Kees+(C.J.) Camphuysen¹,² & Martin Gray ³. 'CSR Consultancy, Ankerstraat 20, 1794 BJ Oosterend, Texel; 94 Korte bijdragen 1998

Maat: px

Weergave met pagina beginnen:

Download "Kees+(C.J.) Camphuysen¹,² & Martin Gray ³. 'CSR Consultancy, Ankerstraat 20, 1794 BJ Oosterend, Texel; 94 Korte bijdragen 1998"

Elke ten Wolde
8 jaren geleden
Aantal bezoeken:

1 Bottlenosed Whale Hyperoodon ampullatus and close to the coast were 94 Korte bijdragen 1998 Opmerkelijke aantallengrote walvissen in de GroenlandZee, zomer 1998 Remarkable numbersof large whales in the Greenland Sea, summer 1998 Kees+(C.J.) Camphuysen¹,² & Martin Gray ³ 'CSR Consultancy, Ankerstraat 20, 1794 BJ Oosterend, Texel; 2 Nederlands Instituut voor Onderzoek der Zee, postbus 59, 1790 AB Den Burg, Texel: Rue, North Ronaldsay, Orkney, Scotland During the frequent crossings of the Greenland Sea in the 1980s, sailingfrom Iceland Jan past Mayen to Spitsbergen, small numbers of large cetaceans have been observed, including Fin Whale Balaenoptera physalus, Sei Whale B. borealis. Humpback Whale Megaptera novaeangliae. and Sperm Whale Physeter macrocephalus. One of the more abundant offshore was the species frequent sightings of the Minke Whale Balaenoptera acutorostrata. In June 1998, the Greenland Sea was again visited, now sailing from Mykines in the Fceroe Islands past Jan Mayen to Spitsbergen. On the south leg of this trip, between the Fceroe Islands and Jan Mayen, spectacular numbers of Fin Whales and Bottlenosed Whales were seen and three Humpback Whales. Lunge feeding Fin Whales and bubble-netting Humpback Whales were observed at dose range. A sighting of the rare Blue Whale Balaenoptera musculus was thefirst since Plancius Foundation and Ocean Wide Expeditions started their regular visits to these parts of the North Atlantic in the early 1980s. On the northeast leg of the trip, between Jan

) Camphuysen¹,² & Martin Gray ³ 'CSR Consultancy, Ankerstraat 20, 1794 BJ Oosterend, Texel; 2 Nederlands Instituut voor Onderzoek der Zee, postbus 59, 1790 AB Den Burg, Texel: Rue, North Ronaldsay,

2 Sula 12(3) Short notes 95 Mayen and Spitsbergen, smaller numbers of cetaceans were observed, but Hooded Seals and Harp Seals were locally common. Tijdens de oversteek van de Faeroer Eilanden naar Jan Mayen en tijdens het vervolg, van Jan Mayen naar West-Spitsbergen, werden tijdens de wildlife cruise aan boord van het Russische schip Professor Molchanov systematische tellingen uitgevoerd van zeevogels en zeezoogdieren. De reis was onderdeel van het 'noordelijke programma', zoals dat door de Stichting Plancius en later door haar partner Ocean Wide Expeditions al sinds het begin van de jaren tachtig elk jaar wordt uitgevoerd. Het schip vertrok op 12 juni 1998, tegen de avond, van het eiland Mykines aan de westzijde van de Fasroer groep en arriveerde op 14 juni in de loop van de middag op Jan Mayen. In de namiddag Tabel 1. Waargenomen walvisachtigen en robben, juni 1998, Fceroer-Jan Mayen en Jan Mayen-Spitsbergen. Table 1. Cetaceans andpinnipeds observed, June 1998, Fceroe hlands-jan Mayen and Jan Mayen-Spitsbergen. Kleine vinvis/butskop Sei/Minke/Bottlenose 1 grote vinvis large Balaenoptera spec. 5 Blauwe Vinvis Balaenoptera musculus 1 Gewone Vinvis Balaenopteraphysalus physalus 53 Dwergvinvis Balaenoptera acutorostrata 10 Bultrug Megaptera novaeangliae 3 Butskop Hyperoodon ampullatus 62 Witsnuitdolfïjn Witsnuitdolfijn Lagenorhynchus albirostris 13 Bruinvis Phocoenaphocoena 3 ongedetermineerde zeehond unidentifiedpinniped 2 Zadelrob Phoca groenlandica 40 Klapmuts Cystophora cristata 7 van 16 juni werd Jan Mayen vervolgens weer verlaten, om in de nacht van 17 op 18 juni Isfjorden aan de westkust van Spitsbergen binnen te lopen. Tijdens de oversteek stond het weer in het teken van een enorm hoge drukgebied, zich uitstrekkend van het midden van Groenland tot Nova Zembla. Het resultaat was zeer rustig en voornamelijk droog weer en een overwegend gladde zee. De pakijsrand was steeds op zeer grote afstand (tenminste 150 km verder naar het noordoosten). Op ongeveer 100 nautische mijlen (nm; ± 185 km) ten noorden van de Fseroer Eilanden werden in de vroege ochtend van 13 juni 1998 zeven krachtige blaaswolken van grote walvissen aan de horizon opgemerkt. Bij na-

Molchanov systematische tellingen uitgevoerd van zeevogels en zeezoogdieren.

3 96 Korte bijdragen 1998 Sightings of large baleen whales, Prof. Molchanov, June 1998 Figuur I. Ruwe indicatie van de afgelegde route tussen (stippellijn) de Faeroer Eilanden en West Spitsbergen en plots van de waargenomen grote walvissen (grijs= Gewone Vinvis, wit= Blauwe Vinvis, zwart= Bultrug). Figure I. Indication of transect sailed between the Faeroe Islands and Svalbard and plots of sightings of large whales (grey= Fin Whale, white= Blue Whale, black- Humpback Whale). dering bleek het te gaan om een foeragerende groep Gewone Vinvissen Balaenoptera physalus met daar vlakbij een tweetal 'bubble-nettende' (onder water werden luchtbellenbanen losgelaten in een cirkelvorm waarbinnen voedsel kon worden geconcentreerd) Bultruggen Megaptera novaeangliae. Alle walvissen konden goed benaderd worden en de beide Bultruggen gingen onvermoeibaar door met fourageren op minder dan loom van het schip. Vanaf dat moment, totdat Jan Mayen werd bereikt, werden met kleine tussenposen steeds walvissen weer ontdekt, waarbij de Gewone Vinvis de en Butskop

Bultrug). Figure I. Indication of transect sailed between the Faeroe Islands and Svalbard and plots of sightings of large whales (grey= Fin Whale, white= Blue Whale, black- Humpback Whale).

4 Sula 12(3) Short notes 97 Hyperoodon ampullatus de talrijkste soorten waren (Figuur 1, Tabel 1). Op 66 47'N, 7 56'W werd de waamemingenreeks kort onderbroken na het ontdekken van een volwassen Blauwe Vinvis Balaenoptera musculus (13 juni 1998, 16.48u GMT). In tegenstelling tot de talrijke Gewone Vinvissen deed dit dier pogingen zich aan de aandacht van het schip te onttrekken door lang onder water te blijven en steeds dicht onder de oppervlakte van het schip weg te zwemmen. Vlakbij Jan Mayen werd een Bultrug gezien met een krans van Witsnuitdolfijnen Lagenorhynchus albirostris om zich heen. Buitengewoon waren voorts de waarnemingen van Bruinvissen Phocoena phocoena op volle zee (1 exemplaar N, 8 10'W; 2 exemplaren 69 47'N, 8 17'W) op 14 juni Op het resterende transect, tussen Jan Mayen en Spitsbergen, werden nog zo nu en dan walvisachtigen gezien. Opvallender waren de regelmatig voor het schip opduikende Klapmutsen Cystophora cristata en Zadelrobben Phoca groenlandica, zwemmend in volle zee honderden kilometers afstand van het op dichtstbijzijnde pakijs. Buiten de tellingen om werden tenminste 600 Zadelrobben gezien in compacte, verspreide groepen voor de kust van Spitsbergen, eveneens zwemmend in open water. In vergelijking met eerdere waarnemingen in de Groenland Zee is het aantal walvisachtigen opvallend groot (Camphuysen 1993). Blauwe Vinvissen werden tijdens NASS surveys herhaaldelijk gezien, maar vooral ten zuidwesten van Ijsland en maar bij hoge uitzondering in dit deel van het Noord-Atlantische gebied (zie literatuurlijst). De afgelopen twee jaren zijn er ook enkele Blauwe Vinvissen gezien tijdens seismische surveys ten noordwesten van de Schotse Eilanden (Stone 1997, 1998). Het aantal Gewone Vinvissen was slechts vergelijkbaar met de grote concentraties die vaak op oceanische fronten bij Bereneiland worden gezien. Een flink deel van de Butskoppen was onvolwassen, met het daarbij behorende, onstuimige, wat dolfijnachtige gedrag. De waarnemingen zouden kunnen wijzen op een goed reproductief succes in de afgelopen periode. Camphuysen C.J Summer distribution of seabirds and marine mammals in the Greenland Sea, Sula 7(special issue): Christensen Observations of large whales (minke not included) in the North Atlantic and markings of fin, sperm and humpback whales in Rep. Int. Whal. Commn. 30; Clark C.W., Tasker M.L., Ferguson M., Hartley J.P., Fletcher I., Whitehead A., Duff A.A., Appelbee J.F., Pickton C., Spink J., MacDuff-Duncan C., Knight S.J., Walls A.H., Onder A,, Urbanus J. & Buchanan I, Monitoring the occurrence of large whales offnorth and West Scotland using passive acoustic arrays. SPE 37831, prepared for presentation at SPE/UKOOA European Environmental Conference, Aberdeen, April 1997.

In tegenstelling tot de talrijke Gewone Vinvissen deed dit dier pogingen zich aan de aandacht van het schip te onttrekken door lang onder water te blijven en steeds dicht onder de oppervlakte van het

5 98 Korte bijdragen 1998 Clark C.W. & Charif R.A Acoustic monitoring of large whales to the west of Britain and Ireland using bottom-mounted hydrophone arrays, October 19%-September JNCC Report No, 281, Joint Nature Conservation Committee, Aberdeen. Donovan G.P. & Gunnlaugsson T North Atlantic Sightings survey 1987: report ofthe aerial survey officeland. IWC Sc. Comm. Doe. SC/40/O 10, Rep. Int. Whal. Cominn. 39: , Gunnlaugsson T. & Sigurjónsson J NASS-87: estimation of whale abundance based on observations made onboard Icelandic and Faroese survey vessels, IWC Sc. Comm. Doe. SC/41/030, Rep. Int. Whal. Commn. 40: Gunnlaugsson T., Sigurjónsson J. & Donovan G.P Aerial surveys of cetaceans in the Coastal waters of Iceland, June-July IWC Sc. Comm. Doe. SC/39/O 13, Rep. Int. Whal. Commn. 38: ien N Sightings surveys in the Northeast Atlantic in July 1988: distribution and abundance of cetaceans, IWC Sc. Comm. Doe. SC/41/0 4, Rep. int. Whal. Commn. 40: Oritsland T., 0ien N., Calambokidis J., Christensen I., Cubbage J.C., Hartvedt S., Jensen P.M., Joyce G.G., Tellnes K. & Troutman B.L Norwegian whale sightings surveys in the North Atlantic, IWC Sc. Comm. Doe. SC/40/O 9, Rep. Int. Whal. Commn. 39: Rorvik C.J. & Jonsgard A Review of Balaenopterids in the North Atlantic Ocean. In: FAO Mammals in the Seas III. General papers and large cetaceans. FAO Fisheries Series No. 5, vol. III: , Rome. Sigutjónsson J., Gunnlaugsson T., & Payne M. 1989, NASS-87: Shipboard sightings surveys in Icelandic and adjacent waters June-July IWC Sc. Comm. Doe. SC/40/O29, Rep. int. Whal, Commn. 39: Sigurjónsson J., Gunnlaugsson T., Ensor T., Newcomer M. & Vikingsson G North Atlantic Sightings Survey 1989 (NASS-89): Shipboard surveys in Icelandic and adjacent waters, July- August IWC Sc. Comm. Doe. SC/42/021, Rep. int. Whal. Commn. 41: Sigutjónsson J Sightings in the survey Irminger Sea and off Iceland in IWC Sc, Comm. Doe. SC/36/018,Rep, Int. Whal. Commn. 35: , Sigutjónsson J. & Gunnlaugsson T Recent trends in abundance of Blue (Balaenoptera musculus) and Humpback Whales (Megaptera novaeangliae) off West and Southwest Iceland, with a note on occurrenceof other cetacean species. IWC Sc. Comm. Doe. SC/4 l/o 22, Rep. Int. Whal, Commn. 40: Stone C.J Cetacean observations during seismic in JNCC surveys Report No. 228, Joint Nature Conservation Committee, Peterborough. Stone C.J Cetacean observations during seismic surveys in JNCC Report Nature Conservation Committee, Peterborough. No. 278, Joint

SC/40/O 10, Rep. Int. Whal. Cominn. 39: 437-441, Gunnlaugsson T. & Sigurjónsson J. 1990.

Vergelijkbare documenten

Bruinvis langs de Nederlandse kust,

Bruinvis langs de Nederlandse kust, Indicator 12 juli 2013 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt u via deze link [1] bekijken. De bruinvis was eeuwenlang algemeen