afwijkende kozijnen als visitekaartje

Transcriptie

1 36 Binnenhof Nunspeet; ontwerp: Groosman Partners architecten Rotterdam. Iedere wooneenheid is aan de buitenkant voorzien van een extra fors grijshouten kader afwijkende kozijnen als visitekaartje kvt als voorbeeldenboek Architecten willen steeds vaker hun gebouw onderscheiden met bijzondere houten kozijnen. Vaak voelen ze zich beperkt door de KVT-eisen. Timmerfabrikanten en/of de Nederlandse Branchevereniging voor de Timmerindustrie (NBvT) kunnen dan een helpende hand bieden, zodat eventuele aanpassingen leiden tot het gewenste resultaat.

2 foto s: tegen een saai gevelbeeld. Het Bouwbesluit stelt eisen aan een woning. Die voor kozijnen zijn vertaald en vastgelegd in de Nationale Beoordelingsrichtlijn BRL 0801 Houten gevelelementen. Pas wanneer een kozijn daaraan voldoet, krijgt het een KOMO-attest met productcertificaat. Voorbeelden en principedetails die voldoen aan de BRL zijn opgenomen in de KVT, een uitgave van de NBvT. Voorbeeldenboek Gerrit Buitenhuis, verantwoordelijk voor techniek en regelgeving binnen de NBvT en de daaraan gelieerde Stichting Garantie Timmerwerk (SGT), legt uit dat het een voorbeeldenboek is. Er staan oplossingen in die iedere timmerfabrikant kan maken. Daarnaast is nog veel meer mogelijk. Het mooie van houten kozijnen is dat architecten zich helemaal kunnen uitleven. Dat begrijpen zij gelukkig steeds meer. Toenemend zie je dat ze als visitekaartje afwijkende kozijnen tekenen die niet in het voorbeeldenboek staan. De constructie en de samenstelling van dat soort kozijnen moeten uiteraard wel goed worden bekeken. Kozijnontwerp bespreken Buitenhuis raadt architecten aan een kozijnontwerp dat afwijkt van de KVT, met deskundigen te bespreken. Omdat de timmerfabrikant in de ontwerpfase doorgaans nog niet in beeld is, kunnen ze in dat stadium een beroep doen op de NBvT. Hiervoor is het Kenniscentrum opgericht. Geregeld kloppen architecten er aan voor overleg en adviezen. Zonder zich te conformeren aan een timmerfabrikant, denkt de NBvT mee en probeert ze oplossingen aan te dragen om het ontwerp kans van slagen te geven. We kijken dan naar de principedetails van de KVT en de prestatie-eisen uit BRL 0801 voor onder andere weerstand tegen windbelasting, water- en luchtdichtheid, inbraak- en brandwerendheid en de isolatiewaarde. Dat is best complex. Je moet kijken of het afwijkende ontwerp aan al die prestatie-eisen kan voldoen. In het ene geval levert dat geen problemen op, maar bij twijfel is aanpassing van het ontwerp of aanvullend onderzoek nodig. Als de constructie een erg groot risico vormt, adviseren we negatief. Het is dan aan de architect en aannemer of zij dat risico willen nemen.

3 38 De Driesprong Harmelen; ontwerp: Architectuurbureau Sluijmer en Van Leeuwen Utrecht. Hoge kozijnen komen vaker voor sinds de verdieping in het Bouwbesluit naar 2,60 m is gegaan. foto s: Om de reuzenramen extra sterk te maken, is niet gekozen voor een gangbare viervlaks-, maar voor een vijfvlakslijmverbinding. De hoogkozijnen zitten ook aan de achtergevel. Het normale formaat voor raamhout (67 x 90 mm) is opgeschroefd naar 67 x 114 mm.

4 Actualiseren KVT Zodra een bij SGT aangesloten timmerfabriek van een aannemer de opdracht krijgt een afwijkend kozijn te maken, dan moet die fabriek deze afwijking officieel ter goedkeuring voorleggen aan het SGT-bestuur. Deze taak is echter volledig overgedragen aan Stichting Keuringsbureau Hout (SKH) in Wageningen. Als SKH akkoord gaat, neemt SGT dit doorgaans over. Wanneer afwijkingen frequenter worden, verwerken we die in de KVT. Zo voorkom je dat timmerfabrikanten dergelijke ontwerpen niet telkens opnieuw hoeven voor te leggen. Recent hebben we katern 11, bijlage 3 uitgebracht. Daarin staan elf afwijkende constructies die in de afgelopen jaren veel zijn toegepast. Na evaluatie van praktijkervaringen hebben we samen met SKH geconcludeerd dat het verantwoorde constructies zijn. Ons voorbeeldenboek wordt zo geregeld aangepast aan de wensen van de markt en uiteraard aan de nieuwste regelgeving. Eenheidsworst Dat architecten steeds vaker afwijkende kozijnen ontwerpen, zien de meeste timmerfabrikanten als een welkome ontwikkeling. Harry Slütter, technisch-commercieel manager bij Timmerfabriek Neede, bedient die architecten dan ook graag optimaal. Voor het imago en de promotie van het houten kozijn is het belangrijk dat we als timmerfabrikanten onderzoeken welke mogelijkheden er zijn om zo n bijzonder kozijn te produceren. Anders krijgen we een eenheidsworst in houten kozijnen. Ik merk ook dat architecten er blij mee zijn als je met hen meedenkt. Elke architect wil toch iets bijzonders maken. Als zijn plannen altijd worden afgeschoten omdat er bepaalde eisen zijn, dan komen we niet verder. Partijen zoals wij moeten flexibel zijn. middelste vlak zat bovendien een tuimelraam. Omdat de opdrachtgever, een verzorgingshuis in Hilversum, dit kozijn graag als blikvanger wilde, heeft de timmerfabriek het onder eigen fabrieksgarantie geproduceerd. Fors houten kader Een project waarvoor de timmerfabriek de SKH wel om goedkeuring vroeg en die ook kreeg, was het Binnenhof in Nunspeet. Dit winkelcentrum, met daarboven wooneenheden, is gerevitaliseerd en wordt nu in opdracht van Omnia Wonen uitgebreid met een nieuwe vleugel van winkels en twee woonlagen van ieder acht appartementen. Alle appartementen hebben over de hele breedte witte mahonie kozijnen met glas. Tegen een saai gevelbeeld besloot Groosman Partners architecten uit Rotterdam iedere wooneenheid aan de buitenkant te voorzien van een extra fors houten kader. Dit bestaat uit een dikker en breder grijs kozijn dat voor een van de bestaande kozijnen per gevel is gemonteerd. Plek en formaat verschillen per wooneenheid, waardoor vanaf de straat een gevarieerd en speels beeld ontstaat. Slütter: We hebben er met open vizier naar gekeken om te zien of we dit verantwoord konden produceren zonder aan het plan van de architect te tornen. Slechts details hebben we veranderd. We hebben een kozijnkoppeling gebruikt die je normaal toepast aan de zijkanten van kozijnen. Tussen de twee op elkaar gemonteerde kozijnen zitten tochtbandjes. Het geheel is gelijmd, afgekit en van binnenuit geschroefd. a f w i j k e n d e k o z i j n e n z i j n e e n w e l k o m e ontwikkeling 39 Voetbal Indien mogelijk, gaat Slütter liefst zelf zo vroeg mogelijk met de architect om de tafel zitten. In de ontwerpfase van een kozijn kan hij gevoelsmatig aangeven wat wel en niet mogelijk is. Zelf heeft Timmerfabriek Neede ook een serie afwijkende kozijnen binnen haar eigen KO- MO-certificaat als aanvulling op de KVT. Die kozijnen zijn in het verleden al goedgekeurd door SKH en mogen bij volgende projecten zonder meer worden toegepast. Daarnaast krijgt de fabrikant regelmatig, zonder tussenkomst van de architect, opdrachten van aannemers om afwijkende, nog nooit eerder gemaakte kozijnen te produceren. Slütter spreekt van bijzondere afmetingen, uitzonderlijke detaillering en vreemde houtkeuzes. Soms is het ontwerp zo extreem, dat hij zeker weet dat SKH het niet zal goedkeuren. Als voorbeeld noemt hij een zeshoekig 3 m hoog kozijn dat zijn bedrijf vorig jaar heeft gemaakt. De vlakken bolden bovendien als een voetbal naar buiten en in het Vijfvlakslijmverbinding De Driesprong in Harmelen is een ander project dat toestemming van SKH behoefde. Het bestaat onder andere uit dertien appartementen voor ouderen. Daarbij kreeg timmerfabrikant Houkesloot Toelevering uit Sneek de opdracht zeer hoge ramen te produceren. Commercieel manager Geert Hoekstra licht toe dat Architectuurbureau Sluijmer en Van Leeuwen te Utrecht kozijnen had ontworpen met 2,50 m hoge ramen. Dergelijke hoogteafwijkingen komen vaker voor sinds enkele jaren geleden de verdieping in het Bouwbesluit is verhoogd naar 2,60 m. Architecten zien daar een nieuwe uitdaging in. Om de houtverbindingen van de reuzenramen extra sterk te maken, koos de timmerfabrikant niet voor een gangbare viervlaks-, maar voor een vijfvlakslijmverbinding. Ook werd het normale formaat voor raamhout (67 x 90 mm) opgeschroefd naar 67 x 114 mm. Hoekstra

5 40 Er zijn op de verdieping kozijnen van 2,60 m hoog met draaivalramen van 2,50 m toegepast. De beslagleverancier had voor een soortgelijk ontwerp toevallig al testrapporten liggen met sterkte-, stijfheids-, wind- en waterdichtheidsberekeningen. Groeseind Tilburg; ontwerp: Brink architectuur & stedenbouw Rotterdam. Bij verschillend ontworpen huizenrijen horen afwijkende kozijnen. foto s:

6 vertelt dat de beslagleverancier berekeningen liet uitvoeren voor deze grote ramen. Met de resultaten zijn we naar SKH gegaan. Die gaf al snel haar fiat. Prettige uitdaging Ook kozijnfabrikant Driessens uit Panheel beschouwt de productie van afwijkende kozijnen als een prettige uitdaging. Als je alle kozijnen standaard maakt, wordt het saai in Nederland, zegt productieleider en mede-eigenaar Bart Driessens. Het familiebedrijf houdt zich vooral bezig met renovatieprojecten. Daarbij zijn volgens Driessens afwijkende kozijnafmetingen eerder regel dan uitzondering. Wat je dan moet maken, voldoet meestal niet aan de huidige eisen. Vaak is het hout ook dunner. Alleen als het om hele grote renovatieprojecten gaat, leggen we de ontwerpen voor aan SKH, maar doorgaans geven we alleen fabrieksgarantie. Bij nieuwbouw is dat weer anders. Als voorbeeld noemt Driessens een project in de wijk Groeseind in Tilburg, waar in opdracht van woningcorporatie Wonen Breburg en aannemer Janssen de Jong negen koopwoningen en 24 huurappartementen zijn gebouwd. Ook hier hebben kozijnen en ramen afwijkende hoogten. Testrapporten Brink architectuur & stedenbouw uit Rotterdam wilde in Groeseind kozijnen van 2,60 m hoog met draaivalramen van 2,50 m. Firma Driessens raadpleegde eveneens haar beslagleverancier. Die had voor een soortgelijk ontwerp toevallig al testrapporten liggen met sterkte-, stijfheids-, wind- en waterdichtheidsberekeningen erbij. We hebben de detaillering gewoon overgenomen en het ontwerp voorgelegd aan SKH. Die ging uiteindelijk akkoord. Na de bouw zijn er luchtdichtheidsmetingen gedaan, omdat het woningen betreft van A++-energielabel. Die testen waren eveneens positief. Ook Driessens vindt het verstandig als zijn bedrijf in een veel eerder stadium van het ontwerpproces wordt betrokken. Dat scheelt een hoop extra tekenwerk, omdat er minder wijzigingen nodig zijn. Goede ervaringen heeft hij opgedaan in Maastricht, waar een architect voor een project zeer slanke kozijnen had ontworpen, met verschillende afmetingen en tussenstijlen. Samen met hem en in overleg met SKH lukte het deze kozijnen tot ieders tevredenheid te realiseren. Inspectie uitvoeren Extreme ontwerpen die niet de zegen van SKH kregen, kent Driessens ook. Zo moest zijn bedrijf voor een appartementencomplex van een woningbouwcorporatie in Cuijk trapeziumvormige kozijnen met schuine tussenstijlen maken. SKH wilde dit ontwerp niet goedkeuren, vooral omdat ook de onderdorpels schuin waren. Als daar water op komt, loopt dat naar één kant de hoek in. We hebben daarom extra aandacht besteed aan die kwetsbare hoeken en de klant fabrieksgarantie gegeven. Eén keer per jaar voeren we een inspectie uit om eventuele problemen voor te zijn. met alleen standaard kozijnen wordt het saai in nederland Veel uitdagingen Buitenhuis van de NBvT heeft een bijdrage geleverd in de voorfase van een project met veel uitdagingen: het Stadhuiskwartier in Deventer. De architect tekende eiken kozijnen met een transparante afwerking en dorpels van liefst 300 mm diep. Buitenhuis: In een vroeg stadium hebben we met adviesbureau voor bouwtechniek ABT uit Velp overlegd om het ontwerp zoveel mogelijk naar de KVT-principedetails te krijgen. De architect houdt vooralsnog sterk vast aan zijn ontwerp. Nu liggen zijn tekeningen bij een aantal timmerfabrikanten. We zijn heel benieuwd welke oplossingen zij bedenken. 41 john ekkelboom Voor informatie: Kenniscentrum van de NBvT, tel , nbvt.nl/services/kenniscentrum. Voor overige informatie: nbvt.nl.