Onlinehulp in GGZ in 2026

Transcriptie

1 Onlinehulp in GGZ in UITDAGINGEN VO O R BLENDED HULP IN DE GEESTELIJKE GEZONDHEIDSZORG IN VLAANDEREN H E R W I G C L A E Y S, D A N I Ë L L A P R O V O S T, P H I L I P P E B O C K L A N D T Wat u mag verwachten: 5 uitdagingen met telkens: Een idee Enkele vragen Welke aanzetten zijn daarvoor reeds zichtbaar? Wat zijn bevorderende factoren? Wat zijn belemmerende factoren? Onlinehulp in GGZ in Open minds congres Zorgnet-Icuro - 26 mei

2 Uitdaging 1: Wat als in 2026 de helft van de zorgtrajecten online of blended plaatsvinden? Onlinehulp in GGZ in Open minds congres Zorgnet-Icuro - 26 mei Stel je even voor 50 % zorgtrajecten online of blended Marjan heeft last van angst en paniekaanvallen. Ze ging hiervoor in begeleiding bij een CGG. Eerst vulde ze een online screening in, kort daarna volgde het eerste contact. In het begin zag Marjan haar therapeut wekelijks. Nu is ze ook buiten de therapie aan de slag via een online programma dat zowel op haar laptop als haar smartphone bereikbaar is. Af en toe stuurt haar therapeut haar een aanmoedigend bericht of herinnert haar aan enkele tips voor noodgevallen die ze samen opstelden. Ze heeft al geruime tijd geen wekelijkse afspraak meer nodig. In plaats daarvan voelt ze zich voldoende geholpen door een kort chatgesprek of een beeldbel sessie. Ze ondervindt ook heel wat steun van haar vriendinnen op het forum, waarmee ze ervaringen uitwisselt. Ze weet ook dat haar therapeut een oogje in het zeil houdt, omdat ze dagelijks op een willekeurig moment een stemmingsmeter invult over hoe het met haar gaat. Onlinehulp in GGZ in Open minds congres Zorgnet-Icuro - 26 mei

3 50 % zorgtrajecten online of blended Stel je even voor Peter heeft al enkele weken last van vermoeidheid en een sombere stemming. Hij sleept zich elke dag naar het werk en thuis is hij snel geïrriteerd wanneer de kinderen drukte maken. Hij wil een afspraak bij zijn huisarts. Hij surft naar de online afsprakenmodule en doorloopt een korte vragenlijst. Het antwoord is duidelijk: het is aanbevolen om op consultatie te komen want hij vertoont tekens van burn-out of beginnende depressie. De huisarts heeft echter niet onmiddellijk ruimte vrij in zijn agenda. Gelukkig kan Peter snel een afspraak maken met een eerstelijnspsycholoog om te beeldbellen, hoewel die niet in zijn regio werkzaam is. De psycholoog biedt een luisterend oor en vraagt enkele bijkomende tests in te vullen. Na het gesprek geeft Peter toestemming om de bevindingen van de psycholoog in het online dossier van Peter te noteren. Korte tijd later neemt de huisarts, die toegang heeft tot het dossier, contact op om een afspraak vast te leggen. Onlinehulp in GGZ in Open minds congres Zorgnet-Icuro - 26 mei % zorgtrajecten online of blended Enkele vragen Is je vertrouwen in deze ontwikkeling eerder groot of eerder klein? Wat vind je het grootste voordeel aan deze mogelijke ontwikkeling? Wat vind je het grootste nadeel aan deze mogelijke ontwikkeling? Onlinehulp in GGZ in Open minds congres Zorgnet-Icuro - 26 mei

4 50 % zorgtrajecten online of blended Welke aanzetten zijn daarvoor reeds zichtbaar? Drie voorbeelden: Online aanmelden in CGG Onlinehulp in GGZ in Open minds congres Zorgnet-Icuro - 26 mei % zorgtrajecten online of blended Welke aanzetten zijn daarvoor reeds zichtbaar? Percentage respondenten uit de ambulante GGZ en verslavingszorg dat communicatietools inzet of overweegt Webinar 3% 10% Sociale netwerksites 33% 18% SMS 33% 31% Voice over IP 10% 23% Forum 26% 13% 64% 21% Groeps-chat 8% 10% Chat 18% 15% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% reeds beschikbaar overwogen of gepland Onlinehulp in GGZ in Open minds congres Zorgnet-Icuro - 26 mei

5 50 % zorgtrejecten online of blended Wat zijn bevorderende factoren? Steeds meer mensen hebben vlot toegang tot internet Mensen zijn steeds meer online ook op zoek naar gezondheids- en welzijnsinfo Overheidsbeleid heeft intentie om belemmerende regelgeving weg te werken zowel Vlaams als Federaal Er zijn steeds meer goed werkende, stabiele, beveiligde onlinehulptoepassingen beschikbaar Onlinehulp in GGZ in Open minds congres Zorgnet-Icuro - 26 mei % zorgtrajecten online of blended Wat zijn belemmerende factoren? Vele cliënten en hulpverleners kennen online mogelijkheden niet Wet- en regelgeving houdt weinig rekening met online mogelijkheden (o.a. vergoedingen zijn niet geregeld) Hulpverleners vrezen voor ontmenselijking Er zijn zorgen rond privacy Ontwikkelen van onlinehulpaanbod vraagt inspanning Implementeren van onlinehulpaanbod is nog een grotere uitdaging Onlinehulp in GGZ in Open minds congres Zorgnet-Icuro - 26 mei

6 Uitdaging 2: Wat als in 2026 alle cliënten gezondheidswaarden zelf meten en zelf diagnoses stellen? Onlinehulp in GGZ in Open minds congres Zorgnet-Icuro - 26 mei Stel je even voor meten zelf Kristel is aan het herstellen van boulimia, maar heeft ook diabetes waardoor ze steeds op haar voedingspatroon moet letten. Vroeger moest ze steeds prikken om haar bloedsuikerwaarden te meten. Nu registreert een slimme pleister dat automatisch voor haar. Met een voedselscanner kan ze haar eetpatroon opvolgen. Na het scannen krijgt ze onmiddellijk feedback over het aantal calorieën en de voedingswaarde. Om een nieuwe beweeggewoonte aan te leren draagt ze slimme shirts die haar activiteit, hartslag en ademhaling monitoren. Via de bijhorende app krijgt ze een overzicht van haar beweegpatroon. Ze stelt de app in om haar te stimuleren elke dag minstens een uur te wandelen of te fietsen. Kristel krijgt steeds beter in de gaten hoe haar dagindeling en eet- en beweegpatroon haar gezondheid en welbevinden beïnvloeden. Haar hulpverlener kijkt vanop afstand mee, stuurt regelmatig een aanmoedigend bericht of stelt voor om een afspraak te maken. Onlinehulp in GGZ in Open minds congres Zorgnet-Icuro - 26 mei

7 Stel je even voor meten zelf David is in behandeling geweest voor depressie. Bij de afronding is besproken dat herval in depressie vaak voorkomt, maar dat David zelf een belangrijke rol kan spelen om dit te voorkomen. Via een app op zijn smartphone krijgt hij dagelijks op willekeurige momenten een korte vragenlijst aangeboden. Via experience sampling registreert de app zijn stemming en welbevinden in allerlei omstandigheden. David kan online grafieken bekijken van deze registraties. Na korte tijd ziet hij verbanden tussen zijn stemming, gedrag en situaties. Hij ontdekt o.a. dat actieve ontspanning hem meer goed doet dan passief rusten en past zijn gedrag aan. Een smartwatch geeft hem een seintje wanneer het tijd is om op te staan en een wandeling te maken. De smartwatch geeft ook het afbouwschema voor zijn medicatie weer en registreert wanneer deze genomen wordt. Alle registraties worden automatisch opgeslagen in het online gezondheidsdossier van David, waar ook zijn hulpverleners toegang toe hebben. Indien nodig stellen ze voor om een afspraak te maken. Onlinehulp in GGZ in Open minds congres Zorgnet-Icuro - 26 mei meten zelf Stel je even voor Frank werkt als zelfstandige en heeft net een scheiding achter de rug. Die ging gepaard met heel wat conflicten en stress. Zo lang hij aan het werk is, vindt hij voldoende afleiding, maar eens alleen thuis krijgt hij het moeilijk. Bijna elke dag drinkt hij dan enkele glazen om zichzelf tot rust te brengen. Dat werkte vaak goed, maar de gewoonte om te drinken begint zich uit te breiden. Hij drinkt steeds meer en steeds vaker. Hij kan moeilijker doorslapen en overdag voelt hij zich niet fit en somber. Omdat hij er met niemand over durft te praten zoekt hij online naar informatie. Hij voert een zelftest uit die hem meedeelt dat zijn drinken riskant aan het worden is. Frank start een online zelfhulpprogramma. Het minderen met alcohol verloopt minder vlot dan hij eerst hoopte. Het wordt echter wel duidelijk dat er een verband is tussen drinken, slaapproblemen en somberheid. Via het forum van het programma kan hij anoniem contact hebben met andere deelnemers. Die raden hem aan een periode volledig te stoppen met alcohol. Maar ook om niet alleen te blijven zitten met zijn problemen Onlinehulp in GGZ in Open minds congres Zorgnet-Icuro - 26 mei

8 meten zelf Enkele vragen Is je vertrouwen in deze ontwikkeling eerder groot of eerder klein? Wat vind je het grootste voordeel aan deze mogelijke ontwikkeling? Wat vind je het grootste nadeel aan deze mogelijke ontwikkeling? Onlinehulp in GGZ in Open minds congres Zorgnet-Icuro - 26 mei meten zelf Welke aanzetten zijn daarvoor reeds zichtbaar? Drie voorbeelden: Quantified self Onlinehulp in GGZ in Open minds congres Zorgnet-Icuro - 26 mei

9 meten zelf Wat zijn bevorderende factoren? Patiënten en cliënten willen meer zelf de regie over hun gezondheid nemen Zorgverleners kunnen gerichter advies geven omdat ze een vollediger en meer continu beeld hebben van de patiënt of cliënt Tijsbesparing omdat monitoren en overzichten maken automatisch gebeurt. Onlinehulp in GGZ in Open minds congres Zorgnet-Icuro - 26 mei meten zelf Wat zijn belemmerende factoren? Zorgverleners vrezen voor onnodig angstige patiënten en cliënten Twijfel over de betrouwbaarheid van zelfmeettools Twijfel over de zelfmeetvaardigheden bij cliënten Overaanbod van apps en tools ( de bomen en het bos ) Ontbreken van een koppeltaal om applicaties met elkaar te verbinden Zorgen over de privacy: van wie zijn de zelfmeetdata en waarvoor worden ze gebruikt? Onlinehulp in GGZ in Open minds congres Zorgnet-Icuro - 26 mei

10 Uitdaging 3: Wat als in 2026 cliënten eigenaar zijn van hun gezondheidsdossier en zelf beslissen met wie ze dit delen? Onlinehulp in GGZ in Open minds congres Zorgnet-Icuro - 26 mei Cliënt beslist over dossier Stel je even voor Yoeri kende als 18-jarige een eerste psychotische episode. Omdat hij in zijn waan zichzelf iets dreigde aan te doen werd hij gedwongen opgenomen. Hij reageerde goed op de behandeling en de medicatie, en kwam in aanmerking voor begeleid zelfstandig wonen. Via experience sampling op een smartphone app, krijgen Yoeri en zijn hulpverleners een beter beeld van zijn stemming en belevingswereld. Na ontslag uit de instelling moet hij nog geruime tijd stabiliserende medicatie nemen. Dit is slimme medicatie die een signaal uitzendt wanneer ze wordt ingenomen. Zo weten Yoeri, zijn begeleider en zijn psychiater of de medicatie regelmatig wordt genomen en zelfs wat de effecten zijn van de dosering. Af en toe heeft de psychiater hierover een overleg met Yoeri via een beeldgesprek. Nieuwe medicatie kan Yoeri in de online apotheek bestellen, waarna die de volgende dag aan huis geleverd wordt. Alle verzamelde informatie komt samen in het persoonlijke gezondheidsdossier van Yoeri. Zo heeft hij een totaaloverzicht van zijn gezondheid. Die kan hij delen met wie hij wil, zoals bijvoorbeeld met een arts in het buitenland wanneer hij op reis is. Onlinehulp in GGZ in Open minds congres Zorgnet-Icuro - 26 mei

11 Cliënt beslist over dossier Enkele vragen Is je vertrouwen in deze ontwikkeling eerder groot of eerder klein? Wat vind je het grootste voordeel aan deze mogelijke ontwikkeling? Wat vind je het grootste nadeel aan deze mogelijke ontwikkeling? Onlinehulp in GGZ in Open minds congres Zorgnet-Icuro - 26 mei Cliënt beslist over dossier Welke aanzetten zijn daarvoor reeds zichtbaar? Drie voorbeelden: Welkom op mijn CGG Mijn CGG in ontwikkeling Mijn doelen stellen cliënt bepaalt met wie hij deze deelt Onlinehulp in GGZ in Open minds congres Zorgnet-Icuro - 26 mei

12 Cliënt beslist over dossier Wat zijn bevorderende factoren? Er wordt ingezet op online gegevensdeling in zorg en welzijn Veel mensen willen inzage in hun gezondheids- en welzijnsgegevens Cliënt wordt gestimuleerd om zelf verantwoordelijkheid voor eigen gezondheid en welzijn op te nemen Zorgverleners zien meer en meer het belang in van inter- en multidisciplinair werken Onlinehulp in GGZ in Open minds congres Zorgnet-Icuro - 26 mei Cliënt beslist over dossier Wat zijn belemmerende factoren? Een groot deel zorgverleners is niet enthousiast over het geven van inzage in hun dossiers Business case voor epd is nog niet volledig uitgewerkt Welzijns- en gezondheidsgegevens worden nog niet gestandaardiseerd (of met dezelfde standaarden) vastgelegd Veiligheid en betrouwbaarheid van informatie-uitwisseling Zorgverleners vrezen overkill door administratie Onlinehulp in GGZ in Open minds congres Zorgnet-Icuro - 26 mei

13 Uitdaging 4: Wat als in 2026 mensen zo lang mogelijk thuis kunnen wonen met online hulpmiddelen en domotica? Onlinehulp in GGZ in Open minds congres Zorgnet-Icuro - 26 mei Stel je even voor Thuis met domotica Elly begint begint tekenen van dementie te vertonen en woont alleen. Haar familie is bang dat ze zal vergeten wanneer er eten staat op te warmen of dat ze s nachts zou gaan ronddwalen. Toch wil Elly zelfstandig blijven wonen in haar vertrouwde omgeving waar ze goede contacten heeft in de buurt. In overleg met de huisarts, de familie en de thuisverpleging wordt besloten om domotica en zorg-op-afstand in te zetten. De domotica zorgt er o.a. voor dat de temperatuur geregeld wordt, dat het fornuis zich automatisch uitschakelt na een bepaalde tijd en dat een robotstofzuiger dagelijks de vloer doet. Camera s en sensoren in huis registreren wanneer er ongewone beweging is en sturen dan een signaal door naar de familie of de thuisverpleger. Via een handige tablet kan Elly contacten onderhouden met mensen die verder weg wonen. Maar ook een boodschappenlijst doorgeven aan de supermarkt of beeldbellen met de verpleegkundige als ze zich ergens zorgen over maakt. Onlinehulp in GGZ in Open minds congres Zorgnet-Icuro - 26 mei

14 Thuis met domotica Enkele vragen Is je vertrouwen in deze ontwikkeling eerder groot of eerder klein? Wat vind je het grootste voordeel aan deze mogelijke ontwikkeling? Wat vind je het grootste nadeel aan deze mogelijke ontwikkeling? Onlinehulp in GGZ in Open minds congres Zorgnet-Icuro - 26 mei Thuis met domotica Welke aanzetten zijn daarvoor reeds zichtbaar? Drie voorbeelden: Domoticamogelijkheden zijn er Online buurten Onlinehulp in GGZ in Open minds congres Zorgnet-Icuro - 26 mei

15 Thuis met domotica Wat zijn bevorderende factoren? Nieuwe generatie ouderen wordt of is gewend aan online technologie Domotica maakt burger minder afhankelijk van zorgverleners en welzijnswerkers Vermaatschappelijking van de zorg stimuleert langer thuis blijven Onlinehulp in GGZ in Open minds congres Zorgnet-Icuro - 26 mei Thuis met domotica Wat zijn belemmerende factoren? Hulpverleners, zorgverstrekkers en cliënten kennen online hulpmogelijkheden niet of zijn er niet vertrouwd mee Zorgverleners zijn bang dat zorg minder persoonlijk wordt Zorgaanbieders investeren slechts met mondjesmaat in het ontwikkelen van online en domotica-aanbod Het ontstaan van verschillende domotica systemen die niet op elkaar afgestemd zijn Onlinehulp in GGZ in Open minds congres Zorgnet-Icuro - 26 mei

16 Uitdaging 5: Wat als in 2026 cliënten de kwaliteit van geboden hulp online evalueren? Onlinehulp in GGZ in Open minds congres Zorgnet-Icuro - 26 mei Stel je even voor evalueren hulp Zohra heeft net een vervolgafpraak gehad met haar begeleider van het ambulante centrum. Zoals de keren daarvoor is ze achteraf niet tevreden over het gesprek. Haar hulpverlener toonde weinig interesse en leek haar niet ernstig te nemen. Hij zat ook meer op zijn computerscherm te kijken dan dat hij haar aankeek. Via de website van het centrum krijgt ze nadien de vraag of ze tevreden is over het gesprek. Ze kan verschillende aspecten beoordelen: of de begeleider goed luisterde, of ze tevreden is over de werkwijze en of ze bruikbare informatie kreeg. Deze keer vindt Zohra dat het tijd is om haar ervaring te delen met anderen. Als het centrum herhaaldelijk gelijkaardige klachten verneemt van andere cliënten, dan zal de betreffende hulpverlener hierover worden aangesproken. Bovendien volgt de inspectie van de gezondheidszorg de beoordelingen op. Bij toenemende klachten wordt er contact opgenomen met het centrum. Onlinehulp in GGZ in Open minds congres Zorgnet-Icuro - 26 mei

17 evalueren hulp Enkele vragen Is je vertrouwen in deze ontwikkeling eerder groot of eerder klein? Wat vind je het grootste voordeel aan deze mogelijke ontwikkeling? Wat vind je het grootste nadeel aan deze mogelijke ontwikkeling? Onlinehulp in GGZ in Open minds congres Zorgnet-Icuro - 26 mei evalueren hulp Welke aanzetten zijn daarvoor reeds zichtbaar? Drie voorbeelden: Feedbackformulier na chat met Tele-Onthaal Overzichtsite met gezondheidsapps met cliëntenwaardering Beoordeling ziekenhuizen medira.be & zorgkwaliteit.be Onlinehulp in GGZ in Open minds congres Zorgnet-Icuro - 26 mei

18 evalueren hulp Wat zijn bevorderende factoren? Zorg en hulp worden (nog) meer cliëntgericht Ook in andere sectoren groeit transparantie over de kwaliteit van de dienstverlening Mensen worden stilaan vertrouwd met keuzes maken op basis van online gebruikers- beoordelingen Steeds meer organisaties schakelen vorm van tevredenheidsbevraging in om kwaliteit te bevorderen Onlinehulp in GGZ in Open minds congres Zorgnet-Icuro - 26 mei evalueren hulp Wat zijn belemmerende factoren? Weinig hulpvragers maken zelf actief een keuze voor een hulpverlener of zorgverstrekker Beoordelingen door cliënten zijn anoniem en ongecontroleerd is de info betrouwbaar? Naast subjectieve beoordelingen blijft objectieve kwaliteitsinfo nodig om kwaliteit van de zorg en hulpverlening te beoordelen Zorgverstrekkers en hulpverleners hebben weerstand tegen deze ratings Onlinehulp in GGZ in Open minds congres Zorgnet-Icuro - 26 mei

19 Waar haalden we onze mosterd: Grutters, I., van Rest, B. & Cath, G.-J. (2015) Spelen met de zorg van morgen. Trendboek ehealth in de eerste lijn. Den Haag: Nictiz Onlinehulp in GGZ in Open minds congres Zorgnet-Icuro - 26 mei Waar haalden we onze mosterd: Bocklandt, P. & Vanhove, T. (2015) Onlinehulp in verscheidenheid onlinehulptoepassingen voor welzijn en gezondheid in Vlaanderen anno 2015 in kaart. Leuven: Steunpunt Welzijn, Volksgezondheid en Gezin Onlinehulp in GGZ in Open minds congres Zorgnet-Icuro - 26 mei

20 Voor meer info Diksmuidelaan 36a, 2600 Berchem Onlinehulp in GGZ in Open minds congres Zorgnet-Icuro - 26 mei