VOETAFDRUKKEN VAN NEDERLANDSE CONSUMPTIE
|
|
- Ivo de Valk
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 VOETAFDRUKKEN VAN NEDERLANDSE CONSUMPTIE De ecologische effecten van Nederlandse consumptie in het buitenland PBL-Notitie Trudy Rood, Harry Wilting en Aldert Hanemaaijer 22 januari 2016
2 Colofon Voetafdrukken van Nederlandse consumptie PBL Planbureau voor de Leefomgeving Den Haag, 2016 PBL-publicatienummer: 2421 Contact Auteurs Trudy Rood, Harry Wilting en Aldert Hanemaaijer Redactie figuren Beeldredactie PBL Eindredactie en productie Uitgeverij PBL Delen uit deze publicatie mogen worden overgenomen op voorwaarde van bronvermelding: Trudy Rood, Harry Wilting en Aldert Hanemaaijer (2016), Voetafdrukken van Nederlandse consumptie, Den Haag: PBL. Het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) is het nationale instituut voor strategische beleidsanalyses op het gebied van milieu, natuur en ruimte. Het PBL draagt bij aan de kwaliteit van de politiek-bestuurlijke afweging door het verrichten van verkenningen, analyses en evaluaties waarbij een integrale benadering vooropstaat. Het PBL is voor alles beleidsgericht. Het verricht zijn onderzoek gevraagd en ongevraagd, onafhankelijk en wetenschappelijk gefundeerd. PBL 2
3 Belang van voetafdrukken Voetafdrukken zijn een populaire manier om de impact van consumptie op milieu en natuur mee uit te drukken. De ecologische effecten van de Nederlandse consumptie in binnen- en buitenland kunnen hiermee zichtbaar worden gemaakt. De aandacht voor de milieudruk van consumptie neemt toe in nationale en internationale beleid. Zowel de Europese Commissie (Resource Efficiency strategie), de OESO (Green Growth) als de Nederlandse overheid (onder andere Duurzaamheidsagenda, Groene groei strategie, Voedselagenda) besteden aandacht aan voetafdrukken. Voetafdrukken zijn een aanvulling op impactanalyse van een land De nationale milieustatistieken en internationale rapportages gaan over de impacts van bedrijven en consumenten binnen de Nederlandse landsgrenzen. De voetafdruk gaat over de impacts van Nederlandse consumptie in binnen- en buitenland. In de voetafdruk wordt de impact in alle schakels van de productieketen meegerekend: van grondstof tot consumptie. Op deze manier wordt bijvoorbeeld duidelijk dat als de productie naar het buitenland wordt verplaatst, de uitstoot van broeikasgassen in Nederland wel afneemt, maar die in het buitenland zal toenemen waardoor het probleem van klimaatverandering niet minder wordt. Verschillende voetafdrukken voor effecten consumptie Er is niet één voetafdruk. Er zijn er meerdere. De meest gangbare zijn de voetafdrukken voor broeikasgassen, landgebruik, grondstoffen en water. PBL berekent al een geruim aantal jaren voetafdrukken van Nederlandse consumptie voor broeikasgassen, landgebruik en biodiversiteit. (Monitor Duurzaam Nederland, compendiumvoordeleefomgeving.nl) Samengestelde indicator ecological footprint Een veel gebruikte voetafdrukindicator (ook internationaal) is de Ecological Footprint (EF). Deze is samengesteld uit verschillende vormen van druk op natuur en milieu en is vertaald in één maat, te weten virtueel landoppervlak. De Ecological Footprint is gebaseerd op wereldgemiddelde productiegegevens. Hierdoor worden verbeteringen in de productieketens van een land niet zichtbaar. Wanneer het doel is om de gevolgen van beleid op de impact van de Nederlandse consumptie te laten zien, bevelen we aan om daadwerkelijke productiecijfers te gebruiken. Transparantie versus communicatie Een samengestelde indicator, zoals de Ecological Footprint, communiceert eenvoudig. Het heeft een goede signalerende werking en kan helpen bij de agendavorming. Nadeel is echter dat er een weging heeft plaats gevonden waardoor de samengestelde indicator minder transparant is. Zo bevat de EF virtueel en echt landgebruik. PBL 3
4 PBL pleit ervoor om vooral afzonderlijke voetafdrukken te gebruiken, zoals die voor broeikasgasemissies, landgebruik, grondstoffen en water. De afzonderlijke voetafdrukken wijzen namelijk op verschillende problemen, waarvoor verschillende oplossingen nodig zijn. Soms zorgt een oplossing op het ene terrein voor vergroting van een probleem op een ander terrein en zijn keuzes noodzakelijk. Vervanging van fossiele energie door biobrandstoffen leidt bijvoorbeeld veelal tot een lagere koolstofvoetafdruk, maar ook tot een hogere landvoetafdruk. Standaardisatie en toepassingen OESO kijkt bij groene groei zowel naar de nationale emissie van broeikasgassen als naar de koolstofvoetafdruk. De Europese Commissie gebruikt de voetafdrukindicatoren land, BKG, water en materialen in haar resource strategie. Diverse statistische bureaus werken aan de voetafdrukindicatoren. Bijvoorbeeld het CBS en Eurostat berekenen de koolstofvoetafdruk voor resp. Nederland en de EU. Er zijn diverse wetenschappelijke studies over de voetafdrukken van landen. Doordat er nog geen algemeen geldende richtlijn is, is er nog geen overeenstemming over de berekeningsmethode en de te gebruiken gegevens. Dit leidt tot verschillen in uitkomsten van verschillende studies over voetafdrukken van landen. Voetafdrukken bieden handvatten voor beleid Voetafdrukindicatoren geven informatie over de impact van Nederlandse consumptie op milieu en natuur. Het biedt inzicht in de orde van grootte van aan te pakken problemen en de mate van afwenteling. Inzicht in de afzonderlijke milieudrukken is van belang om de gevolgen van beleid en keuzes in kaart te brengen. Het is mogelijk om beleid te voeren op de oorzaken die bijdragen aan de voetafdruk. Bijvoorbeeld door de milieueffecten van grondstof- en energiewinning te verminderen, grondstoffen efficiënter te verwerken of door consumptiepatronen te veranderen. Voorbeelden zijn verduurzaming van producten en handelsketens, inclusief keurmerken, internationale ronde tafels (voor soja en palmolie) en initiatief duurzame handel (IDH). PBL 4
5 Bijlage met figuren ( Uit: Wilting, H.C., et al (2015), Trends in Nederlandse voetafdrukken, Den Haag: PBL Figuur 1. Een groot deel van de landvoetafdruk betreft landbouwarealen in West-Europa en Zuid-Amerika voor akkerbouw en veeteeltproducten. PBL 5
6 Figuur 2. De landvoetafdruk is sinds het begin van dit millennium gedaald. Figuur 3. De koolstofvoetafdruk nam licht toe doordat de emissies in het buitenland toenamen. Figuur 4. De koolstof- en de landvoetafdruk per Nederlander liggen ruim boven het wereldgemiddelde. PBL 6
Voetafdruk van de Nederlandse consumptie, 2005
Indicator 14 juni 2013 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt u via deze link [1] bekijken. De hoeveelheid land die nodig is
Nederlandse biodiversiteitsvoetafdruk,
Indicator 17 september 2015 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt u via deze link [1] bekijken. De totale Nederlandse biodiversiteitsvoetafdruk
TRENDS IN NEDERLANDSE VOETAFDRUKKEN
TRENDS IN NEDERLANDSE VOETAFDRUKKEN 1995-2010 Harry Wilting, Aldert Hanemaaijer, Mark van Oorschot en Trudy Rood 16 september 2015 Trends in Nederlandse voetafdrukken 1995-2010 PBL (Planbureau voor de
Koolstofvoetafdruk,
Indicator 17 september 2015 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt u via deze link [1] bekijken. In 2011 vond ruim 56% van
DE NEDERLANDSE VOETAFDRUK OP DE WERELD: HOE GROOT EN HOE DIEP?
DE NEDERLANDSE VOETAFDRUK OP DE WERELD: HOE GROOT EN HOE DIEP? BELEIDSSTUDIES De Nederlandse voetafdruk op de wereld: hoe groot en hoe diep? Mark van Oorschot, Trudy Rood, Edward Vixseboxse, Harry Wilting
Voetafdruk door verschillende soorten consumptie, 2005
Indicator 8 september 2009 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt u via deze link [1] bekijken. Het ruimtegebruik als gevolg
Hoe groot en diep is de voetafdruk van Nederland?
Het Milieu Dossier accepteert artikelen die de voortgang in beleid, onderzoek en maatschappelijke respons documenteren. Bijdragen worden beoordeeld door een redactieteam. Hoe groot en diep is de voetafdruk
Verduurzaming van de veehouderij: urgentie vanuit mondiaal perspectief
Verduurzaming van de veehouderij: urgentie vanuit mondiaal perspectief Conferentie Keuzes voor landbouw en veehouderij Huidige mondiale impact van veehouderij Biodiversiteit, aandeel 30% in mondiaal verlies
HOOGSTE TIJD VOOR DE LANGE TERMIJN!
HOOGSTE TIJD VOOR DE LANGE TERMIJN! Verslag ECN/PBL symposium over recente ontwikkelingen in het energiebeleid ECN/PBL 14 maart 2016 Colofon Hoogste tijd voor de lange termijn! Verslag ECN/PBL symposium
Emissielekken in België
Milieu-economische analyses voor België, de Gewesten en Europa 13 september 2012 Emissielekken in België Guy Vandille Federaal Planbureau Wat is een emissielek? Emissielek = verschil tussen : emissies
Broeikasgasemissies in Nederland,
Indicator 8 september 2010 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt u via deze link [1] bekijken. De totale uitstoot van broeikasgassen
Broeikasgasemissies in Nederland,
Indicator 19 mei 2009 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt u via deze link [1] bekijken. De totale uitstoot van broeikasgassen
Landvoetafdruk,
Indicator 15 februari 2018 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt u via deze link [1] bekijken. Al het land dat nodig is om
Notitie. Watervoetafdruk: bruikbaar voor duurzaamheidsbeleid?
Notitie Watervoetafdruk: bruikbaar voor duurzaamheidsbeleid? Belangrijkste bevindingen van de notitie Water footprint: useful for sustainability policies? Verkenning voor de Motie van Hachchi en Ferrier
VAN MONDIALE SDG-AMBITIES NAAR NATIONALE BELEIDSDOELEN
VAN MONDIALE SDG-AMBITIES NAAR NATIONALE BELEIDSDOELEN Notitie Paul Lucas, Harry Wilting en Olav-Jan van Gerwen 13 maart 2019 Van mondiale SDG-ambities naar nationale beleidsdoelen PBL Planbureau voor
Emissies van broeikasgassen door de land- en tuinbouw,
Emissies van broeikasgassen door de land- en tuinbouw, 1990-2009 Indicator 19 oktober 2010 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens
CONCEPTADVIES SDE+ 2019
CONCEPTADVIES SDE+ 2019 Waterkracht Notitie Luuk Beurskens (ECN part of TNO) Bart in t Groen (DNV GL) 17 mei 2018 Colofon Conceptadvies SDE+ 2019 Waterkracht PBL Planbureau voor de Leefomgeving Den Haag,
Nederland importland. Landgebruik en emissies van grondstofstromen
Nederland importland Landgebruik en emissies van grondstofstromen Vraagstelling en invulling Welke materiaalstromen naar en via Nederland veroorzaken wereldwijd de grootste milieudruk? Klimaat, toxische
Hoofdconclusie PBL-rapport
Hoofdconclusie PBL-rapport De hoofdconclusie getoetst Gehanteerde maatlat: taakstelling Planbureau Studies zijn onafhankelijk en wetenschappelijk gefundeerd. (Kernwaarden wetenschap: transparantie, volledigheid,
Copernicus Institute of Sustainable Development. Koe en klimaat. Dr. Jerry van Dijk Dr. Karin Rebel. Copernicus Institute of Sustainable Development
Copernicus Institute of Sustainable Development Koe en klimaat Dr. Jerry van Dijk Dr. Karin Rebel Inhoud presentatie Hoe zat het ook al weer met klimaatverandering? Broeikasgasemissies in Nederland Klimaatbeleid
Biomassa. Pilaar in de energietransitie. Uitgangspunt voor de biobased economie
Biomassa Pilaar in de energietransitie en Uitgangspunt voor de biobased economie Klimaatverandering: onze uitdaging Onze opdracht om er snel en écht iets aan te gaan doen Overeenstemming: er moet wat gebeuren!
voetafdrukrekeningen, herbe rekend
De Belgische voetafdrukrekeningen, herbe rekend 2 april 2009 Lies Janssen Algemene Directie Statistiek en Economische Informatie De ecologische voetafdruk van België + Luxemburg Tot 2007 publiceerde Global
Duurzame internationale handelsketens
Duurzame internationale handelsketens Van niche naar norm De rol van regulering 26 Sept 2014 Mark van Oorschot PBL Beleidsevaluatie en onderzoek Verbeteren besluitvorming via objectieve informatie Evalueren
Bodemgebruik,
Indicator 22 augustus 2013 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt u via deze link [1] bekijken. De laatste halve eeuw is de
Broeikasgasemissies in Nederland per sector,
Indicator 19 mei 2009 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt u via deze link [1] bekijken. De emissie van koolstofdioxide (CO2)
Emissies, emissierechten, hernieuwbare bronnen en vermeden emissies
Emissies, emissierechten, hernieuwbare bronnen en vermeden emissies Door Harry Kloosterman en Joop Boesjes (Stichting E.I.C.) Deel 1 (Basis informatie) Emissies: Nederland heeft als lidstaat van de Europese
CO 2 -PRIJS EN VEILINGOPBRENGSTEN IN DE NATIONALE ENERGIEVERKENNING 2015
CO 2 -PRIJS EN VEILINGOPBRENGSTEN IN DE NATIONALE ENERGIEVERKENNING 2015 Achtergronden bij de projecties PBL-notitie Corjan Brink 6 oktober 2015 PBL-publicatienummer: 1900 Colofon CO 2 -PRIJS EN VEILINGOPBRENGSTEN
Emissie broeikasgassen in Europa,
Indicator 11 januari 2011 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt u via deze link [1] bekijken. In 2009 nam de Europese uitstoot
Verbruik van hernieuwbare energie voor vervoer,
Indicator 14 oktober 2014 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt u via deze link [1] bekijken. Het verbruik van hernieuwbare
Verbruik van hernieuwbare energie voor vervoer,
Indicator 22 augustus 2018 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt u via deze link [1] bekijken. Het verbruik van hernieuwbare
1 Bent u bekend met het artikel Stem en geweten van de wetenschap van Martijn Katan uit de NRC van 9 maart 2018?
> Retouradres Postbus 20401 2500 EK Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 2513 AA DEN HAAG Directoraat-generaal Bezoekadres Bezuidenhoutseweg 73 2594 AC Den Haag Postadres
Ontwikkelingen Nederlandse luchtvaart. Een beknopt overzicht
Ontwikkelingen Nederlandse luchtvaart Een beknopt overzicht Ontwikkelingen Nederlandse luchtvaart Een beknopt overzicht Dit rapport is geschreven door: Jasper Faber Eric Tol Wilhelmina van Wijlen Delft,
Platform Biodiversiteit, Ecosystemen en Economie
Een initiatief IUCN-Nederland en VNO-NCW met deelname van: Bedrijfsleven Shell, FrieslandCampina, DSM Recron, IDH Initiatief Duurzame Handel LTO Nederland Natuur- en milieuorganisaties Natuurmonumenten,
Rol PBL in het natuurbeleid Netwerk Land en Water. Petra van Egmond 21 maart 2014
Rol PBL in het natuurbeleid Netwerk Land en Water Petra van Egmond 21 maart 2014 Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) Het PBL draagt bij aan de kwaliteit van de politiek-bestuurlijke afweging door het
Hernieuwbare elektriciteit,
Indicator 20 december 2011 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt u via deze link [1] bekijken. In 2010 is de productie van
Hernieuwbare elektriciteit,
Indicator 15 maart 2011 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt u via deze link [1] bekijken. In 2010 is de productie van hernieuwbare
Feiten en cijfers over milieu, natuur en ruimte. Laurens Brandes en Johan van der Schuit (PBL)
Feiten en cijfers over milieu, natuur en ruimte Laurens Brandes en Johan van der Schuit (PBL) Media, presentaties Milieubalans Compendium Emissie registratie Onderzoek gegevens Compendium in de informatiepiramide
Curaçao Carbon Footprint 2015
Willemstad, March 2017 Inhoudsopgave Inleiding 2 Methode 2 Dataverzameling 3 Uitstoot CO2 in 2010 3 Uitstoot CO2 in 2015 4 Vergelijking met andere landen 5 Central Bureau of Statistics Curaçao 1 Inleiding
Vermeden broeikaseffect door recycling van e-waste
Vermeden broeikaseffect door recycling van e-waste 29-214 Datum: 27 juli 215 Versie: 1.1 In opdracht van: Opgesteld door: Hendrik Bijker Wecycle Laura Golsteijn Marisa Vieira Dit rapport is geschreven
Green Deal Groencertificaten
Green Deal Groencertificaten biobased economy energie water bouw grondstoffen klimaat mobiliteit voedsel biodiversiteit Aanleiding groeimarkt voor`kunststoffen, chemicaliën op basis van duurzame biomassa
Broeikasgasemissies in Nederland per sector,
Indicator 8 september 2010 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt u via deze link [1] bekijken. De emissie van koolstofdioxide
Ontwikkeling gedragsexperimenten voor effectief beleid Voorzitter: Eva van den Broek Spreker: Annemieke Tuinstra Spreker: Jetske Bouma
Vormgeving van bewezen effectieve beleidsinterventies Parallelsessie 11:20 12:30 20 juni 2019, Den Haag Ontwikkeling gedragsexperimenten voor effectief beleid Voorzitter: Eva van den Broek Spreker: Annemieke
Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds Gelet op artikel 2.9, vijfde lid, van het Besluit brandstoffen luchtverontreiniging;
STAATSCOURANT Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. Nr. 2001 10 februari 2012 Regeling van de Staatssecretaris van Infrastructuur en Milieu van 25 januari 2012, nr. IenM/BSK-2012/6584
Goederen en diensten van ecosystemen in Nederland, 2013
Indicator 2 oktober 2015 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt u via deze link [1] bekijken. De Nederlandse samenleving maakt
De Ecologische Voetafdruk als duurzaamheids graadmeter.
De Ecologische Voetafdruk als duurzaamheids graadmeter. Hans Lyklema, Wageningen Univ. Mede namens de Werkgroep Voetafdruk Nederland 1 Probleem: Ons omgaan met de Aarde is niet duurzaam. Onze aanpak: 1).
Biobrandstoffen, Gepubliceerd op Compendium voor de Leefomgeving (
Indicator 24 mei 2011 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt u via deze link [1] bekijken. Het aandeel biobrandstoffen in de
Belasting van het oppervlaktewater met vermestende stoffen,
Belasting van het oppervlaktewater met vermestende stoffen, 1990-2016 Indicator 27 september 2018 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere
Datum 30 augustus 2017 Betreft True Price Onderzoek van Wageningen Economic Research en True Price
> Retouradres Postbus 20401 2500 EK Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 2513 AA DEN HAAG Directoraat-generaal Agro en Bezoekadres Bezuidenhoutseweg 73 2594 AC Den
Verbruik van duurzame energie,
Indicator 21 mei 2010 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt u via deze link [1] bekijken. Het aandeel duurzaam in het binnenlandse
Emissies naar lucht door de energievoorziening,
Indicator 29 april 2014 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt u via deze link [1] bekijken. De emissies van een aantal belangrijke
Bodem, landschap en watersysteem bepalend voor functie-toedeling
Bodem, landschap en watersysteem bepalend voor functie-toedeling Jan Willem Erisman 8 juni 2018 Louis Bolk Instituut (sinds 1976) www.louisbolk.org Voedselzekerheid! Wat heeft landbouwbeleid gebracht (in
Geen oplossing voor klimaat zonder circulaire economie. 25 april 2019
Geen oplossing voor klimaat zonder circulaire economie 25 april 2019 Behoeften invullen met minder hulpbronnen Langere levensduur voor producten Gedeeld gebruik Minder verlies Dienst centraal en niet het
Verbruik van hernieuwbare energie,
Indicator 20 december 2010 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt u via deze link [1] bekijken. Het aandeel hernieuwbare energie
Samenvatting. - verlies van biodiversiteit, door ontbossing, vervuiling en monocultures;
1. Inleiding 1.1 Dierlijke voedselproducten en milieu Dierlijke voedselproducten zoals, vlees, melk en eieren, zijn voor de meeste mensen een vast onderdeel van het menu. Deze producten leveren belangrijke
Verbruik van hernieuwbare energie
Indicator 11 juli 2017 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt u via deze link [1] bekijken. Het aandeel hernieuwbare energie
Milieucijfers SuperWijzer
Milieucijfers SuperWijzer Achtergrond onderzoek Geert Bergsma en Marieke Head Ketenanalysegroep CE Delft Doelstelling onderzoek CE Delft Wat is de milieubelasting van verschillende eiwitproducten te koop
Hernieuwbare elektriciteit,
Indicator 10 januari 2011 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt u via deze link [1] bekijken. In 2009 is de productie van
Emissies naar lucht door huishoudens,
Indicator 1 mei 2012 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt u via deze link [1] bekijken. De emissies van kooldioxide, stikstofoxiden
ToR deelstudie Duurzame Ontwikkeling
ToR deelstudie Duurzame Ontwikkeling 1. Inleiding In de evaluatieprogrammering 2007-2010 is een evaluatie van het buitenlands beleid van Nederland ten aanzien van Latijns-Amerika opgenomen. De evaluatie
Duurzaamheidsanalyse, Hoe groen is groen?
Duurzaamheidsanalyse, Hoe groen is groen? Docentendag CBBE, Sustainable Transition & Sustainability Analysis in de Biobased Economy, 4 februari 2015 Dr ir Jerke W. de Vries w w w. h o g e s c h o o l v
Het verbinden van boer en burger leidt tot bewustere keuzes van consumenten José Aalders 101857
Verbinden van boer en burger als strategie voor een duurzaam voedselsysteem Het verbinden van boer en burger leidt tot bewustere keuzes van consumenten Ve José Aalders 101857 Verbinden van boer en burger
Emissies naar lucht door de industrie,
Indicator 25 maart 2019 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt u via deze link [1] bekijken. De industrie levert voor alle
klimaatverandering en voedsel
klimaatverandering en voedsel Parijs; wat is er afgesproken en gaat het lukken? Wat betekent dit voor landbouw en voeding? Energie transitie als voorbeeld voor producent en consument Duurzaamheid als paradigma.
Cover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/36421 holds various files of this Leiden University dissertation Author: Kai Fang Title: Environmental footprints : assessing anthropogenic effects on the
VERSCHILLEN IN SCHATTINGEN TUSSEN KOOLSTOFBUDGETTEN NADER BEKEKEN. Detlef P. van Vuuren
VERSCHILLEN IN SCHATTINGEN TUSSEN KOOLSTOFBUDGETTEN NADER BEKEKEN Detlef P. van Vuuren 24 februari 2016 Colofon Verschillen in schattingen tussen koolstofbudgetten nader bekeken PBL Planbureau voor de
AGENDA VERDUURZAMING VOEDSEL
SAMEN WERKEN AAN EEN DUURZAME VOEDSELKETEN IN 2020 AGENDA VERDUURZAMING VOEDSEL Voorop lopen met duurzaam voedsel Nederland is wereldspeler op het gebied van voedselproductie, innovatie en agrifood-export.
KLIMAATWET 1.0: LESSEN UIT HET VERENIGD KONINKRIJK
KLIMAATWET 1.0: LESSEN UIT HET VERENIGD KONINKRIJK Deze notitie is tot stand gekomen naar aanleiding van een werkbezoek aan de Committee on Climate Change in Londen op 3 mei 2016. Notitie Heleen van Soest,
De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof AA DEN HAAG
> Retouradres Postbus 20401 2500 EK Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 2513 AA DEN HAAG Bezoekadres Bezuidenhoutseweg 73 2594 AC Den Haag Postadres Postbus 20401
Samenvatting. economy.
Samenvatting 6 SAMENVATTING Samenvatting Door toenemende technologische kennis en innovatie is het steeds beter mogelijk om de verschillende bestanddelen van planten, bomen, gewassen en dierlijke reststromen
Hernieuwbare elektriciteit,
Indicator 3 september 2010 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt u via deze link [1] bekijken. In 2009 is de productie van
Berekening van de standaard CO 2 -emissiefactor aardgas t.b.v. kalenderjaar 2011 en emissiehandel 2012
Berekening van de standaard CO 2 -emissiefactor aardgas t.b.v. kalenderjaar 2011 en emissiehandel 2012 Datum 20 december 2011 Status Definitief Pagina 1 van 1 Colofon Projectnaam Jaarlijkse vaststelling
Grondstoffenschaarste in drie dimensies
Grondstoffenschaarste in drie dimensies Maarten Hajer Kenniskamer Schaarste 9 oktober 2012 Schaarste in vele vormen 2 Vraag stijgt, schaarste neemt toe; prijzen stijgen en schommelen 3 Geen uitputting
Verbruik van hernieuwbare energie voor vervoer,
Indicator 9 april 2019 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt u via deze link [1] bekijken. Het verbruik van hernieuwbare energie
Houten producten in de strijd tegen klimaatswijziging
Houten producten in de strijd tegen klimaatswijziging Meer hout voor een betere planeet Beleidsmakers zoeken allerlei manieren om broeikasgasemissies te verminderen. De rol van bossen en bosbouw vormt
CO2-voetafdruk van beleggingen
CO2-voetafdruk van beleggingen Waarom meet ACTIAM de CO 2 -voetafdruk van haar beleggingen? Klimaatverandering is één van de grootste uitdagingen van de komende decennia. Daarom steunt ACTIAM het klimaatakkoord
Levenscyclusanalyse van groene wanden
Groen Bouwen: Groene gevels voor duurzame gebouwen en steden Levenscyclusanalyse van groene wanden Inzicht in de milieu-impact van de verschillende onderdelen Lisa Wastiels, An Janssen WTCB 1 Mid-term
Broeikasgasemissies in Nederland,
Indicator 4 juni 2008 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt u via deze link [1] bekijken. De totale uitstoot van broeikasgassen
Biomassa in het Voorstel voor Hoofdlijnen van het Klimaatakkoord (VHKA)
Biomassa in het Voorstel voor Hoofdlijnen van het Klimaatakkoord (VHKA) Marit van Hout, PBL 10 oktober 2018, Den Bosch TKI BBE overleg Wat staat er over biomassa in het Voorstel voor Hoofdlijnen van het
Fiscale faciliteiten op milieugebied,
Indicator 16 mei 2008 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt u via deze link [1] bekijken. Er bestaan verschillende fiscale
VERSLAG VAN EEN SCHRIFTELIJK OVERLEG Vastgesteld 4 juli Voorzitter van de commissie, Agnes Mulder
Tweede Kamer der Staten- Generaal Vergaderjaar 018-019 1 501-08 Milieuraad Nr. 785 VERSLAG VAN EEN SCHRIFTELIJK OVERLEG Vastgesteld 4 juli 019 Binnen de vaste commissie voor Infrastructuur en Waterstaat
Nationale Milieuverkenning
Nationale Milieuverkenning 5 2000 2030 Nationale Milieuverkenning 5 2000-2030 RIJKSINSTITUUT VOOR VOLKSGEZONDHEID EN MILIEU met medewerking van Adviesdienst Verkeer en Vervoer (AVV) Alterra b.v. Centraal
Kwantificeren van Milieuprestatie. Mantijn van Leeuwen
Kwantificeren van Milieuprestatie Mantijn van Leeuwen NIBE (Experts in Sustainability) Ondersteund door LCA gegevens, maakt u betere beslissingen NIBE speelt een centrale rol tussen producenten, ontwerpers,
Invasieve plantensoorten zijn in de laatste decennia sterk toegenomen in Nederland
Invasieve plantensoorten zijn in de laatste decennia sterk toegenomen in Nederland Indicator 5 januari 2017 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met
Productie kweekvis,
Indicator 19 november 2009 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt u via deze link [1] bekijken. De afgelopen jaren heeft een
Concurrerend gebruik van landbouwgrond: bio-energie versus dierlijke producten
Concurrerend gebruik van landbouwgrond: bio-energie versus dierlijke producten Achtergrondstudie Trudy Rood, Durk Nijdam en Jan Ros trudy.rood@pbl.nl Publicatienummer 1341 Februari 2014 Pagina 1 van 8
Reptielen van de Habitatrichtlijn,
Indicator 28 mei 2018 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt u via deze link [1] bekijken. Gladde slang, muurhagedis en zandhagedis
CO2-uitstoot Nederlandse deelnemers EU ETS
Indicator 4 september 2017 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt u via deze link [1] bekijken. De 450 Nederlandse bedrijven
Balans van de Leefomgeving
Balans van de Leefomgeving 14 september 2010 Maarten Hajer Agenda 2 In vogelvlucht Successen Resterende problemen Inzoomen op grote dossiers, inclusief beleidsopties Gevolgen van economische crisis Successen:
Doel van deze presentatie is : Akkoord op het energiemanagement actieplan voor 2017
1 Doel van deze presentatie is : Akkoord op het energiemanagement actieplan voor 2017 Inhoud Samenvatting 1. Inleiding 2. Footprint 2016 3. Gerealiseerde reductie 4. Trends en ontwikkelingen 5. KPI 2017
We leven boven onze ecologische stand
We leven boven onze ecologische stand Update 2019 De editie 2019 van Global Footprint Network (GFN) volgt de ecologische voetafdruk en biocapaciteit van alle landen, met behulp van U.N.-gegevens, van 1961
Emissies naar lucht door huishoudens,
Indicator 25 maart 2019 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt u via deze link [1] bekijken. De emissies van kooldioxide (CO
MILIEUPROFIELEN VAN SCHEEPSBRANDSTOFFEN IN DE NATIONALE MILIEUDATABASE. Suzanne de Vos-Effting
MILIEUPROFIELEN VAN SCHEEPSBRANDSTOFFEN IN DE NATIONALE MILIEUDATABASE Suzanne de Vos-Effting OPZET PRESENTATIE Motivatie RWS milieuprofielen scheepsbrandstof Aanpak berekening Resultaten Gebruik milieuprofielen
"Efficiënt gebruik van hulpbronnen in Europa" Enquête onder de lokale en regionale overheden Samenvatting van de resultaten
"Efficiënt gebruik van hulpbronnen in Europa" Enquête onder de lokale en regionale overheden Samenvatting van de resultaten Deze conclusies zijn gebaseerd op het verslag: "Beoordeling van het vlaggenschipinitiatief
CO2-voetafdruk van beleggingen
CO2-voetafdruk van beleggingen Beleggen en de uitstoot van broeikasgassen 1 WAAROM MEET ACTIAM DE CO 2 -UITSTOOT VAN HAAR BELEGGINGEN? Klimaatverandering is één van de grootste uitdagingen van de komende
Klimaatneutrale landbouw? Binnen bereik??
Klimaatneutrale landbouw? Binnen bereik?? Road map Klimaatvriendelijk: carbon footprint Wat is carbon footprint? Wat is klimaatneutraal? Broeikasgassen en akkerbouw Het project boerenklimaat.nl Perspectief
Duurzame elektriciteit,
Indicator 2 maart 2010 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt u via deze link [1] bekijken. In 2009 is de productie van duurzame
Energielabels voor personenauto's,
Indicator 21 december 2016 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt u via deze link [1] bekijken. Onder nieuw verkochte auto's
D e f i n i n g s u s t a i n a b l e n u t r i t i o n
D e f i n i n g s u s t a i n a b l e n u t r i t i o n Hoe komen we tot gezonde en duurzame voedingspatronen? Gerard Kramer Manager Sustainable Nutrition Blonk Consultants Slotdebat It s the food, my
Milieukeur/ On the way to PlanetProof Bloembollen en Bolboemen
Milieukeur/ On the way to PlanetProof Bloembollen en Bolboemen Wim Uljee Communicatie Manager SMK februari 2018 Onze opdracht Stimuleren van duurzamer produceren en consumeren door middel van keurmerken
CO2-monitor 2013 s-hertogenbosch
CO2-monitor 2013 s-hertogenbosch Afdeling Onderzoek & Statistiek Maart 2013 2 Samenvatting In deze monitor staat de CO2-uitstoot beschreven in de gemeente s-hertogenbosch. Een gebruikelijke manier om de