte termijn zijn, zo moeilijk is het om de toekomst op langere termijn te voorspellen. Wijkstra: Dat heeft te maken met het onvoorspelbare karakter van ons Umfelt, het maatschappelijk kader waarin onze organisatie haar werk verricht. Daar hebben we nauwelijks invloed op, ook al omdat het goeddeels een politiek krachtenveld is. Ik kan wel een aantal mogelijke scenario s schetsen. Ik denk dat de kans groot is dat onze dienstverlening er over een jaar of vijf heel anders uit ziet dan nu het geval is. Dat is vooral het gevolg van de technologische ontwikkelingen. De computer neemt nog meer taken over van de mens. Dat is welhaast zeker. Onze medewerkers gaan zich meer richten op het voorlichten en adviseren. De zogeheten nulde lijn (eigen zoekinspanning van de rechtzoekende op de website) wordt ook vrijwel zeker belangrijker de komende jaren. En als ik kijk naar de klanttevredenheid, dan verwacht ik dat we op termijn overall een ruime voldoende zullen scoren. Een zeven, inclusief de doorloopsnelheid dus. Dat is een prima score. Per slot van rekening zal er altijd spanning zijn tussen het wettelijk kader dat wij uitvoeren en sommige wensen. Some people don t take no for an answer. Die uitdrukking moeten we bij een publieke dienstverlener als de Raad voor Rechtsbijstand altijd in het achterhoofd houden. Nieuws Pilot Advocaat bij politieverhoor De pilot Advocaat bij politieverhoor is sinds 1 juli 2008 in twee politieregio s, Amsterdam-Amstelland en Rotterdam-Rijnmond, uitgevoerd. De pilot houdt in dat advocaten op het politiebureau aanwezig zijn bij het verhoor van verdachten van voltooide levensdelicten. Doel van deze aanwezigheid is dat wordt toegezien op een correct verloop van het verhoor. In Amsterdam-Amstelland en Rotterdam- Rijnmond zijn per 1 juli piketregelingen van start gegaan. Ook zijn in deze regio s speciale verhoorruimten (studio s) ingericht. Advocaten zijn tijdens hun roosterdienst 24 uur per dag beschikbaar. Uitgangspunt is dat zij binnen een half uur na melding vanuit de piketcentrale op het politiebureau arriveren om de verdachte bij te staan. De pilot duurt twee jaar, tot 1 mei 2010, en wordt begeleid en geëvalueerd door onderzoekers van de Erasmus Universiteit Rotterdam. 13

15 De regio s aan het woord

16 Janny Lubbers, regiomanager Arnhem Ik ben een tevreden mens als het geheel de nieuwe centrale Raad voor Rechtsbijstand meer is dan de som der delen. Als er een bepaalde synergie ontstaat. En als we zowel naar buiten als naar binnen sterk zijn. De klant staat voor mij altijd en overal op de eerste plaats. En dat moet iedereen binnen de Raad voor Rechtsbijstand uitstralen. Dus geen protectionisme van de regio meer. Als mensen mij vragen: Wat doe je voor onze regio?, zeg ik altijd: Niets. Ik werk voor de Raad voor Rechtsbijstand. Niet voor het regiokantoor. Piet Huisman, regiomanager Leeuwarden De fusie is goed voor de organisatie. Het moet leiden tot meer efficiency. En meer eenduidigheid. Dat kan allebei beter. Maar tegelijk bestaat het gevaar dat er meer bureaucratie optreedt. Vooral bij relatief kleine, onbelangrijke processen. We moeten ervoor waken dat we niet voor elk wissewasje een uitgebreid besluitvormingsproces doorlopen. Maar als iedereen zich aan de gemaakte afspraken houdt, is er geen reden tot zorg. Herman Peters, regiomanager s-hertogenbosch Na woorden komen daden. In die fase zitten we nu. De organisatie staat, nu kunnen we ons concentreren op de producten en diensten die van ons verwacht worden. Dat is heerlijk om te doen. Ik hoop en denk dat we als regiomanager ruimte hebben om onze eigen accenten te plaatsen in dat proces. Juist dan komt het van elkaar leren ook echt van de grond. Dan maak je elkaar sterker. Deze ontwikkelingen geven de medewerkers, waaronder ikzelf, energie. Klaas Kamphuis, regiomanager Amsterdam We hebben een moeilijke tijd achter de rug. Veel mobiliteit in de formatie, veel ziekteverzuim. Je kunt nog zulke mooie plannen maken, maar dáár heb je weinig invloed op. We hadden moeite om de advocatuur te bedienen. Ik denk dat het nu op de rails staat. We kunnen sturen op resultaat. Op productie en kwalitatief goede dienstverlening. Mijn persoonlijke doel is een prettige werkomgeving creëren. Dan komt de rest vanzelf, daar ben ik van overtuigd. Zeker als de regio s elkaar versterken. Patrick Buijs, regiomanager Den Haag Heel 2008 stond in het teken van de fusie. Naarmate het moment van de fusie dichterbij kwam, begon het steeds meer te leven. In de meeste gevallen positief, maar af en toe toch ook met een weemoedig gevoel. Het gevoel van samen de schouders eronder is na 1 februari 2009 de echte fusiedatum eigenlijk alleen maar toegenomen. Dat geldt voor de medewerkers van het kantoor in Den Haag, maar zeker ook voor mij als regiomanager. Het is een uitdaging om ook buiten het eigen kantoor te kijken en de organisatie als geheel sterker te maken. Op de foto van links naar rechts: Janny Lubbers, Piet Huisman, Herman Peters en Klaas Kamphuis. Patrick Buijs was verhinderd tijdens het maken van de foto. 15

17 Van links naar rechts: Peter van den Biggelaar, Harm Gelderloos, Jan van der Burgh en Lotje van den Puttelaar Raad in gesprek met (sociale) advocatuur en verzekeraars Pleidooi voor nog meer samenwerking

18 De toegang tot het recht voor minder draagkrachtige burgers moet goed geborgd zijn; dat is een gemeenschappelijk belang. Dat klinkt heel plausibel, maar het moet nog wel worden waargemaakt. Een aantal van de strategische partners van de Raad, maar ook de verzekeraars die belangrijke spelers zijn op het erf, geven samen de rechtsbijstand handen en voeten in Nederland. Zij onderstrepen die ambitie. Een (nog) intensievere samenwerking geeft de rechtsbijstand in Nederland een positieve impuls. Daar zijn alle gesprekspartners het over eens. Directeur Stelsel Peter van den Biggelaar: Dat is belangrijk als krachtig signaal richting alle partijen die met rechtsbijstand van doen hebben. Voor de ketenpartners rest bovendien de uitdaging om de komende tijd meer met minder te doen. De gesprekspartners zijn best bereid kritisch naar elkaar te kijken en te reflecteren op het functioneren van de rechtsbijstand, aldus Van den Biggelaar. We zijn in staat om goede voorstellen te ontwikkelen. Een heldere conclusie is dat betere afstemming en regie binnen de keten onmiskenbaar leidt tot een betere aanpak en verlaging van kosten. Maar zonder verlies van kwaliteit en zelfs met perspectief op beter. Burgers De omvorming van de Rechtsbijstand, het terugbrengen van vijf organisaties naar één, is een feit. Van den Biggelaar: Natuurlijk was 2008 een cruciaal jaar, feitelijk zijn we pas kort bezig om met de vernieuwde structuur de rechtsbijstand een impuls te geven. Daarbij gaat het ons niet om het instituut Raad voor de Rechtsbijstand, het gaat ons om de burgers die goed geholpen moeten worden. Daarom moet je juist in een tijdperk van bezuinigingen en andere bedreigingen, met alle spelers daarover in gesprek blijven. Dat gebeurt nu letterlijk in een gesprek van Van den Biggelaar met Lotje van den Puttelaar, waarnemend Deken van de Nederlandse Orde van Advocaten, Jan van der Burgh, adjunct-directeur DAS Rechtsbijstand, en Harm Gelderloos, advocaat en bestuurslid van de Vereniging Sociale Advocatuur Nederland. Ze zijn het eens met de visie van Van den Biggelaar, die rechtsbijstand beschouwt als een groot goed dat bijdraagt aan de democratische en beschaafde samenleving die we willen zijn. Dat moet je vervolgens goed organiseren, met maatwerk via internet zoals Rechtwijzer, het Juridisch Loket, helpdesks en noem maar op. Ook een relatief recente ontwikkeling als mediation past daarin. De burger moet makkelijk een keuze kunnen maken. Het blijft mensenwerk, maar we beseffen ook dat de dienstverlening snel en efficiënt moet zijn. We kunnen het proces nog verder vereenvoudigen. Daar zijn we samen verantwoordelijk voor, aldus Van den Biggelaar. 17

19 18 Partijen werken steeds meer samen aan een oplossing. Het gebruik van mediation, de Rechtwijzer en het Juridisch Loket neemt toe. Maar de noodzaak om een goed stelsel overeind te houden, blijft gehandhaafd. Recht toegankelijk DAS is een commerciële ketenpartner, maar ook daar is de maatschappelijke dimensie van de rechtsbijstand van prominent belang. Van der Burgh: Natuurlijk moeten we het recht toegankelijk houden voor de burger. Dat kan ook via een rechtsbijstandsverzekering. Die kan voor een deel overlappend zijn met het stelsel. Ook Van den Puttelaar is op zich tevreden over de toegang tot het stelsel. Het is goed dat in 2008 fundamenteel gesproken is over het garanderen van die toegang. De basisvoorzieningen moeten blijven bestaan, daar mag niet aan getornd worden. Je moet wel voortdurend de reflectie hebben: gaat het effectief en efficiënt? Het is alleen jammer dat dat nu moet gebeuren met het gehijg van die miljoenenbezuiniging in je nek. Zij juicht verdere samenwerking toe. Wat we minimaal kunnen afspreken is dat we gewoon blijven volhouden om met elkaar te overleggen over hoe we het recht toegankelijk kunnen houden. Bezuinigingen Bij de kabinetsformatie moesten bezuinigingen ruimte scheppen voor nieuw beleid. Ook justitie ontkwam daar niet aan. In het regeerakkoord van 2007 is door de regeringspartijen besloten dat er op rechtsbijstand een bedrag van vijftig miljoen euro moest worden bezuinigd, op een totaal budget van 400 miljoen euro. Van den Biggelaar benadrukt hoe belangrijk het was dat veel betrokken organisaties ieder vanuit hun eigen gezichtshoek argumenten hebben aangedragen tegen aantasting van het stelsel. Je kunt het recht ook toegankelijk houden voor de burger via een rechtsbijstandsverzekering Gezamenlijk optreden kan helpen, zeker als bezuinigingen de verkeerde kant op lijken te gaan. Het is een krachtig statement richting Den Haag. We maken dan ook helder wat er kan, maar ook wat er niet kan. Van den Puttelaar: Misschien dat wij als ketenpartijen wel meer winst kunnen behalen dan het bedrag dat ons wordt opgelegd. Er zijn voldoende terreinen waar wat te halen valt. Vaak staan we als advocaten juist tegenover de overheid. In zeventig procent van de rechtszaken is de overheid tegenpartij. Dat is dezelfde overheid die steeds meer wetten maakt en strafbaarstellingen creëert voor maatschappelijke problemen. De stijging van de kosten van de rechtsbijstand zijn daaruit te verklaren. Het beleid om jongeren sneller naar de strafrechter te brengen, is een andere kwestie die Van den Puttelaar aan de orde stelt. Heeft dat wel minder ongewenst gedrag tot gevolg? Misschien creëer je eerder een nieuw probleem dan dat je een ander oplost. De oplossing is om juist met elkaar te kijken hoe je zoiets aanpakt. Oplossing Ook een commerciële verzekeraar als DAS kan, letterlijk, bijdragen aan de financiële positie van de rechtsbijstand. Om te beginnen door vaker de vraag te stellen: bent u verzekerd, heeft u een rechtsbijstandsverzekering? Uit onderzoek blijkt dat 25% van de mensen die in aanmerking komen voor rechtsbijstand, ook een verzekering heeft. Die kunnen in veel gevallen dus ook aanspraak maken op hun verzekering. Dan blijft er dus meer geld over voor anderen. Het houdt het budget zuiver, aldus Van der Burgh. Hij benadrukt een groot voorstander te zijn van regelmatige afstemming tussen de ketenpartners.

20 Ook Gelderloos pleit voor continu overleg tussen de ketenpartners. Zo ben je een factor van belang richting Binnenhof. Je straalt samen uit: het kan anders en wij zoeken samen naar een oplossing. De wetgever zou wel moeten beseffen dat ook zij een belangrijke rol speelt als het om effectiviteit en efficiency gaat. Gelderloos is kritisch. Het lijkt soms zo n trein die maar doordendert. Wij als uitvoerders moeten ons schikken naar wat in Den Haag wordt uitgevonden. Een hartenkreet: doe eens rustig aan en luister goed wat het veld te vertellen heeft. Door continu overleg tussen de ketenpartners ben je een factor van belang richting Binnenhof Vlotter Inderdaad, soms kan het ook bij de Raad vlotter, vindt Gelderloos. Waar het om draait, is meer transparantie en minder bureaucratie. Wat ons betreft moeten we vlot duidelijkheid hebben vanuit de Raden. Geef die zekerheid sneller, dan kunnen we ons werk doen. Gelderloos is helder over de verwach tingen. Wij verwachten dat de medewerkers van de Raad een spirit vertonen die je nu ook wel ziet. Gemotiveerde medewerkers, dwars door de kolom heen. Mensen die geen drempels opwerpen maar samen met ons procedures soepel willen afwerken. En een iets proactievere houding zorgt ervoor dat als er struikelgevallen zijn, je die vlotter oplost. Aan een vlotte afwerking kan zowel aan de kant van de advocatuur als die van de Raad gewerkt worden. Nieuws Bezuinigingsmaatregelen in 2008 In 2007 heeft de regering bekend gemaakt 50 miljoen euro op de gesubsidieerde rechtsbijstand te willen bezuinigen. De Tweede Kamer had echter grote reserves tegen deze plannen. Om die reden is in 2008 slechts een tweetal maatregelen doorgevoerd. De eerste is dat op toevoegingen die na 1 juni 2008 op ambtshalve last zijn afgegeven, geen vergoeding meer voor administratieve lasten wordt betaald, omdat bij dit proces de advocaat voor het verkrijgen van de toevoeging praktisch geen werkzaamheden hoeft te verrichten. Verder werd de hoogte van het voorschot dat de Raad aan advocaten kan verstrekken, met 25 procent verminderd. De Raden hebben voor advocaten die niet aan de voorschotregeling willen deelnemen, een tweewekelijkse betaling geïntroduceerd. Dit heeft erin geresulteerd dat een behoorlijk aantal advocaten de overstap heeft gemaakt naar de tweewekelijkse betaling. In enkele individuele gevallen is maatwerk geleverd door de hoogte van het kwartaalvoorschot in 2008 in stappen af te bouwen. 19

21 20 We beseffen dat het soms best ingewikkeld is en dat ook advocaten zich wel eens schuldig maken aan een afwachtende houding. We moeten aan beide kanten ingesleten bureaucratische procedures zien te vermijden. Daar moeten we de hele advocatuur nadrukkelijk bij betrekken. Van den Biggelaar: We hebben nog wel tijd nodig om de zaak helemaal op orde te brengen, we zijn een organisatie in ontwikkeling. We beseffen dat bij toewijzingen het nog wat sneller kan, maar vijf à zes dagen heb je altijd nodig om eerst de check te doen bij het GBA en daarna bij de Belastingdienst. Van den Biggelaar beseft dat er binnen de Raad op een aantal punten nog beter en vlotter geacteerd kan worden. Als Raad kunnen we niet alles wegpoetsen, wel kunnen we problemen verminderen. Gesubsidieerde rechtsbijstand heeft een positief imago en dat moeten we koesteren. Als ketenpartners moeten we elkaar scherp houden. De kwaliteit kan en moet hoger. We controleren niet om het controleren. We moeten met elkaar iets bedenken om die balans te vinden. Juiste evenwicht De waarnemend deken stelt dat er nog altijd voldoende advocaten zijn die bereid zijn om rechtsbijstand te verlenen in toevoegingszaken. Maar we moeten er wel voor zorgen dat we deze groep kunnen behouden. Natuurlijk moeten deze advocaten kwaliteit leveren, maar wij kunnen hen niet overvragen. Veel specialismen kennen inschrijfvoorwaarden, denk aan strafrecht, BOPZ en asielrecht. Van advocaten wordt verwacht dat zij zich jaarlijks op dit terrein verder bekwamen. Hun werk wordt regelmatig bemoeilijkt omdat bijvoorbeeld in het strafrecht vaak sprake is van extra bewerkelijke zaken waarbij advocaten het hemd van het lijf wordt gevraagd waarom zij bepaalde werkzaamheden hebben verricht. Bovendien is de vergoeding in een aantal zaken te laag. Advocaten moeten kwaliteit leveren, maar we kunnen hen niet overvragen Zij geeft een voorbeeld. In gevallen van TBS moet je toch regelmatig je cliënt opzoeken, maar dat wordt eigenlijk niet vergoed. Gelderloos zoekt ook naar een balans tussen de toegevoegde advocatuur en de betalende advocatuur. Hij beaamt de gedachte dat speciale gevallen, denk aan de TBS advocatuur, misschien wel een ander tarief behoren te krijgen. Werken met een gedifferentieerd tarief kan een optie zijn, op het gevaar af dat je het ingewikkeld maakt. Ik heb er geen behoefte aan om het hele puntenstelsel tegen het licht te houden, maar zaken zoals echtscheidingen kosten heel veel tijd en worden te laag gewaardeerd. Ook bij DAS wordt gezocht naar het juiste evenwicht. Hoe stimuleer je differentiatie, zorg je dat voldoende zaken snel afgewikkeld worden zodat ze niet veel kosten, maar bewaar je toch de kwaliteit van je diensten? Wij als verzekeraars weten intern dat we over een heel jaar genomen ook zaken oppakken die heel bewerkelijk zijn en waar de eigen juristen veel tijd aan besteden of die door externe advocaten met hoge externe kosten worden behandeld. Die compenseren we dan met relatief eenvoudige zaken. Transparantie Transparantie is voor de Raad niet alleen een modewoord, benadrukt Van den Biggelaar. Het recht is er niet om het mensen moeilijker te maken, maar juist rechtvaardige behandeling te vergemakkelijken. Dat lijkt soms zo wel te zijn, verzucht Van den Puttelaar. Het recht is ingewikkeld en dat vraagt om expertise. Laten we mijnenvelden en valkuilen vermijden.