Jan van Zanen: Het is tijd voor een radicale omkering

Transcriptie

1 26 VNG Jaarcongres Woensdag 8 juni Beeld: Martine Sprangers Jan van Zanen: Het is tijd voor een radicale omkering Visie op samenhang rapporten lokaal bestuur Met de presentatie van de adviezen van Kajsa Ollongren en Wim van de Donk zijn er twee rapporten toegevoegd aan een reeks die de afgelopen periode zijn verschenen. Eerder kwamen 15,9 uur. De verbindende rol van het raadslid in een vitale democratie (Raad voor het openbaar bestuur) en Maak verschil (Studiegroep Openbaar Bestuur) uit. De VNG zal deze rapporten de komende maanden in samenhang bekijken. Met oog voor wat goed is voor het lokaal bestuur, maar vooral met oog voor wat het uiteindelijk de samenleving brengt die vraagt om een andere houding van de overheid, zo zei Jan van Zanen tijdens het congres. Het Rijk moet meer openstaan voor oplossingen die gemeenten aandragen, of het nu gaat om de bed-badbroodregeling, de sollicitatieplicht voor onbemiddelbaren, of welk onderwerp dan ook. Dat zei VNG-voorzitter Jan van Zanen in zijn jaarrede tijdens het VNG Jaarcongres Gemeenten zijn meer en meer een onmisbare schakel bij de oplossing van maatschappelijke opgaven. Toch merkt Van Zanen dat de oplossingen die gemeenten aandragen bij het Rijk vaak weerstand oproepen. Pionieren in de polder lijkt aan het Rijk nog niet zo besteed, aldus de voorzitter. Wij koersen als gemeenten op de kennis van wat er leeft in de praktijk en op de behoefte aan maatwerk, het Rijk vaart vooral op de hang naar zekerheid en uniformiteit door wet- en regelgeving. Die zekerheid is een schijnzekerheid. Nederland is niet uniform. Gemeenten zijn niet uniform. En vooral: mensen zijn niet uniform. Dus moeten we ook niet doen alsof. Eenheidsworst Het beeld van wat de overheid moet doen, begint consequent bij mensen in hun context. Volgens Van Zanen kunnen overheden daarbij niets anders dan concluderen dat eenheidsworst zelden de oplossing is. Het is tijd voor een radicale omkering waarin de overheid als geheel het verschil moet maken. Dan zijn we als samenleving beter af. Van Zanen doet een dringende oproep aan het Rijk om meer open te staan voor de oplossingen die hij en zijn collega s aandragen. Lokale werkelijkheid Gemeenten willen dezelfde problemen oplossen als het Rijk en proberen te helpen. Hun adviezen komen ergens vandaan. Wij kennen de lokale werkelijkheid en willen de landelijke overheid heel graag helpen om de lokale werkelijkheid óók beter te leren kennen. Daar wordt het beleid beter van. Want problemen los je niet op in wetten en regels. Problemen los je op in de praktijk. Van Zanen: Voor zover we zelf nog niet overtuigd waren van het feit dat het tijd is voor een radicale omkering, maken onze inwoners ons dat wel duidelijk. Het is urgent dat we daar actief mee aan de slag gaan. We moeten af van het klassieke beeld dat nog steeds van de overheid bestaat. Om aan te sluiten bij de samenleving, moeten we van hiërarchisch naar horizontaal, van relatief gesloten naar open en transparant. Dat geldt voor alle overheidslagen. (MM)

2 27 Plasterk brengt raadsleden beter in positie Raadsleden behoren goed in positie te zijn om hun werk goed te doen, zei minister Ronald Plasterk (BZK) tijdens het VNG Jaarcongres. Hij stelt een actieplan in het vooruitzicht om verbeteringen aan te brengen. Zo gaat de minister werken aan betere scholing voor raadsleden. Het aanbod op dat gebied belooft hij stuctureel te maken. Daarnaast maakt het departement geld vrij voor een digitaal leerplatform voor raadsleden. Volgens de minister moet er ook meer aandacht komen voor de regionale oriëntatie van raadsleden; ook daarvoor gaat hij geld vrijmaken. De positie van de griffier is belangrijk bij de manier van werken van raadsleden, zo benadrukt Plasterk. Hij kondigde een binnenkort te verschijnen onderzoek van zijn departement aan naar die positie. Wil je het voor mensen aantrekkelijk maken om raadslid te worden, dan moeten zij goed betaald krijgen. Met meer taken behoren ze een hogere vergoeding te krijgen, aldus de minister. Het gemeentelijk belastinggebied verdient ook aanpassing, zei de minister. In geen enkel ons omringend land is het gemeentelijk belastinggebied zo klein. Na de toename van taken in het sociaal domein moeten gemeenten meer zelf keuzen kunnen maken over hun inkomsten, vindt Plasterk. De minister toont zich tevreden met een nieuwe manier van omgang tussen de overheidslagen, meer op basis van gelijkwaardigheid. Hij spreekt van overheid 3.0. Pacten en regietafels noemt hij als belangrijke voorbeelden. Neem het Pact van Amsterdam dat vorige week is vastgesteld. Volgens dit pact worden steden meteen vanaf het begin betrokken bij Europese wet- en regelgeving zoals migratie en luchtkwaliteit (zie ook pagina 10). (PvdZ) Groen licht voor vervolg Digitale Agenda De VNG gaat onverdroten voort met het realiseren van de ambitieuze Digitale Agenda 2020, daarbij gesteund door de leden die tijdens de ALV in Haarlemmermeer alle lichten op groen zetten. De vergadering, die eerder al haar fiat had gegeven voor de financiering hiervan uit het Gemeentefonds, schaarde zich achter het bestuursvoorstel voor het uitwerken van een uitvoeringsstructuur voor collectieve informatievoorziening en dienstverlening. Ook gingen de gemeenten akkoord met de uitvoering van het project Informatievoorziening Omgevingswet. Er staat voor de rest van dit jaar en voor 2017 veel op de digitale rol. Zo wordt de afhankelijkheid van gemeenten van ict-leveranciers verkleind door convenanten en het transparanter maken van de markt en wordt gezocht naar nieuwe samenwerkingsvormen. Die moeten niet alleen tempo kunnen maken, ze moeten ook de slagkracht van de uitvoering versterken. Als concrete projecten die nu op het punt van beginnen staan, worden genoemd: Er staat voor dit jaar en 2017 veel op de digitale rol gemeenschappelijke gemeentelijke informatievoorzieningen en dienstverlening, een datagedreven gemeenschap, inzicht en duiding in de veranderende informatiemaatschappij en regie van inwoners op de eigen gegevens. Bij de besluitvorming over de Digitale Agenda hoorde ook een position paper over privacy. Om de rol van betrouwbare eerste overheid waar te kunnen maken is ook voor dit onderwerp een gezamenlijke aanpak nodig. Gemeenten hebben te maken met Europese wetgeving, vergaande technische mogelijkheden en de decentralisaties. De VNG benadrukt dat gemeenten niet alleen verantwoordelijk zijn voor het borgen van de privacy van hun inwoners, maar ook deels voor het zorgvuldig omgaan met persoonsgegevens in de ketens die zij regisseren en de netwerken waarin ze samenwerken. (LM)

3 28 Steun voor akkoord asielinstroom 86 procent van de leden heeft ingestemd met het uitwerkingsakkoord Verhoogde Asiel instroom waarover Rijk en VNG-bestuur het eerder al eens waren geworden. Dat maakte VNGvoorzitter Jan van Zanen bekend tijdens het congres in Haarlemmermeer. Het weerhield een aantal gemeenten er niet van tijdens de algemene ledenvergadering moties over de opvang van vluchtelingen en huisvesting van statushouders in te dienen. Van Zanen beloofde hier in een later stadium op terug te komen, maar het kon niet zo zijn dat hij naar aanleiding hiervan de afspraken met het kabinet zou openbreken. De moties onderstreepten volgens hem wel alles wat de VNG nog te doen staat en hij riep gemeenten op zich te melden als zij iets in de praktijk zouden tegenkomen wat flagrant in strijd is met de afspraken. De gemeente Weert vroeg in haar motie bij de opvang van vluchtelingen en huisvesting van statushouders de lokale situatie als uitgangspunt te nemen en meer te werken op basis van maatwerk. Weert wil meer werken op basis van maatwerk De gemeenten Delft, Leidschendam-Voorburg, Midden-Delfland, Pijnacker- Nootdorp, Rijswijk, Wassenaar, Westland en Zoetermeer vroegen in hun motie om met het Rijk nadere afspraken te maken over extra middelen voor de periode na 2017, voor de integratie en participatie van de vergunninghouders die dit en volgend jaar instromen. Velsen riep de VNG op in de vervolggesprekken met het kabinet als harde voorwaarde een integrale houding van het kabinet in de maatwerkafspraken met gemeenten mee te nemen. (LM) Exposanten VNG Jaarcongres Heeft u ook vragen over antennes en gezondheid & regelgeving? Het Antennebureau geeft gemeenten advies en komt kosteloos op locatie om bijvoorbeeld omwonenden of raadsleden te informeren. Met de toenemende druk op de woningmarkt wordt de vraag hoe voldoende goede, betaalbare woningen beschikbaar komen steeds manifester. Wij denken graag met u mee over deze gezamenlijke opgave. info@antennebureau.nl Excellent sponsor VNG Jaarcongres ontwikkeling@bpd.nl

4 29 Cannabisbeleid moet op de schop De Nederlandse gemeenten roepen het Rijk op tot een landelijk programma van experimenten met een geregelde cannabisketen van teelt tot verkoop. Er zijn veel gemeenten die graag een bijdrage willen leveren. De VNG vroeg de leden tijdens de ALV om groen licht voor haar inzet bij de modernisering van het cannabisbeleid. De uitkomsten van de experimenten leveren de input voor een nieuw landelijk beleidskader en een juridische vertaling in een cannabiswet De gemeenten pleiten voor een aanpak gebaseerd op drie pijlers. Zo moet er consistent beleid voor de hele keten komen, van productie via handel tot de verkoop en gebruik. Daarnaast moet de preventie gericht zijn op het zo veel mogelijk voorkomen van (problematisch) cannabisgebruik. Veder moet de intensieve handhaving en repressie gericht zijn op het bestrijden van de illegale teelt en verkoop en op bestrijding van de criminele netwerken die deze teelt en verkoop in handen hebben. De leden stemden tijdens de ALV met bijna 90 procent voor de inzet van de VNG op dit dossier. Daarmee worden de adviezen in het eindrapport Het failliet van het gedogen, van de door de VNG ingestelde bestuurlijke werkgroep modernisering drugsbeleid onder leiding van de Haarlemse burgemeester Bernt Schneiders, overgenomen. Volgens Schneiders, tevens voorzitter van het Nederlands Genootschap van Burgemeesters, past het ooit succesvolle gedoogbeleid niet meer bij de huidige omstandigheden. De cannabisproductie en -handel zorgen voor grote maatschappelijke en bestuurlijke problemen, met name daar waar het gaat om de georganiseerde misdaad en volksgezondheid. (MM) Energie nog steviger op de agenda De VNG gaat er bij het Rijk op aandringen de positie van gemeenten bij de energietransitie te erkennen en benoemt het thema energie als een van de prioriteiten voor de komende jaren. Dat blijkt uit de aangenomen motie over de positie van gemeenten in de energietransitie van Utrecht, Zeewolde en Delft. Volgens de Utrechtse wethouder Kees Diepeveen (GL) vormt de energietransitie een urgent en groot maatschappelijk vraagstuk waarbij beleidskeuzes op de lange termijn doorwerken. Gemeenten spelen daarbij Met deze snelheid worden doelen niet gehaald een centrale rol want daar zal een groot deel van de transitie moeten worden gerealiseerd. De VNG krijgt steeds meer positie om gemeenten in staat te stellen de transitie lokaal tot uitvoering te brengen en om initiërend te zijn bij nieuwe ontwikkelingen. Dat is volgens Diepeveen dringend nodig daar met de huidige snelheid de doelen uit het Energie- en het Klimaatakkoord niet worden gehaald. De voorzitter van de VNGcommissie Milieu, Energie en Mobiliteit, de Tilburgse wethouder Berend de Vries (D66), zei namens het VNG-bestuur de motie te steunen. Energie komt stevig op de agenda van de VNG te staan. Daarnaast zal de VNG richting het Rijk inzetten op meer ruimte voor lokaal maatwerk voor de gemeenten. (MM)

5 30 Landelijke raamcontracten verlengd De landelijke raamcontracten die de VNG al in 2014 afsloot voor zeer specialistische jeugdhulp en voor specialistische begeleiding van mensen met een zintuiglijke handicap, worden met drie jaar verlengd. Daar hebben de leden mee ingestemd. Binnen de landelijke raamcontracten kunnen gemeenten naar gebruik afrekenen. De VNG is van mening dat ook bij gedecentraliseerde zorg er altijd landelijke specialistische jeugdhulp nodig zal blijven. De regionalisering die de Jeugdwet vraagt, kan alleen functioneren bij een beperkt aantal landelijke functies voor de meest complexe gevallen. Dat de VNG niettemin kiest voor een verlenging van de raamcontracten met drie jaar en niet voor een onbepaalde tijd, is omdat het veld in beweging is. Zo kan het volume van de jeugdhulp veranderen en kunnen aanbieders veranderen. Om daar flexibel op te kunnen inspelen ligt een tijdelijke verlenging voor de hand. De raamcontracten Jeugd worden wel fors aangepast. De belangrijkste wijziging is De contracten worden wel fors aangepast dat regio s die een groot aandeel hebben in de landelijke omzet van een specialistische aanbieder, zelf een contract kunnen sluiten. Daarmee blijven de landelijke raamovereenkomsten wat ze moeten zijn: geen doel op zich, maar een middel om specialistische jeugdhulp beschikbaar te houden voor kinderen in alle gemeenten, zodat die hun verantwoordelijkheid kunnen uitvoeren door passende jeugdhulp te bieden. De zes Gelderse jeugdregio s dienden nog een, massaal gesteunde, motie in waarin zij een aantal randvoorwaarden voor de contracten stelden. (LM) Exposanten VNG Jaarcongres LoopbaanNaPolitiek staat ook NA het VNG-congres voor u klaar, want: er is een Loopbaan Na de Politiek! info@loopbaannapolitiek.nl Met jarenlange ervaring op het gebied van urgentiedienstverlening, laatste kansbeleid, huisvesting van bijzondere doelgroepen, huisvestingsvergunningen en woonsubsidies, nemen wij veel gemeenten zorg en werk uit handen. Bel voor een afspraak. info@hetvierdehuis.nl

6 31 Overeenstemming collectieve activiteiten De leden van de VNG hebben ingestemd met het afwegingskader voor collectief te financieren activiteiten en de voorgestelde procedure voor de besluitvormig over die activiteiten vanaf Daardoor is er nu een definitie voor collectief gefinancierde VNG-activiteiten. Daaronder vallen activiteiten die betrekking hebben op een gemeentelijke taak of belang die het overgrote deel van de gemeenten betreffen en het belang van de individuele gemeenten en regio s overstijgen. Daarnaast gaat het om activiteiten waarvan een collectieve invulling door de VNG vanuit bestuurlijke kostenefficiëntie wenselijk is. Een collectieve activiteit wordt pas als zodanig aangemerkt als daarover tijdens de ALV van juni is ingestemd met tenminste 80 procent van de stemmen. De leden stemden eveneens in met het voorstel om het VNG-bestuur in een volgende ALV met een uitgewerkt voorstel te laten komen voor de bekostiging van de collectieve activiteiten vanaf De kosten zouden bijvoorbeeld onderdeel kunnen zijn van de VNG-contributie of via een apart systeem van facturering bij gemeenten in rekening worden gebracht. De VNG verricht de laatste jaren steeds meer collectieve activiteiten. In 2012 ging het volgens Jantine Kriens, voorzitter van de directieraad, om 20 miljoen euro, vorig jaar was dat bedrag gestegen tot 80 miljoen euro. Die collectieve activiteiten liggen bijvoorbeeld op het gebied van ict. Ook door de overheveling van taken binnen het sociaal domein heeft de VNG veel taken op zich genomen. Deze collectieve activiteiten worden bekostigd uit het Gemeentefonds. De rijksaccountant heeft er inmiddels op gewezen dat de bedragen te groot zijn om die uit het Gemeentefonds te betalen voordat besluitvorming door de gemeente raden heeft plaatsgevonden. (PvdZ) Exposant VNG Jaarcongres Gastgemeente 2017 is Goes! Op 13 en 14 juni 2017 vindt het VNG Jaarcongres plaats in Goes. De Zeeuwse stad organiseert elke vier jaar een themajaar. In 2017 is het thema de Zeeuwse verbindingen met Azië. Een van de activiteiten is het gastheerschap van het VNG Jaarcongres. Wij helpen u graag op weg naar een wereld die groter is dan uzelf. Dat doen we door mensen en organisaties te ondersteunen in hun leiderschap, ondernemerschap en innovatief vermogen. office@wagnergroup.nl