Trauma breekt bij je binnen!

Transcriptie

1 Trauma breekt bij je binnen! De gevolgen van trauma. Een therapeutisch verhaal ter ondersteuning van traumabehandeling en als psycho-educatie. Veronique van der Woude

2 Veronique van der Woude

3 Dankwoord Dit therapeutisch verhaal is gebaseerd op de theorie van de meergenerationele psychotraumatologie en de traumaopstellingsmethodiek van professor Franz Ruppert. Ik wil grote dank uiten voor zijn onschatbare bijdrage aan het werken met trauma in de aller-vroegste hechting en zijn helderheid over het verschil tussen oorspronkelijke eigen en overgenomen gevoelens. Daarbij grote dank aan Bert Hellinger voor zijn systemische filosofie en de ontwikkeling van het opstellingswerk. Bijzondere dank ook aan de mensen van Interakt die het oorspronkelijke Duitse werk van professor Franz Ruppert beschikbaar maken in het Nederlands taalgebied. De opleidingen bij en literatuur van Interakt en de gesprekken met Margriet Wentink, specifiek over haar presentatie uit 2008, hebben mij geïnspireerd om het Ruppertiaans traumamodel als methodiek om te zetten naar een toegankelijk geschreven therapeutisch verhaal voor jeugdigen. Graag dank ik ook de originele makers van de tekenfiguren, zoals in de genoemde presentatie, die ik als voorbeeld heb gebruikt voor mijn verhaal. De draak en het hart zijn door verschillende auteurs en illustratoren gebruikt om de traumadynamiek uit te beelden. Ik ben zo vrij geweest om als kunstzinnig en traumatherapeut in het uitwerken van de figuren er mijn interpretatie aan te geven, zodat ze in mijn visie van het therapeutische verhaal passen. Ik wil ook Sophie Wils bijzonder bedanken voor de taaltechnische feedback op dit verhaal. Dank ook voor de vragen en opmerkingen van jeugdigen in de praktijk die mij inspireerden om dit verhaal te ontwikkelen. Beschouwing van traumabehandeling Het oude spreekwoord zegt Vele wegen leiden naar Rome, zo is er veel kennis verzameld en zijn er vele theoretische verklaringen en methodieken ontwikkeld rondom ondermeer psychologie, pedagogiek, hersenontwikkeling, trauma en hechting. Tussen deze stromingen zijn raakvlakken, overeenkomsten en aanvullingen, maar ook duidelijke verschillen en zelfs conflicten. Het werkveld is daarbij sterk in beweging. Professionals doen door de jaren heen nieuwe ontdekkingen, leggen verbindingen en ontwikkelen theorieën. Zo komt er een steeds groter begrip over wat bijvoorbeeld een opgroeiend kind nodig heeft om een gezonde ontwikkeling door te maken en een evenwichtige persoonlijkheid op te kunnen bouwen. Een veilige hechting blijkt hierin noodzakelijk. Als er geen veilige hechting aanwezig is en er is daarentegen sprake van onveiligheid, bedreiging en geweld dan kan dat de lichamelijke, cognitieve en of persoonlijkheidsontwikkeling van een kind (sterk) verstoren. Verklaringsmodellen zeggen iets over het gezichtpunt en theoretisch kader waarvandaan men vertrekt om naar een traumadynamiek te kijken. Ik heb veel heldere antwoorden gevonden in het werk van Professor Franz Ruppert. Ik kies voor zijn verklaringsmodel in dit verhaal. Zijn werk heb ik verder getoetst en aangevuld met ervaringen en theorie van andere auteurs en mijn eigen praktijkervaring als traumatherapeut. Ieder is vrij om zijn eigen weg en antwoorden te vinden op wat passend is in zijn of haar privé en professioneel leven. Zo zal dit werkmodel bij de één beter passen dan bij de ander. Auteursrecht van dit document Dit werk is gelicenseerd onder de licentie Creative-Commons-Naamsvermelding-Niet-Commercieel- Geen-Afgeleide-Werken 4.0 Internationaal. Ga naar om een kopie van de licentie te kunnen lezen. Dit document mag u delen ten behoeve van de zorg voor mensen die lijden aan de gevolgen van trauma of ter deskundigheidsbevordering. Hierbij dient u de bron te vermelden en mag u het materiaal niet aanpassen. Als u dit document onder andere voorwaarden wenst te gebruiken dient u toestemming te vragen aan de auteur Veronique van der Woude 3

4 Voorwoord voor professionals Uw cliënt heeft (vermoedelijk) te maken gehad met een traumatische gebeurtenis in zijn leven. Therapie is daarvoor geïndiceerd. Één van de eerste stappen in de behandeling van trauma is het bieden van psycho-educatie en het duidelijk krijgen van de motivatie. Dit verhaal kan hierin ondersteunen. Interne motivatie bij, en een veilige leefomgeving van, de jeugdige om met traumatherapie te starten is belangrijk om de gewenste stappen in traumaverwerking te kunnen zetten. Het Trauma breekt bij je binnen! verhaal gaat over hoe traumatische ervaringen kunnen leiden tot een versplintering in de psyche van de mens. De jeugdige kan daardoor weinig beschikking meer hebben over nauwkeurige en samenhangende herinneringen. Het wordt dan moeilijk voor de jeugdige om een logisch kloppend verhaal te vertellen over wat er is gebeurd. Onverwerkt trauma heeft vaak gevolgen op de hele psychologische, emotionele en cognitieve ontwikkeling van jeugdigen en kan ook nadelige invloed hebben op de lichamelijke ontwikkeling, zoals op het immuunsysteem, de spijsvertering en de hormoonhuishouding. Dit verhaal biedt een traumamodel om te werken aan het herstel. Er zijn achter het verhaal twee bijlagen opgenomen met aanvullende inhoudelijke informatie. Deze zijn niet voor alle jeugdigen geschikt en mogen als optioneel gezien worden. Het werken met cliënten die lijden aan de gevolgen van trauma blijft te allen tijde maatwerk. Het therapeutisch werken met dit verhaal dient te gebeuren door een ervaren traumatherapeut die ruim geschoold is in het Ruppertiaans traumamodel. Voorwoord voor ouders Uw dochter of zoon heeft van zijn behandelaar een verhaal meegekregen over trauma. Wellicht vindt de behandelaar of uw zoon en of dochter het belangrijk en fijn dat u het verhaal ook leest, zodat u begrijpt waar uw kind mee bezig is en u uw kind beter kan steunen in zijn proces. Dit therapeutisch verhaal biedt u en uw kind taal om beter te begrijpen wat er is gebeurd en wat het effect is op het dagelijks leven van u en uw kind. U vindt ook bijlagen achter dit verhaal die zijn bedoeld als aanvullende informatie. Ze geven de lezer de mogelijkheid om zich verder te verdiepen en te kiezen hoeveel informatie hij nog wil lezen. Het verhaal kan er voor zorgen dat u ook veel herkent van uw eigen leven, en de manieren die u zelf heeft gevonden om met ingrijpende gebeurtenissen in uw leven om te gaan. Hierdoor kan er bij u zelf ook behoefte ontstaan om zelf hulp te zoeken bij het verwerken van onverwerkte emoties. Voorwoord voor jongeren Je gaat een verhaal lezen over trauma en de gevolgen die trauma s kunnen hebben op heel jouw leven. Het verhaal kan jou helpen om jezelf beter te begrijpen en om te zien welke stappen er nodig zijn om je beter te voelen. In het verhaal wordt over een hij gesproken omdat dit in de Nederlandse taal zo afgesproken is, maar het verhaal is geschreven voor jongens en meisjes, dus je kunt bij de hij ook een zij lezen. Je kunt het verhaal in één keer lezen of elke keer een stukje. Belangrijk is dat het eerst weer rustig wordt in jou als je emotioneel wordt, herinneringen krijgt, of andere spanningen ervaart door wat je leest, zodat je de informatie goed kan opslaan. Er zijn ook bijlagen achter het verhaal te vinden. Ze zijn bedoeld als extra informatie. Samen met jouw therapeut kun je kijken of en zo ja welke interessant zijn voor jou om te lezen Veronique van der Woude

5 Trauma breekt bij je binnen! Hoe we beginnen: Van beide ouders krijg jij iets mee dat jou uniek maakt. Je groeit, ontwikkelt, voelt en beweegt Veronique van der Woude 5

6 Je doet allerlei indrukken op in de baarmoeder en dan wordt je geboren. Je ontmoet de wereld zoals die voor jou is. Je zit vol levenskracht en laat van je horen. Je schrikt, je hartslag gaat tekeer, je ogen zijn opengesperd en je lichaam verkrampt zich Veronique van der Woude

7 De traumatische gebeurtenis gaat dwars door jou heen en slaat scheuren in jouw bestaan, alles lijkt te breken Veronique van der Woude 7

8 De scheuren worden groter en dieper. Een deel van jou is afgebroken en daardoor heeft het gezonde deel zich terug moeten trekken om heel te kunnen blijven Veronique van der Woude

9 Het afgesplitste deel vol met traumagevoelens gaat een eigen leven leiden, omdat niemand meer naar hem omkijkt, en wordt als een klein draakje. Het overlevingsdeel neemt de benen en de grond breekt verder open Veronique van der Woude 9

10 Het overlevingsdeel zet een masker op om zijn gemis aan zijn traumagevoelens te kunnen blijven ontkennen, waardoor het draakje groter groeit. Het gezonde deel ziet dat er steeds diepere kloven zichtbaar worden doordat ze steeds verder uit elkaar raken Veronique van der Woude

11 Ze raken allemaal op een eiland en emoties spelen hoog op. Om ook deze niet te laten opvallen laat het overlevingsdeel zijn masker groeien. Het gezonde deel schermt zich af van dit krachtenveld, om al het gezonde in zichzelf te beschermen en blijft kijken hoe het verder gaat Veronique van der Woude 11

12 En nog kijkt en luistert het overlevingsdeel niet Dit maakt het traumadeel zo wanhopig en woedend, dat hij zichzelf helemaal opblaast tot een megagrote angstaanjagende draak!!! Veronique van der Woude

13 Wankel op zijn benen door zijn grote masker, op een gammele brug die geen echte steun biedt, ontkent hij de diepe afgronden onder zich en het dreigende gevaar voor zijn bestaan. Het lijkt of hij is vastgeroest aan zijn masker op dat hij het goed maakt Veronique van der Woude 13

14 Het overlevingsdeel krijgt de moed om het onderzoek aan te gaan met zichzelf en durft te kijken zonder zijn masker. Hij keert terug naar de plek waar het allemaal begonnen is Veronique van der Woude

15 Het overlevingsdeel legt zijn masker af en wil zijn weg terugvinden naar zichzelf. Het traumadeel is toegankelijk en vriendelijk nu er op deze wijze contact met hem gemaakt wordt. Dit stemt het gezonde deel hoopvol Veronique van der Woude 15

16 Ze komen dichter tot elkaar en de grond onder hen groeit naar één geheel. Dit geeft stabiliteit en houvast Veronique van der Woude

17 Ze worden samen weer een eenheid en dat stemt gelukkig. De wereld op je heen wordt ruimer en vrijer omdat deze niet langer meer volledig gevuld wordt door traumagevoelens en overlevingsacties Veronique van der Woude 17

18 De delen zijn in jou geïntegreerd; je bent weer één geheel geworden. Je hebt jezelf heel goed leren kennen en bent je drakenstreken niet verloren mocht het een keer nodig zijn Veronique van der Woude

19 Het egeltje ontstaat door de traumatische ervaring. Eén kant van hem heeft wel een miljoen stekeltjes, die steeds steviger worden om zichzelf te beschermen, en een deel van de egel blijft zacht en kwetsbaar. Om ook dat aan niemand te laten zien rolt hij zich in zijn stekels op. Voor anderen is hij één stekelbol, maar als je aan alle kanten goed kijkt dan zie je zijn kopje nog: Angstig en alleen kijkt hij de wereld in. Met moed en juiste hulp kan het egeltje zich omrollen en zich verplaatsen, zijn kwetsbare buikje veilig dicht bij de aarde en zijn stekelrug nog als bescherming Veronique van der Woude 19

20 Je draagt de omgevormde egelstokken op je rug. Ze kunnen je nog altijd helpen om je te beschermen, maar je hebt ook ervaren dat je ermee op ontdekkingstocht kunt gaan. Het leven geeft daardoor meer plezier Veronique van der Woude

21 Moeder en kind zijn veilig aan elkaar gehecht Veronique van der Woude 21

22 De baby zend allerlei noodsignalen uit, omdat hij zijn moeder emotioneel niet kan bereiken en zich daardoor niet veilig aan haar kan hechten om in leven te kunnen blijven. De spanningen van angst en paniek kan zijn hart niet langer verdragen. Hij raakt getraumatiseerd in de liefde en er ontstaat een hechtingstrauma Veronique van der Woude

23 Noah van twaalf haal ik af van school, op het zorgterrein, voor een therapiesessie. Er is van alles gebeurd op de groep en in de klas. Ik krijg weinig contact met hem omdat hij druk praat. Hij is in gesprek met zichzelf en er vindt een vraag- en- antwoord- gesprek plaats, waarbij het lijkt of er meerdere delen of stemmen verschillende dingen zeggen. Noah is getuige geweest van huiselijk geweld en heeft twee getraumatiseerde ouders die, na een slopende scheiding, de zorg voor hun zoon niet meer aankonden. Noah lijkt iedereen feilloos aan te voelen en probeert zich aan te passen, maar zijn angst overmeestert hem keer op keer. Niemand lijkt hem te begrijpen en goed contact met hem te krijgen. Kinderen zoals Noah krijgen steeds meer psychiatrische stempels en een steeds slechtere prognose voor de toekomst. Met traumaverwerking kunnen deze kinderen weer meer zichzelf worden, hun trauma s verwerken en een gezonde(re) basis in zichzelf krijgen. Voor kinderen zoals Noah heb ik dit verhaal ontwikkeld. Ten grondslag aan dit verhaal ligt gedegen theoretische kennis van hechting, pedagogiek, psychologie en traumatologie in combinatie met ruime praktijkervaring. Het verhaal biedt mogelijkheden om het verhaal van de cliënt (met alle trauma- ervaringen) in een werkbare context te zetten. Het biedt houvast en wegwijzers voor de cliënt. Hij kan die volgen om helderheid te krijgen in zichzelf en een weg te vinden uit zijn verwarring. Met de steun, helderheid en betrokkenheid van de traumatherapeut kan hij hierdoor zijn eigen pad naar meer autonomie bewandelen. Veronique van der Woude is traumatherapeut en werkzaam binnen de jeugdhulpverlening en kind- en jeugdpsychiatrie. Ze werkt met chronisch getraumatiseerde jeugdigen. Ze heeft een pedagogische achtergrond en heeft de erkende paramedische Hbo-opleiding tot kunstzinnig therapeut succesvol afgerond. Ze heeft jaren als zodanig gewerkt binnen een eigen praktijk en binnen de orthopsychiatrie. Naast het uitoefenen van haar professie is ze zich met daadkracht en visie blijven scholen en trainen ( ) om zich verder te ontwikkelen tot traumatherapeut, waarbij ze zich specialiseerde op het gebied van hechting. In haar therapieaanbod voor traumabehandeling verbindt ze voornamelijk het Ruppertiaans traumamodel, cliëntgerichte psychotherapie, mentaliseren, EMDR en kunstzinnige therapie Veronique van der Woude 23