ONLINE PRIVACY & Met 28 onlineinstructievideo s VEILIGHEID VINCENT VAN AMERONGEN

Transcriptie

1 ONLINE PRIVACY & VEILIGHEID Met 28 onlineinstructievideo s VINCENT VAN AMERONGEN

2 VINCENT VAN AMERONGEN

3 INHOUD Inleiding 7 1 Privacy Privacy? Lekker belangrijk! De wereld na Snowden De gevaren Uw rechten a Computervredebreuk b Identiteitsdiefstal en -fraude c Wet bescherming persoonsgegevens d Benut uw rechten e Bewaarplicht f Juridische bescherming van Informatie van internet verwijderen 18 2 Veiligheid Kijk uit met klikken en downloaden a Voorkom phishing b Download niet zomaar Beveilig uw accounts a Gebruik dubbele authenticatie b Gebruik een wachtwoordmanager c Gebruik sterke en unieke wachtwoorden d Laat de browser wachtwoorden niet onthouden e Stel geen geheime vraag in Beveilig uw computer a Houd de software up-to-date b Schakel Java uit c Gebruik opensourcesoftware d Installeer een virusscanner e Beveilig de toegang tot de computer f Versleutel de harde schijf Beveilig de verbinding a Let op het slotje b Beveilig uw draadloos netwerk c Gebruik VPN Openbare wifihotspots 52 INHOUD

4 2.6 Veilig bankieren & winkelen a Veilig onlinebankieren b Veilig webwinkelen Laptopdiefstal a Installeer traceersoftware b Maak back-ups c Leg de laptop aan het slot Eerste hulp na een hack a Mijn account is gehackt b Ik heb een virus 59 3 Surfen Welke browser? Cookies a Cookies verwijderen b Cookies van derden weigeren c Tracking cookies blokkeren met een browserextensie Browsegeschiedenis a Browsegeschiedenis verwijderen b Surfen zonder lokale sporen Locatie afschermen Zoeken zonder sporen a Blijf uitgelogd b Laat de browsegeschiedenis niet opslaan c Alternatieve zoekmachines Anonieme browsers a Epic privacy browser b Tor Privé op andermans computer 86 4 Webdiensten Risico s van (de grote) webdiensten a U bent het product b Let op vreemde voorwaarden c Alles wat online staat, kan uitlekken d Let op met Amerikaanse diensten e Zero knowledge-principe Google a Toegangsrechten van andere diensten controleren b Afmelden voor persoonlijke advertenties Microsoft a Afmelden voor persoonlijke advertenties 98 ONLINEPRIVACY & -VEILIGHEID

5 4.4 Apple Inloggen via Google en Facebook a Koppeling verwijderen Sociale media Algemene tips a Alles wat u doet wordt opgeslagen b Accepteer niet zomaar iedereen en blokkeer ongewenste vrienden c Werk met vriendengroepen d Scherm uw berichten en profiel af voor buitenstaanders e Controleer tags f Bepaal wat adverteerders met uw gegevens mogen doen g Bepaal wat andere apps en websites met uw gegevens mogen doen h Kijk uit voor nepberichten Facebook a Vrienden accepteren en blokkeren b Controleer wat bekenden mogen zien c Controleer wat onbekenden mogen zien d Taggen e Advertenties in Facebook f Toegang van andere websites en apps beperken g Facebookaccount opheffen Google a Vrienden accepteren, negeren en blokkeren b Controleer wat bekenden mogen zien c Controleer wat onbekenden mogen zien d Taggen e Adverteerders +1-knop f Google+-account opheffen g Googleaccount opheffen LinkedIn a Niet door iedereen benaderd mogen worden b Controleer wat anderen mogen zien c LinkedInaccount opheffen Twitter a Account afschermen b Locatie geheimhouden c Fototags verbieden d Advertenties e Tweets verwijderen f Personen blokkeren g Twitteraccount opheffen 137 INHOUD

6 6 , chat & cloudopslag a Beveilig de toegang tot uw mailbox b Houd uw adres privé c Gebruik meerdere adressen d Houd de mailbox opgeruimd e Versleutel vertrouwelijke correspondentie met PGP f Bescherm privacy van uzelf en anderen Chatdiensten Onlineopslagdiensten a De grote opslagdiensten kunnen meekijken b Veiliger alternatieven c Zelf versleutelen Smartphone & tablet Het besturingssysteem Algemene veiligheidstips a Maak een pincode aan b Verander de simpincode c Installeer updates d Niet automatisch inloggen bij apps e Beveilig de verbinding f Versleutel de inhoud Apps a Kwaadaardige apps b Dataverzameling door apps c Reclame-ID: de smartphonecookie Locatiedoorgifte a Foto s b Google s locatiegeschiedenis Smartphone opsporen bij diefstal a Stel de traceerfunctie in b Andere voorzorgsmaatregelen c Wat te doen als uw toestel is gestolen? 173 Begrippen 175 Register 179 ONLINEPRIVACY & -VEILIGHEID

7 INLEIDING Sommige mensen halen hun schouders op over onlineprivacy: Ik heb toch niets te verbergen?! Maar wie iets langer nadenkt, beseft dat je best veel privézaken prijsgeeft op internet. Mag iedereen weten op welke zoektermen u gisteravond heeft gezocht? Mag iedereen al uw berichten op sociale netwerken lezen? In het dagelijks leven is de scheidslijn tussen privé en publiek duidelijk. Als u werkt, boodschappen doet of sport, weet u dat anderen u kunnen zien en uw privacy dus gering is. Als u behoefte heeft aan privacy, gaat u naar huis, doet u de deur dicht en sluit u de gordijnen. Het is duidelijk wanneer u zichtbaar bent en wanneer niet. Dat is online lang niet altijd helder. Er zijn veel meer ogen op u gericht dan u denkt, u ziet ze alleen niet. Tijdens het surfen volgen adverteerders via cookies onze handel en wandel. Google weet alles van u op basis van uw zoekgedrag en Facebook zo mogelijk nog meer. Dat waakzaamheid geboden is, blijkt uit de Veiligheidsmonitor van het Centraal Bureau voor de Statistiek. Volgens dat onderzoek waren in 2013 meer dan Nederlanders slachtoffer van hacking, variërend van inbraak op een computer of smartphone tot het inloggen op iemands - of Facebookaccount. Bijna Nederlanders waren slachtoffer van succesvolle phishing- of pharmingaanvallen, waarbij betalingsgegevens via gehackte computers of websites van gebruikers worden ontfutseld. Het goede nieuws is: op alle fronten kunt u zich wapenen tegen inbreuk op uw onlineprivacy. In dit boek wordt precies beschreven wat u moet doen om nieuwsgierige aagjes Online is de scheidslijn tussen privé en publiek niet zo duidelijk als in het dagelijks leven INLEIDING 7

8 buiten de deur te houden tijdens het surfen, en en onderhouden van contacten op sociale media. Ook besteden we aandacht aan het internetgebruik binnen- en buitenshuis en via smartphones en tablets. We staan verder stil bij veiligheid, want als u de deur wagenwijd open laat staan of achteloos op links klikt, moet u niet vreemd opkijken als anderen met uw gegevens aan de haal gaan. Dit boek staat vol met tips en stappenplannen. Daarbij verwijzen we regelmatig naar filmpjes op onze website. Als een stappenplan is voorzien van een video-icoon, kunt u op terecht voor een instructiefilmpje. Tot slot: onlineprivacy is volop in beweging. Webdiensten passen regelmatig hun beleid en werkwijze aan. Het kan daarom voorkomen dat bepaalde tips en instructies in dit boek inmiddels achterhaald zijn of op een net iets andere manier werken. Vincent van Amerongen is sinds 2008 hoofdredacteur van de Digitaalgids, het ict-tijdschrift van de Consumentenbond. Hij heeft een speciale belangstelling voor onlineprivacy en veiligheid. 8 ONLINEPRIVACY & -VEILIGHEID

9 1 PRIVACY Waarom is privacy eigenlijk belangrijk? En op welke wijze wordt u wel en niet beschermd door de wet? In dit hoofdstuk geven we onder andere antwoord op deze vragen.

10 Privacy is het recht met rust gelaten te worden, of je iets te verbergen hebt of niet 1.1 Privacy? Lekker belangrijk! Dat veiligheid belangrijk is, zullen weinigen ter discussie stellen. Maar als het over privacy gaat, hoor je regelmatig: Ik heb niets te verbergen. Dat lijkt oppervlakkig gezien misschien zo, maar het klopt niet. Stel u eens voor dat u thuis 24 uur per dag wordt gevolgd door uw buren, familie en een hele trits onbekenden. Op de slaapkamer, wc, badkamer: overal. En ze noteren alles wat ze zien. Dat klinkt eng, nietwaar? Dit is exact wat online gebeurt, alleen zien we het niet gebeuren en weten we niet wat er met al die informatie gebeurt. Privacy is het recht om met rust gelaten te worden, los van het feit of je iets te verbergen hebt. Dat geldt evengoed online. Informatie is snel online te plaatsen en voor iedereen zichtbaar. We kunnen niet weten of informatie die we nu onschuldig vinden, dat later nog wel is. Denk aan die dronken foto op een feestje die een sollicitatie kan verpesten. Of die leuke skifoto op Facebook die via-via bij uw reisverzekeraar terechtkomt. U had toch ingevuld dat u geen gevaarlijke sporten deed? Bezoekt u activistische websites, dan kunnen inlichtingendiensten u als een verdacht persoon zien. Als ze ook nog zaken aan elkaar gaan verbinden die niets met elkaar te maken hebben, kunnen ze foute conclusies trekken. Daarnaast weten we simpelweg niet of de gegevens die we vandaag opslaan, later tegen ons gebruikt kunnen worden. De NSA, u weet wel. En natuurlijk heeft iedereen wel wat te verbergen. Bijna elke dag lezen we dat databases vol gegevens zijn gehackt. Stelt u zich eens voor dat uw gehele online handel en wandel morgen op straat ligt, zichtbaar voor volslagen vreemden en uw naaste omgeving. Denk alleen al aan de volledige lijst van zoekopdrachten die u het afgelopen jaar heeft uitgevoerd. Zou u daar werkelijk geen probleem mee hebben? 10 ONLINEPRIVACY & -VEILIGHEID

11 1.2 De wereld na Snowden Medio 2013 maakte Edward Snowden bekend dat de Amerikaanse National Security Agency (NSA) een directe lijn heeft met bedrijven als Google, Microsoft, Facebook en Apple. Dat betekent dat de geheime dienst toegang heeft tot uw webmail, zoekopdrachten, contactpersonen en alles wat u via sociale netwerken deelt. Zelfs van als veilig bekendstaande maatregelen als surfen via een beveiligde verbinding of het Tor-netwerk is bekend geworden dat ze zijn gekraakt en mogelijk misbruikt door de NSA. Alle berichtgeving rondom de onthullingen van Snowden heeft het vertrouwen in internet flink aangetast. De enige zekerheid die we hebben, is dat met alles wat we online doen, meegekeken zou kunnen worden. Al die spionage van de geheime diensten lijkt voor oppassende Nederlandse burgers geen groot risico op te leveren, al is er de mogelijkheid dat gegevens later tegen u gebruikt worden. Het voornaamste slachtoffer lijkt op dit moment het vertrouwen: niemand weet nog wat veilig is en wat niet. Onlineprivacy begint bij uzelf. In een gesprek zijn woorden snel vervlogen, maar op internet blijft informatie lang hangen en kan ze bij personen terechtkomen waarvoor ze PRIVACY 11

12 niet bedoeld is. Het gezond verstand is en blijft een goed kompas. We geven enkele algemene tips: Zet niets online waarvan u zeker wilt zijn dat het niet in verkeerde handen terechtkomt. Denk goed na voordat u iets online zet. Informatie is eenvoudig op internet te zetten, maar informatie eraf halen is een stuk lastiger. Maak privégegevens niet openbaar. Houd rekening met de (online)privacy van anderen. Plaats geen foto s of filmpjes van anderen online zonder hun toestemming. Gebruik voor elke account een ander, sterk wachtwoord (zie par. 2.2c). Gebruik een versleutelde verbinding als u zeker wilt weten dat andere niet kunnen meekijken (zie par. 2.4). Versleuteling is de enige effectieve remedie tegen spionage en bedrijven die een profiel van u willen maken. 1.3 De gevaren Oplichting en identiteitsfraude Hackers zijn meestal uit op geld. Een virus boekt bijvoorbeeld achter uw rug om geld over naar een andere rekening. De hacker kan zich ook voor u uitgeven, dan is er sprake van identiteitsfraude. Dit is vaak te voorkomen door een goede beveiliging, zie hoofdstuk 2.! Aangifte Ziet u afschrijvingen die u niet kunt plaatsen? Wordt een lening geweigerd vanwege voor u onbekende schulden? Doe altijd aangifte als u slachtoffer wordt van identiteitsfraude. Het Centraal Meldpunt Identiteitsfraude (CMI) kan u hierbij helpen: 12 ONLINEPRIVACY & -VEILIGHEID

13 Reputatieschade Een sociaal risico is reputatieschade. Een foto of bericht dat u zelf online heeft gezet, kan u nog lang achtervolgen. Zelf kunt u veel ellende voorkomen (denk aan Facebook en Twitter, zie hoofdstuk 5), maar dat wordt lastiger als een ander dit bewust of onbewust heeft gedaan. In dat geval kunt u proberen de informatie te verwijderen (zie par. 1.5). Extra vervelend is het bewust verspreiden van kwalijke berichten (laster), zeker als het van uzelf afkomstig lijkt omdat bijvoorbeeld een rancuneuze ex uw wachtwoord weet. Er is dan sprake van identiteitsdiefstal. Spionage Spionage is een risico waar willekeurige burgers niet snel mee te maken zullen krijgen, tenzij hackers of inlichtingendiensten hen specifiek in het vizier hebben. Indirect hebben we er wel allemaal mee te maken, nu we weten dat op grote schaal gegevens worden afgetapt. Weinig sporen achterlaten en een goede beveiliging is het devies. Verzamelen persoonsgegevens Niet direct schadelijk, maar wel een aantasting van de privacy, is de datahonger van veel webdiensten en andere bedrijven. Met cookies, apps en andere technieken verzamelen en verhandelen ze onze privégegevens. Meer hierover in hoofdstukken 2, 3, 4 en 6. Misbruik van uw computer en internetverbinding U hoeft niet zelf direct het doelwit te zijn van hackers of spionagediensten. Veel computers worden gehackt als springplank om weer andere computergebruikers te bestoken met spammails of aan te vallen, vaak als onderdeel van een botnet. Het is onduidelijk hoeveel computers in Nederland onderdeel zijn van een botnet, maar het zijn er meer dan PRIVACY 13

14 1.4 Uw rechten Wat is er in Nederland wettelijk geregeld op het gebied van veiligheid en onlineprivacy? 1.4a Computervredebreuk Onder de oude wetgeving was inbreken in een computer of een account pas strafbaar als er een technische beveiliging werd doorbroken. Als u uw wachtwoord liet rondslingeren en iemand logde daarmee in, dan was dat niet strafbaar. De wet is inmiddels verruimd. Computerinbraak is nu strafbaar als de dader weet dat hij op verboden terrein was. Daar staat maximaal een jaar gevangenisstraf op. Als er ook sprake is van gegevensdiefstal, loopt de maximumstraf op tot vier jaar. 1.4b Identiteitsdiefstal en -fraude Wanneer iemand zich uitgeeft voor een ander en daarbij een systeem of account is binnengedrongen of identificatiemiddelen, zoals een paspoortscan, heeft gestolen, pleegt hij identiteitsdiefstal. Het wordt identiteitsfraude als de gestolen identiteit daadwerkelijk wordt gebruikt voor oplichting of diefstal. Het plegen van identiteitsfraude is nu een stuk eenvoudiger dan vroeger. Voorheen waren altijd fysieke documenten in het spel. Als iemand een telefoonabonnement op een andere naam wilde afsluiten, moest hij een paspoortkopie en een bankafschrift overleggen en ook nog een handtekening vervalsen. Dat hoeft tegenwoordig lang niet meer altijd. Tip Paspoortkopie Een paspoortkopie is alleen wettelijk verplicht bij overheidsinstanties. Laat hotels en andere bedrijven uw paspoortgegevens alleen noteren. Streep in elk geval uw burgerservicenummer door. 14 ONLINEPRIVACY & -VEILIGHEID

15 1.4c Wet bescherming persoonsgegevens In Nederland is het gebruik van persoonsgegevens (gegevens die te herleiden zijn tot één bepaalde persoon) geregeld in de Wet bescherming persoonsgegevens (WBP). Die bevat twee belangrijke elementen. U moet voorafgaande toestemming geven voor de verwerking van persoonsgegevens. De gegevens mogen alleen worden gebruikt voor het doel waarvoor u ze heeft verstrekt en niet voor iets anders. Dat heet doelbinding. Volgens de WBP heeft u recht op: informatie: het bedrijf moet u toestemming vragen voor het gebruik van de gegevens en daarbij aangeven waarvoor deze worden gebruikt (dat kunt u meestal nalezen in de privacyclausule in de algemene voorwaarden); inzage: u moet de over u verzamelde persoonsgegevens kunnen inzien; correctie en verwijdering: als de informatie onjuist is of toch verkeerd wordt gebruikt, kunt u de gegevens laten aanpassen, afschermen of verwijderen; verzet: als u ongewenst wordt benaderd door bedrijven, kunt u het bedrijf verzoeken daarmee te stoppen. Als een website uw persoonsgegevens publiceert, heeft u wettelijk recht op verwijdering. Dat gaat in de digitale wereld niet alleen om uw naam en adres, maar bijvoorbeeld ook om uw IP- en adres en Facebookaccount. De wet is nog strenger als het foto s betreft. Die mogen alleen worden geplaatst als u vooraf uitdrukkelijk toestemming heeft gegeven; alleen voor journalistiek gebruik gelden uitzonderingen. Heeft u ooit toestemming gegeven, dan kunt u die op elk moment weer intrekken door een brief te sturen naar de betreffende organisatie. PRIVACY 15

16 1.4d Benut uw rechten Ik wil zien wat er over mij is opgeslagen Stuur een of brief naar het betrokken bedrijf waarin u vraagt om inzage in uw gegevens. U kunt zich ook wenden tot de Privacy Inzage Machine van burgerrechtenbeweging Bits Of Freedom. Via pim.bof.nl kunt u brieven voor inzageverzoeken genereren. Het bedrijf moet de informatie binnen vier weken geven. Dat is doorgaans gratis, maar bij een dossier van meer dan 100 pagina s mag het bedrijf hier een vergoeding van maximaal 22,50 voor vragen. BKR en Experian Nagenoeg iedere Nederlander staat erin: databanken van handelsinformatiebureaus. Het bekendst is het Bureau Krediet Registratie (BKR), dat onder meer betalingsachterstanden bij leningen registreert. Minder bekende, maar niet per se kleinere, bureaus zijn Experian, EDR en Focum. Ze slaan een onwaarschijnlijk grote hoeveelheid informatie over u op. Voor een handelsinformatiebureau is een goedgevulde databank goud waard. Zonder dat we het zelf doorhebben, worden we voortdurend getoetst op onze kredietwaardigheid. Vooral kredietbeoordelaar Experian is oppermachtig. Bestelt u boodschappen bij Albert Heijn, dan vindt er eerst een creditscore check bij Experian plaats. Ook waterbedrijf Vitens maakt gebruik van Experian, net als vrijwel alle telecombedrijven. Via kunt u inzage in uw dossier opvragen. 16 ONLINEPRIVACY & -VEILIGHEID

17 De informatie klopt niet Stuur een brief naar de organisatie met het verzoek de informatie aan te passen. Voorbeeldbrieven Het College Bescherming Persoonsgegevens (CBP) heeft voorbeeldbrieven opgesteld die u kunt gebruiken als u inzicht wilt in uw gegevens, uw gegevens wilt laten verwijderen van een website of als u eerder gegeven toestemming voor gebruik van een foto wilt intrekken. U vindt de voorbeeldbrieven op voorbeeldbrieven. Tip Mijn persoonsgegevens worden gebruikt voor ongevraagde reclame Worden uw persoonsgegevens voor commerciële of oneigenlijke doeleinden gebruikt, terwijl u daar geen toestemming voor heeft gegeven? Stuur dan een brief naar de betrokken instantie met het verzoek daarmee te stoppen. Als het gaat om direct marketing (gerichte reclame in de vorm van s of telefoontjes), hoeft u het verzoek niet te motiveren. Als het bedrijf niet (naar tevredenheid) reageert, kunt u naar de rechter stappen met een beroep op de WBP. 1.4e Bewaarplicht In Nederland geldt een omstreden bewaarplicht die politie en justitie zou moeten helpen bij het opsporen van criminelen en terroristen. Sinds de Wet bewaarplicht (2009) moeten internetproviders minstens zes maanden verkeersen locatiegegevens bewaren van alle telecommunicatie via hun netwerken. Voor telefonie geldt een termijn van twaalf maanden voor gebelde telefoonnummers, het tijdstip en de locatie van de beller. Bij internet moet de datum bewaard worden wanneer is inen uitgelogd met het IP-adres (dus niet wat de gebruiker tijdens de sessie heeft gedaan). Bij s gaat het om de PRIVACY 17

18 datum, het tijdstip en het verkeer van en naar adressen van de provider zelf. Webmail van bijvoorbeeld Gmail of Outlook.com valt daarbuiten. 1.4f Juridische bescherming van In de grondwet staat dat de overheid niet zomaar de post van haar burgers mag inzien of onderscheppen (het briefgeheim). Alleen op grond van wettelijke uitzonderingen, zoals een huiszoekingsbevel of een sterk vermoeden dat er een bom in de envelop zit, mag de opsporingsdienst post openen. Voor s daarentegen geldt het briefgeheim nog altijd niet. Het kabinet-rutte I heeft wel een plan opgesteld om ook digitale correspondentie grondwettelijk te beschermen. Hieronder valt naast ook besloten communicatie via sociale media en de opslag van persoonlijke bestanden in de cloud. Gezien de complexiteit van een grondwetswijziging zal het nieuwe briefgeheim echter niet voor 2016 in werking treden. Wilt u er zeker van zijn dat niemand uw s kan lezen, verstuur deze dan versleuteld (zie par. 6.1e). Stel dat de Nederlandse wet het briefgeheim ook voor s invoert, dan is het nog maar de vraag hoeveel voordeel u daarvan geniet. De grote webmaildiensten zijn namelijk in handen van Amerikaanse bedrijven. Dat betekent dat de Amerikaanse overheid op grond van de Patriot Act opgeslagen s mag bekijken als zij dat nodig acht voor de War on Terror, ongeacht wat de Nederlandse wet voorschrijft. 1.5 Informatie van internet verwijderen Informatie op internet zetten, is zo gepiept. Maar als de informatie eenmaal online staat, is het een hele klus die er weer vanaf te krijgen. Ook als u daar wettelijk gezien recht op heeft. Zoek uzelf eens op via Google of een andere zoekmachine om te zien wat er allemaal over u op internet staat. Zoek ook eens op uw adres, telefoonnummer of adres. 18 ONLINEPRIVACY & -VEILIGHEID

19 Komt u informatie over uzelf tegen die u graag wilt verwijderen? Volg dan onderstaand stappenplan. Wettelijke bescherming Heeft een website persoonsgegevens van u gepubliceerd, dan heeft u wettelijke bescherming. In dat geval kunt u direct naar het CBP stappen. Tip 1 Kijk bij de FAQ s Zoek op de website hoe u informatie kunt verwijderen, bijvoorbeeld bij het menu FAQ (frequently asked questions). Is de informatie eenmaal van de website, dan verdwijnt het na enige tijd ook uit de zoekresultaten van Google. 2 Raadpleeg de webmaster Op de website is meestal het adres van de webmaster te vinden (soms in kleine lettertjes onderaan). Als u het niet vindt, ga dan naar Daar kunt u, via het menu Whois, de gegevens van webmasters van alle in Nederland geregistreerde websites (met extensie.nl) achterhalen. PRIVACY 19

20 3 Neem contact op met de hostingprovider Kunt u de webmaster niet bereiken of weigert deze uw verzoek, dan kunt u contact opnemen met de hostingprovider. Deze is niet altijd te vinden. Op staat wel de Registrar de partij die namens de klant het domein heeft aangevraagd. Dat is vaak de hostingprovider, maar lang niet altijd. U kunt met deze partij contact opnemen, maar succes is niet verzekerd. 4 Vraag Google de link te verwijderen Als het ook via de hostingprovider niet lukt, kunt u vragen of Google de link naar de website waarop de ongewenste informatie of afbeelding staat, wil verwijderen. Google moet op last van het Europese Hof van Justitie sinds mei 2014 meewerken aan het verwijderen van zoekresultaten waarin de naam van een persoon voorkomt en van zoekresultaten die niet langer relevant zijn. Hieraan was grote behoefte, getuige het feit dat Google binnen een week al aanvragen had ontvangen. U kunt een verzoek indienen via support.google.com/legal/ contact/lr_eudpa?product=websearch. U moet hiertoe een kopie van een identiteitsbewijs uploaden. Bedenk wel dat de informatie alleen uit de zoekresultaten van Google wordt verwijderd. Andere zoekmachines kunnen uw informatie nog steeds vinden, want de informatie staat nog steeds online. Voor bepaalde gegevens heeft Google een snellere route om de link te verwijderen. Het gaat dan om: uw burgerservicenummer; uw bankrekening- of creditcardnummer; een afbeelding van een handgeschreven handtekening; uw volledige (bedrijfs)naam op een sekssite. Ga in zo n geval naar support.google.com/webmasters en klik op Inhoud verwijderen uit Google zoeken. Klik in het volgende scherm op Inhoud verwijderen van de site van iemand anders. Doorloop daarna de stappen om de informatie te laten verwijderen. 20 ONLINEPRIVACY & -VEILIGHEID

21 Googleaccount: stel meldingen in Als u een Googleaccount heeft, bijvoorbeeld omdat u Gmail gebruikt, kunt u instellen dat u een melding krijgt wanneer uw persoonlijke gegevens, zoals uw adres en telefoonnummer, op een website of blog worden gepubliceerd of op een andere pagina worden opgenomen in de zoekmachine van Google. 1. Ga naar en log in. 2. Ga naar het tabblad Gegevenstools en klik naast Ik op het web op Opties weergeven. 3. Klik op de knop Webmeldingen beheren. 4. Stel in dat Google u een mail stuurt als uw naam, adres of andere zelf te kiezen informatie online verschijnt. 5 Naar de rechter Als de vorige stappen allemaal niets uithalen, rest alleen nog de gang naar de rechter. Win advies in bij het Juridisch Loket ( of neem een advocaat in de arm die gespecialiseerd is in internetrecht. Ook in geval van smaad (het opzettelijk aantasten van iemands eer of goede naam) of laster (het opzettelijk verspreiden leugens) kunt u naar de rechter stappen. PRIVACY 21

22

23 2 VEILIGHEID Veiligheid en privacy zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden: privacy is niet te realiseren zonder een goede beveiliging. U kunt het inbraakrisico wel zo klein mogelijk houden met de tips uit dit hoofdstuk.

24 U kunt veel ellende voorkomen door zelf goed op te letten Veiligheid en privacy worden vaak in één adem genoemd. Terecht, want een goede beveiliging is het hek om uw digitale privédomein of het nu gaat om persoonlijke gegevens op uw computer of om de handelingen die u online verricht. Het is belangrijk dat u de beveiliging zo goed mogelijk op orde heeft. Uit de verhalen over de NSA is gebleken dat goede beveiliging zelfs voor doorgewinterde beveiligingsexperts een uitdaging is. Maar met een beetje kennis kunt u toch zelf het risico sterk inperken. Technische veiligheid gaat helaas vaak wel ten koste van het gebruiksgemak. Een hangslot, camera, dievenklemmen en nog meer sloten op een deur maken het huis wel veiliger, maar u moet die sloten wel aanbrengen en het duurt ook langer voor u binnen bent. Dat is bij digitale veiligheid niet anders. Helaas geldt: hoe goed de computer ook beveiligd is, vaak is de gebruiker de zwakste schakel in de keten. Dat betekent gelukkig ook dat u veel ellende kunt voorkomen door goed op te letten. In dit hoofdstuk geven we de belangrijkste veiligheidstips om uzelf online te beschermen. 2.1 Kijk uit met klikken en downloaden Internetbeveiliging begint bij uzelf. Hoe goed de computer ook beveiligd is, vaak is de gebruiker de zwakste schakel in de keten. Wie het slachtoffer wordt van internetcriminaliteit heeft daar vaak zelf onbewust aan meegewerkt, bijvoorbeeld door op een link in een of een Facebookbericht te klikken. 2.1a Voorkom phishing Een veelgebruikte techniek om gegevens te ontfutselen is phishing. Met vertrouwenwekkende mails of websites proberen hackers u ertoe te verleiden privégegevens te verstrekken. Nepmails die van banken afkomstig lijken, zijn inmiddels berucht. Mensen zijn extra gevoelig voor phishing, omdat de berichten van bekenden lijken te komen. 24 ONLINEPRIVACY & -VEILIGHEID

25 Hoe voorkomt u dat u slachtoffer wordt van phishing? U kunt natuurlijk niet voorkomen dat de mails verstuurd worden, maar u kunt wel alert blijven op verdachte zaken, zoals: een mail van uw (of een andere) bank met een link erin, banken vragen nooit via of op andere wijze om uw wachtwoord of inlogcodes; een mailtje met een aanbod dat te mooi lijkt om waar te zijn; een vreemd bericht van een bekende afzender. VEILIGHEID 25

26 Deze lijst is slechts een selectie. Hackers verzinnen steeds weer nieuwe manieren om ons te misleiden. Blijf daarom ook alert op andere zaken. Vertrouw in elk geval nooit op het tekstje dat bij de link staat. Ga er eerst met de muis overheen. U ziet dan onder in de browserbalk het webadres achter de link. Daaruit kunt u vaak al opmaken dat het geen zuivere koffie is. Klikt u toch op zo n link, dan kunt u terechtkomen op een nepsite. Daar wil de verzender u privégegevens laten invullen. Soms wordt ook geprobeerd malware te installeren. In phishingmails worden drie soorten malware vaak aangetroffen: Ransomware: software die uw computer gijzelt. Na installatie ziet u een waarschuwingsscherm, zogenaamd afkomstig van bijvoorbeeld de politie, waarop staat dat er illegale activiteiten zijn geconstateerd en dat uw computer pas wordt vrijgegeven na betaling van een bepaald bedrag. Banking trojans: software die zich in de computer verstopt en toeslaat als u gaat internetbankieren. De software probeert dan transacties te manipuleren. Malware waarmee de computer onderdeel wordt van een botnet, waarbij uw computer wordt ingezet voor aanvallen op andere computers. 26 ONLINEPRIVACY & -VEILIGHEID

27 Hoe gaat een phishingaanval in zijn werk? Hackers hebben het meestal niet specifiek op u gemunt. Ze zetten een val op waarmee ze hele groepen tegelijk aanvallen. Dat is veel efficiënter. Ze bouwen bijvoorbeeld een nepwebsite en sturen een phishingmail naar een grote groep met een link naar die website. En dan maar wachten tot iemand in de val loopt. Als iemand eenmaal zijn inloggegevens heeft prijsgegeven of een foute website heeft bezocht, dringen de hackers de computer binnen via zwakke plekken in de software van de gebruiker. Die zwakke plek kan snel gevonden zijn. Elke website ontvangt namelijk informatie van zijn bezoekers over de versies van het besturingssysteem en de browser die ze gebruiken. De site krijgt zo ook informatie of die versie lek is. Loopt een gebruiker in de val en heeft zijn computer dat specifieke lek, dan raakt de pc geïnfecteerd. Zorg dus dat uw computer zo min mogelijk veiligheidslekken heeft (zie par. 2.3). Telefonische phishing Een aparte phishingcategorie zijn de neptelefoontjes, bijvoorbeeld van zogenaamde bankmedewerkers, met als doel uw pincode of TAN-codes te ontfutselen. Ook telefoontjes die zogenaamd van Microsoft afkomstig zijn, zijn inmiddels berucht. U wordt gebeld met de mededeling dat uw computer is besmet en dat de telefonist u gaat helpen dat op te lossen. Het werkelijke doel is de computer over te nemen en de gebruiker te verleiden voor veel te veel geld een nepantivirusproduct aan te schaffen. Het overkwam de auteur van dit boek ook. Kijk hoe het gesprek verliep toen hij terugbelde op De bellers kunnen heel dwingend zijn, maar laat u daardoor niet misleiden. Banken zullen persoonlijke gegevens nooit telefonisch opvragen. En Microsoft zal nooit zomaar bellen om een computer te herstellen. Tip VEILIGHEID 27