april 2005 het houtblad

Transcriptie

1 april

2 kwaliteitsverbeteringstraject getsewoud nieuw-vennep duurzaam geveltimmerwerk 43 Kwaliteitsverbetering tijdens de uitvoering en het voorkomen van bouwfouten en faalkosten vormen bij BAM Woningbouw te Bunnik de motivatie om na te denken hoe de geleverde prestaties bij oplevering kunnen worden verbeterd. Om dit bij geveltimmerwerk te bereiken, zocht BAM-kwaliteitsadviseur de heer A. Buijze contact met timmerfabrikant Westerveld & Nederlof te Breedenbroek en vervolgens met Stichting Keuringsbureau Hout (SKH) te Wageningen en Stichting Garantiefonds Timmerwerk (SGT) uit Bussum. foto's: Opvallend is de moderne architectuur en de combinatie van verschillende materialen. Bij het eerste overleg kwam direct naar voren dat de voorbereiding de grootste invloed op de kwaliteit uitoefent. Als partijen elkaar in een vroeg stadium van de planuitwerking kunnen vinden en als ieder daarbij z'n eigen expertise kan inbrengen, dan ontstaat een meerwaarde die geen of nauwelijks kosten met zich meebrengt. Een dergelijk 'verbond' zou na deze eerste fase ook moeten worden doorgezet tijdens de uitvoering. En rond de oplevering zou een intensieve inspectie dan de winst duidelijk moeten maken. Om dit ook werkelijk in praktijk te toetsen, is gekozen een werk op deze wijze te volbrengen. Stappenplan Het project dat daarvoor in aanmerking kwam, was er één in opdracht van het Bouwfonds: 63 woningen in de Vinex-locatie Getsewoud, Nieuw- Vennep. Het is onderdeel van een groter bouwprogramma van 279 woningen, bestaande uit twee-onder-een-kapwo- ningen, vrijstaande huizen en enkele woningen in een luxere categorie naar ontwerp van het Haagse architectenbureau Roeleveld & Sikkes. Opvallend is de moderne architectuur en de combinatie van verschillende materialen. In de gevel zijn metselwerk en kunststof gevelbekleding toegepast, terwijl de kozijnen zijn uitgevoerd in meranti; verder zijn in de gevel stalen profielen als ornamenten aangebracht. Het geveltimmerwerk trekt de aandacht door de grote afmetingen van een deel van de kozijnen. In een eerste overleg tussen de deelnemers BAM Woningbouw (werkvoorbereider de heer K. van der Zaag en kwaliteitsadviseur Buijze), timmerfabriek Westerveld & Nederlof (projectmanager de heer M.Z. Zwienink), SKH en SGT is zorgvuldig nagedacht over de aanpak. Er werd een stappenplan ontwikkeld, dat allereerst voorzag in het achtereenvolgens beoordelen van de bouwkundige

3 Doelgerichte adviezen tijdens de uitvoering hebben een positief effect op de kwaliteit van het geveltimmerwerk. 44 Het zou een goede zaak zijn in het prilste ontwerpstadium de gevelexperts, de timmerfabrikanten, erbij te betrekken. De productievolgorde van de kozijnen dient in overeenstemming te zijn met de gewenste volgorde op de bouwplaats.

4 details en aansluitingen en de door de timmerfabriek uitgewerkte kozijndetails. Het tweede deel van het plan bestond uit een door SKH te bewaken productieproces van de kozijnen, vanaf de start in de timmerfabriek tot en met de aflevering op de bouwplaats. Vrijheid BAM-werkvoorbereider Van der Zaag merkte overigens wel op dat, als je als aannemer aan zo'n actie begint, je eigenlijk al te laat bent. 'Aan het begin van een ontwerpproces, het schetsontwerp, kan het meedenken en inbrengen van de expertise optimaal worden benut. Naarmate het proces vordert, er beslissingen worden genomen en de materialen en constructies worden vastgelegd, vermindert de vrijheid om nog zaken in te passen en adviezen te verwerken. Aan het eind van het ontwerpproces ligt de vormgeving immers vast en daarmee vaak ook de bouwmethode, inclusief de materialen. Juist in het prilste ontwerpstadium zou het daarom een goede zaak zijn de gevelexperts, de timmerfabrikanten, erbij te betrekken. Bij het definitieve ontwerp is de ruimte waarbinnen de aannemer een zo goed mogelijk product moet realiseren, beperkt.' Zwienink, projectmanager van Westerveld & Nederlof, voegt daar aan toe: 'De huidige generatie architecten zoekt de grenzen van de mogelijkheden op en laat zich niet leiden door kwaliteitsvoorschriften die binnen de timmerindustrie gelden en waarop de KOMO-certificering is gebaseerd. Afwijken van de KVT (Kwaliteit van houten gevelelementen, red.) - het lijkt eerder regel dan uitzondering. Op zichzelf is dat geen probleem, eerder een uitdaging, maar het vraagt bij het bouwproces van alle partijen wel extra aandacht om dat verantwoord en binnen de garantievoorwaarden te realiseren.' Kleine punten De beoordeling van het fabricageproces door SKH leverde geen ingrijpende aanpassingen op, maar juist de kleine punten maken vaak het verschil. Zo werd extra aandacht geschonken aan grote uitgebouwde (erker)kozijnen. Een onderverdeling was noodzakelijk, terwijl ook de onderlinge verbinding, de koppeling tussen de delen, werd geoptimaliseerd. Verder waren de hoogte van de onderdorpels en de afdekking van de bovenzijde van de bloemkozijnen verbeterpunten. 'In de praktijk wordt veelal slechts gekeken naar de kozijndetails aan de hand van de KVT. Voldoen ze daaraan, dan worden de tekeningen vastgesteld en de kozijnen door de timmerfabriek geproduceerd en geleverd,' verwoordt SKHdeelnemer C.A. van Droffelaar de gangbare praktijk. 'Maar daarmee worden knelpunten, zoals hier de koppeling van de grote uitgebouwde kozijnen op basis van de architectendetails, overgelaten aan de bouwplaatsmedewerkers.' naarmate het ontwerpproces vordert neemt de ruimte om adviezen en details van derden te verwerken sterk af Van der Zaag had, ook voor de uitvoerder, al in een vroegtijdig stadium een actieve rol ingeruimd door een bezoek aan de timmerfabriek te brengen. Daar werd de productie van de kozijnen aan een kritische blik onderworpen. 'Dat betaalde zich direct uit: we merkten op dat de kozijnen niet waren voorzien van hijsvoorzieningen. Het achteraf door ons inboren van hijsogen zou een veiligheidsrisico inhouden.' De timmerfabriek heeft daarop in overleg met de aannemer hijsvoorzieningen aangebracht. Drie inspecties Volgens het stappenplan voerde SKH drie inspecties op de bouwplaats uit. Daarvoor maakte zij gebruik van een voor intern gebruik opgestelde checklist, waarop de bevindingen direct zijn genoteerd. De SKHrapportage geeft een duidelijk beeld van de knelpunten bij project Getsewoud. Ook hier bleken de kozijnafmetingen een rol te spelen. Er waren onvoldoende maatregelen getroffen om de stijfheid van de kozijnen tijdens het transport op de bouwplaats te waarborgen. Verder werd onvoldoende dichting van de aansluiting tussen kunststof onderdorpels en kozijnstijlen waargenomen. Daarnaast speelde de logistiek, de aanvoer van de elementen van timmerfabriek naar bouwplaats, de aannemer parten. De kozijnen werden per volle trailer geleverd, waardoor de kozijnen langer dan nodig opgeslagen stonden. De condities waaronder dat gebeurde, waren niet optimaal, zo bleek tijdens de inspectie. De 45

5 Al in een vroeg stadium werd een bezoek aan de timmerfabriek gebracht. 46 Extra aandacht werd geschonken aan de (erker)kozijnen, zoals de onderverdeling en de onderlinge verbinding. Het geveltimmerwerk trekt de aandacht door de grote afmetingen van een deel van de kozijnen.

6 productie van de elementen binnen de timmerfabriek zal zo efficiënt mogelijk worden uitgevoerd. De productievolgorde van de kozijnen is niet altijd in overeenstemming met de gewenste volgorde op de bouwplaats. Dit betekent niet dat er willekeurig wordt aangevoerd. Afspraken tussen bouwmanagement en timmerfabriek kunnen exact bepalen wat op welk tijdstip moet worden aangevoerd. 'Just in time' behoort immers tot de dagelijkse gang van zaken. De timmerfabrikant zal in die gevallen voor een juiste opslag op het fabrieksterrein zorgdragen. Positief effect De resultaten van de waarnemingen werden direct na afloop van de inspectie met de uitvoerder besproken, en waar mogelijk loste de aannemer de geconstateerde afwijkingen meteen op. In de kozijnen bracht hij verstijvingsschotten en schoren aan om schranken en schade aan de verbindingen te voorkomen, de opslag werd verbeterd door de ondergrond uit te vlakken en de aansluiting van de onderdorpels met de stijlen werd afgekit. Het probleem van de (langdurige) opslag kon de uitvoerder achteraf niet oplossen. Alle betrokkenen zijn het erover eens dat de aanpak in Getsewoud tot een substantieel beter resultaat heeft geleid. Het bezoek na de oplevering door de timmerfabriek en SKH leverde slechts enkele onvolkomenheden op. Zij trokken de conclusie dat het project er over het geheel genomen keurig bij staat. Van der Zaag is helder: 'Als je niets onderneemt, dan gebeurt er ook niets. Iedereen ziet tijdens de rit dat het beter kan en dan moet je ook in actie komen.' SKH is het daarmee eens en constateert dat vooral het samenspel tussen aannemer en timmerfabriek een belangrijke bijdrage aan de verbeteringen levert. Verder ziet zij kwaliteitsverbetering als een belangrijk gegeven. Om dit te bereiken, staan er veel mogelijkheden open. Toezicht op de bouwplaats in de vorm van kwaliteitsinspecteurs en gerichte inspecties op bepaalde kwetsbare onderdelen aan het begin van een bepaald traject zijn daar voorbeelden van. De timmerfabriek komt tot een zelfde conclusie. 'Dit project toont aan dat doelgerichte adviezen tijdens de uitvoering een positief effect op de kwaliteit van het geveltimmerwerk hebben.' Onafhankelijke inspecties Volgens Zwienink zou de SGT de onafhankelijke inspecties als garantievoorwaarde kunnen voorschrijven. Kwaliteitsadviseur Buijze is het daar van harte mee eens. Hij vindt vooral dat de aannemer van zijn leveranciers en dus ook van de timmerfabrikant waterdichte garanties moet kunnen eisen. Belangrijkste punt is de aanpak in getsewoud leidde tot een substantieel beter resultaat dat hij zekerheid wil op het moment van eindcontrole van het werk. Als dan alles is gedaan om het product optimaal op te leveren en de garantieverstrekkende instantie het proces heeft kunnen volgen en waar nodig kunnen bijsturen, dan zou achteraf geen discussie meer mogen ontstaan over gebreken in de uitvoering. In die zin zijn de doelstellingen van project-getsewoud in zijn visie dan ook niet volledig gehaald. Wat dit project betreft heeft de SGT het voornemen een gerichte inspectie te laten uitvoeren, die kwetsbare of zwakke punten in kaart moet brengen. Een analyse daarvan kan een onderhoudsadvies opleveren, waarbij duidelijk wordt aangegeven welk onderhoud op welk moment noodzakelijk is om gebreken te voorkomen. Op deze wijze blijven de kozijnen in goede conditie en is er sprake van duurzaam geveltimmerwerk. peter ligthart SGT Stichting Garantiefonds Timmerwerk verstrekt 10 jaar verzekerde garantie op gevelelementen, kozijnen en ramen. Bij het fonds zijn 135 timmerfabrieken aangesloten, die ieder in het bezit zijn van het KOMO attest-met-productcertificaat voor geveltimmerwerk. De timmerfabrieken vertegenwoordigen met een omzet van circa 400 miljoen ongeveer driekwart van de totale omzet binnen de timmerindustrie. De SGT garandeert vervanging of herstel van gebreken, gedurende 6 of 10 jaar, rechtstreeks aan de eigenaar van het gebouw. Voor informatie: SGT, Postbus 24, 1400 AA Bussum, tel , sgt@nbvt.nl. 47