Doelbewust. Annick Marin over veilig gedrag op de werkvloer WOI in de polder Zomeren met Electrabel Wat met Doel 3?

Transcriptie

1 Kerncentrale Doel Doelbewust Annick Marin over veilig gedrag op de werkvloer WOI in de polder Zomeren met Electrabel Wat met Doel 3? 87 Driemaandelijks 22 e JAARGANG - JUNI 2014 informatiemagazine van de kerncentrale van Doel voor haar omgeving

2 EDITORIAAL Als uw leven verandert, verandert ook uw energieverbruik. Beste lezer, In de zomer van 2012 werden indicaties vastgesteld in de wand van het reactorvat van Doel 3 en Tihange 2. Het ging om zogenaamde waterstofinsluitsels. Ze ontstaan doordat waterstof onvoldoende verwijderd wordt tijdens het gietproces of door het ontbreken van een warmtebehandeling na het smeden. Na uitgebreide onderzoeken en analyses werden Doel 3 en Tihange 2 in juni 2013 terug opgestart. Aan de heropstart van Doel 3 en Tihange 2 waren enkele voorwaarden verbonden. Zo moesten we na de heropstart een bijkomend testprogramma uitvoeren. De resultaten van één van deze testen waren niet conform de verwachtingen van de experten. Omdat een hoge nucleaire veiligheid onze eerste prioriteit is, legde Electrabel beide eenheden onmiddellijk stil. Op pagina 14 licht Jean Van Vyve, projectleider reactorkuipen, het dossier toe. Reken voor uw energie op ons. Wilt u uw verbruik beter beheren? Bel onze Energielijn op voor advies, of profiteer meteen van onze slimme producten en diensten: de Smart energy box, om uw elektrische toestellen vanop afstand te controleren de Smart thermostat, om uw verwarming te regelen, waar u ook bent de Energy Manager, om uw verbruik op de voet te volgen via pc, tablet en smartphone Uiteraard gaat het dagelijks werk op de site onverminderd verder. Op pagina 7 maakt u kennis met Bob Thielemans. Hij is werkvoorbereider bij het team Inspecties Mechanisch en loodst u door zijn werkdag. Dat onze attitude op de werkvloer van kapitaal belang is in het kader van (nucleaire) veiligheid, onderstreept Annick Marin op pagina 21. Zij leerde de medewerkers enkele gedragsmatige technieken aan die ervoor zorgen dat valkuilen, zoals stress en tijdsdruk, geen of minder invloed hebben tijdens de uitoefening van onze job. Tot slot wens ik u allen een prachtige zomer toe. Hopelijk kunnen we allemaal genieten van tal van zonovergoten dagen. Raadpleeg zeker onze Streekagenda en de Zomeragenda van Electrabel om leuke ideeën voor zomerse uitstapjes op te doen. Ontdek ze op electrabel.be Jan Trangez Directeur kerncentrale Doel Doelbewust juni

3 ACTUEEL Wist je dat Tihange 1 langer zal openblijven? Electrabel GDF SUEZ, EDF (Électricité de France) en de Belgische overheid tekenden in maart de overeenkomst die de levensduurverlenging van kerncentrale Tihange 1 regelt. Daarin worden de randvoorwaarden en afspraken bepaald over de voortzetting van de activiteiten van Tihange 1 tot Deze overeenkomst zorgt voor de economische en juridische stabiliteit, nodig om over te gaan tot een investering van 600 miljoen euro. Meteen de grootste investering ooit in de Luikse regio en een meevaller voor de werkgelegenheid en de economische activiteit. de contractordagen weer een succes waren? Alle externe ondernemingen die regelmatig werken uitvoeren in de kerncentrale van Doel worden jaarlijks uitgenodigd voor de Contractordagen. Dit jaar woonden zo n 250 bedrijfsleiders, leidinggevenden en preventieadviseurs van onze contractors één van de twee infonamiddagen bij. Veiligheid vormt steeds de rode draad doorheen de informatiesessies. Veilig werken, stralingsbescherming, brandveiligheid en nucleaire veiligheidscultuur zijn slechts enkele van de onderwerpen die aan bod kwamen. De namiddag werd afgesloten met de uitreiking van de Veiligheidsaward. Die bekroont de contractor die het best scoort op alle veiligheidscriteria. Voor de derde maal op rij won Altrad Balliauw, een onderneming gespecialiseerd in isolatiewerken, stellingbouw en asbestverwijdering, de begeerde prijs. we met trots de geboorte van drie slechtvalkjes kunnen melden? Ze zagen het levenslicht in de nestkast aan de koeltoren van Doel 4. Ouders en kuikens stellen het wel. De slechtvalkkroost zal ongeveer 42 dagen na de geboorte zijn nest verlaten om de wijde wereld in te trekken. De slechtvalk behoort tot de grootste valken en haalt snelheden tot 300 kilometer per uur. In de jaren 90 was de vogel met uitsterven bedreigd. Daarom ging Electrabel in 1995 een samenwerking aan met het Fonds voor Instandhouding van Roofvogels en bevestigde aan sommige koeltorens van Electrabel-centrales grote nestkasten. Een goed idee, want sinds de start van het project zijn al meer dan driehonderd slechtvalken geboren in de nestkasten op de sites van Electrabel. Doelbewust juni Doelbewust juni

4 COLLEGA IN DE KIJKER Van juwelierszaak tot kerncentrale Voor Bob Thielemans in de kerncentrale aan de slag ging, maakte hij al kennis met de centrales van Electrabel als inspecteur bij AIB-Vinçotte. Dit controleorganisme voert keuringen en inspecties uit bij particulieren en in de industrie. Bob werkt nu in Doel en doet hier ook de inspecties. Wat is je functie in de kerncentrale? Bob: Ik ben werkvoorbereider Mechanisch bij het team Inspecties, onder leiding van Dirk Vermeulen. Samen met drie andere teams vormen we het Competence Center Mechanisch, departement Engineering Support. Ons team telt drie collega s. We voeren inspecties uit. We controleren met andere woorden met behulp van allerhande apparatuur, zoals endoscopen, de staat van onder meer pijpleidingen in de primaire en de secundaire kring. Wij bereiden alles voor wat nodig is voor deze inspecties. Het gekwalificeerde personeel van AIB-Vinçotte voert ze vervolgens uit. Ik leg me vooral toe op de inspecties van de reactorkuip, het reactordeksel en de stoomgeneratoren. Daarvoor werk ik veel samen met anderstalige medewerkers van verschillende firma s. Ik kan vlot van het Nederlands naar het Frans, Duits of Engels overschakelen. Ik vind dat plezant. Daarnaast volg ik de betoninspecties op en bekijk of de gebouwen, nucleair en niet-nucleair, nog in goede staat zijn. Hoe ziet je werkdag eruit? Bob Thielemans Bob: Op maandag begint die met een korte briefing over het weekprogramma. Gedurende 35 jaar Woont in Lokeren Gehuwd met Gülay Hebben samen de week overlopen we samen wat er bijgekomen is en wat nog voorbereid moet worden. een dochtertje, Anna (4) Werkt vijf jaar in de kerncentrale Doelbewust juni Doelbewust juni

5 Alle werken beginnen als een project. Dat wordt in stukjes verdeeld. Wij worden meestal als laatsten ingepland. We proberen dat op te vangen door regelmatig aan te kloppen bij de verschillende teams en te vragen wat hun geplande werken zijn. Op die manier kunnen wij niet alleen onze inspecties beter opvolgen en inplannen, maar ook onze AIB-Vinçotte-inspecteurs efficiënter inzetten. Wat trok je aan in deze job? Bob: De afwisseling. Ik maak afspraken met verschillende teams. Ik doe veel administratief werk en heb veel contacten met contractanten. Ik ontvang en begeleid ze graag. Noem me gerust een goede gastheer. Tijdens de revisie is er uiteraard meer werk op het terrein dan achter mijn pc. Bovendien kan ik de ervaring die ik opdeed bij AIB-Vinçotte goed gebruiken. Wat heb je gestudeerd? Bob: In het secundair koos ik voor Industriële Wetenschappen. Daarna volgde ik graduaat Mechanica, maar stopte in het tweede jaar. Mijn moeder was ondertussen een juwelierszaak begonnen. Ik hielp mee. Meer en meer kwam de vraag of ik eens een horloge wou herstellen. Ik schakelde over naar Horlogerie. Die opleiding nam drie jaar in beslag. Na mijn studies belandde ik toch in de industrie. Ik begon bij AIB-Vinçotte en eindigde in de kerncentrale. Hoe vul je je vrije tijd in? Bob: Op mijn negende ondertussen 26 jaar geleden begon ik met jiu jitsu in de club Tamarai in Grimbergen. Ik geef tweemaal per week les aan leerlingen vanaf tien jaar en zetel in de raad van bestuur. Mensen van alle leeftijden, mannen en vrouwen trainen samen. Ons standpunt is dat je je moet kunnen verdedigen tegen om het even wie. Daarnaast ben ik vrijwilliger bij vzw De Keeting. Onze vereniging staat ten dienste van de armen. Zij kunnen bij ons terecht voor een gezellige babbel, een maaltijd, kledij, een tas koffie, een warme douche of om de krant te lezen, te bellen en te internetten. Kortom, de dingen die wij normaal vinden. En neen, dat is niet alles. Daarnaast probeer ik de slachtoffers van de orkaan Haiyan op de Filippijnen een hart onder de riem te steken. Ik zette enkele inzamelacties op touw om deze mensen te voorzien van kledij, lakens, handdoeken... en leverde hulp ter plaatse. Ik hoop zo een druppel te zijn op die hete plaat. Doelbewust juni Doelbewust juni

6 NATUUR IN EN OM DE KERNCENTRALE Zomergasten»»»»»»»»»»»»»»»»» Gierzwaluw Te herkennen aan: sikkelvormige vleugels Geluid: schrille en langgerekte sriiiiie sriiiiie Status: algemeen voorkomende broedvogel, maar achteruitgaand Leefgebied buiten de zomer: Afrika, ten zuiden van de evenaar In deze rubriek hebben we het over natuur. Niet zomaar de natuur in moeilijk bereikbare reservaten, maar gewoon natuur dichtbij huis, zoals we die allemaal kennen. We gingen op zoek naar de verhalen van planten en dieren in en om de kerncentrale. En dat die in hun eenvoud soms heel bijzonder zijn, kunt u hier lezen. De Europese koekoek is een Afrikaan Een vogel zoals de overbekende koekoek is een goed voorbeeld van een zomergast. Meneer en mevrouw bouwen zelf geen nest, maar leggen hun eieren in het nest van andere vogels. Opportunisten avant la lettre, zeg maar. De omgeving van onze kern centrale is een prima leefgebied voor de koekoek. Deze vogels houden immers van relatief open gebieden met enkele hoge uitkijkposten, vanwaar ze speuren naar de nesten van hun favoriete 'waardvogels' (vogels die het koekoeksei uitbroeden en het jong grootbrengen), zoals rietzangers, karekieten en kwikstaarten. Stuk voor stuk soorten die rond de kerncentrale volop voorkomen. Over de koekoek hebben we allemaal geleerd dat hij in Doelbewust juni de winter wegtrekt naar warmere oorden. Maar wist je dat het eigenlijk correcter is om de koekoek te zien als een Afrikaanse vogel die enkel naar het noorden trekt om er zich voort te planten en vervolgens jongen incluis weer snel naar Afrika terug te keren? Van de twaalf maanden die een jaar telt, verblijft de koekoek amper een goeie drie maanden bij ons. De rest van de tijd is het dier onderweg of verblijft het in de Afrikaanse savanne. Altijd in beweging Een koekoek is geen nachtvogel en toch legt hij zijn reis richting Afrika vooral in het donker af. Zo n 50 kilometer per nacht. Niet weinig voor een vogel, maar klein bier in»»»»»»»»»»»»»»»»» Koekoek Te herkennen aan: spitse vleugels, gestippelde borst Geluid: drie keer raden Status in Nederland: kwetsbaar Status in Vlaanderen: achteruitgaand Leefgebied buiten de zomer: Afrika, ten zuiden van de evenaar Distelvlinder Te herkennen aan: grote vlinder, vleugelspanwijdte tot 6 cm Waardplant rupsen: distels en vele andere planten Status: algemeen voorkomend Leefgebied buiten de zomer: Centraal- en Noord-Afrika, Zuid-Europa»»»»»»»»»»»»»»»»» Doelbewust juni

7 vergelijking met de afstand die een gierzwaluw aflegt tijdens de trek. De gierzwaluw is nog zo n vogel die enkel bij ons komt om te broeden (soms minder dan drie maanden per jaar) en de rest van het jaar in Afrika leeft. Gierzwaluwen maken geen moddernesten zoals huiszwaluwen dit doen, maar leggen hun eieren in zeer slordige nestjes, die letterlijk met spuug worden samengehouden. Die nesten bevinden zich vaak in spleten en gaten, naast regenpijpen onder dakranden. In het dorp Doel zijn verschillende nestplaatsen bekend. Soms zijn die nestjes met niet meer dan enkele pluisjes, draadjes of veertjes gemaakt en bevatten ze ook vlinders en libellen. Beetje bizar, insecten gebruiken om een nest te maken, maar niet zo verwonderlijk als je weet dat gierzwaluwen hun nest- materiaal enkel in de vlucht oppikken. Deze vogels landen bijna nooit. Eten, drinken en zelfs slapen doen ze al vliegend. Enkel om te broeden, moeten ze landen. Altijd onderweg, altijd in beweging Toch houden ze de tijd die ze onderweg zijn tussen België en Afrika zo kort mogelijk. Dit lukt hen enkel doordat ze fenomenale afstanden tot 650 kilometer per dag! kunnen afleggen. Veel tijd om te trainen voor deze lange tocht krijgen jonge gierzwaluwen echter niet. Vanaf omstreeks half juli verlaten ze het nest om enkele dagen later al de grote trek aan te vatten. Jonge dieren blijven minstens twee jaar permanent in de lucht, voor ze zelf op zoek gaan naar een geschikte nestlocatie. Trekvlinders? Dat vogels soms heel grote afstanden afleggen, daar schrikken we niet meer van. Maar wist je dat ook insecten daartoe in staat zijn? Trekvlinders bijvoorbeeld, zakken, net als verschillende soorten vogels, in de zomer naar onze contreien af, omdat de leefomstandigheden hier beter zijn. Meer eten bijvoorbeeld of betere weersomstandigheden. In tegenstelling tot vogels slaagt slechts een klein deel erin om na de zomer ook terug naar het zuiden te trekken. Dat vlinders minder lang leven dan vogels en ook veel kwetsbaarder zijn, is daar natuurlijk niet vreemd aan. Hoe dan ook is trekken voor vlinders erg risicovol: het kost veel energie, onderweg sterven veel exemplaren en ze komen soms terecht op plaatsen waar ze niet kunnen overleven. Trekvlinders die er niet in slagen om na de zomer terug richting zuiden te trekken, sterven meestal. Slechts zeer weinig kunnen op een beschutte plek onze winters overleven. Met 0,3 gram kilometer ver De distelvlinder is een echte trekvlinder en algemeen tegenwoordig in onze regio. Amper 0,3 gram weegt het diertje, maar het legt tot duizenden kilometers af in z n korte leven. De vlinders die we in Europa aantreffen, zijn meestal afkomstig uit Centraal-Afrika en in mindere mate Noord-Afrika en Zuid-Europa. Nadat distelvlinders hier op bezoek zijn geweest, vliegen ze terug naar Zuid-Europa, waar een eerste voortplanting plaatsvindt. Het aantal vlinders dat we hier aantreffen, schommelt van jaar tot jaar en hangt in grote mate af van de weersomstandigheden in Afrika en van de overheersende windrichtingen. Erg spectaculair was de enorme invasie van distelvlinders in 2009, nadat eerst de weersomstandigheden in het Noord-Afrikaanse Atlasgebergte gunstig waren en vervolgens de wind voldoende krachtig in onze richting waaide. Op sommige plaatsen kon je toen, gewoon zittend en wachtend, twee distelvlinders per minuut zien passeren. Op basis van radarbeelden heeft men berekend dat in Zuid-Engeland op twee dagen tijd ongeveer 4 miljoen distelvlinders zijn voorbijgetrokken! Doelbewust juni Doelbewust juni

8 VEILIGHEIDSRUBRIEK Wat voorafging Bijkomende testen voor reactorvaten Doel 3 en Tihange 2 Totaal onverwacht werden de centrales Doel 3 en Tihange 2 op woensdag 26 maart stilgelegd. De geplande stops voor de revisies werden vervroegd. De resultaten van één van de testen, uitgevoerd in het kader van het bijkomende testprogramma om het gedrag van de reactorvaten met waterstofinsluitsels te evalueren op lange termijn, waren niet conform de verwachtingen van de experten. Het Federaal Agentschap voor Nucleaire Controle (FANC) werd meteen op de hoogte gebracht. Omdat nucleaire veiligheid absolute topprioriteit is, besliste Electrabel uit voorzorg om beide groepen onmiddellijk te stoppen. Jean Van Vyve, projectleider voor de coördinatie van het dossier van de reactorkuipen Doel 3 en Tihange 2, licht toe. Waarom moesten er nu nog testen uitgevoerd worden? We hadden vorig jaar in mei toch al groen licht gekregen om op te starten? Jean: Aan de heropstart had het FANC voorwaarden en acties gekoppeld. Aan enkele vereisten moesten we voor de heropstart vorig jaar al voldoen. Daarnaast moesten we een bijkomend testprogramma uitvoeren na de heropstart. Dit was nodig om het gedrag van de reactorvaten met waterstofinsluitsels te evalueren op lange termijn. Wat hield het bijkomende testprogramma precies in? Jean: Op vraag van het FANC heeft Electrabel testen gedaan om de impact van de straling op de materiaaleigenschappen van het staal, dat waterstofinsluitsels bevat, te bepalen. We wilden nagaan wat het effect is van de combinatie van waterstofinsluitsels, veroudering en bestraling. Deze testen werden uitgevoerd in het Studiecentrum voor Kernenergie (SCK) in Mol. Ze waren een primeur in de nucleaire sector. Tientallen stalen, afkomstig van een gelijkaardig stuk staal met waterstofinsluitsels van Areva (Frankrijk), werden tussen 14 januari en 14 februari in de onderzoeksreactor BR2 in het SCK onderworpen aan een intense straling. Ze werden een maand bestraald in de kern van de onderzoeksreactor. Vier weken bestraling in deze onderzoeksreactor stemt overeen met veertig jaar blootstelling aan de neutronenflux van een reactor zoals Doel 3 of Tihange 2. Vervolgens vonden in de loop van maart testen plaats in de labo s van het SCK. Aan welke testen werden deze bestraalde stalen daarna onderworpen? Jean: Na deze bestraling werden de stalen onderzocht op treksterkte, buigzaamheid onder warmte (vervormen zonder breken) en breuktaaiheid (weerstand van een materiaal tegen scheurgroei). Wat waren de conclusies? Jean: De onderzoekers kwamen tot de conclusie dat de resultaten met betrekking tot treksterkte en buigzaamheid onder warmte binnen de verwachtingen lagen. Ze zijn dus coherent met wat gekend is uit ervaring en wat gespecialiseerde literatuur beschrijft over de impact van bestraling op materiaaleigenschappen. De resultaten met betrekking tot de breuktaaiheid waren echter niet conform de verwachte resultaten. De testen wezen uit dat de overgangstemperatuur, waarbij een taaie breuk in het materiaal overgaat naar een brosse breuk (1), de zogenaamde RTNDT (Reference Temperature for Nil Ductility Transition), buiten de verwachting lag van de experten en momenteel nog niet kan worden verklaard. 1. Brosse breuk: de brosheid van een materiaal is de eigenschap om zonder veel te rekken te breken. Een brosse breuk is een breuk waarin het materiaal (in tegenstelling tot een taaie breuk) weinig energie nodig heeft om te breken. In juni 2012 worden naar aanleiding van de tienjaarlijkse herziening van Doel 3 foutindicaties vastgesteld in de wand van het reactorvat. Midden september worden tijdens de revisie van Tihange 2 inspecties uitgevoerd over de volledige wanddikte van het reactorvat. Gelijkaardige, maar minder, foutindicaties worden waargenomen. Het blijkt om waterstofinsluitsels te gaan. Na uitgebreide onderzoeken en analyses bezorgt Electrabel op 5 december 2012 voor elke centrale een veiligheidsrapport met de resultaten en conclusies van de veiligheidsstudie aan het FANC. Eind januari 2013 publiceert het FANC zijn voorlopige evaluatierapport. Daarin stelt het agentschap dat bijkomende testen en analyses vereist zijn. Op 15 april bezorgt Electrabel het FANC een bijvoegsel aan het veiligheidsrapport van Tihange 2 en op 26 april aan dat van Doel 3. Het bevat de resultaten en conclusies van alle bijkomende testen, analyses en inspecties. Hierop volgt op 17 mei het finale evaluatierapport van het FANC, waarin het de heropstart van Doel 3 en Tihange 2 goedkeurt. Op 3 en 7 juni 2013 leveren Doel 3 en Tihange 2 opnieuw stroom aan het net. Doelbewust juni Doelbewust juni

9 Jean Van Vyve Projectleider Electrabel voor het dossier van de reactorkuipen Doel 3 en Tihange 2. Brengt alle betrokken partijen (Studiecentrum voor Kernenergie, Tractebel Engineering, Laborelec, buitenlandse experten enz.) samen. Coördineert de acties. Is, met ondersteuning van de experten, gesprekspartner voor FANC, Bel V enz. Doelbewust juni Bij een normale uitbating (± 300 C) is de impact hiervan verwaarloosbaar, maar bij een incident kunnen de gevolgen veel zwaarder zijn. In geval van een breuk in de primaire kring bijvoorbeeld, moet koud water geïnjecteerd worden in de reactor, langs de reactorwand, die bijgevolg plots afkoelt. Daardoor wordt het staal van de kuip breekbaarder. De kans dat zo n incident zich voordoet, is uiterst klein. Maar in het kader van nucleaire veiligheid is twijfel niet toegestaan. Uit voorzorg en volledig in lijn met ons principe van een hoge nucleaire veiligheidscultuur werden Doel 3 en Tihange 2 onmiddellijk stilgelegd. In onze reactorkuipen zitten toch ook stalen, niet? Liggen de resultaten daarvan in dezelfde lijn? Jean: De opvolging van de kuipstaalmonsters gebeurt periodiek. Deze monsters zijn niet-aangetast materiaal dat ingebracht is in de reactorkuip en toelaat de verandering van de materiaalkarakteristieken door de neutronenstraling te meten. Tijdens deze testen wordt de verbrossing van de reactorkuip opgevolgd. De kuipstaalmonsters tonen aan dat het niet-aangetaste materiaal voldoet aan de vereisten voor een uitbating van minimum zestig jaar. Ze vertonen een volledig normaal gedrag. Wat staat er nu te gebeuren? Jean: Verder onderzoek en bijkomende bestralings- en materiaaltesten zijn noodzakelijk om deze onverwachte resultaten te kunnen interpreteren en beoordelen. Een nieuw en onafhankelijk onderzoek van de procedures en bestralingsmodaliteiten, en ook testen worden uitgevoerd. Nieuwe stalen, maar ook referentiemateriaal, waarvan het gedrag gekend is, worden tussen 15 april en 15 mei onderworpen aan intense bestraling in de BR2 en nadien getest. Bovendien staan er tijdens de komende revisies van Tihange 2 en Doel 3 extra inspecties van de reactorvaten op het programma om aan te tonen dat er in de loop van het voorbije jaar geen evolutie is opgetreden met betrekking tot de dimensie (grootte, plaats, hoek) van de waterstofinsluitsels. Hoelang zal de onzekerheid nog duren? Jean: De resultaten van de bijkomende testen zullen niet gekend zijn voor midden juni Als de resultaten positief zijn, moeten we vervolgens een uitgebreid veiligheidsdossier voorleggen aan de autoriteiten. Pas na de eventuele goedkeuring van het FANC kunnen we terug opstarten. Wat zijn waterstofinsluitsels? Het is een gekend fenomeen in de staalindustrie. Waterstofinsluitsels ontstaan doordat waterstof onvoldoende verwijderd wordt tijdens het gietproces of door het ontbreken van een warmtebehandeling na het smeden. Door het walsen werden de waterstof insluitsels platgedrukt tot cornflakesachtige vlokken met een dikte van een sigarettenvloeitje. Doelbewust juni

10 AGENDA Streekagenda Viswater sluit spetterend af Viswater in Berendrecht koos voor een afsluiter van formaat. Jacle Bow brengt u alvast in de juiste mood. Daarna kunt u genieten van Eden, de groep rond zangeressen Roos Van Acker en Sofie Buyck. En dat ze terug zijn na een pauze van tien jaar zal meteen duidelijk zijn. Want zeg nu zelf Roos en Sofie zonder Eden? Dat is toch als een vis zonder water? Wanneer? zaterdag 30 augustus om uur Waar? Viswater, Tongerlostraat, Berendrecht (in openlucht) Prijs? 10 euro (8 euro in voorverkoop) Stabroek Zingt Zin om eens alle beslommeringen los te laten? Kom dan naar Stabroek Zingt! De avond start met een optreden van De Romeo s. Kwestie van meteen de juiste toon te zetten. Rond half negen is het tijd voor het kleine geweld: onze kinderen. Zij zingen het voorprogramma van de meer ervaren zangtalenten van Stabroek, die rond negen uur uit de startblokken schieten. Het publiek mag niet alleen meezingen, het wordt deze keer zelfs sterk aangeraden. Montmartre V in Hof ter Saksen Voor de vijfde keer op rij zet Hof ter Saksen de poorten open voor 'Montmartre', een kunstevenement voor tekenaars, schilders, beeldhouwers, grafici, fotografen en andere kunstenaars uit Beveren en ruime omstreken. Jonge muzikanten zorgen voor de ambiance. In combinatie met de kunst en de rust van het park zorgt dit voor een unieke sfeer. Wanneer? zaterdag 5 juli om 19 uur Waar? gemeentehuis Stabroek (grasplein), Dorpsstraat 99 Prijs? gratis Info? Wanneer? zondag 6 juli, 3 augustus en 7 september, telkens van 13 tot 18 uur Waar? Hof ter Saksen, Haasdonkbaan 101, Beveren-Waas Info? Vreemde braderij Op zoek naar een Chinese vaas? Een poppetje uit Rusland? Een lappendeken uit Tibet? Of misschien wel een boek in het Italiaans? De braderij met internationale kunst- en boekenmarkt in Beveren- Waas verenigt alle hebbedingetjes voor u op één plaats: de Grote markt en omliggende winkelstraten. Scheldewijding en Doelse feesten Ook dit jaar is het opnieuw feest in het dorp met meer dan driehonderd exposanten. Weet u dat de Doelse Feesten en de traditionele Scheldewijding vorig jaar zo n twintigduizend bezoekers lokten? Wanneer? van 27 tot 30 juni Waar? Grote markt Beveren en omliggende winkelstraten Info? Wanneer? zondag 10 augustus van 10 tot 18 uur Waar? Doel Info? contactdoelsefeesten@gmail.com, Doelbewust juni Doelbewust juni

11 INTERVIEW Menselijk gedrag heeft me altijd al geboeid Wist u dat de oorzaak van een ongeval of incident dikwijls moet gezocht worden bij een menselijke fout? Wetenschappelijk onderzoek toont aan dat we allemaal fouten maken, hoe ervaren we ook zijn. Onoplettendheid, stress, vermoeidheid het zijn menselijke factoren valkuilen die aan de basis kunnen liggen van een technisch incident, een milieu-incident of een ongeval. Wat kunnen we hieraan doen? Annick Marin, human performance manager in de kerncentrale van Doel, weet raad. Samen met alle medewerkers sleutelt ze aan gedrag op de site. Werken aan gedrag van de medewerkers Is dat zo hard nodig? Annick: Veiligheid is prioriteit nummer 1 in onze centrale. Het is iets wat ingebeiteld zit op alle niveaus: het ontwerp van de centrale, de procedures en werkwijzen en het menselijk gedrag. We werken continu aan het optimaliseren van deze drie factoren. Ze moeten er in uitzonderlijke omstandigheden voor zorgen dat de centrales altijd gestabiliseerd kunnen worden zonder ernstige gevolgen voor mens en milieu. In het vakjargon spreken we van de defence in depth -strategie ofwel beveiliging in de diepte. Het is mijn taak om, samen met alle medewerkers, te werken aan die derde barrière of het vangnet menselijk gedrag. Hoe dikwijls ligt menselijk gedrag aan de basis van een incident? Annick: Om te bepalen hoe belangrijk het aandeel menselijke fouten is, screen ik de meldingsfiches en ga ik dieper in op de incidentverslagen. Een meldingsfiche wordt opgemaakt wanneer er zich een onregelmatigheid voordoet op de werkvloer. Wegens mijn functie Doelbewust juni

12 focus ik uiteraard op de derde barrière van de defence in depth -strategie, met name het menselijk gedrag. Bij bijna 10% van de meldingen is er sprake van een mensgerelateerde oorzaak. Hoe komt het dat mensen fouten maken? Annick: Dat kan aan verschillende factoren liggen. Wanneer iemand vermoeid is of stress heeft, maakt hij meer fouten. Ook een slechte communicatie tussen medewerkers, een gebrek aan ervaring, kennis of leiding, een slechte planning en tijdsdruk zijn mogelijke valkuilen. Gelukkig kunnen we er iets aan doen! Aan de basis van onze acties liggen enkele uitgangspunten. Zo gaan we ervan uit dat zich vergissen menselijk is, maar dat vergissingen voorspelbaar zijn en dat we ze kunnen vermijden. Een goede organisatie draagt ook bij tot minder fouten maken en de hiërarchie moet de juiste attitude bevorderen. helpen, werkten we een heus traject uit, een soort train de trainer -aanpak: het HU-coach traject. In dat kader voer ik heel wat observaties uit op de werkvloer. Ik bekijk en analyseer hoe leiding gevenden in the field en in bepaalde situaties omgaan met hun medewerkers, hoe ze hen opvolgen "Veiligheid is prioriteit nummer 1. Het is iets wat ingebeiteld zit op alle niveaus: het ontwerp van de centrale, de procedures en werkwijzen en het menselijk gedrag." Hoe vertaalt zich dat in de praktijk? Annick: Dan komt het begrip human performance aan de oppervlakte. Human performance is datgene wat we doen om menselijke vergissingen te vermijden en om de gevolgen van de valkuilen te minimaliseren. Hoe kunnen we dat doen? Door het gebruik van gedragsmatige technieken, de zogenaamde human performance tools. Het toepassen van deze tools zorgt ervoor dat valkuilen als stress, gebrek aan ervaring enz. geen of minder invloed hebben bij het uitvoeren van onze job. Mijn taak bestaat erin de medewerkers bewust te maken van het belang van deze tools en het gebruik ervan te stimuleren. Dat lijkt me niet gemakkelijk Annick: Inderdaad. Gedragsverandering is niet gemakkelijk. In het beginstadium van het project dat is ondertussen zo n vier jaar geleden gaf ik heel wat opleiding, zowel theorie als het leren praktisch toepassen van de tools en het trainen om in crisissituaties fouten te vermijden. De opleidingen werden ondersteund door sensibiliseringscampagnes en communicatieacties. Ondertussen verruimden we het opleidings standpunt. Immers, om de human performance tools dag in dag uit levendig te houden op de werkvloer, speelt de hiërarchie een cruciale rol. De leidinggevenden worden meer mee ingeschakeld in het responsabiliseren van hun medewerkers. Om hen daarin te en bijsturen. Op die manier kan ik de hiërarchische lijn helpen om hun coachende rol beter te ontwikkelen. Hou je van je job? Annick: Menselijk gedrag blijft me boeien en is een domein dat blijvend te ontginnen is. Mijn job is niet altijd gemakkelijk. Het vraagt de nodige diplomatie om samen met medewerkers te werken aan hun gedrag. Dat ligt heel gevoelig Maar het is de vele inspanningen waard, want voorbeeldgedrag verkleint het risico op incidenten! En dat is bewezen! Doelbewust juni Doelbewust juni

13 ZOMEREVENEMENTEN Zomeren met Electrabel De zomer staat weer voor de deur. Extra tijd voor de leuke dingen des levens: terrasjes doen, barbecueën, lui zijn of integendeel op stap gaan! Ook bij Electrabel beginnen de zomerse kriebels toe te slaan. We stelden een zonnige agenda samen, met daarin een waaier aan activiteiten die zelfs de grootste huismus zullen bekoren. Sport-, muziek- of cultuurliefhebber? Neem zeker een kijkje. Vlaanderen Muziekland Traditioneel gaat Vlaanderen Muziekland weer op tournee. Kom genieten van meeslepende melodieën en energieke beats waarop de hele famillie kan meeswingen of -zingen! Een unieke ervaring die u bovendien nog eens op tv kan herbeleven. Op de Electrabelstand doen we er nog een schepje bovenop. Kom langs en laat u verrassen. Ieper woensdag 02/07 Sint-Niklaas zondag 06/07 Antwerpen vrijdag 11/07 Kasterlee woensdag 16/07 Boortmeerbeek zondag 20/07 Lommel donderdag 31/07 Essen woensdag 06/08 Blankenberge zaterdag 23/08 De Ketnet Cup Goed nieuws voor alle Ketnetkijkertjes. Deze zomer komt Ketnet naar jullie toe met een supertof en actief spelprogramma! De namiddag staat garant voor veel plezier voor groot en klein. Speel en strijd mee voor de felbegeerde Ketnetcup. Breng zeker ook een bezoekje aan onze Electrabel-stand. Daar leren jullie samen met Klikje en Nick alles over energie besparen. Maak er een leuke en leerzame namiddag van en Doe de klik! Ode aan Gent Gent is sowieso een magische stad. Doe daar een schepje muziek en spektakel bij en je krijgt een prachtig openluchttheater in een historisch decor. Wanneer een bootje u van de ene locatie naar het andere brengt, waant u zich meteen in een middeleeuws sprookje. Dat is wat OdeGand te bieden heeft. Tijdens dit festival kan u genieten van jazz, klassieke muziek en wereldmuziek. Alle concerten vinden plaats op en langs het water. En om het geheel compleet te maken, staan s avonds nog een spectaculaire lichtshow en een magistraal slotconcert op het programma. Een ticket biedt toegang tot de bootjes, de meer dan zestig concerten en de tientallen concertlocaties. Electrabel is dit jaar opnieuw van de partij. Op onze Electrabel-stand kunnen jong en oud een aantal leuke acties ontdekken. En als muziek en fietsen uw ideale mix zijn, moet u zeker ook O Velo in uw agenda noteren! Tot dan? zaterdag 13/09 OdeGand zondag 14/09 Kids OdeGand zondag 21/09 O Velo Meer info? Meer info? Doelbewust juni Doelbewust juni

14 STREEKGEBONDEN Ook hier was het oorlog Wanneer we Groote Oorlog zeggen, denkt iedereen in de eerste plaats aan de Westhoek. Natuurlijk, want waar in Vlaanderen vind je meer overblijfselen van die vreselijke periode dan daar, langs de frontlijn van Nieuwpoort over Ieper tot Ploegsteert. En toch Ook elders heeft de oorlog in alle hevigheid gewoed en zijn er mensen gesneuveld. En dat we dat nooit mogen vergeten, spreekt voor zich. Het Poldermuseum Lillo draagt alvast zijn steentje bij. Geboren in de schoot van de Heemkundige Kring probeert dit museum de herinnering aan een fel verleden levendig te houden. Hoe het Poldermuseum begon Aanleiding van de oprichting van het Poldermuseum in 1959 was een verzameling van objecten die de pastoor van Wilmarsdonk (eerwaarde heer Eelen) bijeensprokkelde tijdens de afbraakwerken van de Polderdorpen Oosterweel, Oorderen, Wilmarsdonk en Lillo. Deze dorpen moesten verdwijnen voor de uitbreiding van de haven van Antwerpen. De oprichters van het museum wilden het verleden levend houden in de harten van de mensen. Toen en nu. Al meer dan vijftig jaar verzamelen ze allerhande kunst, voorwerpen, werktuigen die een beeld geven van hoe het leven toen was. Nu eens ontroerend, dan weer grappig of interessant. Ook voor kinderen. WOI in het Waasland Honderd jaar geleden brak hier de Eerste Wereldoorlog uit. Het Waasland was bezet gebied. Alles was anders. Dorpen die nu bijna vergeten zijn, leefden in grote angst voor wat Doelbewust juni Doelbewust juni

15 Kruiswoordraadsel François Schouwaerts - Conservator Poldermuseum zou komen. Mannen werden opgeroepen om te gaan vechten, vrouwen bleven verweesd achter met de kinderen. Angst, ontreddering, armoede, noodhulp, militaire terreur, aanwezigheid van vreemde uniformen en pinhelmen Het heeft ook bij ons zijn tol geëist. Wat wij nu voor onmogelijk houden, was toen realiteit. Om nooit te vergeten Naar jaarlijkse gewoonte richt de Koninklijke Heemkundige Kring van de Antwerpse Polder in het Poldermuseum in Lillo een thematentoonstelling in. En waar kan het in 2014 beter over gaan dan over die Groote Oorlog? De tentoonstelling wil een gepaste eer brengen aan alle gesneuvelde soldaten én bij uitbreiding aan alle mensen die getroffen werden door de Vul hier de oplossing van de lezerspuzzel in gruwelen van die oorlog. Oorlogsarchieven werden geraadpleegd en mensen aangesproken. Horizontaal Verticaal Het leverde een verzameling op van foto s en documenten die nooit eerder werden tentoongesteld. Natuurlijk gaat veel aandacht naar onze streek en hoe de oorlog hier werd beleefd. 1. Deel van een kerncentrale 1. Rudimentair Société Anonyme 2. Vod fruitsoort 2. Manier om met minder inspanning te In de nog bestaande dorpen, maar evengoed in de dorpen die reeds zijn verdwenen. Omdat 3. Zoogdier (mv) gebarenspel fietsen niemand het zou vergeten én omdat niemand vergeten zou worden. 4. Officieel document Engelse 3. Hartslagader reputatie afstandsmaat Het Poldermuseum bezoeken? 4. Griezel (Engels) spil 5. Klein pasje Belgische bank 5. grootmoeder 6. Ingenieur betovering Poldermuseum, Tolhuisstraat 10-16, 2040 Lillo 7. Opschik, versiering Hallo in het Fins 6. Voorzetsel familielid Open op zon- en feestdagen van 13 tot 18 uur 8. Selenium muzieknoot 7. Jongensnaam vanaf Pasen tot en met de laatste zondag van september Noodstop in een kerncentrale 8. Eerste prioriteit van een kerncentrale vogelproduct 9. Land met als hoofdstad Jerevan 10. Uitroep van verbazing plaaggeest snel 10. Japanse muze voor artiesten Doelbewust juni Doelbewust juni

16 Infocenter (0) company.visits@electrabel.com Ons bezoekerscentrum is elke weekdag geopend van 8 tot 16 uur weekends, feestdagen, juli en augustus gesloten. Wil u meer weten over de werking van de kerncentrale, veiligheid, straling, radioactief afval? De kerncentrale van Doel biedt u een gratis documentatiepakket aan. Ja, ik wil gratis de Milieuverklaring 2013 ontvangen. Ja, ik wil het gratis algemeen documentatiepakket ontvangen. HOE 3 MILJOEN KLANTEN BEVOORRADEN? WERKEN BIJ ELECTRABEL, DAT IS WERKEN AAN DE UITDAGINGEN VAN VANDAAG. Klankbordraad De Klankbordraad werkt mee aan een goede verstandhouding tussen de kerncentrale en haar buurtbewoners. Mensen uit verschillende maatschappelijke sectoren vertegenwoordigen de buurt in deze raad. Contacteer hen gerust met uw vragen of opmerkingen. Dhr. Jan Boogaert Hulst, NL (0) Dhr. Ronny De Maeyer Putte-Stabroek (0) Dhr. Marc De Pauw Vrasene (0) Dhr. Michel De Spiegeleer Doel (0) Dhr. Frans Devos Sint-Niklaas (0) Dhr. Emiel J.M. Eggermont Hulst, NL (0) Dhr. Renaat Michielsen Zwijndrecht (0) Dhr. Terje Moe Stabroek (0) Dhr. Klaas Rosskamp Ossendrecht, NL Dhr. Guus Scherbeijn Rilland, NL (0) Dhr. Rudi Sempels Berendrecht (0) Dhr. Sven Van den Berghe Verrebroek (0) Dhr. Marc Van Hecke Stabroek (0) Dhr. Tonny Van Loon Brasschaat (0) Dhr. André Verté Vrasene (0) Dhr. Luc Vigoureux Beveren (0) Antwoordkaart Stuur ons deze antwoordkaart terug vóór 1 augustus Ann Deneut uit Zwijndrecht had deze oplossing goed en wint een bon ter waarde van 125 euro. Oplossing Doelbewust 86 Voornaam Naam Straat Nr Bus Postnummer Gemeente Telefoon Graag in een gefrankeerde omslag naar: Infocenter van de kerncentrale van Doel, Haven 1800, Scheldemolenstraat, 9130 Beveren-Doel. Mailen kan ook: Doel.Infocenter@electrabel.com. Vergeet niet uw contactgegevens te vermelden. Electrabel doet meer dan alleen energie produceren. Door bij ons te werken krijg je de kans om de uitdagingen van vandaag én die van morgen aan te gaan. Je evolueert mee met een bedrijf dat actief is in gans België, binnen een innovatieve en stimulerende sector. Je krijgt bij ons kansen om te groeien, in een aangename werkomgeving, met een aantrekkelijk salarispakket en extralegale voordelen. Ontdek het zelf en stel al je vragen rechtstreeks aan één van onze collega s op werkenbijelectrabel.be LinkedIn: Electrabel Facebook: Electrabel Backstage

17 Colofon Redactie: Ann Becquaert, Nadine Geeraert, Nadine Van Haute, O2 Eindredactie, opmaak: O2 Werkten verder mee aan dit nummer: Annick Marin, Bob Thielemans, François Schouwaerts, Jan Trangez, Jean Van Vyve. Fotografie: Electrabel GDF SUEZ, O2, Ann De Wulf (Viswater blz. 19) Bron info blz. 32 brochure Wat te doen bij een nucleair ongeval?, Ministerie van Binnenlandse Zaken (2011) HOE BESCHERMT U ZICH BIJ EEN NUCLEAIR ONGEVAL? BLIJF BINNEN OF GA NAAR BINNEN. Schuilen in het dichtstbijzijnde gebouw is een eenvoudige, snelle en doeltreffende maatregel om uzelf te beschermen. Blijf binnen tot het alarm officieel wordt opgeheven. SLUIT RAMEN EN DEUREN. Neem plaats in een centrale ruimte op het gelijkvloers van het gebouw. Verwijder u van vensters, die minder bescherming bieden dan muren. Oplage: Verspreidingsgebied in België: Berendrecht, Beveren, Burcht, De Klinge, Doel, Haasdonk, Hoevenen, Kallo, Kieldrecht, Lillo, Meerdonk, Melsele, Stabroek, Verrebroek, Vrasene, Zandvliet, Zwijndrecht. In Nederland: Clinge, Emmadorp, Hulst, Nieuw-Namen, Ossendrecht, Putte, Reimerswaal, Ter Hole, Zandberg. Verantwoordelijke uitgever: Ann Becquaert Electrabel GDF SUEZ Kerncentrale Doel, Haven 1800 Scheldemolenstraat 9130 Beveren-Doel LUISTER NAAR DE RADIO EN KIJK TV. Voor verdere aanbevelingen en informatie. TELEFONEER NIET ONNODIG. De overbelasting van het telefoonnetwerk kan de hulpverlening verstoren. LAAT DE KINDEREN OP SCHOOL. Binnen blijven is ook hun beste bescherming. De leerkrachten volgen dezelfde richtlijnen als u. De drukpersen werken met inkten op plantaardige basis. Papier- en kartonafval, evenals gebruikte offsetplaten worden gerecupereerd en gerecycleerd.