Beleidsplan. Nederlands Artillerie Museum

Transcriptie

1 Beleidsplan Nederlands Artillerie Museum

2 Inhoudsopgave - I Inleiding - II Bedrijfstaak - Huisvesting - Verzekering - Automatisering - Marketing - Collectie - III Behoudstaak - Conservering - passief - actief - Restauratie - Beveiligings- en calamiteitenplan - IV Documentaire taak - Registratie van voorwerpen - Beschrijven van afzonderlijke voorwerpen - Ontsluiten van afzonderlijke voorwerpen - Automatisering collectie-administratie

3 - V Publiekstaak - Algemeen - bereikbaarheid - bereikbaarheid/toegankelijkheid/bruikbaarheid - publieksvoorzieningen - openstelling - Presentatie - opstelling - beteksting - Presentatie tijdelijke tentoonstellingen - tijdelijke tentoonstellingen - faciliteiten, personeel en financiën - Publiek algemeen - samenstelling - aantallen - Publieksbegeleiding - informatie over publiek - publiekswerving - aanvullende activiteiten, educatief werk - VI Bestuur en medewerkers - Juridische status - Samenstelling bestuur - Organisatiestructuur - Personeel - Vrijwilligers - Personeelsplan

4 - VII Financiering - Exploitatie - eigen inkomsten - de overheid - Ondersteunende instelling - Sponsoring - Subsidies - Fondsen en overige bijdragen - VIII Samenvatting en conclusie - Lijst van afkortingen - Bijlagen

5 INLEIDING Waarom nu een (nieuw) beleidsplan voor het Nederlands Artillerie Museum? Het huidige Artilleriemuseum is 60 jaar geleden ontstaan in de vorm van een munitieverzameling van medewerkers van het Artillerie Schietkamp en van de Artillerieschool Oldebroek. Het gros van de objecten werd gevonden in het doelengebied van het Artillerie Schietkamp waar de Legerplaats bij Oldebroek deel van uitmaakt. Eind jaren '70 heeft men meerdere gebouwen op de LBO toegewezen gekregen en is de Stichting Artillerie Verzameling Oldebroek (de voorloper van de Stichting Nederlands Artillerie Museum) begonnen de munitieverzameling uit te bouwen tot een museum, waarin de z.g. "petite histoire" van de Nederlandse Artillerie in beeld werd gebracht. Op dit moment is dit tot ca gerealiseerd. Op basis van de grootte en de kwaliteit van het museum heeft de Bevelhebber der Landstrijdkrachten in 1997 het Artilleriemuseum in Oldebroek de z.g. A- status toegekend. Als zeer plezierige bijkomstigheid van deze A- status heeft het museum de beschikking gekregen over een fulltime museummanager. Tot dan toe hebben zich alleen vrijwilligers met het museum beziggehouden. De komst van de museummanager had een professionalisering van de organisatie en de dagelijkse gang van zaken tot gevolg. Het bestuur van de stichting werd daardoor gedwongen haar plannen voor de ontwikkeling van het museum ook schriftelijk vast te leggen in een beleidsplan voor een periode van vijf jaar. Dit beleidsplan steunt de manager en vrijwilligers hun taak toekomstgericht uit te voeren. Het eerste beleidplan omvatte de periode Mede op basis van dit beleidsplan verwierf het museum in 2004 de status voorlopig geregistreerd museum. Op basis van het beleidsplan , wat een update inhield van het vorige plan, heeft het museum de status geregistreerd museum gekregen. De nu uitgegeven versie houdt tevens een evaluatie in van het vorige plan, dat dagelijks richtinggevend is voor de werkzaamheden van de medewerkers van het museum. Door deze activiteiten zal het museum nog beter gaan voldoen aan de ICOM definitie van een museum te weten: Een museum is een permanente instelling in dienst van de gemeenschap en haar ontwikkeling, niet gericht op het maken van winst die de getuigenis van de mens en zijn omgeving verwerft, registreert, documenteert en wetenschappelijk onderzoekt, behoudt en presenteert voor doeleinden van studie, educatie en genoegen. De Stichting NAM heeft sinds oktober 2009 geen directe verantwoordelijkheid meer voor de zg. Luchtdoelartillerie verzameling in Ede. Deze verzameling is als een eigen stichting Historische Verzameling Grondgebonden Luchtverdediging (HVGLVD), ondergebracht op de Luchtmachtbasis De Peel. Het museaal beleid Defensie voor de musea/historische collecties die zich richten op de geschiedenis van de landmachtonderdelen, wordt op dit moment herschreven, waarbij aan alle musea, ook bij het NAM de status van Historische Collectie is gegeven met een interne functie voor Defensie en een functie naar de regio.

6 Evaluatie van de doelstellingen uit het beleidsplan De status geregistreerd museum is bereikt - In de afgelopen beleidsperiode heeft het museum de status van ANBI bereikt. - Na de renovatie van het plafond heeft pav I (gebouw 217) een gebruikersvergunning verkregen. Deze is noodzakelijk voor het openstellen voor publiek. - Er is een begin gemaakt met het in beeld brengen van de periode na 1950 van de geschiedenis van de Nederlandse artillerie in gebouw Aangezien in de Legerplaats bij Oldebroek geen bouwvolume meer ter beschikking is, kan het plan om een zg. Loods Groot Materieel te bouwen niet meer worden gerealiseerd. Het groot materieel zal worden uitgeleend aan het Libertypark te Overloon, om daar zichtbaar aan het publiek te worden tentoongesteld. - De publieksorganisatie is optimaal afgestemd op het publieksaanbod. Ondanks de beperkende bepalingen in de toegangsregeling van de kazerne, is het aantal bezoekers in de loop der jaren licht gegroeid. De wijziging in het eerder aangegeven museaal beleid van Defensie, de interne functie van het NAM krijgt een hogere prioriteit boven externe bezoekers. Voorlopig heeft dit nog geen consequenties voor de steun in natura. - De basisregistratie van de collectie is voltooid, maar mede als gevolg van een onvolledige thesaurus verloopt de verdere beschrijvingen van de objecten moeizaam en tijdrovend. - Samenwerking met het Museum Korps Rijdende Artillerie is tot stand gekomen in goede harmonie. Er komt op de kazerne ook een klein museum van de militaire inlichtingendienst (voorheen in Ede gevestigd), waar het NAM ook contacten mee zal aanknopen. - Er worden regelmatig tijdelijke tentoonstellingen gerealiseerd, meestal op basis van het landelijke thema van de Open Monumentendag. - Er is in de afgelopen beleidsperiode een calamiteitenplan opgesteld, waarin zowel de BHV als de CHV is opgenomen. Het museum maakt deel uit van het netwerk veiligheidzorg Noord Veluwe, waarin erfgoedinstellingen in deze regio elkaar ondersteunen en adviseren in geval van calamiteit. De voornaamste prioriteiten voor de komende vijf jaar van het Stichtingsbestuur NAM zijn: - de periode 1950 tot heden van de geschiedenis van de Nederlandse Artillerie in beeld brengen in gebouw het verder verbeteren van de publieksorganisatie (baliepersoneel, rondleiders, winkelpersoneel etc.), zodat door extra publiciteit bij nog niet benaderde, potentiële bezoekers, nog meer, voornamelijk jong publiek, het museum komt bezoeken. Het is de wens van Defensie, die ons financieel en in natura enorm steunt, dat het museum een wervend karakter uitstraalt voor Defensie als werkgever. - Educatieve elementen verbeteren door o.a. de interactieve mogelijkheden in het museum uit te breiden, in delen te realiseren in volgende jaren. - doorgaan met het verwerven van objecten conform het collectiebeleid. De prioriteit ligt bij verbindingsapparatuur en apparatuur in gebruik geweest bij de meetafdeling. - Het verder saneren van de collectie. Dit blijft een continu proces. - Iedere twee jaar een tijdelijke tentoonstelling samenstellen, in 215 zal hier apart ruimte voor worden gerealiseerd.

7 - Samen met een ander op de LBO gevestigd (klein) korpsmuseum van de Rijdende Artillerie en de onlangs hier gevestigde historische collectie van de inlichtingendiensten (DIVI), komen tot nauwere samenwerking. - Realiseren van een Korpszaal Veldartillerie en een Artillerie Veteranenruimte binnen het museum. - Actief (mede)ontwikkelen van een (artillerie)thesaurus - Verwerven van medewerkers. Met het realiseren van bovenstaande geschetste prioriteiten is veel geld gemoeid. De realisatie van bovenstaande plannen dienen in de planperiode ( ) gerealiseerd te worden.

8 BEDRIJFSTAAK Huisvesting A Het Nederlands Artillerie Museum, locatie Oldebroek, is gevestigd in 't Harde aan de Eperweg 149, op de Legerplaats bij Oldebroek (LbO) en heeft daar van Defensie (KL) de beschikking over zeven gebouwen. Elk gebouw vervult een afzonderlijke functie binnen de bedrijfsvoering van het museum. - Gebouw 215. Het betreft een legeringsgebouw uit 1878 en heeft de status van rijksmonument. Vanaf begin jaren 70 is het gebruikt als militair lesgebouw. Om het gebouw geschikt te maken voor een museale functie is groot onderhoud noodzakelijk. Defensie heeft eind 2003 de buitenkant van het gebouw onder handen genomen; nieuw dak, voeg- en schilderwerk. Binnen heeft Defensie de toiletruimten en een gedeelte van de stroomvoorziening aangepast. Tijdens de voorbereiding van deze werkzaamheden zijn enkele grotere stukken materieel door het dak binnen geplaatst. Omdat het museum niet wil wachten tot Defensie weer enige prioriteit stelt om ook groot

9 onderhoud aan de binnenzijde van het gebouw uit te voeren, is het museum hier deels op eigen kosten aan begonnen. Defensie heeft het gebruik van het gebouw geëvalueerd: naast het museum zal er ook de korpszaal van de veldartillerie in worden ondergebracht. De eerste prioriteit wordt gegeven aan de publieksfunctie die altijd al in dit gebouw voor handen was en de korpszaal die mede door anderen zal worden gebruikt. Het betreft hier de receptie, inbegrepen een bescheiden museumwinkel/verkooppunt, garderobe, ontvangst-, vergader-, en videoruimte en een pantry. Met eigen middelen is begonnen met het aanpassen van het oostelijk deel en daarmee de tentoonstelling over de periode na Het westelijk deel, met bestemming genoemde publieksactiviteiten, wordt eveneens aangepakt om deze nu zo spoedig mogelijk te betrekken. Bij dit gedeelte is de commandant Korps Veldartillerie een Korpszaal aangeboden. Het korps krijgt een plaats binnen het museum waar het aan de taken van traditiehandhaving en veteranenzorg uitvoering kan geven. De totale oppervlakte van het gebouw is 792 m2, waarvan 640 m2 tentoonstelling en 152 m2 voor overige publieksfuncties. Het museum kan daarmee de ontbrekende periode in haar presentatie afmaken. Ten behoeve van de gebruikersmelding aan de gemeente Elburg voor de publieksfuncties, dienen er aanpassingen te worden uitgevoerd (o.a. brandslangen en nooddeuren). Gedurende de periode dat er bouwwerkzaamheden plaats vinden zullen de publieksfuncties vanuit gebouw 168 verzorgd worden. Dit is een tussenoplossing die vanuit de Defensieorganisatie geboden is. - Gebouw 217 (paviljoen 1): het betreft de voormalige rijwielstalling, gebouwd in Hier is de tentoonstelling ondergebracht over de vroegste artilleriegeschiedenis tot Het museum heeft dit gebouw sinds 64 tot haar beschikking. Het heeft een eensteens muur waardoor de isolatie en de klimaatbeheersing veel inspanning kost om de waarden op peil te houden. Totale tentoonstellingsoppervlak bedraagt 185 m2. - Gebouw 213 (paviljoen 2): dit is het oude wachtgebouw daterend uit 1878 met een belendend waslokaal uit Het heeft de status van rijksmonument. Het museum heeft dit pand sinds 1981 als tentoonstellingsruimte in gebruik, waar een beeld wordt gegeven van de pantserfort-, vesting- en kustartillerie. Het tentoonstellingsoppervlak bedraagt 98 m2. Het pand geniet bescherming door de ligging in het park in Engelse Landschapstijl uit circa 1885, dat de status van rijksmonument heeft. - Gebouw 214 (paviljoen 3): de uit 1881 daterende kampkeuken is in gebruik bij het museum sinds Aanvankelijk bestond dit uit twee bouwwerken die later verbonden zijn door de aanbouw van het tussenliggend deel. Hier is de artillerietentoonstelling van 1900 tot 1950 ondergebracht. Het tentoonstellingsoppervlak bedraagt 463 m2. Het pand geniet bescherming door de ligging in het park in Engelse Landschapstijl uit circa 1885 dat de status van rijksmonument heeft. - Gebouw 169: de voormalige quarantaineruimte voor besmettelijk zieken. Het heeft de status van rijksmonument, stamt uit circa 1890 en is in gebruik door het museum sinds Hier is het documentatiecentrum in ondergebracht. Naast de bibliotheek is hier een kantoor, keuken, douche en toilet aanwezig. De bibliotheek bestrijkt een ruimte van 120 m3. Dit is niet voldoende voor het documentatiecentrum dat daarmee met ruimtegebrek kamt. Het pand geniet bescherming door de ligging in het park in Engelse Landschapstijl uit circa 1885 dat de status van rijksmonument heeft.

10 - Gebouw 167: het voormalig wachtgebouw. Sinds 1999 in gebruik door het museum. Dit doet dienst als depot waar in afzonderlijke cellen de niet geëxposeerde collectie per materiaalsoort opgeslagen wordt. Dit is tevens het depot van het fotoarchief. Daarnaast is er een kantoor en werkplaats. Een keuken is aanwezig, wat door haar grootte tevens als werk en ontvangstruimte kan dienen. Totale depotruimte bedraagt 40 m3, kantoor 15,5 m2, werkplaats 14 m2, keuken 28 m2. - Gebouw 76: garage/loods doet sinds 2000 gedeeltelijk dienst als onderhoudsruimte en opslag voor groter materieel of onderdelen daarvan. Totale ruimte bedraagt 148 m2. Naast de gebouwen op de LbO heeft het Nederlands Artillerie Museum de tijdelijke beschikking over loods 413 op het magcomplex in de Harskamp. Hier staat het groot materieel opgeslagen (ca. 25 stuks vuurmonden en wiel- en rupsvoertuigen). Deze ruimte bedraagt ongeveer 600 m3. Het gebruik van deze loods heeft een tijdelijk karakter. Het is niet bekend wanneer deze situatie zal veranderen. B Alle gebouwen zijn in eigendom van het Ministerie van Defensie en voor gebruik ter beschikking gesteld aan het museum. Het gebruik van loods 413 op de Harskamp heeft een tijdelijk karakter. Alle gebouwen staan op militair terrein en de daarvoor geldende toegangsregelingen zijn van kracht. Zo ook staan de gebouwen onder bewaking volgens de militaire norm. De feitelijke exploitatie valt onder de Lokaal Facilitaire Dienst van de LbO, wat tevens het aanspreekpunt is voor wat betreft storingsmeldingen en speciale behoeftes. Het onderhoud wordt uitgevoerd onder verantwoording van de Dienst Vastgoed Defensie (DVD), op kosten van de Defensieorganisatie. De inrichting ten behoeve van de collectie/opstelling komt onder verantwoording van het museum. C Het museum kampt met een tekort aan ruimte op structurele- en tijdelijke basis. Door herverdeling van de gebouwen en de weerslag die de afstoot van kazerneterreinen door Defensie op de legerplaats heeft, is het museum noodgedwongen depots te verhuizen. De beschikbare ruimte die ingeleverd is bedroeg 550 m2, daarvoor is 255 m2 in de plaats gekomen. Dit levert een tekort op van 245 m2. De opslag voor groot materieel (Harskamp, gebouw 413) zal in de toekomst ontruimd moeten worden. Als oplossing hiervoor is het in bruikleen over te dragen aan het museum Libertypark te Overloon. Zij zouden deze objecten graag in hun opstelling willen opnemen. Het plan een Loods Groot Materieel te bouwen bij het museum kan niet gerealiseerd worden wegens het bereiken van het maximale bouwvolume op de Legerplaats bij Oldebroek. D Alle gebouwen kennen van oorsprong een ander doel dan museaal gebruik. De isolatie van sommige panden op het gebied van licht, temperatuur en luchtvochtigheid laat te wensen over (gebouw: 217, 169, 167). Waterleidingen en verwarmingsbuizen verhogen de risico s voor de collecties.

11 Daarnaast groeit het aantal en verandert de samenstelling van de bezoekers, wat aanvankelijk niet voorziene risico s met zich meebrengt. Een inventarisatie betreffende brandveiligheid/preventie en arbo-wetgeving is in 2001 opgemaakt, van waaruit aanpassingen ter verbetering worden uitgevoerd. Een inventarisatie van de knelpunten mbt de brandveiligheid is opgemaakt. De hieruit voortgekomen aanpassingen zullen worden uitgevoerd mbt tot de gebruikersmelding. Verzekering A De panden zijn in eigendom van het Ministerie van Defensie en in die hoedanigheid verzekerd. In de praktijk zijn militaire objecten niet verzekerd. B Sinds medio 2000 heeft de Traditie Commissie Koninklijke Landmacht (TCKL) een collectieve verzekering afgesloten voor alle Historische Collecties (HC) binnen de Landmacht. De volgende verzekeringen zijn afgesloten: - Aansprakelijkheidsverzekering voor bedrijven - collectieve ongevallen verzekering voor alle vrijwilligers - bestuursaansprakelijkheidsverzekering voor alle aangesloten stichtingbesturen Deze dekt de (vrijwillige en tijdelijke) medewerkers, het personeel en de bezoekers. De gemeente Elburg kent een collectieve verzekering voor mensen die vrijwilligerswerk verrichten binnen haar gemeente. Vrijwilligers van het museum zijn hierdoor op aanvullende punten verzekerd (bijv. geen en daarmee hogere leeftijdsgrens). Voor alle verzekeringen dient in geval van een schadezaak, dat het museum een overeenkomst met de medewerker te kan overleggen (vrijwilligersovereenkomst). C De dekking voor rechtsbijstand is ingebouwd binnen de bestaande verzekeringclausules. D De inkomende bruiklenen zijn middels de collectieve verzekering ( kostbaarhedenverzekering ) gedekt. De collectieve verzekering dekt de AVB (bestuursaansprakelijkheid), inclusief de WA voor historische voertuigen. De collectie in eigendom is niet verzekerd door de collectieve verzekering van de Commissie Collectie. De inkomende bruiklenen zijn verzekerd middels de collectieve verzekering van de Traditie Commissie Koninklijke Landmacht.

12 Automatisering A In totaal heeft het museum zeven computers tot haar beschikking. Vier zijn in gebruik voor collectieregistratie, drie voor administratieve doeleinden. Het documentatiecentrum heeft een computer in gebruik voor zowel de registratie als administratie. Als randapparatuur beschikt het museum over drie printers, twee scanners en een digitale camera. B Het museum beschikt bij de receptie over een geautomatiseerd kassasysteem die de entreegelden van de betalende bezoekers maar tevens de categorieën niet-betalende (gratis) bezoekers registreert. Verder slaat deze gegevens op van de verkoop van alle winkelartikelen. Deze staan voorgeprogrammeerd in een plu-register. C Van de zeven computers zijn er drie aangesloten op het Defensienetwerk (KLIM, Intranet). De laptop kan op het netwerk aangesloten worden. Vier medewerkers zijn geautoriseerd en hebben een account waarmee zij op dit netwerk kunnen inloggen. Het Defensienetwerk geeft tevens toegang tot het Internet, dat wegens drukte op het net vaak lastig geraadpleegd kan worden. De musea en Historische Collecties van de Koninklijke Landmacht gebruiken dezelfde registratiesoftware voor de collectie, waardoor gegevens in de toekomst via de netwerken uitgewisseld kunnen worden. Echter wordt dit programma (nog) niet ondersteund door de Defensie telematica organisatie waardoor de onderlinge uitwisseling niet kan plaatsvinden. Marketing A Onder de bezoekers van het museum zijn verschillende doelgroepen te onderscheiden: Interne naar de Defensie organisatie: - de actief dienenden, militairen in opleiding en burgers in dienst van Defensie. - postactieven - veteranen - de regio waarin het museum zich bevindt (o.a. geïnteresseerden in het militair cultureel erfgoed, oud dienstplichtigen met ervaringen uit hun diensttijd voor zowel de artillerie als de Legerplaats bij Oldebroek, scholen voor basis- en voortgezet onderwijs) Verder vormt het museum een studieobject voor geïnteresseerden in ballistische technieken en historische ontwikkeling; het documentatiecentrum voor verdere studiedoeleinden.

13 B Een analyse van de doelgroepen levert een onderverdeling in drie categorieën op: a- de direct betrokkenen van Defensie (militairen en andere werknemers van Defensie), b- de indirect betrokkenen van de Koninklijke Landmacht (postactieven veteranen, reünisten), c- publiek uit de regio zonder betrokkenheid met Defensie (burgers, scholieren). Voor de categorie a dient het museum vooral als studieobject om de kennis van de artillerie te vergroten. Categorie b beleeft het museum als een herinnering en bewaarplaats van hun eigen historie en traditie. Deze twee categorieën maken veel gebruik van een gids/rondleiding. Categorie c komt naar het museum voor studiedoeleinden en vrijetijdsbesteding. Zij gaan veelal individueel door het museum of maken gebruik van de speurtochten. C Op basis van het Museaal Beleid Koninklijke Landmacht zal de Historische Collectie Artillerie aangemerkt worden als een gecombineerde collectie. Dit betekent dat het museum een nauwe binding heeft met verschillende eenheden van een actief dienend wapen of dienstvak. De komst van een korpszaal in gebouw 215 benadrukt deze verbondenheid. Het museum wordt vier dagdelen per week opengesteld. In de zomermaanden juli en augustus zullen deze uren worden uitgebreid. Er zal een onderzoek/ experiment komen naar efficiëntie: openstellen op maandagen of openstellen vanaf 10:00 uur s ochtends gedurende deze maanden. De regionale functie betekent naast de eigen artillerie achterban, een doelgroep van niet-militairen. Volgens bovengenoemd beleid heeft het museum een wervende taak voor de Koninklijke Landmacht (toekomstige militairen/bbt-ers). (zie hoofdstuk publiekstaak) D Het museum heeft een facilitaire taak, waarbij de collectie ontsloten wordt voor verschillende doeleinden; het documentatiecentrum kan op afspraak op locatie geraadpleegd worden. Groepen kinderen kunnen worden ontvangen, waarvoor een programma gemaakt is: naast het museumbezoek, een film/video en verkleedkist. Er zijn een tweetal speurtochten voorhanden met een leeftijdsdifferentiatie van 8 t/m 10 en 10 t/m 14 jaar. Voor groepen bestaat de mogelijkheid een rondleiding te reserveren. Om terugkomende bezoekers/kinderen tegemoet te komen zijn er varianten op de speurtochten ontwikkeld. Het streven is deze na enkele jaren te vernieuwen. Het groeiende aantal kinderen dat het museum bezoekt dient hiermee op een gestructureerde wijze door het museum te gaan, teneinde de educatieve neerslag te vergroten. In het plannen voor gebouw 215 is de korps-, film- en ontvangstzaal opgenomen voor bijeenkomsten van groepen tot 50 personen. E Het museum stelt zich tot taak bekendheid te geven aan de doelgroepen buiten de Defensiestructuur. Dit wordt gerealiseerd door folders, promotie door publicaties in overzichtsbrochures zoals de (museum-) Kijkwijzer van het Gelders Erfgoed te Zutphen (provinciaal), vrijetijdsbrochures en een eigen website (

14 Het museum staat vermeld in Nederland Museumland, en op de gelijknamige website van de Stichting Museum Jaarkaart vanaf Het museum staat vermeld in diverse almanakken, schoolreismagazine, e.d. De bezoeker betaalt 2,50 entree, gratis toegang voor kinderen tot 18 jaar, houders veteranenpas, dienende militairen, houders van een Defensie smartcard, houders reservisten- en houders NAM-begunstigerpas. Collectie A De collectie richt zich op het Wapen der Artillerie. Het betreft hierbij alleen voorwerpen die bij de Nederlandse artillerie ingezet zijn geweest. De collectie richt zich specifiek op de 'petite histoire' (d.i. de weergave van de geschiedenis van alleen artillerie materieel en artillerie eenheden) in algemene zin vanaf het begin van de jaartelling tot heden. Bij een onderzoek van de Traditie Commissie Krijgsmacht uit 1996 zijn er 51 items als A-object en 62 als B-object geregistreerd. B Naast objecten in eigen bezit heeft het museum een deel van de gepresenteerde objecten in bruikleen. De belangrijkste bruikleengever is het Militair Historisch Museum Generaal Hoefer te Delft. Overige bruikleengevers zijn: R.K. parochie H.H. Petrus en Paulus, Middelburg, Stichting Historische Genieverzameling, Vught, Instituut Collectie Nederland, Amsterdam Museum Bronbeek, Arnhem Historische Verzameling Huis Oranje-Nassau, Den Haag Kanselarij der Nederlandse Orden, Den Haag C Er bestaat een grote diversiteit aan artillerie materialen die in de collectie bijeengebracht zijn. Daarmee is het totale Wapen der Artillerie, met de verschillende onderdelen, in het museum vertegenwoordigd. Het museum richt zich op de Nederlandse artillerie. Het museum vormt de enige locatie in Nederland waar de artillerie in een juiste historische opstelling wordt gepresenteerd. De artillerie geschiedenis is van grote betekenis voor de historie van de regio (sinds 1885). Het documentatiecentrum trekt grote belangstelling. Het vormt een belangrijk archief voor de artilleriehistorie (historie van eenheden, naslagwerk over artilleriematerieel dat bij de KL is ingezet, historie van het Artillerieschietkamp). De collectie is ten dienste gesteld voor studiedoeleinden binnen de Veld-, Rijdende-, Vesting-, Kust-, Pantserfort- en Luchtdoelartillerie en het KNIL.

15 D Het museum tracht exemplaren te verwerven die bij de Nederlandse artillerie in gebruik zijn geweest en die niet meer in de Defensieorganisatie worden ingezet. Er wordt geprobeerd voldoende objecten te verzamelen om de geschiedenis van de artillerie te vervolmaken. Dit blijft een voortdurend proces vanwege de technische en strategische ontwikkelingen en de veranderingen bij Defensie. Alle objecten dienen een plek in de tentoonstelling te kunnen krijgen en komen daardoor binnen het collectieprofiel te vallen. Een op schrift gesteld collectieplan is aanwezig. In het verleden zijn er militaire objecten in zijn algemeenheid verzameld. Door de grote groei aan voorwerpen is het noodzakelijk in te krimpen en moeten de te bewaren objecten passen binnen het collectieprofiel. De Commissie van Afstoot adviseert met betrekking tot het beleid de vervreemding en nieuwe bestemmingen van objecten. Hierbij wordt de Leidraad voor het afstoten van museale objecten, uitgegeven door het Instituut Collectie Nederland, gevolgd. De Commissie voert het vastgestelde beleid daadwerkelijk uit in nauw overleg met de manager.

16 BEHOUDSTAAK Conservering Passieve conservering A De staat van de gebouwen, waarin de collectie is ondergebracht, is voor elk gebouw verschillend. Het museum is de gebruiker; Defensie is als eigenaar feitelijk verantwoordelijk voor het onderhoud. Een inventarisatie van brandveiligheid en preventie voor alle gebouwen is opgemaakt. Aanbevolen verbeteringen hierin zijn gerealiseerd. Er vindt regelmatig controle aan de gebouwen plaats door de brandweer en de Dienst Vastgoed Defensie. Dit levert positieve oplossingen en veranderingen op. De temperatuur en relatieve vochtigheid wordt continu gemeten. Het omgevingsklimaat wordt middels afzonderlijk apparatuur op peil gehouden. Dit vergt een continue inspanning en controle. - Gebouw 215: Tijdens het groot onderhoud in 2003 is het dak vernieuwd (o.a. van isolatie voorzien). Daarnaast is het schilderwerk aan de buitenzijde vernieuwd en zijn de voegen bijgewerkt. De buitenschil heeft daarmee een opknapbeurt gehad. De werkzaamheden zijn gestart voor de inrichting van de binnenzijde. Vanaf de oostzijde wordt gewerkt aan de inrichting van de permanente tentoonstelling over de artilleriegeschiedenis van 1950 heden. Aan de westzijde wordt juist de ruimte ingericht voor publiekszaken als receptie, verkooppunt, filmzaal/ontvangstruimte en de korpszaal van het Korps Veldartillerie. Dit gedeelte vergt de meeste bouwkundige aanpassingen. - Gebouw 217 (paviljoen 1): doordat we hier te maken hebben met een eensteens gebouw, vereist de klimaatbeheersing meer aandacht en inspanning. De gehele ruimte is geblindeerd waardoor het licht buiten wordt gehouden. Bij de uitgang zijn twee glas in loodramen, het enige punt waar daglicht binnen komt. Hier is bewust voor gekozen en er zijn geen kwetsbare objecten in dit gedeelte opgesteld. Aanpassingen van het plafond ten behoeve van de brandveiligheid en gebruikersmelding zijn gerealiseerd. - Gebouw 213 (paviljoen 2): een geheel verduisterd gebouw waar de weersomstandigheden geen invloed hebben op het binnenklimaat. Het klimaat wordt door afzonderlijke apparatuur op peil gehouden. - Gebouw 214 (paviljoen 3): het geheel is verduisterd. Weersomstandigheden hebben geen invloed op het binnenklimaat. Ten behoeve van de brandveiligheid zijn aanpassingen verricht waaronder een brandmeldsysteem die doorgeschakeld is naar de wacht. Het klimaat wordt door afzonderlijke apparatuur op peil gehouden.

17 - Gebouw 169: Pesthuis of quarantainegebouw voor besmettelijke zieken (naar de maatstaven van begin 20 e eeuw), in gebruik als bibliotheek. De ketel van het verwarmingsysteem bevindt zich op de zolderverdieping. Dit kan gevaar aan de collectie opleveren bij calamiteiten en lekkage. Er is geen branddetectie beveiliging aanwezig. Het is aan te bevelen de bibliotheek op een andere locatie onder te brengen zodra de gelegenheid zich voor doet. - Gebouw 167: voormalig wachtgebouw met (gevangenis)cellen uit het begin van de jaren 60, in gebruik als depot en kantoorruimte. De depots bestaan uit afzonderlijke ruimtes (de cellen) waar verschillende collectieonderdelen (onderverdeeld in materiaalsoorten) bewaard worden. Hier kunnen klimaatzones gecreëerd worden. - Gebouw 76: verwarmd door een warmtekanon. De ruimte diende aanvankelijk als magazijn voor militair materieel. De binnenruimtes hebben deels een open afscheiding (met gaas afgezet), waardoor allerlei invloeden vanuit de andere ruimtes binnen kunnen komen. Deze ruimte is geenszins geschikt voor de opslag van kwetsbaar materiaal, maar wordt gebruikt voor het onderhoud van het groot militair materieel (voertuigen, aanhangwagens, vuurmonden, e.d.). B Voor een optimale passieve conservering dienen de tentoonstellingsruimte en het depot aan de volgende te voldoen: De maximale relatieve luchtvochtigheid dient een constante te hebben tussen de %. De temperatuur een constante van 18 graden Celsius. Het licht dient UV-arm te zijn met een maximum van 75 mw/lum. De tentoonstellingspaviljoens zijn allen geblindeerd (behalve twee glas in loodramen in gebouw 217). In geen van deze gebouwen valt direct daglicht binnen. De relatieve vochtigheid wordt constant gehouden door be- en ontvochtigers. In totaal zijn er in de tentoonstelling 5 Defensor PH14 bevochtigers en 6 Delonghi ontvochtigers. Deze apparatuur wordt 1x per week structureel onderhouden door een daarvoor aangewezen persoon, daarnaast vinden er met regelmaat controles op willekeurige momenten plaats en worden de apparaten geleegd dan wel met water gevuld. De bibliotheek heeft 1 Defensor PH14 bevochtiger en 1 Delonghi ontvochtiger. Het onderhoud vindt op dezelfde wijze plaats. Het licht van buiten wordt deels door blindering, deels door gordijnen tegengehouden. In de depotcellen zijn nog geen aanpassingen verricht om het omgevingsklimaat optimaal en constant te houden. Dit wordt aangepast. Door de specifieke bouw (kleine of geen ramen, dikke muren) heeft de buitentemperatuur en de relatieve vochtigheid weinig invloed op het klimaat in de cellen. C UV-straling van zonlicht wordt buiten gehouden en heeft daardoor geen werking op de collectie. In de tentoonstellingsruimtes worden de objecten aangelicht door spots met gloeilampen (40 watt). Nu op Europees niveau besloten is gloeilampen te verbieden, zal naar het beste alternatief gezocht worden. Dit zal mede op advies van de consulent behoud/beheer van het Gelders Erfgoed gebeuren. In enkele vitrines met maquettes is TL-verlichting aangebracht. Alle verlichting brandt alleen tijdens de openingsuren van het

18 museum. Verder zijn deze ruimtes verduisterd en brandt alleen noodverlichting. De afstand tussen lichtbron en object wordt groot gehouden om intens licht, dan wel warmte te vermijden. In de depots is TL-verlichting aanwezig dat alleen brandt wanneer daar gewerkt wordt. Verder zijn de cellen op één na volledig verduisterd. D Omdat gebouw 215 nog niet gereed is om de expositie periode na 1950 in te richten is er veel depotruimte nodig. De huidige depots bevinden zich in gebouw 167 en de loods op het Magcomplex in de Harskamp. Weinig kwetsbaar materieel ligt voor een deel opgeslagen in gebouw 76. Totale beschikbare ruimte bedraagt ongeveer 788 m2. In afwachting van de herinrichting gebouw 215 liggen de objecten in verschillende depots opgeslagen. Na de herinrichting komt veel van deze ruimte vrij. In gebouw 167 zijn cellen ter beschikking waar klimaatzones voor verschillende materiaalsoorten gecreëerd kunnen worden. In het depot op de Harskamp staat groot materieel opgeslagen (wiel- en rupsvoertuigen). Een deel van deze objecten krijgt zijn plaats in de tentoonstelling na herinrichting. Het depot op de Harskamp staat tijdelijk tot de beschikking van het museum. Een meer permanente oplossing voor het groot materieel is gevonden in de vorm van bruikleen naar het Libertypark te Overloon. Daarna zal dit depot te zijner tijd ontruimd worden. Het depot wordt beheerd door vrijwilligers die ieder verschillende deelcollecties onder zijn/haar hoede neemt. Het beheer vindt plaats in overleg met de museummanager. E Lichtbronnen in vitrines zijn zoveel mogelijk vermeden, om daarmee microculturen te voorkomen. Kwetsbare objecten zijn buiten het bereik van het publiek en in stofvrije vitrines geplaatst. Bij de objecten buiten de vitrines wordt het publiek door barrières bij de opstelling op een afstand gehouden. F Voor het schoonmaken van de vloeren zijn er overeenkomsten met het schoonmaakbedrijf op de Legerplaats. Dit bedrijf heeft een contract met Defensie. Het schoonmaken van vitrines en objecten wordt door vrijwilligers gedaan. Er zijn veel mensen nodig om alles naar behoren bij te houden, die niet altijd voor handen zijn. Er wordt gezocht naar een structurele oplossing voor het bijhouden van de ruimtes. G De objecten in de tentoonstelling worden met regelmaat gecontroleerd. Alle binnenkomende objecten komen bij de medewerker voor betreffende deelcollectie terecht. Dan vindt de controle plaats op de conditie van de objecten. Er is een quarantaineruimte aanwezig. H

19 Nieuwe aanwinsten en schenkingen komen na het verkrijgen van een schenkingsnummer bij de medewerker van de betreffende deelcollectie (zie ook punt D, hoofdstuk Bedrijfstaak Collectie). Na definitieve opname in de collectie vindt de registratie plaats met een definitief nummer. Zeer waardevolle objecten worden zo snel mogelijk in het registratiesysteem opgenomen. Voor de latere beschrijvingen wordt documentatie betreffende de objecten verzameld. I Uitgaande bruiklenen worden voor vertrek bekeken en zonodig bijgewerkt. Objecten worden steeds voor een periode van twee jaar uitgeleend, waarna verlenging mogelijk is. Bij deze verlenging kunnen gegevens die niet meer actueel zijn aangepast worden. Actieve conservering A Actieve conservering in de zin van restauratie wordt voor een groot deel uitgevoerd door instanties binnen het Ministerie van Defensie waar specifieke kennis aanwezig is (o.a. papier, textiel, schilderijen en rollend materieel). Wanneer die kennis niet binnen Defensie voorhanden is, dient deze buiten de organisatie gezocht te worden. Objecten worden gecontroleerd, gereinigd en waar nodig geconsolideerd. B De museummanager beschikt over de basiskennis. Daarnaast wordt gebruik gemaakt van de kennis en ondersteuning van de provinciaal museumconsulent (en mogelijk de Nederlands Museumvereniging en het Instituut Collectie Nederland). Verder kan er voor advies en concrete ondersteuning een beroep gedaan worden op het Militair Historisch Museum. Er is veel kennis over de objecten bij de vrijwilligers aanwezig vanuit hun voormalige werksituatie toen zij ermee gewerkt hebben. Het volgen van cursussen via het Landelijk Contact Museumconsulenten is voor de meeste medewerkers gewenst. Enkele hebben cursussen gevolgd, voor anderen is dit gepland. Budgetten voor cursussen en symposia worden jaarlijks begroot. C Een prioriteitenlijst is opgesteld voor de conservering van het groot en rollend materieel. Er wordt structureel onderhoud gepleegd aan de uniformen die in de tentoonstelling zijn ondergebracht. D Voor het onderhoud van het groot en rollend materieel is op jaarbasis 1000 uur via de Defensieorganisatie ter beschikking gesteld bij hun onderhoudslocaties. Volgens de jaarlijks opgestelde prioriteitenlijst wordt het onderhoud van deze deelcollectie ingepland.

20 Er bestaat gelegenheid om voertuigen die als rekwisiet aangemerkt zijn (d.i. voertuigen die met regelmaat worden gebruikt voor presentaties) op een aparte locatie in onderhoud te geven. Hiervoor wordt geen urenraming gemaakt maar de ondersteuning vindt plaats op basis van geplande evenementen waarbij dit materieel gebruikt wordt. E Drie medewerkers die zich met textiel bezighouden besteden een dagdeel per week aan de kostuums uit de tentoonstelling. Daarmee wordt in een ommegang, met een tussenperiode van 1,5 tot 2 jaar, de kleding grondig nagezien. Instrumentaria en kleine metalen objecten uit depot en tentoonstelling worden door een medewerker in twee dagdelen per week onder handen genomen. Hij bekijkt tevens de conditie van de binnengekomen schenkingen. Volgens het jaarprogramma van het Nationaal Verzorgingscommando (OOCL) wordt het groot en rollend materieel op de geplande weken onder handen genomen. Wapens en munitie kent een eigen regelgeving. De wijze van tentoonstellen en het bewaren in depot van deze deelcollectie moet voldoen aan de bepalingen in de Wet Wapens en Munitie. Een medewerker neemt zes dagdelen per week de persoonlijke uitrustingsstukken (waaronder de niet tentoongestelde uniformen) onder zijn hoede. Hij bekijkt tevens de conditie van de binnengekomen schenkingen voor deze deelcollectie. F Voor werkzaamheden aan objecten worden deze eerst uitvoering onderzocht op hun toestand en welke activiteiten eraan verricht moeten worden. Zolang daar onvoldoende kennis over is, zullen er geen activiteiten plaatsvinden. Zo nodig zal er eerst een cursus gevolgd en het juiste gereedschap aangeschaft moeten worden. Restauratie A Twee stuks 7 veld vuurmonden zijn onlangs, op basis van onderhoud groot materieel, gerestaureerd. Een Hembrug vuurmond wordt gerestaureerd (meerjarenproject). Het betreft een vuurmond van het kaliber 120 mm, de enige door het bedrijf Hembrug ontwikkeld en zeldzaam is omdat er maar een paar van vervaardigd zijn. Verder is de conservering nog niet afgerond waardoor er voorlopig nog geen objecten in aanmerking komen voor restauratie. Een ander meerjarenproject is de Fordsontrekker, een van de vroegste gemotoriseerde artillerietrekkers. Een inventarisatie van de Oude drukken (vóór 1800) in bezit van Defensiecollecties heeft aangetoond welke bibliotheek objecten uniek zijn en een prioriteit krijgen voor conservering en restauratie.