FUNCTIONEEL ONTWERP Wmo

Transcriptie

1 FUNCTIONEEL ONTWERP Wmo REGIO MEIERIJ Versie 9 december 2013 (versie ten behoeve van behandeling in colleges van B&W op 17 december 2013) 1

2 Inhoudsopgave 1. Achtergronden 1.1 Inleiding Oude en nieuwe Wmo Wettelijke kaders Samenhang drie decentralisaties 5 2. Toegang en hulp 2.1 Inleiding De sociale omgeving Basishulp en specialistische hulp Toegang tot hulp Regionaal expertteam Aanpak complexe casuïstiek Advies en Meldpunt Huiselijk geweld en Kindermishandeling Crisisdienst Samenvatting Regionale samenwerking 3.1 Inleiding Regio en subregio Samenvatting Inkoop en kwaliteit 4.1 Inleiding Overgangsrecht Inkoopprocedures en uitgangspunten Kwaliteit en burgerparticipatie Samenvatting Sturing, bekostiging en financiering 5.1 Inleiding Sturing en budget Bekostiging Financiering Monitoring Samenvatting 34 Bijlage 1 Factsheet Transitie AWBZ Meierij 35 Bijlage 2 Begrippenkader 37 Bijlage 3 Afkortingenlijst 38 2

3 1. Achtergronden 1.1 Inleiding Gemeenten zijn vanaf 2015 verantwoordelijk voor meer Wmo-taken dan nu het geval is. In één zin samengevat zijn gemeenten dan verantwoordelijk voor: de maatschappelijke ondersteuning van haar burgers voor het bevorderen van de sociale samenhang, informele zorg en leefbaarheid in de gemeente en het zoveel mogelijk in de eigen leefomgeving ondersteunen van de zelfredzaamheid en participatie van personen met een beperking of chronische psychische of psychosociale problemen en het bieden van opvang. Dit komt voort uit de wens van het Kabinet Rutte II tot hervorming van de langdurige zorg, waarbij gemeenten verantwoordelijk worden voor een aantal functies die nu nog in de AWBZ zitten: de decentralisatie AWBZ. Gemeenten krijgen dus een uitbreiding van het takenpakket Wmo. Het gaat overigens niet alleen om het overhevelen van taken naar de gemeenten en het verleggen van de financiële verantwoording (transitie) maar ook om verandering (transformatie) van het huidige zorgsysteem. Er komt een nieuwe afbakening tussen de AWBZ, Wmo en Zvw. De nieuwe kern-awbz (die vanaf 2015 Wet Langdurige Intensieve Zorg heet) biedt zorg in een beschermde, intramurale omgeving voor de meest kwetsbare mensen die niet langer kunnen deelnemen aan de samenleving. De nieuwe Wmo biedt hulp aan kwetsbare mensen in de eigen leefomgeving, zodat zij zo lang mogelijk zelfstandig kunnen functioneren en kunnen deelnemen aan de samenleving. De Zorgverzekeringswet is gericht op herstel van een aandoening of het tegengaan van verslechtering. Met deze hervorming worden drie doelen nagestreefd: 1. verbetering van de kwaliteit van zorg en ondersteuning; 2. vergroten van de betrokkenheid van mensen bij elkaar in de samenleving; 3. waarborgen van de financiële houdbaarheid. 1.2 Oude en nieuwe Wmo Concreet betekent de decentralisatie AWBZ een uitbreiding van de gemeentelijke verantwoordelijkheid vanaf De volgende functies zullen aan de Wmo toegevoegd worden: individuele begeleiding (bieden van structuur, hulp bij zelfstandig wonen etc.); groepsbegeleiding of dagbesteding (inclusief vervoer); kortdurend verblijf (logeren); beschermd wonen gericht op participatie (voor mensen met een psychiatrische stoornis); persoonlijke verzorging. Toelichting bij persoonlijke verzorging: volgens de brief Nadere uitwerking Hervorming Langdurige Zorg, zal slechts 5% van de persoonlijke verzorging naar de Wmo overgeheveld worden en 95% naar de Zvw (uitgevoerd door zorgverzekeraars). De gemeenten en VWS zijn hierover nog in gesprek. Wanneer hierover meer duidelijkheid komt is nog onbekend. Tot die tijd gaan wij er vanuit dat 5% van de persoonlijke verzorging overkomt naar de gemeenten (Wmo). Onderstaand schema laat zien welke functies vanaf 2015 uit de AWBZ verdwijnen en onder de nieuwe Wmo en Zvw vallen: 3

4 De Meierij-gemeenten (Boxtel, Haaren, s-hertogenbosch, St. Michielsgestel, St. Oedenrode, Schijndel en Vught) bereiden de decentralisatie AWBZ met elkaar voor. In totaal gaat het in de Meierij om personen van 18 jaar en ouder die extramurale begeleiding, kortdurend verblijf (incl. vervoer) en persoonlijke verzorging (dat deel dat naar de Wmo komt) krijgen. Dit is ongeveer 2% van de Meierij bevolking. Onderstaande tabel geeft een indicatie van het aantal burgers van 18 jaar en ouder dat in 2012 aanspraak maakte op de verschillende vormen van hulp (hulpvormen die dus in 2015 onder de nieuwe Wmo vallen). Dit aantal aanspraken (5.030) is meer dan het aantal unieke personen (4.500) omdat het mogelijk is om meerdere functies tegelijk af te nemen (bijvoorbeeld voor zowel persoonlijke verzorging als individuele begeleiding). Aantal personen per vorm van ondersteuning (2012), vanaf 18 jaar en ouder: Persoonlijke verzorging (PV) 1) 300 Begeleiding Individueel (BGI) Groepsbegeleiding (BGG) Kort Verblijf (KV) 130 Totaal aantal aanspraken op hulp ) In totaal maken personen gebruik van PV in de Meierij, in deze tabel is de 5% opgenomen die naar de Wmo komt. Het merendeel van de doelgroep ontvangt individuele begeleiding. Hiervan is ruim de helft 65 jaar of ouder. Bij begeleiding gaat het vooral om mensen met een hulpbehoefte door een psychiatrische achtergrond (46%van de totale begeleiding) of een verstandelijke handicap (28%). Zie voor meer cijfers bijlage 1: Factsheet Transitie AWBZ Meierij. 4

5 1.3 Wettelijke kaders In alle Meierij-gemeenten hebben de gemeenteraden in 2012 of 2013 de ambitie en doelstellingen voor de decentralisatie begeleiding AWBZ vastgesteld: burgers met beperkingen doen naar vermogen mee aan de samenleving. Ze handelen zoveel mogelijk vanuit eigen kracht en verantwoordelijkheid. Ze behouden zo lang mogelijk zelf de regie op het vinden van oplossingen voor problemen die het meedoen in de weg staan. Ze hebben niet alleen een verantwoordelijkheid naar zichzelf, maar ook naar anderen. Wanneer burgers niet op eigen kracht kunnen meedoen, moeten zij kunnen rekenen op een (professioneel) vangnet met algemene en collectieve voorzieningen in de sociale omgeving en basishulp en, indien noodzakelijk, individuele (maatwerk)oplossingen in de gespecialiseerde hulp. De beleidsdoelstellingen zijn: Burgers met beperkingen zijn in staat gesteld dagelijkse levensverrichtingen uit te voeren, hun persoonlijke leven te structureren en daarover regie te voeren. Mantelzorgers van burgers met beperkingen zijn in staat gesteld de mantelzorg voort te zetten. Voor de uitvoering van deze decentralisatie is een concept wetsvoorstel Wmo 2015 opgesteld. Deze wettekst ligt nu bij de Raad van State. In januari 2014 wordt de wet aangeboden aan de Tweede Kamer met het advies van de Raad van State en de reactie van het kabinet daarop. Het is nog niet te zeggen hoe lang het wetgevingstraject in de Tweede Kamer en daarna de Eerste Kamer zal verlopen. De Staatssecretaris van VWS koerst op publicatie van de wet in het Staatsblad voor 1 juli Het Rijk heeft toegezegd eind 2013 in een brief over bijzondere doelgroepen meer duidelijkheid te geven over de financiële gevolgen van de transities begeleiding en persoonlijke verzorging. 1.4 Samenhang drie decentralisaties De drie decentralisaties (AWBZ/Wmo, Jeugdwet en Participatiewet) hangen nauw met elkaar samen. Zo sluiten de doelen van deze wetten nauw op elkaar aan: doel van de nieuwe Wmo en Jeugdwet is meer preventie en eerdere ondersteuning, meer uitgaan van de eigen kracht, minder snel problematiseren en medicaliseren, betere samenwerking rond gezinnen en integrale hulp op maat. Een ander doel is de continuïteit van hulp als kinderen volwassen worden. De participatiewet is erop gericht om meer mensen (met een beperking) aan een zinvolle dagbesteding of een gewone baan te helpen. Het bieden van een zinvolle dagbesteding is ook een doel van de Wmo. Omdat we uitgaan van het principe één huishouden met één plan en één regisseur EN omdat er behoorlijk wat overlap zit in de aard van de hulp en maatregelen willen wij de decentralisaties in nauwe samenhang uitvoeren. We zorgen voor integraliteit op onderwerpen als aanpak jeugdwerkloosheid, dagbesteding voor mensen met beperkingen, social return bij inkoop, bijzondere bijstand, schuldhulpverlening, tegemoetkoming zorgkosten en armoedebeleid. Uiteindelijk moet hulp daardoor effectiever en goedkoper worden. Dat blijft voorop staan. Bij de uitvoering zullen we zoveel mogelijk verbindingen leggen. Professionals voor jeugd én voor volwassenen zullen goed moeten samenwerken om één huishouden met één plan en één regisseur ook echt in praktijk te brengen en het aantal professionals dat zich tegelijkertijd bezighoudt met het huishouden te beperken. Samenwerking is ook belangrijk om continuïteit van hulp bij de overgang van kind naar volwassene (vanaf 18 jaar) te waarborgen. Burgers moeten er geen last van hebben dat kinderen en volwassen onder verschillende wetten vallen. Van groot belang voor de drie nieuwe wetten is een solide basisinfrastructuur. Burgers varen wel bij goede sociale netwerken en bij voldoende sociale voorzieningen zoals scholen, ruimtes voor ontmoeting, passende woonruimte, speel- en sportvelden, verenigingen, winkelcentra, gezondheidscentra. Dat maakt dat zij zelfstandig hun eigen leven kunnen leven. Daar willen we in (blijven) investeren. Daarnaast willen we als overheid een veel meer faciliterende rol aannemen als 5

6 het gaat om initiatieven die burgers en bedrijven nemen. Aansluiten op burgerkracht. We stellen daartoe kennis en netwerken beschikbaar, ruimen onwenselijke drempels op in de vorm van beleidsof uitvoeringsregels en zitten niet bij voorbaat op de stoel van regelaar, controleur en probleemhouder. De drie nieuwe wetten vallen- als alles door gaat- per 2015 onder de verantwoordelijkheid van gemeenten. Daarvoor moeten we in korte tijd veel uitdenken en regelen (de transitie). Maar de achterliggende bedoeling van de decentralisaties gaat alleen werken wanneer we een enorme cultuuromslag hebben gemaakt als burgers, professionals, ambtenaren, politici en bestuurders (transformatie). De inmiddels zogeheten participatiesamenleving is weliswaar in opkomst maar vraagt nog heel veel aan anders denken en handelen. Tot slot: cruciaal voor het slagen van de transities is een goede uitvoering in de praktijk. Om de hulp goed af te stemmen op de behoefte van de burger is het van belang dat deze goed wordt afgestemd op zijn/haar sociale context : wat is de situatie, wat zijn de kansen en problemen, welke hulp wordt er al geboden etc.? Hiervoor is een goede registratie en gegevensuitwisseling tussen college, aanbieders en zorgverzekeraar noodzakelijk, uiteraard binnen de geldende privacy-regels. Het is voor burgers belangrijk dat deze verschillende partijen beschikken over elkaars gegevens (daar waar relevant), omdat dit zal leiden tot effectiviteit en efficiency in de hulpverlening. Ook moet in het systeem ruimte zijn voor de (registratie van) 'eigen kracht': wat kan / doet burger al zelf. In 's- Hertogenbosch wordt met een dergelijk systeem al op wijkniveau geëxperimenteerd en dit zal in de loop van de tijd verder verbeterd worden. Streven is dit cliëntvolgsysteem de komende jaren verder te ontwikkelen en uit te bouwen naar een vorm waarbij het hele sociale 'domein' in kaart gebracht wordt en waartoe diverse partners toegang hebben. We volgen hierbij de landelijke ontwikkelingen/discussies (KING, VISD) en regels rondom privacy en veiligheid. 6

7 2. Toegang en hulp 2.1 Inleiding Wmo 2015 Vanwege de decentralisatie van taken naar gemeenten wordt de Wmo ingrijpend aangepast. In de huidige Wmo zijn we bijvoorbeeld al verantwoordelijk voor hulp aan vrijwilligers en mantelzorgers, voor informatie en advies en cliëntondersteuning, de openbare geestelijke gezondheidszorg, de maatschappelijke en vrouwenopvang, de aanpak huiselijk geweld, de verslavingszorg en de individuele maatwerkverstrekkingen Wmo (huishoudelijke hulp, vervoer, verstrekkingen (hulpmiddelen, rolstoelen en parkeerkaarten) en woonvoorzieningen). In de nieuwe Wmo komen daar de volgende taken bij: de individuele begeleiding, groepsbegeleiding/dagbesteding inclusief het vervoer hier naartoe, kortdurend verblijf (logeervoorzieningen) en beschermd wonen gericht op participatie (voor mensen met een psychiatrische problematiek) en (voor zover nu bekend) een klein deel persoonlijke verzorging. Uitgangspunten voor de gemeenten in de Meierij Bij de voorbereiding van de nieuwe Wmo trekken de gemeenten in de Meierij nauw met elkaar op. Daarbij maken zij een onderscheid in drie vormen van hulp voor burgers die het zelf (even) niet redden: Informele hulp uit de sociale omgeving Basishulp (kortdurend en langdurig) Specialistische hulp Zie voor nadere uitleg van deze begrippen bijlage 2: Begrippenkader Figuur 1: De organisatie van de hulp 7

8 Bij het organiseren van deze hulp gaan de gemeenten uit van de principes van de Kanteling en Welzijn Nieuwe Stijl: We versterken de sociale omgeving en de basishulp, zodat minder specialistische hulp nodig is. We leggen goede verbindingen tussen de sociale omgeving, de basishulp en de specialistische hulp, zodat de afstemming wordt verbeterd en het inschakelen van de juiste hulp zo eenvoudig mogelijk wordt. Onderdelen van de voormalige AWBZ, die laagdrempelig kunnen worden aangeboden, halen we naar voren naar de sociale omgeving en de basishulp, zoals onderdelen van de begeleiding en de dagbesteding. Hulp bieden we zoveel mogelijk collectief aan, zodat minder individuele hulp nodig is. In die gevallen waarin dat nodig is, zetten we meteen specialistische hulp in. Wanneer een burger meerdere vormen van hulp nodig heeft, dan worden deze in samenspraak met de burger zoveel mogelijk in de vorm van een individueel arrangement georganiseerd, zodat er sprake is van onderlinge samenhang en afstemming en de effectiviteit wordt vergroot. Wanneer de samenstelling van een buurt of wijk daar aanleiding toe geeft, bijvoorbeeld een buurt of wijk waar veel ouderen wonen, dan ontwikkelen we gebiedsgerichte arrangementen die zijn afgestemd op de hulpvraag en die bestaan uit combinaties van informele hulp, basishulp en specialistische hulp. Deze gebiedsgerichte arrangementen ontwikkelen we samen met burgers, vrijwilligers en professionele organisaties en met andere financiers zoals zorgverzekeraars, zorgkantoren, woningcorporaties. We realiseren ons dat deze veranderingen een grote cultuuromslag vergen voor alle betrokkenen: burgers, professionals, ambtenaren en bestuurders. Dit kost tijd, investeringen en veel aandacht voor communicatie en voorlichting. 2.2 De sociale omgeving De sociale omgeving bestaat uit een informeel en een formeel deel. Het informele deel bestaat uit verbindingen/netwerken tussen burgers via familie, mantelzorg, vrijwilligers, lotgenoten, verenigingen, sociale media, kerk, enz. die informele hulp bieden. Deze leiden tot bewonersinitiatieven gericht op ontmoeting en onderlinge hulp, bijvoorbeeld regelmatige ontmoetingsactiviteiten die door burgers worden georganiseerd in een buurthuis, een (digitaal) wijkprikbord waar vraag en aanbod naar diensten onderling worden uitgewisseld of een buurtonderneming waarin vraag en aanbod worden bij elkaar worden gebracht. Ook bedrijven en organisaties in buurten en wijken kunnen betrokken zijn bij deze initiatieven. Het formele deel bestaat uit de voorzieningen in buurten, wijken en/of de stad die in principe algemeen toegankelijk zijn zoals scholen, wijk/buurtcentra, speelvoorzieningen, sport- en culturele verenigingen, winkelcentra, gezondheidscentra, bibliotheken, enz. Wat willen we bereiken? We willen bereiken dat burgers verantwoordelijkheid nemen voor zichzelf en voor hun omgeving door hun initiatieven te ondersteunen. Daarnaast willen wij bereiken dat algemene voorzieningen voor iedereen ook echt toegankelijk zijn, zowel fysiek als sociaal. Tenslotte willen wij eraan bijdragen dat burgers langer thuis kunnen blijven wonen. Wij beseffen dat onze rol met betrekking tot de sociale omgeving beperkt is, ook omdat wij niet overal verantwoordelijk voor willen en kunnen zijn. Tegelijkertijd realiseren wij ons dat de sociale omgeving erg belangrijk is om onze doelstellingen in het sociaal domein te realiseren. Hoe meer burgers zelf en met hun omgeving kunnen organiseren, hoe beter dit is. 8

9 Hoe gaan we dat organiseren? De gemeenten nemen de rol op zich van sociaal makelaar voor bewonersinitiatieven: aansluiten, uitnodigen, stimuleren, faciliteren, netwerken, erkennen, waarderen, meedenken, ondersteunen en bij elkaar brengen. Hierbij kunnen gemeenten bijvoorbeeld denken aan: Het stelselmatig betrekken van de mantelzorger 1 bij het (keukentafel)gesprek. Is de draagkracht van het hele huishouden in orde? Kunnen ouders de zorg voor hun kind aan, of de partner de zorg voor de dementerende? Overbodige wet- en regelgeving uit de weg te helpen, zodat burgers zelf initiatieven kunnen nemen en elkaar onderling kunnen helpen. Stimuleren van maatschappelijke initiatieven in het sociaal domein, bijvoorbeeld gericht op inloop en ontmoeting voor alle buurtbewoners. Een maatschappelijk initiatievenloket voor burgers. Het stimuleren van de samenwerking tussen organisaties voor informele hulp en professionele aanbieders, zodat zij gebruik kunnen maken van elkaars expertise en ervaring (scholing, financiële vraagstukken, inzet vrijwilligers, advies en ondersteuning, enz.) Een stimuleringsregeling (samen met zorgverzekeraar en woningcorporaties) waarop burgers een beroep kunnen doen bij het levensloop bestendig maken van de eigen woning, o.a. door het gebruik van domotica. Een buurtwebsite waar burgers, vrijwilligers, mantelzorgers, organisaties en bedrijven bijvoorbeeld hun vraag en aanbod van talenten, diensten en materialen kunnen matchen. Voorlichting en ondersteuning bij het opzetten van zorgcoöperaties, buurtondernemingen gericht op informele hulp. 2.3 Basishulp en specialistische hulp Voor burgers die zichzelf of met hulp van hun sociale omgeving (tijdelijk) onvoldoende kunnen redden, organiseren wij hulp. Van alle burgers redt ongeveer 80% zichzelf. Ongeveer 20% van alle burgers is in meer of mindere mate kwetsbaar. Van hen heeft 8% te maken met enkelvoudige casuïstiek, 10% met meervoudige casuïstiek en 2% met hoog complexe casuïstiek (zie figuur 1). Vanzelfsprekend gaat het om gemiddelden. Per wijk of dorp kunnen zich grote verschillen voordoen. Figuur 2: Mate van zelfredzaamheid 1 Zoals gezinsleden, uitwonende kinderen, vrienden, vrijwilligers of buren, die hulp/ondersteuning verlenen in de thuissituatie. 9

10 Basishulp Basishulp wordt geboden door professionele aanbieders (basisprofessionals) aan burgers met enkelvoudige vragen over wonen, zorg, welzijn, vrije tijd, werk, inkomen, leren, opvoeden en veiligheid. Deze hulp is voor burgers vrij en direct toegankelijk. Het gaat over in de tijd beperkte hulp, die is gebonden aan een (nader te bepalen) maximum. Langdurige basishulp verloopt via de toegang (zie par. 2.4). Het gaat bijvoorbeeld om de volgende hulpvormen: algemeen maatschappelijk werk, sociaal-cultureel werk, eerstelijns psychologische ondersteuning, cliëntondersteuning en preventieve gezondheidszorg. Wat willen we bereiken? De hulp is er op gericht om burgers zodanig te versterken dat zij in de toekomst deze of vergelijkbare vragen zelf en/of met hulp van hun sociale omgeving of informele ondersteuning kunnen oplossen (dus oplossen van problemen en preventie). De aanpak is individueel als het moet en collectief als het kan (groepswerk, trainingen, cursussen). De hulp wordt zo veel mogelijk georganiseerd in de eigen omgeving en is niet doelgroepgericht, maar doel- en resultaatgericht. Hoe gaan we dat organiseren? Figuur 3: De organisatie van de basishulp Basisprofessionals op negen domeinen (wonen, zorg, welzijn, vrije tijd, werk, inkomen, leren, opvoeden en veiligheid) werken op alle mogelijke vind- en actieplaatsen in een gebied: op kinderopvang, scholen, wijkpleinen, gezondheidscentra, verzorgingshuizen, buurthuizen et cetera. Basisprofessionals houden zich hoofdzakelijk bezig met enkelvoudige casuïstiek op hun domein (blauwe cirkels). Zij kijken hierbij zowel naar kansen én problemen. De Basisteams Jeugd en Gezin maken deel uit van de bredere Sociaal Wijkteams en zijn verbonden met de Ondersteuningsteams die in het kader van Passend Onderwijs voor de start van het schooljaar 2014/2015 (1/8/14) moeten zijn gerealiseerd door de samenwerkingsverbanden in het onderwijs. De gebiedsindeling is passend en congruent voor de decentralisaties Jeugdzorg en AWBZ en Passend Onderwijs. 10

11 Alle basisprofessionals herkennen situaties waarin er meer aan de hand is : er zijn problemen op meerdere leefgebieden (domeinen) en/of het betreft meerdere leden van een huishouden (gezin). In die situaties schakelen zij andere professionals in. In situaties waarin het problematiek betreft rondom een kind of jongere (0 tot 23 jaar), wordt er een beroep gedaan op professionals uit het Basisteam Jeugd en Gezin. In situaties waarin het problematiek betreft van volwassenen, wordt een beroep gedaan op de generalisten uit het Sociaal Wijkteam. Het Basisteam Jeugd en Gezin is een deelteam van het Sociaal Wijkteam. Professionals in het Basisteam Jeugd en Gezin en de generalisten uit het Sociaal Wijkteam volgen een werkwijze waarbij zij uitgaan van wat iemand zelf kan met hulp van zijn sociale netwerk. Wanneer er professionele hulp nodig is, bieden zij zelf basishulp of zetten daarvoor andere basishulp in. Ook verlenen zij, indien noodzakelijk, toegang tot gespecialiseerde hulp. In een Sociaal Wijkteam en een Basisteam Jeugd en Gezin is voor jeugd en volwassenen basale kennis verzameld van de volgende werksoorten: welzijnswerk, maatschappelijk werk, jeugdgezondheidszorg, cliëntondersteuning, thuiszorg, jeugdhulp, onderwijs, kinderopvang, geestelijke gezondheidszorg, verslavingszorg, maatschappelijke opvang, licht verstandelijk gehandicaptenzorg, gemeentelijke dienstverlening, gemeentelijke toegangsexpertise Wmo & Jeugdhulp en toegangsexpertise AWBZ (vanaf 2015 Wet LIZ). De exacte omvang en samenstelling van een Sociaal Wijkteam en een Basisteam Jeugd en Gezin is afhankelijk van de maatschappelijke opgave in een gebied. De Sociaal Wijkteams worden tijdens de transitiejaren 2014, 2015 en 2016 aangestuurd door een teammanager, die in sommige Meierijgemeenten uit de gemeentelijke organisatie komt (zoals in s-hertogenbosch). De generalisten van het Sociaal Wijkteam worden geworven vanuit de gemeente en maatschappelijke organisaties. Figuur 4: Aantallen Sociaal Wijkteams en Basisteams Jeugd en Gezin Nummer Gemeente Gebieden Basisteam Jeugd en Gezin Sociaal Wijkteam 1 Boxtel Boxtel Haaren Haaren s-hertogenbosch Maaspoort en Empel Noord Rosmalen, Groote Wielen en 1 1 Nuland/Vinkel 3-4 Muntel/Vliert/Orthenpoort, Centrum en 1 1 Zuid Oost en Zuid Engelen en West Schijndel Schijndel Sint- Sint-Michielsgestel 1 1 Michielsgestel 6. Sint-Oedenrode Sint-Oedenrode Vught Vught 1 1 Totaal Onder regie van het Sociaal Wijkteam kunnen subteams van basisprofessionals op specifieke domeinen en leefgebieden werken aan het uitvoeren van arrangementen, bijvoorbeeld woonbegeleidingsteams en thuiszorgteams. 11

12 Naast bewonersinitiatieven gericht op inloop en ontmoeting in de sociale omgeving worden meer structurele dagbestedingsactiviteiten georganiseerd door professionele aanbieders van basishulp. Deze activiteiten zijn gericht op het stimuleren van (het behoud van) zelfredzaamheid en/of maatschappelijke participatie. Deze dagbesteding is niet doelgroep specifiek, maar toegankelijk voor alle kwetsbare burgers met specifieke aandacht voor mensen met een (licht) verstandelijke beperking, psychiatrische problematiek of licht dementerende ouderen. De activiteiten sluiten aan bij de vraag/behoefte van de burgers (bijvoorbeeld zinvolle dagbesteding, zo lang mogelijk zelfstandig kunnen blijven wonen, sociale activering). Bij de uitvoering is er een belangrijke bijdrage van vrijwilligers, ervaringsdeskundigen en lotgenoten. Bij de ontwikkeling worden bestaande initiatieven betrokken, vernieuwd en voor nieuwe doelgroepen toegankelijk gemaakt. De activiteiten worden verspreid over de gemeenten, in bestaande voorzieningen in buurten en wijken, georganiseerd. Specialistische hulp Specialistische hulp wordt geboden door professionele aanbieders aan burgers met complexe enkelvoudige vragen of met meervoudige vragen op meerdere leefgebieden. Het gaat om specialistische hulp die dusdanig specifieke kennis en competenties vereist dat borging in de sociale omgeving of basishulp niet realistisch en wenselijk. Voor deze vormen van hulp is een formele toegang noodzakelijk en moet een beschikking op grond van de Algemene wet bestuursrecht worden afgegeven. Concreet gaat het om professionele specialistische interventies die bestaan uit de complexere delen van de begeleiding, de dagbesteding, persoonlijke verzorging en het kortdurend verblijf. Daarnaast gaat het ook om de individuele maatwerkvoorzieningen Wmo. Organisaties die specialistische hulp aanbieden zijn o.a. maatschappelijke en vrouwenopvang, verslavingszorg, thuiszorgorganisaties, ouderenzorg, geestelijke gezondheidszorg, verstandelijk gehandicaptenzorg, lichamelijk gehandicaptenzorg, een aantal vrijwilligersorganisaties en enkele landelijk werkende organisaties met zeer specialistische dienstverlening zoals Kentalis. Voor deze hulp geldt dat slechts een deel wordt georganiseerd door de gemeente en een (groter) deel door de zorgverzekeraars en het zorgkantoor. Daarom streven wij hier naar samenwerkingsafspraken met deze partners, bijvoorbeeld door samen pilots op te zetten op onderdelen waar burgers zich in het grijze gebied bevinden tussen Wmo en Wet LIZ en in het kader van preventie. Wat willen we bereiken? De specialistische hulp kan onderdeel uitmaken van een breder (individueel, thematisch of gebiedsgericht) arrangement dat ook uit informele hulp en basishulp bestaat. Ook de specialistische hulp wordt zo veel mogelijk in de eigen omgeving aangeboden. Waar mogelijk is er ook bij de uitvoering van de specialistische hulp sprake van een belangrijke bijdrage van vrijwilligers, ervaringsdeskundigen en lotgenoten. Indien mogelijk is de inzet van specialistische hulp tijdelijk. Zodra dat mogelijk is, wordt de hulp teruggebracht naar de sociale omgeving of de basishulp. Indien een burger/huishouden meerdere vormen van hulp krijgt van meerdere hulpverleners, dan is het belangrijk dat deze hulp wordt gecoördineerd. Hiervoor is de burger zelf verantwoordelijk. Is de burger hiertoe (tijdelijk) niet in staat en kan ook niemand vanuit de sociale omgeving deze rol op zich nemen, dan neemt een professional deze rol op zich. Dit kan een generalist zijn van het Sociaal Wijkteam, een professional van het Basisteam Jeugd en Gezin of een specialist van het Centrum voor Complexe Casuïstiek. Hoe gaan we dat organiseren? Algemeen uitgangspunt van de gemeente is afbouw van de specialistische hulp (waar mogelijk) en toename van terugkeer richting de maatschappij o.a. door een goede ondersteuning en begeleiding van mantelzorgers, vrijwilligers, ervaringsdeskundigen en lotgenoten die informele hulp bieden en van professionals die basishulp bieden. Met bestaande professionele aanbieders die in het kader van het overgangsrecht in 2015 hulp blijven bieden, maken wij de afspraak dat zij de hulp al gaan kantelen, zodat burgers al in 2015 worden voorbereid op veranderingen in de hulp vanaf

13 Voor burgers die in 2015 toegang krijgen tot specialistische hulp ontwikkelen we nieuwe arrangementen in samenspraak met vrijwilligers en professionele aanbieders, de zorgverzekeraars en het zorgkantoor. Voor burgers met ernstige beperkingen die niet/beperkt geholpen kunnen worden in hun sociale omgeving en/of met basishulp organiseren we specialistische hulp in de vorm van arrangementen. Deze arrangementen worden zoveel mogelijk aangeboden in de eigen woonomgeving (de eigen woning of kleinschalige woonvoorzieningen in buurten en wijken) met als doel burgers zo lang mogelijk thuis of in hun eigen omgeving te laten wonen of sneller in staat te stellen weer in hun eigen omgeving te gaan wonen. De precieze samenstelling van een arrangement wordt bepaald door de hulpvraag van de betrokken burgers. Voorbeelden van arrangementen zijn 2 : Actief thuis voor burgers met een chronische aandoening of chronische ziekte. Veilig thuis voor burgers met dementie of een niet aangeboren hersenletsel. Thuis goed geregeld voor burgers in een kwetsbare situatie/met problemen met de regie over hun eigen leven. Waardig thuis voor burgers in de laatste fase van een terminale ziekte. Fit thuis voor burgers die moeten herstellen of revalideren na een ziekenhuisopname. Deze arrangementen bestaan, afhankelijk van de vraag en de situatie, uit een combinatie van de volgende producten: zwaardere/specialistische begeleiding, zwaardere / specialistische dagbesteding, psychosociale ondersteuning, trajectbegeleiding / casemanagement, beschermd wonen gericht op participatie voor mensen met een psychiatrische stoornis, specialistische vormen van kortdurend verblijf en persoonlijke verzorging. Met betrekking tot de bestaande individuele maatwerkvoorzieningen Wmo (verstrekkingen, huishoudelijke hulp, woonvoorzieningen en vervoer) zetten we in op: - Het zoveel mogelijk collectief maken van voorzieningen, bijvoorbeeld via een rolstoel- en scootmobielpool. Alhoewel het hergebruikpercentage in deze regio al erg hoog is, blijven wij het hergebruik van hulpmiddelen stimuleren en faciliteren. - We werken niet alleen met gestandaardiseerde verstrekkingen maar zoeken samen met burgers naar creatieve oplossingen die hun mogelijkheden om mee te doen in de samenleving vergroten. - Het waar mogelijk ontwikkelen van een algemene voorziening voor delen van de hulp bij het huishouden. We onderzoeken bijvoorbeeld of het mogelijk is diensten zoals ramen wassen, tuin bijhouden, boodschappen doen aan te bieden via buurtbedrijven of zorgcoöperaties. Ook burgers die geen recht hebben op huishoudelijke hulp, maar dit wel willen inkopen, kunnen hiervan gebruik maken. - We onderzoeken de mogelijkheden om verschillende vormen van vervoer (Wmo, leerling, AWBZ-vervoer) gecombineerd in te kopen, zodat we door slimme combinaties kosten kunnen besparen. Daarnaast investeren we in ondersteuning die erop gericht is om burgers zelfstandig te leren reizen, zodat zij minder/geen gebruik meer hoeven te maken van door de gemeente georganiseerde vervoersvoorzieningen. 2.4 Toegang tot hulp 3 Uitgangspunten toegang 2 Deze voorbeelden zijn o.b.v. een suggestie van Pantein tot stand gekomen 3 Deze paragraaf gaat uit van een regionaal basismodel. Binnen dit model kan elke gemeente afzonderlijk kiezen voor een lokale uitwerking. 13

14 Om toegang tot krijgen tot de specialistische hulp inclusief individuele maatwerkvoorzieningen Wmo is een beschikking nodig. Ook voor langduriger basishulp willen we toegang organiseren, zodat we enig zicht houden op het gebruik van professionele hulp en indien nodig, samen met de burger op zoek kunnen naar een effectiever en efficiënter arrangement. De toegang moet zodanig zijn ingericht dat: Burgers tevreden zijn over de geboden hulp. Er sprake is van één gezin, één plan en één regisseur. De gemeenten uitkomen met het budget voor hulp. Toegangsproces Toegang is het proces vanaf het moment waarop een burger zich meldt (of door derden wordt gemeld) tot het bieden van passende vormen van hulp op grond van de Wmo. De toegang verloopt via een gestandaardiseerd proces. Dit proces is zo ingericht dat medewerkers in de toegang samen met de burgers op een zo efficiënt en goed mogelijke manier kunnen komen tot een passend arrangement. We baseren ons op het proces dat nu al gangbaar is bij de uitvoering van de Wmo (zie figuur 4). Figuur 5: Toegangsproces Figuur 6 Leidende principes voor toegang Eenvoud Nabijheid Toegankelijkheid Kwaliteit en snelheid Effectiviteit Doelmatigheid Onafhankelijkheid De toegang moet voor burgers eenvoudig en begrijpelijk zijn. Dit komt onder meer tot uitdrukking in personeel dat de taal van de burgers spreekt en eenvoudige formulieren ( klare taal ). De toegang moet behalve centraal ook decentraal worden georganiseerd. Juist door op wijk- en buurtniveau (in de leefomgeving van burgers) de toegang in te richten kan maatwerk worden bereikt. De toegang moet laagdrempelig en goed toegankelijk zijn. Er bestaan diverse verschijningsvormen naast elkaar: digitaal (bijvoorbeeld conform Regelhulp), telefonisch, fysiek en outreachend (erop af). Het toegangsproces moet worden uitgevoerd door goed getrainde vrijwilligers en professionals op MBO-, HBO- en WO-niveau. Vrijwilligers worden alleen ingezet bij het eerste contact. Snelheid, doortastendheid en resultaatgerichtheid is een belangrijke competentie van de professionals. De toegang moet bijdragen aan het bereiken van inhoudelijke resultaten bij kinderen, jeugdigen, volwassenen en ouderen. Dit meten we aan de hand van een stijging op een of meer van de elf leefgebieden uit de Zelfredzaamheidsmatrix. De toegang moet bijdragen aan het beheersen en waar mogelijk verlagen van de maatschappelijke kosten voor hulp. We sluiten zoveel mogelijk aan bij bestaande structuren en voorzieningen. Alleen aanbieders die geen belang hebben bij het toekennen van specialistische hulp en individuele maatwerkvoorzieningen Wmo verlenen toegang. 14

15 Het eerste contact Het eerste contact met een burger vindt plaats op basis van een melding van een burger zelf of een melding van derden (ouders, buurtbewoners, vrijwilligers en professionals op talloze vind- en actieplaatsen). Indien van toepassing, wordt binnen twee dagen een afspraak gemaakt voor het gesprek. Het keukentafel- of kantelingsgesprek ofwel het gesprek In situaties waarin dit een toegevoegde waarde heeft, bepaalt de medewerker van de toegang samen met de burger hoe zelfredzaam hij is. De medewerker maakt hiervoor gebruik van de Zelfredzaamheidmatrix die is ontwikkeld door de GGD Amsterdam. Professionals uit het Basisteam Jeugd en Gezin en de generalisten uit het Sociaal Wijkteam voeren het gesprek en kunnen besluiten over de toegang tot langdurige basishulp en gespecialiseerde hulp inclusief individuele maatwerkverstrekkingen Wmo. Daarnaast zijn er enkele nader aan te wijzen basisprofessionals op sommige domeinen eveneens bevoegd om een het gesprek te voeren en toegangsbesluiten te nemen. Ook de specialisten van het Centrum voor Complexe Casuïstiek (C3) kunnen toegang verlenen. Zo snel mogelijk na het gesprek (maar in ieder geval binnen de wettelijke termijn) wordt een besluit over de hulp genomen. Schriftelijk verslag Het gesprek mondt uit in een schriftelijk verslag. Hierin wordt onder meer aangegeven welke oplossingen (welk arrangement) de burger en de medewerker van de toegang hebben afgesproken: inzet van de burger zelf; inzet van de sociale omgeving van de burger; inzet van kortdurende basishulp; inzet van langdurige basishulp; inzet van specialistische hulp. Toewijzing Op basis van de uitkomsten in het schriftelijk verslag kan de burger besluiten een officiële aanvraag te doen voor specialistische hulp, inclusief individuele maatwerkvoorzieningen Wmo. Het besluit over de toekenning hiervan formaliseert de gemeente in de vorm van een beschikking. Overgangsfase In 2015 gaan we in ieder geval burgers waarbij de AWBZ-indicatie voor specialistische hulp afloopt in 2015 oproepen voor het gesprek. De afloop van de indicatie wordt hier dus gehanteerd als een melding. Hetzelfde doen we voor de burgers die al een indicatie hebben die doorloopt. Voor deze groep maken wij een analyse om te kunnen bepalen wie we als eerste gaan oproepen. We starten met die burgers die specialistische hulp krijgen die voor gemeenten een groot (inhoudelijk of financieel) risico inhoudt. Daarnaast gaan wij in 2015 ook burgers die een nieuwe aanvraag doen voor specialistische hulp inclusief individuele maatwerkvoorzieningen Wmo oproepen voor het gesprek. Omdat het CIZ tot 2015 indicaties stelt gaan wij met het CIZ in gesprek om te bereiken dat het CIZ bij de indicatiestelling al zoveel mogelijk rekening houdt met de kantelingsgedachte. 15

16 Figuur 7: Organisatie toegang en regie Wat? Enkelvoudige casuïstiek Meervoudige casuïstiek Hoog complexe casuïstiek Eerste contact Burger zelf Sociale omgeving Professionals (waaronder Gemeentelijk Contact Centrum) Burger zelf Sociale omgeving Professionals (waaronder Gemeentelijk Contact Centrum) Burger zelf Sociale omgeving Professionals (waaronder Gemeentelijk Contact Centrum) Het gesprek (vraag verhelderen, resultaat vaststellen en oplossingen afspreken) Nader aan te wijzen basisprofessionals, generalisten Sociaal Wijkteam, professionals Basisteam Jeugd en Gezin Generalisten Sociaal Wijkteam, professionals Basisteam Jeugd en Gezin Specialisten C3 Toeleiden naar langdurige basishulp Nader aan te wijzen basisprofessionals, generalisten Sociaal Wijkteam, professionals Basisteam Jeugd en Gezin Generalisten Sociaal Wijkteam, professionals Basisteam Jeugd en Gezin Specialisten C3 Toewijzen specialistische hulp en individuele maatwerkvoorzieningen Wmo Nader aan te wijzen basisprofessionals, generalisten Sociaal Wijkteam, professionals Basisteam Jeugd en Gezin Generalisten Sociaal Wijkteam*, professionals Basisteam Jeugd en Gezin Specialisten C3 Opvolgen uitvoering arrangement (regie) Burger zelf, generalisten Sociaal Wijkteam, professionals Basisteam Jeugd en Gezin Burger zelf, generalisten Sociaal Wijkteam, professionals Basisteam Jeugd en Gezin Burger zelf Specialisten C3 *Mogelijk kiezen enkele gemeenten voor een andere vorm 16

17 2.5 Regionaal expertteam In aanvulling op de deskundigheid van de Sociaal Wijkteams, de Basisteams Jeugd en Gezin en het Centrum voor Complexe Casuïstiek is in een beperkt aantal gevallen deskundigheid nodig van experts voor consultatie, diagnostiek en/of deskundigheidsbevordering. Om deze ondersteuning te organiseren vormen we een regionaal expertteam voor de jeugdhulp en Wmo. Het expertteam ondersteunt en is adviserend. Het treedt niet in het mandaat van de Sociaal Wijkteams, Basisteams Jeugd en Gezin en het Centrum voor Complexe Casuïstiek voor het opstellen van een arrangement en daarbij in te zetten specialistische hulp. Het advies van het expertteam kan wel de motivering van het advies van de Sociaal Wijkteams, Basisteams Jeugd en Gezin en het Centrum voor Complexe Casuïstiek versterken in het al dan niet inzetten van specialistische hulp. Aan het expertteam nemen in ieder geval een orthopedagoog, psycholoog, (kinder)arts, (kinder)psychiater, jeugdarts, verstandelijk gehandicapten arts, geriater, verslavingsarts en een revalidatiearts deel. Zij werken bij de aanbieders van specialistische hulp. Het expertteam brengt een onafhankelijk advies uit dat los staat van de hulp van aanbieders. Omdat zij een team vormen kunnen zij elkaar aanspreken en elkaar scherp houden wat betreft hun onafhankelijkheid. Naast het expertteam organiseren we de mogelijkheid om een onafhankelijk advies te vragen van Indicerend en Adviserend artsen. De mogelijkheden voor het inrichten van een regionaal expertteam volgens bovengenoemde uitgangspunten worden onderzocht Aanpak complexe casuïstiek Sommige casuïstiek is zo complex dat een integrale beoordeling en eenduidige regie door specialisten noodzakelijk is. Voorbeelden hiervan zijn (zwerf)jongeren, dak- en thuislozen, en mensen met beperkingen met meervoudige en complexe problematiek. Deze casuïstiek wordt direct aangemeld. Daarnaast ontstijgt sommige casuïstiek de mogelijkheden van de generalisten uit de Sociaal Wijkteams en de Basisteams Jeugd en Gezin. Het gaat om situaties waarin de problematiek, de aanpak en/of de samenwerking tussen partijen zeer complex is. Voor hen bestaat de mogelijkheid om een team van specialisten in te schakelen. De regie komt dan (tijdelijk) daar te liggen. In de Meierij zijn ideeën om het Centrum voor Trajecten en Bemoeizorg (CvTB), het Veiligheidshuis onder te brengen in een Centrum voor Complexe Casuïstiek. Bureau Nazorg wordt daar dicht tegenaan georganiseerd. De medewerkers van het Centrum voor Complexe Casuïstiek pakken huishoudens met hoog complexe multiproblematiek (0-99 jaar en op alle leefgebieden) op. De medewerkers vervullen vier belangrijke functies: meldfunctie, outreachend werk, triagefunctie en regiefunctie (inhoudelijk en procesmatig). Vanuit de integrale aanpak stellen de medewerkers van het Centrum voor Complexe Casuïstiek een individueel arrangement (dat kan bestaan uit een combinatie van hulp vanuit de sociale omgeving, basishulp en/of specialistische hulp) samen. De medewerkers van het Centrum voor Complexe Casuïstiek kunnen ook toegang verlenen tot de specialistische hulp op grond van de Jeugdwet en de Wmo In die situaties waarin dit wettelijk verplicht is, formaliseert de gemeente het toegangsbesluit in de vorm van een beschikking. De medewerkers van het Centrum voor Complexe Casuïstiek krijgen mandaat van de moederorganisatie om besluiten te nemen. De mogelijkheden voor het inrichten van een Centrum voor Complexe Casuïstiek volgens bovengenoemde uitgangspunten worden onderzocht. 2.7 Advies en Meldpunt Huiselijk geweld en Kindermishandeling 4 Formeel is ouderenmishandeling niet opgenomen in de Wet. Dat betekent echter niet dat we hier geen oog voor hebben. 17

18 Vanaf 1 januari 2015 gaan het Advies- en Meldpunt Kindermishandeling (AMK) en het Steunpunt Huiselijk Geweld (SHG) op in één organisatie: het Advies en Meldpunt Huiselijk Geweld en Kindermishandeling (AMHK). De wettelijke grondslag hiervoor wordt neergelegd in de nieuwe Wmo. Het Rijk schrijft deze verplichtende samenvoeging voor met als doel een betere integrale aanpak van kindermishandeling en huiselijk geweld. De afgelopen jaren is dit onvoldoende tot stand gebracht. Op 20 juni 2013 is er in het gezamenlijk bestuurlijk overleg ingestemd met een aantal inhoudelijke uitgangspunten voor het nieuwe AMHK: Belangrijk uitgangspunt is dat het zwaartepunt in de aanpak van geweld in afhankelijkheidsrelaties verlegd moet worden naar de Sociaal Wijkteams en de daarbinnen opererende Basisteams Jeugd en Gezin. Het nieuwe AMHK zal daardoor in omvang kleiner kunnen zijn dan het huidige AMK en SHG samen. Een ander belangrijk uitgangspunt is dat, gelet op het gegeven dat in veel huishoudens waar sprake is van huiselijk geweld of kindermishandeling ook problemen op andere levensgebieden spelen, een integrale aanpak van alle problemen nodig is. Een eenzijdige focus op de veiligheid is vaak onvoldoende. Problemen op andere levensgebieden als psychische of lichamelijke gezondheid, armoede en criminaliteit kunnen nieuwe uitbarstingen van geweld voeden of zelfs initiëren. De gemeenten in Brabant Noordoost willen het AMHK organiseren op de schaal van Brabant- Noordoost in de vorm van één regionale organisatie voor het melden van kindermishandeling en huiselijk geweld en voor de uitvoering van jeugdbescherming en jeugdreclassering (AMHK en gecertificeerde instelling). Daarbij zijn de ondersteunende diensten (backoffice) gecombineerd voor beide functies/taken. De frontoffices worden in twee aparte organisatieonderdelen ondergebracht, onder een centrale aansturing. Bij een evaluatie na twee jaar (2017) wordt gezien of deze afzonderlijke organisatieonderdelen een meerwaarde hebben en dus gehandhaafd moeten worden. Koppelingen met het Centrum voor Complexe Casuïstiek moeten goed georganiseerd worden. Voor de toekomst wordt bezien of integratie met deze ontwikkelingen wenselijk en mogelijk is. Het nieuw op te richten AMHK moet voldoen aan de volgende uitgangspunten: De nieuw in te richten organisatie is onafhankelijk van het aanbod, er is dus sprake van een knip tussen melding en aanbod, en bevordert een vernieuwende werkwijze dicht bij de burger. De nieuwe organisatie maakt het mogelijk evenwichtig aandacht te besteden aan de vele aspecten van huiselijk geweld en kindermishandeling als zodanig en in onderlinge samenhang. De schaal van de nieuwe organisatie is efficiënt, maakt afstemming met de lokale sociale infrastructuur mogelijk evenals het behoud van bestaande expertise. Ook stelt de schaal gemeenten in staat de organisatie effectief aan te sturen. De nieuwe organisatie is voor burgers een neutraal en laagdrempelig meldpunt. Dit is belangrijk omdat het melden van vermoedens van huiselijk geweld en kindermishandeling niet eenvoudig is. De nieuwe organisatie maakt een verdere doorontwikkeling van de sociale infrastructuur in de geest van de kanteling en transformaties mogelijk. De mogelijkheden voor het inrichten van een AMHK volgens bovengenoemde uitgangspunten worden onderzocht. 2.8 Crisisdienst De crisisdienst richt zich op het handelen in acute situaties van kindermishandeling en huiselijk geweld, maar ook op crises inzake gedragsproblematiek van jeugdigen, volwassenen en ouderen en 18

19 beoordeelt gedwongen opname in het kader van de BOPZ. Op dit moment zijn er verschillende crisisdiensten werkzaam: Een crisisdienst voor Bureau Jeugdzorg en Advies en Meldpunt Kindermishandeling. Een crisisdienst bij het Steunpunt Huiselijk Geweld. Crisisdiensten voor de geestelijke gezondheidszorg, de (licht) verstandelijk gehandicaptenzorg en de verslavingszorg. We streven naar een volledig integrale crisisdienst voor de jeugdhulp en Wmo. Wellicht moeten we de crisisdienst combineren met de regio Zuidoost, zoals nu al het geval is voor de jeugdzorg. Voor een goed functioneren van een crisisdienst zijn goede afspraken met aanbieders, zorgkantoor en zorgverzekeraars van belang. De mogelijkheden voor het inrichten van een integrale crisisdienst worden onderzocht. 2.9 Samenvatting Samengevat stellen we voor: We ontwikkelen een ondersteuningsprogramma bewonersinitiatieven en we maken budget vrij voor het faciliteren van bewonersinitiatieven. We organiseren de hulp aan burgers gebiedsgericht via Sociaal Wijkteams en daarin ondergebrachte Basisteams Jeugd en Gezin. Ook de basisprofessionals van door de gemeente gefinancierde professionele aanbieders op diverse domeinen werken gebiedsgericht. Basisprofessionals houden zich bezig met enkelvoudige casuïstiek. Is er meer aan de hand dan schakelen zij de generalisten van de Sociaal Wijkteams in of de professionals van de Basisteams Jeugd en Gezin. We maken een onderscheid tussen kortdurende basishulp en langdurige basishulp. Kortdurende basishulp is vrij toegankelijk voor burgers. Voor langdurige basishulp organiseren wij toegang. Voor burgers met een complexe hulpvraag organiseren wij de hulp in de vorm van (individuele, gebiedsgerichte of thematische) arrangementen die kunnen bestaan uit een combinatie van informele hulp uit de sociale omgeving, basishulp en specialistische hulp. Wij ontwikkelen de gebiedsgerichte en thematische arrangementen in overleg met burgers, vrijwilligersorganisaties en professionele organisaties. We organiseren toegang voor de langdurige basishulp en specialistische hulp waartoe ook de individuele maatwerkvoorzieningen Wmo behoren. We werken in de toegang met een gestandaardiseerd toegangsproces en met zeven leidende principes voor de inrichting van de toegang. We organiseren de toegang gebiedsgericht in de vorm van Sociaal Wijkteams en daarin ondergebrachte Basisteams Jeugd en Gezin. Naast de professionals van deze teams kunnen ook de specialisten van het Centrum voor Complexe Casuïstiek, en enkele door de gemeenten aan te wijzen basisprofessionals op sommige domeinen toegang verlenen. Voor specialistische hulp inclusief de individuele maatwerkvoorzieningen Wmo moet een beschikking op grond van de Algemene wet bestuursrecht worden afgegeven. In die situaties formaliseren de gemeenten het toegangsbesluit in de vorm van een beschikking. Als burgers niet zelf, ook niet met hulp van hun omgeving, regie kunnen voeren over de uitvoering van hun arrangement dan doen de generalisten van de Sociaal Wijkteams, de professionals van de Basisteams Jeugd en Gezin en de specialisten van het Centrum voor Complexe Casuïstiek dit (tijdelijk) voor hen. Op regionaal niveau organiseren we een expertteam voor zowel de jeugdhulp als de Wmo voor consultatie, diagnostiek en/of deskundigheidsbevordering aan de generalisten van de Sociale Wijkteams, de professionals van de Basisteams Jeugd en Gezin en de specialisten van het Centrum voor Complexe Casuïstiek. Voor de aanpak van hoog complexe problematiek onderzoeken we de mogelijkheid van een subregionaal Centrum voor Complexe Casuïstiek. 19

20 Wij onderzoeken de mogelijkheden om het AMHK en de crisisdienst op regionale schaal te organiseren (Brabant Noordoost) voor zowel de jeugdhulp als de Wmo. 20

21 3. Regionale samenwerking 3.1 Inleiding Om de decentralisaties in het sociale domein goed voor te bereiden en uit te kunnen voeren is voldoende bestuurskracht vereist. Op sommige onderwerpen willen we daarom intergemeentelijk samenwerken. De redenen hiervoor zijn: behoud van opgebouwde expertise bij uitvoerders, financiële risicospreiding bij de inkoop van specialistische hulp, borging van de keuzevrijheid van burgers, schaalvoordeel en de beperking van administratieve lasten. In de Wmo wordt verplichte samenwerking tussen gemeenten op gebied van Algemeen Meldpunt Kindermishandeling (AMK) en Steunpunt Huiselijk Geweld (SHG) voorgeschreven. In de nieuwe Jeugd wet wordt bovendien een verplichtende regionale samenwerking voorgeschreven voor bepaalde jeugdzorgvormen namelijk voor jeugdbescherming, jeugdreclassering, En minister Plasterk heeft gemeenten begin 2013 gevraagd om de transities aan te pakken in samenwerking tussen gemeenten en op een passende schaal. 3.2 Regio en subregio Voor de transitie AWBZ (Wmo) werken we in het bijzonder samen in de subregio Meierij. Het beleid, zoals vastgelegd in dit Functioneel Ontwerp, is daar een voorbeeld van. Maar ook op uitvoeringsaspecten begint nu de samenwerking op gang te komen, zoals op het vlak van communicatie (er is een gemeenschappelijk communicatieplan). Het nu toe voorliggende beleid voor Jeugdwet en Wmo is door de 19 gemeenten (Jeugd) en 7 Meierij gemeenten (Wmo) grotendeels gezamenlijk ontwikkeld en vertoont grote overeenstemming. Dat vormt een belangrijke basis voor samenwerking. Ook is er op de schaal van Noord Oost Brabant de bestuurlijke wil om samen te werken. Die werd door de betreffende portefeuillehouders op een conferentie 9 oktober 2013 uitgesproken. De bestuurders gaven voor die samenwerking de volgende randvoorwaarden mee: Maak onderscheid tussen de onderdelen van de transities die op verschillende schaalniveaus te realiseren zijn. Geef duidelijk aan welke producten en diensten op welk zorgniveau (0e, 1e, 2e lijn) plaats hebben. Geef duidelijk aan welke vormen het beste bij deze producten en diensten op verschillende zorgniveaus passen. Zorg ervoor dat preventieve activiteiten in alle gemeenten goed geborgd zijn, door goede voorzieningen in de sociale omgeving (ofwel: een deugdelijke preventieve sociale basisstructuur). Zorg ervoor dat er wordt aangesloten bij bestaande structuren. Stel per transitie een advies op. Waarborg de integraliteit tussen de transities. Bouw financiële prikkels in, in de vorm van bonussen en malussen. Houdt het niveau waarop taken worden uitgevoerd zo laag mogelijk; til taken alleen naar een hoger niveau wanneer dat moet. Bouw financiële solidariteit in, zodat we solidair zijn totdat het niet langer noodzakelijk is. Dit is vooral van belang bij de dure specialistische hulp. Houd het proces simpel, maak duidelijk waar de raad over gaat en waar ze de regio volgt en maak dit vooraf aan de raad duidelijk. Een ambtelijke voorbereidingsgroep heeft opdracht om met de randvoorwaarden zoals geformuleerd een beredeneerd voorstel voor de organisatievorm te doen aan bestuurders. Als regiogemeenten willen we voor de uitvoering van de nieuwe Wmo taken zoveel mogelijk eenduidigheid en congruentie. De schaal Noord Oost Brabant blijkt daarvoor, mede met het oog op de veiligheidsregio, als maximale schaal het meest geschikt om zaken samen te organiseren. Het gaat om ongeveer inwoners en 19 gemeenten (Heusden zoekt op meerdere gebieden aansluiting 21