Voedselovergevoeligheid
|
|
- Martha Beckers
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 105 1 Voedselovergevoeligheid Mw. drs. T. M. Bruggink Haarlem 1. Inleiding Types overgevoeligheid Allergische reacties Intolerantie-reacties Farmacologische reacties Metabole reacties Idiosyncratische reacties Aversieve reacties Diagnostiek Therapie Preventie Problemen Voorlichting Aanvullende literatuur
2 Inleiding Het verschijnsel van overgevoeligheid is reeds lang bekend, maar heeft de laatste jaren in toenemende mate aandacht gekregen. Hierbij is vooral sprake van overgevoeligheid voor voedsel. Dit laatste is onder meer het gevolg van een toegenomen kennis over de relatie tussen voeding en gezondheid; hoewel de prevalentie (het voorkomen) van deze overgevoeligheid niet bijzonder hoog is, is de maatschappelijke aandacht voor het verschijnsel opvallend. Er kan een onderscheid worden gemaakt tussen stoffen die van nature in het voedsel aanwezig zijn en stoffen als contaminanten en additieven die tijdens de produktie in het voedingsmiddel terechtkomen of ontstaan. Voorts is in de samenleving de indruk ontstaan dat het verschijnsel van voedselovergevoeligheid zou toenemen. Uit het onderzoek dat is gedaan naar de frequentie waarin overgevoeligheidsreacties voorkomen kan men echter geen duidelijke conclusies trekken. Overgevoeligheidsreacties moeten wel worden onderscheiden van voedselvergiftigingen, die buiten het kader van deze Chemische feitelijkheden vallen. 2. Types overgevoeligheidsreacties Omdat er verschillende types overgevoeligheidsreacties bestaan, is er een terminologie ontwikkeld, die de verschillende types van elkaar onderscheidt. Voedselovergevoeligheid is een overkoepelende term, waarmee iedere vorm van ongewenste reactie op een voedselprodukt kan worden bedoeld. Daarbij gaat het om een reactie die niet zozeer veroorzaakt wordt door het voedsel als wel door een specifieke eigenschap van de persoon die het voedsel tot zich neemt. De overgevoeligheidsreacties worden onderverdeeld in verschillende subgroepen. Deze onderverdeling is gebaseerd op het mechanisme dat aan de reactie ten grondslag ligt. Zo kan men spreken van de volgende reacties: allergische reacties; intolerantie-reacties, welke weer onderverdeeld kunnen worden in:
3 105 4 Voedselovergevoeligheid farmacologische reacties; metabole reacties; idiosyncratische reacties; aversie-reacties. Wanneer voedsel geconsumeerd wordt dat is gecontamineerd met micro-organismen en er treedt een toxische reactie op dan spreekt men van een voedselvergiftiging en niet van een allergie Allergische reacties Een allergische reactie wordt gedefinieerd als een afweerreactie van het immuunsysteem tegen een lichaamsvreemd deeltje, waarbij schade aan het lichaam wordt aangericht, die al dan niet te herstellen is. Er bestaan verschillende types allergische reacties. Bij voedselallergie is er meestal sprake van een zogenaamd type I allergische reactie. Hierbij worden er antilichamen van het type immunoglobine E (IgE) gevormd. Deze worden gevormd door bepaalde witte bloedcellen na stimulatie door een allergeen (een stof die IgE antilichaam-produktie kan oproepen). De IgE-antilichamen gaan zich binden aan bepaalde cellen in het lichaam. Wanneer het lichaam vervolgens weer in contact komt met hetzelfde allergeen, wordt dit gebonden aan de antilichamen en komen er mediatoren vrij. De bekendste mediator is histamine, maar er zijn ook andere, zoals prostaglandinen en bradykinine. De mediatoren, die ieder een eigen effect op het afweerproces hebben, kunnen een verscheidenheid aan symptomen veroorzaken. De ernst van symptomen kan variëren en verschillende organen kunnen betrokken zijn. In tabel 1 volgt een overzicht: Tabel 1. organen. Door mediatoren veroorzaakte symptomen op diverse symptoom huid luchtwegen ogen jeuk, roodheid, bulten, zwelling neusloop, niezen, dichte neus, hoest, benauwdheid roodheid, tranen, jeuk
4 105 5 symptoom darmkanaal aspecifiek algemeen buikpijn, diarree, overgeven, misselijkheid koud/warm gevoel, moeheid, hoofdpijn bloeddrukdaling/shock De allergenen waartegen het IgE gericht is, zijn meestal eiwitten, polypeptiden of glycoproteïnen. De meest voorkomende voedselallergenen zijn aangegeven in tabel 2. Tabel 2. Voedingsmiddelen die vaak in verband worden gebracht met voedingsallergieën. koemelk ei vis, schelp- en schaaldieren pinda s noten tarwe chocolade sinaasappelen varkensvlees 2.2. Intolerantie-reacties Hieronder worden verstaan overmatige reacties van het lichaam op een voedselprodukt of een daarin aanwezig bestanddeel, zonder dat er hierbij sprake is van een immunologische reactie. Omdat er bij deze definiëring een groot scala aan ziektebeelden kan worden ondergebracht, is er weer een onderverdeling gemaakt in sub-groepen. Een korte beschrijving van deze sub-groepen volgt hierna Farmacologische reacties Deze worden veroorzaakt door een overmatig reageren van het lichaam op een normale farmacologische werking van een stof. Een voorbeeld hiervan is een overgevoeligheid voor koffie, waarbij hartkloppingen, en/of een verhoogde maagzuurproduktie optreden. Een andere groep van stoffen, die van nature in de voeding kunnen voorkomen, en die een farmacologische overgevoeligheidsreactie kunnen veroorzaken, zijn de zg. vaso-actieve amines. Als meest bekende
5 105 6 Voedselovergevoeligheid kunnen worden genoemd: tyramine, phenylalanine en histamine. Tyramine komt bijvoorbeeld voor in wijn, sommige kaassoorten en brouwersgist en kan hoofdpijn veroorzaken. Phenylalanine kan ook voorkomen in wijn, kaas en chocolade en kan eveneens hoofdpijn veroorzaken. Histamine is een van de mediatoren die bij allergische reacties vrijkomen, maar kan ook in diverse voedingsmiddelen voorkomen. Het wordt aangetroffen in: onder andere wijn, zuurkool, varkensvlees, worst, vis, spinazie en slagroom. Het kan ook lokaal in de darm worden gevormd uit histidine, een van de in eiwitten voorkomende aminozuren. Normaliter wordt het histamine vrij snel afgebroken door enzymen in de lever en het darmslijmvlies. Het eten van genoemde produkten lijdt dan ook zelden tot klachten. Onder uitzonderlijke omstandigheden kunnen symptomen optreden als: hartkloppingen, bloeddrukdaling, hoofdpijn, buikpijn, benauwdheid en urticaria (netelroos). Sommige produkten bezitten de eigenschap om histamine vrij te maken uit de cellen in het lichaam, welke ook betrokken zijn bij de allergische reacties. Deze zogenaamde histamine-vrijmakers zijn aanwezig in onder andere groentes, ananas, aardbeien, pinda s, chocolade, vis, varkensvlees en wijn. Vooral bij kinderen met een constitutioneel eczeem zou het tot een verergering van het eczeem kunnen leiden Metabole reacties Er kan een stoornis in de verteringsorganen aanwezig zijn, waardoor bepaalde produkten niet worden verdragen. Een voorbeeld hiervan is een lactase(enzym)-deficiëntie, waardoor melksuiker (lactose) aanwezig in koemelk niet goed afgebroken wordt en daardoor niet wordt verdragen. Dit levert darmklachten op, zoals diarree die ook bij koemelkallergie kan voorkomen. Verder kunnen afwijkingen aan galblaas en maag bijvoorbeeld een verstoorde voedselvertering tot gevolg hebben en intoleranties voor produkten veroorzaken Idiosyncratische reacties Men spreekt van een idiosyncratische reactie wanneer er sprake is van een persoonlijke aangeboren overgevoeligheid, waarvan het
6 105 7 mechanisme in het algemeen niet bekend is. Hieronder vallen de werkelijke of veronderstelde reacties op sommige normale voedingsadditieven. Gedragsstoornissen bij kinderen worden wel genoemd als mogelijk gevolg van een intolerantie voor kleurstoffen. De aanvankelijk geopperde relatie tussen kleurstoffen en gedragsstoornissen heeft men in vervolgstudies, waarbij meer objectieve methodes zijn toegepast, echter niet meer kunnen aantonen. Daarmee wordt deze relatie weer in twijfel getrokken. Uit de grote groep van additieven die in de voedingsmiddelenindustrie wordt toegepast, zijn er tot dusver maar enkele waarvan overgevoeligheidsreacties bekend zijn. Genoemd worden: benzoëzuur en benzoaten, sulfiet (conserveermiddelen), mono-natriumglutamaat en in zeldzame gevallen beschreven erytrosine, indigotine, cochenillinerood, oranjegeel S (kleurstoffen), tartrazine (smaakversterker) en vanille-aldehyde en kaneel-aldehyde (aromastoffen). De reacties op een aantal van deze additieven zullen in het kort toegelicht worden. Al deze stoffen zijn getoetst op hun veiligheid en er zijn wettelijk toegestane doses vastgesteld (zie Additievenboekje, SDU-Uitgeverij, Den Haag). Bij deze wettelijke vaststelling wordt uitgegaan van gezonde mensen. Benzoëzuur Dit is een conserveermiddel dat in de natuur in diverse vruchten voorkomt en dat volgens de Nederlandse Warenwet wordt toegestaan in produkten zoals: limonadesiroop, jam, ijs, mayonaise, slasaus, margarine, halvarine, mosterd, sauzen en leverworst. Het wordt beschreven als mogelijke oorzaak van benauwheidsaanvallen bij astmatische patiënten en als mogelijke oorzakelijke factor bij chronische netelroos. Sulfiet Sulfieten en gasvormig zwaveldioxide zijn conserveermiddelen die in een aantal voedings- en genotmiddelen mogen worden toegepast. De werking kan tweeledig zijn, naast een antimicrobiële activiteit kan sulfiet ook bruinverkleuringen, bijvoorbeeld in gedroogde groenten, tegengaan.
7 105 8 Voedselovergevoeligheid Sulfiet komt voor in suiker en suikerprodukten, consumptieijs, conserven, gedroogde groenten, aardappelenprodukten en alcoholische dranken. Het is bekend dat sulfiet benauwdheid kan veroorzaken bij astmatische personen, daarnaast ook roodheid, galbulten, zwelling van de huid, jeuk, misselijkheid en bloeddrukdaling. Er worden verschillende mogelijke reactiemechanismen in de literatuur genoemd. Tartrazine Tartrazine (aangeduid met E 102) is de meest beschreven kleurstof die mogelijk intolerantiereacties kan veroorzaken. Het is een gele azokleurstof die toegestaan is in snoep, vla, pudding(-poeder), limonades, ijs, conserven, mosterd, mayonaise en vele andere produkten. Mogelijk is tartrazine van betekenis bij chronische netelroos. Mono-natriumglutamaat Mono-natriumglutamaat en andere zouten van glutaminezuur worden als smaakversterkers toegevoegd aan sommige voedingsmiddelen en etenswaren. Het is onder meer toegestaan in: vleeswaren, gekruide produkten, soepen en kant-en-klare sauzen. Mono-natriumglutamaat staat ook bekend als ve-tsin en wordt rijkelijk aan Chinees voedsel toegevoegd. Het is dan ook na een Chinese maaltijd geweest dat er bij een persoon een aanval optrad die heeft geleid tot de benaming Chinese restaurant syndroom. Verschijnselen traden op van een verdoofd gevoel in de nek, uitstralend naar de rug, armen en de nek en gepaard gaande met hartkloppingen, zwakte, hoofdpijn, transpireren, misselijkheid, braken en pijn op de borst. De klachten kunnen meteen optreden, maar ook uren na de maaltijd. Ook kan het tot een benauwdheidsaanval leiden bij de CARApatiënten. Het onderliggend mechanisme is nog niet precies opgehelderd Aversieve reacties In dit geval berust de reactie op psychologische gronden. De symptomatologie is veelal niet te onderscheiden van andere vormen van voedselovergevoeligheid. Alleen een placebo-gecontroleerde provocatietest kan deze diagnose bevestigen.
8 Diagnostiek De diagnose van een voedselallergie berust op meerdere pijlers. 1. Anamnese: hierbij wordt gevraagd naar reeds bekende allergieen, het voorkomen van astma, hooikoorts en eczeem (ziektes die in de meeste gevallen gepaard gaan met vormen van allergie) en van eventuele allergie in de familie. Het is gebleken dat een voedselallergie meestal voorkomt naast een allergie voor inhalatie-allergenen (huisstofmijt, pollen e.d.) en bekend is dat er bij allergie in het algemeen een erfelijke factor betrokken is. Indien er op grond van deze vragen een verdenking rijst op een allergie in het algemeen, is er ook meer kans op een mogelijke voedselallergie. Verder kunnen verschijnselen als aanvallen van een opgezet gelaat, galbulten, jeuk in het gehemelte en andere verschijnselen zoals die in tabel 1 vermeld staan, wijzen op een voedselovergevoeligheid. 2. Lichamelijk onderzoek: ook hierbij wordt er vooral gelet op verschijnselen van eczeem, astma en hooikoorts. 3. Bloedonderzoek: men kan een voedselallergie op het spoor komen door het aantonen van antilichamen die gericht zijn tegen een voedselprodukt. 4. Huidtesten: met dit onderzoek kunnen in de huid voedselallergenen worden ingespoten, waarna ze, in geval van een voedselallergie, een huidreactie laten zien. Op die manier kan een voedselallergie waarschijnlijk gemaakt worden. Als deze test positief is moet echter de relatie met de klachten altijd nog aangetoond worden. Dit geschiedt middels de: 5. Provocatietest. De gouden standaard voor het aantonen van een voedselovergevoeligheid blijft het reproduceren van klachten met behulp van de provocatie of herintroductie. Dit wordt voorafgegaan door het elimineren van het bewuste produkt gedurende een bepaalde tijd. Vooral voor een voedselintolerantie is dit de enige methode om te bevestigen dat een bepaald voedselprodukt de oorzaak van klachten is. Het betreft hier immers geen antilichaam geïnduceerde reactie; zodat een huidtest of bloedonderzoek geen uitkomst kan bieden. Wanneer aangetoond is dat er sprake is van een voedselallergie of intolerantie, kan hierop een therapie worden ingesteld.
9 Voedselovergevoeligheid 4. Therapie De beste therapie is natuurlijk het elimineren van het bewuste produkt. Dit kan soms problemen opleveren wanneer er bijvoorbeeld essentiële produkten als granen of melk geëlimineerd moeten worden. Ook in het sociale leven vergt een dieet soms nogal wat aanpassingen. Het vermijden van additieven levert ook vaak problemen op, ten eerste omdat er in de westerse voeding vaak additieven worden toegepast, en ten tweede omdat de declaratie van produkten in de hedendaagse technologie niet altijd duidelijk is. Als een produkt meerdere ingrediënten bevat en een additief maakt deel uit van een van deze ingrediënten, dan hoeft dit niet aangegeven te worden, mits het additief voor minder dan 25 % deel uitmaakt van het ingrediënt. Ook als een additief deel uitmaakt van een ingrediënt, maar geen functie heeft in het eindprodukt, dan hoeft dit niet te worden gedeclareerd. Dit geldt voor de voorverpakte produkten, bij niet voorverpakte produkten moet men navragen of een additief al dan niet is verwerkt. 5. Preventie In het geval van een voedselallergie zijn preventieve maatregelen mogelijk. Bekend is dat bij het ontstaan van een allergie erfelijke factoren zijn betrokken. Als beide ouders allergisch zijn, heeft een kind ca. 70 % kans ook allergisch te worden. Wanneer slechts één ouder allergisch is, is deze kans %. Maar ook als er geen allergie voorkomt, is er toch nog een kans van 5-10 % dat een kind allergisch wordt. Als de kans op grond van de statistieken groot is dat een kind allergisch wordt, is het aan te raden om een dieet te volgen. Het is het beste om hier zo spoedig mogelijk mee te beginnen, en aangeraden wordt om borstvoeding te geven, waarbij de moeder geadviseerd wordt om een dieet te volgen vrij van allergene voedselprodukten, zoals melk, ei, noten en vis. Er is aangetoond dat bepaalde voedselallergenen in kleine hoeveelheden in de moedermelk kunnen voorkomen. Onderzoek heeft tot nu toe niet aangetoond dat het volgen van een dieet tijdens de zwangerschap een gunstig effect zou hebben. De introductie van vast voedsel zou
10 moeten worden uitgesteld tot zes maanden, rekening houdend met de rijping van de darm. De doorlaatbaarheid van de darm is bij pasgeborenen groter dan op oudere leeftijd en het immuunsysteem is nog niet helemaal ontwikkeld. Beide factoren dragen ertoe bij dat gemakkelijker sensibilisatie optreedt voor eiwit(-deeltjes) in de voeding. Alternatieven zijn sojamelk (hoewel er in % van de gevallen ook sensibilisatie hiervoor optreedt) en hypoallergene eiwithydrolysaten. Nadelen van deze alternatieven zijn de kosten en de smaak. Geitemelk is geen goed alternatief, omdat er een hoge mate van kruisallergie bestaat met koemelkeiwit, zodat ook tegen het geitemelkeiwit een allergische reactie kan optreden. 6. Problemen Problemen die meespelen bij voedselovergevoeligheid zijn: het niet bekend zijn van alle oorzakelijke mechanismen; het vaak niet bekend zijn van alle bestanddelen van de voeding; het onderzoek naar voedselovergevoeligheid is nog niet goed gestandaardiseerd; het houden van een dieet is vaak moeilijk. 7. Voorlichting Bij optredende problemen kan men uiteraard contact met een huisarts opnemen. Daarnaast is het mogelijk, meer algemene informatie over het onderwerp te verkrijgen via een tweetal instellingen: Landelijke Informatiecentrum Voedselovergevoeligheid LIVO, postbus 84185, 2508 AD Den Haag. Telefonische informatielijn (dinsdag t/m vrijdag van 10 tot 13 uur): Databank voor voedselovergevoeligheid ALBA, postbus 360, 3700 AJ Zeist. Telefonische informatielijn (maandag, dinsdag en donderdag van 14 tot 16 uur): (voor merkartikelen en produktinformatie) Voorts is werkzaam op dit gebied: Nederlandse Voedsel Allergie Stichting (NVAS) postbus 249, 3740 AE Baarn (patiëntenorganisatie)
11 Voedselovergevoeligheid 8. Aanvullende literatuur E. Bleumink e.a., Voedselallergie en -intolerantie. Samsom Stafleu, Alphen a.d. Rijn/Brussel, ISBN A. Kardinaal en Th. Ockhuizen, Kleurstoffen in voedingsmiddelen. Chemische feitelijkheden 084, KNCV, P. L. Weegels, Gluten. Chemische feitelijkheden 100, KNCV, J. G. R. de Monchy e.a., Voedingsallergie en -intolerantie. Wat doen we ermee? Bohn, Scheltema & Holkema, Houten, ISBN Consensusbijeenkomst Voedselovergevoeligheid 14 september Ministerie WVC. ISBN J. A. Zwartz, Voedselovergevoeligheid en gedragsproblemen. Symposium 15 maart Voedingsmiddelentechnologie 15 april Ivan Wolffers i.s.m. de Consumentenbond, Allergie en Overgevoeligheid. Uitgeverij Contact, Amsterdam, vierde druk ISBN
Voedselallergie en voedselintolerantie
DC 29 Voedselallergie en voedselintolerantie 1 Inleiding Bij voedselallergie of voedselintolerantie is er sprake van overgevoelige reacties op voedsel of bepaalde bestanddelen in voedsel. De informatie
Nadere informatieDermatologie. Voedselallergie. Afdeling: Onderwerp:
Afdeling: Onderwerp: Dermatologie 1 : Steeds meer mensen hebben er last van Huiduitslag, buikpijn, diarree, benauwdheid, een ellendig moe gevoel: deze verschijnselen komen u vast en zeker bekend voor.
Nadere informatieCentrumlocatie. Voedselprovocatie. Afdeling Allergologie
Centrumlocatie Voedselprovocatie Afdeling Allergologie Met u is afgesproken dat u een voedselprovocatie zult doen. Dit is tot op heden de enige test waarin nagegaan kan worden of u een echte reactie krijgt
Nadere informatieVoedselallergie en -intolerantie
Algemene informatiefolder Voedselallergie en -intolerantie Stichting Voedsel Aller Allergie Patiëntenorganisatie voor voedselallergie en voedselintolerantie Inleiding Deze folder geeft antwoord op de meest
Nadere informatieVoedselprovocatie. Havenziekenhuis. april 2012
Voedselprovocatie april 2012 Een allergie is een reactie van het afweersysteem van het lichaam gericht tegen niet schadelijke stoffen als stuifmeel, huidschilfers of voedingsmiddelen met allergische klachten
Nadere informatieDermatologie. Constitutioneel eczeem en (voedsel)allergie
Dermatologie Constitutioneel eczeem en (voedsel)allergie Dermatologie Veel ouders van kinderen, en ook volwassenen, denken dat een allergie de oorzaak is van eczeem. Zij komen met de vraag bij de huisarts
Nadere informatieDiëtetiek. Voedingsadvies bij koemelkallergie. Afdeling: Onderwerp:
Afdeling: Onderwerp: Diëtetiek Wat is een koemelkallergie? Een koemelkallergie is een ongewenste reactie op het eiwit in de koemelk. De oorzaak hiervan is een abnormale reactie van het natuurlijke afweermechanisme
Nadere informatieVoedselallergie en voedselprovocatietest bij kinderen
Voedselallergie en voedselprovocatietest bij kinderen Albert Schweitzer ziekenhuis Oktober 2012 pavo 0596 Inleiding Uw kind heeft mogelijk een allergie voor een voedingsmiddel. Bijvoorbeeld voor melk,
Nadere informatieWat is een allergie? Afweersysteem
De allergie survivalgids 15 Hoofdstuk 1 Wat is een allergie? Afweersysteem Voordat we uitleggen wat een allergie is, is het handig dat je eerst weet wat een afweersysteem is. Het afweersysteem van je lichaam
Nadere informatieSophia Kinderziekenhuis. Voedselprovocatie. Test op voedselallergie
Sophia Kinderziekenhuis Voedselprovocatie Test op voedselallergie Bij een voedselprovocatie onderzoeken wij of uw kind allergisch is voor bepaalde voedingsmiddelen. In deze folder leest u meer over het
Nadere informatieVOEDSELPROVOCATIETESTEN BIJ KINDEREN
VOEDSELPROVOCATIETESTEN BIJ KINDEREN 17091 Inleiding Uw kind heeft verschijnselen die passen bij een allergie voor een voedingsmiddel, bijvoorbeeld het koemelkeiwit, kippe-eiwit of pinda. In deze folder
Nadere informatieKoemelkallergie. Is je baby allergisch voor koemelk?
Koemelkallergie Is je baby allergisch voor koemelk? Koemelkallergie = voedselallergie Koemelkallergie is een vorm van voedselallergie. Bij een voedselallergie maakt het lichaam afweerstoffen aan tegen
Nadere informatieAllergie kind: Koemelkeiwittest aanvullende informatie (Kinderafdeling)
Allergie kind: Koemelkeiwittest aanvullende informatie (Kinderafdeling) Algemeen Wat is een allergie? Verschijnselen van voedselallergie RAST-test Eliminatie-provocatieproef Aantonen van koemelkeiwitallergie
Nadere informatieOnderzoek naar koemelkallergie
Onderzoek naar koemelkallergie Uw kind heeft verschijnselen die wijzen op een allergie voor koemelk. In deze folder leest u wat een allergie voor koemelk bij jonge kinderen inhoudt. Ook leggen we in deze
Nadere informatieVoedingsadvies bij koemelkallergie. Diëtetiek
Voedingsadvies bij koemelkallergie Diëtetiek Beter voor elkaar Voedingsadvies bij koemelkallergie Wat is een koemelkallergie? Een koemelkallergie is een ongewenste reactie op het eiwit in de koemelk. De
Nadere informatiePATIËNTEN INFORMATIE. Voedselallergie. Polikliniek Allergologie
PATIËNTEN INFORMATIE Voedselallergie Polikliniek Allergologie Wat is voedselovergevoeligheid? Voedselovergevoeligheid is een overdreven lichamelijke reactie op het eten, inademen of aanraken van bepaalde
Nadere informatieOnderzoek naar koemelkallergie
Onderzoek naar koemelkallergie Uw kind heeft verschijnselen die wijzen op een allergie voor koemelk. In deze folder wordt uitgelegd wat een allergie voor koemelk bij jonge kinderen inhoudt. Ook krijgt
Nadere informatieKoemelkallergietest. Informatie voor ouders / verzorgers. Medisch Centrum Haaglanden www.mchaaglanden.nl
Koemelkallergietest Informatie voor ouders / verzorgers F0894-1250 oktober 2013 Medisch Centrum Haaglanden www.mchaaglanden.nl MCH Antoniushove, Burgemeester Banninglaan 1 Postbus 411, 2260 AK Leidschendam
Nadere informatieBij een voedselallergie is het immuunsysteem rechtstreeks betrokken. Hierbij spelen allergenen een rol.
Borstvoeding en (voedsel)overgevoeligheid door Andrea Gnoth Als voedsel niet goed verdragen wordt noemen we dat tegenwoordig een voedselovergevoeligheid. De afgelopen jaren hebben de wetenschap en de medische
Nadere informatieAllergie bij zuigelingen
Dit infobulletin is bedoeld voor alle zorgverleners die te maken hebben met borstvoeding. Voor vragen over de bulletins kun je terecht bij de voorzitter van de werkgroep. Annet Mulder: ann.mulder@zgt.nl
Nadere informatieVoedselovergevoeligheid
Voedselovergevoeligheid Diëtetiek Beter voor elkaar 2 Voedselovergevoeligheid Wat is voedselovergevoeligheid? Voedselovergevoeligheid is de overkoepelende term voor overgevoeligheidsreacties op voedsel
Nadere informatieKoemelkallergie. Test met voedselprovocatie. Allergie of intolerantie? Voedselprovocatie. Provocatie en eliminatie
Koemelkallergie Test met voedselprovocatie Uw kind heeft verschijnselen die kunnen passen bij een allergie voor koemelk. In deze folder leggen we u het een en ander uit over allergie voor koemelk bij jonge
Nadere informatieAllergenen. Gluten. Schaaldieren
Allergenen Allergenen zijn stoffen in producten die bij iemand met een voedselallergie een allergische reactie kunnen veroorzaken. Dit kan variëren van jeuk en tranende ogen tot ademhalingsproblemen en
Nadere informatieAllergenen. Nancy Josten
Allergenen Voedselallergieën en voedselintoleranties Allergenen Naar aanleiding van de informatieplicht over allergenen in de maaltijden stellen wij een brochure voor. Deze brochure is aangeboden door
Nadere informatieVoedselallergie is een veel voorkomende vorm van overgevoeligheid voor voedsel, waarbij immunoglobuline type E (IgE)-antistoffen een rol spelen. Allergische reacties op voedsel staan steeds meer in de
Nadere informatieAllergie- en astmacentrum voor kinderen
Patiënteninformatie Allergie- en astmacentrum voor kinderen Informatie over het allergie- en astmacentrum van Tergooi Allergie- en astmacentrum voor kinderen Informatie over het allergie- en astmacentrum
Nadere informatieAllergenen. Gluten. Schaaldieren
Allergenen Allergenen zijn stoffen in producten die bij iemand met een voedselallergie een allergische reactie kunnen veroorzaken. Dit kan variëren van jeuk en tranende ogen tot ademhalingsproblemen en
Nadere informatiePatiëntenvoorlichting Urticaria en Angio-oedeem
Patiëntenvoorlichting Urticaria en Angio-oedeem Wat zijn urticaria en angio-oedeem? Urticaria Urticaria zijn hevig jeukende verheven rode vlekken op de huid met een centrale bleke opheldering. Is er sprake
Nadere informatieVoedselallergie. April 2011 Nederlandse Vereniging voor Allergologie
Voedselallergie Wat is voedselovergevoeligheid? Voedselovergevoeligheid is een overdreven lichamelijke reactie op het eten, inademen of aanraken van bepaalde voedingsmiddelen. Er zijn twee typen overgevoeligheid:
Nadere informatieMinisymposium voedselallergie. 28 april 2011 Chris Nieuwhof, internistallergologe/immunologe
Minisymposium voedselallergie 28 april 2011 Chris Nieuwhof, internistallergologe/immunologe Verschillende noten Verschillende noten Voedsel allergie Wat is allergie? Allergie is een afweerreactie (van
Nadere informatieOnderwijsmateriaal voor toetsgroepen
1. Toelichting op dit onderwijsmateriaal Deze verdiepingsmodule is gebaseerd op de NHG-Standaard M47 van oktober 2010. Voedselallergie wordt veel vaker vermoed dan dat het feitelijk voorkomt. Daarnaast
Nadere informatieWat zijn biogene aminen?
Biogene aminen Wat zijn biogene aminen? Biogene aminen zijn stoffen die van nature voorkomen in plantaardige en dierlijke producten. Ze komen ook van nature in het menselijk lichaam voor. Het zijn stoffen,
Nadere informatieRichtlijn Diagnostiek van Koemelkallergie bij Kinderen in Nederland
Richtlijn Diagnostiek van Koemelkallergie bij Kinderen in Nederland OVERZICHT VAN DE DOOR DE NVK GEAUTORISEERDE AANBEVELINGEN Uitgangsvraag 1 Bij welke symptomen, aanwijzingen uit de (voedings)anamnese
Nadere informatieFranciscus nascholing. Welkom!
Franciscus nascholing Praktische Kindergeneeskunde Donderdag 22 november 2018 Welkom! Disclosure-slide Disclosure belangen sprekers (Potentiële) Belangenverstrengeling Geen Voor bijeenkomst mogelijke relevante
Nadere informatieOnderzoek naar koemelkallergie Informatie over koemelkallergie en over onderzoek met dubbelblind placebogecontroleerde voedselprovocatie (DBPGVP)
Kindergeneeskunde Onderzoek naar koemelkallergie Informatie over koemelkallergie en over onderzoek met dubbelblind placebogecontroleerde voedselprovocatie (DBPGVP) 1 Informatie voor ouders: koemelkallergie
Nadere informatieUrticaria en angio-oedeem. Sophia Kinderziekenhuis
Urticaria en angio-oedeem Sophia Kinderziekenhuis In deze folder vindt u informatie over de huidaandoeningen urticaria en angio-oedeem. Wij willen u vragen deze folder goed door te lezen, zodat wij u en
Nadere informatieSPIJSVERTERINGS- STELSEL
P A T H O L O G I E SPIJSVERTERINGS- STELSEL De darmen / het buikgebied..... ongetwijfeld het meest onbegrepen en ondergewaardeerde (lymfatisch) orgaan in ons lichaam... De darmen / het buikgebied.....
Nadere informatiehoe gaan we ermee om?
Allergenen in de grootkeuken hoe gaan we ermee om? Karin Van Ael Lector opleiding Voedings- en dieetkunde Grootkeukenstudiedag 26 november 2008 Voedselovergevoeligheid Aantal gevallen stijgt Gevolgen kunnen
Nadere informatieDermatologie. Atopisch eczeem en voeding
Dermatologie Atopisch eczeem en voeding Atopisch eczeem en voeding Belangrijke telefoonnummers Algemeen nummer UMCG (050) 361 61 61 vragen naar verpleegkundig consulent atopisch eczeem Coördinatiecentrum
Nadere informatie06 - Informatie over voedselallergie
06 - Informatie over voedselallergie Inhoud Wat zijn voedselallergenen?... 1 Wat weet men eigenlijk over voedselallergenen?... 2 Allergene verwantschappen... 4 Voedingsmiddelen die vaak allergieën veroorzaken...
Nadere informatieVoedselovergevoeligheid
Afdeling: Onderwerp: Diëtetiek Wat is voedselovergevoeligheid? is de overkoepelende term voor overgevoeligheidsreacties op voedsel zoals voedselallergie en nietallergische voedselovergevoeligheid (intolerantie).
Nadere informatieDe brochure is een uitgave van de Stichting Voedselallergie, patiëntenorganisatie voor mensen met voedselovergevoeligheid.
koemelk allergie Als het vermoeden bestaat dat een kindje allergisch is voor melk, komen er heel wat vragen op de ouders af. Wat is een koemelkallergie? Hoe wordt de diagnose gesteld? Hoe zijn de klachten
Nadere informatieALLERGENENWETGEVING IN DE HORECA
ALLERGENENWETGEVING IN DE HORECA Allergenen De allergenenwetgeving heeft betrekking op 14 allergenen : ( vis, gluten, soja, ei, melk, schaaldieren, weekdieren, noten, pinda s, sesamzaad, lupine, selderij,
Nadere informatieCentrumlocatie. Voedselovergevoeligheid. Afdeling Allergologie
Centrumlocatie Voedselovergevoeligheid Afdeling Allergologie Bij u is er mogelijk sprake van een voedselallergie (voedselovergevoeligheid). In deze folder kunt u hierover meer lezen. Wat is voedselovergevoeligheid?
Nadere informatieImmunotherapie bij hooikoorts en allergie voor huisstofmijt
Keel-, neus- en oorheelkunde Immunotherapie bij hooikoorts en allergie voor huisstofmijt Wat is allergie? Allergie is een reactie van uw lichaam op bepaalde prikkelende stoffen waarbij het afweersysteem
Nadere informatieKoemelkallergie provocatietest Patiënten informatie
Koemelkallergie provocatietest Patiënten informatie 2 Uw kind heeft klachten gehad die na het stoppen van koemelkvoeding zijn verdwenen. Daarom denkt de arts aan een koemelkeiwit allergie. Om dit te kunnen
Nadere informatieVoedingsadviezen na een maagresectie
Voedingsadviezen na een maagresectie Afdeling diëtetiek U heeft een maagoperatie ondergaan. Hierbij is (een gedeelte van) uw maag weggenomen. Door deze ingreep is uw spijsverteringskanaal veranderd. Deze
Nadere informatieUrticaria en angio-oedeem
Urticaria en angio-oedeem URTICARIA EN ANGIO-OEDEEM Urticaria Urticaria zijn hevig jeukende verheven rode vlekken op de huid met een centrale bleke opheldering. Is er sprake van één bult of vlek dan spreekt
Nadere informatieAllergie. Voedingsallergie en atopie bij hond en kat. Afweer. Afweer 28-5-2014. Eiwitten (15-40 kda) Glycoproteïne (10-70 kda)
Allergie Voedingsallergie en atopie bij hond en kat Drs. Stijn Peters info@dzeh.nl Tel. 040-3040054 Allergie Overdreven reactie op een stof/indringer Allergeen Sensitisatie Antigeen Allergeen Stoffen die
Nadere informatieHooikoorts. Sophia Kinderziekenhuis
Hooikoorts Sophia Kinderziekenhuis Heeft uw kind misschien last van hooikoorts? In deze folder leest u wat hooikoorts en allergie is, wat de klachten zijn en welke behandelingen mogelijk zijn. Wij willen
Nadere informatieWat is allergie? Wat is hooikoorts?
K.N.O. Allergie Deze folder heeft tot doel u informatie te geven over allergie en de daarbij behorende klachten. Als u recent bij de KNO-arts bent geweest, die u heeft verteld dat allergie één van de
Nadere informatieAllergie op school of de kinderopvang, waar let je op?
Allergie op school of de kinderopvang, waar let je op? Programma 19.30 uur Welkom Algemene inleiding in voedselallergie Rienus Doedens, kinderarts-immunoloog 20.20 uur Speciale aandachtspunten voor scholen
Nadere informatieBehandeling met sandostatine
Behandeling met sandostatine NEURO-ENDOCRIENE TUMOR (NET) Bij u is een neuro-endocriene tumor met uitzaaiingen geconstateerd. Neuro-endocriene tumoren (afgekort NET) kunnen op verschillende locaties in
Nadere informatieInterne Geneeskunde Allergologie. Immunotherapie voor insectenallergie bij mastocytose
Interne Geneeskunde Allergologie Immunotherapie voor insectenallergie bij mastocytose Interne Geneeskunde Allergologie Wat is mastocytose? Mastocytose is de naam voor een zeldzame ziekte, die het gevolg
Nadere informatie(Verdenking) koemelkallergie. Afdeling Kindergeneeskunde
(Verdenking) koemelkallergie Afdeling Kindergeneeskunde Inhoudsopgave Inleiding 4 Algemene informatie 4 Wat betekent koemelkallergie? 4 Waarom komt het vaak voor bij baby s? 4 Mogelijke symptomen 4 Hoe
Nadere informatie6,1. Praktische-opdracht door een scholier 4003 woorden 16 april keer beoordeeld. Hoofdvraag & Deelvragen: Wat is voedselallergie?
Praktische-opdracht door een scholier 4003 woorden 16 april 2002 6,1 49 keer beoordeeld Vak Biologie Hoofdvraag & Deelvragen: Wat is voedselallergie? 1 Hoeveel procent van de bevolking heeft voedselallergie?
Nadere informatieKoemelkallergie? De eliminatie-provocatietest
Koemelkallergie? De eliminatie-provocatietest Informatie voor ouders Afdeling allergologie / kindergeneeskunde Inhoudsopgave Inleiding 2 De eliminatiefase 3 Flesvoeding 3 Borstvoeding en/of vaste voeding
Nadere informatieBijvoeding bij koemelkeiwitallergie
Bijvoeding bij koemelkeiwitallergie Uw kind heeft een koemelkeiwitallergie en is ongeveer 4 maanden oud. Vanaf deze leeftijd veranderen de voedingsbehoeften van uw kind. De borstvoeding of de hypo-allergene
Nadere informatie(Verdenking) koemelkallergie
(Verdenking) koemelkallergie Afdeling Kindergeneeskunde Locatie Purmerend/Volendam Inleiding Om met zekerheid vast te stellen of uw kind een koemelkallergie heeft adviseert de kinderarts een koemelkprovocatietest.
Nadere informatieAllergie kind: Provocatietest bij kinderen
Allergie kind: Provocatietest bij kinderen Algemeen Uw kind heeft verschijnselen die kunnen passen bij een allergie (overgevoeligheid) voor voedsel (bijvoorbeeld koemelkeiwit of pinda's) of medicijnen
Nadere informatieUrticaria en angio oedeem
Urticaria en angio oedeem Haarlem Urticaria Urticaria zijn hevig jeukende verheven rode vlekken op de huid met een centrale bleke opheldering. Is er sprake van één bult of vlek dan spreekt men in het Nederlands
Nadere informatieVoedselallergie; kliniek en diagnostiek
Voedselallergie; kliniek en diagnostiek WDH allergie nascholing 5 oktober 2010 Annejet Plaisier, kinderarts Janneke Ruinemans-Koerts, klinisch chemicus Casus Dylano, ruim 2 ½ jaar oud Reden van komst:
Nadere informatieJoep, en zijn vermoeide ouders
Casus 1 Joep 1 Joep, en zijn vermoeide ouders Joep is 3 maanden oud en komt met zijn jonge ouders op het spreekuur. Ouders zien er vermoeid en gespannen uit. Joep huilt veel en is moeilijk te troosten,
Nadere informatieAdviezen om hoofdpijn bij kinderen te voorkomen of verminderen
Adviezen om hoofdpijn bij kinderen te voorkomen of verminderen In deze folder geven wij een aantal adviezen om hoofdpijnklachten te voorkomen en/of te verminderen. Omdat medicijnen niet altijd een oplossing
Nadere informatieVoedselallergieonderzoek met de DBPGVP
Voedselallergieonderzoek met de DBPGVP Afspraak U wordt verwacht voor de 1e testdag op de kinderafdeling Vervolgafspraken U wordt voor de 2e testdag verwacht op de kinderafdeling Voor het bespreken van
Nadere informatie(PID) CONSTITUTIONEEL ECZEEM
Patiënteninformatiedossier (PID) CONSTITUTIONEEL ECZEEM onderdeel WAT IS CONSTITUTIONEEL ECZEEM? ECZEEM Wat is constitutioneel eczeem? INHOUDSOPGAVE Inleiding...3 Hoe ontstaat constitutioneel eczeem?...4
Nadere informatiePatiënteninformatie over ernstige primaire IGF-1-deficiëntie en hoe Increlex daarbij kan helpen
Ipsen Endocrinologie Increlex (injectie met mecasermine [rdna-herkomst]) Patiënteninformatie over ernstige primaire IGF-1-deficiëntie en hoe Increlex daarbij kan helpen Voorlichtingsfolder zoals beschreven
Nadere informatieWelkom op de polikliniek voor kinderen met allergische klachten
Welkom op de polikliniek voor kinderen met allergische klachten Albert Schweitzer ziekenhuis augustus 2012 pavo 0916 Inleiding U bent door uw arts verwezen naar de polikliniek voor kinderen met allergische
Nadere informatieOnderzoek naar allergie voor koemelk
1/5 Kindergeneeskunde Onderzoek naar allergie voor koemelk Inleiding Uw kind heeft verschijnselen die kunnen wijzen op een allergie voor koemelk. In deze folder leest u meer over deze allergie en over
Nadere informatieImmunotherapie bij hooikoorts en allergie voor huisstofmijt
Keel-, neus- en oorheelkunde Immunotherapie bij hooikoorts en allergie voor huisstofmijt Wat is allergie? Allergie is een reactie van uw lichaam op bepaalde prikkelende stoffen waarbij het afweersysteem
Nadere informatieReflux en allergie: wat met de borstvoeding? Waar of niet waar? 21/02/2019. dr. Rolinde Demeyer diëtist/lactatiekundige. 1. Allergie en borstvoeding
Reflux en allergie: wat met de borstvoeding? dr. Rolinde Demeyer diëtist/lactatiekundige Waar of niet waar? Een baby zonder eczeem heeft geen allergie. 6 maanden exclusief bv is voorbij gestreefd met de
Nadere informatieInformatie afkomstig van de Nederlandse Vereniging voor Allergologie (september 2011) In deze folder vindt u informatie over voedselallergie.
Voedselallergie Informatie afkomstig van de Nederlandse Vereniging voor Allergologie (september 2011) In deze folder vindt u informatie over voedselallergie. Wat is voedselovergevoeligheid? Voedselovergevoeligheid
Nadere informatieVoedselallergie: Veel gestelde vragen
Thema: Allergie Voedselallergie: Veel gestelde vragen Naam van spreker A.E.J. Dubois 22-11-2013 2 veel gestelde vragen over voedselallergie: 1. wat is het? welke voedingsmiddelen? welke klachten? 2. zit
Nadere informatieOnderzoeksresultaten. Onderzoeksresultaten. Onderzoeksnr. Patiënt A. Patiënt Onderzoeksnr
praktijk Mevrouw dokter B. Aanvragers Behandelingslaan 2 1234 AB Arts Nederland Onderzoeksnr. 160308999 Patiënt 205034 A. Patiënt 30-10-1971 RP Analytic, Veerweg 16, 4493 AS Kamperland Aanvrager 205035
Nadere informatieVoedselallergie. Sophia Kinderziekenhuis
Voedselallergie Sophia Kinderziekenhuis In deze folder leest u over wat een voedselallergie is, welke klachten kunnen voorkomen en welke behandelingen mogelijk zijn. Wij willen u vragen de informatie zorgvuldig
Nadere informatieKNO. Niezen, loopneus en jeukende ogen
KNO Niezen, loopneus en jeukende ogen Niezen, loopneus en jeukende ogen Een allergie is een veranderde reactie op prikkels die door bepaalde stoffen, allergenen genoemd, worden veroorzaakt. Allergenen
Nadere informatieKoemelkeiwit provocatietest. kinderafdeling
Koemelkeiwit provocatietest kinderafdeling Uw kind heeft klachten gehad die na het staken van koemelkvoeding zijn verdwenen. Daarom denkt de arts aan een allergie voor koemelkeiwit. Om dit te kunnen bevestigen,
Nadere informatieKlinische dagbehandeling allergologie
Klinische dagbehandeling allergologie Afdeling Kindergeneeskunde Locatie Purmerend/Volendam Inleiding Deze folder geeft informatie over de klinische dagbehandeling allergie in het Waterlandziekenhuis.
Nadere informatieBorstvoeding en (vermeende) voedselallergie 078-2005
Borstvoeding en (vermeende) voedselallergie 078-2005 In moedermelk kunnen spoortjes terechtkomen van voedingsmiddelen die door de moeder gegeten of gedronken zijn. Meestal levert dit geen enkel probleem
Nadere informatieVoedselprovocatie bij kinderen
Voedselprovocatie bij kinderen In overleg met de kinderarts en diëtiste heeft u voor uw kind een afspraak gemaakt voor een voedselprovocatietest. Tijdens dit onderzoek krijgt uw kind onder begeleiding
Nadere informatieInterne Geneeskunde Immunologie-Allergologie
Interne Geneeskunde Immunologie-Allergologie Voedselovergevoeligheid Inleiding U bent verwezen naar de immunoloogallergoloog, omdat u mogelijk last hebt van voedselovergevoeligheid. In deze folder leest
Nadere informatiehttp://vimeo.com/106258062 Anique Gras Marketing & Accountmanager zorg, horeca en cateraars info@psinfoodservice.nl @PSinfoodservice Anique Gras Doel van deze workshop. 1. Wet 1.Consument 2. 2.Wet
Nadere informatieKlachtenanamnese voedselovergevoeligheid
Klachtenanamnese voedselovergevoeligheid Vragenlijst Hieronder volgen een aantal vragen. Allereerst wat algemene vragen, daarna meer gericht op uw klachten. Wilt u de vragen zo volledig mogelijk beantwoorden
Nadere informatieUrticaria en angio-oedeem
Urticaria en angio-oedeem Informatie afkomstig van de Nederlandse Vereniging voor Allergologie (juni 2011) In deze folder vindt u informatie over urticaria en angio-oedeem. Wat zijn urticaria en angio-oedeem?
Nadere informatieKlachtenanamnese voedselovergevoeligheid
Klachtenanamnese voedselovergevoeligheid Vragenlijst Hieronder volgen een aantal vragen. Allereerst wat algemene vragen, daarna meer gericht op uw klachten. Wilt u de vragen zo volledig mogelijk beantwoorden
Nadere informatieAllergie (allergische rhinitis)
Keel-, Neus- en Oorheelkunde Allergie (allergische rhinitis) www.catharinaziekenhuis.nl Inhoud Wat is allergie?... 3 Hooikoorts... 3 De belangrijkste allergenen... 3 Wat gebeurt er bij een allergieaanval?...
Nadere informatiePatiënten informatie polikliniek Allergologie. Geneesmiddelovergevoeligheid Juni 2011 vakgroep Allergologie
Patiënten informatie polikliniek Allergologie Geneesmiddelovergevoeligheid Juni 2011 vakgroep Allergologie Geneesmiddelovergevoeligheid Uw arts heeft u verwezen naar de polikliniek van de allergoloog omdat
Nadere informatieInterne geneeskunde Allergologie. Anafylaxie zonder duidelijke oorzaak
Interne geneeskunde Allergologie Anafylaxie zonder duidelijke oorzaak Interne geneeskunde Allergologie Inleiding U heeft één of meerdere ernstige allergische aanvallen gehad, ook wel anafylaxie genoemd.
Nadere informatieGeneesmiddelenallergie
Geneesmiddelenallergie Geneesmiddelovergevoeligheid Uw arts heeft u verwezen naar de polikliniek van de allergoloog omdat u mogelijk klachten heeft gekregen als het gevolg van medicatiegebruik. In deze
Nadere informatieVoedselovergevoeligheid bij hond en kat
Voedselovergevoeligheid bij hond en kat VOEDSELOVERGEVOELIGHEID Een overgevoeligheid voor voeding komt niet zo vaak voor bij honden en katten. Voedingsovergevoeligheid kan zowel huidklachten als problemen
Nadere informatieBIJSLUITER: INFORMATIE VOOR DE GEBRUIK(ST)ER. Betahistine dihcl Actavis 8 mg, tabletten Betahistine dihcl Actavis 16 mg, tabletten
1.3.1 Bijsluiter Rev.nr. 1608 Pag. 1 van 5 BIJSLUITER: INFORMATIE VOOR DE GEBRUIK(ST)ER Betahistine dihcl Actavis 8 mg, tabletten Betahistine dihcl Actavis 16 mg, tabletten betahistinedihydrochloride Lees
Nadere informatieEén op de vijf kinderen heeft een ernstige allergie.
Allergieën Eén op de vijf kinderen heeft een ernstige allergie. Een allergie is een overreactie in het lichaam op een gewoonlijk onschadelijke stof die een allergeen wordt genoemd. De meest voorkomende
Nadere informatieDit is een term die gebruikt wordt als benaming voor een verkeerde reactie op voeding. Er zijn 2 hoofdvormen van overgevoeligheid.
Voedselovergevoeligheid Dit is een term die gebruikt wordt als benaming voor een verkeerde reactie op voeding. Er zijn 2 hoofdvormen van overgevoeligheid. Voedingsallergie of hypergevoeligheid, die wordt
Nadere informatieAtopisch eczeem Wat is atopisch eczeem? Hoe ontstaat atopisch eczeem?
Atopisch eczeem Wat is atopisch eczeem? Atopisch eczeem, ook wel constitutioneel eczeem genoemd, is een veel voorkomende huidaandoening die behoort tot het atopiesyndroom. Bij dit syndroom ontstaan ontstekingsreacties
Nadere informatieOvergevoeligheid voor geneesmiddelen
Allergologie Patiënteninformatie Overgevoeligheid voor geneesmiddelen U ontvangt deze informatie, omdat u mogelijk klachten heeft door uw medicatiegebruik. Uw arts heeft u hiervoor doorverwezen naar de
Nadere informatieImmunotherapie. Behandeling van allergische klachten van de luchtwegen
Immunotherapie Behandeling van allergische klachten van de luchtwegen Door onduidelijke oorzaken komen allergieën tegenwoordig vaker voor dan vroeger. Soms in lichte en soms in ernstige mate. Een allergie
Nadere informatieVoedselallergie bij kinderen:
Voedselallergie bij kinderen: hoe begeleid ik ouders & kind en hoe ga ik om met mispercepties? Vlieg & Melse Diëtisten Praktijk voor Voedselovergevoeligheid Mw. Dr. B.J. Vlieg-Boerstra Mw. D.J. Luiten
Nadere informatieFAQ productinformatie en levensmiddelenwetgeving
Inleiding In deze factsheet van Zeelandia wordt achtergrondinformatie gegeven over een aantal veel gebruikte voedingsclaims, beweringen en levensmiddelenwetgeving gerelateerde onderwerpen. Inhoud: 1. Vezels
Nadere informatie01 - Informatie over de behandeling van allergieën
01 - Informatie over de behandeling van allergieën Inhoud Wat is een allergie eigenlijk?... 1 Waarom is een behandeling nodig?... 1 Welke behandelingsvormen zijn mogelijk?... 2 Wat betekent 'specifieke
Nadere informatieDieetwijzer DIEET. Dieetplan bij voedselovergevoeligheid FOS MOS. Dieetwijzer-VC-Gevoeligheid.indd 1 13-08-12 13:20
Dieetwijzer FOS MOS Dieetplan bij voedselovergevoeligheid DIEET Dieetwijzer-VC-Gevoeligheid.indd 1 13-08-12 13:20 Voorwoord Huid- en vachtproblemen en/of maagdarmproblemen, zoals diarree, door een voedselovergevoeligheid
Nadere informatie