Hesselse Ka.l Tèèdschrif va Veríéneging virre bescherreming, behaag èn premeuse van t Hessels Vèèfde joargank - desember 2012 Nummereu 18

Transcriptie

1 Driemaandelijks: november december - januari Jaargang 5 nr. 18 Afzender: Veldeke Hasselt vzw, A. Orteliuslaan 4, 3500 Hasselt Afgiftekantoor: 3570 Alken P België - Belgique P.B. - P.P Alken BC Hesselse Ka.l Tèèdschrif va Veríéneging virre bescherreming, behaag èn premeuse van t Hessels Vèèfde joargank - desember 2012 Nummereu 18

2 COLOFON Voorzitter : Marco Clerinx Ondervoorzitter : Leo Schruers Secretaris : Monique Cox Penningmeester: Daniëlle Putzeys Zetel vzw: Abraham Orteliuslaan 4, 3500 HASSELT Redactiecomité: Monique Cox Gerda Sas Leo Schruers Xavier Staelens Marco Clerinx Hessels-taalkundig advies: Xavier Staelens Hesselse spelling: Marco Clerinx Eindredactie en lay-out: Gerda Sas veldeke.hasselt@gmail.com Website: Drukkerij Aerts, Hasselt V.u.: Marco Clerinx, Sasput 6, 3500 Sint-Lambrechts-Herk Alleen de auteur is verantwoordelijk voor zijn bijdrage. Overname is slechts mogelijk na voorafgaande toestemming van de auteur en de redactie.

3 Hesselse Ka.l Tèèdschrif va Veldeke Hasselt vzw, Veríéneging virre bescherreming, behaag èn premeuse van t Hessels Vèèfde joargank - desember nummereu 18 Everziech Everziech... 1 Wieërdsje vanne veerzitter... 2 Néûjoarswènse vir 2013 an alle lejf Hesselieëren èn aner minse va VELDEKE Hasselt... 5 Harie spriek: Komazéûpen èn ramptoeriste.. 6 Tââlkroenkels: t Pèènlek histeureke va.. noenk Dzjang... 8 Nomen est omen Keukresep: Hesselse beueteramme Aa Hesselse wieërd De regenboogkleuren van de Limburgse taal (deel II) Hoofdtelwoorden Lejfden ès wa toch?... 20

4 Wieërdsje vanne veerzitter Bèsde vrien èn vriendinne, Ve hèffen t glââs obb e spieksplènternéû joar, wirremal e joar da ve volle bak Hessels kunnen (èn mutte) kalle! Bèt oas zal da zekér ni mankere, èn bèt oechlejs euch ni, neem iech âân. Bè de néûjoar meuge minse mekaandere van alderlee téuwènse. Èn wa kunne vieë vir Hasselt èn t Hessels nog ejt bieëters wènsen as n néû ferrem éûtgebrede edejse van oazen onvolprezen Dieksjenèèr. Joa minse, doa schielt nieks an ouer óége, dzj èt goued gelieëze: ne néûen Dieksjenèèr! Nog e bietsje pasjensen èn dzje kunt wir van al goan opzieken of gewóéen mar ewa blâren èn genejte van al da schóéen Hessels da ter èn stíé. Dieë néûen dieksjenèèr ès ni zoe mar nen herdrèk vanne verige edejse, níé, m ès bewèrrek, éûtgebreed èn imgespeld ènne veríénvéûdigde spelling-staelens. Zoe zèn ter èntsjige douezende verwèèzinge bèègekeume, zoe ènnen trant va: meikever z.o. bejzap; bejzap z.o. meikever. Bè aner wieërd, dzje kunt vanaaf néû euch van dee ârige wieërd opzieke deeje vrieger, ajje ze ni kant, bekan ni kos trèkvènne. Doanieëve zèn ter euch nog e pak néû Nederlanse wieërd bè verwèèzing no hin Hesselse vertâling ènnen dieksjenèèr opgeneume. Hesselse Ka.l nummereu 18 2

5 Vaarder hèbbe ve van d okkazje geproffeteerd vir n âântal néû trefwieërd op te neme. Alles veranert, panta rei ( al vlejt ), zeen d aa Grieken al, èn da gelt euch vir n tââl, dus euch vir oas diejallek ta evolluweert èn mejgíé bè z nen tèèd. Par èkzempel: de hel schèèf (de harde schijf), n e-poske ( ), de lekstek (dur Hesselse Loch èngevouerde naam vir t néû tribbenââl anne stâse), dââllâje (downloaden),... t Ès tus ni lestig te begrèèpe da iech híél gelèkkig bèn va zoe e machtig néûts te kunnen âânkondigen èn bè zoe-ejt schuns as t Hessels te meuge bezig zèn. t Begèn van dit néû joar stíé dus híélemoal èn t tíéken vanne vernéûden dieksjenèèr. Bènnekort koem dzje mieër te wete; had te gebrèèkeleke kannâle (oas biekske, oaze websait, ouer bwat bè e-poskes, de gezètte, wa weet iech al) mar híél goued ènne mot. Ve zèn dan euch zoe vrèè gewieës vanne joarlekse lederesepse nog ewa éût te stèlle zoeda ve dee aktivvetèèt kunne douen betíénvalle bè de plechtige prizzentâse vannen dieksjenèèr. Dee prizzentâse ès verzejen vir t begèn vannen opgank. Nog e bietsje passjense dus! Vaarder offreren v oech teze kieër, nieëven oas bekante rubrejke, èn op vroag van íén van oas lede, n lèès bè sèèvers èn getallen èn t Hessels. Dee lèès bè tèlwieërd kan va dins zèn vir minse dee hin Hessels willen opfrissen of Hessels wille lieëre. Begènt tus mar te studere, èn vir te kontrollere as tajje da wel teguj gedoan hèt, stoan ter nog èntsjige oefeninge bèè. Heupelek krèjje ginne stèève nak bè t imdraan van ouer tèèdschrif vir no de oplossinge te goan louere. Èn vir aaf te sléûte: Ne zâligen ènne gelèkkige vanne híél Veldekeploeg: Xavier, Daniëlle, Lucien, Michel, Gerda, Jeroen, Leo, Marco, èn Hesselse Ka.l nummereu 18 3

6 nattejerlek euch va Monique, dee spisjââl vir oechlejs ne néûjersbrejf gíé veerlieëze (kiek op bladzèède 5). Lidgeld 2013: 10 Gewóéen lid: 10 Steunlid: mieër as 10 Jeuglid: 5 Béûtelands lid: 20 Te storten op rieëkening BE va Veldeke Hasselt vzw, A. Orteliuslaan 4, 3500 Hasselt bè de zjuuste vermelding va wajje gjâân hèbbe wielt. Naam, addres en ni vergieëten asteblejf! Hesselse Ka.l nummereu 18 4

7 Néûjoarswènse vir 2013 an alle lejf Hesselieëren èn aner minse va VELDEKE Hasselt Monique Cox Hèt mar ginne schriek van dee dartíén, hèè nog géû wa gujje road: as ouere mins dèk groemelt, leèstert ni ès ouer vreu wir wienkele, zèèt blèè blif ouer memeure wir sâândzjele, rippeteert obbenèû as t rieërienk béûte, had oech bènne ès t tee werrem onder ouer vejt, pak oech vurt wach ni obbe gróéeten dos, schènk oech e witteke vergiet tee dartíén, schol èn gelèkkig néûjoar! Hesselse Ka.l nummereu 18 5

8 Harie spriek: Komazéûpen èn ramptoeriste mèène schóéet De Stad vanne smaak, wèè dee vanne Grejenplââts hin stad zou gjâân hete, weur den drèède zoaterdaag èn zondaag van okteuber wir ns de stad vanne zjeneversmaak èn iech zouet ter wir klabbaats ènne mids èn bè dee kaffees hèè achter miech. De zââtlep zouete bekan tot op Iech hèb teze kieër wel e pââr wieërdsjes bèègelieërd èn da ès toch altèèd mejgeneume vir nen tââlviertuwoos wèè iech (èmm n bèsde daag nattejerlek!). Wa tienk oech par èkzempel va komazéûpe? Da haa iech nog nóéet gehieërd, ma néû weet iech èn passant euch wa t wielt zègge: oech loate vollóépe tot dzje van ouere sis gut! Iech hèb ter hèè, poenk vir mèn vejt, e pââr ènne koma zejen siegele, èn da weur gi schóé ziech, gelíéf miech mar op me woard. Hèè weur zou íéne op mèène boardstíén èníéngezak èn z n kammerâte, bekan ieëve zâât as him, probbeerden m trèk bèè te wèrreke. t Aander vollek bleef nattejerlek stoan vir te kejke, den íéne schèdde bè z ne kop, den aandere bè ewa wittekes op mos ter bè lache. Hesselse Ka.l nummereu 18 6

9 Z n twej moate koste da ni goued verdragen èn verwete de kejkers ta ze ramptoeriste weuren èn da ze moste wèèdergoan. Iech vond ta wel e schóé néû woard, euch al weur da nattejerlek gin echte ramp ta da menneke effe komateus weur: t weur z n ege schèld èn da gíét allemoal trèk ever! De joeng zal ze beziek an oas stad ni rap vergieëte. Egelek weur hieë euch ne ramptoeris, ma hieë weur t lèèdend veerwerrep vanne ramp! Tèssen hieëkskes, dzje kènt ta toch nog, hé, t lèèdend veerwerrep, want t schènt ta t bè de kènnes vanne grammèèr allewèèl mar tristig gestèld ès! Rede te mieër dus vir par èkzempel de Grammèèr van t Hessels nog ns ter hand te neme (sléûkreklam!). Ãfẽ, iech bèn wir gerès tot néûjoarnach, dan ès t hèè wir volle bak bè dee kaffees èn mèène rèk. Ma iech klaag ni, iech bèn gin zouerpréûm, dus zèk iech néû al santee op veerhand èn had t ewa beschaaf, ma iech weet ta dzjieëles ta douet! Dzjiskes, Harie Hesselse Ka.l nummereu 18 7

10 Tââlkroenkels: t Pèènlek histeureke va noenk Dzjang Monique Cox (ni vir gevejlege zíélkes) Mèène gróéetvâder vertelde tegen oas kènger n histeureke da ve wel honderd kieëren obbenéû weuen hieëre, want ta weur ni ech as kèngervertèlselke geschiek. t Goenk ever ze brejer Dzjang. Dieë mins haa al vanalles gedoan vir va z n mezeren aaf te gerake: fleskes èngeneume, bè eueldzje èngevèt, no Kortebos op bíéwieëg gewieës, zellefs tot èn Scherrepenevel. Zès of zeve doktóéers kosten him ni hellepe, zellefs ne bréûne pâter dieën him everlieësde, vouel èn affronte. Hieë droenk vejzen tee tot t éût z n óéere loup èn alle schejtgebedsjes vir oas Slevreuke geraakde persejs ni tot hèè beuve. Va tèèd dos m ziech nen híélen daag ni dââlzètten, èn éût te stouel moe m altèèd opzouet, haa m e gróéet kóéet éûtgesneen ènne mids. As te sieggelieër no t hèske 1 mos goan, zouet m te kèèmen èn te krèchele wèè n vreu dee nen twejling mos krèège. De kenèèn èn t kot terlengs geraakde dodeur bekans vanne kwíék aaf. Obb'nen daag vertèlde z ne kammerââd him da ter èn Alleke ne bouer wunde dieë t spieën 2 kos genieëze. s Zondaags troek noenk Dzjang ter nottéû. Hieë leet toa éût wa m al allemoal geprobeerd haa vir vanne mezeren an ze keetsjen 3 aaf te gerake. Hesselse Ka.l nummereu 18 8

11 De bouer lachden m éût èn zee touen híél serieus: Lèèstert goued, iech hellep oech toa vanaaf, ma dzje mut krek douen wa iech oech zèk. s Merreges as te zon opgíé, zèk dzje t vollegende: Konter, flonter, taster, bonter, pikkel, fikkel, amen. Hieë schreef t m obbe brifke, anes zeu m t vergieëte! Ajje da zeve daag anne stèk gedoan hèt, mujje nen hìèlen daag rondlóépe bè n stróéejspejer èn ouere mond èn bè ne klavere zot èn ouer lènker broeksmââl. Dan begient t mujjelekste. Dzje ziek ne gujje malse pjâardestront, nog werrem as t kan. Dan kiek dzje of ter gin vreulej ènnen imtrèk zèn, èn dzje zèt oech zoe rap ajje kunt, bè ouer blóéete billen èn dee pjâârdevèèg, íéne menejt ès genoeg. Terwèèle zèk dzje nog ns: Konter, flonter, taster, bonter, pikkel, fikkel, amen. Ajje wir opstoajt, zul dzje genieëze zèèn. Da s tan twej frang asteblejf Téûsgekeume begos m derek bè konterflontere èn ejt lâter loup m bè e stróéejspirke èn z ne mond, zonder da ejmand wis virwa. Touen mos m nog dzjuus te lèsde nummereu douen, de mujjelekste, want ofwel weure de pjâârdestronte te aad ofwel weur ter vollek ènne gebouere. Tot m obb ne noamiddaag achter èn n wee z n gâjing vond, nen echte, dzjuus geleed. Roef, z n broek aaf, wèè n kloek dee goenk breje, louet m ziech stillekes zakke. Ondertèsse konter, flonter, taster. Ma ènins sproenk m rech wèè nen dejvel éût n díéske, roefde z n broek no beuve, krosde noa tezèènes, smeet te deer eupe, loup te toafel im èn vleug Hesselse Ka.l nummereu 18 9

12 wèè ne gek no beuve. Zèèje ni goued, Dzjang?, vroug z n vreu verschriek. Lóép toch no de moan, roup Dzjang èn vol kelaar èn jankde wèè n kat dee èn ne riek hienk. E pââr menejte lâter goenk te bel èn doa stond e menneke van è joar of twellef virre deer. Híélegans béûeten oasem èn beteuterd vroug m: Medam, kan iech asteblejf m n mèsseklem 4 trèkkrège van ouere mansmins?... 1 t hèske: grote WC 2 t spieëen: speen, aambeien 3 e keetsje: aars, achterwerk 4 n mèsseklem: klem om mussen mee te vangen Bedevaartsoord van Kortenbos Behoudenis der kranken Hesselse Ka.l nummereu 18 10

13 Nomen est omen* Leo Schruers *de naam is een last Joenges toch, doa gíét gin wieëk virbèè of iech mut ns an da aad Lattèèns sprieëkwoard dènke, want mèène fammieldzjenaam, da ès e probbleemgeval èn dieë wieërt alle vèèf vejt vermassakreerd. Da ze bekan altèèd Schreurs schrèèven ènne plââts va Schruers bè ue, da zèn ve téûs allang gewiend, ma ve hèbben al veel erreger mejgemaak. Wa dènk dzje va Scheurs, Schuers, Scheers, Schuermans, Scheurmans, joa, zellefs SCHRAM Dzje zeut va mènder wènse da dzj e simpeler naamke mejgekrege haa wèè Smets of Jans! Tsjans, zoe lestig ès t ni, want as te minsen ewa mieër wiste van aa stejelname, dan wiste ze meschin da ne schruer (éûtgespreuke wèè sjruur) ènne Kempen e soart klieërmaker weur. Èntsjige aa minse ènne streek va Genk zègge da néû nog altèèd ènne plââts va klieërmaker. Doabèè ès tus euch derek te diskejse virbèè wa de dzjuuste schrèèfwèèzen ès van dieë naam: t ès Schruers èn ni Schreurs! De verkieërde schrèèfwèèzen ès ter nattejerlek gekeume bèda de euklank veel èn oas tââl veerkim, da ziet zoewa èn oas viengers! t Zellefde finnomeen díé ziech veer bè aander name wèè Schuermans, dieën euch regelmoatig verkieërd geschreve wieërt. t Ès mar da dzje t weet, zèk mar da Schruerske bè ue! t gezeed hèt! Hesselse Ka.l nummereu 18 11

14 Tenaandere, Harie vanne Reddelberreg spriek miech altèèd korrek âân as Menieërke Schruers, ma ja, da ès euch nen tââlkundige, nèspa, noblesse oblige Keukresep: Hesselse beueteramme Dee beueteramme woarte vrieger éûetgedield obbe Hesselse merrek èn ènne kaffees rond te stad moe de bouere hin pjâârd èn kaar kosten achterloaten as ze no de stad kwame bè hin wââr. Tot èn 2005 weur da nog traddejsen èn kaffee Delamalle (Guldespeureplaan 1 4, Hasselt) da èn 2011 woard aafgebreuke. Nen Hesselse beueteram ès e sneeke bréûen roggebróéed, besmieërd bè echte gezate bouerebeueter èn beleed bè rèng liech âângesteufde jéûen. Dan kwaam de schèèf íédkieës 2 bè èèkmoster besmieërd. Doa-op nog e loagske fèèn gekapde peuer èn téûgedèk bè n twejde bebeueterd sneeke roggebróéed. As t vejerkant roggebróéed ès, kujje dèè gevèlde beueteremmekes èn twej drèèhiekskes snèèn, da prizzenteert bieëter. Èn nog altèèd íéeve lekker! 1 Guldespeureplaan: Guldensporenplein 2 íédkieës: kipkap, hoofdkaas Hesselse Ka.l nummereu 18 12

15 Aa Hesselse wieërd Xavier Staelens m.m.v. Marco Clerinx braa (bijwoord) in vrij hoge mate. De betekenis ligt tussen zeer, erg en tamelijk en kan gunstig of ongunstig zijn: -braa kaad: vrij koud, eigenlijk te koud voor mij -braa ambetant: erg hinderlijk -da s braa gemekkelek: eigenlijk toch wel makkelijk als je het nagaat -iech mos braa oppassen of...: Ik moest flink oppassen of... -maa haa braa kaa: Ma had het vrij koud -dieën ès braa o.nder m éû e.t: Hij is heel bijdehand Braa is eigenlijk hetzelfde woord als braaf : zie.w.n.t. i.v.m braaf II, II,B,1&2. In het Zuid-Afrikaans luidt dit bra, in het Rijnlands brav (tüchtig, gut, sehr) en mijn Zweeds woordenboek geeft voor bra als bijwoord de betekenis zeer, wat dus sterk met die van het Hasselts overeenkomt. ellever (m., mv. s) armvol. Men heeft hier te maken met een omzetting (metathesis) r-l naar l-r (armvol => ellever) -nen ellever kíélblââr virre kenèèn: een armvol koolbladeren voor de konijnen -doa góéeje ze t (ge.ld) bè den ellever de deer éût: Daar gooit men het (geld) met armvollen de deur uit, men gooit het daar aan vensters en deuren naar buiten -doa gej alles bè den ellever: Daar gaat het nogal kwistig toe Hesselse Ka.l nummereu 18 13

16 De regenboogkleuren van de Limburgse taal (deel II) Ulrich Maes Opmerking van de redactie: Op enkele plaatsen hebben we ter attentie van de Hesselssprekende lezer de variant in het Hasselts dialect tussen haakjes bijgevoegd of een specifieke opmerking toegevoegd. Niet alleen onderscheidt het West-Limburgs zich duidelijk van het Oost-Limburgs, maar ook heerst er binnen het West-Limburgs geen eenvormigheid zoals in de oostelijke dialecten: naast talrijke lokale ontwikkelingen (die hier verder buiten beschouwing blijven) heeft ook de wisselende sterkte van de Brabantse invloed een rijk geschakeerd dialectlandschap gecreëerd. Vooral op en rond de Getelijn treedt dit fenomeen duidelijk naar voren: de Getelijn is eigenlijk een lijnenbundel die een groot aantal oost/west-tegenstellingen tussen de dialecten van westelijk Belgisch-Limburg en die van oostelijk Vlaams-Brabant herbergt. Ze loopt ten oosten van Leopoldsburg/Tessenderlo/Halen/Zoutleeuw en volgt dan verder de Limburgs-Brabantse provinciegrens. Ook in dit geval vindt een taalkundig fenomeen zijn oorsprong in de lokale politieke verhoudingen tijdens de middeleeuwen. Vanaf de 13de eeuw stonden in dit gebied twee machten pal tegenover elkaar: enerzijds het Land van Loon (het huidige Belgisch-Limburg), dat samen met het prinsbisdom Luik nog eeuwen deel bleef uitmaken van het Heilige Rooms-Duitse Rijk, en anderzijds het hertogdom Brabant, de drijvende kracht achter de afscheuring van de Nederlanden uit datzelfde Duitse Rijk. Het gevolg is dat de Limburgse dialecten in het oosten van het huidige Vlaams-Brabant, dat sowieso al aan de rand van Hesselse Ka.l nummereu 18 14

17 de Keulse invloedssfeer lag, sindsdien sterk onder de ontduitsende invloed van het nabije machtscentrum Leuven zijn gekomen en in vergelijking met de andere Limburgse dialecten merkelijk meer Brabantse trekken vertonen, zo bijv.: 1. Al of niet umlaut in meervoudsvormen en de 3de persoon enkelvoud van de onvoltooid tegenwoordige tijd Bijv. oostelijk bek, pöt, vuût, beum (bakken, potten, voeten, bomen); he(r) vilt, vink, leup (hij valt, vangt, loopt) en varianten. Het meest westelijke Limburgs kent in dergelijke gevallen geen umlaut. Opm.: Als eigenzinnig dialect gaat het Hasselts hier met het oosten mee: bek, pèt (normaal potte maar nog pèt in sommige samenstellingen zoals ènkpèt, kaffiepèt), vejt, bíém; hieë vielt, vienk, líép. 2. Maaien, draaien, waaien >< mähen, drehen, wehen,... Bijv. maoje, draoje, woaje... (Hss. maan, draan, waan...) >< màèë, dràèë, wàèë,... en varianten. 3. Al of niet typisch Vlaams-Brabantse klanken voor i, u en ei Bijv. kiend, zuuster, gaat,... >< kènd, zöster, geet... en varianten. Opm.: Ook hier schaart het Hessels zich bij de Limburgse klanken: kènd, zèster, gíé(t) 4. Al of niet ke-uitgang bij verkleinvormen van woorden op d/t Bijv. henke, hönke, nökke >< hentje, höntje, neutje en varianten (handje, hondje, nootje). Opm.: Het Hessels heeft in deze gevallen het diminutief op tsje: hendsje, hiendsje, neetsje. Hesselse Ka.l nummereu 18 15

18 5. Tegenstellingen in korte a, e, o vóór -rd, -rt, -rs Bijv. hed, dettig, köt, köst >< haa(r)d, da(r)tig, ko(r)t, ko(r)s en varianten (hard, dertig, kort, korst). Opm.: Ook hier gebruikt het Hessels de Limburgse varianten: haard, dartig, kort, kors. Er loopt trouwens nog een tweede cesuur doorheen het West-Limburgs, nl. het al of niet aanwezig zijn van de Limburgs-Rijnlandse tweetonigheid. Er zijn inderdaad Limburgse dialecten die níet zingen. De zogeheten betoningslijn blijft even ten oosten van Gingelom/ Sint- Truiden/Herk-de-Stad en volgt daarna de Getelijn om samen met deze laatste aan te sluiten bij de uiterste grens van het Limburgs. De dialecten ten westen van deze lijn kennen dit belangrijke verschijnsel, dat in de rest van het Limburgs prominent aanwezig is, niet en klinken letterlijk ééntonig. Noot van de redactie: Dit artikel werd reeds eerder gepubliceerd in het tijdschrift Veldeke, jaargang 79 (2004), nummer 1, blz Hesselse Ka.l nummereu 18 16

19 Legende bij het kaartje, getekend door Ronny Keulen: 1. ik/ich (Hss. iech) 2. Getelijn 3. geen/wel tweetonigheid 4. sch/sj 5. jij, jullie/du, ihr 6. boek, brief/book, breef (Hss. bouk, brejf) 7. huis, kruis, wijn/hoês, kruûs, wiên (Hss. héûs, krèès, wèèn) ( = Genkerbarrière) Hesselse Ka.l nummereu 18 17

20 Hesselse Ka.l nummereu Hoofdtelwoorden Rangtelwoorden íé.n twej drèè vejer vèèf zès ze.ve ach ne.ge tíén èllef twellef dartíén vjââ.rtíén vèè.ftíén zèstíén ze.vetíén achtíén ne.getíén twie.ntsjieg/-ig/-ëg íénëntwie.ntsjieg/-ig/-ëg dartig/-ëg fjââ.rtig/-ëg íénenvjââ.rtig/-ëg fèè.ftig/-ëg íénenvèè.ftig/-ëg sestig/-ëg íénensestig/-ëg se.vetig/-ëg íénense.vetig/-ëg taggetig/-ëg ne.getig/-ëg (h)onderd doue.zend mëljouen mieljaar íé.ste twej.de drèè.de vej.erde vèè.fde zèsde ze.veste achste ne.geste tíénde èllefste/èllefde twellefste/twellefde dartíénde vjââ.rtíénde vèè.ftíénde zèstíénde ze.vetíénde achtíénde ne.getíénde twie.ntsjiegste/-igste/ -ëgste íénëntwie.ntsjiegste/-igste/-ëgste dartigste/dartëgste fjââ.rtigste/fjââ.rtëgste íénenvjââ.rtigste/-ëgste fèè.ftigste/fèè.ftëgste íénenvèè.ftigste/-ëgste sestigste/sestëgste íénensestigste/-ëgste se.vetigste/se.vetëgste íénense.vetigste/-ëgste taggetigste/taggetëgste ne.getigste/ne.getëgste (h)onderste doue.zendste mëljouenste mieljaarste

21 Oplossinge: 1) íé.n, twej, drèè, vejer 2) vèèf, zès, ze.ve, ach 3) èllefste, èllefde 4) twejentwie.ntsjieg, -tsjig, - tsjëg 5) vèèfhonderd mieljaar 6) ne.geste 7) dartíén 8) fjââ.rtig, achenvjââ.rtig 9) fèèftig, twejenvèè.ftig 10) ze.venensestigste 11) taggetig 12) drèèhonderdvèèfense.vetig 13) ne.ge meljouen achdoue.zend ze.venonderddrèèentwie.ntsjig 14) íé.ste 15) ne.getíén 16) vèèfense.vetigste 17) sestig 18) vejerensestigste 19) doue.zend honderdfjââ.rtig 20) vèèfendartigste Oefeningen 1) een, twee, drie, vier 2) vijf, zes, zeven, acht 3) elfde (2 varianten) 4) tweeëntwintig 5) vijfhonderd miljard 6) negende 7) dertien 8) veertig, achtenveertig (!) 9) vijftig, tweeënvijftig (!) 10) zevenenzestigste 11) tachtig 12) driehonderdvijfenzeventig 13) negen miljoen achtduizend zevenhonderddrieëntwintig 14) eerste 15) negentien 16) vijfenzeventigste 17) zestig 18) vierenzestigste 19) duizend honderdveertig 20) vijfendertigste Hesselse Ka.l nummereu 18 19

22 Lejfden ès......wa toch? Oech keum iech altèèd wir tege ès t èn me memeuren of vandaag t Lempke da dzje èn me zíélken âânstouk liech èlleken daag wir op Wieë zèèt dzje toch zal iech t óéets ech wete? Bè íén hart, èn íénen oasem zèn ve bè mekaandere verbonne Al wa iech te gieëven haa gouf iech an oech al wa iech hèb kreeg iech van oech Ajje weggut, hèb iech pèèn Ajje trèk zèèt, bèn iech bang dajje wir vurt zult goan Blèf toch had miech vas vir altèèd Monique Cox Hesselse Ka.l nummereu 18 20

23 Aktivvetèète Prizzentâse vanne néû edejse vannen dieksjenèèr van t (H)essels: begèn vannen opgank 2013 (zjuuste dâtem nog te bepâle) Zondaag 28 appril 2013 om 15 o. i.s.m. t Stadsmus: Hessels ouer Zondaag 30 junie 2013 om 15 o. i.s.m. t Stadsmus: Hessels ouer Zondaag 29 september 2013 om 15 o. i.s.m. t Stadsmus: Hessels ouer Zondaag 24 novvember 2013 om 15 o. i.s.m. t Stadsmus: Hessels ouer Oaze wienkel -Plekker Vieë kallen Hessels : 1 (evere pos 2,5) -Spellinggids: 2,5 (aafgehââld of èn Uit in Hasselt), evere pos 4,5 -Grammèèr van t Hessels: 25 (aafgehââld of bè Standaard Boekhandel + Uit in Hasselt), 32,50 (evere pos) of 45 (evere pos vir t béûteland: Nederland, Frankrek, Luksemburreg, Dèètsland) Lidgeld: Gewóéen lid: 10 Steunlid: mieër as 10 Jeuglid (tot 25 joar): 5 Béûteland: 20 Te storten op rieëkening BE va Veldeke Hasselt vzw, A. Orteliuslaan 4, 3500 Hasselt bè de zjuuste vermelding va wajje gjâân hèbbe wielt. Naam, addres en ni vergieëten asteblejf!

24 Veldeke Hasselt vzw, Veríéneging virre bescherreming, behaag èn premeuse van t Hessels Iech goan no téûs dzjieë gut no toueres hieë gíé no te zèènes zèè gíé no teres vieë goan no téûs dzjieëlejs gut no toueres zèè goan no tinnes vir Hesselse Ka.l te lieëze