Grenzen vallen weg: politieleiders vertellen

Transcriptie

1 Grenzen vallen weg: politieleiders vertellen 1

2 Internationaal carrièreperspectief TOP-POINT ERVARINGEN 4 Ineke Stam Internationalisering moet aandachtspunt zijn van leiding nationale politie 62 Ronald Zwarter Top-POINT laat top leidinggevenden diversiteit ervaren 8 Anita Hazenberg Internationale bouwstenen cruciaal 66 Leen Schaap Bij twijfel inhalen 12 Hanneke Brouwer Nieuwe kennis en ervaring opdoen en die elders weer gebruiken 70 Dick de Boer Homogeniteit leidt tot een ander soort samenleving 16 Paul van Musscher Van internationale ervaring word je een ander mens 74 Ab Spaan Hoe vertrouwde deuren gesloten bleven en andere zich openden 20 Leo Koenraads Leren begrijpen binnen welke ruimte je werkt 24 José Rooijers Als je van elkaar leert, kun je de wereld verkleinen 78 Eveline Rutten Argentinië is een land van vreemde tegenstellingen 82 Patrick Voss Denk groot, maar begin bij jezelf 28 Piet Deelman Te laat voor een internationale functie op niveau 32 Rob Out Één aanspreek punt voor eu-beleidsvoorbereidingen 86 Gerda Dijksman Daar doen ze het gewoon 87 Erik-Jan vd Hulst Het belang van luisteren 88 Frans Kooiman Er zijn meer culturele werkelijkheden 36 Willemien Los Gelijkwaardigheid is me met de paplepel ingegeven Blik op de toekomst 40 Chris Starmans In Brussel is een maand niks 44 Ron de Milde Zonde dat ik dit doe in de nadagen van mijn loopbaan 48 Dian Popping Als blauwe vrouw iets betekenen voor de buitenwereld 90 Persbericht 2020 Nederlandse commissaris benoemd tot secretaris-generaal van internationale politieorganisatie! 92 Linda Linda begon als allround politiemedewerker 95 Mohammed Mohammed haalde zijn HBO bachelor 52 Eric Willems Het mes snijdt aan twee kanten 98 John John startte met een Europese master 56 Ruud Bik Het vliegwiel moet op gang worden gebracht 101 Helle Helle was ooit een zij-instromer 104 Karel Karel is opgeleid vóór het samenhangend onderwijsstelsel 2 3

3 Politiewerk omvat het hele scala van wijk tot wereld. Niet alle criminaliteit komt voort uit de wijk; het komt ook op diverse manieren vanuit het buitenland hier naartoe. Deze relatie tussen het politiewerk en de internationale component heeft Ineke Stam, voorzitter van Politietop Divers, naar een duurzaam perspectief, altijd beziggehouden. Zeker nu Nederland steeds diverser wordt en politieleiders zoveel mogelijk kennis en deskundigheid nodig hebben om daarmee om te gaan. INTERNATIONALISERING MOET AANDACHTSPUNT ZIJN VAN LEIDING NATIONALE POLITIE H aar interesse kreeg een extra boost toen Nederland in 2004 voorzitter was van de Europese Unie. Als toenmalig voorzitter van het college van bestuur van de Politieacademie werd ze automatisch ook voorzitter van CEPOL, de Europese politieacademie. Het bracht haar veel nieuwe inzichten. Stam: Niet in de laatste plaats over hoe ingewikkeld internationaal samenwerken eigenlijk is. Er zijn taalbarrières en de positie van de politie is in elk land totaal anders. Boven alles is het een kwestie van wérken; het komt niet vanzelf. Maar hoe ingewikkeld samenwerken dan misschien ook is, het is absoluut verrijkend. Nederland staat als initiatiefnemer op de kaart na drie jaar in Den Haag de Pearls in Policing conferentie te hebben georganiseerd voor politieleiders uit de hele wereld. Heel inspirerend. Ineke Stam is voorzitter van Politietop divers, naar een duurzaam perspectief Samenhang Deze ervaringen kleurden de manier waarop Stam de afgelopen jaren het samenwerkingsprogramma Politietop Divers vormgaf. Natuurlijk gaf de toenmalige minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties mij primair de opdracht om resultaten te boeken op het aandeel vrouwen en allochtonen in de politietop. De feministe in mij kon zich daar helemaal in vinden. Maar als voormalig hoofdcommissaris vond ik dat de interventie wel moest passen in een groter geheel en vooral duurzaam zou moeten zijn. Diversiteit en internationalisering 4 5

4 worden nog te vaak gezien als twee aparte dingen, maar globalisering heeft impact op het politievak, heeft effect op werkgelegenheid en vraagt een andere stijl van leidinggeven. En dus hebben we die drie aspecten in samenhang willen onderbrengen bij het programma Politietop Divers. Top-POINT Werkgelegenheid en de impact op het vak hebben we opgepakt door te onderzoeken hoe we de kansen konden vergroten van mensen die al geruime tijd in de top werken en niet direct groeimogelijkheden hebben. Door de internationale context staat Nederland niet alleen internationaal op de kaart, maar mensen zijn ook breder inzetbaar als ze terugkeren.de koppeling met de andere stijl van leidinggeven zien we terug in het Top-POINT-programma waarin we mensen op een heel bijzondere manier kennis laten maken met diversiteit. Namelijk door ze zelf de eenling te laten zijn. Het inzicht dat ze daardoor krijgen is essentieel voor het leren van een ander type leiderschap. Hierdoor groeit de open-mindedness die een organisatie zo nodig heeft om te dealen met een diverse samenleving. Versterken Het zijn niet de enige bewegingen op het internationale vlak. Stam vertelt: Laat ik helder zijn: niet alle ontwikkelingen zijn op ons conto te schrijven. Maar in het programma had ik wel de ruimte om de initiatieven en ideeën die al leefden te versterken en het experiment te ondersteunen. Zo konden we laten onderzoeken waar zich internationale loopbaanmogelijkheden voordoen voor Nederlandse politiechefs. Dat heeft veel opgeleverd en dat is in dit boekje te lezen. Het onderwerp diversiteit, inclusief het internationale aspect, is goed op de agenda komen te staan van de Nederlandse politie. Stam: Daar moet je niet te veel over praten. Daar moet je samen aan werken, doorzetten en het meestal gewoon dóen. Een interventie als de onze vergelijk ik wel eens met watersport: als het weer niet meezit, als je de wind niet in de zeilen hebt, moet je een buitenboordmotor aanzetten. Onze strategie was: doordieselen. De komende tijd wordt de vorm anders, maar de aandacht zal blijven. worden. Als we dat nu goed voorbereiden, heeft de nationale politie daar straks veel plezier van. Leeswijzer De tweedeling die Ineke Stam aanhaalt, is in deze publicatie terug te vinden. Stam: Het boekje begint met de ervaringen van politieleiders die tijdelijk functies hebben bekleed met een internationaal karakter. Lees bijvoorbeeld wat Hanneke Brouwer bedoelt met de dynamiek van gaan en terugkomen, hoe Leo Koenraads ertoe kwam om naar Afghanistan te gaan en hoe Paul van Musscher handelt vanuit zijn overtuiging dat je het tien keer beter kunt ondergaan dan dat je het uitgelegd krijgt. In het tweede deel van deze publicatie zijn delen van blogs opgenomen van politieleiders die in het kader van Top-POINT enige tijd in het buitenland verbleven. Lees bijvoorbeeld hoe Eveline Rutten op stap gaat met een drugspreventieteam en uitlegt hoe het Nederlandse beleid eruit ziet en hoe Leen Schaap ervaart hoe het is om elk moment opgepakt te kunnen worden. Er is bewust gekozen voor ervaringsverhalen. Geen beleid, geen spotlight op de eigen inspanningen, maar wel nieuwe inzichten die blijken uit ervaringen van diegenen met wie de afgelopen jaren op diverse manieren is samengewerkt. Het is een bundeling van levenslessen geworden, interessant voor iedereen die zelf overweegt internationaal te werken. Stam vervolgt: Op beide delen met ervaringsverhalen volgt nog een laatste, bijzonder deel. Dit deel prikkelt mensen die internationaal aan de slag willen omdat het vijf biografieën bevat van niet-bestaande politiemensen die stuk voor stuk laten zien hoe een loopbaanpad richting een strategische functie op internationaal niveau eruit kan zien. Het deel wordt voorafgegaan door een persbericht dat dateert van januari 2020, aangevuld met een noot van de redactie. Open-mindedness Voor Nederlandse politieleiders zal mijn boodschap eenvoudig zijn: zorg dat de open-mindedness van de organisatie toeneemt. En nieuwe leiders van de nationale politie: laat internationalisering echt een aandachtsgebied blijven! We gaan ons er de komende tijd voor beijveren dat het gedachtegoed en de ervaringen geborgd 6 7

5 Twee jaar geleden. Politietop Divers was net op stoom, maar een dubbel vraagstuk bleef. Als de wens er is dat meer vrouwen en biculturelen in- en doorstromen, moet er wel plaats voor ze zijn. En hoe wordt voorkomen dat er alleen aandacht is voor deze doelgroepen en niet voor de competentieverbreding van zittende leiders? De vragen vielen samen met de groeiende impact van de internationale dimensie aan politiewerk. INTERNATIONALE BOUWSTENEN CRUCIAAL Het leidde ertoe dat de programmadirecteur Internationaal Politieleiderschap, Anita Hazenberg, opdracht kreeg om te zoeken naar internationale leer- en werkplekken voor strategisch politieleiders. Gezien haar achtergrond een heel passende opdracht. Hazenberg: In mijn eerste politiejaren surveilleerde ik in een grensgebied, ik was zes jaar directeur van het Europese netwerk voor politievrouwen, werkte vier jaar in Straatsburg als programmamanager Politie en Mensenrechten bij de Raad van Europa en ben nu programmadirecteur Internationaal Politie Leiderschap bij de School voor Politie Leiderschap van de Politieacademie. In die rol mag ik mede vorm geven aan Pearls in Policing, een jaarlijkse denktank ontmoeting van politieleiders op topniveau uit de hele wereld. Ik zie mezelf als een echte wereldburger; ik woon in twee landen en spreek de hele dag twee talen. De ontwikkeling die nu gaande is, wil ik heel graag mogelijk maken. De aandacht voor de internationale dimensie en het effect ervan op het politiewerk is lange tijd ondergesneeuwd gebleven. Drs. Anita Hazenberg MCM is programmadirecteur Politieleiderschap (SPL, Politieacademie) en heeft in opdracht van Politietop Divers gezocht naar internationale werk-, leer- en stageplaatsen Proactieve daad Hazenberg is gedreven. Alle politieleiders moeten op tijd aan de slag gaan met het verzamelen van internationale bouwstenen. Daar draag ik graag aan bij. Onder andere met dit boekje, want de vraag is: wat zijn die bouwstenen eigenlijk? Ik krijg mijn energie uit het feit dat ik ten volle geloof dat politiemensen op die manier een daadwerkelijke bijdrage leveren aan de wereldvrede. Is wereldvrede niet synoniem aan veiligheid? Aan het ontbreken van criminaliteit? Aandacht vanuit 8 9

6 Nederlandse politieleiders voor fragiele staten is daarom een proactieve daad. Een term als glocal vind ik zo toepasselijk; als je glocal kunt kijken, denken en doen, ben je in staat om verbinding te leggen tussen globale en lokale vraagstukken. Afwezigheid flankerend beleid Internationale ervaring opdoen mag nooit een hobby worden, vindt Hazenberg. Maar door het ontbreken van flankering vanuit de organisatie, leek het daar lang wel op. Ik kan me nog goed herinneren dat ik daarover een gesprek had met korpschef Pieter Jaap Aalbersberg. Na een stevige discussie vonden we elkaar inhoudelijk en hij vroeg me hem te ondersteunen in het vormgeven van het internationaal management development (MD). Tegelijkertijd waren het landelijk HRM-programma Politie en de ABD Politietop bezig met een nieuw MD-beleid voor de Nederlandse politie met als doel ontwikkelen, identificeren en benoemen van talent. Daar konden wij het vinden van internationale werk- en stageplekken aan toevoegen, inclusief de matching van kandidaten en het begeleiden van deze politiemensen bij hun terugkeer naar Nederland. Alles kwam prachtig samen! Nu kunnen we een echte slag maken. In de komst van een nationale politie zie ik alleen maar meer kansen. Alle lichten lijken op groen te staan. Stimuleer dat ze hun talen goed spreken en een internationale opleiding volgen. Als je het verhaal van Piet Deelman leest in dit boekje, dan weet je meteen waarom. Een internationale functie op niveau is alleen bereikbaar als je je bouwstenen tijdig hebt verzameld. Er is immers uit andere landen genoeg concurrentie. Tegenwerking De aandacht voor de internationale dimensie neemt toe, maar het aantal plaatsingen blijft flink achter bij de beschikbaarheid van internationale werken stageplekken. Hazenberg: Een tijdje geleden konden we een prachtige kandidaat plaatsen op een internationale functie. Maar je wilt niet wéten hoeveel tegenwerking die kandidaat heeft gehad vanuit zijn omgeving. Je gaat je nationale loopbaan toch niet opgeven voor een tijdelijke internationale functie? We moeten echt nog leren dat een internationale ervaring de professionele competenties van onze politiemensen alleen maar versterkt. Langetermijninvestering Door de reorganisatie lijkt de politie de komende tijd mensen over te houden, terwijl de verwachting ook is dat er over een paar jaar juist te weinig leidinggevenden zullen zijn. Hazenberg: Laat die mensen nu de juiste internationale competenties opdoen in het buitenland. Als ze weer in Nederland nodig zijn, zit die specifieke ervaring in hun rugzak, hebben ze geleerd leiding te geven aan diversiteit en snappen ze beter hoe de wereld in elkaar zit. Daar is toch geen geld voor, zeg je? Dat is echt denken op de korte termijn. Juist in tijden van economische krapte heb je kans om talenten die je normaal niet kunt betalen binnen te halen. Daar pluk je op lange termijn de vruchten van. Voorbeelden daarvan zijn ook bij de politie overal ter wereld te vinden. Werken in een internationale setting geeft politiemensen een veelheid aan vaardigheden die zij zich nauwelijks elders eigen kunnen maken. Het leert ze anders kijken, denken en doen. Leren door ervaring opdoen Ik geloof in reverse capacity building, gaat Hazenberg verder. Het werken in een internationale setting geeft politiemensen immers een veelheid aan vaardigheden die zij zich nauwelijks elders eigen kunnen maken. Het leert ze nu eens niet de standaard antwoorden te geven op uitdagingen die op ze afkomen. Oftewel: het leert ze anders kijken, denken en doen. Wijs jonge collega s al vroeg in hun loopbaan op de mogelijkheid deel te nemen aan een vredesmissie

7 Hanneke Brouwer weet als geen ander wat de waarde is van een internationaal netwerk. Ze wisselde haar loopbaan in Nederland meermalen af met buitenlandse ervaringen en verzilverde de daar opgedane ervaring. Nu zit ze op een leer- en werkplek als plaatsvervangend diensthoofd bij de Dienst Specialistische Recherche Toepassingen van het KLPD. En ze volgt de master European Law and Policy, omdat - naast ervaring - diploma s een steeds belangrijker rol spelen bij benoemingen in internationale, strategische functies. Nieuwe kennis en ervaring opdoen en die elders weer gebruiken Nadat Brouwer twaalf jaar lang al haar energie had gestoken in haar werk bij de korpsen Haaglanden en Hollands-Midden, kreeg ze in 1999 toestemming om voor drie maanden naar de FBI National Academy in Quantico, Virginia, te gaan. Via het netwerk dat het haar opleverde, keerde ze later voor drie maanden terug voor een stage in Philadelphia. Ze maakte er kennis met het fenomeen bikers en terug in Nederland zette ze - met ondersteuning van het bureau IBT en een aantal Amerikaanse collega s - het eerste bikerteam op. Het liep als een trein. De eerste verzilvering van de ervaring die ik in het buitenland opdeed, aldus Brouwer. De tweede verzilvering was het project Politie voor Burgers, waarvoor ze ook inspiratie opdeed tijdens haar buitenlandstage. Hanneke Brouwer Verzamelt nationale en internationale bouwstenen Kosovo En toen kwam Kosovo. Brouwer: In de loop van 2007 werd ik benaderd door de Dienst IPOL. Of ik beschikbaar was voor een missie in Kosovo. Nou, daar had ik wel oren naar. In afwachting van mijn uitzending verdiepte ik me in de actuele ontwikkelingen in dat land en volgde de opleidingen die nodig zijn om uitgezonden te worden

8 Het was de bedoeling dat we, naast justitie- en douanemedewerkers, met een twintigtal politiemensen zouden werken in het EU-planningsteam ter voorbereiding op de EU-missie in Kosovo: EULEX. Deze organisatie heeft tot doel de Kosovaarse autoriteiten te ondersteunen op politie-, justitie- en douanegebied. EULEX neemt de positie over van de VN-missie die sinds 1999 aanwezig is na een resolutie van de VN-Veiligheidsraad. Het was een wereldervaring om dat te mogen helpen opzetten. Ik was bereid om er twee jaar aan vast te knopen, maar het KLPD had andere plannen met me, dus ik keerde na ruim anderhalf jaar terug naar Nederland. Geven en nemen Brouwer houdt van de dynamiek van weggaan en terugkomen. Het is een soort harmonicabeweging die erg goed is. Zo kun je geven en nemen. Nieuwe kennis en ervaring opdoen en die elders weer gebruiken. Helaas begrijpen de meeste korpsen dat niet helemaal. Mijn korpschef Ruud Bik is me op komen zoeken in Kosovo. Hij was onder de indruk. Vooral omdat we het deden met niks. We moesten onze eigen werkelijkheid maken. Maar eenmaal weer terug in Nederland was ik nodig bij de DSRT en daar kan ik de opgedane kennis helaas niet altijd kwijt. Behoefte aan een tussenlanding Of ze dan niet de neiging heeft om de kont tegen de krib te gooien? Nee hoor, stelt Brouwer, Ik had wel behoefte aan een tussenlanding. Het is goed om weer even terug te zijn in het eigen korps. Inmiddels heb ik mijn draai goed gevonden. Het is een bijzondere omgeving en de functie is op een bepaalde manier een feest van herkenning. En daarbij heb ik de gelegenheid aangegrepen om te studeren. De master European Law and Policy heb ik bewust uitgekozen nadat ik contact had gehad met Politietop Divers en mijn trajectbegeleider. Ze verzekerden me dat dergelijke studies een steeds grotere rol spelen in het verkrijgen van internationale plekken op strategisch niveau. Om het helemaal zeker te weten, ben ik in Brussel gaan praten met de Nederlandse baas van het CPCC, het EU-orgaan dat verantwoordelijk is voor de planning en uitvoering van civiele missies. Hij vertelde me dat hij me twee adviezen kon geven als ik nog eens in aanmerking wilde komen voor een strategische functie: verstand van Brussel en het afronden van de studie European Law and Policy. Nou, dat was helder. Doorléven en doen Brouwer heeft met haar korpsleiding afgesproken dat er niet te grote gaten zullen vallen in haar internationale ervaring. Eind 2010 loop ik in het kader van mijn studie een week mee met de Permanente Vertegenwoordiging in Brussel. En met de korpsleiding bespreek ik wat ik nog meer aan tussentijdse activiteiten kan ontplooien. Ik zie het echt als iets halen en iets brengen, als helpen opbouwen en verzilveren. Alleen een theoretische studie of leergang volstaat niet. Je moet het doorléven, het dóen. Blijvend spanningsveld Internationale ervaring wordt nu erg gestimuleerd, maar je moet ook zo eerlijk zijn om toe te geven dat niet iedereen het in zich heeft. Zo is bijvoorbeeld niet iedereen een operationele politiebaas of niet iedereen heeft even veel gevoel voor werken in een omgeving waar het sleutelwoord diplomatie is. Bij uitzending moet je durven kijken naar de aanwezigheid van internationale competenties. Je moet bijvoorbeeld minstens ervaring hebben op tactisch niveau en daarbij kunnen netwerken en relatiegericht zijn. Je gaat door heel persoonlijke processen heen. Zo kun je nooit alleen maar voortbouwen op de successen van degene die je opvolgt. Ze willen weten wat voor vlees ze met jou in de kuip hebben en je zult dus opnieuw moeten beginnen. Trek mensen daarom ook nooit te snel weer uit die wereld. Anders leveren ze onvoldoende op en maak je juist dingen kapot. Het is een kwestie van de juiste balans vinden in die heen-en-weerbeweging, voor de betrokken collega en het korps. Een blijvend spanningsveld

9 Reversed capacity building heet het verschijnsel dat mensen die een tijd onder wellicht moeilijke omstandigheden in het buitenland hebben gewerkt, na terugkomst fundamenteel andere mensen zijn geworden. Toleranter, geduldiger, gedrevener en communicatiever. Paul van Musscher, plaatsvervangend korpschef in Haaglanden, gelooft er heilig in, ziet het onderbouwd door wetenschappelijk onderzoek en gebruikt het graag in de praktijk. Wetenschappelijk onderzoek wijst uit: VAN INTERNATIONALE ERVARING WORD JE EEN ANDER MENS PAUL VAN MUSSCHER EMPM stak in het kader van Columbus I zijn licht op in Denemarken Zoals toen hij in zijn vorige functie als districtschef Gouwe IJssel (Hollands Midden) twee van zijn wijkagenten een week naar de banlieues van Parijs stuurde. De problemen die daar spelen, komen in kleinere vorm overeen met de problemen in zijn district. Maar de uitkomst is totaal anders. Ligt het aan de werkwijze? Na die ene week kwamen beide wijkagenten terug als ambassadeurs voor het gebiedsgebonden systeem. Van Musscher: Je kunt het ze tien keer uitleggen of het ze daar in een keer laten ervaren. Dat is meteen het hele verschil met een zogenaamd snoepreisje. Zo n reisje is prima voor je netwerk, maar heeft geen direct effect op het eigen werk en op de organisatie als geheel. Centraal geleide organisatie In Nederland zijn we nog niet zover. Van Musscher: Bij het KLPD wel, zeker voor wat betreft liaisons en vredesmissies. Maar wat er in de overige korpsen aan internationale samenwerking en internationaal management development gedaan wordt, heeft geen formele basis. Wie verplicht ons om onze mensen ook op internationaal vlak toe te rusten? Niemand! Ik pleit daarom voor een centraal geleide organisatie. Faciliteren In het kader van het leertraject Columbus bracht ik in 2009 een bezoek aan Denemarken, vervolgt Van Musscher. Dat land heeft een centraal geleid 16 17

10 politieapparaat. Aan het hoofd staat Jens Henrik Højbjerg, de voormalig plaatsvervangend directeur van Europol. Hij heeft vanuit die centrale positie de hele interne cultuur omgegooid. Was een buitenlandfunctie eerst het teken dat je buiten spel stond, inmiddels is een dergelijke functie alleen weggelegd voor een elitegroepje. Via de zogenaamde APEX-opleiding wordt dit groepje klaargestoomd voor belangrijke internationale functies en vredesmissies. Het is inderdaad opvallend hoe vaak je op dat niveau iemand uit Scandinavië treft. Scandinavië ja, want Noorwegen, Zweden, Denemarken en Finland trekken hierin met elkaar op. Ik moet er natuurlijk wel bij zeggen dat het óók draait om de leider. Een man als Højbjerg roept het, maar faciliteert het ook! VOC-mentaliteit De ervaring van Van Musscher beperkt zich niet tot het korte bezoek aan Denemarken. Tijdens Columbus bracht hij een avond door met buitenlandse liaisons die in Nederland waren gevestigd. De avond bezorgde hem het schaamrood op de kaken. We kregen geschetst hoe buitenlandse collega s tegen hun Nederlandse evenknie aankijken. Ik kan je zeggen dat de VOC-mentaliteit niet echt gewaardeerd wordt! Wij denken dat we fantastische ideeën hebben, maar we vergeten ons te verdiepen in de vraag of die ideeën wel toepasbaar zijn in andere landen, andere culturen. Een raar soort arrogantie hebben wij. Maar hoe werkt het dan? Van Musscher: Het begint met oog hebben voor de context. Met fatsoen, nieuwsgierigheid. Probeer geen blauwdruk op te leggen. s Lands wijs, s lands eer! En als je eenmaal contact hebt, vanuit vertrouwen en waardering, dán kun je van elkaar leren. Zaken doen. Luisteren Tijdens de drieweekse Senior Command Course die hij in 2006 in Hong Kong volgde, had hij een kennismakingsgesprek met de korpsleiding. Van Musscher: We mochten al onze vragen stellen, maar tijdens het gesprek vóelde je dat dit niet gepast was. Ineens bedacht ik me dat wij als Nederlanders maar grote monden hebben. Tegenspraak leveren zit in onze genen. In Hong Kong geldt: als de baas praat, luistert de rest. Als hij beslist, spreekt niemand tegen. Daarnaast viel me op hoe individualistisch wij zijn. Als daar iemand een voorstel deed om uit eten te gaan, ging iedereen mee. Zin of niet. En als aan het eind van de avond iemand betaalde, stond de hele groep s morgens in de rij om de schuld af te lossen. Moet je in Nederland eens om komen! Vroeg beginnen Zijn boodschap is dat je verder komt, meer leert, als je de cultuurverschillen leert herkennen en ermee leert omgaan. Diversiteit en multiculturaliteit zouden daarom in zijn ogen een hoofdproces moeten zijn, even belangrijk als opsporing en noodhulp. Maar die kennis krijg je niet uit een boekje, aldus Van Musscher. Die moet je opdoen. Ervaren. Zien. Leer je talen spreken, weet wat verdragen inhouden, weet wat je eigen onhebbelijkheden zijn en wat de ander kenmerkt. Ga eens op vredesmissie. En begin er vroeg mee. Een internationale loopbaan begint onderaan en gaat stapje voor stapje. Reversed capacity building Is het voor mensen die nooit over de grens hebben gekeken dan te laat? Nee, zegt Van Musscher. In eigen land, vanuit de eigen positie, zijn veel dingen te leren. Zoals goede afspraken maken voor collega s die naar het buitenland gaan en weer terug willen komen in hun korps. Eens langsgaan bij collega s op vredesmissie en met eigen ogen zien wat ze meemaken. Ervaren dat het geen vakantie is. Of ga een tijdje naar BZK, waar veel aandacht is voor Brussel. Leer een tweede of derde taal en bedenk welke buitenlandervaring jouw functioneren én jouw korps ten goede zou komen. Reversed capacity building. Niet alleen jij wordt er beter van, maar je organisatie ook. Diversiteit en multiculturaliteit zou een hoofdproces moeten zijn. Even belangrijk als opsporing en noodhulp

11 Zijn zoon is onderofficier bij Defensie, zijn dochter studeert aan de Hogeschool voor Toerisme en allebei kregen ze Engels via internet en tv met de paplepel ingegoten. Hij is 56 jaar, maar wil eigenlijk het liefst in die ontwikkeling mee. Leo Koenraads, bureauchef in Haaglanden en voor eigen gevoel allesbehalve aan het eind van zijn loopbaan. Hij gaf daarom aan iets totaal anders te willen gaan doen. En anders wordt het! Eerst Australië en de Solomon-eilanden, straks Afghanistan. LEREN BEGRIJPEN BINNEN WELKE RUIMTE JE WERKT LEO KOENRAADS Is op vredesmissie in Afghanistan Het internationale prikkelde hem al langer. Koenraads: In Den Haag had ik een operationeel collega die regelmatig op vredesmissie ging. Ooit bezocht ik hem toen hij in Bosnië Herzegovina zat. Dat bracht het al dichterbij. Op een gegeven moment was het alleen nog zoiets als Hoe vertel ik het mijn partner? Een etentje leek me een goed moment, maar ik vergat dat ik zelf al veel verder was in het denkproces. Maar na een paar dagen kwam ze erop terug en zei: Dit is heel belangrijk voor je hè? Dan steun ik je. En toen gebeurde er ineens van alles. Unieke kans Koenraads kreeg een telefoontje van IPOL. Dankzij het internationale netwerk van de SPL was een plek beschikbaar gekomen op een drieweekse opleiding in Australië; de Senior Command Course. Een unieke kans!, aldus Koenraads. Ik was de enige buitenlandse collega. De weken hadden voor mij een gigantische meerwaarde. We behandelden tien leiderschapsthema s in vier tot vijf colleges per dag. We leerden kijken wat zich afspeelt in andere disciplines, in de wetenschap, in de wereld. Welke spelers zijn er? Wat zijn hun belangen? Corrupt bewind Bijzonder onderdeel van de cursus was een vierdaags bezoek aan het politiemissiegebied op de Solomon eilanden in de Pacific. Een paradijselijke omgeving en een strakblauwe zee, schetst Koenraads. Maar tegelijkertijd een 20 21

12 derdewereldland met een corrupt bewind en veel geweld. Australië gebruikt cursussen om mensen voor belangrijke functies te selecteren. In dit geval was de hoofdprijs de functie van politiecommandant op de Solomon eilanden. We moesten een analyse maken van wat we er aantroffen en beschrijven wat wij zouden doen als we er aangesteld zouden worden. Een rat race! Op mij lag geen druk, maar ik heb me wel competitief opgesteld. Uit mijn evaluatie bleek dat ze dat erg op prijs gesteld hadden. En ik werd erin beschreven als highly developed. Prachtig compliment. Kritischer De opleiding was geen voorwaarde voor een vervolgtaak in het buitenland. Maar Koenraads vindt wel dat de Senior Command Course dé cursus is ter voorbereiding. Wat me ontzettend is bijgebleven is de uitspraak: To be strategic, you must understand the space in which you operate. Ontzettend waar. Ik heb in Australië veel geleerd over die ruimte. Gluren bij de buren vindt hij een sterk concept. Koenraads: Ik ben kritischer teruggekomen. Scherper. Heb de voordelen gezien van een nationale politieorganisatie en mis hier een visie op internationalisering die door zowel politie als regering gedeeld wordt. Ik zag in Australië politie en Defensie nauw samenwerken binnen vredesmissies, met name in de overdrachtsituatie. Toen ik daarover in Nederland een vraag stelde, bleek dat daar nog nauwelijks over nagedacht was. Maar ik ben niet alleen kritischer geworden, ik heb mezelf ook heel anders leren kennen doordat ik volledig op mezelf aangewezen was. Geen secretaresse, geen beleidsmedewerker. Niks. Maar ik ben er sterker uitgekomen. Vol zelfvertrouwen. Koenraads: En daarna volgt nog een cursussen op de School voor Vredesmissies, daar leer ik over de missie, het land, de cultuur. Wat ik wel moet doen, en wat vooral niet. Dienen en resultaat boeken Hoe hij het daar aan gaat pakken? Koenraads: De rol van missionaris past sowieso totaal niet! Ik kom ze niet vertellen hoe het moet. Het gaat erom dat we lokale mensen in beweging krijgen. Hún ideeën en plannen helpen uitvoeren. Ik zal dus dienend werken en daarvoor moet ik zorgen dat mensen me kennen, en dat ik mensen ken. De rol van netwerker past me goed. Weet je, invloed krijg je niet vanuit je positie. Daar zegt het helemaal niks dat je in Nederland commissaris van politie bent. Een andere belangrijke rol is die van diplomaat. Een uitdaging voor mij, gezien mijn enigszins ongeduldige aard. Ik ga zo snel mogelijk uitzoeken wat de ruimte is waarbinnen ik kan opereren. Dienen, ja. Maar ook resultaten boeken. Hier en daar een klein beetje druk uitoefenen, en verder genoeg diplomatie ten toon spreiden. Accepteren dat je soms eerst twee stappen achteruit moet doen voor je iets bereikt. Het lijkt me een heel mooie uitdaging. Het gaat erom dat we lokale mensen in beweging krijgen. Dat we hún ideeën en plannen helpen uitvoeren. Afghanistan Dat zelfvertrouwen gaat hem goed van pas komen. Vanaf februari 2011 gaat Koenraads zijn internationale ervaring een vervolg geven door deel te nemen aan een vredesmissie in Afghanistan. Hij weet dat hij gaat, maar nog niet welke functie hem wacht. Ik ga sowieso leiding geven, maar of dat aan een programma is of aan een groep internationale politiemensen, dat weet ik niet. Dat is afhankelijk van hoe Nederland zich positioneert als er plekken vrijvallen. Koenraads groeit nu langzaam toe naar het geplande afscheid. Eind september 2010 zei hij zijn korps gedag. Van oktober tot en met januari volgt hij een training Algemene Militaire Basisvaardigheden om de taal van Defensie te leren, omgeschoold te worden naar een ander pistool en een geweer en zijn eventuele repatriëring te trainen