Financiële degelijkheid

Transcriptie

1 Nijverdal, 23 mei 2016 Raadsleden gemeente Hellendoorn Leden van de commissie grondgebied Geachte raadsleden, leden van de commissie grondgebied, Naar aanleiding van vragen die we ontvangen hebben, vindt u in deze brief aanvullende informatie op ons business plan. Wij willen hiermee deze vragen beantwoorden en evt. onduidelijkheden verhelderen. Financiële degelijkheid Een goede financiële onderbouwing is cruciaal voor het slagen van het project. Het is niet alleen belangrijk om de eigen kosten te kunnen verantwoorden, maar ook om banken en/of andere investeerders te kunnen overtuigen om het project voor een groot deel te financieren (de zgn. financial close). Voor de financiële onderbouwing van het project wordt uitgegaan van een worst-case scenario. In de bijlagen vinden jullie de uitgangspunten en financieel overzicht van de worst-case scenario. Zoals we in het gesprek van afgelopen dinsdag hebben aangegeven, wordt door de bank een gedegen onderzoek gedaan naar de financiële degelijkheid van het project en de initiatiefnemers. Als bijlage bij deze brief treffen jullie aan een van Casper Hogendoorn van de Rabobank, waarin in grote lijnen wordt weergegeven hoe dit proces gaat. De heer Hogendoorn heeft veel ervaring met financiering van windparken. We hebben met hem een eerste gesprek gehad en een vervolgafspraak gemaakt. Het is duidelijk dat een bank niet over een nacht ijs gaat voordat ze een lening van meer dan 10 miljoen euro toezegt. De bank doet zeer gedetailleerd onderzoek en eist een windrapport dat door een onafhankelijk en erkend bureau is opgesteld. Met het oog hierop zullen een jaar lang windmetingen worden uitgevoerd om nauwkeurig te kunnen inschatten wat de opbrengst van het windpark zal zijn. Zonder bankfinanciering zal het windpark niet gebouwd kunnen worden. Uit de cijfers in de financiële onderbouwing blijkt dat het rendement van het project uitstekend is. Hierdoor zijn we in staat om met het participatiemodel van winddelen burgers en bedrijven in de gemeente te laten meeprofiteren (meer details hierover op pagina 4). Concreet kan dit voor hen opleveren: Huishouden met 3500 kwh verbruik: 120,- per jaar (dit is ca. 16% besparing) Klein bedrijf / kantoor met kwh verbruik: 2000,- per jaar Grootverbruiker met kwh verbruik: 6000,- per jaar

2 Dit met 20 jaar gegarandeerde stroomkosten. Dit voordeel wordt alleen maar groter wanneer de energieprijzen op een gegeven moment weer zullen stijgen. Worden alle winddelen in beide gemeentes verkocht aan particulieren en bedrijven, dan betekent dit dat er ongeveer totaal ,- per jaar in de portomonnees van inwoners blijft (of anders besteed kunnen worden) i.p.v. dat het wegvloeit naar de grote internationale energiebedrijven. Dit is 12 miljoen euro in 20 jaar! Organisatie ReggeWind ReggeWind is opgericht door de lokale energie coöperatie ReggeStroom in Nijverdal samen met ondernemers uit de regio die reeds vele jaren werkzaam zijn in de windenergie-branche. Deze ondernemers zijn Hans Rijntalder en Frans Brughuis. Rijntalder is grootaandeelhouder van adviesbureau Pondera Consult BV in Hengelo en Brughuis medeaandeelhouder van het ingenieursbureau MECAL BV in Enschede. Rijntalder neemt deel met zijn investeringsonderneming Pondera Development BV in ReggeWind en Brughuis, samen met de andere aandeelhouders van MECAL via hun investeringsonderneming Regge Renewables BV. ReggeWind heeft specifiek voor de ontwikkeling en bouw van windpark Lochter een dochteronderneming genaamd Windpark Lochter BV opgericht. Voor elk ander toekomstig project zal ReggeWind BV een aparte dochteronderneming voor oprichten, wat gebruikelijk is voor windparkontwikkelaars. Op die manier is het eenvoudiger om per project mede-investeerders aan te trekken voor de ontwikkelingsfase en deel te laten nemen in de project BV. De aandeelhouderstructuur is daarmee als volgt: Cooperatie ReggeStroom voor Duurzaamheid U.A. 33,3% Pondera Development BV 33,3% Regge Renewables BV 33,3% ReggeWind BV Windpark Lochter BV

3 Team ReggeWind (en daarmee ook Windpark Lochter BV) heeft drie bestuurders: Hans Rijntalder, Wim Diepeveen, tevens directeur van ReggeStroom, en Frans Brughuis. Deze functies worden uitgevoerd vanuit hun eigen holding BV s. ReggeWind heeft op dit moment nog geen mensen in loondienst. De werkzaamheden worden uitgevoerd door de drie partijen die via de aandeelhouders aan ReggeWind gelieerd zijn: ReggeStroom, Pondera Consult en MECAL. De taakverdeling binnen het bestuur is als volgt: - Hans Rijntalder: projectontwikkeling, vergunningaanvragen, organisatie - Wim Diepeveen: communicatie, marketing - Frans Brughuis: financiën, contracting, bouw windpark Partners en leveranciers Pondera Consult begeleidt ReggeWind in het vergunningstraject, verricht alle onderzoeken die daarvoor nodig zijn en stelt de vergunningaanvraag op. Pondera heeft hierover regelmatig contact met de gemeente Hellendoorn. Pondera Consult is een adviesbureau in de windsector met focus op projectvoorbereiding en vergunningverlening, met een track record van 15 jaar in tal van projecten in binnen- en buitenland. MECAL zal zich richten op het technische werk, met name windmetingen (in samenwerking met Pondera Consult), engineering van het uitkijkplatform en ontwerpwerk van de betonnen toren in combinatie met de te selecteren windturbine. Ook tijdens de bouw zal MECAL betrokken zijn bij de bouwbegeleiding in opdracht van ReggeWind. MECAL is als ingenieursbureau reeds 25 jaar actief in de windsector, met name in de ontwerpen van windturbines en het uitvoeren van inspecties en verbeteren van opbrengsten van bestaande windparken. Met 150 medewerkers en kantoren in Enschede, Eindhoven, Beijing, Tokyo en Richmond (VS) werkt MECAL wereldwijd voor windturbinefabrikanten, parkeigenaren en projectontwikkelaars. MECAL heeft veel ervaring met dit type projecten, o.a. in Duitsland waar MECAL via haar dochteronderneming Advanced Tower Systems BV (ATS) verantwoordelijk was voor de bouw van 30 windturbines met betonnen torens van 135 tot 145m hoog. Het torenconcept is reeds in 2003 bedacht en met patenten in verschillende landen wereldwijd beschermd. Door verschillende licentienemers van ATS in o.a. Spanje, Brazilië en Mexico zijn er inmiddels meer dan 1000 torens gebouwd. Voor Nederland is het nog uniek, ook deze grote hoogte. Omdat voor dit project het torenontwerp aangepast zal worden aan de nog te kiezen windturbinetype, kunnen er andere voorzieningen aan worden toegevoegd, in dit geval de klimwand en het uitkijkplatform. Rebel Group is de financieel adviseur van ReggeWind. Rebel stelt het financiële model op voor de projecten van ReggeWind en ondersteunt ReggeWind in de financiering van haar projecten. Stroomafnemer: ReggeWind heeft hier verschillende opties, afhankelijk van het gekozen participatiemodel. In geval van het model van De Windcentrale zal ReggeWind de stroom mogelijk leveren aan

4 Greenchoice. Voor de andere modellen is ReggeWind in gesprek met o.a. Vandebron Energie BV en met het Overijsselse initiatief GEB (Gebruikers EnergieBedrijf) van o.a. Michiel Kirch. ReggeWind is in gesprek met lokale bedrijven voor langjarige afnamecontracten. Bouwonderneming: voor de civiele en elektrische werken moet nog een bouwonderneming geselecteerd worden. ReggeWind is voor het project Windpark Lochter reeds in contact met een drietal bedrijven, waarvan twee uit de regio. Windturbinefabrikant: er is op dit moment nog geen keuze gemaakt welke windturbine type gebruikt zal worden voor Windpark Lochter. Er is wel een voorselectie gemaakt, waaruit een vijftal windturbine types naar voren zijn gekomen als meest geschikt (geluidsarm, goede opbrengst), waarvan één van een Nederlandse fabrikant. Van drie windturbinetypes is reeds een eerste aanbieding ontvangen. Bank: eerste gesprekken met een drietal banken hebben reeds plaatsgevonden. Uiteindelijke keuze zal pas in 2017 gemaakt worden. Participatie-model en rol van ReggeWind en De Windcentrale hierin ReggeWind streeft naar 100% participatie. Dat betekent dat de windturbines na de bouw worden ondergebracht in coöperaties waar burgers en bedrijven in beide gemeentes (Hellendoorn en Wierden) in kunnen deelnemen. De mogelijkheden hierbij zijn: Model van De Windcentrale: burgers en bedrijven kunnen deelnemen in de coöperatie door het kopen van winddelen, zgn. ReggeWinddelen (RWD s). Hiermee wordt de koper medeeigenaar van een windmolen. Als eigenaar van een ReggeWinddeel heeft men recht op een deel van de stroom die de windmolen opwekt. Die groene stroom ontvang men vervolgens direct via de energieleverancier (mogelijk Greenchoice). Dat levert financieel voordeel, een vaste prijs en gegarandeerd groene stroom op. Model zoals ook voor het windpark Nijmegen-Betuwe wordt toegepast. Het is deels vergelijkbaar met dat van De Windcentrale, alleen worden de deelnemers in dividend (geld) uitbetaald en niet in stroom. Obligatieleningen met voor de inwoners van beide gemeenten een hogere vaste rentevergoeding. Verkoop van een windturbine aan een of meer lokaal gevestigde bedrijven. Het model van De Windcentrale zal sowieso onderdeel zijn van ons pakket van mogelijkheden. Het voordeel van dit model is de gebruiksvriendelijkheid, het feit dat de kosten vooraf vaststaan voor 20 jaar, het feit dat de deelnemers erg betrokken zijn als mede-eigenaar en via een app kunnen bijhouden hoe goed hun windturbine presteert, het feit dat deelnemers er gemakkelijk ook weer uit kunnen stappen, mochten ze hiertoe willen besluiten. Het winddeel is verhandelbaar. Verrekening met de

5 stroomrekening i.p.v. dividend-uitkering is ook fiscaal aantrekkelijk. Het rendement op de investering in RWD s is 8% of meer. Netto levert dit voor de deelnemers aantrekkelijke besparingen op de stroomkosten, zie pagina 1. Direct omwonenden en dichtbij gelegen bedrijven krijgen een korting op de aanschafprijs van de RWD s. Op het moment dat de windturbine in bedrijf is wordt, bij voldoende deelnemers, de windturbine door ReggeWind ondergebracht in een nieuwe coöperatie, waarvan de deelnemers eigenaar zijn. De opgewekte stroom wordt geleverd aan een leverancier (mogelijk Greenchoice) die de stroom vervolgens verrekent met de stroomrekening van de deelnemers. ReggeWind en De Windcentrale blijven betrokken bij het beheer van de windturbine en de administratie en als helpdesk. Voor de geleverde inspanning ontvangen zij een vergoeding door de coöperatie. Meer informatie is te vinden op De ReggeWindDelen en ook de andere participatie-mogelijkheden zullen de komende tijd worden uitgewerkt, waarbij wordt overwogen om op korte termijn met een voorinschrijving voor de inwoners en bedrijven in beide gemeentes te beginnen. Reactie Niverplast Niverplast heeft naar de gemeente gereageerd in een brief (16INK05641). Hierin bepleit Niverplast dat de gemeente een eigen en onafhankelijk onderzoek doet. Dit komt overeen met de reactie die wij hebben heb gekregen van Richard Nieuwenhuis, een van de eigenaren van Niverplast met wie wij regelmatig contact hebben gehad in de afgelopen twee jaar. Richard heeft n.a.v. de berichtgeving in de Tubantia van 14 april jl. over de enquête van BCHN aangegeven dat er geen sprake is dat Niverplast mordicus tegen is. Niverplast vraagt van de gemeente een onafhankelijke beoordeling, met daarbij slagschaduw als belangrijkste onderdeel. Een dergelijke onafhankelijke beoordeling dient in feite onderdeel te zijn van de beoordeling van de vergunningaanvraag die nog moet worden ingediend en hoeft daarmee geen belemmering te zijn voor de voortgang van het project. Inmiddels heeft ReggeWind aan Niverplast toegezegd dat zij beschikking krijgen over een App waarmee zij op het moment dat slagschaduw op hun gebouw optreedt de desbetreffende windturbine zelf kunnen stilzetten. Hiermee wordt eventuele overlast als gevolg van slagschaduw vermeden. Uitgeefbaarheid van de overige percelen op Lochter III Windpark Lochter zal een positief effect hebben op de verkoopbaarheid van de gronden op t Lochter III, omdat met het aanbieden van participatie en daaraan gekoppeld goedkope, groene stroom, t Lochter III zich onderscheidt van de vele andere leegstaande bedrijventerreinen in de regio. Met name voor bedrijven die maatschappelijk verantwoord ondernemen en duurzaamheid hoog in hun vaandel

6 hebben zal dit aantrekkelijk zijn. De stroomprijs die ReggeWind d.m.v. participatie kan aanbieden ligt ca. 20% onder de actuele marktprijs, ook voor groot-gebruikers (zie pagina 1). Dit is vastgelegd in de met de gemeente en mede-exploitanten overeengekomen uitgangspunten voor de grondaankoop. Maatregelen tegen overlast voor bedrijven op Lochter, met name slagschaduw Bedrijven, dus ook bedrijven op t Lochter, zijn niet wettelijk beschermd tegen geluid en schaduw van windturbines. Toch neemt ReggeWind deze zorgen serieus: we hebben de mogelijke hoeveelheid geluid en schaduw in kaart gebracht. Voor bestaande bedrijven en nieuwe bedrijven op het terrein zal ReggeWind maatwerk leveren waar nodig en gewenst. Vaak kan dit met eenvoudige maatregelen, bijvoorbeeld door de juiste zonwering te kiezen. ReggeWind zal de kosten voor dergelijke aanpassingen vergoeden. Ook kunnen nieuw te vestigen bedrijven hun ramen slim positioneren of kan er door middel van bomen en struiken eventuele slagschaduw worden weggenomen. Soms zal ReggeWind in overleg met het bedrijf een stilstandsvoorziening treffen. Enquête van BCHN De kritiek dat ReggeWind niet eerder contact gezocht heeft met de Business Club Hellendoorn- Nijverdal en met de Vereniging Parkmanagement is terecht. We hadden eerder ook met de andere bedrijven op t Lochter I en II in gesprek moeten komen. We hebben inmiddels actie ondernomen richting Business Club Hellendoorn-Nijverdal en de Vereniging Parkmanagement. Met de besturen van beide partijen hebben we een gesprek gehad en hen voorgelicht over de plannen, consequenties en participatie-mogelijkheden. We zullen op korte termijn dit in een groter verband doen voor al hun leden en een werkbezoek voor hen te organiseren naar een windpark op een bedrijventerrein. We hebben de enquête van de BCHN inhoudelijk niet kunnen beoordelen, omdat we de gestelde vraag (vragen) niet gezien hebben. Wel duidelijk is dat bij een gedegen enquête het belangrijk is dat de ondervraagden voorzien zijn van volledige informatie. Dat is in dit geval niet gebeurd. Een eenvoudige vraag naar standpunt t.a.v. windmolens op t Lochter III is in ieder geval niet voldoende om een goed beeld te krijgen. Daarvoor zou inzicht in de plannen, de voordelen die de plannen bieden t.a.v. participatie-mogelijkheden en het aantrekken van op duurzaamheid gerichte nieuwe bedrijven onderdeel moeten zijn van de informatie-voorziening en van de vraagstelling. We hopen dat we met het geven van de juiste informatie en door het organiseren van een werkbezoek deze leemte in de informatievoorziening kunnen herstellen. Hier wordt hard aan gewerkt.

7 Ecologische Hoofdstructuur en ecoduct ReggeWind heeft vorig jaar in nauwe samenwerking met de gemeente en de mede-exploitanten van Lochter III bedrijventerrein gezocht naar de meest geschikte locaties voor de drie windturbines. Op verzoek van de gemeente is er gekozen om de locaties aan de buitenranden van het bedrijventerrein te kiezen. De gemeente heeft ons vorig jaar augustus zelfs gevraagd om te onderzoeken of de locaties verschoven kunnen worden in de EHS strook langs het bedrijventerrein. ReggeWind heeft dit overlegd met de provincie. De provincie heeft toen aangegeven dat voor een klein windpark als Windpark Lochter dit niet mogelijk is, maar geen bezwaar te hebben wanneer de windturbines vlakbij de EHS strook geplaatst zullen worden. Uiteindelijk is er eind vorig jaar in overleg met de gemeente en mede-exploitanten gekozen voor de drie locaties aan de buitenranden van het bedrijventerrein. Het is voor ons dan ook zeer teleurstellend dat deze keuze in het besluit van het college als argument tegen ons wordt gebruikt en dat het college gekozen heeft om het advies van de provincie naast zich neer te leggen. De ecoduct is in de huidige bestemmingsplan voorlopig vastgelegd in het verlengde van de geplande EHS strook langs het bedrijventerrein. De locatie wordt pas definitief wanneer de geplande verbreding van de N35 wordt uitgewerkt. ReggeWind zal voor de definitieve vergunningaanvraag uitgaan van de huidige voorlopige locatie en hierop de natuurtoets aanpassen, in nauw overleg met Landschap Overijssel. Draagvlak Een ander argument van het college-besluit is dat uit de business case niet blijkt dat er belangrijke inspanningen gedaan zijn om breed maatschappelijk draagvlak te creëren. In hoofdstuk 5 van het business plan wordt uitvoerig ingegaan op dit punt. Participatie-mogelijkheden en uitgebreide communicatie zijn hierin onontbeerlijk. In tabel 5.5 van het plan wordt een opsomming gegeven van de acties die voor goede communicatie nodig zijn. ReggeWind heeft op veel van deze punten reeds de nodige inspanningen geleverd. Nog niet alle punten hebben we kunnen doen, maar staan wel gepland voor de komende tijd, o.a.: - Informatiemiddag en werkbezoek aan een windpark voor bedrijven op t Lochter - Excursie voor direct omwonenden naar een windpark in de buurt, waar ze met omwonenden daar kunnen spreken - Inloopavonden voor burgers in de gemeenten Hellendoorn en Wierden We hebben het afgelopen half jaar enorm veel werk verzet, wat blijkt uit de grote hoeveelheid informatie en documenten die we voor de gemeente hebben opgesteld. We hopen nu de kans te krijgen om met het project door te gaan en ook de bovengenoemde acties te kunnen uitvoeren.

8 ReggeWind een koekoeksjong, van Ruumpol en Metscher Het rapport ReggeWind - een koekoeksjong noemt dat ReggeWind bewust een onjuist beeld (heeft) opgewekt over de structuur van de organisatie en over de bedoelingen achter de realisatie van Windpark Lochter. In de aanbiedingsbrief wordt gesproken van bewuste misleiding door ReggeWind. De aanbiedingsbrief formuleert dat ReggeWind als doelstelling heeft: winst op korte termijn op basis van verkregen vergunningen. ReggeWind stelt vast dat de auteurs van dit rapport, blijkens de aanbiedingsbrief zijn dat de heren Ruumpol en Metscher, hun bevindingen hebben gedaan aan de hand van een eigen onderzoek. Er worden in het rapport vele vragen gesteld, enkele feiten gepresenteerd en allerlei conclusies getrokken. Geen van die vragen is voorgelegd aan ReggeWind. ReggeWind heeft dus ook op geen van die vragen antwoord kunnen geven. Geen van de feiten is gecheckt bij ReggeWind. Helaas zijn er daardoor nogal wat onzorgvuldigheden in dit rapport geslopen. Geen van de conclusies is voorgelegd aan ReggeWind, zoals ook het rapport zelf niet is gecommuniceerd met ReggeWind. In het rapport ReggeWind - een koekoeksjong wordt een beeld geschetst van ReggeWind, de partij die Windpark Lochter ontwikkelt, als een partij die een zo hoog mogelijke prijs voor de aandelen van Windpark Lochter ( ) [wil] bedingen. Rode draad in dit rapport is dat ReggeWind niet anders te bestempelen valt dan als projectontwikkelaar en dan wel één die er ook nog eens op uit is om in een spel zonder nieten eventuele participanten op het verkeerde been te zetten en een niet-aantrekkelijke participatie in de maag te splitsen. Dat is een sterk gekleurde voorstelling van zaken. ReggeWind herkent zich in het geheel niet in het beeld dat geschetst wordt. Integendeel, het initiatief voor Windpark Lochter is er gekomen vanuit de maatschappelijke behoefte om lokaal invulling te geven aan de dringende noodzaak voor duurzame energie. ReggeWind wil met dit project niet alleen windmolens bouwen en duurzame energie produceren, het wil daarnaast een bijdrage leveren aan lokale welvaart, aan de ontwikkelbaarheid van het bedrijventerrein en aan het toeristisch-recreatief profiel van de gemeente Hellendoorn. ReggeWind wil dit project realiseren met lokale partners. ReggeWind wil dit project niet realiseren met gedeeltelijke participatie, maar met volledige participatie door burgers en ondernemers. Al deze kenmerken zorgen voor een project dat uniek is in Nederland, vanwege de maatschappelijke meerwaarde en vanwege de volledige participatie. In de aanbiedingsbrief bij het rapport worden de (zeven) feiten kort op een rij gezet. We nemen ze hieronder over. 1. Windpark Lochter B.V. is een 100% deelneming van ReggeWind zodat kort na het verkrijgen van de vergunning en eventueel het gefaseerd bouwen van het windpark de huidige aandeelhouder door het verkopen van aandelen van WindparkLochter op korte termijn hun winst kunnen nemen.

9 Dit is een onjuiste voorstelling van zaken. Wat hier wordt gepresenteerd als feit is in werkelijkheid een beoordeling (door de opstellers van de brief) van de bedoelingen van ReggeWind. Het windpark zal niet gefaseerd worden gebouwd. Dat zou bedrijfseconomisch volstrekt onverantwoord zijn. Kort na het verkrijgen van de vergunning zal de initiatiefnemer een aanvraag doen voor SDE+. Daarna volgt hopelijk toekenning en vervolgens de financial close. Ongeveer anderhalf jaar later zullen de molens er staan. Windpark Lochter is inderdaad een 100% dochter van ReggeWind. De reden van het oprichten van Windprak Lochter is echter niet gelegen in het feit dat ReggeWind zo snel mogelijk zoveel mogelijk geld zou willen cashen. De reden is gelegen in risico-management en in de behoefte aan een heldere en transparante structuur. Een volgend project van ReggeWind zal in een volgende BV worden ondergebracht. Op die manier kunnen de projecten gemakkelijker van elkaar gescheiden blijven. Dat is met het oog op het belang van toekomstige participanten wel zo transparant en wel zo degelijk. 2. Als potentiële koper wordt genoemd een door Windcentrale B.V. opgerichte coöperatie, waardoor vele kleine beleggers gezamenlijk de eigenaar worden. De aanpak valt buiten AFMtoezicht (juist bedoeld om met name ook de kleine beleggers te beschermen) Er is geen raad van commissarissen en geen accountantscontrole. Feitelijk juist. Maar beredeneerd vanuit een onjuiste vooronderstelling. Alleen bij een uitgifte van aandelen met een totale waarde boven 2,5 miljoen euro is er een door AFM goedgekeurde prospectus verplichting. Als dit het geval zal zijn, zijn wij ook hieraan gehouden. De uitgiftes van winddelen die De Windcentrale tot nu toe gedaan heeft, ging het om lagere waarden. Ook voor windpark Lochter is de verwachting dat het om lagere waarden zal gaan. Dat wil niet zeggen dat er geen toezicht zal zijn. Toezicht zal worden georganiseerd vanuit de leden van de coöperatie, die hiervoor een commissie zullen samenstellen die toezicht heeft op de financiën van de coöperatie. In de jaarlijkse ledenvergadering wordt dit besproken. Dit wordt in het reglement van de coöperatie vastgelegd. 3. Door de hele juridische optuiging van de organisatie houden de partijen achter ReggeWind negatieve risico s zoals planschade en dergelijke buiten de deur. Er zit in juridische optiek geen enkele relevante financiële draagkracht in de aan te spreken ondernemingen en hun bestuurders via bestuurdersaansprakelijkheid Dit is onjuist. Negatieve risico s zoals planschade maken onderdeel uit van de businesscase. Dat houdt in dat planschade bij de financial close wordt meegefinancierd en dat er geen enkele reden is om te veronderstellen dat dat risico buiten de onderneming zou vallen. De relevante draagkracht zit hem dus in het project zelf en in de aan te spreken onderneming die het project realiseert, i.e. Windpark Lochter B.V. Of ReggeWind en de individuele bestuurders voldoende financiële draagkracht hebben om bv. de planschade te dragen is in dit verband dan ook volstrekt niet relevant. Dat is namelijk niet aan de orde. 4. ReggeWind is van drie aandeelhouders: ReggeStroom, Pondera Development B.V. en Regge Renewables B.V. ieder voor 1/3 van het geplaatste kapitaal van 30,- Dit is juist. Voor ReggeStroom is dit dé manier om zonder projectontwikkelaar toch de ontwikkeling van Windpark Lochter te kunnen realiseren. Namelijk met voldoende deskundigheid aan boord om

10 ontwikkelaars buiten de deur te houden die weinig of geen lokale en regionale binding hebben en die weinig of geen gevoel hebben bij de ambities op het vlak van maatschappelijke meerwaarde en lokale participatie, 5. De aandeelhouder ReggeStroom heeft o.a. een negatief eigen vermogen, kan haar schuldenlast niet dragen en zal daardoor ook snel als aandeelhouder buitenspel worden gezet bij vervolg-investeringen, heeft het ingebrachte geld van haar huidige leden al laten verdampen, misleidt potentiële nieuwe leden en heeft een directeur die met een eigen B.V. bestuurder is geworden bij ReggeWind. Dit is grotendeels niet juist. Het klopt dat ReggeStroom een negatief eigen vermogen heeft. Dat betekent echter niet dat ReggeStroom haar schuldenlast niet kan dragen. Dat is iets heel anders. De opmerking dat ReggeStroom snel buitenspel zal worden gezet is puur speculatief. Met hetzelfde aplomb had men kunnen beweren dat één van de andere aandeelhouders buitenspel zal worden gezet. Ook die bewering is speculatief en op niets gebaseerd. Het ingebrachte ledenkapitaal (éénmalige contributie van 50,- ) is niet verdampt. Het is keurig terug te vinden in de jaarrekeningen van ReggeStroom. Voor de bewering dat ReggeStroom nieuwe leden misleidt wordt geen bewijs aangedragen. De bewering is onjuist en geheel voor rekening van de heren Ruumpol en Metscher. Ten slotte, de directeur van ReggeStroom is inderdaad met een eigen BV bestuurder van ReggeWind. Dat is gebeurd op advies van notaris Ter Braak (Nijverdal) die spreekt van een in een dergelijk geval normaal te doen gebruikelijke constructie met het oog op het beperken van de risico s voor hemzelf en zijn gezin. 6. De aandeelhouder Pondera Development is een zusterbedrijf van Pondera Consult, die op haar beurt met een zweem van onafhankelijk onderzoeker voor Windpark Lochter de Ruimtelijke Onderbouwing, M.E.R.-beoordeling heeft geschreven en die mede-auteur is van het businessplan. Dit is gekleurde informatie. Als initiatiefnemer is ons gevraagd om de gemeente Hellendoorn een zogeheten businesscase aan te leveren. Die businesscase vertelt wat ons projectplan behelst en geeft antwoord op tal van vragen van politiek en bestuur. Als initiatiefnemer zijn wij niet onafhankelijk. Van onze rapportage maakt een aantal onderzoeken deel uit. Op het moment dat er twijfel is over die onderzoeken of over de uitkomst daarvan staat het iedereen vrij om er een eigen onderzoek naast te leggen. In dat geval zien wij graag de uitkomsten van die onderzoeken en de onderbouwing van die uitkomsten tegemoet. Pondera Consult is dé deskundige in Nederland als het gaat om het in beeld brengen van de gevolgen van windprojecten op land en op zee. Mochten er twijfels zijn over de onderzoeken die wij hebben gepresenteerd, dan horen wij dat graag. Mocht het tot een vergunningaanvraag komen, dan is het op dat moment aan de gemeente om het onafhankelijk te toetsen en indien nodig daarvoor onafhankelijke deskundigen in te schakelen om het goed te kunnen beoordelen voor de vergunningverlening. 7. De aandeelhouder Regge Renewables B.V. is geen rechtstreekse dochteronderneming van de (benoemde adviseur) Mecal B.V. maar van persoonlijke B.V. s van de bestuurder van Mecal B.V. en de heer F.J. Brughuis als niet uitvoerend bestuurder van Mecal B.V.

11 Dit is onbegrijpelijke informatie. Eén van de drie aandeelhouders van ReggeWind is Regge Renewables. Namens Regge Renewables is de heer F. Brughuis bestuurder van ReggeWind. Ook hij (zie onder punt 5.) is bestuurder vanuit zijn persoonlijke BV. ook in dit geval is dat gebeurd op advies van de notaris. De aanbiedingsbrief eindigt met de woorden: Met deze kennis in het achterhoofd is duidelijk dat voor de zogeheten initiatiefnemers het verkrijgen van een vergunning het allerbelangrijkst is dit het liefst met zo weinig mogelijk financiële verplichtingen ( ). Deze opmerking is op zichzelf geheel juist. Wij hadden niet pregnanter kunnen formuleren dat het project Windpark Lochter staat of valt met het verkrijgen van een vergunning. Wij hadden niet transparanter kunnen stellen dat tijdens de fase voor de financial close elke investering tegen het licht gehouden dient te worden, simpelweg omdat elke investering in deze fase een hoog risicoprofiel heeft. Als initiatiefnemers zien wij het als onze opdracht om verstandig en productief te handelen en de realisatie van het project maximaal te dienen. Met deze brief hopen we antwoord te hebben gegeven op de vragen die bij jullie leefden. Mochten jullie over deze brief, of over andere kwesties met betrekking tot Windpark Lochter, nader met ons willen spreken, of ons aanvullende vragen willen stellen, dan zijn wij jullie uiteraard graag van dienst. Met vriendelijke groet, Namens ReggeWind BV Frans Brughuis, Directeur ReggeWind BV Bijlagen: 1. van Casper Hogendoorn, Rabobank project finance 2. Financiële onderbouwing windpark Lochter

12 Bijlage 1: brief van Rabobank

13 Bijlage 2: Financiële onderbouwing Een goede financiële onderbouwing is cruciaal voor het slagen van het project. Het is niet alleen belangrijk om de eigen kosten te kunnen verantwoorden, maar ook om banken en/of andere investeerders te kunnen overtuigen om het project voor een groot deel te financieren (de zgn. financial close). Voor de financiële onderbouwing van het project wordt uitgegaan van een worst-case scenario. Uitgangspunten hierbij zijn: a) Windturbine-grootte van 2.5 MW en een rotordiameter van 120m. Uit analyses blijkt dat grotere windturbines een hoger rendement geven voor het project, maar wel een grotere investering vergen en nadelig kunnen zijn qua geluidsemissie. Op dit moment is de keuze nog niet gemaakt en zullen eerst offertes worden aangevraagd bij de verschillende windturbine-fabrikanten. b) Een lage gemiddelde windsnelheid van 6,0 m/s op 100m hoogte (6,7 m/s op 145m hoogte). Op basis van beschikbare gegevens is de verwachting dat de windsnelheid hoger zal zijn. Dit zal worden aangetoond d.m.v. windmetingen die binnenkort gestart worden. c) Jaaropbrengst voor het hele park van ca MWh. Dit is gebaseerd op de ondergrens van de verwachtingsscenario die met een waarschijnlijkheid van 90% gehaald wordt (de zgn. P90-scenario). De in het business case genoemde opbrengsten zijn de gemiddelde waarden met 50% waarschijnlijkheid (P50). De P90 scenario is gebruikelijk voor financiële onderbouwingen van windprojecten en wordt ook door banken gehanteerd voor de beoordeling van de financierbaarheid van het project. d) Basisbedrag SDE subsidie gebaseerd op de Staatscourant 25 februari 2016: 93,- /MWh voor wind op land. Hierbij wordt wel uitgegaan dat in oktober van dit jaar de SDE subsidie kan worden aangevraagd. Dat betekent dat de herroepelijke vergunning begin oktober verleend wordt. e) Een minimum rendement op eigen vermogen (IRR) van 10%, als criterium voor de economische haalbaarheid van het project. Dit is gebruikelijk bij windprojecten en vaak ook de banken en investeerders gehanteerd als criterium. f) Stilstand t.g.v. slagschaduw op woningen. Voor een aantal woningen overstijgt het aantal uren per jaar van slagschaduw op de woning de limiet van 6 uren (zie business plan). Hierdoor zullen de windturbines met stilstandvoorziening worden uitgevoerd. Hiermee is rekening gehouden in de opbrengstberekening.

14 g) Reserves voor uitkering van compensaties aan omwonenden, o.a. vergoeden van planschade en aanbieden van goedkoop stroom. Voor het laatste wordt uitgegaan van de zgn. NWEA richtlijn ( 0,50 / MWh beschikbaar voor compensatie aan de omgeving). h) Budget beschikbaar voor de uitkijkplatform, klimwand en informatie-centrum i) Budget beschikbaar voor afbraak na 20 jaar. De jaaropbrengst van MWh betekent per windturbine 6900 MWh ofwel een equivalent van 2760 vollasturen. Dit is voor een binnenland-lokatie een hoge opbrengst, wat mogelijk wordt gemaakt door de grote ashoogte van 145m waar de windsnelheden beduidend hoger zijn dan op lagere hoogtes. De geraamde investering voor het windpark met drie windturbines bedraagt 14,65 miljoen. Ook hier is uitgegaan van een worst-case scenario, gebaseerd op financiële cijfers van verschillende windprojecten in Nederland en Duitsland, waarbij uitgegaan is van de bovengrens wat betreft de kosten. Deze investering omvat: Ontwikkelingskosten, o.a. voorbereiding, onderzoeken, adviezen, vergunningaanvraag en leges, windmetingen, bodemonderzoek, projectmanagement en -ondersteuning, bodemonderzoek en communicatie Bouwkosten, i.e. civiele werken (ontsluiting park, kraanopstelvlakken), funderingen, betonnen masten om de windturbines op grotere hoogte te kunnen plaatsen Drie windturbines (machinekosten) Electrische infrastructuur en netaansluting Grondaankoop resp. pachtvergoeding Financieringskosten Gemiddeld zijn de kosten voor de ontwikkeling en de bouw van een windpark ruim 1,4 miljoen per MW vermogen (bron: RVO). Voor deze worst-case scenario voor windpark Lochter ligt dit hoger, op 1,95 miljoen per MW vermogen. Dit komt deels door de hogere kosten vanwege de grote ashoogte (hoge masten, grote funderingen), deels door extra voorzieningen (o.a. uitkijkplatform), maar het geeft ook weer dat kosten ruim geraamd zijn om hiermee aan de veilige kant te zitten qua rendabiliteit van het project. De operationele kosten van het windpark zijn geraamd op ,- per jaar. Ook hier is uitgegaan van de bovengrens van wat de operationele kosten die in de markt gehanteerd worden. Deze kosten bestaan o.a. uit: Onderhoudskosten Operationele management Verzekeringen Jaarlijkse kosten netaansluiting OZB Reservering voor afbouwkosten na 20 jaar

15 Compensatie voor omgeving Het project zal voor 80% gefinancierd worden d.m.v. een banklening, die in 15 jaar wordt afgelost, met een rente van 3%. De overige 20% is deels eigen kapitaal en deels gefinancierd door andere investeerders. In het volgende overzicht worden de kosten en baten van het project weergegeven: Worst-case Totale investering windpark SDE subsidie 2016 (per MWh) 93 KOSTEN (per jaar) 80% banklening, 15 jaar, 3% rente (rente+aflossing) operationele kosten andere jaarlijkse kosten TOTALE KOSTEN PER JAAR OPBRENGST ELEKTRICITEIT + SDE RESULTAAT (per jaar) Gerekend over de gehele levensduur van 20 jaar van het project met deze worst-case scenario is het rendement op eigen vermogen (IRR) 10,8% en daarmee boven het gestelde criterium van 10%. Het project is daarmee economisch haalbaar.