Module Kitojo - dorp in Afrika

Transcriptie

1 Module Kitojo - dorp in Afrika In deze module help je de Stichting Second Home Kitojo om de (wees)kinderen van het dorp een betere toekomst te geven. Succes!

2 Wonen in Kitojo In deze module maak je kennis met een aantal mensen die wonen en werken in Kitojo, een dorpje in het zuiden van Oeganda. De mensen vertellen hoe ze nu leven en wonen, wat ze nu doen om te overleven en wat ze eigenlijk zouden willen doen of willen worden. Ook vertellen ze wat ze samen, onder begeleiding van de Stichting Second Home, doen om verandering te brengen in hun lot en dat van de dorpsgemeenschap. De Oegandese Ruth Nuwasasira en de Nederlander Bas Naterop die elkaar hebben leren kennen in Kampala, de hoofdstad van Oeganda, zijn in 2007 getrouwd en hebben het initiatief genomen een stichting in Nederland op te richten die geld inzamelt ten behoeve van kleinschalige projecten in Kitojo. De stichting heet: Stichting Second Home Uganda en heeft zijn thuisbasis in Raalte, Nederland. Module Kitojo, een dorp in Afrika 2

3 Elk project in Kitojo wordt stapje voor stapje opgebouwd. In eerste instantie gericht op de meest kwetsbare groep, de weeskinderen. Natuurlijk worden hun families daar ook al mee geholpen. Op lange termijn zal de gehele gemeenschap er de vruchten van plukken. Module Kitojo, een dorp in Afrika 3

4 Werken bij de Stichting Second Home Uganda De stichting wil laten zien dat er ergens in de wereld mensen zijn die iets voor de bewoners van Kitojo willen doen en hen het gevoel geven dat ze er niet alleen voor staan. Het doel van de stichting is het bieden van een toekomst aan de kinderen in Oeganda, in het bijzonder in het dorpje Kitojo. De stichting ondersteunt bij het opzetten van een bedrijfje of een activiteit, zodat de bewoners van Kitojo geld kunnen verdienen om de levensomstandigheden te verbeteren. Ze adviseert en ondersteunt de plaatselijke bevolking, en zorgt dat de weeskinderen naar school kunnen, door het schoolgeld te betalen. Het bestuur van de stichting bestaat uit: Hanneke Bos, Annelies Davids. Ellen Huijbers, Jeroen Naterop, Frans Rouwenhoff en Henny Velthof. Het bankrekeningnummer van de stichting is De Stichting Second Home Uganda geeft in Nederland voorlichting en helpt bij het organiseren van activiteiten die geld opleveren voor Kitojo. Bijvoorbeeld: Een kunstveiling in het kasteel Geldrop waarvan de opbrengst naar Kitojo ging. Een benefiet optreden in Geldrop van de Femmefare Vals Plat. Een muzikale middag in Mierlo. Er zijn ook groepen mensen die zelf een initiatief ontplooien zoals de klanten van een supermarkt die drie maanden lang de statiegeldbonnen inleverden voor Kitojo. Ook de verkoop van het boekje Kitojo - Dorp in Afrika van Edith van Zalinge, levert geld op voor Kitojo. In Kitojo heeft de stichting een stuk land aangekocht om het voedselprogramma te ondersteunen. Men heeft een computer aan het bestuur van de dorpsraad overhandigd om de communicatie te verbeteren met de Stichting Second Home. Nu wordt er geholpen bij het opstarten van een vereniging tot samenwerkings bij aan- en verkoop van grondstoffen en producten, een zogenaamde coöperatie. Vervolgens wil men de kwaliteit van het onderwijs verbeteren en voor alle kinderen toegankelijk maken. Module Kitojo, een dorp in Afrika 4

5 De uitdaging In deze module gaat het erom dat we de stichting Second Home Kitojo zoveel mogelijk helpen hun doel voor de kinderen in Kitojo te bereiken. Daarom staat in deze module de volgende uitdaging centraal: Help de bewoners van Kitojo Om deze uitdaging tot een succes te maken gaan jullie samen de volgende onderwerpen bekijken en uitwerken. 1. Wat kunnen we organiseren om geld in te zamelen voor Kitojo? 2. Hoe geven we bekendheid aan onze activiteit? 3. Wat willen we over Kitojo vertellen om de aandacht te vragen? 4. Wie moeten we erbij betrekken en hoe doen we dat? Voordat je met deze activiteit begint ga je in de les taken eerst kennis maken met Kitojo en zijn bewoners. Daarna doe je in een groepje onderzoek naar mogelijkheden om de leefsituatie te verbeteren. Ook kijk je naar de mogelijkheden van scholing. Daarna maakt je in een groepje plannen om activiteiten te organiseren die geld opleveren voor Kitojo. Je voert de plannen uit in de praktijk en evalueert de resultaten. Het geld wordt overgemaakt naar de bankrekening van de Stichting met rekeningnummer Module Kitojo, een dorp in Afrika 5

6 Taak 1 Kennismaking Opdracht 1.1 Bekijk de site van de stichting Second Home Kitojo: 1. Waar ligt Kitojo? 2. Hoeveel inwoners heeft Kitojo? 3. Hoeveel weeskinderen heeft Kitojo? 4. Welke kinderen worden in Kitojo weeskinderen genoemd? Opdracht 1.2 De bewoners van Kitojo zijn zeer arm. Veel mensen zijn ziek en gaan op jonge leeftijd dood. 1. Aan welke ziektes lijden veel bewoners van Kitojo? 2. Hoe kun je deze ziektes voorkomen? 3. Op welke manier kunnen deze ziektes genezen? 4. Hoe ver moet men lopen om bij een ziekenhuis te komen? Opdracht 1.3 De dorpelingen wonen in piepkleine huisjes die verspreid liggen tussen de bananenplantages en perceeltjes landbouwgrond. Via smalle paden door de hoge begroeiing zijn ze bereikbaar. 1. Waar zijn de huisjes van gemaakt? 2. Hoeveel kamers heeft zo n huisje? 3. Is er ook een keuken? 4. Welke brandstof gebruikt men om te koken? 5. Waar is de wc? Module Kitojo, een dorp in Afrika 6

7 Opdracht 1.4 In Kitojo zijn veel kinderen die niet naar school gaan of niet worden toegelaten. 1. Is er in Oeganda sprake van leerplicht? 2. Is het basisonderwijs in Oeganda gratis? 3. Waarom moeten ouders een bijdrage aan de school betalen? 4. Wat gebeurt er als men het geld daarvoor niet heeft? Opdracht 1.5 Water is een van de belangrijkste levensbehoeften van de mens. 1. Is er waterleiding in Kioto? 2. Waar halen de mensen het water vandaan? 3. Waarom is het koken van water lastig in Kitojo? 4. Welk risico loop je als je ongekookt water drinkt? Hoe vruchtbaar de bodem ook is, de opbrengst is onvoldoende voor alle inwoners van Kitojo. Hier en daar in het dorp en in de plantages staat wat vee in een hok of op een vers stukje groen. 1. Wat zijn de oorzaken van het voedsel probleem? 2. Waarom is vee zo belangrijk voor de inwoners van Kitojo? Module Kitojo, een dorp in Afrika 7

8 Verandering is écht mogelijk Joshua Muzahura (29) Bibliothecaris Hij is een bijzondere verschijning, s ochtends vroeg op het modderige paadje naar de doorgaande weg. Tussen de schoolkinderen en vrouwen op blote voeten met landbouwgereedschap op de schouders, doemt een lange man op. Wit hemd, keurige broek. De pijpen omgeslagen, zodat de modder die op zijn zwarte schoenen zit, er niet tegenaan komt. Aan zijn hand een glimmende zwarte herenfiets. Zo gaat Joshua Muzahura iedere dag naar zijn werk in Kabwohe. Hij werkt daar als bibliothecaris op de Ankole Western University, een opleidingsinstituut op het gebied van wetenschap en technologie. Joshua is een uitzondering in Kitojo. Hij heeft een opleiding gehad aan de universiteit in Kampala en daarna werk gevonden. Iets wat veel afgestudeerde Oegandezen niet lukt, omdat er onvoldoende banen zijn. Joshua heeft geen goedbetaalde job, maar wel een functie met perspectief. Hij verwacht zeker nog hogerop te komen. De bibliothecaris is blij dat zijn werk niet te ver van huis is. Nu kan hij na het werk en in het weekeinde thuis volop meewerken. Dat is hard nodig, want ze hebben het niet breed. De vader van Joshua is jaren geleden gestorven. Zijn moeder zorgt voor twee zussen van Joshua en vier kinderen. Eén van de kinderen is wees. Wie het oude huisje ziet waar Joshua met zijn familie woont, kan zich niet voorstellen hoe hij het klaarspeelt om iedere dag zo schoon en netjes naar zijn werk te gaan. Module Kitojo, een dorp in Afrika 8

9 Joshua is een bevlogen spreker. Niet voor niets is hij woordvoerder van Second Home Kitojo. Vol vuur spreekt hij de dorpsbewoners toe, om hen te informeren over de ontwikkelingen van het hulpproject. Zijn grote motivatie is dat de jongeren in het dorp een betere toekomst krijgen. In Joshua s ogen is een goede opleiding daarbij onmisbaar. Wie niet naar school kan gaan, heeft geen kans om de ellende te ontgroeien, benadrukt hij keer op keer. Al moeten de kinderen er zelf ook kei- en keihard voor willen werken. Zelf is hij daar een goed voorbeeld van. Ik heb soms dagen niet gegeten om mijn school te kunnen betalen, ik heb in een heel slecht huis gewoond tijdens mijn studie en ik liep in oude kleren. Het was vreselijk zwaar, maar ik wilde kost wat kost mijn diploma s halen. Hij balt zijn vuist om zijn woorden kracht bij te zetten. Om zich heen ziet hij wat er terecht komt van mensen zonder opleiding. Het risico is groot dat ze in de criminaliteit of in de prostitutie belanden. Waarmee ze hun familie nog verder in de problemen helpen. Ik kan jongeren daar niet genoeg voor waarschuwen. Microkrediet Joshua heeft hoge verwachtingen van het hulpproject voor Kitojo. Als we de handen ineenslaan, kunnen we meer bereiken. Het is heel belangrijk om mensen selfsupporting te maken. Zodat ze geld kunnen verdienen voor beter eten, betere huizen en goed onderwijs. Het liefst zou de gepassioneerde woordvoerder zien dat er een regeling komt om dorpsbewoners een microkrediet te verschaffen. Nu bestaat er in Kitojo wel een onderling leensysteem, maar hiervan kun je geen grote investeringen doen. Het leenbedrag wordt bijeengebracht door een groep dorpsbewoners. Om de zoveel tijd mag één van de inleggers daar gebruik van maken. Het gaat echter om kleine bedragen, waarvan geen grote projecten kunnen worden uitgevoerd. Het geld is volgens Joshua hooguit toereikend voor de aanschaf van wat planten, een dier of een stukje land. De reguliere banken zijn voor de inwoners van Kitojo geen optie omdat die torenhoge rentes rekenen. Bij een microkrediet is dat niet het geval. Voor mensen die geen geld hebben, is dit de enige mogelijkheid om goede plannen en ideeën te realiseren. Alleen zó kunnen ze iets opbouwen, aldus Joshua. Zijn ultieme wens is dat Kitojo zich de komende jaren zo goed ontwikkelt, dat het dorp een voorbeeldproject wordt voor andere arme gemeenschappen. Als het hier beter gaat, kunnen wij andere dorpen ook vooruithelpen. Alleen al bij de gedachte, glundert Joshua. We willen laten zien dat verandering écht mogelijk is. Module Kitojo, een dorp in Afrika 9

10 Opdracht Welke rol vervult Joshua bij de stichting Second Home? 2. Wat wil hij met microkrediet voor de dorpsbewoners bereiken? 3. Wat is microkrediet eigenlijk? 4. Aan welke voorwaarden moet je voldoen om microkrediet te krijgen? 5. Kun je bij alle banken microkrediet aanvragen? 6. Hoeveel rente moet je betalen over het geleende bedrag? 7. Binnen hoeveel tijd moet je het geleende bedrag aflossen? Opdracht 1.7 Wat moet je allemaal doen voordat je een eigen bedrijfje kunt beginnen in Nederland. 1. Wat is een ondernemingsplan? 2. Wat betekent innovatief? 3. Hoeveel beginkapitaal moet je hebben? 4. Welke belastingen moet je als bedrijf afdragen? 5. Wat zijn de personele lasten? 6. Wat zijn sociale lasten? 7. Wat zouden wij kunnen betekenen om de inwoners van Kitojo te helpen enkele bedrijfjes te starten? 8. Welke artikelen zouden die bedrijfjes moeten maken of verkopen? 9. Welke productiemiddelen of machines zijn daarbij nodig? Taak 2 Onderzoeken In deze taak werk je samen met leerlingen die dezelfde sector hebben gekozen. Je maakt dus alleen Taak 2 Zorg en welzijn of Taak 2 Economie of Taak 2 Techniek. Je gaat onderzoeken hoe een en ander geregeld is in Kitojo en in Nederland. Module Kitojo, een dorp in Afrika 10

11 Taak 2 Zorg & Welzijn: Voedselvoorziening en Gezondheid Inleiding ZW1 Voldoening als je rijpe vruchten kunt oogsten Rovinah Kamasasa (73) Boerin Het is opvallend. Hoe zwaar het leven van Rovinah Kamasasa ook is, ze maakt toch een vrolijke indruk. Haar donkere kraalogen glimmen en als ze haar aanvankelijke reserves laat varen, lacht ze breeduit. Dat ze arm is, tja... dat is nu eenmaal zo. En als je honger hebt, valt er niet veel te lachen, geeft ze toe. Maar de periodes dat er wél geoogst kan worden, is ze best tevreden. Ik heb mijn hele leven op het land gewerkt. En nog steeds vind ik dat leuk. Als je rijpe vruchten van de bomen haalt of verse groenten plukt, geeft dat grote voldoening. Je weet dan dat je in ieder geval díe dag je gezin weer kunt voeden. Dat is waar het om gaat in mijn leven. Meer heb ik niet nodig. De man van Rovinah overleed vijftien jaar geleden. Sindsdien moet ze zelf haar landje bewerken. Veel levert dat niet op, want het is maar klein. Hoeveel vierkante meter, weet ze niet eens precies. De grenzen worden bepaald aan de hand van herkenningspunten. Ze vindt het vreselijk dat haar matokes (vruchten die op bananen lijken maar hard zijn) de bananenziekte hebben, een plaag die de regio de laatste jaren teistert. De aangetaste bomen moeten worden gekapt. Het duurt dan jaren voor dat de nieuwe bomen vruchten dragen. In de tussentijd probeert ze wat bonen en andere groenten te kweken. Dieren heeft ze niet meer, sinds haar varken is gestolen. Op de vraag hoeveel keer per dag de familie iets te eten krijgt, antwoordt ze eerst twee keer. Maar als ze doorpraat, komt het er uiteindelijk toch uit. Vaak is er helemaal geen eten. Dan krijgen we één keer per dag een kom water, met wat porridge, een soort meel. Dat heeft geen voedingswaarde, maar het stilt de honger een beetje. Module Kitojo, een dorp in Afrika 11

12 Rovinah vindt het hartverscheurend dat maar één van de twee weeskinderen voor wie ze zorgt, is opgenomen in het hulpproject van Second Home Kitojo. Patrica heet ze. De moeder van dat kind stierf door hekserij, beweert Rovinah. Over hoe dat precies in zijn werk ging, laat ze niks los. Maar het is bekend dat in Oeganda aidsdoden nogal eens worden toegeschreven aan magische, ongrijpbare krachten. Het andere, tienjarige, weesje waarvoor Rovinah zorgt is buiten het project gevallen. Dit meisje probeert werk te vinden in het dorp, maar de mensen durven het kind echter niets te laten doen, omdat ze nog zo jong is. Naar school gaat ze nauwelijks. Patricia, het meisje dat wel opgenomen is in het project, heeft meer geluk. Dat heeft ze waarschijnlijk te danken aan haar goede verstand, meent Rovinah. Patricia is de beste leerling van de klas. Daardoor krijgt dit tienjarig meisje een soort studiebeurs, een voorrecht dat alleen voor de nummer één van de klas geldt. Rovinah probeert de scholier zoveel mogelijk te stimuleren. Ze neemt haar eigen dochter die binnenkort afstudeert in Kampala als voorbeeld. Ze hoopt wel dat haar dochter een baan krijgt, waardoor ze de familie een beetje kan ondersteunen. Eerdaags komt ze naar huis om haar diploma te laten zien. Dat wordt feest. Rovinah verheugt zich er al op: Muziek maken en plezier hebben kost immers niets! Opdracht 2.1 ZW 1. Wat verbouwt een eenvoudige boer in Kitojo? 2. Waardoor kan de oogst mislukken? 3. Op welke manier wordt het land bewerkt? 4. Hoeveel dieren heeft een boer in Kitojo? 5. Wat leveren de verschillende dieren aan voedsel? Opdracht 2.2 ZW 1. Noem tenminste vier producten die een boer in Nederland verbouwd? 2. Een Nederlandse boer heeft gemiddeld 40 hectare grond. Hoeveel vierkante meter (m 2 ) is dat? 3. Op welke manier wordt het land in Nederland bewerkt? 4. Wat doet een loonbedrijf? 5. Wat bedoelen we met bio-industrie? Opdracht 2.3 ZW 1. Waarom hebben we in Nederland gespecialiseerde agrarische bedrijven? 2. Wat is een melkveehouderij? 3. Wat is een legbatterij? 4. Wat doet een fruitteeltbedrijf? 5. Hoeveel varkens kun je verwachten op een intensieve varkenshouderij? 6. Wat wordt zoal verbouwd op een akkerbouwbedrijf? 7. Noem nog drie andere gespecialiseerde agrarische bedrijven. Module Kitojo, een dorp in Afrika 12

13 Inleiding ZW2 Een glaasje water als lunch Elevenis Mwebe (56) Boerin Een stokoude vrouw, Robina, zit op de grond voor de hut van Elevenis Mwebe. Broodmager en blind. Een onbekende ziekte heeft haar ogen aangevreten. Als het begint te regenen, voert Elevenis haar voorzichtig naar binnen en legt haar op een bed. Het bed is smerig en er hangt een oude klamboe boven. Daar zitten grote gaten in, waardoor het net geen enkele functie meer heeft. Op dit bed, of op het plekje voor de hut, brengt de oude vrouw haar dagen door. Vroeger verdiende ze nog wat geld, door bijstand te verlenen bij moeilijke bevallingen. Want Robina heeft toverkracht, legt Elevenis uit. Ze kon geboortes bespoedigen door met haar hand over de buik van de zwangere vrouw te strijken. Dat kan ze niet meer. Daarom is ze nu volledig afhankelijk van Elevenis. Ooit wilden deze twee vrouwen niets met elkaar te maken hebben. Ze hebben dezelfde man: Robina was zijn eerste vrouw, Elevenis zijn tweede. Sinds hun echtgenoot jaren geleden overleed, zorgt Elevenis voor de eerste vrouw. Zo gaat dat vaak in de gemeenschap, vertelt Elevenis. De twee vrouwen hebben een zwaar leven. Met het overlijden van hun man, viel een belangrijke bron van inkomsten weg. Niet dat het toen een vetpot was, maar we hadden in ieder geval elke dag te eten. We hadden dieren en als we ziek waren, konden we naar de dokter. Daarvan is nu geen sprake meer. Met alle mogelijke middelen probeert Elevenis het hoofd boven water te houden. Voor haarzelf, voor Robina, voor haar drie zonen en de drie weeskinderen die bij haar wonen. En dan heeft Joel, haar oudste zoon van 22, ook nog een hartprobleem. Hij heeft eigenlijk medicijnen nodig, maar die kan ik niet betalen. Joel moet voorzichtig doen met werken, hij is snel moe. Ik maak me zorgen; ben bang dat hij niet lang zal leven. Het is heel erg dat ik niets voor mijn zoon kan doen. Module Kitojo, een dorp in Afrika 13

14 Opdracht 2.4 ZW 1. Op welke manier is de zorg voor ouderen en hulpbehoevenden in Kitojo geregeld? 2. Als een van de ouders uit een gezin sterft, waar kunnen de nabestaanden dan van leven? 3. Kent men verzekeringen tegen tegenslagen zoals brand, ziekte of overlijden? 4. Hoe is de beschikbaarheid van medicijnen in Kitojo? 5. Tegen welke ziekte kan thee van de artemisiaplant worden gebruikt? Opdracht 2.5 ZW 1. Hoe is de zorg voor ouderen en hulpbehoevenden in Nederland geregeld? 2. Welke voorzieningen kennen wij voor nabestaanden? 3. Tegen welke risico s kun je je in Nederland allemaal verzekeren? 4. Hoe kom je in Nederland aan de medicijnen die je nodig hebt bij een bepaalde ziekte? 5. Welke kruidenplanten worden in Nederland gebruikt om medicijnen te maken? Module Kitojo, een dorp in Afrika 14

15 Inleiding ZW3 Ik wil dokter worden Gerald Tuhebwe (16) weeskind Gerald Tuhebwe weet precies wat hij wil met zijn leven: dokter worden. Zoals de dokter van Icobi, het onderzoeksbureau waar hij soms naartoe moet om zich te laten controleren op aids. Of zoals de andere dokter die hij weleens in het dorp heeft gezien. Gerald heeft deze wens omdat - vlak voor zijn geboorte zijn vader overleed aan die ziekte. Ik wil zieke mensen helpen. Zodat ze beter worden in plaats van doodgaan, zegt hij zachtjes. Zijn blik is doorlopend naar de grond gekeerd. Hij is verlegen, duidelijk niet gewend om zijn verhaal te doen. Maar als hij praat over zijn toekomstplannen, kijkt hij op. Ik wil naar de universiteit en daar voor dokter leren. Even glimmen zijn donkere ogen en zijn stem wordt vaster. Daar ga ik heel erg mijn best voor doen. Gerald is wees. Zijn moeder overleed een paar jaar geleden aan malaria. Nu woont hij bij zijn oma Edinasi Kimanyaenda. Van de acht kinderen die oma kreeg, zijn er vijf overleden aan aids. Edinasi zorgt voor haar kinderen en haar man die oud en ziekelijk is. Eten is er nauwelijks, laat staan geld om de kinderen naar school te laten gaan. Maar Gerald is niet van plan zich hierdoor te laten belemmeren. En tot nu toe is het hem gelukt, zelf zijn schoolgeld bij elkaar te verdienen. Daarvoor houdt hij kippen en een geit. Wanneer hij maar kan, werkt hij bij anderen op de plantage. Zo kan hij geld verdienen om méér dieren te kopen. Een verzekering voor zijn toekomst, want straks kan hij die dieren verkopen om van de opbrengst zijn studie te kunnen betalen. Het betekent nu wel hard werken voor een scholier. s Ochtends vroeg geeft hij de dieren eten. Zodra de school uit is, gaat hij aan het werk. Bij oma op het land, of bij wie hij ook Module Kitojo, een dorp in Afrika 15

16 maar iets kan doen. Daarnaast vlecht hij matten. Dat werk doet hij vooral in het weekeinde. Tijd om met leeftijdgenoten op te trekken heeft hij niet. Alleen op school in de pauze. Maar dat vindt Gerald niet erg. Ik hou heel veel van dieren. Het is leuk om ervoor te zorgen, vooral ook omdat ik daardoor later misschien naar de universiteit kan. Opdracht 2.6 ZW 1. Welk beroep wil Gerald gaan uitoefenen? 2. Waaraan kun je merken dat hij dit echt serieus wil? 3. Wat doet hij om zijn schoolgeld te verdienen? Module Kitojo, een dorp in Afrika 16

17 Taak 2 Economie: Een eigen bedrijfje en Microkrediet Inleiding EC1 Liever kleinere porties Constance Kbusiggje (44) Restauranthoudster Elke ochtend om vier uur begint de dag voor Constance Kbusiggje. In het donker treft ze de voorbereidingen voor de maaltijden die ze later op de dag gaat maken voor het restaurantje dat ze heeft. Al is zelfs restaurantje een groot woord. Constance bakt meelpannenkoekjes. Die legt ze in een mandje voor het huis. Daar kunnen mensen een portie ophalen. In Kitojo heet dit een restaurant. Iedere dag veegt ze eerst het aarden vloertje in de keuken. Ze plukt vers gras, waarmee de vloer in het kookgedeelte wordt bedekt. Dan maakt ze het kookgerei klaar. Een stenen pot, waarin ze houtskool of hout stookt. Houtskool is beter, want dat brandt langer, maar het is ook duurder. Van hout heb je veel meer nodig, maar het voordeel is dat Constance en de kinderen dat zelf bij elkaar kunnen sprokkelen. Al zijn ze daarvoor soms uren onderweg. Iedereen in het dorp heeft immers hout nodig, dus dichtbij vind je niet veel. Als er voldoende eten is, maakt ze een sober ontbijt klaar voor alle kinderen. Ze wonen met zijn achten in het huis. Na het ontbijt gaat Constance inkopen doen voor de pannenkoekjes. Daarna steekt ze het vuur aan, kneedt het meel en begint met bakken. Als alle pannenkoekjes klaar zijn, vertrekt ze naar het land. Daar werkt ze tot het donker wordt. Wanneer er op het land niet genoeg te doen is, vlecht ze matten. Als ze goed kan doorwerken, maakt ze drie matten per dag. Haar grote trots is haar oudste zoon. Hij is druk bezig met zijn opleiding tot onderwijzer. Volgend jaar studeert hij af. In Oeganda is het traditie dat degene die geld verdient, de hele familie steunt. Zodra haar zoon dus een baan heeft, zal dat enige verlichting betekenen. Al zal dat niet heel veel zijn, gezien de zeer lage salarissen voor onderwijzers. Module Kitojo, een dorp in Afrika 17

18 Het is de bedoeling dat haar tweede zoon Faibon óók leraar wordt. Dat wil hij in ieder geval heel graag, zegt hij stellig. Nu zit de 18-jarige jongen nog op de middelbare school. Hij heeft er lang over gedaan, omdat zijn moeder niet altijd het schoolgeld voor twee kinderen kon betalen. En dan werd Faibon weer naar huis gestuurd, waardoor hij een flinke achterstand opliep. Maar we zetten alles op alles om hem de school te laten afmaken en aan de opleiding voor onderwijzer te laten beginnen, zegt Constance. Tot een paar jaar geleden had het gezin het iets beter. Constance s man was slager in Kitojo en hij zorgde ervoor dat er altijd wel wat geld binnenkwam. Zes jaar geleden overleed hij aan malaria. Vanaf dat moment staat ze er helemaal alleen voor. Toen één van haar kinderen overleed, kreeg ze ook nog eens de zorg voor haar drie kleinkinderen. Ze wijst naar de drie jochies die in hun blote billen, stilletjes bij haar zitten. Vieze vingers in de mond, en een dik buikje, wat typerend is voor kinderen die niet gezond eten. Opdracht 2.1 EC 1. Wat wordt in Kitojo onder een restaurant verstaan? 2. Wat wordt er te koop aangeboden? 3. Op welke manier wordt de koopwaar bereid en waarom? 4. Wat doet Constance nog meer om de kost te verdienen? Module Kitojo, een dorp in Afrika 18

19 Inleiding EC2 Rente voor leningen te hoog Godfrey Kamukama (22) Boer Trots laat Godfrey Kamukama zijn bruine kippen zien. Een jaar geleden schafte hij er honderd aan. Een enorme stap voor de familie. Maar Godfrey is een ondernemend type. Hij wilde met de kippen een echte business starten. Niet alleen geld verdienen om iedere dag eten te kopen, maar vooral ook wat overhouden om te kunnen sparen. Want als we niet sparen, komen we nooit verder dan overleven, redeneert de jonge kippenboer. Als oudste zoon is hij verantwoordelijk voor de dertien mensen die bij zijn moeder Kibetenga Jevanis (56) wonen. Van de opbrengst van het land kunnen we lang niet iedereen onderhouden. Dus moesten we serieus op zoek naar een andere bron van inkomsten, vertelt Godfrey, die bestuurslid is van Second Home Kitojo. In eerste instantie leken zijn bruine kippen een goede investering te zijn. Al snel werd een beetje winst gemaakt. Maar dat was slechts van korte duur. De prijs van het kippenvoer is ineens zo hard gestegen, dat ik nauwelijks nog iets verdien aan de eieren, verzucht Godfrey. Het rekensommetje is simpel. Honderd kippen leggen per dag drie traytjes van ieder dertig eieren. Dat levert 8000 shilling op. Het voer kost ruim 3000 shilling. Alles bij elkaar verdient Godfrey amper 5000 shilling per dag, wat nog geen twee euro is. En hij vreest dat de kippen straks zelfs meer gaan kosten dan ze opleveren. Dat de bruine kippen zo weinig opleveren is een enorme teleurstelling, maar de jonge ondernemer gaat niet bij de pakken neerzitten. Inmiddels heeft Godfrey geleerd dat hij beter lokale kippensoorten kan houden. Die eten grassen en kruiden die gewoon in de vrije natuur groeien. Als het voer geen geld kost, houd je natuurlijk meer over. Helaas is er geen geld om nieuwe kippen aan te schaffen en de verkoop van de bruine kippen levert niet genoeg op. Andere dieren om te verkopen heeft de familie niet meer. De koeien en geiten die ze hadden, moesten worden verkocht om de medicijnen te kunnen betalen voor zijn vader, die diabetes (suikerziekte) had. Een paar jaar geleden overleed hij daaraan. Module Kitojo, een dorp in Afrika 19

20 Een lening afsluiten is geen optie. Te duur, constateert Godfrey met spijt. De rente is te hoog. Bij sommige banken bedraagt die wel 20 procent! Jammer, want ik zie echt kansen om mijn familie een beter bestaan te geven. Die hoge rente staat ook zijn ambitie in de weg om als bouwkundig tekenaar aan de slag te gaan. Vorig jaar studeerde hij af, maar hij heeft nog geen baan kunnen vinden. Hij kan het zich niet veroorloven om naar Kampala af te reizen om te solliciteren. Om van zijn droom - een eigen kantoor starten - maar niet te spreken. Terwijl hij daar eigenlijk alleen een computer voor nodig heeft. Geld lenen voor zo n aanschaf is veel te duur. Voorlopig is al zijn hoop gevestigd op een neef die werkt bij een bouwbedrijf in Kampala. Godfrey hoopt dat die hem zal aanbevelen zodra daar een vacature komt. Opdracht 2.2 EC 1. Wat is de droom van Godfrey en welk beroep wil hij gaan uitoefenen? 2. Wat voor bedrijfje is hij begonnen om het geld voor de studie te verdienen? 3. Voor hoeveel personen moet hij de kost verdienen? 4. Hoeveel kan hij verdienen met zijn kippen? Hoe komt dat? 5. Hoeveel rente moet hij betalen als hij geld leent van de bank? Module Kitojo, een dorp in Afrika 20

21 Inleiding EC3 Ik pak alles aan om geld te verdienen Hope Mukevengye (44) verkoopt tweedehands kleding en groenten Een enorme zak tweedehands kleren balanceert op haar hoofd. Als ze op het marktterrein aan de rand van Kitojo een goed plekje heeft gevonden, legt ze wat stukken plastic op het gras en stalt ze haar waren uit. Oude kleren, die door mensen in de rijke westerse landen zijn afgedankt. Voor 1000 shilling heb je al een T-shirt en voor het dubbele een lange broek waar helemaal niks mis mee is. Voor de koper niet duur, dus valt er voor de verkoper ook niet veel aan te verdienen. Maar alle kleine beetjes helpen, zegt Hope Mukevengye monter. Soms heeft ze zomaar een meevaller. Dan treft ze tussen de oude kleren wat bijzonders aan, een mooie broek of een shirt dat ze voor iets meer kan verkopen. Al is dat uitzonderlijk, geeft ze toe. De mensen uit Kitojo die hier op deze markt kopen, hebben maar weinig geld. Ze zijn allemaal net zo arm als ik. Naast de verkoop van kleding op de markt, heeft Hope ook nog een kleine winkelruimte in het dorp. Daar verkoopt ze wat groenten die ze op haar kleine stukje land teelt. Vandaag zijn het een paar kleine bosjes uitjes en wat bonen. Verder voorziet deze lange dunne vrouw in het levensonderhoud van haar gezin, door voor 28 geiten te zorgen die een familielid bij haar huis heeft ondergebracht. De enorme stank die deze dieren in en rond haar huisje veroorzaken, ruikt ze allang niet meer. Haar man is twee jaar geleden overleden aan aids. Hope zegt dat ze getest is en dat zij niet besmet is. Al weet ze opvallend veel te vertellen over de gang van zaken in de aidskliniek in de nabijgelegen stad. Ook haar kinderen hebben een aidstest gehad. Zij zijn niet positief, zegt Hope terwijl ze naar haar samengeknepen handen staart. Gelukkig helpen haar kinderen af en toe. Hope streeft ernaar om hen zo vaak mogelijk naar school te laten gaan. Ze is blij dat haar pleegkind Norbert in het programma van Second Module Kitojo, een dorp in Afrika 21

22 Home Kitojo is opgenomen. Ze hoopt dat er daardoor een bijdrage voor zijn schoolgeld komt. Dan is er tenminste continuïteit in zijn opleiding. Norbert gaat heel graag naar school, vertelt Hope met een lach van oor tot oor. Hij droomt ervan piloot te worden. Hope vindt het een prachtige gedachte. Ik weet niet of ik dat zelf nog zal meemaken, maar ik weet wél dat het voor de familie een prachtige overwinning zal betekenen. Dan krijgt de geschiedenis een andere wending. Maar ja, grijnst ze, hij is pas zeven, dus we moeten er nog even op wachten Opdracht 2.3 EC 1. Wat doet Hope om geld te verdienen? 2. Waar moet ze haar koopwaar aan de man brengen? 3. Hoe vervoert zij haar koopwaar? Module Kitojo, een dorp in Afrika 22