zen ^P / van Jansie Bourn

Transcriptie

1 zen ^P / r; van Jansie Bourn r

2 Liedjes bij Veilig leren lezen Leesboekje 1 Leerstofkern Duimeliesie 1. De boom heeft zeven takken 2. In het midden van het bos 3. Er brandt een vuur Leerstofkern De school 4. De weg naar school 5. Op school 6. De school gaat aan Leerstofkern De dierentuin I. Naar de dierentuin 8. Wat gek Leerstofkern Spel en speelgoed 9. In de speeltuin 10. Ik vlieg als een vlinder II. Overal zit iets 12. Hallo, meneer de oppasser Leesboekje 3 Een dag bij Kees en Miep 21. Nog in bed 22. Ontbijt 23. Nou moet je toch eens horen 24. Koek 25. Zuurkool met worst 26. Dag Kees, dag Miep, dag mama Leesboekje 4 Wat gaan we doen? 27. In de bieb 28. In de leeshoek 29. Knutsellied 30. Naar de supermarkt 31. Het autootje 32. Een kijkdoos 33. Mijn papa heeft een strop 34. Ganzenbord Leesboekje 2 Leerstofkern Sneeuwwitje 13. Sneeuwwitje Leerstofkern Naar het bos 14. In het bos is een weg 15. Pfff 16. Door het niemandsdal Leerstofkern In de keuken 17. In de keuken 18. In de keuken is het leuk, he 19. Afwassen Leerstofkern Klein Duimpje 20. Klein Duimpje Leesboekje 5 Wat een pret 35. Ik wil een beest 36. Je bent jarig 37. Poesje 38. Wat eng 39. Op de ijsbaan 40. Jan, de sneeuwman 41. Het lelijke jonge eendje Leesboekje 6 Een mooie boel 42. Bij de bakker 43. De dokter 44. Alles op z'n kop 45. In de tent

3 Leesboekje 7 Circus O-ki-do 46. Ik verhuis 47. Vroeg op de dag 48. In het circus 49. Otto, mijn vriend 50. Lariekoek 51. Leida, de grapheks Leesboekje 10 Het droevige huis 63. Arme vogel Job 64. Wil je wel eens weten 65. De dierenshop 66. Verkleedpartij 67. Bejaardenhuis 68. Jong en oud 69. Smartlap Leesboekje 3 Wat een poppenkast 52. Bah, wat een weer 53. Woensdagmiddag in de regen 54. Kijk daar, de poppen van de poppenkast 55. Jan Klaassen en Katrijn 56. Rommellied 57. In de poppenkast 58. Kikkerlied Leesboekje 9 Doornroosje 59. Wie kent het sprookje? 60. Het kasteel 61. Doornroosje 62. Altijd wat Leesboekje 11 De gelaarsde kat 70. Hoei, wat een woei 71. De molen 72. De markies van Karabas 73. De sprookjes verkeerd Leesboekje 12 Daan en Marieke 74. De lift 75. Mevrouw De Vries 76. Rommelruimrocker

4 Voorwoord Het is niet verstandig het onderwijs aan jonge kinderen sterk te verbrokkelen. Bijna iedereen is er momenteel van overtuigd dat een strenge vakkensplitsing bij jonge kinderen vervreemdend werkt. De integratie van kleuteronderwijs en lager onderwijs heeft het d66rbreken van dit inzicht alleen maar bevorderd en versneld. Ook organisatorisch zijn er ontwikkelingen te zien die duidelijk maken dat er wel degelijk een belangrijke invloed uitgaat van het kleuteronderwijs op het lager onderwijs. Steeds meer lagere scholen gaan in de onderbouw het werken in hoeken invoeren. Deze werkwijze is in de kleuterscholen al jaren gangbaar. Verder is in het lager onderwijs ook een herwaardering van het spel waar te nemen. Het spel gaat met name in de onderbouw van de lagere school een belangrijkere plaats innemen dan tot nu toe het geval was. De breuk tussen kleuteronderwijs en lager onder wijs wordt daardoor minder nadrukkelijk. Caesar schrijft in de handleiding bij de leesmethode Veilig leren lezen over dit onderwerp ondermeer het volgende:,,het mag als bekend worden verondersteld, dat uit didactisch oogpunt beschouvvd het niet gewenst is in het onderwijs aan jonge kinderen een strenge vakkenscheiding door te voeren. Het werken met leerstofkernen is dan ook vrij algemeen. Rondom een centrale leerstof worden de verschillende activiteiten geconcentreerd. Wereldorientatie, lezen, taal, schrijven, tekenen, zang en eventueel ook rekenen en lichamelijke oefening kunnen worden opgenomen in een groot geheel. Het werken met leerstofkernen is niet zo eenvoudig als misschien op het eerste gezicht lijkt, omdat de aard van elk vak bepaalde eisen stelt aan de volgorde van de leerstof. Als de betreffende leerkracht er niets voor,,voelt", zal het werken met leerstofker nen op een mislukking uitlopen. Het vereist nogal wat initiatief van de leerkracht, maar als dat aanwezig is, wordt een klaslokaal een,,levend stukje wereld" waar het kind zich thuis voelt en waar het zich naar hartelust kan ontvvikkelen. Of een leerstofkern werkelijk de aandacht van de leerlingen gaande weet te houden, hangt voor een groot gedeelte af van de leer kracht. Bij de opzet van de methode Veilig le ren lezen is de stof zo gekozen, dat zij er zich in het algemeen toe leent te worden verwerkt in leerstofkernen..." (Handl. 1, p. 59). De mogelijkheid om zang op te nemen in het geheel van leerstofkernen is door de uitgave van liedjes bij Veilig leren lezen duidelijk vergroot. Wim Schelling, werkzaam als muziekconsulent, heeft liedjes geschreven die aansluiten bij de onderwerpen die in de twaalf leesboekjes van de methode aan de orde zijn. Zo is er bijvoorbeeld een liedje voor het prille be gin van het leren lezen waarin het woord,,boom" centraal staat. Voor iedere fase van het leren lezen is er nu een aantal liedjes, speciaal geschreven voor gebruik bij de methode Veilig leren lezen. Het is niet de bedoeling geweest van de auteur om hiermee een muziekmethode te maken voor de onderbouw. De liedjes zijn geschreven om het onderwijs te verlevendigen met liedjes die aansluiten bij de onderwerpen die op een bepaald moment centraal staan. De kinderen moeten het zingen van de liedjes ervaren als een prettige, vrolijke activiteit, als een plezierige afwisseling van de vaak inspannende leesactiviteiten. Deze bundel kan echter niet vervangend zijn voor een muziekmethode. De au teur benadrukt dat de muzikale vorming van kinderen niet voldoende wordt gewaarborgd, louter en alleen door het zingen van de liedjes uit deze bundel. Wel kan deze uitgave ertoe bijdragen het muziekonderwijs inhoudelijk geslalte te geven. Daartoe geeft de auteur bij ieder lied allerlei suggesties voor aansluitende expressie-aktiviteiten.

5 Het pakket,,liedjes bij Veilig leren lezen" bestaat uit drie onderdelen: een liedbundel en twee muziekcassettes. De totale speelduur van de muziekcassettes is een uur en vijftien minuten. Op de eerste muziekcassette staan de lied jes bij de leesboekjes 1 tot en met 5 (de liedjes 1-41), op de tweede cassette staan de liedjes bij de leesboekjes 6-12 (de liedjes 42-76). De plaats van de liedjes op de muziekcassette is niet aangegeven door middel van de teller op de cassetterecorder. Deze tellers zijn namelijk niet gestandaardiseerd; ze verschillen tussen de merken onderling. Een dergelijke aanduiding zou alleen maar verwarrend werken. Op de muziekcassette wordt wel voor elk liedje de titel en het nummer van het liedje gezegd. De nummering van de liedjes op de cassettebandjes correspondeert met de nummering in deze liedbundel. Hierdoor zijn de liedjes toch eenvoudig op de cassette op te zoeken. Wat is nu de functie van de cassettebandjes? De voornaamste functie is de kennismakingsfunctie. Door het beluisteren van het lied op het cassettebandje kan de leerkracht, ook de minder muzikale leerkracht, snel de melodie leren kennen. Ditzelfde geldt uiteraard voor de kinderen. Het is uitdrukkelijk niet de bedoeling van de auteur cassettes aan te bieden om kinderen bij het afspelen mee te laten zingen. Vanuit muziekdidactisch oogpunt bezien is dit niet gewenst. Met opzet is de begeleiding van de liedjes eenvoudig gehouden. Het is na melijk mogelijk om met eenvoudige instrumentjes de liedjes te begeleiden, ook in de klas. Tenslotte is een woord van dank op z'n plaats. Allereerst aan het Amersfoorts Jeugdkoor o.l.v. Wim Sweers. De leden van dit koor hebben veel vrije tijd gei'nvesteerd om de opnames van de liedjes te doen slagen. Verder aan Wim Sweers voor de coordinate van werkzaamheden en de medewerking aan deze liedbundel, en aan Karin van Tongeren en Marijke Sweers die samen met Wim Schelling als solisten de zang verzorgden. Zonder het aanstekelijke enthousiasme van Wim Schelling zou deze uitgave er echter niet gekomen zijn. De uitgever hoopt dat de kinderen en hun leerkrachten er veel plezier aan zullen beleven. Huub Lucas didactisch medewerker bij Uitgeverij Zwijsen.

6 1. De boom heeft zeven takken <++ Een boom uitbeelden. Naar aanleiding van het liedje kan men enkele kinderen een boom laten uitbeelden. De andere kinderen zingen eerst het lied. Als het lied is afgelopen, imiteren ze de wind door heel hard te blazen. Als de wind opsteekt, gaan de bomen bewegen en beginnen ze te kraken. ^<^^p:--.:-r^m Het eerste vvooid dat de kinderen leren in de methode Veilig leren lezen is: boom. Het kunnen lezen van dat woordje is voor de kinderen een hele ervaring. Om die reden is er in deze bundel een liedje opgenomen over een boom. Een eenvoudige bordtekening kan het lied illustreren. Op het bord wordt een boom met zeven takken getekend. Door in de tekening ook andere dingen op te nemen kan het lied verder worden uitgebreid. Ook kan men de kinderen zelf nieuwe koepletten laten bedenken. Zo zouden bijvoorbeeld de volgende koepletten kunnen Geluiden nadocn. In de boom kun je verschillende geluiden horen: takken kraken, vogeltjes fluiten, blaadjes ritselen door de wind, rupsen eten van de blaadjes. Op een afgesproken teken imiteren de kin deren of een van hen een bepaald geluid. Op een ander teken is iedereen meteen weer stil. Bij geluidsspelletjes is het van belang dat ieder zich aan de afspraken houdt. Dus: bij het afgesproken teken stoppen de kinde ren meteen met het maken van het geluid. ontstaan: De boom heeft zeven De boom heeft zeven De boom heeft zeven De boom heeft zeven De boom heeft zeven De boom heeft zeven Enzovoort takken. blaadjes wortels. rupsen. nestjes. vogels.

7 Liedje 1 i de boom heeffc ze -ven tak-ken fe4 S tel E ze eens

8 2. In het midden van het bos Het liedje,,in het midden van het bos" is geschreven naar aanleiding van de tekening op de bladzijden 4 en 5 van leesboekje 1 van Veilig leren lezen. De woorden van de eerste leerstofkern - boom, roos, vis, vuur, mus, pirn - komen alle zes in de tekst voor. Bij de introductie kan de leerkracht een lied zingen en kijken de kinderen in nun lees boekje of ze op de tekening alles zien wat er gezongen wordt. Spel met woordstroken. Als de kinderen het lied goed kennen, kan het volgende spel worden gespeeld. Voor de klas komen zes kinderen. Ieder kind krijgt een klassikale woordstrook. De andere kinderen zingen het lied. Als de kinderen het woord 'boom' zin gen, steekt het kind met de woordstrook 'boom' deze in de hoogte. Wat hoor je in het bos? In het bos, waarover ons liedje gaat, kun je allerlei geluiden horen. Op een afgesproken teken imiteren de kinderen of een van hen een bepaald geluid. Op een ander teken is iedereen meteen weer stil. Bij geluidsspelletjes is het belangrijk dat iedereen zich aan de afspraken houdt. Dus: bij een afgesproken teken stoppen alle kinderen meteen met het maken van het geluid. Dit geconcentreerd luisteren en op een afgesproken teken stil zijn, is ook van wezenlijk belang bij auditieve analyse-, synthese- en discriminatie-oefeningen zoals die bij het leesonderwijs gegeven worden. Klankspel. Hiervoor gebruiken we de woordstroken. De leerkracht of een van de kinderen steekt een woordstrook omhoog, bijvoorbeeld: vuur. De kinderen maken dan het geluid van het knetteren van het vuur (bijvoorbeeld door een stukje papier in elkaar te frommelen). Wie kan een bepaald geluid het best imite ren? Laat de kinderen goed naar elkaar luisteren. Ook andere geluiden die je in het bos hoort, kunnen geimiteerd worden. De kinderen mogen raden waar dit geluid bij hoort. Ademoefening. Bij een zingen van een lied is een goede ademhaling, op de juiste plaatsen binnen het lied, nodig. We oefenen de ademhaling spelenderwijs.,,in het bos ruik je een lekkere dennegeur. Ruik allemaal maar eens. Adem die geur langzaam door je neus in (op een teken van de leerkracht) en (op een ander teken) adem je door de mond weer uit... heee" (zuchtend). Dit wordt enige keren herhaald. Ruikend inademen (alsof je de geur van een heerlijke roos opsnuift) heeft een goede middenrifademhaling tot gevolg. Het lied zingen. De leerkracht geeft de goe de begintoon van het lied aan. Op een teken ademt ieder diep de bosgeur in en op het punt waar de inademing stopt, begint men te zingen. Probeer de kinderen op die ene adem te laten doorzingen tot en met het woordje 'vis' aan het eind van de eerste notenbalk. Daar ademt iedereen opnieuw in en zingt door tot en met het woordje 'is' aan het eind van de tweede notenbalk. Liedbegeleiding. De kinderen kunnen bij het zingen van de woorden boom, roos, vis, vuur, mus, pirn in de handen klappen. De leerkracht kan op de blokfluit de melodie meespelen bij het aanleren van het lied en zodra de klas het lied goed kent, hierbij een eenvoudige tweede stem meespelen. Zie onderaan de pagina hiernaast. 10

9 Liedje 2 in de boom zie ik een mus in de plas een vis bii het vuur is vrouw-tje muis weet je wie dat is y C7 r- dui - me -lies - je Bes I ' het mid-den van het bos zie je nog zcns wat in de boom zie ik een mus in de pan een vis tjiep, tjiep, tjiep en spetter spet weet jij wie dat is? duimeliesje en de roos pirn is op het pad in het midden van het bos hoor je nog eens wat. 11

10 3. Er brandt een vuur In het lied,,er brandt een vuur" komen vijf van de zes woorden uit de leerstofkern,,duimeliesje" voor. Alleen het vvoord 'pirn' ontbreekt. Men kan de kinderen dit zelf laten ontdekken. Voor de klas staan zes kinderen. Ieder kind heeft een wandplaat. De leerkracht zingt het lied. Als een kind het vvoord hoort waarvan het de wandplaat heeft, draait het zich om, zodat de klas die wandplaat niet meer ziet. Tenslotte ziet de klas alleen maar nog de wandplaat van pim. Dat woord komt dus niet in de tekst voor. Om alle woorden in het lied te laten voorkomen, kan men de laatste regel veranderen in:,,pim brengt een rode roos voor Duimeliesje mee". Of:,,Een rode roos brengt Duimeliesje voor Pim mee". Lied aanleren. De suggestie aan de kinderen voor een goede inademing voorafgaand aan de inzet van het lied is:,,we ruiken allemaal de geur van het brandende houtvuur". Probeer steeds op een adem door te zingen tot aan bos, mos, zee, en mee. De ademhalingsplaatsen zijn in dit lied niet door komma's aangegeven, maar door een rustteken in de notenbalk: 7 Maat en ritme. Als de kinderen het liedje goed kennen, kan men aan het eind van elke regel het tegenritme of contrastritme laten klappen. er brandt een vuur x x * (als ritmesteun) brandt een vuur in het bos (als ritmesteun) n in het bos De plaatsen waar dat ritme geklapt kan worden, zijn boven de notenbalken aangegeven. Het lied lijkt wat op een cowboylied.,,stel je voor, dat je als cowboy op een galopperend paard zit en je wipt in het zadel terwijl je het lied zingt." Het lied wordt gezongen en de kinderen maken er de beweging bij van het rijden op een paard. Het paard kan sneller of langzamer galopperen (we zingen dan ook iets vlugger, langzamer) en de be weging 'in het zadel' past zich hierbij aan. Bewegings-ritmespel. Maak een namaakkampvuur en laat de kinderen er omheen lopen op de maat van het liedje: We zingen de woorden vuur, bos, enz. niet extra lang, maar zoals je ze normaal uitspreekt. De muzikale notatie zou de indruk kunnen wekken, dat de woorden lang aangehouden moeten worden. De notatie met open noten is echter gekozen om het notenbeeld niet moeilijker te maken dan strikt noodzakelijk. Variaties op het lied. We laten de regels 'in het bos', 'op het mos', 'in de zee' als een echo herhalen. Hiertoe wordt de klas in twee groepen verdeeld: de ene groep zingt het lied, de andere is 'echo'. er brandt een vuur in het * 23 A, bos er wipt een mus Een trom of schellenstokje kan de maat ondersteunen. Deze maat is dezelfde als die van het wippen in het zadel. Als iemand op een ander instrument, zoals bijv. een tarn- - boerijn het contrastritme speelt, dan wordt dit samen met het zingen van het lied een leuke indianendans. 12 ^am^«kadbw^

11 Liedje 3 i i i 1 n i -arr er brandteen vuur \n het bos n er wipt een mvs op het mos er zwzmkeen vis F in de zee een ro-de roos bren^tdi/i-me-lies-je voor ons mee. 13

12 4. De weg naar school De tweede leerstofkern in de methode Veilig leren lezen heet: de school. In deze leerstof kern worden de volgende woorden als totaliteit aangeleerd: kees, miep, school, bel, boek, raam. Een van de liedjes, die voor deze leerstof kern geschreven zijn, gaat over de weg naar school. De weg naar school is voor de kinderen een speciale weg. Ze lopen die weg bijna dagelijks enkele keren. Ze kennen de huizen en de winkels langs die weg, de au to's die er geparkeerd staan, de trottoirtegels die los liggen, de honden die 's morgens worden uitgelaten. Uitbeelden. In de klas kan de straat uit het liedje worden uitgebeeld. Sommige kinderen zijn de bomen die langs de weg staan, andere kinderen de auto's en weer andere kinde ren zijn de huizen. De overblijvende kinde ren lopen langs de huizen en tussen de au to's en de bomen door naar school. Terwijl ze naar school toe lopen zingen ze het liedje. Geluiden. De leerkracht vertelt een verhaaltje over Kees en Miep die naar school gaan. Ze lopen door een drukke straat... (hier kan een bandje met opgenomen straatgeluiden afgespeeld worden). De kinderen raden welke geluiden ze horen. Of de kinderen gaan naar buiten en luisteren naar de straatgeluiden vlakbij school. Ze kunnen ook een tekening maken van hun eigen weg naar school. Daarop moeten dingen voorkomen die geluid maken. Een paar kinderen mogen vertellen welke 'geluiden' er op hun teke ning voorkomen. (Mensen praten, een kind huilt, auto's of brommers rijden voorbij, de wind waait door de boomtakken...) Ritme. Je kunt op verschillende manieren lopen: slenteren, rennen, huppelen, hinkelen, springen. Elke manier van lopen heeft zijn eigen ritme. Een kind loopt op een bepaalde manier door de klas, de leerkracht begeleidt het loopritme met de trom. De leerkracht speelt een ritme en vraagt de kinderen hoe die daarop zouden lopen. A. M I A. Jt> A slen-te-ren slen-te-ren enz. m i rn hup-pe-len hup-pe-len enz. ren-nen spri-ngen ren-nen spri-ngen Liedbegeleiding. Als de kinderen het lied kennen, kan de leerkracht het lied op de blokfluit begeleiden met een tweede stem Zie onderaan de pagina hiernaast. 14

13 Liedje 4 de weg naar school staan ze-ven ou-de bo-men, ze D E7 A en ze kreunen wat, de een zegt dit de an-der dat D A? D weg naar school, zo maar op het pad. A D e-ven mee; zo dot was dan dat. bij de weg naar school staan zeven oude auto's ze starten en ze steunen wat de een zegt dit de ander dat bij de weg naar school zo maar op het pad bij de weg naar school staan zeven oude huizen ze staan van steen en steunen wat de een zegt dit de ander dat bij de weg naar school zo maar op het pad. tel je even mee: jjr

14 5. Op school Liedbegeleiding. Bij de liedjes zijn de akkoorden voor begeleiding aangegeven. Dit is gemakkelijk voor wie gitaar speelt en zo de liedjes kan meespelen. Ook voor begeleiding door een klokkenspel of xylofoon kunnen deze akkoorden hun nut hebben. We spelen dan een basmelodie door de bastonen van het akkoord te spelen. Dat zijn de tonen die in letters boven de melodie zijn aangegeven. Bij C7 spelen we een C. Bij a min spelen we een A. Zo kan de leerkracht bij het lied 'Op school' een basmelodie spelen over drie to nen (overbodige klankstaven er eventueel tevoren afhalen). De basmelodie treft u aan onderaan de pagina hiernaast. In de tekst van dit liedje komen enkele woorden voor die in de leerstofkern 'De school' geleerd zijn, namelijk: school, raam, boek, bel, kees, miep. Schrijf de woorden in deze volgorde op het bord. Als de kinderen een woord horen, geven ze een klap in de handen. De woorden kunnen ook op kaartjes geschreven worden. Enkele kinderen krijgen elk een kaartje en een slaginstrument. Het lied wordt gezongen. Wie een instrument heeft, speelt daarop zodra 'zijn' woord gezongen wordt. c F G Ik zit op dichtbij het instr. 1 instr. 2 Het wordt moeilijker als de klas die woordjes in het lied moet overslaan en alleen de instrumenten op dat moment mogen spelen, Melodie. Dit liedje kan op twee melodieen gezongen worden: op de melodie van 'Op school' en op het eerste deel van het liedje 'De school gaat aan' (liedje 6). 16

15 Liedje 5 \k zit op school dicht by het raam \k F lees c een boek F en G7 myn naam C en de bel dan loop ik vlug met kees en rrnep nciar huis te - rug. i j2 C F C F G7 C F C F U 17

16 6. De school gaat aan moet daarom langzamer gezongen worden dan het eerste. De opbouw van het lied is: deel A (snel); daarna deel B (iets langza mer), deel A (weer wat sneller gezongen). Ritme. In deel A kan het contrastritme meegeklapt of gespeeld worden: n i steunwoorden: kees en miep De tekst van het liedje 'Op school' past ook op de melodie van het eerste deel (A) van dit lied. De woordjes kees, miep, school, bel, boek en raam komen zowel in het eerste als in het tweede deel voor. In het eerste deel staan ze door elkaar, in het tweede deel in de volgorde van het leesboekje (zie leesboekje 1, biz. 6). De woordjes worden op het bord geschreven en bij het zingen van het tweede deel: 'Hier lees ik...' wijst iemand de woordjes aan. Dit tweede deel Liedbegeleiding. Het contrastritme kan als 'bourdon' (d.w.z. ritme en melodiepatroon gaan het hele lied op dezelfde manier constant door) meegespeeld worden op klokkenspel, xylofoon of klankstaven (met de tonen D en A). Als voorspel kan met de ritme-instrumenten het ritme van het lied gespeeld worden en met de klankstaven het contrastritme. Zie onderaan deze pagina. In deel B geven de kinderen een klap in de handen bij de woordjes kees, miep, school, bel, boek, raam. de school gaat aan en by heb raam 18 SIIBSxir-'^-i.'^a II.

17 Liedje 6 D n de school gaat aan en by het raam n zien kces en (lan^zamer) G miep D de juf-frouw sbaan. fine- A n hier lees ik kees,hier lees ikmfcp,hier lees ik school en denk ik diep, ja G D Ej A D.C hier staat bel en hier staat boek en raam in de - ze hoek. D.C.= hicrna@herhalen. de school gaat aan en bij het raam zien kees en miep de juffrouw staan. hoor je de bel stop dan het spel en lees een boek je kan het well hier lees ik kees hier lees ik miep hier lees ik school en denk ik diep ja hier staat bel en hier staat boek en raam in deze hoek. 19

18 "t. 7. Naar de dierentuin De derde leerstofkern van Veilig leren lezen heeft de dierentuin als onderwerp. Op de pagina's 12 en 13 van leesboekje 1 staat een dierentuin getekend. Sommige kinderen hebben nog nooit een bezoek aan een dieren tuin gebtacht. Zij kennen misschien wel een kinderboerderij. Daarom is aan dit lied een koeplet over een bezoek aan een kinderboer derij toegevoegd. Lied aanleren. Bij het aanleren van het lied kunnen de kinderen het contrastritme klappen. Ze klappen dan op de steunwoorden 'ga mee\ ga je mee (ga mee) met de bus (ga mee) Het liedje moet enthousiast gezongen wor den:,,net alsof we op schoolreisje gaan". Liedbegeleiding. Als gezongen wordt: 'Ik zie een aap, een olifant, een papegaai, een krokodif, dan kijken de kinderen bij het noemen van elk dier steeds een andere kant uit. Dit kan begeleid worden met een slag op de trom: ik zie een aap, een o-li-fant, a i. een pa-pe-gaai, een kro-ko-dil. Met geluiden kunnen we een dier typeren: met het slaan op de trom beelden we het zware langzame lopen van de olifant uit; met het over de toetsen van de xylofoon of het klokkenspel heenroetsjen de aap die de boom inklimt en er weer uit. Ook bij dit lied kunnen we de bastonen op een klokkenspei spelen. Bij het refrein 'ga je mee' kunnen we met bastonen het con trastritme meespelen. Zie onderaan deze pagina. Luisteren naar muziek. Als we over de grammofoonplaat 'Carnaval der dieren' van Saint Saens beschikken, kunnen we daarvan een stukje laten horen, bijvoorbeeld hoe een bepaald dier door een instrument wordt uitgebeeld. Tijdens het luisteren kunnen de kinderen dat dier dan tekenen. Als we het fragment herhalen, kunnen enkele kinderen het dier uitbeelden. Echt luisteren naar mu ziek moet geleerd worden. Op school luisteren naar muziek kan het best vergezeld gaan van een opdracht: Wat hoor je? Kun je je er iets bij voorstellen? Probeer eens te teke nen wat je je erbij voorstelt. Laat aanvankelijk de luisteropdrachten kort duren. Op geluidsplaten voor smalfilmers staan ook vaak dierengeluiden. De kinderen raden welk dier een bepaald geluid maakt. re frein ga je mee enz. fine ± koeplet G 20

19 Liedje 7 fyn om eens een keer - tje in de die -ren-tuin te C 4 A Q? c fine Ik zie een aap, een o - li-fant,ecn pa- pe C Gj C gaai, een kro-ko-dil, de dle-ren - tuin is toch hetcin-de je kan D? G 1 1 i zeg - gen wat je wil ga je mee? op de fiets naar de boerderij ga je mee? want het is fijn om eens een keertje op de boerderij te zijn ik zie een big, een wilde gans een bonte koe, een kleine geit de boerderij is toch het einde daarom blijven we een tijd

20 8. Wat gek Op pagina 13 van leesboekje 1 staat een olifant met een pet. Die gekke situatie was de aanleiding om een liedje te maken over dolle, dwaze, vreemde situaties. Wat gek: een mus met een peer in zijn bek, een aap met een das om zijn nek, een muis met een kat in zijn bek. Ongetwijfeld zijn de kinderen in staat nog meer komische situaties te bedenken. Maat en ritme. De kinderen kunnen het contrastritme na 'wat gek' meeklappen, of daarbij zeggen: te gek Bij dit liedje kan gemakkelijk de maat worden geklapt of meegespeeld op een slaginstrument: De leerkracht kan kaartjes maken met daarop getekend een peer, een bek, een mug, enz. Afmetingen van een kaart ongeveer 20 cmx30 cm. Enkele kinderen krijgen zo'n kaartje en een slaginstrument. Zij spelen zodra 'hun woordje' gezongen wordt. Een leuk ritmespel is het noemen van dierenamen en deze dan klappen. De leerkracht kiest drie dieren, tekent die op het bord en vraagt de kinderen te raden welk dier ge klapt wordt., j j j n j aap e-zel kro-ko-dil Liedbegeleiding. Op een klokkenspel kan de leerkracht een basmelodie meespelen. Zie onderaan deze pagina. A A A A A - r* i w^ r* r^ f> een ten mus mett een peer in zijn bek een enz. koeplet: in ±7 22

21 Liedje 8 i B? 0 0 een mus met cen peer m zn bck. een 4 V? G G mier em en een mug in., A ge - sprek. een aap met cen das om 2V1 D een koe met een hoed by het hek. i wat gek, wat gek > een slurf met een pefc, kyk hy it, is hy (ek? wat gek wat een muis met een kat in zn bek. 23

22 9. In de speeltuin De vierde leerstofkern in leesboekje 1 van Veilig leren lezen heeft als onderwerp,,spel en speelgoed". In deze leerstofkern komt onder andere het vvoord wip aan de orde en wordt het verhaal verteld van een bezoek aan een speeltuin. Het lied,,in de speeltuin" is daarom bij uitstek geschikt om tijdens deze leerstofkern aan te leren. Lied aanleren. In de melodie zit het idee 'omhoog - omlaag' verweven. Het liedje wordt eerst aangeleerd zonder het glijeffect na 'glijden' en zonder de octaafsprong om hoog bij 'sip'. Daarna leren we achtereenvolgens: het afglijden omlaag, na het afglijden, 'als je op de grond terechtkomt', een stamp met de voeten k een hoi-roep, een octaaf hoger dan 'sip' (een D). Grafische partituur. De leerkracht tekent op het bord een schematische glijbaan. Eerst lopen we de metalen traptreden op: geluid tink-tonk (met de mond). Met de aanwijsstok laten we zien waar we zijn. Bovenaan de glijbaan glijden we omlaag. We maken het geluid van het afglijden uit het liedje. Als we beneden zijn, stampen we allemaal tegelijk op de grond. De leerkracht tekent nog twee glijbanen. Welk geluid zou hierbij horen? We kunnen dit ook met instrumenten uitbeelden. De trap van de glijbaan op: een steeds hogere toon met het klokkenspel. Het afglijden: langs de toetsen omlaag roetsjen. Het neerkomen: een slag op trom of tamboerijn. Kees en Miep gaan vlak na elkaar de glijbaan af! Laat dit met instrumenten horen. Een raadspelletje: Een kind wordt de klas uitgestuurd. De leerkracht tekent een paar glijbanen op het bord: een hoge, korte; een lage, lange; een die recht omlaag gaat; een met hobbels (zoiets hoor je aan het sireneachtige geluid). De klas maakt het geluid dat hoort bij een van de glijbanen. Het kind dat mag raden, wijst een glijbaan aan. Liedbegeleiding. De leerkracht kan, zodra de kinderen het lied goed kennen, hierbij een tweede stem op de blokfluit meespelen. Zie onderaan de pagina hiernaast. Laat die melodie ook eens apart horen en' vraag de kinderen, aan welk ander liedje de ze melodie hen doet denken (aan het liedje 'de dierentuin'). 24

23 Liedje 9 stdfc A * * ik zib op de schorti-mel en ik schotn-mel D f zib op de wip-plank en ik wip ik zifc op de gly-baan en ik gly dan A D in de speel - fcuin kykt er nie-mand sip, hoy! ik zit op de schommel en ik schommel ik zit op de wipplank en ik wip ik zit op de glijbaan en ik glij dan 'k heb een buil en m'n tanden door m'n lip au 25

24 10. Ik vlieg als een vlinder Dit liedje kan gebruikt worden als muzikale omlijsting bij een uitbeeldingsspel. Het lied je wordt eerst goed aangeleerd, zodat de kinderen het probleemloos kunnen zingen. Als de kinderen het lied kennen, worden de gebaren erbij geleerd: de vlinder vliegt, de vis zwemt, ik vaar in een bootje (roeibeweging), ik zit op het hek. Het uitbeeldingsspel kan als volgt verlopen: De kinderen zitten in een kring en zingen het lied. In het midden van de kring staat een kind dat na afloop van het lied iets gaat uitbeelden. Als de kinderen de regel,,en nu mag je even raden wat dit is" gezongen hebben, begint het kind in de kring met uit beelden. De andere kinderen proberen te ra den wat er wordt uitgebeeld. Klankspel. Er zwemt een vis in het water. Het nu eens sneller, dan weer langzamer heen en weer zwemmen, omhoog, omlaag, hoor je op een xylofoon of klokkenspel (met het stokje heen en weer over de toetsen). Er dartelt een vlinder rondom de bloemen langs de waterkant: trrrr met een triangel en de vlinder vliegt verder. Daar kom ik aan met een roeibootje: de roeiriemen plonzen steeds in het water: plons... plons... plons. De vis en de vlinder vluchten snel naar een rustiger plekje. De leerkracht spreekt tevoren met de kinderen af, hoe het klankspel zal eindigen. Liedbegeleiding. Bij dit liedje kan op de blokfluit een tweede stem worden meegespeeld of met de basmelodie kan men het lied op een klokkenspel begeleiden. Zie onderaan de pagina hiernaast. 26