2015/16. Natuurkrant. Drents-Friese Wold. Dwingelderveld. Holtingerveld

Transcriptie

1 0/ Natuurkrant m e t a l l e a c t i v i t e i t e n Drents-Friese Wold Dwingelderveld Holtingerveld

2 Aan weerszijden van de grens tussen Drenthe en Friesland strekt zich het op één na grootste bosgebied van Nederland uit. Meer dan zesduizend hectare met bos in allerlei soorten en maten: van schemerig sparrenbos tot zondoorschenen dennen, van dicht jong berkenbos tot statige beukenzuilen. Afgewisseld door vennen, heide en een heuse zandwoestijn. En waar elders in Nederland vind je een beek die midden in de natuur aan haar loop begint? En het Drents-Friese Wold wordt steeds natuurlijker. De bossen krijgen steeds meer variatie, met bomen van alle soorten en leeftijden door elkaar. Vanaf dit jaar verandert ook het laatste landbouwgebied binnen het Park, de Oude Willem, weer in een natuurlijk brongebied voor de beek. In deze uitgestrekte, pure natuur kun je grenzeloos dwalen. Maar verdwalen hoeft niet, want een netwerk van gemarkeerde wandel-, fiets en ruiterroutes brengt je op alle mooie plekjes en veilig weer terug. Het Buitencentrum bij Appelscha, het Informatiecentrum in Diever en de Informatieruimte bij de schaapskooi Doldersum zijn perfecte startpunten. Drents-Friese Wold Uit de agenda Zomeravondwandelingen De avondwandelingen in juli en augustus belichten steeds een ander gebied in Nationaal Park Drents- Friese Wold, elk met karakteristieke flora en fauna. Wild in het Wold Onder deze noemer is een uitgebreid lezingen- en excursieprogramma samengesteld waarbij steeds een ander dier centraal staat. Midzomerwandeling Op zaterdag 0 juni kunt u deelnemen aan een meditatieve midzomerwandeling. Geniet van de natuur op deze lange lichte avond. Met sfeervol klankschalenconcert. Vollemaanwandelingen Regelmatig staan de vollemaanwandelingen op het programma. Deze avondwandelingen voeren u over het Aekingerzand. De sfeer in dit prachtige stuifzandgebied is op zo n avond uniek. Op weg naar natuurlijk bos in Berkenheuvel en Dieverzand Zo n 0 jaar geleden bestonden Berkenheuvel en Dieverzand nog uit uit gestrekte zandverstuivingen en heidevelden. Eind negentiende eeuw kocht de familie Van Daalen een deel om er bomen te planten. In eerste instantie groeiden er vooral berken. Later werden steeds meer grove dennen geplant. Zo sloeg men twee vliegen in één klap: het stuivende zand werd gestopt en het hout bracht geld in het laatje. Inmiddels zijn we meer dan een eeuw verder. De huidige eigenaren Natuurmonumenten en Staatsbosbeheer beheren beide gebieden niet meer als productiebos, maar ontwikkelen ze tot natuurlijker bos dat thuishoort op de arme Drentse zandgrond. Dat doen ze onder meer door dood hout te laten liggen en door open plekken te creëren. Op die plekken ontstaat licht en ruimte voor jonge bomen zoals zomereiken. Meest opvallend in beide gebieden zijn de majestueuze grove dennen die prachtige bossen vormen. Op de bodem groeit een dichte mat van frisgroene kraaiheide, samen met onder andere rode en blauwe bosbes. Deze begroeiing, het kraaiheide-dennenbos, is door zijn omvang uniek voor Nederland en doet denken aan de uitgestrekte Scandinavische bossen. Op pad Het is heerlijk struinen door Berkenheuvel en Dieverzand. Vanaf het Toeristisch Informatiepunt aan de Bosweg in Diever starten wandelingen door de zuidkant van beide gebieden, zoals de Berkenheuvelroute (, km) en de Hunebedroute ( km). Eldorado voor paarden en hun berijders Het is heerlijk paardrijden in het Drents-Friese Wold, vertelt Tjitske Beerendonk van Camping de Reeënwissel in Hoogersmilde. Het is een van de recreatiebedrijven rond het Nationaal Park die speciale voorzieningen hebben voor paardenrecreatie, in dit geval onder meer een manege en stalverhuur. Tjitske gaat regelmatig met groepen gasten te paard het gebied in. Het mooie is dat het zo uitgestrekt en zo afwisselend is. Het ene moment rijd je over een heideveld, dan weer door loofbos of naaldbos. Bovendien zijn er veel ruiter- en menpaden en worden die paden heel goed onderhouden. Dat gebeurt door een gebruikersgroep in overleg met de boswachter. Er is een meldpunt waarop we kunnen doorgeven wat we tegenkomen, bijvoorbeeld een boom op het pad of een paaltje dat ontbreekt. Het Wold telt vier gemarkeerde dagroutes die je beide kanten op kunt afleggen, plus verbindende schakels daartussen. Verder voeren er meerdaagse routes door het gebied. Met het paard de natuur in heeft voordelen, vertelt Tjitske: Je komt dichter bij reeën en andere dieren, want die schrikken niet van een paard. Het voornaamste is de rust van het rijden in de natuur. Voor de paarden is dat ook fijn, ze reageren er vrolijk op. In een omrasterd deel van het gebied zijn loslopende paarden te vinden; ze helpen als grote grazers bij het beheer. Er voeren ruiter- en menroutes door dit gedeelte. De ontmoeting tussen deze loslopende paarden en de paarden van bezoekers geeft eigenlijk nooit problemen. Op mei en 0 oktober is er in het Nationaal Park een dagtocht voor ruiters vanuit Diever, op augustus een vanuit het Buitencentrum in Appelscha. Zie agenda voor details. Meer weten? Kijk op

3 Stuifzand: speeltuin van de wind Het Aekingerzand, ook Kale Duinen genoemd, is de laatste zandverstuiving in Noord-Nederland waar de elementen nog vrij spel hebben. De wind werpt duinen op en blaast ze weer weg. In deze voortdurend veranderende wereld leven bijzondere planten en dieren. Buntgras en zandzegge doen moedige pogingen het zand vast te leggen. In hun kielzog weven mossen en korstmossen mooie tapijten. Boomleeuwerik en tapuit zijn kenmerkende broedvogels van deze inlandse miniwoestijn. Grazende schapen en runderen helpen mee om het stuifzand open te houden. Op twee avonden in juli en twee in augustus voert een zomeravondwandeling met gids naar het Aekingerzand. Zie agenda voor details. Voor kinderen Voor (gezinnen met) kinderen is er heel veel te doen in het Drents-Friese Wold. Naast de begeleide activiteiten zijn er veel activiteiten die u op eigen gelegenheid kunt ondernemen. Startpunt is het Buitencentrum, tenzij anders vermeld. Kabouterpad Leeftijd: tot jaar Ga op pad met kaboutermuts en knapzakje en ontdek de kleine wonderen van de natuur. Succes verzekerd! Elk seizoen wisselende opdrachtjes. Dierenvriendjespad Leeftijd: tot jaar Kies een kleur met de draaischijf. Bij elke kleur zitten allerlei natuuropdrachtjes. Heb je bijvoorbeeld wel eens takjes gezocht voor een vogelnestje? Grenzeloos bos Hulpboswachterspad Leeftijd: t/m 0 jaar Ben jij uit het goede boswachtershout gesneden? Kom dan met je ouders, vriendjes, schoolklas of BSO naar het Buitencentrum. Je krijgt stoere en uitdagende opdrachten te doen waarin je al je verborgen natuurtalenten kunt ontdekken! Nachtbraker met blinde vlek voor verkeer 0 is het Jaar van de Das. Deze nachtbraker is ook in het Drents- Friese Wold present. Er zijn enkele tientallen burchten in en rond het Nationaal Park, de meeste langs de randen, vertelt boswachter Lysander van Oossanen van Staatsbosbeheer. Dassen maken hun burchten in het bos, maar vinden hun voedsel vooral in grasland en ander open terrein. Lysander: De das is geen echte jager, maar eet wat hem voor de bek komt. Vooral wormen, kevers en andere insecten, maar ook vruchten, zoals vlierbessen en bramen. Omdat dassen pas in de diepe schemering actief worden, krijg je ze zelden te zien. Je kunt wel de burchten vinden, die een groot aantal ingangen soms meer dan twintig kunnen hebben. En als je erop let vind je hun mestputjes, vertelt Lysander. Dassen graven een kuiltje om hun behoefte in te deponeren, maar anders dan katten maken ze het kuiltje niet dicht. Ze markeren hun territorium met deze latrines. Ondanks alle voorzieningen zoals dassentunnels vallen er nog steeds verkeersslachtoffers onder dassen, ook in het Drents-Friese Wold. Ze lopen gevaar op hun nachtelijke strooptochten. Maar de meeste slachtoffers vallen onder dieren die hun partner zijn kwijtgeraakt en hun geluk elders zoeken, en jonge dieren die op zoek moeten naar een eigen plek. Hoe lager de rijsnelheid, hoe groter de kans om een botsing te Het Wold verkennen Wandelaars, fietsers, ruiters, ze kunnen hun hart ophalen in het Drents-Friese Wold. Er zijn talloze wandel- en fietspaden, meer dan dertig uitgezette wandelroutes, verscheidene beschreven fietsroutes, twee ATB-routes van samen ruim 0 kilometer, en kilometer bewegwijzerde ruiterpaden en huifkarroutes. Fietsers kunnen gebruik maken van het systeem van fietsknooppunten. De meeste fietspaden zijn ook geschikt voor scootmobiel en elektrische fiets. Bij het Buitencentrum in Appelscha is een oplaadpunt voor twee elektrische fietsen tegelijk. Bij het Buitencentrum begint het Familiepad, een verhard pad van, kilometer lang dat ook geschikt is voor mensen met een beperking. Een unieke ervaring is het Blotevoetenpad, dat u ook bij het Buitencentrum vindt. Of maak eens een wandeling over het Doldersummerveld vanuit het infocentrum bij de schaapskooi in Doldersum, misschien komt u de schaapskudde tegen! In het Buitencentrum en in het Informatiecentrum/TIP Diever zijn kaarten en routefolders verkrijgbaar. Wandel- en ruiterroutes plus fietspaden zijn aangegeven op de Falkplankaart van het gebied. Ook bij de veertig gastheerbedrijven is informatie over het gebied te verkrijgen. U herkent ze aan het bordje aan de gevel met de tekst Gastheer Nationaal Park Drents-Friese Wold. Henk Oostland Paddenpad Leeftijd: t/m jaar Deze avontuurlijke speurtocht langs houten beelden van padden heeft al jarenlang veel fans. Ook scholen komen er speciaal voor terug. Op verschillende plekken doe je de opdrachten met de materialen uit de rugtas. Blotevoetenpad Voor kinderen én volwassenen Het vorig jaar geopende Blotevoetenpad bij Buitencentrum Drents-Friese Wold is een succes. Ervaar het zelf, schoenen en sokken uit en voel onder je voetzolen: zand, dennennaalden, mos, modder Na afloop kun je je voeten afspoelen bij de buitenkraan. Kinderdoemiddag Leeftijd: t/m 0 jaar Elke woensdagmiddag in de schoolvakanties kun je bij het Buitencentrum meedoen met de kinderdoemiddag. Een middag boordevol natuuractiviteiten, altijd verrassend, speels en een tikje leerzaam! André Donker vermijden. Het helpt daarom echt als u zich op de wegen in en rond het Nationaal Park aan de snelheid houdt! Nationaal Park Drents-Friese Wold besteedt in 0 op diverse manieren aandacht aan de das. Zo is er in de mediatheek van het Buitencentrum een expositie over de das. Op zondag augustus is er een fietsexcursie met boswachter Aaldrik Pot op zoek naar dassensporen. Donderdag november is er een lezing over de das in het Buitencentrum. Ook een aantal kinderdoemiddagen in de zomervakantie heeft de das als onderwerp: op en juli en op en augustus. Zie voor details de agenda in het midden van deze krant. Expeditie Boswachterscode Leeftijd: t/m 0 jaar Volg het spoor van boswachter Benno Buitenpret. Hij heeft een kaart gemaakt met daarop het Niet-gebied. Met deze kaart ontdek je van alles over je zintuigen. Lukt het jou om de code te kraken?

4 Het Holtingerveld is een fenomeen. Meest in het oog springend is de Havelterberg. Vanuit Wapserveen is de flinke heuvel van meter boven NAP al van heinde en verre te zien. Nergens in Drenthe is een steilere helling te vinden. Maar het Holtingerveld is meer dan de berg alleen. In feite is het Holtingerveld een van de meest gevarieerde natuurgebieden van Drenthe. In totaal is het gebied een kleine.00 hectare groot. Ongeveer de helft bestaat uit heide, vennen en stuifzand. De andere helft is bos. De variatie is grotendeels te danken aan de complexe bodemopbouw met stuifzand, veen en leem. Bovendien is het gebied afwisselend heel nat of juist heel droog. Logisch daarom dat er veel verschillende planten- en diersoorten voorkomen, die allemaal hun eigen voorkeur hebben. Het Holtingerveld staat bekend om het grote aantal zeldzame planten die hier groeien. Die rijkdom is een van de redenen waarom het gebied is opgenomen in het Europese netwerk van belangrijke natuurgebieden, Natura 000. Holtingerveld Oerlandschap gevormd door ijs en oorlog Bijzondere activiteiten Wandel- en fietsexcursie naar Flugplatz Steenwijk Uitgebreide rondleiding per fiets of wandelend naar het voormalige Duitse oorlogsvliegveld in Havelte onder leiding van ervaren gidsen. De rondleiding duurt ½ uur inclusief koffiepauze en kost,-. Vertrekpunt: parkeerplaats Toegangspoort Holtingerveld). Dagelijks van vr t/m di mei; vertrek.0 uur, za 0.00 uur. Opgave vooraf is nood zakelijk: voor de fietsexcursie of 0-; voor de wandelexcursie of 0-. Excursie met de Heide Expres Begeleide rondrit met een oude legertruck over het Holtingerveld. Zie Actief Drenthe Gegidste of uitgezette tochten: wandelend en per fiets, mountainbike, paard en paardentram, met als onderwerpen archeologie, natuur en WO II. Actief Drenthe, Havelte, tel. 0-0 of 0-0, Themawandelingen Vanaf de Poort Holtingerveld leiden drie thematische en bewegwijzerde routes het gebied in: Hunebeddenroute (, km, rode pijlen). IJstijdenroute ( km, blauwe pijlen). Oorlogsroute (, km, groen pijlen). Zorgvuldig beheer Doordat een groot deel van het gebied tientallen jaren als militair oefenterrein in gebruik was, is het niet helemaal ontgonnen tot landbouwgrond. Soldaten oefenen er nog steeds, zij het in een veel kleiner gebied dan in de vorige eeuw. Ondertussen werkt het ministerie van Defensie stug door aan het natuurbeheer van zijn deel van het gebied. De andere beheerorganisaties zijn Natuurmonumenten, Staatsbosbeheer en Het Drentse Landschap. Bovendien draagt een aantal particuliere eigenaren zijn steentje bij aan het behoud van het natuurgebied. Met elkaar zorgen de beheerders ervoor dat het Holtingerveld in optimale conditie blijft. Een belangrijke factor bij het dagelijks beheer is de schaapskudde van de Stichting Holtinger schaapskudde. Dagelijks trekt de kudde onder leiding van herder Jelle Kootstra het veld in. De schapen vreten grashalmen en de blaadjes van jonge bomen op, waardoor de heide niet volloopt met gras en bomen. Afwisselend recreatiegebied Het Holtingerveld is van oudsher een geliefd recreatiegebied. Sinds jaar en dag komen er bezoekers af op de hunebedden, de schaapskooi en de vele wandel- en fietspaden. Door de afwisseling, de ligging tussen prachtige Drentse dorpen en de nabijheid van compleet andere natuurgebieden zoals de Weerribben, is het Holtingerveld uniek. De Poort Holtingerveld is hét punt om uw tochten door het gebied te beginnen. Grafheuvels Hunebedden kent bijna iedereen. In het Holtingerveld zijn twee prachtexemplaren te vinden. Grafheuvels zijn minder bekende grafmonumenten. Toch liggen er in het Holtingerveld heel wat van deze kleine verhogingen in het landschap, veelal in groepen. Deze grafcomplexen stammen uit de Bronstijd (ca v.chr.), de IJzertijd (ca. 00- v.chr.) en waarschijnlijk ook uit de Romeinse tijd (ca. v.chr - 0 n.chr.). Veel grafheuvels zijn archeologisch onderzocht. Daarbij kwamen bijzondere grafgiften tevoorschijn zoals een zwaard, sierraden en aardewerk. U kunt grafheuvels op tal van plaatsen in het gebied tegenkomen. Mooie groepen liggen langs het wandelpad over de Havelterberg, vlak bij de Poort Holtingerveld. Ook langs de groene en blauwe wandelroute liggen grafheuvels. Een indrukwekkende groep grafheuvels ligt aan weerszijden van de Studentenkampweg, vlak voorbij de buurtschap Holtinge. Bergweide Vanaf de hunebedden voert een pad steil de berg op. U wandelt door de droge heide met struikheide en bochtige smele, zoals in veel andere Drentse heidevelden. Boven op de berg is het beeld heel anders. Door de dikke laag keileem blijft hier veel water staan en is het veel natter dan op de helling. De mineralen uit de keileem en het vocht zorgen voor gunstige omstandigheden voor tal van bijzondere planten. Op deze bergweides groeien zeldzaamheden als knollathyrus, bochtige klaver, kleine bevernel, fraai hertshooi en maanvaren. Staatsbosbeheer beheert deze waardevolle weides door ze één keer per jaar te maaien en door er buiten het bloeiseizoen koeien en schapen te laten grazen. Zo blijft de bloemrijkdom keurig in stand. Fietsen In het Holtingerveld liggen tientallen kilometers fietspad, variërend van smalle schelpenpaden tot brede asfaltpaden. Sinds de aanleg van een fietspad door Het Moer is het mogelijk om het hele Holtingerveld rond te fietsen. Nieuw in 0 is een prachtige ATB-route die het hele gebied doorkruist. Startpunt is de Poort Holtingerveld aan de Van Helomaweg bij Havelte. Op www. holtingerveld.nl kunt u een kaartje met routes downloaden. Meer weten? Kijk op Poort Holtingerveld Heerlijk relaxen naast de schaapskooi Aan de Van Helomaweg, net buiten Havelte, ligt een uitgestrekt recreatiegebied, dat dient als een startpunt voor allerlei soorten activiteiten. Hier starten wandel- en fietsroutes naar alle windrichtingen, vinden manifestaties en markten plaats en ligt een heerlijk picknickgebied voor u klaar. Kinderen kunnen er ravotten in het water en spelen op de immense houten prehistorische dieren. De poort is ook de uitvalsbasis voor de Holtinger schaapskudde. De in 0 gebouwde schaapskooi is een combinatie van oude Drentse sfeer met een hypermoderne inrichting. Dagelijks trekt de herder het veld in. De vertrek- en aankomsttijden van de kudde variëren per seizoen. Op een bord bij de schaapskooi staat vermeld waar de kudde die dag naar toe is. Op en rond de schaapskooi organiseert de Stichting Holtinger schaapskudde regelmatig bijzondere evenementen. In de lammerkooi bijvoorbeeld zijn vaak exposities. Meer informatie vindt u op de website van de schaapskudde:

5 Tips voor slecht weer Dwalen door het Hijkerveld In Nederland is het zelden weken achter elkaar droog. In de omgeving van beide parken zijn een aantal leuke musea en andere attracties die garant staan voor een genoeglijk uurtje onder dak. Hieronder volgt een kleine selectie. Atelier Siemen Elysia Kunst vol verwondering Kleurenhoutsneden van Siemen Dijkstra en keramiek van Elysia Verhoeven Lheeweg 0b, AM Dwingeloo Open: wo-za uur; mei - okt wo-zo uur; jan/feb op afspraak Archeologisch Centrum West-Drenthe Levende geschiedenis Brink, Diever Open: tot eind oktober, di-zo :0- :00 uur; 0 jul en aug ook op maandag Op avontuur in het Heksenmuseum Dat moet je maar durven! Drentseweg 0, ES Appelscha Open: mei - 0 aug en okt t/m nov wo-zo uur Schaepedobbe Nationaal Park Drents Friese Wold Vledder Holtingerveld Diever Een Roden Dwingeloo Norg Veenhuizen Hijkersmilde Hoogermilde Smilde Peize Bovensmilde Paterswolde Zeijen Eelde Beilen Vries ASSEN Hijkerveld Hooghalen Tynaarlo Westerbork Ter Horsterzand Grolloo Zuidlaren Westlaren Schuilingsoord Schipborg Annen Rolde Eext Het Hijkerveld lijkt een beetje een vergeten gebied. Het uitgestrekte gebied van Het Drentse Landschap ligt wat verscholen tussen Hijken en Laaghalen. Het biedt net als het Dwingelderveld een staalkaart aan typerende heidelandschappen. Vennen, jeneverbesstruwelen, kleddernatte heide en gortdroge heide met stuifheuvels doorsneden door eeuwenoude karrensporen. Een opvallend onderdeel van het Hijkerveld is het vloeiveldencomplex van de vroegere aardappelmeelfabriek van Oranje. Nu is dit gebied een op de tekentafel ontstaan moeraslandschap vol leven. Hoogtepunt is Diependal, immense plas en een eldorado voor wateren moerasvogels. Op de trek is de visarend er vaste gast. Meer informatie: Gieten Hier kunt Gasselternijeveen u een prachtige wandeling ( km) door het gebied downloaden. Honden zijn vanwege het grazende vee niet toegestaan. Gasselte In het gebied bevindt Nieuw Buinen zich een informatiecentrum. Adres: Hijkerweg, Hijken. Open: dagelijks.0-.0 uur. Borger Tweede Exloermond In de Exloo buurt Schoonoord Buinen Buinerveen Odoorn Valthe Valthermond Weerdinge Roswinkel Emmer - Compascuum Zeemuseum Miramar Kijkje onder water 0 Vledderweg, AB Vledder Open: apr-okt, kerst- en voorjaarsvakantie (behalve eerste kerstdag en nieuwjaarsdag) di-za uur; zo uur; ook paas- en pinkstermaandag open Museum 0 Koloniehof Een kijkje in het ontstaan van een koloniaal landschap Koningin Wilhelminalaan, GC Frederiksoord Open: apr en okt di-zo uur, mei-sep di-zo uur, nov tot kerst do/vr uur en za uur Museums Vledder Valse kunst en (echt) glas Brink, BE Vledder Open: mrt - nov wo-zo uur; nov - 0 dec za-zo uur; 0 dec - jan wo-zo uur 0 Pasmans Huus Terug naar het oude boerenleven Oosterstraat, AC Ruinen Open: 0 mei-jun di-do uur, jul-sep di-do en za uur; in de herfstvakantie wo uur; groepen op afspraak Hunebedcentrum 000 jaar terug in de tijd Bronnegerstraat, TG Borger Open: hele jaar behalve eerste kerstdag, oudejaarsdag en nieuwjaarsdag ma-vr uur, za/zo en feestdagen uur Nijeveen MEPPEL Havelte Rheebruggen Ruinerwold Ruinen Pesse De Wijk Zuidwolde De Schaopedobbe HOOGEVEEN Nationaal Park Dwingelderveld Alteveer Noordscheschut Hollandscheveld Elim Zuideropgaande Nieuwlande Aan de weg Elsloo-Appelscha, net ten noorden van het Drents-Friese Wold, ligt een bijzonder natuurgebied, beheerd door It Fryske Gea. De Schaopedobbe is een opvallend heideven, dat vroeger gebruikt werd om schapen te wassen voordat ze geschoren werden. Nu groeien er bijzondere planten zoals snavelzegge en de zeldzame drijvende waterweegbree. Maar de Schaopedobbe heeft meer te bieden dan alleen het ven. Het gebied is landschappelijk zeer gevarieerd, met heideveldjes, voormalige hooilandjes, boomgroepen, singels en een zandverstuiving. Het staat bekend om zijn rijkdom aan amfibieën en reptielen, waaronder adder, levendbarende hagedis en heikikker. Vogels als geelgors, boomleeuwerik en roodborsttapuit zijn vaste bewoners en je komt er vlinders tegen als groentje, kommavlinder en heideblauwtje. Het gebied is vrij toegankelijk en er ligt een gemarkeerde wandelroute. In het broedseizoen is een deel van deze route afgesloten. Vlakbij de Schaopedobbe ligt een fietspad. Aalden Oosterhesselen Gees Zweeloo Dalen Sleen Coevorden Erm Noord Sleen Veenoord Noordbarge Amsterdam Zuidbarge Schoonebeek Erica EMMEN Klazienaveen Noord Barger - Oosterveld Dordrecht Weiteveen Barger - Compascuum Klazienaveen Zwartemeer Nieuw Schoonebeek Terug in de tijd op landgoed Rheebruggen Drenthe kent weinig landgoederen, maar tussen Ansen en Uffelte ligt al eeuwenlang een klassiek Drents boerenlandgoed: Rheebruggen. Al in de middeleeuwen stond hier een verdedigbare toren op een kunstmatige heuvel. Later verscheen een havezate, een soort huis van stand van een aanzienlijke Drentse familie. Dat huis is er al tijden niet meer, maar de grachten en ook de oude burchtheuvel zijn nog duidelijk zichtbaar. Wat rest is een gevarieerd landgoed met verscholen boerderijen, statige lanen, oude bossen, kleine graslandjes en akkers. Stichting Het Drentse Landschap beheert het gebied vanuit een beheerboerderij en probeert het oude agrarische karakter te handhaven. Daarom is het landschap een lust voor het oog, met een prachtige akkerflora, kenmerkende bosplanten en volop vogels en vlinders. Meer informatie: Bij het informatiepaneel langs de weg Ansen-Uffelte start een gemarkeerde wandelroute ( km). Honden zijn toegestaan mits aangelijnd. Vlinderparadijs Papiliorama Tropische verrassingen 0 U vindt het vlinderparadijs op het terrein van de Poort Holtingerveld, van Helomaweg, PX Havelte Open: hele jaar behalve eerste kerstdag en nieuwjaarsdag dagelijks.00 tot uiterlijk.00 uur. Sluit s winters eerder. 0 Herinneringscentrum Kamp Westerbork Om nooit te vergeten Oosthalen, TG Hooghalen Open: ma-vr uur, za/zo uur za/zo apr-aug , feestdagen uur, tweede kerstdag uur Vledder 0 0 Frederiksoord Havelte 0 Ruinen Nijeveen Ruinerwold MEPPEL Diever De Wijk Een Roden Appelscha Norg Veenhuizen Peize Smilde Hijkersmilde Hoogermilde 0 Dwingeloo Bovensmilde Pesse Paterswolde Zeijen Eelde Vries ASSEN 0 Beilen Hooghalen Tynaarlo Rolde Grolloo Westerbork Zuidlaren HOOGEVEEN Noordscheschut Hollandscheveld Nieuwlande Alteveer Zuideropgaande Elim Westlaren Schuilingsoord Schipborg Eext Annen Gieten Borger 0 Gasselte Coevorden Gasselternijeveen Exloo Nieuw Buinen Buinerveen Buinen Tweede Exloermond Valthermond Odoorn Schoonoord Valthe Weerdinge Roswinkel Emmer - Compascuum Zweeloo Noord Sleen EMMEN Aalden Klazienaveen Sleen Noordbarge Noord Oosterhesselen Barger - Oosterveld Zuidbarge Erm Barger - Dordrecht Gees Compascuum Klazienaveen Dalen Amsterdam Erica Zwartemeer Veenoord Schoonebeek Weiteveen Natura 000 in boekvorm Natura 000 is het Europese netwerk van de allerbelangrijkste natuurgebieden. In Nederland gaat het om ruim 0 gebieden. In Drenthe zijn veertien gebieden aangewezen, waaronder het Dwingelderveld, het Drents-Friese Wold en het Holtingerveld. De provincie Drenthe werkt samen met anderen aan plannen om de natuur in deze gebieden duurzaam in stand te houden. Gelukkig betekent dat beslist niet dat de gebieden op slot gaan. Integendeel: genieten van de natuur is ook in de Natura 000-gebieden een prioriteit. Om bezoekers meer inzicht te geven in de unieke natuur van de Drentse Natura 000-gebieden is pas een prachtig boek verschenen, vol tips om optimaal van de gebieden te genieten. Het boek van uitgeverij Van Gorcum kost,. U kunt het onder andere kopen in de bezoekerscentra.

6 Van welke kant je het gebied ook binnenkomt, het uitzicht is overweldigend. Dit is de grote stille heide uit het plaatjesboek. Prachtig paars in de zomer, maar ook in ieder ander seizoen van grote schoonheid. Sinds een paar jaar is de heide nog groter, nu ook het laatste landbouwgebied in het Nationaal Park in hei is omgezet. Nog stiller ook, dankzij de aanleg van een geluidswal langs de A. En last but not least natter door het herstel van de natuurlijke, geleidelijke afwatering. Waardoor het Dwingelderveld met nog meer recht dan voorheen de titel grootste natte heidegebied van West-Europa mag dragen. Goed nieuws voor de dophei, bijzondere planten als de klokjesgentiaan en bijzondere dieren als kamsalamander en heikikker. Voor een nat pak hoeft u niet bang te zijn. Dankzij een keur aan fiets-, wandel en ruiterpaden houdt u het droog terwijl u volop van de natuur geniet. Het Bezoekerscentrum bij Ruinen, het Informatiecentrum bij Lhee en het Oriëntatiecentrum Spier zijn prima startpunten om het Dwingelderveld te ontdekken. Dwingelderveld Uit de agenda Iedere zondagmiddag: wandeling met gids Iedere zondagmiddag om.00 uur gaat een gids de natuur in voor een heerlijke wandeling van anderhalf uur. Met in zijn kielzog maximaal twintig bezoekers die een frisse neus willen halen. De gids gaat altijd op pad, weer of geen weer! Vertreken eindpunt: Bezoekerscentrum Dwingelderveld. Aanmelden is niet nodig. Neem de verrekijker mee, of leen er een bij Natuurmonumenten. Na afloop staat een verfrissing klaar. Herder Johan Coelingh: Wie heide wil moet schapen hoeden Johan Coelingh is een van de twee schaapherders op het Dwingelderveld, elk met een eigen kudde. Die van Johan telt zo n 0 Drentse heideschapen, lammeren niet meegerekend. Ze lopen er beslist niet alleen voor het historische plaatje. Johan: Als de schapen van de heide zouden verdwijnen, verandert die binnen de kortste keren in bos. Ik zeg altijd: wie heide wil, moet schapen hoeden. De dieren vreten niet alleen jonge boompjes op, maar helpen ook om vergrassing tegen te gaan en de heidestruikjes vitaal te houden. Dat vereist wel de nodige kennis en ervaring van de herder: De kunst is met de kudde op het goede moment op de juiste plek te zijn. En er bijvoorbeeld voor te zorgen dat ze niet net de zeldzame plantjes zoals de klokjesgentianen opeten. Eenzaam is het bestaan als herder niet: Er zijn altijd mensen die me aanspreken, vooral als ik met de kudde bij de kooi vertrek of aankom. Als herder ben je ook een soort ambassadeur van het gebied. Goede kans dat u de schaapskuddes tegenkomt tijdens een wandeling of fietstocht over de heide. Maar u kunt ook een kijkje nemen bij een van de schaapskooien. Die van Johan Coelingh staat aan de noordrand van de heide aan Achter t Zaand, de andere aan de zuidkant in de buurt van het bezoekerscentrum. Beide kuddes trekken rond 0.00 uur de heide op en keren om ongeveer.00 uur (van november tot april.00 uur) terug. Paarse pracht Augustus is dé maand om volop te genieten van de bloeiende heide. Nationaal Park Dwingelderveld hult zich in een paarse zweem en de lucht is vol van de intense geur van heidehoning. Bezoekerscentrum Dwingelderveld viert het bloeien van de heide. Wandel mee met een gids van Natuurmonumenten tijdens een van de excursies en beleef de zomerse hei! Winteravondlezingen over natuur en cultuurhistorie In Bezoekerscentrum Dwingelderveld organiseert het Nationaal Park jaarlijks vier Winteravondlezingen. Daar vertellen gastsprekers een verhaal over de natuur in en rond het Dwingelderveld, het landschap en de cultuurhistorie van de streek. Dit jaar worden nog lezingen gehouden op donderdag oktober en november. Ze beginnen om.0 uur (ontvangst vanaf. uur) en duren tot ongeveer.0 uur. Vooraf aanmelden via telefoonnummer 0- of via de website De toegang is gratis voor leden en vrijwilligers van Natuurmonumenten. Niet-leden betalen,-. AW Omgeving bezoekerscentrum steeds leuker voor kinderen De directe omgeving van het Bezoekerscentrum Dwingelderveld wordt steeds leuker voor kinderen. Vlak bij het centrum is onlangs een waterspeelplaats aangelegd. Een voor kinderen uitdagende en tegelijk veilige omgeving waar ze lekker hun gang kunnen gaan. Niet alleen in het Wilgenhuttendorp, in de zandbak en bij de houten speelelementen, maar ook op de vlonder bij het ven, in de spannende watergang over de bodem van het ven, de bramentunnel en de kleine beestjeshoek. Dit jaar komen daar nog enkele insectenwalletjes bij, als aanvulling op het Insectenhotel en de Bijenstal. Struinpaadjes gaan de verschillende delen van de buitenruimte met elkaar verbinden. Vennen: natuurjuweeltjes In het Dwingelderveld liggen meer dan zestig vennen en veentjes. Ze zijn voornamelijk gevuld met regenwater. Daardoor zijn ze van nature voedselarm en kan zich er hoogveen ontwikkelen. In dat veen groeien bijzondere planten, zoals veenmossen, beenbreek, veenbes en lavendelheide. Eind mei kleuren de pluizenbollen van het veenpluis sommige vennen wit. Boven de vennen vliegen s zomers vele soorten kleurige libellen, op zoek naar een prooi of een partner. Op verschillende dagen in mei t/m augustus is er bij een ven een gids aanwezig die veel kan vertellen over de waterbeestjes die kinderen ter plekke vangen met een schepnetje. Zie de agenda in het midden van deze krant; meer informatie bij het Bezoekerscentrum. Meer weten? Kijk op Beeldbank Natuurmonumenten

7 Grote, stille, natte heide Uit de agenda Donker is niet eng: op stap met de Nachtwachter Elk voor- en najaar is in het Dwingelderveld de Nachtwachter actief. Deze bijzondere figuur neemt kinderen en ouders mee op zijn tocht door het bos, dat hij op zijn duimpje kent. Wie meegaat beleeft met al zijn zintuigen het nachtelijke bos. Je gaat op zoek naar nachtbrakers en probeert een boom te herkennen in het donker. Hoe klinkt jouw krekelstem? Heb je wel eens goed geluisterd naar de stilte? Dit is geen griezeltocht, maar wel een bijzondere belevenis, waarbij je juist leert dat donker niet eng hoeft te zijn. Kijk op nl/bcdwingelderveld voor de data waarop de Nachtwachter op stap gaat. Familiepad maakt nieuwe hei voor iedereen toegankelijk Een van de jongste aanwinsten van het Dwingelderveld is het nieuwe Familiepad in de buurt van de schaapskooi aan de weg Achter t Zaand. Het geheel verharde pad is in de eerste plaats bedoeld voor rolstoelgebruikers en bezoekers met wandelwagen of buggy, maar uiteraard kan iedere wandelaar er gebruik van maken. Het pad voert eerst door een stuk bos, maar algauw opent het landschap zich en is er een schitterend uitzicht over de grote stille heide. Het pad slingert verder langs en zelfs (met vlonders) over heideplassen. De begroeiing bestaat hier vooral uit mossen en kleine, jonge plantjes. U bent op het Noordenveld, een voormalig landbouwgebied dat nog maar twee jaar geleden in natuur is veranderd. De bovenste laag grond, vol meststoffen uit de landbouw, is afgegraven en grotendeels verwerkt in de geluidswal langs de snelweg. De heide is er groter en stiller door geworden. En natter, want door het verdwijnen van de landbouw hoefde de grondwaterstand niet langer kunstmatig laag te blijven. Afwaterende sloten en greppels zijn gedempt en het water mag zelf zijn weg zoeken. Het Familiepad start bij de parkeerplaats Achter t Zaand (neem de afslag bij het Informatiecentrum Lhee) en is ongeveer drie kilometer lang, maar kan met ongeveer de helft wordt ingekort. Her en der staan picknicktafels en bankjes. Dit nieuwe Familiepad is overigens niet het enige in het Nationaal Park. Bij het Oriëntatiecentrum Spier, ook bekend als de Boslounge, ligt eveneens een prachtig verhard pad dat speciaal geschikt is voor mindervaliden. Dit Familiepad van, kilometer voert voornamelijk door de beschutting van het bos. Bij beide Familiepaden is er ruime parkeergelegenheid en een mindervalidentoilet. Nieuwe fietsroute Voor de fietsroute door het Dwingelderveld is een nieuwe beschrijving gemaakt. De beschrijving is aangepast aan de veranderingen door de recente herinrichting in het gebied. De route voert nog steeds langs de mooiste en meest karakteristieke delen van het Dwingelderveld, en telt nog steeds ongeveer dertig kilometer. Nieuw in de route zijn de verschillende aftakkingen die fietsers kunnen kiezen om ook langs Kraloo, Ruinen of Dwingeloo te rijden. De route en de aftakkingen zijn zo gekozen dat fietsers ongeveer om de tien kilometer een horecavoorziening tegenkomen. De route is gratis verkrijgbaar in het bezoekerscentrum Dwingelderveld, bij veel recreatieondernemers in de omgeving en bij de Toeristische Informatiepunten. Hij is ook te downloaden vanaf de website (kijk bij Activiteiten en routes ). Interactieve ontdekkaart Op de website staat een link naar een interactieve ontdekkaart (klik de banner Ontdek ons Nationaal Park in de linker kantlijn aan). Handig voor recreanten, die zo in één oogopslag kunnen zien welke bungalowparken, campings en andere recreatiebedrijven er in het Nationaal Park en ruime omgeving te vinden zijn. De kaart geeft informatie over die bedrijven en verwijst naar hun websites. Ook toont de kaart de begin- en eindpunten van wandel- en fietsroutes en is de exacte locatie te vinden van fietsknooppunten, vogelobservatiepunten, schaapskooien, bijzondere bezienswaardigheden zoals de radiotelescoop, en attracties. Een handig hulpmiddel om snel je bestemming te vinden. Tafeltje-dek-je voor boomvalk In het zomerhalfjaar wemelt het van de vogels in het Dwingelderveld. Een van de meest tot de verbeelding sprekende zomergasten is de boomvalk. Vooral in mei en vanaf juli tot eind september kom ik boomvalken tegen, vertelt Joop Kleine, die al jaar de vogelstand in het gebied bijhoudt. Aan de boomvalken beleeft hij veel plezier: Het zijn prachtige vogels, veel sneller en behendiger dan de bekendere torenvalk. Die eigenschappen gebruiken ze bij hun spectaculaire jachtacties. Het Holtveen is een van de beste plekken om boomvalken te zien. Daar is veel water, dus zijn er veel libellen. Soms zie je er drie, vier boomvalken op libellen jagen. Ze grijpen een libel soepel uit de lucht, brengen hem met de poten naar de snavel, knippen de vleugels eraf en consumeren de rest. Dat alles in volle vlucht. Nog indrukwekkender is de jacht op zwaluwen boven de heide in de zomer. Ik ken weinig gebieden waar s zomers zo veel zwaluwen vliegen als hier, vertelt Joop. Ze komen af op de rijkdom aan insecten boven de bloeiende hei. En trekken op hun beurt boomvalken aan. Sneller en wendbaarder dan een zwaluw heb je ze haast niet, maar toch heb ik weleens een boomvalk een zwaluw zien grijpen. In oktober wordt het stil: de meeste insecten zijn weg en zowel de zwaluwen als hun belagers vertrekken naar Afrika. Wildwandeling voor kinderen Tijdens de wildwandeling gaan kinderen op stap met de boswachter. Ouders mogen ook mee. Samen gaan ze op zoek naar dieren in het Dwingelderveld. Superspannend, want het wordt al donker. Misschien zien ze wel reeën of roofvogels, of sporen van andere dieren. Trek laarzen aan en kleren die vies mogen worden en ga mee! De wildwandeling is voor kinderen tot jaar een mooie ervaring. Aanmelden via bcdwingelderveld of bij de balie van bezoekerscentrum Dwingelderveld. Goede gaven van de natuur De natuur in en rond het Dwingelderveld heeft veel te bieden en onze voorouders plukten daar op alle mogelijke manieren letterlijk de vruchten van. Behalve de zoete bessen plukten ze hondsdraf om zwerende wonden te genezen, brandnetels om neteldoek van te weven, berkentakken om bezems van te binden of vliegenzwammen om de vliegen te verjagen. Na gedane arbeid kon zo nodig een pijpje gerookt worden van wat gedroogd varenblad. Over deze en veel andere natuurzaken vertellen de gidsen tijdens de wandeling op drie data in augustus en september. Opgave vooraf is nodig via bezoekerscentrum Dwingelderveld 0- of via

8 bezoekerscentra Welkom in de De parken digitaal Websites Nationale Parken Websites beheerders Andere websites Informatie over verblijfsaccommodaties in en rond Nationaal Park Dwingelderveld Ondernemers rond het Nationaal Park Drents-Friese Wold Digitale nieuwsbrieven Zes maal per jaar verschijnen (gratis) digitale nieuwsbrieven. U kunt zich aanmelden via de websites van de beide parken. Buitencentrum Drents-Friese Wold Terwisscha a, SJ Appelscha 0-00, drentsfriesewold@staatsbosbeheer.nl In het Buitencentrum vindt u alle informatie over het Nationaal Park Drents-Friese Wold. Er is een expositie over het bos en een film over het gebied. Ook vindt u hier een aantrekkelijk winkelassortiment met boeken en natuurlijke producten. In Bosbrasserie IJgenweis kunt u terecht voor koffie en lunch. De kinderen kunnen in het speelbos hun hart ophalen. Het Buitencentrum is een mooie uitvalsbasis voor actieve recreatie, ook voor mindervaliden. Openingstijden: apr t/m okt en tijdens schoolvakanties: dagelijks uur; nov t/m mrt: wo, za en zo uur; gesloten dec en jan. Bezoekerscentrum Dwingelderveld Benderse, RA Ruinen 0-, dwingelderveld@drenthe.nl In het bezoekerscentrum vindt u alle informatie over Nationaal Park Dwingelderveld en omgeving. Er is een expositie met een kijk- en doewand voor kinderen en een koffiehoek met uitzicht op de kruiden- en vlindertuin. De winkel heeft een groot aanbod aan jeugdproducten, biologische tuinzaden, honing en jam, nestkasten, vogel- en eekhoornvoer en natuurboeken. Het bezoekerscentrum is een prachtig vertrekpunt voor een wandeling, fietstocht of andere activiteit in en rond het Nationaal Park. Vanuit het bezoekerscentrum starten vele excursies en andere begeleide activiteiten. Kijk voor een overzicht in de agenda in deze krant en op de website. Openingstijden: Apr t/m sep en tijdens schoolvakanties: dagelijks uur; okt-mrt: wo-zo uur. Tijdens feestdagen gelden afwijkende openingstijden. Twitter Nationaal Park Drents-Friese Buitencentrum Drents-Friese Nationaal Park Bezoekerscentrum Boswachter Albert Henckel (Staatsbosbeheer Boswachter Lysander van Oossanen (Staatsbosbeheer Drents-Friese Facebook Dwingelderveld Natuurmonumenten: Drents-Friese Wold: NP.drentsfriesewold Gastheren Drents-Friese Wold: gastherendfw Informatiecentrum TIP Diever Hier vindt u informatie over het gebied en de recreatiemogelijkheden. Openingstijden mei t/m okt: ma t/m za uur; jul en aug: ma t/m za uur; nov t/m apr: ma t/m vr uur en za uur Adres Bosweg a, LE Diever 0- info@toeristischwesterveld.nl Informatieruimte Huenderhoeve In deze onbemande informatieruimte komt u van alles te weten over schapen en heidebeheer. Vanaf hier vertrekt de schaapskudde iedere ochtend naar de heide. Openingstijden Apr t/m okt dagelijks uur Adres Huenderweg, XB Doldersum Inlichtingen: Het Drentse Landschap, Postbus, 00 AB Assen 0- mail@drentslandschap.nl Oriëntatiecentrum/Boslounge Spier Informatie gecombineerd met horeca, met ruime parkeergelegenheid. Hier begin nen veel wandelroutes, waaronder een verhard wandelpad dat heel geschikt is voor mindervaliden. Openingstijden Apr-mei en sep uur, jun t/m aug uur, okt t/m mrt vr t/m zo uur; dagelijks uur tijdens schoolvakanties in regio Noord. Indien gesloten, informatie bij naastgelegen Van der Valk Hotel. Adres Oude Postweg, TG Spier, 0-00 Informatiecentrum Lhee In dit onbemande informatiecentrum vindt u een expositie over natuurherstel in het Dwingelderveld. Openingstijden Dagelijks; in de zomertijdperiode uur, in de wintertijdperiode uur. Adres Achter t Zaand, NG Dwingeloo 0-00 Belangrijke adressen Secretariaat Regionaal Landschap Drents-Friese grensstreek Postbus, 00 AC Assen 0-/ E dwingelderveld@drenthe.nl E drents-friese-wold@drenthe.nl Zie kaart op middenpagina s voor locaties Oerlandschap Holtingerveld Van Helomaweg, PX Havelte 0-t De Poort Holtingerveld is de plek om de ontdekking van dit gebied te starten. Hier vindt u niet alleen volop parkeergelegenheid, maar ook een kinderspeelplaats, een keientuin en de schaapskooi van de Holtinger schaapskudde. In 0 zal een horecavoorziening worden gerealiseerd, evenals een informatieruimte. Vanaf de poort waaieren wandelroutes over het gebied uit. Colofon Teksten: Teksten: Henk van den Brink, Hans Dekker, Nico Driessen, Albert Henckel, Mariet Keuning, Catrien Scholten, Axel Wiewel Eindredactie: Henk van den Brink Fotografie: Hans Dekker (), Albert Henckel (), Axel Wiewel (AW) Grafische verzorging: Docucentrum provincie Drenthe Cartografie: Sectie GIS en Cartografie provincie Drenthe Secretariaat Regionaal Landschap Drents-Friese grensstreek. Postbus, 00 AC Assen 0 Oplage: Teksten mogen met bronvermelding gebruikt worden. Voor informatie over gebruik van foto s kunt u contact opnemen met het secretariaat. Toeristeninformatie TIP Appelscha Boerestreek BN Appelscha 0-0 TIP Dwingeloo Brink a CG Dwingeloo TIP Hoogeveen Hoofdstraat A 0 EA Hoogeveen 0- TIP Ruinen Brink AA Ruinen 0-00 TIP Vledder Lesturgeonplein 0 BX Vledder 0- TIP Havelte Boskampbrugweg CL Havelte 0-