Evaluatie Vierdaagse oktober 2006

Transcriptie

1 Evaluatie Vierdaagse oktober 2006

2 Inhoudsopgave 1 Samenvatting, conclusies en aanbevelingen Inleiding Wat is er gebeurd? Voorbereiding van de hulpdiensten en de gemeente Afstemming met de St4D De bestrijding van het incident Conclusies en aanbevelingen Conclusies/aanbevelingen met betrekking tot de voorbereiding 12 voorafgaand aan de marsen Conclusie/aanbevelingen met betrekking tot de verbinding tussen 13 preventie en repressie tijdens de marsen Conclusies/aanbevelingen met betrekking tot de bestrijding 14 van het incident 2 Inleiding 15 3 De Vierdaagse van Nijmegen Het evenement van de Nijmeegse Vierdaagse De betrokken organisaties Gemeente Nijmegen De hulpverleningsdiensten Stichting Internationale Vierdaagse Afstandsmarsen Nijmegen Overige organisaties Het gemeentelijk Veiligheidsoverleg 20 4 Reconstructie van de voorbereiding Inleiding Ervaringen Evaluaties voorgaande jaren Raamovereenkomst Planvorming Vergunningen Coördinatieplannen Coördinatieplannen gemeente Nijmegen Het Interregionale Coördinatieplan Draaiboeken Regionale Brandweer Geneeskundige Hulp bij Ongevallen en Rampen Politie Stichting Internationale Vierdaagse Afstandmarsen Nijmegen Voorbereidingen Vierdaagse 2006 door het Veiligheidsoverleg 29

3 5 Reconstructie van de gebeurtenissen Inleiding Zondag 16 juli Maandag 17 juli Dinsdag 18 juli Woensdag 19 juli Gebruikte afkortingen 41 6 Analyse Inleiding Risicoanalyse Interregionale afstemming Vergunning Monitoren weer Voorzorgsmaatregelen bij warm weer Tijdstip van opschaling naar GRIP-1-situatie op 18 juli Hulpverlening en communicatie vanaf afkondiging GRIP Verdeling verantwoordelijkheden 60 7 Naschrift toetsteam Taak toetsteam De rapportage Inhoudelijk oordeel 62 Bijlagen 64 I Evaluatie Vierdaagsemarsen plan van aanpak 68 II Rampenplan gemeente Nijmegen 77 III Toelichting bij feitenrelaas 85 Capaciteit 2006 geneeskundige hulpverlening 85 Cijfers over 2006 en vorige jaren 87 Weer, 18 juli 89 IV Nadere beschrijving organisatorisch kader 91 V Lijst geïnterviewden 98 VI Gebruikte stukken 99 Foto voorpagina: ANP, Robin Utrecht

4 1 Samenvatting, conclusies en aanbevelingen 1.1 Inleiding Elk jaar organiseert Stichting De 4DAAGSE (verder aangeduid als St4D) de Vierdaagsemarsen. De St4D werkt nauw samen met de gemeente Nijmegen, andere doorkomstgemeenten, de publieke regionale hulpverleningsdiensten (verder aangeduid als hulpdiensten) en een aantal andere partijen. De gemeente Nijmegen heeft als overheidsorganisatie een bijzondere rol in de Vierdaagsemarsen; zij verleent de noodzakelijke vergunningen en ziet toe op de handhaving van openbare orde en veiligheid binnen de gemeente Nijmegen. Ten aanzien van de openbare orde en veiligheidsaspecten laat de gemeente zich ondersteunen door de regionale hulpdiensten regionale brandweer, politie en Geneeskundige Hulpverlening bij Ongevallen en Rampen (verder aangeduid als GHOR). In opdracht van de burgemeester zijn de Vierdaagsemarsen 2006 geëvalueerd. Deze evaluatie richt zich op het functioneren van de hulpdiensten en gemeente bij de voorbereiding op het evenement en de bestrijding van het incident tijdens de eerste wandeldag op 18 juli, toen s middags veel Vierdaagselopers vanaf de Oosterhoutsedijk tot aan de Wedren onwel werden. Deze evaluatie richt zich ook op de afstemming en coördinatie voorafgaand aan en tijdens het incident met de St4D. De evaluatie moet verbeterpunten voor de toekomst opleveren. Hieronder zijn de bevindingen uit de evaluatie samengevat aan de hand van de vijf door de burgemeester geformuleerde hoofdvragen voor de evaluatie: 1. Beschrijf wat er is gebeurd tijdens de Vierdaagsemarsen 2006 in het algemeen, en dinsdag 18 juli in het bijzonder. 2. Beschrijf hoe de betrokken disciplines (gemeente, politie, brandweer en GHOR) zich hebben voorbereid op een dergelijk incident en op welke wijze zij daarbij hebben samengewerkt. 3. Beschrijf op welke wijze is samengewerkt met de St4D, zowel in de voorbereiding van de Vierdaagsemarsen, als tijdens de marsen zelf. 4. Trek conclusies over de effectiviteit van de voorbereiding en over de aanpak van het incident. 5. Formuleer op basis van bovengenoemde conclusies, aanbevelingen voor de toekomst. 1.2 Wat is er gebeurd? In hoofdstuk 5 is het feitenrelaas opgenomen. Het is gebaseerd op de beschikbare stukken van politie, brandweer, GHOR, Regionale Ambulance Voorziening (RAV), gemeentelijke afdelingen en St4D. Waar relevant is het relaas aangevuld met informatie uit de voor dit onderzoek gehouden interviews of uit navraag achteraf. Het relaas zoomt in op het handelen van de hulpdiensten tijdens de bestrijding van het incident en op de besluiten die op bestuurlijk niveau zijn genomen.

5 1.3 Voorbereiding van de hulpdiensten en de gemeente Multidisciplinaire voorbereiding Net als in voorgaande jaren speelt het Veiligheidsoverleg (VO) een belangrijke rol in de multidisciplinaire voorbereiding op de Vierdaagsemarsen. Dit overleg, waaraan de hulpdiensten, de gemeente Nijmegen en de St4D deelnemen, adviseert het college van burgemeester en wethouders van Nijmegen over de veiligheidsaangelegenheden met betrekking tot de marsen in Nijmegen. De afgelopen jaren heeft dit overleg veel maatregelen voorbereid, die te maken hebben met de risico s van mensenmassa s (crowd control) en een vlotte en veilige doorstroming van de lopers. De advisering in het VO heeft haar weerslag gekregen in de vergunning voor de marsen en in coördinatieplannen. Zo heeft de gemeente Nijmegen in het kader van openbare orde en veiligheid een coördinatieplan voor de marsen opgesteld, dat voortkomt uit het gemeentelijke rampenplan. Dit coördinatieplan is door de gemeente in het VO afgestemd met de hulpdiensten en de St4D. Ook is er een calamiteitenplan voor de intocht van de marsen. Incidenten kunnen zich in verschillende doorkomstgemeenten (tegelijk) voordoen. Voor de marsen van 2006 hebben de hulpdiensten en de twaalf doorkomstgemeenten in de vier veiligheidsregio s, waar de marsen doorheen komen, voor het eerst een interregionaal coördinatieplan voor de bestrijding van incidenten opgesteld. Naast de multidisciplinaire voorbereiding, bereiden de hulpdiensten en de gemeente zich ook binnen hun eigen apparaat uitgebreid voor op de Vierdaagsemarsen. Daarnaast hebben de hulpdiensten afzonderlijk een draaiboek opgesteld. Het verloop van de marsen wordt ieder jaar zowel monodisciplinair als in multidisciplinair verband geëvalueerd. De uitkomsten daarvan worden verwerkt in de plannen en draaiboeken voor de marsen. Plannen met betrekking tot warm weer Voor noodweer (een plotselinge weersomslag) is in het gemeentelijke coördinatieplan voor de feesten een noodweerscenario uitgewerkt. In het gemeentelijke coördinatiepan voor de marsen wordt naar dit plan verwezen. Maar voor zeer warm weer, dat in 2003 leidde tot de inkorting van de route op de tweede wandeldag, hebben de hulpdiensten geen plannen voor de marsen uitgewerkt. Wel werkt de St4D sinds 2003 met een draaiboek extreme hitte. Voorzorgsmaatregelen met betrekking tot warm weer De weersvoorspellingen op 17 juli voor de eerste wandeldag op 18 juli 2006 waren voor de St4D geen reden om extra voorzorgsmaatregelen te nemen. De GHOR heeft op 17 juli vragen over de voorzorgsmaatregelen gesteld en stemde met de St4D in dat de al aanwezige voorzorgsmaatregelen afdoende waren. De lopers zouden bij de start-/finishlocatie over te nemen voorzorgsmaatregelen worden geïnformeerd. Bovendien zouden er voldoende plekken langs de route zijn waar water/vocht verkregen kon worden. Naar aanleiding van het incident op 18 juli overweegt de St4D om een aantal voorzorgsmaatregelen met betrekking tot zeer warm weer te verfijnen. Ook de hulpdiensten hebben ideeën over in de toekomst te nemen voorzorgsmaatregelen.

6 Vergunning In de vergunning, die Nijmegen voor de marsen 2006 heeft afgegeven, staan diverse voorwaarden met betrekking tot de veiligheid. Opvallend is dat het advies van de GHOR met betrekking tot de preventieve inzet van geneeskundige hulpverlening (extra ambulances en ambulancemotoren, die achter de hand worden gehouden) als een advies en niet als een voorwaarde in de vergunning is opgenomen. De St4D geeft in dit verband aan het GHORadvies in de praktijk altijd op te volgen. In overleg met de GHOR regelt de St4D de invulling van het advies. De GHOR maakt bij de advisering over de preventieve inzet van geneeskundige hulpverlening gebruik van de landelijke Handreiking geneeskundige advisering publieksevenementen. In de risicoafweging voor de berekening van die inzet is wel rekening gehouden met het seizoen, maar niet expliciet met de risico s van extreem warm weer. De GHOR-advisering is mede gebaseerd op ervaringen uit het verleden. In de vergunning staat dat de GHOR tijdens het evenement de algehele geneeskundige regie en coördinatie heeft. De GHOR heeft die functie wettelijk gezien in elk geval bij de bestrijding van een incident. Maar de formulering in de vergunning draagt bij aan onduidelijkheid over de rol van de GHOR tijdens de voorbereidingsfase. Interregionale afstemming De hulpdiensten en de St4D hebben de afgelopen jaren initiatieven genomen om te komen tot meer interregionale afstemming rondom de marsen. Het incident op 18 juli maakt duidelijk dat daarbij moet worden doorgepakt. Het incident had immers ook in andere doorkomstgemeenten kunnen plaatsvinden. Er is geen eensluidend beeld over de manier waarop de interregionale afspraken moeten worden vastgelegd. In ieder geval moet steeds een goede afweging gemaakt worden van wat het beste lokaal en wat het beste regionaal geregeld kan worden. Over het afdekken van de risico s van zeer warm weer moeten interregionale afspraken gemaakt worden. 1.4 Afstemming met de St4D In de voorbereiding In de voorbereiding stemmen de hulpdiensten, de gemeente Nijmegen en de St4D veiligheidsaangelegenheden af in het Veiligheidsoverleg (VO). Hoewel het VO zich primair op Nijmegen richt, is ook gesproken over initiatieven en ideeën van de St4D om tot nadere interregionale afstemming te komen. Daarnaast heeft de St4D contact met de afzonderlijke hulpdiensten. Zo zijn de afspraken tussen de GHOR en de St4D in een protocol vastgelegd, dat ieder jaar voor aanvang van de Vierdaagsemarsen wordt doorgenomen. Daarnaast verzorgt de St4D jaarlijks de afstemming tussen GHOR, de Geneeskundige Dienst Defensie en het Nederlands Rode Kruis. 8 Tijdens evenement Voor de St4D begint de uitvoering van de Vierdaagsemarsen op maandag. De St4D is in eerste aanleg verantwoordelijk voor het volgen en beoordelen van de weersvoorspelling. Op maandagochtend besluit zij dat de 1 e dag van de Vierdaagsemarsen onverkort door kan gaan. Het bestuur van de St4D bepaalt of de weersverwachting noodzaakt tot het treffen van aanvullende maatregelen of aanpassing van de afstanden. Daarbij maakt het bestuur van de St4D, naast de eigen Vierdaagse-ervaring binnen het bestuur, gebruik van de medische expertise en ervaring van de eigen medische staf, de Geneeskundige Dienst Defensie en het

7 Nederlands Rode Kruis. Binnen de politie, brandweer, GHOR en gemeente is er geen specifieke medische expertise aanwezig om de gevolgen van zeer warm weer voor de lopers goed in te kunnen schatten. Op grond van het draaiboek extreme hitte van de St4D kunnen de GHOR en de politie in fase 2 geïnformeerd en geconsulteerd worden. Op 17 juli was er volgens de St4D geen aanleiding (fasering) om dat te doen. Op de maandag en op alle marsdagen vindt medisch overleg van de St4D plaats. Dit overleg wordt voorgezeten door het hoofd medische zaken van de St4D. In dit overleg wordt de geneeskundige hulpverlening door St4D, Defensie, Nederlands Rode Kruis en de GHOR gecoördineerd. Op 17 juli heeft de GHOR in het medisch overleg van de St4D vragen gesteld over voorzorgsmaatregelen met betrekking tot het voorspelde weer. De GHOR concludeerde dat de St4D zorgvuldige keuzes maakte. In 2003 werden er wel maatregelen in verband met het voorspelde warme weer genomen; toen werd de route van de woensdag ingekort. De St4D geeft aan dat de voorspelling voor woensdag 16 juli afweek van de voorspelling voor dinsdag 18 juli Na het crisisoverleg van de St4D op 18 juli aan het eind van de middag is de GHOR telefonisch geconsulteerd. De GHOR adviseerde om de marsen af te gelasten. Bij de hulpdiensten heeft de brandweer de taak om het weer tijdens de Vierdaagsemarsen te monitoren. Deze taak is beschreven in de coördinatieplannen voor de marsen. In de praktijk volgt de brandweer vooral of er noodweer (een plotselinge weersomslag) op komst is. De brandweer geeft aan geen expertise te hebben voor het beoordelen van het weer in medische zin. Het Veiligheidsoverleg (VO) kan bijeengeroepen worden om in te spelen op actuele situaties tijdens de marsen, bijvoorbeeld in het geval van extreme weersomstandigheden. Bij calamiteiten worden de VO-leden in de eerste vergadering van het operationeel team (ROT) verwacht, onder meer om taken tussen het ROT en VO te verdelen. Over de taakomschrijving van het VO tijdens het evenement bestaat echter onduidelijkheid. De geschetste taakverdeling bij het beoordelen van het weer vloeit voort uit de gescheiden verantwoordelijkheden voor de wandelaars (St4D) en de openbare orde en veiligheid (gemeente). Omdat grootschalige gezondheidsrisico s ook een risico voor de openbare orde en veiligheid met zich mee kunnen brengen, loopt hier een diffuse scheidslijn tussen de verantwoordelijkheden. 1 Volgens het KNMI: maximaal 31 graden, windkracht 4, later op de dag onweer. 2 De St4D ging op basis van diverse bronnen uit van temperatuur oplopend tot 31 graden, zwakke tot matige wind, lage luchtvochtigheid tot 36%.

8 Bij bestrijding incident In de rampenbestrijdingsplannen voor de marsen staat dat het hoofd openbare orde en veiligheid (OOV) van de St4D ingelicht moet worden bij de afkondiging van GRIP-1, het startsein voor de multidisciplinaire incidentbestrijding. Ook staat beschreven waar een rol van de St4D in de rampenbestrijdingsstructuur wordt verwacht. Op 18 juli is het hoofd OOV ruim 50 minuten te laat ingelicht. Er is geen eenduidigheid over welke rol de St4D in het team ter plaatse bij het incident (CtPI/CoPI) moet spelen. 1.5 De bestrijding van het incident Opschaling Vanaf uur is het beeld op de gemeenschappelijke meldkamer (GMK) dat veel lopers last van de hitte hebben. Tussen en uur zijn er veel meldingen in verband met hitte gerelateerde problemen bij de lopers, maar de situatie is beheersbaar. Ervan uitgaand dat er pro-actief opgeschaald moet worden en dat veel lopers het zware open stuk op de Oosterhoutsedijk nog voor de boeg hadden, hadden de berichten vanaf uur al aanleiding moeten zijn om op te schalen. Van belang hierbij is hoe de GMK op dat moment functioneerde; het was er druk en niemand had de tijd om op structurele wijze alle informatie van de verschillende meldkamers/-tafels te integreren; vanaf ongeveer uur heeft het hoofd meldkamer deze taak op zich genomen. De eerste melding dat de situatie op de Oosterhoutsedijk uit de hand loopt is om uur. Daarna duurt het nog 25 minuten voor de officier van dienst geneeskundig (OvD-G) opschaalt naar GRIP-1. Hier had doortastender opgetreden moeten worden. Coördinatieplannen Bij de bestrijding van het incident is de operationele structuur zoals opgenomen in het rampenplan en de coördinatieplannen gevolgd. Daarbij zijn enkele zaken niet volgens afspraak gegaan. De burgemeester en het hoofd OOV van de St4D zijn niet conform de plannen geïnformeerd (ruim 40 minuten respectievelijk ruim 50 minuten na de afkondiging van GRIP-1). Verder hebben de ziekenhuizen vanuit de meldkamer geen formeel verzoek gekregen om noodopvang te regelen. De hulpdiensten geven aan dat er bij de bestrijding van het incident goed en met grote inzet is samengewerkt, maar ook dat er met name op het vlak van de communicatie problemen waren. Vanuit de incidentplaats belden de hulpdiensten naar hun eigen organisatie binnen de meldkamer. Andersom kregen de hulpdiensten in het team op de plaats van het incident (hoek Oosterhoutsedijk Zaligestraat) te weinig geïntegreerde informatie vanaf de meldkamer. In overleg met de meldkamer ontstonden verderop de route twee extra gewondennesten. Het team ter plaatse had daar geen zicht op. Daarmee had het team geen totaaloverzicht over het aantal en de locaties van de gewonden. Lastig was dat het zwaartepunt van het incident zich richting de finish verplaatste. 10 Taken hulpdiensten De politie en brandweer geven aan dat ze hun taken tijdens de incidentbestrijding goed hebben kunnen vervullen. De GHOR stuitte bij de bestrijding van het incident op enkele knelpunten. De OvD-G in het team op de plaats van het incident had tevens de rol van vertegenwoordiger van de sectie GHOR in het operationeel team, dat centraal op het politiebureau in het centrum van Nijmegen bij elkaar kwam. In de praktijk laten deze functies zich niet combineren. Verder bleek het voor de GHOR lastig om de regie te voeren over het

9 totale medische circuit, ondanks het feit dat er vooraf zaken met de medische staf van de St4D, de Geneeskundige Dienst Defensie en het NRK waren afgestemd. Gegevens over slachtoffers Het is van belang om in de richting van de gemeente, de hulpdiensten en de media een goed en eenduidig beeld van het aantal slachtoffers te kunnen geven, en ook om enkele kenmerken van de slachtoffers te kunnen noemen (leeftijd, geslacht, woonplaats). Op grond van privacyoverwegingen wilde het ziekenhuis aanvankelijk geen basiskenmerken van slachtoffers geven. Voor de toekomst wil de GHOR hierover nadere afspraken met de ziekenhuizen maken. Gevolgen van genoemde knelpunten voor incidentbestrijding De genoemde knelpunten hebben niet geleid tot gezondheidsbedreigende situaties. Er was voldoende medisch personeel ter plekke om de gewonden te kunnen behandelen. Wel was er een transportprobleem; ongeveer vijftien gewonden hebben ongeveer een uur op ambulances moeten wachten. Dit probleem is opgelost door prioriteiten met betrekking tot het vervoer van gewonden te stellen. De meest ernstige gewonden zijn snel naar de ziekenhuizen vervoerd. De andere gewonden, die naar het ziekenhuis moesten, werden in de gewondennesten behandeld. Zij stonden onder medische controle en toezicht van de geneeskundige hulpverlening. Er waren voor hen geen gezondheidsrisico s. Ook heeft een aantal ambulances problemen ondervonden met de doortocht over de volle Waalbrug. Over het geheel genomen heeft de politie geen grote problemen gehad met het gidsen van ambulances. Op de Oosterhoutsedijk is op de middag van de 18 e juli één Vierdaagseloper overleden. Toen deze persoon onwel werd, is de reanimatie onmiddellijk en deskundig opgestart. De tweede loper, die is overleden, is enkele uren na binnenkomst in Groesbeek onwel geworden. In beide gevallen waren, conform protocol, ambulances op tijd ter plekke. 11

10 1.6 Conclusies en aanbevelingen Conclusies/aanbevelingen met betrekking tot de voorbereiding voorafgaand aan de marsen Conclusies De hulpdiensten en de gemeente Nijmegen hebben zich intensief op de Vierdaagsemarsen voorbereid. In de afgelopen jaren is de voorbereiding steeds meer multidisciplinair gaan plaatsvinden en hebben de hulpdiensten in overleg met de St4D de risico s rondom de marsen geanalyseerd en daar maatregelen op voorbereid. Daarbij heeft het lokale Veiligheidsoverleg een belangrijke rol gespeeld. De focus bij het analyseren van en voorbereiden op risico s rondom de marsen lag sterk op Nijmegen. Voor risico s met betrekking tot noodweer (een plotselinge weersomslag) hebben de hulpdiensten plannen voor Nijmegen uitgewerkt. Voor risico s verbonden aan extreem warm weer is dat niet gebeurd. Zowel de St4D als de hulpdiensten hebben in de afgelopen jaren initiatieven genomen die zijn gericht op meer interregionale afstemming rondom de marsen. De St4D heeft geïnventariseerd wat voor zaken er met de doorkomstgemeenten geregeld moeten worden. Binnen de hulpdiensten en de gemeente Nijmegen is er geen specifieke medische expertise aanwezig om de gevolgen van zeer warm weer voor de lopers goed in te kunnen schatten. Op basis van het draaiboek extreme hitte kan de St4D te allen tijde de GHOR consulteren. De GHOR heeft echter onvoldoende expertise om ten aanzien van de gevolgen van zeer warm weer voor de lopers te kunnen adviseren. Omdat grootschalige gezondheidsrisico s ook een risico voor de openbare orde en veiligheid met zich mee kunnen brengen, loopt er een diffuse scheidslijn tussen de verantwoordelijkheid van de St4D voor de lopers en de verantwoordelijkheid van de gemeente voor de openbare orde en veiligheid. In de door de gemeente Nijmegen verleende vergunning zijn door de brandweer en de politie te toetsen/handhaven voorwaarden voor de organisator opgenomen. Dat geldt niet voor de GHOR. Het GHOR-advies ten aanzien van hygiënezorg en de preventieve inzet van geneeskundige hulpverlening is als advies, en niet als te toetsen/handhaven voorwaarde in de vergunning opgenomen. Overigens zijn de adviezen van de GHOR door de St4D altijd onverkort opgevolgd en ingevuld. In de door de gemeente Nijmegen verleende vergunning voor de Vierdaagsemarsen zijn geen voorwaarden met betrekking tot de risico s ten aanzien van warm weer opgenomen. In de afgelopen jaren is er te weinig multidisciplinair op de rampenbestrijding geoefend. 12 Aanbevelingen Geadviseerd wordt dat de elf andere doorkomstgemeenten een gemeenschappelijk Veiligheidsoverleg starten. Naast dit intergemeentelijk Veiligheidsoverleg blijft gelet op de deels andersoortige veiligheidsproblemen die in Nijmegen rondom de marsen spelen het gemeentelijk Veiligheidsoverleg van Nijmegen functioneren. Het is aan te raden de voorzitter van het Veiligheidsoverleg Nijmegen ook deel te laten nemen aan het intergemeentelijk veiligheidsoverleg. Geadviseerd wordt dat alle doorkomstgemeenten een Gemeentelijk Rampen Management Team (GRMT) paraat houden. De hulpdiensten en doorkomstgemeenten moeten extreem weerscenario s uitwerken en deze opnemen in het interregionale coördinatieplan voor de marsen. De scenario s

11 moeten met de St4D afgestemd worden, onder meer met het draaiboek extreme hitte van de St4D. Geadviseerd wordt dat de hulpdiensten en doorkomstgemeenten gezamenlijk specifieke medische expertise organiseren met betrekking tot de gevolgen van extreem weer voor de lopers. De scheidslijn tussen de verantwoordelijkheid van de St4D voor de lopers en de verantwoordelijkheid van de gemeente voor de openbare orde en veiligheid dient scherper gemarkeerd te worden. In de gemeentelijke vergunning dienen de GHOR-adviezen als te toetsen/handhaven voorwaarden te worden opgenomen. Nagegaan moet worden welke organisatie of dienst het meest geschikt is voor het in beeld brengen van gezondheidsrisico s, die snel kunnen veranderen in veiligheidsrisico s. Er moeten helder te toetsen en te handhaven voorwaarden met betrekking tot gezondheidsrisico s in de vergunning voor de marsen opgenomen worden. Voor zover maatregelen gericht op gezondheidsrisico s niet in de vergunning passen, moeten daarover op een andere manier heldere afspraken worden vastgelegd. Dat kan bijvoorbeeld in door de hulpdiensten, doorkomstgemeenten en St4D te ondertekenen convenanten of veiligheidsverklaringen. Er moet vaker multidisciplinair op de rampenbestrijding geoefend worden Conclusie/aanbevelingen met betrekking tot de verbinding tussen preventie en repressie tijdens de marsen Conclusie De structuur voor de preventieve taken van de hulpdiensten en de gemeente kort voorafgaand aan en tijdens het evenement is niet helder. In de definitie van het Veiligheidsoverleg staat een rol voor dit overleg tijdens de marsen beschreven, maar er is onduidelijkheid over die rol. Aanbevelingen De structuur met betrekking tot de waakzame rol van de hulpdiensten en de gemeente kort voorafgaand en tijdens het evenement dient te worden versterkt. Het advies is om dat te doen door een duidelijk onderscheid te maken tussen de organisatiestructuur voor de voorbereiding op de marsen en die voor de preventie en repressie kort voorafgaand aan en tijdens de marsen. Beperk de rol van het Veiligheidsoverleg tot de voorbereiding op de marsen en de feesten. Geadviseerd wordt om tijdens de Vierdaagsemarsen en -feesten preventief op te schalen naar GRIP-2. Dat houdt in dat er een kern-rot wordt ingericht op locatie van de gemeenschappelijke meldkamer, om snel in te kunnen spelen op actuele situaties. Dit kern-rot moet bestaan uit sleutelfunctionarissen, die goed op deze taak getraind zijn. Omdat Nijmegen de centrale Vierdaagsestad is, moeten de gemeentelijke functionarissen in het kern-rot Nijmeegse functionarissen zijn. Organiseer dat het kern-rot en het bestuur van de St4D dagelijks voor de nodige afstemming zorgen rondom de besluitvorming door de St4D over de start van de marsen. Organiseer dat de Operationeel Leider van het ROT de burgemeester frequent informeert over de actuele situatie en verwachtingen. Laat het kern-rot maximaal gebruik maken van de expertise, die binnen de Veiligheidsoverleggen voor de marsen en de feesten aanwezig is. 13

12 1.6.3 Conclusies/aanbevelingen met betrekking tot de bestrijding van het incident Conclusies Bij het bestrijden van het incident is de structuur gevolgd zoals opgenomen in de coördinatieplannen en het rampenplan. Gezien de omstandigheden is het incident door alle hulpdiensten en de gemeente Nijmegen naar vermogen bestreden. Daarbij hebben de hulpdiensten en gemeente grote inzet getoond. Achteraf beschouwd zijn verbeteringen mogelijk: De opschaling, die de multidisciplinaire rampenbestrijding in gang zet, heeft laat plaatsgevonden. Op hoofdpunten is de opschaling volgens het rampenplan en de coördinatieplannen verlopen. Niet iedereen bleek goed op de hoogte van de inhoud van de plannen. De capaciteit om meldkamerinformatie te integreren en beoordelen is ontoereikend gebleken. De uitwisseling van geïntegreerde informatie tussen de gemeenschappelijke meldkamer en het team ter plaatse bij het incident was ontoereikend. De GHOR heeft haar rol voor het voeren van de regie over de geneeskundige hulpverlening onvoldoende kunnen vervullen. De dubbelrol van de officier van dienst geneeskundig (OvD-G) in het team ter plaatse, die tevens in het ROT werd verwacht, heeft belemmerend gewerkt. Op het hoogtepunt van het incident waren er meer slachtoffers dan er op dat moment konden worden vervoerd. Maar slachtoffers die acuut vervoerd moesten worden, zijn acuut vervoerd. Andere slachtoffers hebben in stabiele toestand onder medische controle in de gewondennesten op vervoer gewacht. Door middel van juiste prioriteitenstelling is er geen sprake geweest van gezondheidsbedreigende situaties. De besluitvorming in ROT en GBT is bemoeilijkt, doordat het lastig bleek om van de ziekenhuizen gegevens over het aantal slachtoffers te krijgen. Rond uur waren er zo veel 112-meldingen, dat de landelijke 112-centrales deze niet bij de GMK kwijt konden. Het betreft een landelijk onderkend probleem dat ook bij andere incidenten speelt en te maken heeft met technische beperkingen op het moment dat er massaal 112 gebeld wordt. Aanbevelingen Zorg ervoor dat iemand op de gemeenschappelijke meldkamer alle meldkamerinformatie integreert en beoordeelt. Zorg ervoor dat iemand met het team ter plaatse en het operationeel team (ROT) over de geïntegreerde meldkamerinformatie communiceert. De positie en het gezag van de GHOR bij de regie over de geneeskundige hulpverlening moet worden versterkt. Draag het kern-rot op om vanuit de waakstand indien nodig de preventieve beschikbaarheid van de geneeskundige hulpverlening te vergroten. Maak goede afspraken met de ziekenhuizen over informatieverstrekking tijdens incidenten over in de ziekenhuizen opgenomen gewonden. 14

13 2 Inleiding Op 18 juli 2006 gingen de negentigste Vierdaagse Wandelmarsen van start. Die eerste wandeldag was het bovengemiddeld warm en werd een groot aantal mensen onwel. De hulpdiensten en de gemeente bestreden de ontstane situatie als een grootschalig incident en het rampenplan trad in werking. Gezien de ernst en omvang van het incident heeft de burgemeester van de gemeente Nijmegen de gemeentesecretaris opdracht gegeven om de aanpak ervan en de voorbereiding erop zorgvuldig te evalueren. Deze evaluatie richt zich uitsluitend op de rol van de gemeente, Politie, Brandweer en GHOR in de Vierdaagse Wandelmarsen en de afstemming en coördinatie daarbij met de St4D. Het onderzoek staat los van het externe onderzoek dat de St4D laat uitvoeren door de commissie Hermans naar de besluitvorming door de St4D ter voorbereiding van de eerste wandeldag. Doelstelling De doelstelling van de evaluatie is het formuleren van verbeterpunten. Daarvoor is het van belang om een beeld te krijgen van de effectiviteit van het optreden van de organisaties die hebben gefunctioneerd in ondergeschiktheid aan de burgemeester van Nijmegen, de effectiviteit van de samenwerking onderling en die met de St4D en de effectiviteit van de voorbereiding. Het onderzoek is dus niet uitsluitend gericht op het besluit om de Vierdaagse Wandelmarsen door te laten gaan of het besluit om deze af te gelasten, maar op het optreden van de hulpdiensten en de gemeente voorafgaand aan en tijdens de ontstane situatie. Onderzoeksvragen De opdrachtformulering van de burgemeester luidde als volgt: 1 Beschrijf wat er is gebeurd tijdens de Vierdaagse Wandelmarsen 2006 in het algemeen, en dinsdag 18 juli in het bijzonder. 2 Beschrijf hoe de betrokken disciplines (gemeente, politie, brandweer en GHOR) zich hebben voorbereid op een dergelijk incident en op welke wijze zij daarbij hebben samengewerkt. 3 Beschrijf op welke wijze is samengewerkt met de Stichting Internationale Vierdaagse Afstandsmarsen Nijmegen, zowel in de voorbereiding van de Vierdaagse, als in de Vierdaagseweek zelf. Trek conclusies over de effectiviteit van de voorbereiding en over de aanpak van het incident. 5 Formuleer op basis van bovengenoemde conclusies, aanbevelingen voor de toekomst. Werkwijze Het onderzoek bestaat uit: a. Een feitenonderzoek en een analyse van de feiten. b. Conclusies en aanbevelingen. 15

14 Ad a. Feitenonderzoek Het eerste deel van de evaluatie was gericht op het verzamelen en analyseren van de feiten en geeft antwoord op de eerste drie onderzoeksvragen. Daarvoor zijn documenten verzameld en bestudeerd en zijn sleutelfiguren geïnterviewd. Ad b. Conclusies en aanbevelingen Het tweede deel van het onderzoek geeft antwoord op de laatste twee onderzoeksvragen. In hoofdstuk 3 schetsen we de Vierdaagse als evenement in zijn geografische en bestuurlijk-organisatorische context. In hoofdstuk 4 beschrijven we de voorbereidingen op het evenement, waarbij evaluaties van voorgaande jaren, de verleende vergunningen en opgestelde plannen, en de voorbereidingen van het veiligheidsoverleg worden belicht. Hoofdstuk 5 bevat een reconstructie van de gebeurtenissen van 16, 17 en 18 juli. In hoofdstuk 6 is een analyse van de belangrijkste feiten en gebeurtenissen rondom deze 90 e Vierdaagse uitgewerkt. Het rapport sluit met een naschrift van het toetsteam (hoofdstuk 7). De gemeentesecretaris heeft de leiding van het onderzoek aan de stadscontroller van de gemeente Nijmegen opgedragen. Dit mede vanwege diens onafhankelijke positie en zijn rechtstreekse adviesrelatie naar het college van burgemeester en wethouders. De stadscontroller werd bijgestaan door een evaluatieteam, waarvan vertegenwoordigers van de gemeente, de hulpdiensten en de St4D deel uitmaakten, en door een toetsteam waarin onafhankelijke externe deskundigen hebben deelgenomen met als rol te waken over de kwaliteit van het onderzoek. De opdracht met het plan van aanpak is opgenomen in de bijlage. 16

15 3 De Vierdaagse van Nijmegen 3.1 Het evenement van de Nijmeegse Vierdaagse 2006 Aan de jaarlijks terugkerende Vierdaagse wordt deelgenomen door vele nationaliteiten en enkele duizenden militairen. De loopafstanden zijn, afhankelijk van leeftijd en geslacht, 30, 40 of 50 kilometer per dag. Elke wandeldag kent een eigen route en gedurende de vier dagen voeren de marsen door twaalf gemeenten. Als beloning aan wandelaars die de wandeltocht met succes hebben volbracht wordt een medaille (Vierdaagsekruis) uitgereikt. Het evenement wordt aangegrepen om diverse feestelijke activiteiten (de Vierdaagsefeesten) in de binnenstad te organiseren; deze blijven in dit rapport verder buiten beschouwing. De Internationale Vierdaagse afstandsmarsen zouden in 2006 voor de 90ste keer plaats hebben. Er hadden zich wandelaars ingeschreven van wie er daadwerkelijk van start zijn gegaan. De Vierdaagse 2006 vond plaats in de week van maandag 17 juli tot en met vrijdag 21 juli. Maandag 17 juli was feitelijk de eerste dag van de Vierdaagse. Op deze dag werden de laatste voorbereidingen getroffen en vond de aanmelding plaats. Om uur werd het evenement officieel geopend met de traditionele vlaggenparade in het Goffertstadion te Nijmegen. De vier dagen volgend op de maandag zou er worden gewandeld. Op vrijdag zou het evenement met de traditionele feestelijke intocht worden afgesloten. De dinsdag, de zogeheten dag van Elst, is de eerste wandeldag van de reeks van vier afstandsmarsen. Na vertrek uit Nijmegen voert de mars afhankelijk van de te lopen afstand door Lent, Bemmel, Huissen, Arnhem, Elst, Valburg en Oosterhout. Na doorkomst door Oosterhout eindigt de mars op de start/finish locatie op de Wedren in het centrum van Nijmegen. Voor dinsdag 18 juli 2006 waren er rustplaatsen in Bemmel (Zandsestraat), Elst (Tielsestraat) en Oosterhout (Oosterhoutsestraat). In Huissen was er een zogeheten subrust (Van Gelrenstraat). Voor deze eerste dag was er in Lent voorzien in een alternatieve finishlocatie. Dit voor het geval de officiële start/finish locatie aan de Wedren wegens een incident onverwacht niet meer beschikbaar mocht zijn. 3.2 De betrokken organisaties De Vierdaagse van Nijmegen bestaat feitelijk uit twee evenementen: de Vierdaagse afstandmarsen en de Vierdaagsefeesten. Ons onderzoek spitst zich toe op het functioneren van de operationele diensten ten behoeve van de Vierdaagse afstandmarsen. De belangrijkste organisaties hierbij zijn: gemeente Nijmegen de hulpverleningsdiensten de Stichting Internationale Vierdaagse Afstandmarsen Nijmegen (St4D) overige organisaties en instanties 17

16 18 Elst Bemmel Elden R 1 R 2 e e R 3 Arnhem Waalbrug R sub Huissen Start/Finish Wedren A325 Nijmegen Oosterhout Oosterhout Nijmegen 50km 30km 40km e Zaligestr. Gemeente Lingewaard Gemeente Ubbergen Gemeente Overbetuwe Gemeente Beuningen A15 Oosterhoutsedijk Lent knooppunt Ressen Groenestr. Snelbinder 40km incidentenparcours spoor route gemeentegrens nevelen R rust Sub klein rustpunt verzorgingspost snelbinder waalbrug Plattegrond

17 3.2.1 Gemeente Nijmegen Gezien het brede karakter van de Vierdaagse en de Vierdaagsefeesten draagt het college van burgemeester en wethouders bestuurlijke verantwoordelijkheid voor de gemeentelijke aspecten van de voorbereiding van deze evenementen zoals vergunningverlening, subsidieverlening, het leveren van facilitaire diensten, enzovoort. Behalve de Algemene Plaatselijke Verordening zijn ook enkele wetten van toepassing op het evenement (zoals de Drank- en Horecawet en de Wet Milieubeheer). Het college wordt hierbij ondersteund door een ambtelijke projectorganisatie. Op grond van de Gemeentewet draagt de burgemeester verantwoordelijkheid voor handhaving van de openbare orde en veiligheid binnen de gemeentelijke grenzen. De burgemeester is bevoegd op te treden tegen overtredingen van de openbare orde. De burgemeester is ook belast met toezicht op de openbare samenkomsten en vermakelijkheden en verstrekt de benodigde verordeningen hiervoor De hulpverleningsdiensten Bij de handhaving van de openbare orde en veiligheid tijdens dit evenement wordt de burgemeester van de gemeente Nijmegen bijgestaan door: regiopolitie Gelderland Zuid, gemeenschappelijke regeling Hulpverlening en Veiligheid Gelderland Zuid waarin o.a. de regionale brandweer en de GHOR zijn ondergebracht. Deze instanties opereren regionaal binnen de veiligheidsregio Gelderland-Zuid. De wandelaars komen door de territoria van drie andere veiligheidsregio s, namelijk Gelderland- Midden, Brabant-Noord en Regio Noord & Midden Limburg Stichting Internationale Vierdaagse Afstandsmarsen Nijmegen Sinds 2002 zijn de organisatie en uitvoering van de Vierdaagse in handen van de St4D. Doelstelling van de St4D is: het jaarlijks organiseren van de Internationale Vierdaagse Afstandmarsen te Nijmegen en verder alles te doen wat daarmee in de ruimste zin verband houdt en/of daartoe bevorderlijk kan zijn. Het stichtingsbestuur bedient zich bij de werkzaamheden en organisatie van een uitvoerend comité (UC). Dit comité bestaat uit ongeveer 250 leden, waaronder zeventien Hoofden van Dienst (HvD). Los van het UC zijn ook nog ongeveer 260 medewerkers van het Nederlandse Rode Kruis (NRK) betrokken bij de uitvoering van de Vierdaagse Overige organisaties De Vierdaagse wandelmarsen gaan buiten Nijmegen door elf gemeenten; dit zijn Arnhem, Beuningen, Cuijk, Gennep, Grave, Groesbeek, Heumen, Lingewaard, Mook en Middelaar, Overbetuwe en Wijchen. Bij de wandelmars van 18 juli ( de dag van Elst ) waren naast Nijmegen de gemeenten Arnhem, Lingewaard en Overbetuwe betrokken. 19

18 Ook waren de volgende instanties en organisaties 3 betrokken bij marsen van de 90 e Vierdaagse 3 : Commissarissen der Koningin van provincies Gelderland, Noord Brabant en Limburg; dit op grond van de Wet Rampen en Zware Ongevallen (WRZO). gemeenschappelijke meldkamers van de veiligheidsregio s Gelderland-Zuid, Gelderland- Midden, Brabant-Noord en Noord en Midden Limburg Defensie (o.a. onderbrenging militairen Heumensoord en geneeskundige dienst) Nederlands Rode Kruis, Bronts ambulanceservice, Medical Assistance International 3.3 Het gemeentelijk Veiligheidsoverleg In het kader van de Vierdaagse beschikt het college van burgemeester en wethouders van de gemeente Nijmegen sinds 2001 over een Veiligheidsoverleg Vierdaagse Marsen. Hierin participeren vertegenwoordigers van: Gemeente Nijmegen, Politie Gelderland-Zuid, Brandweer Nijmegen, GHOR Gelderland-Zuid Stichting Internationale Vierdaagse Afstandmarsen Nijmegen. De gemeente levert de voorzitter 4. Het Veiligheidsoverleg Vierdaagsemarsen bespreekt alle aangelegenheden met betrekking tot de veiligheid en openbare orde rondom de Vierdaagse afstandsmarsen voor zover deze de gemeente Nijmegen betreffen. Het overleg vindt in de voorbereidingsfase zes keer per jaar plaats en wordt in de Vierdaagse week indien nodig iedere dag gehouden. Het overleg adviseert het college van burgemeester en wethouders van Nijmegen en heeft geen operationeel karakter. 3 Deze worden genoemd in de interregionale en gemeentelijke coördinatieplannen 20 4 Deze taak wordt vervuld door de senior beleidsadviseur Veiligheid van de gemeente Nijmegen.

19 4 Reconstructie van de voorbereiding 4.1 Inleiding In dit hoofdstuk geven we een beschrijving hoe de betrokken overheidsorganisaties gemeente, politie, brandweer en GHOR zich hebben voorbereid op mogelijke incidenten en op welke wijze daarbij is samengewerkt met de St4D. De organisatorische scheiding van het evenement in Vierdaagsemarsen en Vierdaagsefeesten vindt men terug in de gehanteerde draaiboeken en gevoerde overleggen. Uiteraard is er afstemming. In het kader van dit onderzoek is ingezoomd op het organisatorische kader van de wandelmarsen. Dit hoofdstuk geeft een beschrijving op hoofdlijnen die is toegespitst op relevante feiten in relatie tot de gebeurtenissen van 18 juli. Daarbij komen de relevante evaluaties van voorgaande jaren, de raamovereenkomst 2005, de vergunningverlening, de coördinatieplannen en de voorbereidingen van het Veiligheidsoverleg aan bod. 4.2 Ervaringen De Vierdaagse van Nijmegen is een toonaangevend evenement in Nederland. Met andere grootschalige evenementen werden ervaringen uitgewisseld: zo zijn er internationale contacten gelegd met de steden als Gent (Gentse feesten), Londen (Notting Hill Carnival) 5 en Leuven Evaluaties voorgaande jaren Elk jaar na afloop van het Vierdaagse evenement evalueren de diverse deelnemende instanties het evenement. Deze ervaringen worden vervolgens binnen het Veiligheidsoverleg met elkaar gedeeld. Hieronder volgen de hoofdlijnen van de evaluaties van het Veiligheidsoverleg zoals die in 2003, 2004 en 2005 plaats hebben gehad. Een belangrijk thema in alle evaluaties zijn de veiligheidsaspecten ten aanzien van de logistieke beheersing van publieksmassa s en de wandelaars. Deze spitsen zich vooral toe op de start/finish locatie aan de Wedren, het meet & greet point aan de Van Schevichavenstraat (waar wandelaars en ophalers elkaar kunnen ontmoeten), de oversteek van de Oranjesingel, de intocht op de laatste wandeldag en enkele drukke punten in de binnenstad (vooral in de In de Betouwstraat en in de Van Welderenstraat). Ook werd voor de marsen door de vertegenwoordiger van de St4D voorgesteld om een zogeheten integrale veiligheidsverklaring (al dan niet per gemeente) te ontwikkelen waar naast de gemeente Nijmegen ook alle betrokken gemeenten zich aan zouden conformeren. Ten behoeve van de Vierdaagse 2003 is het calamiteitendraaiboek als onderdeel van het politiedraaiboek 2003 geïntroduceerd. Daarmee is volgens de St4D en de gemeente Nijmegen een grote stap voorwaarts gezet. Het streven is om dit ook met de doorkomstgemeenten te organiseren. 5 Zie bijvoorbeeld het verslag van het veiligheidsoverleg van 21 april

20 In relatie tot de gebeurtenissen van 18 juli 2006 is de evaluatie van de Vierdaagse 2003 relevant. De Vierdaagse van 2003 werd als gevolg van de extreme weersomstandigheden ingekort. Dit leidde tot de opstelling van een calamiteitenplan voor extreme weersomstandigheden. De brandweer werd verzocht hiervoor het initiatief te nemen. De St4D besluit het maximale aantal deelnemers op inschrijvingen te stellen en schaft de zogeheten na-inschrijving af 6. Naar aanleiding van de evaluatie van 2003 worden de leden van het Bestuurlijk Overleg Vierdaagse Feesten 7 op 22 december 2003 door de coördinator integrale veiligheid van de gemeente Nijmegen geïnformeerd dat afgesproken is dat enkele slecht weerscenario s voor 2004 worden voorbereid in de vorm van calamiteitenplannen. De hierbij gehanteerde invalshoek is windkracht 10 met eventueel zwaar onweer. Over mogelijke gezondheidsconsequenties in relatie tot heet weer wordt verder geen verslag gedaan. Belangrijk in de voorbereiding van de Vierdaagse 2006 is de evaluatie van de Vierdaagse 2005 van 14 september 8. De logistieke beheersbaarheid van publieksmassa s en wandelaars in het centrum van Nijmegen staan ook dan weer centraal. Het overleg oordeelt positief over de getroffen veiligheidsmaatregelen en draaiboeken. Men is tevreden over de soepele samenwerking tussen de veiligheidspartners. Op de té grote drukte op woensdag in de In de Betouwstraat/Van Welderenstraat na zijn de Vierdaagsemarsen op veiligheidsgebied uitstekend verlopen. In de voorbereidingen naar 2006 dient de aandacht uit te gaan naar: oplossen van de problematiek in de In de Betouwstraat/Van Welderenstraat op woensdag. De St4D wil hierbij het Actief Comité Binnenstad Nijmegen betrekken. Verder fine tunen van de veiligheidsmaatregelen bij de start/finishlocatie en het meet & greet point op de vrijdag, vooral rondom de toegang van lopers tot de start/finishlocatie. het voorkomen van overlast op de startmomenten en bij binnenkomst door anderen dan lopers. herkenbaarheid van de meet & greet locatie voor bezoekers. onderzoek naar de mogelijkheden om het principe van een veiligheidsverklaring in te voeren als paraplu voor de veelheid aan vergunningen die nu noodzakelijk is Raamovereenkomst 2005 In 2005 wordt met het oog op de waarborging van de continuïteit van de Vierdaagse afstandmarsen een raamovereenkomst 9 gesloten tussen de gemeente Nijmegen, het ministerie van Defensie en de St4D waarbij partijen afspraken maken over ambities, intenties, en verantwoordelijkheden voor de periode Met de raamovereenkomst wordt 6 In de praktijk wordt gestreefd naar starters op de eerste dag. Op basis van ervaringsgegevens van de laatste twee jaren is het aantal inschrijvers verhoogd naar omdat het aantal wegblijvers rond de lag. Zie ook het verslag van het veiligheidsoverleg van 19 november Het bestuurlijk overleg vindt één keer in het jaar plaats (najaar). Dit overleg bestaat uit de voorzitter van het bestuur Actief Comité Binnenstad Nijmegen (ACBN) en de directeur van ACBN enerzijds en de burgemeester 22 (portefeuillehouder evenementen) ondersteund door de ambtelijk coördinator evenementen anderzijds. 8 Zie het verslag van het veiligheidoverleg 14 september 2005.

21 een scheiding aangebracht tussen publieke en private taken en verantwoordelijkheden van partijen. De St4D krijgt meer inhoudelijke verantwoordelijkheid zodat de gemeente zich nog beter kan concentreren op haar handhavingstaken. In de overeenkomst worden inhoudelijke afspraken gemaakt. De gemeente ondersteunt de St4D materieel en organisatorisch op het gebied van veiligheids- en bewakingsmaatregelen. Dit met behoud van ieders verantwoordelijkheid. Een en ander dient te worden afgestemd in het Veiligheidsoverleg. Het voornemen is dat per de financiële aspecten uit de overeenkomst tussen de gemeente Nijmegen en de St4D worden uitgewerkt in een subsidieovereenkomst. Deze subsidierelatie bleek voor het jaar 2006 echter niet haalbaar. Uiteindelijk werd afgesproken dat 2006 als nulmeting zou gaan fungeren. Vanaf 2007 moet de raamovereenkomst in werking treden. 4.3 Planvorming 2006 In het kader van de voorbereiding zijn ten behoeve van het Vierdaagse evenement 2006 vergunningen verleend, coördinatieplannen en draaiboeken opgesteld. Deze kunnen als tastbare resultaten van het voorbereidingsproces worden beschouwd Vergunningen De vergunningverlening voor evenementen geschiedt in principe door de burgemeester, maar wordt voor de Vierdaagse verleend door het college. Aan de St4D zijn door het college van burgemeester en wethouders van de gemeente Nijmegen de volgende vergunningen verleend: ten behoeve van 90 e Vierdaagse ingevolge de Algemene Plaatselijke Verordening (APV) voor het plaatsen van diverse voorzieningen. Dit onder verwijzing naar diverse gesprekken in ondermeer het veiligheidsoverleg. Voorts wordt onder opsomming van voorschriften vergunning verleend voor het houden van de wandelmarsen alsmede het doen plaats vinden van de start en finish. Eén daarvan luidt dat alle bevelen door de politie of anderszins van gemeentewege in het belang van de openbare orde en/of veiligheid onmiddellijk en stipt opgevolgd dienen te worden. In deze vergunning worden tevens mededelingen gedaan over de preventieve inzet van de geneeskundige hulpverlening 10 : De GHOR heeft gedurende het evenement de algehele geneeskundige regie en coördinatie. 9 Zie collegebesluit 13 juni 2005 registratienummer De raamovereenkomst Vierdaagse 2005 is al de derde raamovereenkomst. Met de KNBLO als organisator van de marsen, voordat e.e.a. overging naar de dochter Stichting de 4Daagse zijn halverwege de jaren 90 en rond 2000 al eerdere raamovereenkomsten afgesloten. 10 Elke dag worden twee ambulances en één motorambulance inclusief bemensing preventief ingezet. Daarnaast wordt Stichting Internationale Vierdaagse Afstandmarsen Nijmegen geacht zelf inzet van Rode Kruismedewerkers te regelen. De GHOR geeft het advies de hygiënische inspecties van tijdelijke voorzieningen te laten uitvoeren door de GGD Regio Nijmegen. Tevens wordt er verwezen naar de vlaggenparade. 23

22 ten behoeve van vermaakscentrum/meet & greet point 90 e Vierdaagse 2006 ingevolge de APV alsmede ontheffing Drank- en Horecawet; ten behoeve van de vlaggenparade ingevolge de APV; ten behoeve van de intocht (reclamedoeleinden etc.) Vierdaagse 2006 ingevolge de APV. Deze vergunningen 11 hebben 9 juni 2006 als dagtekening (besluitvorming college: 6 juni). De doorkomstgemeenten hebben geen vergunningen verleend; wel heeft de St4D schriftelijk toestemmingen verkregen voor de Vierdaagse gebruik te maken van de openbare weg Coördinatieplannen De volgende overheidsinstanties hebben een primaire rol in het kader van de veiligheid in relatie tot de Vierdaagse wandelmarsen: de gemeenten, c.q. de gemeente Nijmegen in het bijzonder; de regionale hulpverleningsinstanties (regionale brandweer en GHOR); de regiopolitie. Voor de Vierdaagse 2006 zijn 3 multidisciplinaire coördinatieplannen samengesteld: het Coördinatieplan Vierdaagse afstandmarsen 2006, gemeente Nijmegen; het Coördinatieplan Vierdaagse feesten 2006, gemeente Nijmegen; het interregionale Coördinatieplan Internationale Vierdaagse afstandsmarsen 18 t/m 21 juli De coördinatieplannen zijn gebaseerd op het gemeentelijke rampenplan 12. Het wettelijke kader van het rampenplan en de coördinatieplannen wordt gevormd door: Wet Rampen en Zware Ongevallen (WRZO); Brandweerwet 1985; Politiewet; Wet Geneeskundige Hulpverlening bij Rampen. Rampenplannen hebben een repressief karakter; dit vindt men terug in de uitwerking van de diverse coördinatieplannen. Daarnaast vindt men in elk coördinatieplan hoe men zich voorbereidt op mogelijke verstoringen van de openbare orde en veiligheid. Naast specifiek getroffen maatregelen (beschikbare voorzieningen) is er ook een beperkt aantal overlegvormen waarin openbare orde en veiligheid wordt gecoördineerd. 11 Kenmerk B535/ Het interregionale coördinatieplan is afgeleid van het rampenplan van de Regionale Brandweer Gelderland- Zuid, dat als rompmodel de basis is voor al de gemeentelijke rampenplannen in de regio. In bijlage 2 van het rampenplan van de gemeente Nijmegen (2005) worden bij de evenementen de Vierdaagse feesten en de internationale Vierdaagse Nijmegen als eerste genoemd. Om calamiteiten in goede banen te kunnen leiden is in 2004 een coördinatieplan Vierdaagse opgesteld. Deze wordt ook 24 genoemd in bijlage 3 overzicht rampenbestrijdingsplannen. In de bijlage van dit rapport is een résumé van het gemeentelijke rampenplan opgenomen.