Informatiesessie Isolatie van buitenmuren

Transcriptie

1 Technische cyclus 2014 : Energetisch performante nieuwbouw en renovaties Informatiesessie Isolatie van buitenmuren Programma Brussel, 13 februari u30 13u00 Onthaal met broodjeslunch Inleiding De verschillende isolatiesystemen voor buitenmuren Eisen en EPB regelgeving Regionale premies 13u15 Isolatie langs de binnenzijde en (na )isolatie van spouwmuren Diagnose van bestaande muren Ontwerp Keuze en dimensionering van de techniek en onderdelen 14u15 14u30 Pauze Isolatie van muren langs de buitenzijde Bepleistering op isolatie () Andere systemen 15u30 15u50 16u00 Mogelijke invloeden op de geluidisolatie van het gebouw Vraag en antwoord Slotwoord Georganiseerd op initiatief van de Technologische Dienstverlening Duurzaam Bouwen en Duurzame ontwikkeling in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest, gesubsidieerd door Innoviris. In samenwerking met de cel Energie Leefmileu en het opleidingsplatform Duurzaam Bouwen van de Confederatie Bouw Brussel Hoofdstad

2 12/02/2014 Technologische Dienstverlening Duurzaam Bouwen en Duurzame Ontwikkeling in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest Prioritaire thema s: Energie en gebouwen Renovatie en onderhoud van muren en gevels Akoestisch comfort Toegankelijkheid van gebouwen Duurzaam materiaalgebruik Innovatieve prospectie Technology watch (in samenwerking met SIRRIS) Houtbouw en groendaken Technische cyclus 2014 Energetisch performante nieuwbouw en renovaties Isolatie van buitenmuren Met de steun van de Technologische Dienstverlening Ecobouwen en Duurzame ontwikkeling in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest gesubsidieerd door het Brussels Instituut voor Onderzoek en Innovatie (InnovIRIS) Antoine Tilmans Technische cyclus 2014 «Isolatie van buitenmuren» 13/02/ Page 1 Missie: Rechtstreekse en multidisciplinaire technische ondersteuning Informatie en collectieve vorming Marktverkenning, informatieverspreiding en innovatiestimulering Doelgroep: Alle Brusselse ondernemingen actief in de bouwsector Poincarélaan Brussel In samenwerking met de Confederatie Bouw Brussel Hoofdstad info@bbri.be Gesubsidieerd door het Brussels Hoofdstedelijk Gewest via InnovIRIS +32 (0) (0) Technische cyclus 2014 «Isolatie van buitenmuren» 13/02/ Page 2 Isolatie van buitenmuren Programma Technische cyclus 2014 Energetisch performante nieuwbouw en renovaties Isolatie van buitenmuren Inleiding Technische cyclus 2014 «Isolatie van buitenmuren» 13/02/ Page 3 Technische cyclus 2014 «Isolatie van buitenmuren» 13/02/ Page 4 1

3 12/02/2014 Energieprestatie van gebouwen? De energiebalans in een gebouw Bouwschil : Thermische isolatie Luchtdichtheid Zonnewinsten K n 50 U max BNE Technische installaties: Verwarming Koeling Hernieuwbare energie Ventilatie syst. ER NEB 1. Energiebehoeften verminderen Comfort : Warm tapwater Zonnewinsten Thermische massa Ventilatiedebieten Surch. Omgeving : Klimaat Orientatie Beschaduwing Ventil. Verlichting Hulpfuncties (pompen, ) Globale energieprestatie E p 2. Hoge prestaties systemen Voorrang geven aan hernieuwbare energie Dan fossiele energie gebruiken Technische cyclus 2014 «Isolatie van buitenmuren» 13/02/ Page 5 Technische cyclus 2014 «Isolatie van buitenmuren» 13/02/ Page 6 EPB regelgevingen Geldende eisen en aangekondigde verstrengingen EPB regelgeving Toekomstige eisen in Brussels Eisenniveau EPBD Recast 31/12/2020 Near zero energy building Woningen Besluit van 21 februari 2013 van de Brusselse Hoofdstedelijke Regering: Algemene regel, vanaf 1/1/2015 : E p 45 kwh/m²jaar Primair energieverbruik 45 kwh/m² jaar voor woningen *C kwh/m² jaar voor kantoren en diensten Luchtdichtheid n (vanaf 2018) NEB verwarming 15 kwh/m² jaar met een ventilatiesysteem mat een warmtrewisselaar die een rendement van 80% (woningen) of 70% (kantoren en scholen) heeft Oververhitting eis BNE n kwh/m²jaar n = Passief gebouw!!! Technische cyclus 2014 «Isolatie van buitenmuren» 13/02/ Page 7 Technische cyclus 2014 «Isolatie van buitenmuren» 13/02/ Page 8 2

4 12/02/2014 Thermische verliezen Berekening op het niveau van het gebouw Thermische isolatie Buitenmuren - eisen Thermische verliezen van een gebouw Verliezen vie de wanden (1D) Buitenmuur met een buitengevelisolatiesysteem met pleisterafwerking Oppervlakte, U-waarde, buitenomgeving + verliezen via bouwknopen (2D) of (3D) 2D lengte, lineaire verliezen Ψ e, buitenomgeving 3D aantal, puntverliezen Χ e Brussels 2015 : U = 0.12 W/m²K 30 cm! Voor EPS met λ = 0.04 W/mK Tableau annonçant les évolutions prévues des exigences U max/r min en Région wallonne Technische cyclus 2014 «Isolatie van buitenmuren» 13/02/ Page 9 Technische cyclus 2014 «Isolatie van buitenmuren» 13/02/ Page 10 De EPB-aanvaarde bouwknopen Isolatietechnieken bij renovatie Buitenisolatie Voordelen : Gunstig hygrotermisch gedrag Bestande muur is beschermd Beperkte koudebruggen Thermische massa blijft behouden Groote diktes mogelijk Geen impact op binnenafwerking +3 K punten Technische cyclus 2014 «Isolatie van buitenmuren» 13/02/ Page 11 Geen plaatsverlies langs binnen Nadelen : Wijziging van het uitzicht langs buiten Hoge kost Technische cyclus 2014 «Isolatie van buitenmuren» 13/02/ Page 12 3

5 12/02/2014 Isolatietechnieken bij renovatie Isolatietechnieken bij renovatie Voordelen : De binnen- en buitenafwerking blijven behouden Geen ruimte-inname Groot potentieel Korte uitvoeringstermijn Relatief goedkope techniek Kwaliteitssysteem Nadelen : Isolatiedikte is beperkt Hygrische belasting van de gevel Niet altijd toepasbare Trio architecture Voordelen : Uitzicht langs buiten blijft ongewijzigd Groot potentieel Fasering van de werken Relatief goedkope techniek Nadelen : Hygrische belasting van het metselwerk Binnenvolume vermindert Thermische massa vermindert Koudebruggen Niet altijd toepasbare Technische cyclus 2014 «Isolatie van buitenmuren» 13/02/ Page 13 Technische cyclus 2014 «Isolatie van buitenmuren» 13/02/ Page 14 Inleinding Energiepremies Premies in het Vlaamse gewest Isolatie langs buiten Na-isolatie spouwmuren 2 R : 15 /m² 6 /m² Premies in Brussels energie.wallonie.be Isolatie langs buiten Isolatie langs binnen Na-isolatie spouwmuren Premies in Wallonië Isolatie langs buiten Isolatie langs binnen Na-isolatie spouwmuren 3.5 R : 40 /m² 2.0 R : 20 /m² 1.0 R : 8 /m² 2 R < 3.5 : 30 /m² 3.5 R : 50 /m² 1.5 R : 20 /m² 1.5 R : 10 /m² Technische cyclus 2014 Energetisch performante nieuwbouw en renovaties Isolatie van buitenmuren Isolatie van spouwmuren Technische cyclus 2014 «Isolatie van buitenmuren» 13/02/ Page 15 Technische cyclus 2014 «Isolatie van buitenmuren» 13/02/ Page 16 4

6 12/02/2014 Thermische isolatie van spouwmuren Opbouw van de spouwmuur Thermische isolatie van spouwmuren Keuze van de dragende blok 1 Buitenspouwblad 2 Luchtspouw Xella Ytong Ploegsteert Thermobloc Wienerberger Porotherm R50 3 Thermisch isolatiemateriaal 4 Dragende binnenmuur Topargex Wienerberger Porotherm PR42 5 Bepleistering Cogetherm, France Bron : ArgeXtra, Scandinavie Technische cyclus 2014 «Isolatie van buitenmuren» 13/02/ Page 17 Technische cyclus 2014 «Isolatie van buitenmuren» 13/02/ Page 18 Thermische isolatie van spouwmuren Thermische impact de dragende binnenmuur Thermische isolatie van spouwmuren Impact van de voegen Voegfractie 10cm PUR λ = W/mK Betonblok λ = 1.27 W/mK Baksteen λ = 0.27 W/mK Cellenbetonblok λ = 0.12 W/mK Waarden bij ontstentenis 16% voor binnenmetselwerk 28% voor buitenmetselwerk Warmtegeleidbaarheid van het metselwerk U = 0.23 W/m²K U = 0.22 W/m²K U = 0.21 W/m²K 6% 4% Thermische impact van de dragendemuur is beperkte Maar belangrijke rol in de behandeling van bouwknopen! λ Ui,mat [W/mK] λ Ui metselwerk Toename ten gevolge van voegen 99% 62% 43% 32% 25% 16% 10% Veronderstellingen : voeg van 15mm (λ U,joint = 0.93 W/mK), blok van B29 X H19 12% van voegen In geval van een isolerende blokken kunnen verlijmd metselwerken interessant zijn Globale impact op het isolatieniveau van de muur blijft beperkt : maximum 10% Technische cyclus 2014 «Isolatie van buitenmuren» 13/02/ Page 19 Technische cyclus 2014 «Isolatie van buitenmuren» 13/02/ Page 20 5

7 12/02/2014 Thermische isolatie van spouwmuren Thermische impact van spouwankers Bron : Borgh SA Vb. impact voor een gewone spouwmuur: Spouwankers vormen punctuele koudebruggen door het isolatiemateriaal Meestal : 5 ankers/m² Diameter 4mm Gegalvaniseerde staal U-waarde U-waarde met spouwankers Impact 8% 9% 9% 9% Thermische isolatie van spouwmuren Isolatiedikte Spouwmuur Mur creux Blocs Holle creux blokken de béton van lourds 14cm zwaar beton 14cm Blocs Spouwmuur creux de béton Holle lourds blokken 14cmvan zwaar beton 14cm U max W/m²K MW = = 0.05 EPS = = 0.05 XPS = = PUR = = PF = = CG = = U max W/m²K MW = EPS = XPS = PUR = = PF = CG = Impact van de spouwankers rond 10% Technische cyclus 2014 «Isolatie van buitenmuren» 13/02/ Page 21 Technische cyclus 2014 «Isolatie van buitenmuren» 13/02/ Page 22 Thermische isolatie van spouwmuren De plaatsing van de isolatie Thermische isolatie van spouwmuren De plaatsing van de isolatie Grotere isolatiediktes vereisen een plaatsing in meerdere lagen De isolatie wordt bevestigd met pluggen, idealiter na het optrekken van het dragend metselwerk. Illustration maison massive passive De spouwmembranen kunnen bvb tussen beide isolatielagen worden aangebracht of tegen de isolatie worden bevestigd Bron : Borgh Combifix Technische cyclus 2014 «Isolatie van buitenmuren» 13/02/ Page 23 Technische cyclus 2014 «Isolatie van buitenmuren» 13/02/ Page 24 6

8 12/02/2014 Thermische isolatie van spouwmuren De plaatsing van de isolatie Thermische isolatie van spouwmuren Het belang van bouwknopen Baksteensteenmetselwerk f = 0.66 e = W/mK f = 0.79 e = W/mK Een nazicht van de plaatsing van het isolatiemateriaal door de hoofdaannemer en de opdrachtgever vòòr het optrekken van het buitenspouwblad kan betwisting bij de oplevering (eventueel infraroodonderzoek) voorkomen. Bron : WTCB contact 32 (4/2011) Betonsteenmetselwerk Technische cyclus 2014 «Isolatie van buitenmuren» 13/02/ Page 25 Technische cyclus 2014 «Isolatie van buitenmuren» 13/02/ Page 26 Referenties Technische cyclus 2014 Energetisch performante nieuwbouw en renovaties Isolatie van buitenmuren Na-isolatie van bestande spouwmuren TV 246 Zie en Technische cyclus 2014 «Isolatie van buitenmuren» 13/02/ Page 27 Technische cyclus 2014 «Isolatie van buitenmuren» 13/02/ Page 28 7

9 12/02/2014 Kwaliteitssysteem Beoordeling van de geschiktheid van een spouwmuur Technische cyclus 2014 «Isolatie van buitenmuren» 13/02/ Page 29 Technische cyclus 2014 «Isolatie van buitenmuren» 13/02/ Page 30 Welke spouwmuren komen in aanmerking? Een bestaande spouw moet aan volgende voorwaarden voldoen om in aanmerking te komen voor doeltreffende navulling: De spouw heeft een nominale breedte van minimaal 50 mm. De bestaande metselwerkgevel, en in het geval van bepleisterde gevels ook het pleisterwerk, moet in goede staat verkeren, met goede staat van voegwerk en met een afwerking met een grote dampdoorlatendheid, geen scheurvorming, geen tekenen van regendoorslag, vorstschade of andere vormen van degradatie. Er mag geen sterke belasting van de gevel door slagregen (invloed van wind en blootstelling) of ten gevolge van thermische lengteveranderingen bestaan. Er mag geen extreem vochtig binnenklimaat in het te isoleren gebouw voorkomen (bij binnenklimaatklasse 4, bv. zwembaden, is na-isolatie van spouwmuren af te raden). Vochtbelasting op de gevels In aanmerking te nemen ruwheidscategorie Technische cyclus 2014 «Isolatie van buitenmuren» 13/02/ Page 31 Technische cyclus 2014 «Isolatie van buitenmuren» 13/02/ Page 32 8

10 12/02/2014 Maximale gevelhoogte ifv de ruwheidscategorie Vochtbelasting van de gevels: bescherming Technische cyclus 2014 «Isolatie van buitenmuren» 13/02/ Page 33 Technische cyclus 2014 «Isolatie van buitenmuren» 13/02/ Page 34 Binnenklimaat Na-isoleren van spouwmuren wordt afgeraden voor gebouwen met een binnenklimaatklasse IV Beoordeling van de geschiktheid van een spouwmuur Materiaaleigenschappen van de gevel Technische cyclus 2014 «Isolatie van buitenmuren» 13/02/ Page 35 Technische cyclus 2014 «Isolatie van buitenmuren» 13/02/ Page 36 9

11 12/02/2014 Materiaaleigenschappen van de gevel Na-isoleren van spouwmuren wordt afgeraden in het geval van metselstenen met een open structuur of open voegen tussen de metselstenen Materiaaleigenschappen van de gevel: gevelsteen Technische fiche? Vorstschade zichtbaar (waar, beeld van de schade ) In het geval van vorstschade of zichtbare afschilfering kan men de spouwmuur na-isoleren wanneer de gevel van een bescherming voorzien wordt (vb. bebording,, ) eventueel in combinatie met een buitenisolatie Technische cyclus 2014 «Isolatie van buitenmuren» 13/02/ Page 37 Technische cyclus 2014 «Isolatie van buitenmuren» 13/02/ Page 38 Materiaaleigenschappen van de gevel: stel- en voegmortel Materiaaleigenschappen van de gevel: afwerking Indien de stelmortel vorstgevoelig is dient men een regendichte gevelbekleding te voorzien (bebording,, ) In het geval de voegmortel vorstgevoelig is, volstaat het om het metselwerk ter hervoegen met een vorstbestendige mortel In het geval van dampremmende gevelafwerkingen (vb. geëmailleerde baksteen) is na-isolatie van de spouwmuur niet aangewezen Technische cyclus 2014 «Isolatie van buitenmuren» 13/02/ Page 39 Technische cyclus 2014 «Isolatie van buitenmuren» 13/02/ Page 40 10

12 12/02/2014 Materiaaleigenschappen van de gevel: afwerking Wanneer de gevel van een dampdichte verf voorzien is, kan na-isolatie slechts overwogen worden wanneer het metselwerk zeer vorstbestendig is Materiaaleigenschappen van de gevel Toestand van de luchtspouw Het gebruik van dampopen verven ( d < 0,05 m) levert normaalgesproken geen problemen op. Technische cyclus 2014 «Isolatie van buitenmuren» 13/02/ Page 41 Technische cyclus 2014 «Isolatie van buitenmuren» 13/02/ Page 42 Materiaaleigenschappen van de gevel Beoordeling van de geschiktheid van een spouwmuur Spouwankers Detaillering / schade Technische cyclus 2014 «Isolatie van buitenmuren» 13/02/ Page 43 Technische cyclus 2014 «Isolatie van buitenmuren» 13/02/ Page 44 11

13 12/02/2014 Detaillering / schade Spouwdrainering Detaillering / schade Scheuren Technische cyclus 2014 «Isolatie van buitenmuren» 13/02/ Page 45 Technische cyclus 2014 «Isolatie van buitenmuren» 13/02/ Page 46 Luchtdichtheid Luchtdichtheid Om infiltraties te vermijden, dient het binnenspouwblad van een luchtdichte afwerking (vb. Bepleistering, cementering, ) te zijn voorzien. Technische cyclus 2014 «Isolatie van buitenmuren» 13/02/ Page 47 Technische cyclus 2014 «Isolatie van buitenmuren» 13/02/ Page 48 12

14 12/02/2014 Luchtdichtheid Isolatieproducten Kunststofschuim Technische cyclus 2014 «Isolatie van buitenmuren» 13/02/ Page 49 Polyurethaan Ureumformaldehyde Granulaten EPS Perliet Silicaatschuimkorrels Vezels Rotswol Glaswol Technische cyclus 2014 «Isolatie van buitenmuren» 13/02/ Page 50 Voorbereidende werken Doorboringen van de spouw (vb. ventilatie- en afvoerkanalen) afdichten aan de omtrek Vermijden dat isolatiemateriaal via de doorvoeren kan ontsnappen Voorkomen dat de doorvoeropening door het isolatiemateriaal verstopt raakt Voorbereidende werken Spouwafsluitingen Niet de bedoeling om aangrenzende spouwen mee te isoleren Gebruik maken van: spouwafdichting (vb. kettingborstels) verticaal boven elkaar geplaatst vulopeningen injecteren (bij gebruik van isolatieschuim) Technische cyclus 2014 «Isolatie van buitenmuren» 13/02/ Page 51 Technische cyclus 2014 «Isolatie van buitenmuren» 13/02/ Page 52 13

15 12/02/2014 Voorbereidende werken Verbetering van het isolatieniveau Spouwdikte meestal tussen 50 en 70mm Warmtegeleidbaarheid van isolatiematerialen : W/mK Warmtedoorgangscoëfficiënt kan met een factor 2 tot 3 afnemen Technische cyclus 2014 «Isolatie van buitenmuren» 13/02/ Page 53 Technische cyclus 2014 «Isolatie van buitenmuren» 13/02/ Page 54 Controle Mogelijke opmerkingen na de uitvoering Tragere droging van het gevelmetselwerk Geringe kleur- en aspectverschillen in de voegmortel. Ook ten gevolge van een verschillende veroudering kunnen de opgevulde boorgaten soms meer zichtbaar zijn. Elke latere afwerking rechtstreeks op het gevelmetselwerk (bepleistering, verf, ) moet voldoende dampopen zijn. Technische cyclus 2014 «Isolatie van buitenmuren» 13/02/ Page 55 Technische cyclus 2014 «Isolatie van buitenmuren» 13/02/ Page 56 14

16 12/02/2014 Referenties Technische cyclus 2014 Energetisch performante nieuwbouw en renovaties Isolatie van buitenmuren Zie en energie.wallonie.be Technische cyclus 2014 «Isolatie van buitenmuren» 13/02/ Page 57 Technische cyclus 2014 «Isolatie van buitenmuren» 13/02/ Page 58 Aandachtspunten Impact van de binnenisolatie Beperkte droging Energiebesparing MAAR Verlaging gemiddelde metselwerktemperatuur Bestaande gevel Toename amplitude temperatuurvariaties Vochtbelasting (beperkte droging) Risico op inwendige condensatie Geïsoleerde gevel Koudebruggen Technische cyclus 2014 «Isolatie van buitenmuren» 13/02/ Page 59 Regenabsorptie tijdens regenbui Gereduceerde droging Krus, M., Sedlbauer, K., Künzel, H.M., (2005), Innendämmng aus Bauphysikalischer Sicht, Fachtagung Innendämmung, Münster, 21. April Technische cyclus 2014 «Isolatie van buitenmuren» 13/02/ Page 60 15

17 12/02/2014 Risicos Diagnostiek : zichtbare schade Vorstschade Scheurvorming Vochtproblemen (schimmels, rot, ) Vorstschade van installaties (waterleidingen, ) Koudebruggen Voorafgaande diagnose nodig! Technische cyclus 2014 «Isolatie van buitenmuren» 13/02/ Page 61 Technische cyclus 2014 «Isolatie van buitenmuren» 13/02/ Page 62 Diagnostiek : Blootstelling aan vocht en vorst Regenbelasting van de gevels NW SE : Geringe regenbelasting Technische cyclus 2014 «Isolatie van buitenmuren» 13/02/ Page 63 Technische cyclus 2014 «Isolatie van buitenmuren» 13/02/ Page 64 16

18 12/02/2014 Regenbelasting van de gevels : voorbeeld Diagnostiek : blootstelling aan vocht en vorst Orientatie SSW matige tot hoge regenbelasting Verdiepings : andehalve baksteen (29cm) Gelijkvloer : 2 bakstenen (39cm) Dorpel, daklijst, plint bijkomende bescherming Trio architecture Technische cyclus 2014 «Isolatie van buitenmuren» 13/02/ Page 65 Technische cyclus 2014 «Isolatie van buitenmuren» 13/02/ Page 66 Diagnostiek : blootstelling aan vocht en vorst Diagnostiek : materiaaleigenschappen Trio architecture Technische cyclus 2014 «Isolatie van buitenmuren» 13/02/ Page 67 Technische cyclus 2014 «Isolatie van buitenmuren» 13/02/ Page 68 17

19 12/02/2014 Diagnostiek : materiaaleigenschappen Diagnostiek : materiaaleigenschappen Technische cyclus 2014 «Isolatie van buitenmuren» 13/02/ Page 69 Technische cyclus 2014 «Isolatie van buitenmuren» 13/02/ Page 70 Diagnostiek : binnenklimaat Klasse 3 Gelijmde systemen 1. Bestaande gevel 2. Kleefmiddel 3. Isolatie 4. Dampscherm 5. Binnenafwerking Klasse 1 Klasse 4 Aandachtspunten Vlakheid Ondergrond voldoende draagkrachtig, vrij van verontreinigingen, behang, loszittende delen Vochtbestendig ondegrond geen gips of kalkgebonden bepleistering of behangpapier Klasse 2 Technische cyclus 2014 «Isolatie van buitenmuren» 13/02/ Page 71 Technische cyclus 2014 «Isolatie van buitenmuren» 13/02/ Page 72 18

20 12/02/2014 Gelijmde systemen : plaatsing van panellen Volvlakkige verkleving Plaatsing met noppen Gelijmde systemen : voorbeeld Goede vlakheid van de ondergrond is nodig Minder kans op luchtrotatie indien correct toegepast Kan vlakheidsafwijkingen in de bestaande muur opvangen doorlopende verlijming te voorzien aan de rand van de platen om lucht circulatie te vermijden Trio architecture Technische cyclus 2014 «Isolatie van buitenmuren» 13/02/ Page 73 Technische cyclus 2014 «Isolatie van buitenmuren» 13/02/ Page 74 Gelijmde systemen : geïntegreerde prefabsystemen 1. Binnenafwerking (+dampscherm) 2. Isolatie (EPS, PUR, XPS, minerale wol, ) 3 & 4. Kleefmiddel Geïntegreerde prefabsystemen Beschikbaar voor volledige verdiepingshoogte Aandacht voor bouwdetails (aansluiting met vensters, enz.) Voorzetwand bevestigd op bestaande muur Aandachtspunten Vlakheid Geen luchtspouwen achter de isolatie Indien houtskelet, verduurzamingsbehandeling is nodig Dampopen isolatie dampscherm nodig Indien er technische uitrustingen voorzien moeten worden in de wand, dient men deze laatste te voorzien van een technische ruimte Technische cyclus 2014 «Isolatie van buitenmuren» 13/02/ Page 75 Technische cyclus 2014 «Isolatie van buitenmuren» 13/02/ Page 76 19

21 12/02/2014 Voorzetwand bevestigd op bestaande muur : voorbeeld Systemen met onafhankelijk voorzetwand Voordeel : Interessant voor metselwerk dat grote vlakheids of verticaliteitsgebreken vertoont Aandachtspunt: Geen luchtspouwen tussen het isolatiemateriaal en de bestaande muur Isoproc cvba Isoproc cvba Technische cyclus 2014 «Isolatie van buitenmuren» 13/02/ Page 77 Technische cyclus 2014 «Isolatie van buitenmuren» 13/02/ Page 78 Systemen met onafhankelijk voorzetwand Dampscherm Doel van het dampscherm Dampdiffusie in de muuropbouw beperken en inwendige condensatie vermijden Convectieve luchtstromingen rond isolatie uitsluiten Niet steeds noodzakelijk: afhankelijk van het type isolatie, de isolatiedikte, bestaande muuropbouw, afwerking, Gekarakteriseerd door de waterdampdiffusieweerstand µ d [m] Laat toe een luchtdichtheid te bekomen Technische cyclus 2014 «Isolatie van buitenmuren» 13/02/ Page 79 Technische cyclus 2014 «Isolatie van buitenmuren» 13/02/ Page 80 20

22 12/02/2014 Dampscherm : dimensioneringsmethode Isolatiematerialen Vereenvoudigde methode toepasbaar indien: Gevel geschikt om te isoleren EPS XPS Cellen glas PUR Minerale wol Cellulose Hout vezel Thermische weerstand van de aanvullende isolatie beperkt tot 2,5 m²k/w Binnenklimaatklasse 1 of 2 Voorbeeld: Een volle gevelmuur met een dikte van 29 cm die langs de buitenzijde voorzien werd van een cementbepleistering en die langs de binnenzijde geïsoleerd werd met EPS platen. De bestaande binnenafwerking werd verwijderd. Het isolatiemateriaal heeft de volgende eigenschappen: Dikte (d): 6 cm Lambda waarde (λ): 0,04 W/mK > warmteweerstand R (=d/ λ) = 1,5 m²k/w Waterdampdiffusieweerstandsfactor (µ): 60 > Waterdampdiffusieweerstand (µ d ) = 3,6 m Minimaal te voorziene dampdiffusieweerstand voor het systeem = 1,7 m > Dampscherm niet noodzakelijk Technische cyclus 2014 «Isolatie van buitenmuren» 13/02/ Page 81 Technische cyclus 2014 «Isolatie van buitenmuren» 13/02/ Page 82 Isolatiedikte Isolation par l'intérieur R min m²k/w MW = = 0.05 WF = = CG = = EPS = = 0.05 XPS = = PUR = = PF = = Bedankt voor uw aandacht! Vragen? Technische cyclus 2014 «Isolatie van buitenmuren» 13/02/ Page 83 Technische cyclus 2014 «Isolatie van buitenmuren» 13/02/ Page 84 21

23 Buitenisolatie van muren 13/02/ Informatiesessie: Isolatie van buitenmuren 13 februari 2013 Inhoud Isolatie van muren langs de buitenzijde Isolatie van muren langs de buitenzijde Inleiding Bepleistering op isolatie () Andere systemen Nuttige links Inge Dirkx, projectleider, Labo Ruwbouw en Afwerkingsmaterialen Buitenisolatie van muren 13/02/ Inleiding Om de energetische prestaties van gevels te verbeteren komen zowel binnen-, buiten- als spouwisolatie in aanmerking. Buitenisolatie biedt bouwfysisch de meeste voordelen, ondermeer doordat Grotere isolatiediktes mogelijk zijn, Koudebruggen gemakkelijk kunnen worden weggewerkt en De thermische inertie van de structuur optimaal wordt benut. Inleiding In sommige gevallen is een combinatie van isolatietechnieken aangewezen: Buitenisolatie van spouwmuren: navullen van de bestaande spouw om convectiestromingen tegen te gaan Wanneer buitenisolatie geen optie is: spouwisolatie combineren met binnenisolatie om de binnenoppervlaktetemperatuur van de afwerking ter hoogte van koudebruggen te verhogen Buitenisolatie van muren 13/02/ Buitenisolatie van muren 13/02/2014-4

24 Buitenisolatie van muren 13/02/ Verticale buitengevel Thermische isolatie langs buiten, vetures, vêtages, houten bebording, cladding uit natuursteen Spouwmuur Thermische isolatie verdeeld - Isolerend metselwerk - Geïsoleerde skeletbouw Thermische isolatie langs binnen Afwerking + binnenisolatie Nieuw X Bestaande (onder voorwaarden) Niet van toepassing (onder voorwaarden) Buitenisolatie van muren 13/02/ Inleiding Functionele eisen: regendichtheid Keuze van buitenisolatietechniek op basis van Functionele eisen: Regendichtheid; Vorstbestendig; Thermische vervormingen; Schokweerstand; Onderhoud; Esthetische eisen: Uitzicht; Vervuiling; Veroudering; Buitenisolatiesystemen moeten verder worden afgewerkt met een regenwerende bekleding: Houten bebording Natuursteen gevelbekleding Leien Gevelbekleding zonder luchtspouw Gevelbekleding met luchtspouw (2 3 cm) achter de bekleding belang van de relatieve dichtheid van de enige barrière tegen de weersomstandigheden (gelijmde bekleding) hygrothermisch gedrag! luchtspouw (2 3 cm) achter de bekleding rela eve dichtheid: dubbele barrière (de luchtspouw vormt een capillaire onderbreking en kan een decompressiekamer vormen) Buitenisolatie van muren 13/02/ Buitenisolatie van muren 13/02/2014-8

25 Buitenisolatie van muren 13/02/ Inhoud Isolatie van muren langs de buitenzijde Het systeem Inleiding Bepleistering op isolatie () Het systeem Referentiedocumenten Uitvoeringsprincipes Aandachtspunten Detaillering Onderhoud Case study Besluit Andere systemen Nuttige links = External Thermal Insulation Composite System with rendering Buitenbepleistering op isolatie Gesloten systeem Buitenisolatie van muren 13/02/ Het systeem Referentiedocumenten in België Geen capillariteitsonderbreking noch ventilatie achter de bekleding Bepleistering is bescherming met lage capillariteit Gering buffereffect: snelle afwatering op de gevel BUtgb Informatieblad 2003/2 (STS buitenisolatie in opmaak) Technische Voorlichting 209 (nieuwe TV in opmaak) WTCB- Infofiches N 37 : Film N 47: Checklist Water trachten uit gevelvlak af te leiden Detaillering van belang!! Buitenisolatie van muren 13/02/ Buitenisolatie van muren 13/02/

26 Buitenisolatie van muren 13/02/ Uitvoeringsprincipes Bepleistering op isolatie Uitvoeringsprincipes Plaatsing van de isolatie Verlijming en/of mechanische bevestiging Verlijming 3 methodes Kambedmethode Noppenmethode Strokenmethode. Aandachtspunten: Randen volledig verlijmen (vervorming) Verlijming minimaal 40 % Geen kleefmortel tussen de voegen Buitenisolatie van muren 13/02/ Uitvoeringsprincipes Mechanische bevestiging: met behulp van pluggen met schotel Alternatieve methode: bevestiging met PVC profielen Buitenisolatie van muren 13/02/ Principes de mise en oeuvre Mechanische bevestiging: met behulp van pluggen met schotel - Pluggen volgens ETAG 014 (ETA) - Afstand tussen de bevestigingspluggen en de rand van de plaat = ~ 100 mm - Minstens 35 mm verankerd in de draagkrachtige ondergrond. De tussenliggende lagen zoals een bepleistering, raaplagen etc. Worden niet als draagkrachtig beschouwd. - Techniek afhankelijk van de windbelasting! plaatsing verzonken plaatsing in het vlak plaatsing bovenop de wapening Categorie van Beoogde ondergrond voor het gebruik kunststoffen ankers A Beton met normale dichtheid Metselwerk uit volle elementen ( solid B masonry ) Metselwerk uit geperforeerde elementen C of uit elementen met holtes D Beton met lichte granulaten (2) E Cellenbeton (2) - (1) (platen uit) hout (1) : niet beoogd door ETAG014 (2) : ook als metselelementen Tabel : classificatie van kunststoffen ankers in functie van het beoogde gebruik (type ondergrond), volgens ETAG014. Buitenisolatie van muren 13/02/

27 Buitenisolatie van muren 13/02/ Uitvoeringsprincipes Plaatsing van de isolatie Aandachtspunten Vlak Verspringende voegen (scheurvorming) Vertanding ter hoogte van hoeken Uitvoeringsprincipes Aaneensluitende plaatsing van de isolatieplaten Zoniet vullen met PUR-schuim (richtlijnen fabrikant) Zonodig oneffenheden wegschuren indien materiaal schuurbaar is Buitenisolatie van muren 13/02/ Uitvoeringsprincipes Ter hoogte van openingen: isolatie uit één geheel Voegen mogen niet samenvallen met aansluitingsvoegen tussen verschillende materialen Uitvoeringsprincipes Aanbrengen van de bepleistering: Plaatsing van de toebehoren en verstevigingswapeningen Op maat zagen van de toebehoren Aanmaken van het kleefmiddel (grondpleister) en verlijmen van de toebehoren en verstevigingswapeningen Aanbrengen van het 'gewapende' grondpleister Aanmaken en verwerken van de producten Aanbrengen van het afwerkpleister Eventueel afschuren/bevochtigen van het verharde grondpleister Aanbrengen van een eventuele grondlaag Aanmaken en verwerken van het afwerkpleister... inachtnemen van de voorgeschreven wachttijden! Buitenisolatie van muren 13/02/ Buitenisolatie van muren 13/02/

28 Buitenisolatie van muren 13/02/ Bepleistering op isolatie Aandachtspunten Omvang van de werken De werken omvatten doorgaans: Plaatsen en het gebruik van de nodige steigers Bescherming van het schrijnwerk en beglazing tijdens het aanbrengen van het pleister Ontstoffen van de ondergrond Aanbrengen van een primer, indien nodig voor de combinatie ondergrond-systeem Levering en plaatsing van de toebehoren, isolatie en de verschillende pleisterlagen Voorzien van een bescherming tegen ongunstige weersomstandigheden tijdens de uitvoering Reinigen en het verwijderen van afval na de uitvoering De volgende elementen zijn normaal niet inbegrepen in de werken (tenzij anders vermeld in de contractuele bepalingen): - zandstraling, opruwen van de ondergrond - het verwerken van grote oneffenheden van de ondergrond - het verwijderen of neutraliseren van ontkistingsproducten - het aanbrengen van een raaplaag om de oppervlakken buiten de tolerantie te verbeteren - de bescherming tegen corrosie van bestaande metalen delen - het demonteren en opnieuw monteren van afvoergoten, leidingen enz. Voor het aanvatten van de werken, dient de opdrachtgever alle nuttige aanwijzingen te verstrekken betreffende de na te leven niveaus, de te behandelen oppervlakken, de afwerkingsdetails bij de aansluitingen met de andere bouwelementen, 22 Buitenisolatie van muren 13/02/ Coördinatie met de andere vakgebieden Alvorens over te gaan tot isolatiewerken: alle binnenwerken uitvoeren die vocht met zich meebrengen in verband met de vloeren en de muren, onder voorbehoud van andersluidende bepalingen. de raamkaders moeten geplaatst zijn, de doorboringen in de gevel uitgevoerd, etc met aandacht voor de water- en winddichtheid, door middel van duurzame en stabiele materialen. Het schrijnwerk moet reeds voldoende zijn behandeld en/of beschermd. alle elementen zoals bv. roosters, regenwaterafvoer, kabelleidingen, dakranden, raamdorpels moeten geplaatst zijn overeenkomstig het plan en moeten beschermd zijn de nodige maatregelen nemen om vochtopstijging te voorkomen ervoor zorgen dat tijdens de ruwbouwwerken insijpeling van regenwater in de muren voorkomen wordt. Daartoe dienen de afvoerleidingen voor regenwater zo snel mogelijk te worden aangelegd. De aansluitingen van tegen de ramen, deuromlijstingen,... moeten binnen de normale diktegrenzen kunnen worden uitgevoerd. De details van plinten, omtrek van de ramen, randen, moeten in overeenstemming zijn met de richtlijnen en rekening houden met de dikte van de isolatie en het pleister Aandachtspunten : Opvatting Keuze van het systeem Schokbestendigheid Belangrijk criterium op de benedenverdieping Gebruikscategorie (opgenomen in ETA en ATG) Indien mechanische schade: zo snel mogelijk te herstellen! 23 Buitenisolatie van muren 13/02/ Buitenisolatie van muren 13/02/

29 Buitenisolatie van muren 13/02/ Aandachtspunten : Opvatting Toleranties voor Uit WTCB Contact 2012/4 Indien niets vermeld, wordt afwerkingsgraad normaal toegepast. Afwerkingsgraad speciaal enkel op aanvraag én enkel geldig indien een voorafgaandelijk verslag is opgesteld dat aangeeft dat de ondergrond de toleranties respecteert en dat de constructieve voorzieningen afgestemd zijn op de techniek van. Buitenisolatie van muren 13/02/ Aandachtspunten: Ondergrond Ondergrond Geen abnormale bevochtiging vertonen Eventuele vochtproblemen eerst oplossen Stabiel, zuiver en samenhangend geen verfresten, mos, schadelijke zouten, etc Maximaal toegelaten afwijkingen respecteren Grote oneffenheden wegwerken bvb door raaplaag Deze extra werken horen niet tot het normale takenpakket van de -aannemer Bij twijfel: trekproeven (lijm, ankers) Buitenschrijnwerk, dorpels, dakafdekking, waterafvoeren,... moeten geplaatst zijn Buitenisolatie van muren 13/02/ Buitenisolatie van muren 13/02/

30 Buitenisolatie van muren 13/02/ Detaillering muurvoet Detaillering muurvoet start minimaal 30 cm boven het maaiveld of het niveau van de buitenverharding Schokken, spatwater, capillariteit Sokkelprofiel met goed werkende druiplijst Muurvoet : specifieke oplossingen Bijvoorbeeld: +/- 2 cm 30 cm Aangepaste isolatie (waterbestendig) Bij voorkeur plint als afwerking 30 cm +/- 2cm terugliggend ten opzichte van Enkele gunstige oplossingen Thermische onderbreking van sokkelprofiel (Alu PVC) Wapeningsweefsel ter hoogte van sokkelprofiel: erop geklikt (Alu), eraan gelast (PVC), specifieke oplossingen Drainagezone met kiezels Buitenisolatie van muren 13/02/ Detaillering muurvoet Detaillering muurvoet Risico op (vocht)schade bij niet naleven van de principedetails met mogelijk degradatie van Buitenisolatie van muren 13/02/ Buitenisolatie van muren 13/02/

31 Buitenisolatie van muren 13/02/ Detaillering aansluiting met ramen en deuren Dorpel voorzien van zijdelingse opstanden Druiplijst van de dorpel minstens 30 mm uit het gevelvlak Water zo goed mogelijk uit gevelvlak afleiden Detaillering aansluiting met ramen en deuren Tussen schrijnwerk en isolatie: gecomprimeerde zwelband Tussen pleister en schrijnwerk: Ofwel een stopprofiel en een elastische geschikte kitvoeg Ofwel enkel een kitvoeg (belang van onderhoud) Buitenisolatie van muren 13/02/ Detaillering aansluiting met ramen en deuren Positie van ramen Detaillering aansluiting met ramen en deuren Positie van ramen Voorkeur: terugliggend tov buitenvlak van Gelijkliggend met buitenvlak is mogelijk, maar risicovol (scheurvorming, waterinfiltratie, koudebrug) Aandachtspunten: conformiteit met EPB-knopen, luchtdichtheid, waterdichtheid, akoestiek,... Buitenisolatie van muren 13/02/ Buitenisolatie van muren 13/02/

32 Buitenisolatie van muren 13/02/ Detaillering aansluiting met ramen en deuren Detaillering aansluiting met ramen en deuren Potentiële risico: waterinfiltratie, loskomen en blaasvorming Onderhoud kitvoegen van belang (zie ook Onderhoudsgids voor duurzame gebouwen ) Buitenisolatie van muren 13/02/ Aansluiting met dakranden van platte daken Druiplijst minstens 30 mm uit gevelvlak Dakrandprofiel Voldoende oversteek Goede werking Aansluiting met dakranden van platte daken Potentieel risico: preferentiële vervuiling 5 cm 3 cm Verwering van voegmortel ( speciale hulpstukjes ter beschikking) Buitenisolatie van muren 13/02/ Buitenisolatie van muren 13/02/

33 Buitenisolatie van muren 13/02/ Aansluiting met dakranden van platte daken Aansluiting met dakranden van hellende daken Buitenisolatie van muren 13/02/ Aansluiting met doorboringen Bepleistering op isolatie Onderhoud Opm: Het bevestigen van elementen die grote belastingen moeten opnemen of die instaan voor de veiligheid tegen vallen (bvb leuning van balkon) moet voldoende diep in de ondergrond gebeuren. Alle doorboringen van het pleister zullen voorzien worden van een geschikte soepele voeg. Buitenisolatie van muren 13/02/ Buitenisolatie van muren 13/02/

34 Buitenisolatie van muren 13/02/ Onderhoud Regelmatig onderhoud, nodig zowel om technische als om esthetische redenen. De frequentie van het onderhoud is afhankelijk van: het systeem het goede ontwerp van de details de goede uitvoering van de constructiedetails de omgeving van het bouwwerk zijn blootstelling aan vocht Na de verwerking van moet de bouwheer waken over het onderhoud. Onderhoud WTCB Infofiche 47 Buitenisolatie van muren 13/02/ Case-study : renovatie Case-study Buitenisolatie van muren 13/02/ Buitenisolatie van muren 13/02/

35 Buitenisolatie van muren 13/02/ Case-study Case-study Buitenisolatie van muren 13/02/ Case-study Case-study Buitenisolatie van muren 13/02/ Buitenisolatie van muren 13/02/

36 Buitenisolatie van muren 13/02/ Case-study - Bepleistering op isolatie Besluit Gebruik van goedgekeurde systemen (ATG) Belang van opvatting, ontwerp, oplevering van ondergrond (Ontwerper/architect) Correcte uitvoering, aandacht voor detailleringen (Aannemer) Geschikt onderhoud na de uitvoering (Opdrachtgever) Buitenisolatie van muren 13/02/ Inhoud Isolatie van muren langs de buitenzijde Inleiding Bepleistering op isolatie () Andere systemen Harde bekledingen op isolatie Houten gevelbebordingen Nuttige links Harde op de isolatie verlijmde bekledingen Drie systemen: 1. Prefabsystemen 2. Directe verlijmingstechniek op aangepaste isolatie 3. Verlijming op gewapende grondlaag van (maw. het afwerkpleister wordt vervangen door een harde bekleding) Buitenisolatie van muren 13/02/ Buitenisolatie van muren 13/02/

37 Buitenisolatie van muren 13/02/ Harde bekledingen in situ verlijmd op isolatie Opbouw Gevels met harde bekledingen verlijmd op isolatie Isolatie Eventueel afdichtingslaag (oa. gewapende grondlaag) Geschikte lijm Harde bekleding: Baksteenstrips Natuursteen Keramische tegels Eventueel voegmortel Buitenisolatie van muren 13/02/ Houten gevelbekledingen Technische Voorlichting 243 Inhoud: Type van de gevelbekledingen en materiaalkeuze Eisen voor gevelbekledingen Bescherming tegen vocht Werking van de opbouw Houtbescherming Uitvoering Detaillering Oplevering Pathologie/Gebreken Houten gevelbekledingen Uitvoering Regendichtheid volgens tweetrapsdichting. Luchtscherm voldoende luchtdicht om te voorkomen dat waterdruppels worden doorgeblazen naar de achterliggende isolatie en muur! Buitenisolatie van muren 13/02/ Buitenisolatie van muren 13/02/

38 Buitenisolatie van muren 13/02/ Houten gevelbekledingen Uitvoering Houten gevelbekledingen Uitvoering Opbouw van de bebording principe van de tweetrapsdichting Luchtspouw Voor horizontale en verticale bekleding: minimum 15 mm + + Binnen: onderdruk Buiten: overdruk A B Buitenisolatie van muren 13/02/ Houten gevelbekledingen Uitvoering Luchtspouw Binnendringen van insecten, vogels of kleine knaagdieren vermijden: gebruik rooster aanbevolen Houten gevelbekleding Afwerking en onderhoud Men kan het hout voorzien van een afwerkingsbehandeling (beits, olie of verf), of op natuurlijke wijze laten vergrijzen. Geen afwerking voorzien kan leiden tot niet homogene verkleuring van de gevel. Buitenisolatie van muren 13/02/ Buitenisolatie van muren 13/02/

39 Buitenisolatie van muren 13/02/ Andere gevelbekledingsmaterialen Nuttige links WTCB-Contact en Infofiches Buitenisolatie van muren 13/02/ Bedankt voor jullie aandacht Buitenisolatie van muren 13/02/

40 11/02/2014 Isolatie van buitenmuren Mogelijke invloeden op de geluidisolatie van gebouwen Lieven DE GEETERE, dr. ir. Adjunct-afdelingshoofd Afdeling akoestiek Inhoud Gevelgeluidisolatie Isoleren langs buiten Na-isoleren van de spouw Isoleren langs binnen Met de steun van de Technologische Dienstverlening Ecobouwen en Duurzame ontwikkeling in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest gesubsidieerd door het Brussels Instituut voor Onderzoek en Innovatie (InnovIRIS) Isolatie van buitenmuren Invloeden op de geluidisolatie 13/02/2014 Pagina 1 Isolatie van buitenmuren Invloeden op de geluidisolatie 13/02/2014 Pagina 2 Gevelgeluidisolatie Van in-situ eis (gevelvlak) naar labo eis (element) lawaaibelasting D Atr : in-situ geluidisolatie van een gevelvlak volume van de te beschermen ruimte oppervlakte van het gevelvlak R Atr : samengestelde geluidisolatie van het gevelvlak voorspellingsmodellen (EN ) default-eisen (NSN S ) Gevelgeluidisolatie Labo-karakterisatie van gevelelementen geluidverzwakkingsindex R Atr = R w + C tr R w (C;C tr ) = 39 (-4;-10) db R Atr = R w + C tr = 29 db stadsverkeer grote elementen : R Atr geluidisolatie in labo kleine elementen : D neatr = invallende geluidintensiteit [db(a)] - doorgelaten geluidintensiteit [db(a)] Isolatie van buitenmuren Invloeden op de geluidisolatie 13/02/2014 Pagina 3 Isolatie van buitenmuren Invloeden op de geluidisolatie 13/02/2014 Pagina 4 1

41 11/02/2014 Gevelgeluidisolatie Veelal bepaald door beglaasde delen / ventilatie Massief enkelvoudig Massief spouwmuur Gevelgeluidisolatie Veelal bepaald door beglaasde delen / ventilatie NPR 5272 EN R Atr [db] 30 R Atr [db] 30 Courante elementen Oppervlaktemassa [kg/m²] Oppervlaktemassa [kg/m²] Isolatie van buitenmuren Invloeden op de geluidisolatie 13/02/2014 Pagina 5 Isolatie van buitenmuren Invloeden op de geluidisolatie 13/02/2014 Pagina 6 Isoleren langs buiten Akoestische karakterisatie: R Atr Isoleren langs buiten Principe van de voorzetwand Direct R Atr = R w + C tr R Atr = R w + C tr ) Geluidsverzwakkingsindex R [db] meer soepele tussenlaag zwaardere binnenafwerking R Atr > 0 db stijvere tussenlaag lichtere binnenafwerking R Atr < 0 db 10 db f f f Frequentie [Hz] r r r Isolatie van buitenmuren Invloeden op de geluidisolatie 13/02/2014 Pagina 7 Isolatie van buitenmuren Invloeden op de geluidisolatie 13/02/2014 Pagina 8 2

42 11/02/2014 Isoleren langs buiten Meetresultaten: Isoleren langs buiten Aandachtspunten: vensteraansluitingen Basiswand: 380 mm snelbouw, 1 zijdig bepleisterd isolatiemateriaal J. Nurzinsky (BRI Poland), The effect of additional thermal lining on the acoustic performance of a wall, Acoustics 08, Paris, 2008 Isolatie van buitenmuren Invloeden op de geluidisolatie 13/02/2014 Pagina 9 Isolatie van buitenmuren Invloeden op de geluidisolatie 13/02/2014 Pagina 10 Na-isoleren van de spouw Ingeblazen minerale wolvezels R Atr 52 db 62 db Isolatie langs binnen Akoestische karakterisatie: R Atr / R w & R A Sound reduction index R [db] Frequency band [Hz] Gesimuleerde waarden (Insul v6.3) 46 db 48 db Direct directe gevelisolatie R Atr = R w + C tr R Atr = R w + C tr ) Direct f d f D F F indirecte luchtgeluidisolatie tussen appartementen R w R A = R w + C R w R A = R w + C) Isolatie van buitenmuren Invloeden op de geluidisolatie 13/02/2014 Pagina 11 Isolatie van buitenmuren Invloeden op de geluidisolatie 13/02/2014 Pagina 12 3

43 11/02/2014 Isolatie langs binnen Invloed op gevelisolatie: R Atr analoog aan buitenisolatie Invloed op flankerende geluidisolatie: R A R Basiswand: 160 mm beton Isolatie langs binnen Conclusies Normaal gezien verwaarloosbare akoestische impact in massiefbouw indien vensters aanwezig Verbetering bij thermo akoestische voorzetwand MW, E EPS, cellulosevlokken, houtvezelvlokken, PU vlokkenschuimen, binnenafwerking op onafhankelijke draagstructuur (of trillingsontkoppeld) Veelal verzwakking bij thermische voorzetwand gekleefd systeem op basis van stijve schuimen (PU, EPS, XPS, ) of harde isolatiematerialen (houtwolcement, cellenglas, minerale isolatieplaten, ). gekleefd systeem op basis van soepele tussenlagen < 50 mm dik f CSTB Guide Concilier efficacité énergétique et acoustique dans le bâtiment, Isolatie van buitenmuren Invloeden op de geluidisolatie 13/02/2014 Pagina 13 Isolatie van buitenmuren Invloeden op de geluidisolatie 13/02/2014 Pagina 14 4