Natuurkrant. 25jaar. Dwingelderveld. Drents-Friese Wold. Holtingerveld. de Jongens van Outdoor

Transcriptie

1 0 Natuurkrant m e t a l l e a c t i v i t e i t e n HK Drents-Friese Wold Holtingerveld jaar Dwingelderveld de Jongens van Outdoor

2 Uit de agenda Iedere zondagmiddag: wandeling met boswachter Iedere zondag om.00 uur gaat een boswachter de natuur in voor een heerlijke wandeling van anderhalf uur. Met in zijn of haar kielzog maximaal twintig bezoekers die een frisse neus willen halen. De gids gaat altijd op pad weer of geen weer! Trek stevige schoenen aan. Vertrek- en eindpunt: Bezoekerscentrum Dwingelderveld. Aanmelden kan bij het bezoekerscentrum of via Gasten van een bedrijf dat Het uitzicht op de heide van het Dwingelderveld is overweldigend. Nergens in het blikveld zijn gebouwen of andere verstorende elementen te ontdekken. Het Dwingelderveld is met recht het grootste natte heidegebied van West-Europa, en niet voor niets al jaar Nationaal Park. Dankzij de recente herinrichting van voormalig landbouwgebied aan de noordkant wordt het geleidelijk nog natter. Goed nieuws voor de dophei, bijzondere planten als de klokjesgentiaan en bijzondere dieren als kamsalamander en heikikker. Voor een nat pak hoeft u niet bang te zijn. Dankzij een keur aan fiets-, wandel en ruiterpaden houdt u het meestal droog. En als het echt hard geregend heeft, kunt u voordat u op pad gaat laarzen lenen in het vernieuwde Bezoekerscentrum bij Ruinen. Ook de Boslounge bij de Natuurpoort Spier is vlak naast de A een prima startpunt om het Dwingelderveld te ontdekken. Boswachters over hun Dwingelderveld jaar Dwingelderveld ning om de gevarieerde open heide in stand te houden, vertelt Olga. De schaapskuddes zijn daarbij onmisbaar, maar daarnaast moeten we maaien en plaggen. En dan zijn er de vrijwilligers die helpen door met de hand jonge boompjes te verwijderen. De stikstof die uit de lucht op het gebied neerdaalt maakt het er niet eenvoudiger op. Een tweede uitdaging voor de beheerders is om het evenwicht te bewaren tussen de recreatie en het in stand houden van de natuur. We doen veel om het bezoekers naar de zin te maken, maar hebben ook de plicht om de kwetsbare natuur te beschermen, zegt Olga. Tot slot: wat vinden de boswachters zelf het mooiste aan hun Dwingelderveld? Albert: De verscheidenheid aan landschappen. Olga: De weidsheid. Dat je zo ver over de hei kunt uitkijken. AW gastheer is van het Nationaal Park ontvangen in 0 0% korting. Vraag er naar bij uw gastheer/-vrouw. Winteravondlezingen over natuur en cultuurhistorie In Bezoekerscentrum Dwingelderveld organiseert het Nationaal Park jaarlijks vier Winteravondlezingen. Daar vertellen gastsprekers een verhaal over de natuur in en rond het Dwingelderveld, het landschap en de geschiedenis van de streek. Dit jaar worden nog lezingen gehouden op april, september en november. Ze beginnen om.0 uur (inloop vanaf. uur) en duren tot ongeveer.0 uur. Vooraf aanmelden via de website De toegang is gratis voor leden en vrijwilligers van Natuurmonumenten en Staatsbosbeheer. Niet-leden betalen,-. Het Dwingelderveld is dit jaar jaar Nationaal Park. Staatsbosbeheer en Natuurmonumenten beheren elk een groot deel van het gebied. Boswachter Albert Henckel is er sinds jaar en dag het gezicht van Staatsbosbeheer. Ik ben hier in begonnen en ben aan het gebied verknocht. Boswachter Olga de Lange van Natuurmonumenten werkt er pas een jaar. Ik kende het Dwingelderveld eigenlijk niet. Maar het is een prachtig gebied om te mogen werken. Al kom ik niet zo veel buiten, het grootste deel van mijn werk is op kantoor, anders dan het romantische beeld van de boswachter. De unieke natuur van het Dwingelderveld in stand houden vraagt veel van de beheerders. De basis is sterk, zeker nu de natte heide is uitgebreid met het Noordenveld en de waterstand omhoog is gegaan. Maar vanzelf gaat het niet. Zo heeft heide van nature de neiging om in bos te veranderen. Het kost veel inspan- Meer weten? Kijk op Bezoekerscentrum compleet vernieuwd Na een verbouwing van vier maanden is het geheel vernieuwde Bezoekerscentrum Dwingelderveld sinds begin maart weer open. Aan de buitenkant vallen de veranderingen niet op, maar wie het centrum binnengaat komt ogen tekort. De grote lamp die de nieuwe maquette verlicht trekt de aandacht, vooral omdat daarop een prachtige panoramafoto van het heide- en vennengebied is afgedrukt. De maquette zelf is minder enorm dan de vorige, maar minstens zo bijzonder. Ze is gemaakt door kunstenares Erna van Sambeek, samen met een grote groep vrijwilligers van het bezoekerscentrum. In de maquette is veel wol verwerkt van de Drentse heideschapen in het Dwingelderveld. Het leeuwendeel van het centrum wordt ingenomen door vijf grote meubels met elk een thema: Drents heideschaap, (kraan)vogels, OERRR, het esdorpenlandschap en water. Langs de wanden staan informatiepanelen met grote foto s van de mooiste plekken van het Dwingelderveld. Op een van de wanden is een meterslange en -hoge foto van een zonsondergang op de heide te zien. Een enorme plattegrond van Zuidwest-Drenthe beslaat een deel van de vloer. Ook de koffie hoek is prachtig geworden. Op de verdieping is een kleine bibliotheek ingericht en staat een beeldscherm waar natuurvideo s worden getoond. De maquette en veel meubels staan op wielen, waardoor het mogelijk is om ruimte te maken voor de ontvangst van grote groepen, bijvoorbeeld voor lezingen en voor bijeenkomsten van recreatieondernemers of andere organisaties in de omgeving van het Dwingelderveld. Niet alle hei is paars De meeste bezoekers zijn net als de boswachters onder de indruk van de weidsheid en de variatie van het Dwingelderveld. Toch is er ook wel eens een lichte teleurstelling van mensen die een paarse vlakte hadden verwacht. Maar dat is een misverstand. Albert Henckel: Voor paarse hei moet je bijvoorbeeld naar de Veluwe. Daar heb je droge heide en die kleurt paars in de zomer. Maar het Dwingelderveld is een nat heidegebied, en natte heide is een gevarieerde begroeiing met meer verschillende plantensoorten en meer kleuren. En eigenlijk vind ik dat mooier, zeker in het winterseizoen. Vanaf april is het bezoekerscentrum weer zeven dagen per week geopend. Op april wordt een groot openingsfeest gehouden voor alle liefhebbers van het Dwingelderveld. Zie ook de agenda in het midden van de krant. AW

3 Grote, stille, natte heide Nieuwe speurtocht: de wereld van OERRR Kinderen die graag lekker buiten spelen, stoere dingen doen en avonturen beleven, voelen zich thuis in de Wereld van OERRR rondom het bezoekerscentrum. Bij de balie is een speurkaart te koop waarmee kinderen die wereld ontdekken. Ze reizen door de landen en stuiten op waterplassen, vlonders, heideschapen, boomstammen, struikgewas, vlinders en bloemen. Ze sluipen, klimmen, rollen, spetteren, graven en zoeken het codewoord. Daarmee wordt uiteindelijk de schatkist van OERRR geopend. De speurkaart is een zogenaamde Crumpled Map, die tegen een stootje kan en onder alle omstandigheden bruikbaar is. De speurtocht is geschikt voor kinderen van tot 0 jaar en daardoor ook leuk om te ondernemen met het hele gezin. Natuurmonumenten pakt vergrassing heide aan Natuurpoort Spier Boslounge, zandspeelplaats en speelbos Delen van de heide van het Dwingelderveld worden de komende tijd vaker en intensiever gemaaid en begraasd. Natuurmonumenten, een van de beheerders van het Nationaal Park, wil op die manier de vergrassing door pijpenstrootje terugdringen. Johan Coelingh, de herder van een van de twee schaapskuddes die het Dwingelderveld begrazen, vertelt dat pijpenstrootje dat van nature in het gebied voorkomt de afgelopen jaren sterk is toegenomen. Het is een grassoort die profiteert van de vele stikstof die in de lucht zit, en op het gebied neerslaat, vertelt hij. Op verschillende plaatsen is pijpenstrootje daardoor zo toegenomen dat het de heide verdringt. De meer dan driehonderd Drentse heideschapen die Coelingh onder zijn hoede heeft, en de nog iets grotere kudde van stichting Het Drents Heideschaap aan de Benderse, spelen een belangrijke rol in het terugdringen van de vergrassing. Verder lopen op verschillende plekken runderen die de vergrassing op hun eigen manier aanpakken. Maar het is nog niet voldoende. Daarom heeft Natuurmonumenten vorig jaar op dertien plekken waar pijpenstrootje overheerst een halve hectare gemaaid. Daarnaast gaan we dit jaar enkele percelen plaggen en branden, en deze extra inspanning de komende jaren herhalen, vertelt Coelingh. De organisatie stelt hiervoor een speciaal heidebeheerplan op. Coelingh is hoopvol over de effecten van het intensieve maaibeheer. Hierdoor wordt de vergrassing sterk teruggedrongen. Je zult zien dat het beeld van het heidegebied de komende jaren verandert in een veelkleurig palet waarin bloeiende dop- en struikhei weer volop tot hun recht komen. Bij de Natuurpoort Spier vlak bij de A vindt u een grote parkeerplaats en de Boslounge. Een uitstekende plek voor een kop koffie of een fijne lunch voor of na een wandeling, fiets- of ruitertocht (met aparte parkeerplaats voor trailers). Het is dé uitvalsbasis om het Nationaal Park Dwingelderveld op meerdere manieren te verkennen. Je kunt er fijn en veilig spelen op de speelplaats direct naast de Boslounge. Deze is ook toegankelijk voor kids in een rolstoel. In 0 wordt er begonnen met de aanleg van een speelbos: avontuurlijk spelen in een natuurlijk bos met natuurlijke materialen. Het speelbos sluit aan op de zandspeelplaats. Natuurmonumenten Gezinsnatuurdagen Op dinsdagen, woensdagen en donderdagen in schoolvakantieweken zijn er bij het bezoekerscentrum gezinsnatuurdagen rond een thema, bijvoorbeeld Schapen, Avonturen of Vogels. Tijdens deze dagen zijn er mini-excursies, demonstraties en/of knutselactiviteiten voor het hele gezin het programma varieert per dag. Ook gaat er na afloop altijd iets mee naar huis, zoals een zoekkaart of een natuurknutsel. De gezinsnatuurdagen zijn van.00 tot.00 uur. AW Genieten in vernieuwd Anserveld Uitzicht vanaf de Schapenkop Sinds eind 0 loopt er een verhard fietspad vanaf het Commissaris Cramerpad naar het uitkijkpunt de Schapenkop op de geluidswal langs de Rijksweg A. Vanaf dit markante bouwwerk heeft u een schitterend uitzicht over de Holtveenslenk, een waterrijke laagte aan de oostkant van het Dwingelderveld. Aan de andere kant kijkt u uit over het langsrazende verkeer op de A. Een groter contrast is niet denkbaar. Wanneer u dan al fietsend uw weg vervolgt, beleeft u de stilte en de ruimte van het Nationaal Park nog intenser. Wandelaars en fietsers kunnen weer in alle rust genieten van de mooie natuur van het Anserveld. Dit gebied in het zuidwesten van het Dwingelderveld is de afgelopen jaren heringericht als waterberging om bij extreme regenval wateroverlast in onder meer Meppel te voorkomen. Tegelijk is de basis voor nog mooiere natuur gelegd. Er zijn sloten en watergangen gedempt en in plaats daarvan zijn natte laagten slenken aangelegd om het water vast te houden en vertraagd af te voeren. De bemeste bovenlaag van de voormalige landbouwgronden is afgegraven. Op de voedselarme bodem kan weer heide gaan groeien. Naast struiken dophei krijgen bijzondere soorten als snavelbies, zonnedauw en klokjesgentiaan een kans. Ook voor bezoekers biedt het Anserveld nieuwe mogelijkheden. Het fietspad is vernieuwd en verbreed. Nieuw is ook de doorwaadbare plaats op de Veldslagen, met stapstenen voor wandelaars. De doorsteek voor ruiters, menners en MTB-ers vanaf de Veldslagen naar de Anserdennen is iets verlegd naar de Oude Dwingelderdijk. Op het pad over de heide, in de richting van de Davidsplassen, wordt nog voor de zomer grond opgebracht. Met uw paard in het Dwingelderveld Te paard of in een aanspanning kunt u genieten van al het moois dat het afwisselende landschap van het Dwingelderveld te bieden heeft. Het ene moment rijdt u door het bos, dan weer geniet u van de uitgestrekte vergezichten van het grootste natte heidegebied van West-Europa. In en om het Dwingelderveld ligt een uitgebreid netwerk van 0 kilometer aan paardenroutes. Deze routes gaan voornamelijk over zandwegen. Een kleiner deel is alleen geschikt onder zadel. Houd er rekening mee dat tijdens de winterperiode de zandwegen en ruiterpaden modderig zijn. Buiten de daarvoor aangewezen wegen en paden zijn paarden niet toegestaan. De routes worden aangegeven met pictogrammen van een wiel of een hoefijzer.

4 Het Holtingerveld is een relatief onbekend, maar bijzonder gebied. Meest in het oog springend is de Havelterberg. Nergens in Drenthe is een steilere natuurlijke helling te vinden. Maar het Holtingerveld is meer dan de berg alleen. In totaal is het gebied een kleine.00 hectare groot. Ongeveer de helft bestaat uit heide, vennen en stuifzand. De andere helft is bos. De enorme variatie is te danken aan de complexe bodemopbouw met stuifzand, veen en leem en aan de sporen uit het verleden. Duidelijk zichtbaar zijn nog de bomkraters en de landingsbaan uit de Tweede Wereldoorlog. Bovendien is het gebied afwisselend heel nat of juist heel droog. Logisch daarom dat er veel verschillende planten- en diersoorten voorkomen (ook heel zeldzame), die allemaal hun eigen voorkeur hebben. Die rijkdom is een van de redenen waarom het gebied is opgenomen in het Europese netwerk van belangrijke natuurgebieden, Natura 000. Holtingerveld Oerlandschap gevormd door ijs en oorlog Eropuit Activiteiten bij de schaapskooi Holtingerpoort ma mrt (e Paasdag) : Kraomschudden za jul Schaapscheerdersfeest Thematische excursie OERwandeling za mei.00 uur za jul 0.00 en.00 uur wo 0 jul.0 uur za aug.00 uur za 0 aug.00 uur za okt.00 uur Locatie: Poort Holtingerveld aan de Van Helomaweg bij Havelte. Meer informatie: Excursie Reptielen en amfibieën in het Uffelter Binnenveld Za juni uur. Laarzen zeker gewenst.,-. Informatie en opgave: info@natuurpresentaties.nl Themawandelingen Vanaf de Poort Holtingerveld leiden drie thematische en bewegwijzerde routes het gebied in: Hunebeddenroute (, km, rode pijlen) IJstijdenroute ( km, blauwe pijlen) Oorlogsroute (, km, groene pijlen) Uitdagende nieuwe MTB-route Ben je een fanatiek mountainbiker en heb je zin in avontuur? Ontdek dan de allernieuwste mountainbikeroute van Nederland. Die loopt door het Holtingerveld en is maar liefst kilometer lang. Voor beginnende mountainbikers is er ook een route van kilometer. De routes zijn ontwikkeld en aangelegd door leden van de mountainbikevereniging Havelte. Vrijwilligers van de club zorgen voor het onderhoud van de route. Heide een handje helpen Waar in de jaren dertig van de vorige eeuw nog op grote schaal productiebossen werden aangeplant, probeert Staatsbosbeheer, dat een flink deel van het Holtingerveld beheert, nu het bos geleidelijk om te vormen naar meer natuurlijk bos of naar heide. Op andere plekken in het Holtingerveld dreigt de bestaande heide dicht te groeien met grove dennen, berken en vuilboom. Om te voorkomen dat de zeldzame natte heide verdwijnt, wordt er op grote schaal bosopslag gerooid. Daardoor blijven allerlei zeldzame planten zoals klokjesgentiaan, valkruid en rietorchis behouden. Verschillende vrijwillige natuurbeheergroepen helpen Staatsbosbeheer daarbij. Daarnaast zijn de schapen van de Holtinger Schaapskudde onmisbaar. Dagelijks begrazen zij de uitgestrekte heidevelden om gras, jonge boompjes en andere opslag te eten. Sporen van oorlog jaar terug in de tijd. Het grootste deel van het dorp Darp maakt plaats voor een gigantisch vliegveld. Boerderijen worden vernietigd, de heide en het bos opgeruimd. In plaats daarvan verschijnen vliegstrips, hangars en taxibanen. Het nazivliegveld Fliegerhorst Havelte is een feit. Vanaf dit Duitse vliegveld was het de bedoeling om de geallieerden te bestoken met bommen en granaten. De werkelijkheid was anders. De geallieerden lieten meer bommen op het vliegveld vallen dan er op Rotterdam vielen! Daardoor kwam het vliegveld niet echt van de grond. Anno 0 is er nog van alles terug te vinden van het Duitse vliegveld. Grappig is dat de natuur na de oorlog het heft weer in handen heeft genomen. De Grote en de Kleine Startbaan zijn tegenwoordig zo rijk aan bijzondere planten dat beide strips als reservaat worden beheerd. In de vele bomkraters huizen dieren als kamsalamanders en heikikkers. En Darp is verderop weer opgebouwd. Bovendien, als je door je oogharen kijkt is het net of de nieuwe schaapskooi bij de Poort Holtingerveld een boerderij van het aloude Darp is. Er is tegenwoordig nog van alles te zien van het vliegveld. Hangars bijvoorbeeld vlak achter de schaapskooi in de heide. En de zandwegenstructuur volgt de contouren van de taxibanen. Meer zien? Volg dan de Oorlogroute vanaf de Poort (, kilometer, groene pijlen). U komt dan langs veel tot de verbeelding sprekende overblijfselen uit de Tweede Wereldoorlog. Hunebedden, oeroud en vol geheimen In de tijd dat de Egyptische farao s druk doende waren het bouwen van hun megalomane grafmonumenten stonden er al hunebedden aan de voet van de Havelterberg. De meeste hunebedden zijn omstreeks 000 jaar Christus gebouwd. De hunebedbouwers waren het eerste volk in de lage landen dat zich met landbouw bezig hield. Vanwege de vorm van hun aardewerk noemen historici het volk de trechterbekercultuur. Als eerbetoon aan hun voorouders bouwde het volk de grafmonumenten die we nu hunebedden noemen. De grote stenen werden met behulp van een helling en boomstammen naar hun plek gesleept. Er zijn aanwijzingen dat de ligging te maken heeft met de stand van zon en maan. Momenteel zijn er nog hunebedden over, in Drenthe en één in Groningen. Wilt u zelf op pad om de geheimen van de hunebedden te ontdekken? Vanaf de Poort Holtingerveld (Van Helomaweg, Havelte) voert een, kilometer lange wandelroute u naar de beide hunebedden en langs een paar karakteristieke grafheuvels. Tip: In het Hunebedcentrum in Borger kruipt u helemaal in de huid van een hunebedbouwer. Adres: Hunebedstraat, JV Borger; Open: Maandag t/m vrijdag uur; zaterdag, zondag en feestdagen uur Tip: Speciaal voor kinderen is een smartphone-fietsroute Bommen en Granaten ontwikkeld. Hierin vertellen Gijs en opa Hans het verhaal van het oorlogsverleden van Havelte, de tijd waarin opa Hans zelf kind was. Tijdens de fietstocht hoor je het verhaal en op je smartphone zie je onderweg foto s van toen. Als je goed luistert hoor je in de verte nog de vliegtuigen De route is te downloaden via Anno Drenthe.nu: Meer weten? Kijk op

5 Tips voor slecht weer In Nederland is het zelden weken achter elkaar droog. In de omgeving van beide parken zijn een aantal leuke musea en andere attracties die garant staan voor een genoeglijk uurtje onder dak. Hieronder volgt een kleine selectie. Galerie Wildevuur Topkunst in monumentaal landhuis Zwiggelterweg, TN Hooghalen, Open: vr-zo uur OERmuseum West-Drenthe Levende geschiedenis 0 Brink, Diever oermuseum.nl Open: van Pasen tot eind oktober di-zo :0- :00 uur; 0 jul en aug ook op maandag Gevangenismuseum Beslist geen straf Oude Gracht, AA Veenhuizen, nl Open: di-zo uur; ook paasen pinkstermaandag open Zeemuseum Miramar Kijkje onder water 0 Vledderweg, AB Vledder Open: apr-okt, kerst- en voorjaarsvakantie (behalve eerste kerstdag en nieuwjaarsdag) di-za uur; zo uur; ook paas- en pinkstermaandag open Museum 0 Koloniehof Geschiedenis van een uniek maatschappelijk experiment Koningin Wilhelminalaan, GC Frederiksoord www. dekoloniehof.nl Open: apr en okt di-zo uur, tweede paasdag uur, mei-sep di-zo uur, nov tot kerst do/vr uur en za uur Museums Vledder Valse kunst en (echt) glas Brink, BE Vledder 0- - www. museums-vledder.nl Open: mrt - nov wo-zo uur; nov - 0 dec za-zo uur; 0 dec - jan wo-zo uur 0 Pasmans Huus Terug naar het oude boerenleven Oosterstraat, AC Ruinen Open: 0 mei-jun di-do uur, jul-sep di-do en za uur; in de herfstvakantie wo uur; groepen op afspraak Wildlands Emmen Wereldse dierenavonturen Raadhuisplein, AP Emmen Open: vanaf maart dagelijks In de weekenden in mei en jun en in de maanden jul en aug uur; oud- en nieuwjaarsdag gesloten. Vlinderparadijs Papiliorama Tropische verrassingen 0 U vindt het vlinderparadijs op het terrein van de Poort Holtingerveld, van Helomaweg, PX Havelte Open: hele jaar behalve eerste kerstdag en nieuwjaarsdag dagelijks.00 tot uiterlijk.00 uur. Sluit s winters eerder. 0 Herinneringscentrum Kamp Westerbork Om nooit te vergeten Oosthalen, TG Hooghalen Open: ma-vr uur, za/zo uur za/zo apr-aug , feestdagen uur, tweede kerstdag uur. Nijeveen MEPPEL Vledder Holtingerveld Havelte Fochterloërveen Nationaal Park Drents Friese Wold Ruinerwold Diever De Wijk de Reest Ruinen Roden Dwingeloo Zuidwolde HOOGEVEEN Reestdal, schitterend grensgeval Op de grens van Drenthe en Overijssel meandert een markante beek, de Reest. Het beekdal is maximaal 00 meter breed en vaak begrensd door bos, heide en houtwallen. De graslanden en moerassen staan vol planten die prijs stellen op opborrelend grondwater zoals dotterbloem en moeraskartelblad. Deze planten zorgen voor kleur in het voorjaar. De natte omstandigheden waren een belangrijke reden dat veel boeren hun percelen verkochten aan Het Drentse Landschap of aan Landschap Overijssel. Beide organisaties werken nauw samen aan herstel en beheer van dit magnifieke beekdallandschap. Tip: Vanaf het informatiecentrum t Ende, gevestigd in een eeuwenoude boerderij aan de rand van het dal, voert een prachtige wandeling van kilometer door en langs het beekdal. GPS: N / O 0. Adres: Stapelerweg 0, NB De Stapel bij De Wijk. Open: apr-nov dagelijks Tip: Op vrijdag mei kunt u vanaf 0.0 uur met de beheerder een dag op pad door het Reestdal. Start: Busstation Zuidwolde, Hoofdstraat, AB Zuidwolde. Meer informatie en aanmelding: activiteiten Boswachterij Ruinen Een Norg Veenhuizen Hijkersmilde Hoogermilde Smilde Peize Pesse Bovensmilde Alteveer Paterswolde Zeijen Boswachterij Ruinen, ten zuiden van het dorp Ruinen, is aangelegd in de jaren dertig van de vorige eeuw. Alle boswachterijen uit deze periode hadden maar één doel: het produceren van hout. Door de ontginning van woeste gronden werden niet-productieve gebieden productief gemaakt. Heide werd bos. En uit bos komt hout! Zo was het en zo is het nog steeds. Maar naast de jaarlijkse houtoogst besteedt Staatsbosbeheer veel aandacht aan de recreatie én aan de natuur. Zodoende is hier een afwisselend beeld ontstaan. Heide, stuifzand, natuurlijk bos, productiebos en kleine veengebieden: alles wat je van een Drents bos verwacht vind je hier. Een greep uit de recreatieve voorzieningen: zeven gemarkeerde wandelroutes, enkele fietspaden en een verhard familiepad; vrij ruiteren op alle grote zandwegen; een aantal Peize Paterswolde speelweides en terreinen voor dagrecreatie. Meer informatie over boswachterij Ruinen Eelde bij Staatsbosbeheer in Lhee: Roden 0-0 of op Frederiksoord Nijeveen 0 MEPPEL Vledder Havelte Diever Ruinerwold 0 Ruinen Een Appelscha Norg Dwingeloo Veenhuizen 0 Eelde Beilen Vries Hollandscheveld ASSEN Hooghalen Noordscheschut Tynaarlo Westerbork Ter Horsterzand Nationaal Park Dwingelderveld Boswachterij Ruinen Smilde Hijkersmilde Hoogermilde Pesse Alteveer Bovensmilde Zeijen HOOGEVEEN Vries Beilen Elim Zuideropgaande ASSEN Hooghalen Noordscheschut Hollandscheveld 0 0 Tynaarlo Westerbork Grolloo Zuidlaren Rolde Nieuwlande Zuidlaren Rolde Grolloo Nieuwlande Westlaren Schuilingsoord Schipborg Annen Eext Eext Aalden Oosterhesselen Gees Westlaren Schuilingsoord Schipborg Annen Aalden Oosterhesselen Gees Zweeloo Zweeloo Borger Gieten Schoonoord Sleen Dalen Gieten Schoonoord Dalen Sleen Coevorden Gasselte Noord Sleen Erm Gasselte Borger Noord Sleen Erm Gasselternijeveen Buinen Veenoord Gasselternijeveen Buinen Exloo Odoorn Noordbarge 0 Veenoord Nieuw Buinen Fochteloërveen en Veenhuizen: aan het eind van de wereld Het Nationaal Gevangenismuseum is een prima reden om Veenhuizen te bezoeken, maar beslist niet de enige. Het dorp zelf en zijn omgeving ademen nog op allerlei manieren de sfeer van de voormalige strafkolonie van de Maatschappij van Weldadigheid, onderdeel van een uniek maatschappelijk experiment van begin negentiende eeuw. De statige gebouwen, de stichtelijke opschriften, de rechte lanen: hier probeerde men mensen letterlijk en figuurlijk weer op het rechte pad te krijgen. Samen met de andere vroegere koloniën van de Maatschappij in Nederland en Vlaanderen (waaronder de vrije kolonie in Frederiksoord) is Veenhuizen voorgedragen voor een plek op de Werelderfgoedlijst van UNESCO. Op een steenworp afstand ligt de imponerende, weidse en natte natuur van het Fochteloërveen. Wie de blik over het eindeloze veen laat dwalen, kan zich nog voorstellen hoe geïsoleerd Veenhuizen indertijd lag te midden van immense hoogvenen. Aan het eind van de wereld -Adresgegevens Gevangenismuseum op deze pagina (Tips voor slecht weer). -Tip Fochteloërveen: de bijzonder vormgegeven uitkijktoren van Natuurmonumenten ten noorden van Ravenswoud biedt een schitterend uitzicht over het veen. In de buurt EMMEN Exloo Odoorn Noordbarge Buinerveen Buinerveen Valthe Nieuw - Amsterdam Nieuw Buinen Valthe Nieuw - Amsterdam Zuidbarge Zuidbarge Schoonebeek Tweede Exloermond Valthermond Erica EMMEN Tweede Exloermond Barger - Oosterveld Valthermond Erica Nieuw - Weerdinge Emmer - Compascuum Klazienaveen Noord Barger - Oosterveld Nieuw - Dordrecht Weiteveen Barger - Compascuum Klazienaveen Zwartemeer Nieuw Schoonebeek Roswinkel Natura 000 staalkaart van grandioze natuur Natura 000 is een netwerk van de belangrijkste Europese natuurgebieden. De Europese Unie heeft deze aanpak bedacht om de achteruitgang van de natuur in veel gebieden te stoppen. De lidstaten hebben zich verplicht de gebieden goed te beschermen en te beheren. Het Dwingelderveld, het Drents- Friese Wold en het Holtingerveld behoren tot de Nederlandse Natura 000-gebieden. Provincies, beheerders, waterschappen en gemeenten werken hier samen aan herstel en duurzaam behoud van de natuur. Gelukkig betekent dat beslist niet dat deze prachtige gebieden op slot gaan. Integendeel: genieten van de natuur is ook in de Natura 000-gebieden een prioriteit. Wandelen, fietsen, paardrijden en andere activiteiten blijven dus gewoon mogelijk. Het boek Natuur van topklasse! Drentse Natura 000-gebieden in beeld geeft een inkijk in de unieke natuur van de Drentse Natura 000-gebieden (inclusief de gebieden op de grens met Fryslân), plus tips om er optimaal van te genieten. U kunt het boek voor, kopen in de bezoekerscentra, in de boekhandel of via webwinkel. vangorcum.nl.

6 Aan weerszijden van de grens tussen Drenthe en Friesland ligt een van de grootste bosgebieden van Nederland. Meer dan zesduizend hectare met bos in allerlei soorten en maten: van schemerig sparrenbos tot zondoorschenen dennen, van dicht jong berkenbos tot statige beukenzuilen. Afgewisseld door vennen, heide en een heuse zandwoestijn. En waar elders in Nederland vind je een beek die midden in de natuur aan haar loop begint? Het Drents-Friese Wold wordt steeds wilder en natuurlijker. De bossen krijgen steeds meer variatie, met bomen van alle soorten en leeftijden door elkaar. Hier kun je de wildernis van Drenthe echt ervaren. Je kunt hier eindeloos dwalen, maar verdwalen hoeft niet, want een netwerk van gemarkeerde wandel-, fiets en ruiterroutes brengt je op alle mooie plekjes en veilig weer terug. Het Buitencentrum bij Appelscha, het Informatiecentrum in Diever en de Informatieruimte bij de schaapskooi Doldersum zijn perfecte startpunten.. Drents-Friese Wold Uit de agenda Naar buiten op zondag Naar buiten gaan is elk seizoen een feestje. Elke laatste zondag van de maand is er een zondagwandeling. De natuurgids laat je zien wat je zelf over hoofd ziet en vertelt over dierenen plantenleven. Voor jong en oud! Natuurcollege Altijd al meer willen weten over de natuur in Nationaal Park Drents- Friese Wold? Boswachter en faunaspecialist Aaldrik Pot geeft dit jaar vier unieke natuurcolleges, elk met excursie. Iedere keer behandelt hij een ander thema en wie alle natuurcolleges volgt krijgt een certificaat uitgereikt. Reeënexcursies op de fiets Reeën voelen zich thuis in het coulisselandschap op de grens van Friesland en Drenthe. Ze komen het liefst te voorschijn als het begint te schemeren. Kinderdoemiddagen in zomervakantie De hele zomervakantie organiseert Staatsbosbeheer op woensdagmiddag de Kinderdoemiddagen. Kinderen ontdekken onder leiding van een natuurgids op een speelse manier de natuur. De Kinderdoemiddagen staan dit jaar in het teken van de Olympische Spelen. Vollemaanwandelingen Regelmatig staan de vollemaanwandelingen op het programma. Deze avondwandelingen voeren u over het Aekingerzand. De sfeer in dit prachtige stuifzandgebied is op zo n avond uniek. Werken aan natuur op topniveau Water speelt een hoofdrol in een groot natuurherstelproject, dat op punt van beginnen staat. Het Drents-Friese Wold wordt samen met het aangrenzende Leggelderveld de komende jaren nog natuurlijker, gevarieerder en spannender om te beleven, met dank aan Europese subsidie. Door meer water vast te houden gaat het peil omhoog, waarvan veel dieren en planten profiteren. Uiteindelijk mag de natuur hier grotendeels haar gang gaan. Het is spannend om te zien hoe de veranderingen zullen uitpakken. Het werk vindt plaats in vijf deelgebieden.. Het meest in het oog springen de veranderingen in Oude Willem. De huidige landbouwenclave bij de gelijknamige buurtschap wordt net als vroeger weer een natuurlijk brongebied van de Vledder Aa. Een groot deel van het huidige lijnrechte afvoerkanaal, de Tilgrup, wordt gedempt. Daarvoor in de plaats keert een slenkachtige laagte terug in het landschap. Vennen in het bos op de flanken van Oude Willem krijgen meer water. Zo profiteren ook zij van de natuurlijke make-over van Oude Willem.. Op het Doldersummerveld, een van de waardevolste vochtige heidevelden in Nederland, worden sloten gedempt, zodat water langer in het gebied blijft. Op geplagde voormalige landbouwgrond kunnen vochtige heide en heischraal grasland zich ontwikkelen. Geheel in stijl met vroeger dragen schapen en Schotse Hooglanders bij in het beheer.. Op het landgoed Boschoord gaat de Maatschappij van Weldadigheid werken aan nieuwe kansen voor vochtige heide en hoogveentjes. Dit gebeurt door plaatselijk kappen van productiebos, ondieper maken van sloten en opknappen van vennen. De ontwikkeling van nieuwe natte heide sluit mooi aan op het Doldersummerveld. Een indrukwekkend geheel is straks het resultaat.. Zes vennen in de buurt van het Wapserveld krijgen een opknapbeurt. In het Wapserveld gaan sloten dicht om de vochtige heide te herstellen. Aan de bosrand worden bomen gekapt om een geleidelijke overgang van heide naar bos te krijgen. Zo n geleidelijke overgang met struiken en kruiden verbetert het leefgebied van planten, vogels, amfibieën en reptielen.. Net ten oosten van het Drents-Friese Wold ligt het Leggelderveld. Een onverwacht afwisselend landschap met droge en natte heide, grasland, bos, veenputten en veel hoogteverschillen. Een combinatie van maatre- Dit project is tot stand gekomen met een financiële bijdrage van LIFE+, het Europese financieringsinstrument voor de instandhouding van Natura 000-gebieden. gelen als plaggen, sloten dempen en ontwikkelen van natuurlijk bos geeft de heide hier nieuwe kansen. Goed nieuws voor de bijzondere planten die hier groeien, zoals veenpluis, beenbreek, klokjesgentiaan en tengere heideorchis. Ook op het Leggelderveld helpen grazers mee in het beheer. Samen zorgen de maatregelen ervoor, dat het Drents-Friese Wold met nog meer recht een natuurgebied op Europees topniveau mag worden genoemd. Voor het zover is, bestaat wel de kans dat u in het Drents-Friese Wold graafmachines en vrachtwagens ziet en hoort. Ze lijken misplaatst in de natuur, maar doen goed werk. Gedetailleerde informatie over de werkzaamheden vindt u op de website onder het kopje LIFE-N000. Tip: Op september vindt het tweede veldsymposium LIFE Going up a level plaats. Een boeiende fietsmiddag langs de mooiste plekken in het Drents-Friese Wold en het Leggelderveld. Op deze plekken geven medewerkers van de tien organisaties uitleg en is er volop ruimte om vragen te stellen. Meer weten? Kijk op

7 Voor kinderen Voor (gezinnen met) kinderen is er heel veel te doen in het Drents-Friese Wold. Naast de begeleide activiteiten zijn er veel activiteiten die u op eigen gelegenheid kunt ondernemen. Startpunt is het Buitencentrum, tenzij anders vermeld. Kinderdoemiddagen in de zomervakantie De hele zomervakantie organiseert Staatsbosbeheer op woensdagmiddagen de Kinderdoemiddagen. Kinderen ontdekken hier onder leiding van een natuurgids op een speelse manier de natuur. De Kinderdoemiddagen staan dit jaar in het teken van de Olympische Spelen. Blotevoetenpad Voor kinderen én volwassenen Het Blotevoetenpad bij Buitencentrum Drents-Friese Wold is Wold zonder grenzen Henk Oostland Mysterieuze vennen Verscholen in het eindeloze bos liggen tal van prachtige vennen. Ook in de heide van Wapser- en Doldersummerveld zijn mooie vennen te vinden. Die vennen - veenties in het dialect - zijn niet alleen landschappelijk waardevol, maar vormen bovendien het leefgebied voor veel planten en dieren. Geoorde fuut, dodaars en wintertaling zijn karakteristieke broedvogels van vennen. Let ook op de vele libellen die hier op een prooi jagen. In de oeverzone groeien planten van natte heide en veen zoals veenmos, dopheide en de soms prachtig geelbloeiende beenbreek. Niet voor niets vormen de vennen een visitekaartje van de Drents-Friese Natura 000-gebieden! Klimmen, klauteren, pedaleren en peddelen In het Drents-Friese Wold kunt u heerlijke wandel- en fietstochten maken door het steeds wisselende landschap. Kiest u voor een sportievere uitdaging? Ook daarvoor biedt het grootste en groenste sportpark van Nederland volop mogelijkheden. Probeer bijvoorbeeld eens een van de uitdagende ATB-routes. U kunt het ook hogerop zoeken. Bij Appelscha is een avontuurlijk klimbos aangelegd, waar kinderen naar hartenlust kunnen klauteren. En vanaf de zomer kunt u de nieuwe toren op de Bosberg beklimmen. Deze toren, die eruitziet als een enorme dennenstam, is met, meter meer dan twee keer zo hoog als de oude, zodat u in plaats van tegen boomkruinen aan, weer prachtig over het landschap uitkijkt. Mocht u klaar zijn met klimmen en klauteren, dan kunt altijd nog in de kano stappen om te genieten van de oude veenafgravingen aan de andere kant van Appelscha. - Kijk voor klimbos, ATB-tochten, kano s en meer op - Op vindt u alle actieve uitstapjes in Drenthe inclusief Ooststellingwerf (de Friese regio rond Appelscha). - Bosberg: parkeren op de parkeerplaats bij Bosberg in Appelscha of op de parkeerplaats Boerestreek Het Wold verkennen Wandelaars, fietsers, ruiters; iedereen kan z n hart ophalen in het Drents- Friese Wold. Er zijn talloze paden en routes. De meeste fietspaden zijn ook geschikt voor scootmobiel en elektrische fiets ( meter breed). Bij het Buitencentrum in Appelscha is een oplaadpunt voor elektrische fietsen. Jaarlijks komen er nieuwe routes bij. Deze liggen zoveel mogelijk aan de rand. Diep in het bos komen steeds minder paden, zodat je je daar echt in de wildernis waant, ver weg van de bewoonde wereld. Bij het Buitencentrum begint het Familiepad, een verhard pad van, kilometer lang dat ook geschikt is voor mensen met een beperking. Een unieke ervaring is het Blotevoetenpad, een van de langste van Nederland. In Hoogersmilde is in 0 het Belevingspad geopend en grenzend aan het dorp Appelscha is een familiepad over de Bosberg aangelegd. Beide heel leuk ook voor kinderen. Op het Doldersummerveld kunt u de schaapskudde tegenkomen. Aankomst en vertrektijden worden bij de kooi/informatiecentrum Doldersum aangegeven. In het Buitencentrum en in het Informatiecentrum/TIP Diever zijn kaarten en routefolders verkrijgbaar (gratis folders staan ook op de website). Wandel- en ruiterroutes plus fietspaden zijn aangegeven op de Falkplankaart van het gebied. Ook bij de veertig gastheerbedrijven is informatie over het gebied te verkrijgen. U herkent ze aan het bordje aan de gevel met de tekst Gastheer Nationaal Park Drents-Friese Wold. de Jongens van Outdoor een geweldig succes. Ervaar het zelf, schoenen en sokken uit en voel onder je voetzolen: zand, dennennaalden, mos, modder. Na afloop kun je je voeten afspoelen bij de buitenkraan. Kabouterpad Leeftijd: tot jaar Ga op pad met kaboutermuts en knapzakje en ontdek de kleine wonderen van de natuur. Succes verzekerd! Elk seizoen wisselende opdrachtjes. Dierenvriendjespad Leeftijd: tot jaar Kies een kleur met de draaischijf. Bij elke kleur zitten allerlei natuuropdrachtjes. Heb je bijvoorbeeld wel eens takjes gezocht voor een vogelnestje? Hulpboswachterspad Leeftijd: t/m 0 jaar Ben jij uit het goede boswachtershout gesneden? Kom dan met je ouders, vriendjes, schoolklas of BSO naar het Buitencentrum. Je krijgt stoere en uitdagende opdrachten te doen waarin je al je verborgen natuurtalenten kunt ontdekken! Paddenpad Leeftijd: t/m jaar Deze avontuurlijke speurtocht langs houten beelden van padden heeft al jarenlang veel fans. Ook scholen komen er speciaal voor terug. Op verschillende plekken doe je de opdrachten met de materialen uit de rugtas. Expeditie Boswachterscode Leeftijd: t/m 0 jaar Volg het spoor van boswachter Benno Buitenpret. Hij heeft een kaart gemaakt met daarop het Niet-gebied. Met deze kaart ontdek je van alles over je zintuigen. Lukt het jou om de code te kraken?

8 bezoekerscentra Welkom in de De parken digitaal Websites Nationale Parken Websites beheerders Andere websites Informatie over verblijfsaccommodaties in en rond Nationaal Park Dwingelderveld Ondernemers rond het Nationaal Park Drents-Friese Wold Digitale nieuwsbrieven Zes maal per jaar verschijnen (gratis) digitale nieuwsbrieven. U kunt zich aanmelden via de websites van de beide parken. Buitencentrum Drents-Friese Wold Terwisscha a, SJ Appelscha 0-00, drentsfriesewold@staatsbosbeheer.nl In het Buitencentrum vindt u alle informatie over het Nationaal Park Drents-Friese Wold. Er is een expositie over het bos en een film over het gebied. Ook vindt u hier een aantrekkelijk winkelassortiment met boeken en natuurlijke producten. In Bosbrasserie IJgenweis kunt u terecht voor koffie en lunch. De kinderen kunnen in het speelbos hun hart ophalen. Het Buitencentrum is een mooie uitvalsbasis voor actieve recreatie, ook voor mindervaliden. Openingstijden: apr t/m okt en tijdens schoolvakanties: dagelijks 0.00-apr t/m okt en tijdens schoolvakanties: dagelijks uur; nov t/m mrt: wo, za en zo uur; gesloten dec en jan. Informatiecentrum TIP Diever Hier vindt u informatie over het gebied en de recreatiemogelijkheden. Openingstijden mei t/m okt: ma t/m za uur; jul en aug: ma t/m za uur; nov t/m apr: ma t/m vr uur en za uur Adres Bosweg a, LE Diever 0- info@toeristischwesterveld.nl Informatieruimte Huenderhoeve In deze onbemande informatieruimte komt u van alles te weten over schapen en heidebeheer. Vanaf hier vertrekt de schaapskudde iedere ochtend naar de heide. Openingstijden Apr t/m okt dagelijks uur Adres Huenderweg, XB Doldersum Inlichtingen: Het Drentse Landschap, Postbus, 00 AB Assen 0- mail@drentslandschap.nl Bezoekerscentrum Dwingelderveld Benderse, RA Ruinen 0-, dwingelderveld@drenthe.nl Hier vindt u alle informatie over NP Dwingelderveld en omgeving. Het centrum is afgelopen winter volledig gerenoveerd. De expositie is vernieuwd en ook de koffiehoek heeft een make-over ondergaan. De winkel heeft een groot aanbod aan jeugdproducten, biologische tuinzaden, honing en jam, nestkasten, vogel- en eekhoornvoer en natuurboeken. Kinderen kunnen zich buiten uitleven in de waterspeelplaats of de bescheiden speeltuin. Liefhebbers van planten en vlinders halen hun hart op in de kruiden- en vlindertuin. Ook is het een prachtig vertrekpunt voor een wandeling, fietstocht of andere activiteit in en rond het NP. Vanuit het bezoekerscentrum starten vele excursies en andere begeleide activiteiten. Kijk voor een overzicht in de agenda in deze krant en op de website. Openingstijden: Apr t/m sep en tijdens schoolvakanties: dagelijks uur; okt-mrt: wo-zo uur. Tijdens feestdagen gelden afwijkende openingstijden. X Natuurpoort Spier/Boslounge Aan de rand van het Nationaal Park Dwingelderveld bij Spier ligt het Oriëntatiecentrum, voorzien van horeca (de Boslounge). Bij het centrum is een goede parkeermogelijkheid. Openingstijden Apr-mei uur, jun t/m aug uur, sep uur, okt t/m mrt vr t/m zo uur; dagelijks open uur tijdens schoolvakanties in regio Noord. Indien gesloten, informatie bij naastgelegen Van der Valk Hotel, Oude Postweg. Adres Oude Postweg, TG Spier, 0-00 Oerlandschap Holtingerveld Van Helomaweg, PX Havelte, 0- Informatiecentrum Lhee Informatiecentrum Lhee is per maart 0 gesloten. Bezoekers van het familiepad kunnen bij de schaapskooi gebruik maken van het toilet. Het kantoor van Staatsbosbeheer is nog steeds op: Achter t Zaand a, NG Dwingeloo, tel Zie kaart op middenpagina s voor locaties De Poort Holtingerveld is de plek om de ontdekking van dit gebied te starten. Hier vindt u niet alleen volop parkeergelegenheid, maar ook een kinderspeelplaats, een keientuin en de schaapskooi van de Holtinger schaapskudde. Vanaf de poort waaieren wandelroutes over het gebied uit. Halverwege zin in een versnapering? Dan kunt u terecht bij Theehuis het Hunebed, Van Helomaweg (vanaf het hunebed via de verharde weg naar de doorgaande weg lopen). Twitter Nationaal Park Drents-Friese NationaalParkDF Buitencentrum Drents-Friese Nationaal Park Dwingelderveld Bezoekerscentrum Boswachter Albert Henckel (Staatsbosbeheer BoswerAlbert Boswachter Lysander van Oossanen (Staatsbosbeheer Drents-Friese Boswachter Olga de Lange boswachter_olga Facebook Dwingelderveld Natuurmonumenten: Drents-Friese Wold: com/np.drentsfriesewold Gastheren Drents-Friese Wold: www. facebook.com/gastheren#!/gastherendfw Belangrijke adressen Secretariaat Regionaal Landschap Drents-Friese grensstreek Postbus, 00 AC Assen 0- E dwingelderveld@drenthe.nl E drents-friese-wold@drenthe.nl Toeristeninformatie TIP Appelscha Boerestreek BN Appelscha 0-0 TIP Dwingeloo Brink CG Dwingeloo TIP Hoogeveen Hoofdstraat A 0 EA Hoogeveen 0- TIP Ruinen Brink AA Ruinen 0-00 TIP Vledder Lesturgeonplein 0 BX Vledder 0- TIP Havelte Boskampbrugweg CL Havelte 0- TIP Diever Bosweg A LE Diever 0- Colofon Teksten: Henk van den Brink, Hans Dekker, Nico Driessen, Hans Kruk, Renate Sanders, Arthur Scheper, Catrien Scholten, Axel Wiewel Eindredactie: Henk van den Brink Fotografie: Hans Dekker (), Albert Henckel (), Axel Wiewel (AW), Hans Kruk (HK) Grafische verzorging: Docucentrum provincie Drenthe Cartografie: Sectie GIS en Cartografie provincie Drenthe Secretariaat Regionaal Landschap Drents-Friese grensstreek. Postbus, 00 AC Assen 0 Oplage: Teksten mogen met bronvermelding gebruikt worden. Voor informatie over gebruik van foto s kunt u contact opnemen met het secretariaat.