Decubitus en microklimaat. Barbara den Boogert Wondconsulent Reinier de Graaf Gasthuis

Transcriptie

1 Decubitus en microklimaat Barbara den Boogert Wondconsulent Reinier de Graaf Gasthuis

2 Definitie decubitus Decubitus is een gelokaliseerde beschadiging van de huid en/of onderliggend weefsel meestal ter hoogte van een botuitsteeksel, als gevolg van druk, of druk in samenhang met schuifkracht. richtlijn decubitus V&VN 2011

3 Categorie I: niet-wegdrukbare roodheid Intacte huid, niet-wegdrukbare roodheid ter hoogte van botuitsteeksel. Bij een donker gekleurde huid is roodheid mogelijk niet zichtbaar. Categorie II: verlies van een gedeelte van de huidlaag Oppervlakkige open wond, rood/roze wondbodem, zonder wondbeslag. Kan ook intacte/gescheurde blaar zijn gevuld met vocht of serum en bloed. Categorie III: verlies van een volledige huidlaag Verlies van de volledige huidlaag. Subcutaan vet kan zichtbaar zijn. Bot, pezen en spieren liggen niet bloot. Wondbeslag kan aanwezig zijn. Ondermijning of tunneling kunnen aanwezig zijn. Categorie IV: verlies van een volledige weefsellaag Verlies van een volledige weefsellaag met blootliggend bot, pezen of spieren. Een vervloeid wondbeslag of necrotische korst kan aanwezig zijn. Vaak ondermijning of tunneling. Kan zich ook onder een intacte huid manifesteren. Categorie I Categorie II Categorie III Categorie IV

4 Druk j.black Takahashi M. Pressure reduction and relief from a view point of biomedical engineering. Stoma 1999; 9(1): 1-4. m.takahashi,j.black, C.Dealey,A.Gefen

5 Schuifkrachten Schuifkrachten is het gevolg van het uitoefenen van een kracht parallel (tangentieel) aan het oppervlak van een voorwerp, terwijl de basis van het object op zijn plaats blijft Reger SI, Ranganathan VK. The importance of the microenvironment of support surfaces in the prevalence of pressure ulcers. In: Gefen A (ed). Bioengineering Research of Chronic Wounds (Studies in Mechanobiology, Tissue Engineering and Biomaterials): A Multidisciplinary Study Approach. Berlin, Heidelberg: Springer Verlag, 2009.

6 Effect van schuifspanning op de weefsellagen van het lichaam Bij schuifspanning houdt de wrijfkrachten tussen de huid en de onderlaag de huid op zijn plaats, terwijl dieperliggend weefsel verschuift. De hoeveelheid verplaatsing, dat wil zeggen schuifvervorming, is groter in de nabijheid van het bot dan in de oppervlakkige weefsellagen. met dank aan H Orsted

7 Drukplaatsen

8 Het verdelen van druk Rithalia S, Kenney L. Mattresses and beds: reducing and relieving pressure. Nursing Times Plus 2000; 96 (36 Suppl): National Pressure Ulcer Advisory Panel. Support Surface Standards Initiative. Terms and definitions related to support surfaces. NPUAP, Verkrijgbaar via: org/npuap_s3i_td.pdf. SL.Reger,VK Ranganahan,HL Orstad, T.Ohura,A.Gefen

9 hiel hoofd stuit elleboog heup rug

10 Is het mogelijk om decubitus voorkomen? Nee, de patiënten worden steeds ouder en zieker 50% van de patiënten krijgt decubitus 1% krijgt decubitus

11 Preventie decubitus Pas preventie toe bij alle zorgvragers met een verhoogd risico op decubitus: Risico-inschatting* Voorlichting Beoordeling van de huid* Voeding en vocht Houding en Houdingsverandering Inzet AD-matrassen, kussens, bedden Evaluatie Richtlijn decubitus V&VN 2011

12 Risico patiënten (1) Die moeilijk in een andere houding kunnen worden geplaatst zonder enigszins over het bedlaken of de onderlaag te glijden Die vanuit een houding waarin ze zijn geplaatst in een bed, een stoel of rolstoel wegschuiven of wegglijden bijv. patiënten die niet in staat zijn om of het moeilijk vinden om zelf van houding te veranderen omdat ze verlamd zijn of gevoelsverlies hebben Die te zwak of te instabiel zijn om zichzelf op effectieve wijze een andere houding te kunnen geven zonder zichzelf over het laken of de onderlaag te slepen Die neiging hebben hun hielen over het bed te wrijven als gevolg van onrust bijv. bij dementie

13 Risico patiënten (2) die een vochtige, natte of verweekte huid hebben waarbij de huid een onderlaag of een ander huidoppervlak (huidplooi) raakt bijv. als gevolg van zweet, incontinentie of lekkende wondverbanden met een lagere huidelasticiteit en/of turgor bijv. als gevolg van veroudering of uitdroging met een fragiele huid bijv. als gevolg van gebruik van steroïden of anticoagulantia, littekenweefsel over een genezen drukulcera, ontsteking of oedeem

14 Behandeling decubitus Algemeen Anamnese Voeding en vocht Inzet AD-matrassen/ kussens/ bedden Houding/ houdingsverandering Wondbehandeling Pijn Beoordelen en monitoren wondgenezing A: Decubitus L: Rechter hiel T: 6 weken I: Graad 4 S: ontstaana opname in ziekenhuis na val.

15 Microklimaat De term microklimaat met betrekking tot decubitus verwijst naar: Huidoppervlak of weefseltemperatuur en De luchtvochtigheid of vochtigheid van het huidoppervlak op het raakvlak tussen huid en onderlaag M.Clark,M. Romanelli.Sl.Reger,VK.Ranganathan,J.Black,C.Dealy

16 Temperatuur en het huidoppervlak

17 huidtemperatuur en decubitus? Het verhogen van 1 C lichaamstemperatuur geeft een verhoging van 10% behoefte aan zuurstof en energie van het lichaamsweefsel Hierdoor ontstaat ischemie bij de weefselperfusie Eerder weefsel beschadiging bij druk en schuifkrachten Sterkte van de hoornlaag,stratum corneum Hypothermie (operatie)

18 Huidtemperatuur Wordt beïnvloed door: Hoge omgevingstemperatuur Hoge omgevingsvochtigheid Door de huid - dermale vasodilatatie - zweten

19 Kan de temperatuur van het huidoppervlak de ontwikkeling van een decubituswond verspellen

20 Huidvochtigheid Transpiratie Incontinentie Wond en fisteldrainage Vochtgehalte van de buitenste laag van de huid zelf Jennifer Lopes Incontinentie gerelateerde dermatitis (met dank aan J Black)

21 Hou verhoudt huidvochtigheid zich tot het risico op decubitus Een hogere huidvochtigheid, met name wanneer dit het gevolg is van incontinentie, wordt reeds lange tijd erkend als een belangrijke risicofactor bij de ontwikkeling van decubitus. Er zijn echter slechts beperkte kwantitatieve gegevens beschikbaar over huidvochtigheid of vochtigheid om dit standpunt te ondersteunen.

22 Effecten van extreme droogheid van de huid Oudere huid Droge huid Lage omgevingsvochtigheid

23 Klinische regulering van microklimaat Controle over de onderliggende oorzaak van de uiterste temperatuurswaarde Houding veranderen huidverzorging

24 De rol van ligsystemen Foammatrassen Low-air-loss ligsystemen Air fluidised systeem Skin IQ matras

25 Conclusie Tot op heden duiden de bewijzen erop dat extremen voor wat betreft de huidtemperatuur en/of huidvochtigheid de gevoeligheid van de huid lijkt te verhogen voor de schadelijke effecten van druk, schuifspanning en wrijfkrachten. Daarom duidt dit erop dat het algemene doel van regulering van het microklimaat zou moeten liggen in het vermijden van extremen voor wat betreft temperatuur of huidvochtigheid en in het vergroten van het comfort van de patiënt.

26 Dank u voor uw aandacht Barbara den Boogert