Energy efficiency and CO2 emissions in the residential sector Geschreven door H. Hens, G. Verbeeck, B. Verdonck, K.U.Leuven
|
|
- Anita Smit
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 De oorsprong van CO2-emissies ten Gevolge van energieconversie Een analyse van wieg tot graf Inhoudstafel Voorwoord Geschreven door W. D'haeseleer, K. U. Leuven Methodologie De oorsprong van CO2-emissies ten gevolge van energieconversie: een analyse van wieg tot graf - Projectmethodologie Geschreven door B. Geeraert, TI-KVIV en KBVE/SRBE Specifieke verbruiken en afnamepatronen Specifieke verbruiken en afnamepatronen: een kort overzicht van de gerealiseerde studies Geschreven door B. Sneyers, Secretaris Generaal van de KBVE Energy efficiency and CO2 emissions in the residential sector Geschreven door H. Hens, G. Verbeeck, B. Verdonck, K.U.Leuven Survey of specific electric consumptions and consumption profiles of domestic appliances Geschreven door T. Van Gestel, B. De Moor, L. De Lathauwer, Ph. Lemmerling, J. Buijs and W. Favoreel, K.U.Leuven De toepasbaarheid van de warmtepomp in woningen in België Geschreven door J. Berghmans, F. Verplaetsen, H. Duprez, K. U. Leuven Verwarmingssystemen aangepast aan de woningen van de toekomst Geschreven door het onderzoeksteam van Pr. De Herde, UCL Evaluatie van de verwachte energiebesparing en reductie van CO2-emissies als gevolg van de relighting in de gebouwen van de tertiaire sector in België Geschreven door B. Collard, Laborelec
2 Analyse van energieverbruik in industriële processen Geschreven door L. Cosijns, Laborelec Specifiek energieverbruik en CO2-emissies per product in de Belgische industrie Geschreven door G. Liébecq, ECONOTEC Consultants CO2 en energiedragers Emissies en energieverbruik van energiedragers Geschreven door R. Torfs, G. Wouters, VITO; W. D'haeseleer, K. U. Leuven; Ph. Mathieu, Université de Liège Broeikasgasemissies en energiegebruik voor levering van energiedragers vanaf de ontginning tot aan de eindgebruiker Geschreven door R. Torfs, G. Wouters, VITO De broeikasgasemissies van de elektriciteitscentrales met fossiele brandstoffen (met inbegrip van de warmtekrachtkoppeling) Geschreven door Ph. Mathieu, Université de Liège Indirecte broeikasgasemissies van "emissievrije"centrales Geschreven door K. R. Voorspools, E. A. Brouwers, W. D. D'haeseleer, K. U. Leuven Productiemix en afnamediagrammen De invloed van de ogenblikkelijke energiemix voor elektriciteitsproductie op de overeenkomstige emissies Geschreven door K. Voorspools, S. Keijers, W. D'haeseleer, K. U. Leuven Externaliteiten Externe kosten verbonden aan het energiegebruik: voorstelling van de 3 studies - Externe kosten van elektriciteitsproductie Geschreven door L. De Nocker, R. Torfs, G. Wouters, VITO - Evaluatie van de externe kosten verbonden aan de verwarming van de woningen in België Geschreven door A. Fierens, V. Landrain, Ch. Ferdinand, W. Hecq, CEESE-ULB - Externe kosten van de brandstofschaarste Geschreven door F. Nemry, Institut Wallon
3 Specifieke verbruiken en afnamepatronen Energy efficiency and CO2 emissions in the residential sector Geschreven door H. Hens, G. Verbeeck, B. Verdonck, K. U. Leuven Zoals alle geïndustrialiseerde landen heeft België er zich in het protocol van Kyoto toe verbonden de emissie van broeikasgassen tegen 2012 te verminderen in vergelijking met Voor ons land wordt dat -7.5% ten opzichte van 1990 of ±-17% ten opzichte van Bij de broeikasgassen staat CO 2 voorop. De belangrijkste bron ervan ligt in het gebruik van fossiele brandstoffen. In België staat de residentiële sector in voor 28% van het landelijke energiegebruik, het grootste daarvan deel fossiel. Gevolg is dat het procentuele aandeel in de totale CO 2 -emissie van dezelfde grootte is. Bijgevolg lijkt het stimuleren van rationeel energiegebruik de beste politiek ter vermindering. De vraag daarbij is welke beslissingen en invloeden het grootste effect hebben. Na een kort overzicht van het energiegebruik in de residentiële sector, bespreekt het artikel een bottom-up methodiek voor het ramen van het landelijke energiegebruik en bekijkt het de resultaten van een reeks simulaties. Het antwoord op de gestelde vraag blijkt minder eenvoudig dan gewenst. Het gebouwenpark reageert nu eenmaal als een zeer traag systeem. De impact van energiezuinige nieuwbouw blijft daardoor marginaal, zeker als de periode die we bekijken kleiner blijft dan 10 jaar. Over langere perioden is er wel een significante daling van het verbruik en de emissies. De uiteindelijke daling hangt echter in gelijke mate af van de bouwpolitiek die de deelstaten zullen voeren - vooral de verhouding renovatie en vervangingsbouw ten opzichte van uitbreidingsbouw is doorslaggevend - als van de evolutie van het aantal huishoudens.
4 Survey of specific electric consumptions and consumption profiles of domestic appliances Geschreven door T. Van Gestel, B. De Moor, L. De Lathauwer, Ph. Lemmerling, J. Buijs and W. Favoreel, K. U. Leuven In deze studie werd het huishoudelijk elektriciteitsverbruik in de residentiële sector gedetailleerd onderzocht. In de studie werd gebruik gemaakt van kwartuurmetingen van de elektrische deelverbruiken in de lage-energie woning Pleiade en van kwartuurmetingen van het totale elektriciteitsverbruik van een representatief staal van 250 residentiële klanten in België. Gedurende het eerste stookjaar werd de Pleiadewoning elektrisch verwarmd met een gemengde accumulatie- en directe verwarming, gedurende het tweede stookjaar werd verwarmd met een bivalente gas- en directe elektrische verwarming. De meetgegevens van de verbruiken van de twee stookjaren laten toe het energieverbruik en de CO2-emissie voor beide systemen te vergelijken. In een tweede fase van het project werden de verbruikspatronen van de verschillende toepassingen in de Pleiade-woning bestudeerd. Dit leverde interessante informatie op zoals bijvoorbeeld wanneer de toestellen gebruikt worden en wat hun aandeel is in het verbruiksprofiel van het totale elektriciteitsverbruik in Pleiade. Deze studie werd afgerond met een onderzoek naar het verbruikspatroon van het totale huishoudelijke elektriciteitsverbruik in de residentiële sector. De residentiële klanten werden onderverdeeld in vier categoriën: klanten met accumulatieverwarming, met directe verwarming, met elektrische boilers en klanten zonder elektrische verwarming. De verbruiksprofielen uit deze studie worden gebruikt in de programma'sv VERBCO2 en Promix, die ontwikkeld werden in het kader van het CO2-project.
5 De toepasbaarheid van de warmtepomp in woningen in België Geschreven door J. Berghmans, F. Verplaetsen, H. Duprez, K. U. Leuven Warmte kan spontaan van een hoog temperatuurniveau (T h ) naar een laag temperatuurniveau (T l ) overgaan. Het omgekeerde, warmte van een laag naar een hoog temperatuurniveau brengen, gebeurt niet spontaan, maar kan wel gerealiseerd worden met behulp van een warmtepomp. De warmtepomp maakt hiervoor gebruik van aandrijfenergie die warmte of arbeid kan zijn. De warmtepomp heeft dus twee energieinputs : de warmte op lage temperatuur (hetzij bijvoorbeeld hernieuwbare omgevingswarmte, of afvalwarmte van een of ander thermisch proces) en de aandrijfenergie ; daarnaast is er één energieoutput, zijnde de nuttige warmte op hoge temperatuur. Elektriciteit als aandrijf-energiebron leidt tot de elektromotorgedreven warmtepomp, meestal de compressiewarmtepomp genoemd. Bij gas als energiebron zijn twee toepassingen mogelijk : de gasmotor warmtepomp en de gasgestookte absorptiewarmtepomp. Deze tekst handelt uitsluitend over de elektrisch aangedreven warmtepompen. In de warmtepomp die beroep doet op arbeid als aandrijfenergie laat men een koelmiddel een thermodynamische cyclus doorlopen, zodanig dat het koelmiddel condenseert bij een temperatuur boven het hoge temperatuurniveau (T h + T h ) en verdampt bij een temperatuur lager dan het lage temperatuurniveau (T l - T l ). Op deze manier kunnen de gewenste warmtewisselingen met beide temperatuurniveaus gerealiseerd worden. De aandrijfenergie wordt gebruikt om met behulp van een compressor het koelmiddel op hoge druk te brengen. Voor praktisch elke woning in België kan een geschikte warmtepomp gevonden worden. De warmtepomp heeft bijgevolg een enorm potentiëel op de belgische markt. Momenteel wordt echter een zeer klein percentage van de woningen met een warmtepomp verwarmd. De grote concurrenten van de warmtepomp zijn de verwarmingssystemen op aardgas en stookolie, die het overgrote aandeel van de markt bezetten. De warmtepomp heeft een aantal nadelen, maar zeker ook een aantal voordelen ten opzichte van deze traditionele systemen. Afhankelijk van de prioriteiten die men stelt zal gekozen worden voor een traditioneel systeem of voor een warmtepomp. Tot op heden kan men dus stellen dat de nadelen het gehaald hebben van de voordelen van de warmtepomp. Verder in de tekst zal duidelijk worden welke deze voor- en nadelen zijn en ook wat dient veranderd om de prioriteiten te verleggen.
6 Verwarmingssystemen aangepast aan de woningen van de toekomst Geschreven door het onderzoeksteam van Pr. De Herde, UCL Op basis van de ervaringen met het proefhuis PLEIADE, heeft de cel Architectuur en Klimaat van de UCL een studie verricht van de verwarmingssystemen aangepast aan de woningen met laag energieverbruik. Er wordt een analyse voorgesteld van het verbruik van het PLEIADE-huis en van het elektrisch verwarmingssysteem met dynamische accumulators. Evaluatie van de verwachte energiebesparing en reductie van CO2- emissies als gevolg van de relighting in de gebouwen van de tertiaire sector in België Geschreven door B. Collard, Laborelec De evaluatie van het energiebesparingspotentieel in België steunt op een tweevoudige strategie: de vervanging van de gloeilampen door compacte fluorescentielampen in alle subsectoren van de tertiaire sector en de relighting van de TL-verlichting in de Belgische scholen en kantoren. Wat de TL-relighting betreft, wordt gekeken naar de mogelijkheid om gebruik te maken van lampen van type T5 ( 16 mm) of T8 ( 26 mm), gecombineerd met een continue dimming naar gelang de natuurlijke verlichting. Het meeste werk ligt in de simulaties verricht met het softwareprogramma ADELINE 1. De originaliteit ligt vooral in het feit dat rekening wordt gehouden met geautomatiseerde zonneweringen. Het reductiepotentieel dat voortvloeit uit deze twee hoofdscenario s wordt ten slotte toegepast op de bestaande belastingsdiagrammen voor de verlichting in België, om de totale energiewinst te bepalen. 1 Het programma ADELINE werd ontwikkeld in het kader van taak XII van het Internationaal Energieagentschap Building Energy Analysis and Design Tools for Solar Applications. ADELINE is een programma voor analyse en ontwerp van verlichting dat precieze gegevens biedt over de gedraging en de prestaties van binnenverlichtingssystemen. Met ADELINE kunnen verschillende dimmingscenario s worden gesimuleerd, zodat problemen inzake natuurlijke en elektrische verlichting samen kunnen worden aangepakt.
7 Analyse van energieverbruik in industriële processen Geschreven door L. Cosijns, Laborelec Iedereen wil de CO2-uitstoot verminderen!maar, ten koste waarvan? Hoge investeringskosten? Drastische verandering van het productieproces? Vermindering van de flexibiliteit van de productie? Hogere exploitatiekosten? Maar zijn deze veronderstellingen wel juist? Indien we de evolutie van het energieverbruik analyseren dan stellen we vast dat het aandeel van elektriciteit stijgt t.o.v. de andere vormen van energie. Deze verschuiving van primaire energie naar elektrische energie is als volgt te verklaren: De steeds verder doorgedreven automatisering doet beroep op elektrische drijfkracht De vraag naar producten met hoge kwaliteit. Elektriciteit is gemakkelijk te regelen en is daarom de geschikte energiebron voor het produceren van dergelijke producten De strengere milieuwetgeving: elektrische processen zijn altijd minder vervuilend voor het milieu dan thermische. Men kan stellen dat een gedeelte van de CO 2 -uitstoot kan verminderd worden door gebruik te maken van elektro-technologieën, zonder gevreesde nadelen te ondervinden voor de exploitatievoorwaarden. In dit onderdeel van het CO 2 project wordt: Een beschrijving van de manier waarop het CO 2 verbruik van een proces berekend wordt, een korte beschrijving gegeven van enkele veel verspreide elektro-technologieën de vergelijking van het specifiek energieverbruik van enkele metallurgische processen naargelang de keuze van de energie. Specifiek energieverbruik en CO2-emissies per product in de Belgische industrie Geschreven door G. Liébecq, ECONOTEC Consultants Het computerprogramma PROMIX is bestemd om de impact te evalueren van de technologische keuzes inzake elektriciteitsproductie of verbruik op de CO2-emissies in België. Het bevat onder meer een module «industrie» om het specifieke energieverbruik van meer dan 70 industriële productietypes na te gaan en de eraan verbonden CO2- emissies te bepalen.
8 CO2 en energiedragers Emissies en energieverbruik van energiedragers Geschreven door R. Torfs, G. Wouters, VITO; W. D'haeseleer, K. U. Leuven; Ph. Mathieu, Université de Liège Sub-project 1 "Emissies en energieverbruik van energiedragers" had als doel het ontwikkelen van een methodologie om voor elke significante energiedrager voor België het primaire energieverbruik en de belangrijkste emissies te kunnen bepalen. Het sub-project werd uitgevoerd door een samenwerkingsverband, bestaande uit de onderzoeksgroep van Prof. D Haeseleer van KULeuven, het team van Prof. Matthieu van de Universiteit van Luik, en onderzoekers van de Vito. Door intense samenwerking zijn de onderzoeksploegen erin geslaagd de informatie van de verschillende onderdelen van de energieketen samen te voegen tot een overzichtelijk geheel, hetgeen de opdrachtgevers en andere besluitvormers in staat moet stellen een inzicht in de globale emissies van energiedragers en in de veroorzakende processen te kunnen verwerven. In dit artikel wordt de gemeenschappelijk gevolgde methodologie besproken en wordt een overzicht gegeven van de bereikte resultaten. Er wordt ook aandacht besteed aan de onzekerheden en de spreiding van de gehanteerde gegevens. Voor de details wordt verwezen naar de artikels van de respectievelijke onderzoeksploegen. Broeikasgasemissies en energiegebruik voor levering van energiedragers vanaf de ontginning tot aan de eindgebruiker Geschreven door R. Torfs, G. Wouters, VITO In dit artikel worden het primaire energiegebruik, de CO 2 - en andere broeikasgasemissies en de verzurende emissies, die verbonden zijn aan het beschikbaar maken van de voor ons land significante energiedragers vanaf de ontginning tot aan de eindgebruiker bepaald. Als eindgebruiker worden zowel de elektriciteitsproducenten als de industriële, tertiaire en residentiële sector beschouwd. De aanvoerketen levert enkel voor de klassieke brandstoffen een significante (2 tot 10 %) bijdrage tot de globale milieubelasting van de energieketen, zowel voor het energieverbruik, emissies van broeikasgassen en van verzurende stoffen. Voor de hernieuwbare energievormen geeft de brandstofaanvoerketen enkel een betekenisvolle bijdrage in de biomassaketen (2 % voor snel rotterende gewassen) en bij de verwerking van rioolwaterzuiveringsslib (50 % voor droging van het slib). De levenscyclusanalyse van de aanvoerketen wordt beperkt tot deze significante energiedragers.
9 De broeikasgasemissies van de elektriciteitscentrales met fossiele brandstoffen (met inbegrip van de warmtekrachtkoppeling) Geschreven door Ph. Mathieu, Université de Liège De CO 2 -emissies die gepaard gaan met de productie van elektriciteit, worden berekend voor conventionele en geavanceerde centrales met een gecentraliseerde productie, die gas en steenkool verbranden. Een steenkoolcentrale met zuivering van de rookgassen heeft typisch een uitstoot tussen 800 en 1000 g CO 2 /kwh e naar gelang van haar rendement. Een centrale met stoom- en gasturbine (STEG) zal slechts de helft uitstoten (400 g /kwh e ). De bijdrage van de investeringsgoederen (constructie) tot deze emissies is daarbij verwaarloosbaar. Een berekeningsmodel van de emissies in functie van het rendement van de centrale en van de aard van de brandstof (koolstofgehalte, lager calorisch vermogen) wordt voorgesteld in de mate dat zij kunnen worden gebruikt in het Belgische productiepark. We presenteren een toewijzingsmethode van de CO 2 -emissies aan de elektriciteit en aan de warmte uit warmtekrachtkoppeling gebaseerd op de winst qua brandstof ten opzichte van een afzonderlijke productie en van de warmte-exergie. Door in warmtekrachtkoppeling een gasturbine te gebruiken, worden de emissies verminderd met 14 tot 15 % ten opzichte van de afzonderlijke productie. Daarenboven wordt aangetoond dat, wanneer het vermogen van de gasturbine groter is dan 10 MW e, de emissies die gepaard gaan met de productie van elektriciteit en warmte respectievelijk lager zijn dan die welke voortvloeien uit de afzonderlijke productie van zelfde hoeveelheden elektriciteit en warmte. Onder de 10 MW e benaderen de emissies het uitstootniveau in afzonderlijke productie en kunnen ze zelfs hoger liggen. Bovendien, hoe hoger de warmtekwaliteit, hoe zwakker de reductie. Voor 1 GW e geïnstalleerd in WKK in plaats van in STEG, bedraagt de reductie van de emissies zo'n 4-5 % voor de elektriciteitssector en minder dan 1 % voor het land.
10 Indirecte broeikasgasemissies van "emissievrije"centrales Geschreven door K. R. Voorspools, E. A. Brouwers, W. D. D'haeseleer, K. U. Leuven Zonder bronnen van emissies ten gevolge van directe verbranding worden andere bronnen dominant bij zogeheten "emissievrije" centrales. In deze studie worden de indirecte broeikasgasemissies ten gevolge van de constructie, het onderhoud en de afbraak van nucleaire centrales, windturbineparken, fotovoltaische systemen, waterkrachtcentrales en centrales met biomassa in kaart gebracht met behulp van twee verschillende types van levenscyclus analyse. De procesketen analyse verdeelt investeringsgoederen in zijn materiële componenten (in ton materiaal) en ontrafelt het volledige productieproces van elk materieel product. De gebruikte energie, evenals de hoeveelheid uitgestoten broeikasgassen, verbonden aan de bouw van elke centrale wordt verkregen door integratie over alle stappen in elk productieproces en alle materialen gebruikt in de beschouwde centrale. De input/output analyse deelt investeringsgoederen op in de economische sectoren die aangesproken worden in de verwezenlijking ervan. Alle economische sectoren zijn verantwoordelijk voor een hoeveelheid energiegebruik en broeikasgasemissies. Resultaten worden verkregen door een gedetailleerde studie van elk van de betrokken sectoren en de inpassing ervan in de verwezenlijking van de centrale. Deze technieken kunnen gebruikt worden voor de constructiefase, het onderhoud en de afbraak van de centrales. Voor de onderzochte centrales leidt de concrete invulling (dus enkel voor de investeringsgoederen van die centrales) van de twee technieken tot volgende orden van grootte: nucleair: 40kJ prim /kwh el, 3g CO2 /kwh el ; wind kust : 120kJ prim /kwh el, 9g CO2 /kwh el ; wind binnenland : 350kJ prim /kwh el, 25g CO2 /kwh el ; fotovoltaisch 1996 : 3000kJ prim /kwh el, 130g CO2 /kwh el ; fotovoltaisch 2005 : 1500kJ prim /kwh el, 60g CO2 /kwh el ; pompcentrales: 110kJ prim /kwh el, 8g CO2 /kwh el ; micro waterkrachtcentrales: 200kJ prim /kwh el, 15g CO2 /kwh el ; houtvergassing: 260kJ prim /kwh el, 15g CO2 /kwh el ; coverbranding slib: 40kJ prim /kwh el, 3g CO2 /kwh el.
11 Productiemix en afnamediagrammen De invloed van de ogenblikkelijke energiemix voor elektriciteitsproductie op de overeenkomstige emissies Geschreven door K. Voorspools, S. Keijers, W. D'haeseleer, K. U. Leuven Alvorens een energetische of ecologische maatregel te treffen is het nuttig en aan te raden vooraf de impact ervan af te schatten. Alhoewel voor verschillende gevallen dikwijls vuistregels gebruikt worden, is het aan te raden een eenduidige methodologie te volgen. In voorliggend artikel wordt een methodologie en een concreet simulatiemodel besproken waarmee scenario's rond de vraag- en aanbodszijde van elektriciteitsproductie kwalitatief en kwantitatief kunnen geëvalueerd worden. Dit model is nodig omdat a-priori lineaire schattingen niet altijd geldig zijn. Resultaten van elektrische maatregelen hangen sterk af van het elektrisch systeem en de dynamische werking ervan. Om elektriciteit te leveren, verandert de samenstelling van het aangesproken gedeelte van het centralepark met variaties in de vraag naar elektriciteit. Deze ogenblikkelijke productiemix is bepalend voor de ogenblikkelijke emissies en het ogenblikkelijk energiegebruik. Wat deze ogenblikkelijke en geïntegreerde productiemix precies is hangt in eerste instantie af van de opstartvolgorde van de centrales die op haar beurt bepaald wordt door het gekozen opstartcriterium (bv. minimale kost). Daarnaast zijn er nog andere voorwaarden waaraan het model moet voldoen om de werking van het centralepark accuraat in kaart te brengen, zoals de werking van pompcentrales, de onzekerheid rond revisieplanning, het unit-commitment probleem, betrouwbaarheid van centrales, gascontracten, enzovoort. Indien evolutieve scenario's worden uitgewerkt moet niet alleen de verandering van de vraag, maar tevens de variatie van het centralepark beschouwd worden. Zo kunnen uitdienstnames van oudere centrales en indienstname van nieuwe eenheden (enerzijds ter vervanging van de uitdienstgenomen eenheden en anderzijds om aan de stijging van de vraag te voldoen) de evolutie van het energiegebruik en de broeikasgasemissies zeer sterk beïnvloeden.
12 Externaliteiten - Externe kosten verbonden aan het energiegebruik: voorstelling van de 3 studies - Externe kosten van elektriciteitsproductie Geschreven door L. De Nocker, R. Torfs, G. Wouters, VITO In dit artikel worden de externe kosten of schade aan mens en milieu van elektriciteitsproductie besproken. De berekening van de externe kosten is gebaseerd op de methodologie van het Europees ExternE project, en verder aangevuld in het kader van het CO 2 project van de Belgische elektriciteitsproducenten (Vito, 1999b) We onderscheiden hierbij 3 energiedragers (kolen, aardgas en splijtstof) en een representatieve set van actuele en toekomstige (2005) centrales. Voor de hele brandstofcyclus worden de impacts op werknemers, volksgezondheid, gebouwen, landbouw en ecosystemen besproken en worden zij onderling vergeleken. Evaluatie van de externe kosten verbonden aan de verwarming van de woningen in België Geschreven door A. Fierens, V. Landrain, Ch. Ferdinand, W. Hecq, CEESE-ULB Het CEESE ULB heeft de methodologie van het Europese project ExternE (External costs of Energy) aangepast en ontwikkeld om een evaluatie te maken van de externe kosten verbonden aan het gebruik van verwarming in de woningen in België in 1995 en De drie belangrijkste brandstoffen: stookolie, aardgas en steenkool, werden bestudeerd. De onderzochte impacttypes zijn: de opwarming van de aarde, de aantasting van de gezondheid, de ongevallen en de schade aan de gebouwen. Deze effecten, uitgedrukt in monetaire termen, leiden tot kosten die niet in aanmerking worden genomen bij de berekening van de brandstofprijzen. Uit de resultaten blijkt dat de gemiddelde externe kosten, uitgedrukt in BEF/kWh verbruikt in 1995 en 2005, het hoogst zijn voor steenkool, waarvan de verbranding ernstige gevolgen heeft voor de gezondheid. Gelukkig wordt deze brandstof steeds minder gebruikt voor de verwarming van de woningen in ons land. De externe kosten voor aardgas en stookolie zijn heel wat lager dan die van steenkool. De externe kosten van stookolie zijn echter nog 2 maal zo hoog als die van aardgas. Omgerekend tot een percentage van de brandstofprijs, stelt men vast dat de externe kosten hoog zijn voor alle brandstoffen. Voor stookolie lopen ze op tot meer dan 200%, terwijl ze ongeveer 60% van de prijs van het aardgas vertegenwoordigen. Van de bestudeerde impacttypes verklaart de impact «broeikaseffect» alleen meer dan 50% van de externe kosten toe te schrijven aan aardgas zowel in 1995 als in 2005, terwijl deze impact voor stookolie stijgt van ongeveer 30% in 1995 tot meer dan 50% in In het algemeen neemt de impact in de vorm van broeikaseffect voor alle brandstoffen toe met de tijd. Om de evolutie van deze impact in te perken, zou men alle maatregelen moeten aanmoedigen die gericht zijn op een reductie van het gebruik van die fossiele brandstoffen die het meest koolstofdioxide voortbrengen (doorberekenen van de externe kosten, overstappen op andere brandstof, rationeel energiegebruik, enz.).
13 Externe kosten van de brandstofschaarste Geschreven door F. Nemry, Institut Wallon In het kader van het subproject 4 «Externe kosten» van het CO 2- programma van Electrabel-SPE, kreeg het Institut Wallon de opdracht een nieuwe methodologie voor te stellen om de externe kosten verbonden aan de schaarste van de niet-hernieuwbare brandstoffen te waarderen en die kosten te berekenen. In het programma ExternE van het DGXII van de Europese Commissie werden de externe kosten van de brandstofschaarste niet in aanmerking genomen. Nochtans worden alle natuurlijke rijkdommen die vandaag worden opgebruikt, ontzegd aan de toekomstige generaties. Er is dus reden om in de prijzen van de brandstoffen een factor in te calculeren die representatief is voor het niveau van die schaarste. In een eerste fase hebben wij de fysische schaarste van de brandstoffen geëvalueerd en de intensiteitsgraad, met name op basis van de CO 2 -emissies die de vraag naar energie op wereldniveau meebrengt. Vervolgens hebben wij een methodologie voorgesteld om een orde van grootte van de externe kosten van de brandstofschaarste te bepalen.
Energie Rijk. Lesmap Leerlingen
Energie Rijk Lesmap Leerlingen - augustus 2009 Inhoudstafel Inleiding! 3 Welkom bij Energie Rijk 3 Inhoudelijke Ondersteuning! 4 Informatiefiches 4 Windturbines-windenergie 5 Steenkoolcentrale 6 STEG centrale
Nadere informatieEnergieverbruik gemeentelijke gebouwen
MILIEUBAROMETER: INDICATORENFICHE ENERGIE 1/2 Samenwerkingsovereenkomst 2008-2013 Milieubarometer: Energieverbruik gemeentelijke gebouwen Indicatorgegevens Naam Definitie Meeteenheid Energieverbruik gemeentelijke
Nadere informatieOpleiding Duurzaam Gebouw:
Opleiding Duurzaam Gebouw: Verwarming en sanitair warm water: ontwerp en regeling Leefmilieu Brussel Overzicht van de belangrijkste warmteopwekkers Jonathan FRONHOFFS CENERGIE Doelstelling(en) van de presentatie
Nadere informatieBio-WKK en WKK in de glastuinbouw: meer met minder
Voor kwaliteitsvolle WarmteKrachtKoppeling in Vlaanderen Bio-WKK en WKK in de glastuinbouw: meer met minder 16/12/2010 Cogen Vlaanderen Daan Curvers COGEN Vlaanderen Houtige biomassa in de landbouw 16
Nadere informatieRendementen en CO -emissie van elektriciteitsproductie in Nederland, update 2012
Webartikel 2014 Rendementen en CO -emissie van 2 elektriciteitsproductie in Nederland, update 2012 Reinoud Segers 31-03-2014 gepubliceerd op cbs.nl CBS Rendementen en CO2-emissie elektriciteitsproductie
Nadere informatieKernenergie. kernenergie01 (1 min, 22 sec)
Kernenergie En dan is er nog de kernenergie! Kernenergie is energie opgewekt door kernreacties, de reacties waarbij atoomkernen zijn betrokken. In een kerncentrale splitst men uraniumkernen in kleinere
Nadere informatie1. INLEIDING 2. CARBON FOOTPRINT
1. INLEIDING Binnen Van der Ende Beheermaatschappij B.V. staat zowel interne als externe duurzaamheid hoog op de agenda. Interne duurzaamheid richt zich met name op het eigen huisvestingsbeleid, de bedrijfsprocessen
Nadere informatie1. INLEIDING 2. CARBON FOOTPRINT
1. INLEIDING Binnen Van der Ende Beheermaatschappij B.V. staat zowel interne als externe duurzaamheid hoog op de agenda. Interne duurzaamheid richt zich met name op het eigen huisvestingsbeleid, de bedrijfsprocessen
Nadere informatiebuffer warmte CO 2 Aardgas / hout WK-installatie, gasketel of houtketel brandstof Elektriciteitslevering aan net
3 juli 2010, De Ruijter Energy Consult Energie- en CO 2 -emissieprestatie van verschillende energievoorzieningsconcepten voor Biologisch Tuinbouwbedrijf gebroeders Verbeek in Velden Gebroeders Verbeek
Nadere informatieENERGIEBALANS VAN HET BRUSSELS HOOFDSTEDELIJK GEWEST
ENERGIEBALANS VAN HET BRUSSELS HOOFDSTEDELIJK GEWEST VOOR DE WOONSECTOR IN 2001 EN 2002, SPECIFIEK VERBRUIK VAN DE TERTIAIRE SECTOR Synthesedocument Uitgevoerd op verzoek van het BIM, de Administratie
Nadere informatieENERGIEBALANS VAN HET BRUSSELS HOOFDSTEDELIJK GEWEST Samenvatting
ENERGIEBALANS VAN HET BRUSSELS HOOFDSTEDELIJK GEWEST 216 Samenvatting EINDVERSIE - OKTOBER 218 1. Samenvatting van de energiebalans 216 Elk jaar stelt Leefmilieu Brussel de energiebalans van het Brussels
Nadere informatieCarbon Footprint 1e helft 2015 (referentiejaar = 2010)
Carbon Footprint 1e helft 2015 (referentiejaar = 2010) Opgesteld door: Akkoord: I. Bangma O. Van der Ende 1. INLEIDING Binnen Van der Ende Steel Protectors Group staat zowel interne als externe duurzaamheid
Nadere informatieEmissie-inventaris broeikasgassen 2012 stadsontwikkeling EMA
Emissie-inventaris broeikasgassen 2012 EMA Principes Antwerpen ondertekende het Europese Burgemeestersconvenant. Meer dan 5.000 lokale en regionale overheden hebben ondertekend en engageren zich om op
Nadere informatieEnergieneutraal keten sluisdeur Goese Sas
Energieneutraal keten sluisdeur Goese Sas Door de vastgestelde energie- en klimaatdoelstelling binnen Europa om in 2050 energieneutraal te zijn, is het voor de hele samenleving maar met name voor bedrijven
Nadere informatieDoor: Vincent Damen Ninja Hogenbirk Roel Theeuwen
Door: Vincent Damen Ninja Hogenbirk Roel Theeuwen 31 mei 2012 INHOUDSOPGAVE Inleiding... 3 1. Totale resultaten... 4 1.1 Elektriciteitsverbruik... 4 1.2 Gasverbruik... 4 1.3 Warmteverbruik... 4 1.4 Totaalverbruik
Nadere informatieGrootschalige introductie van micro wkk systemen. Harm Jeeninga ECN Beleidsstudies
Grootschalige introductie van micro wkk systemen Harm Jeeninga ECN Beleidsstudies jeeninga@ecn.nl Micro wkk een controversieel onderwerp? De discussie rondom het nut van micro wkk wordt niet altijd niet
Nadere informatieNieuwe methodiek CO 2 -voetafdruk bedrijventerreinen POM West-Vlaanderen. Peter Clauwaert - Gent 29/09/11
Nieuwe methodiek CO 2 -voetafdruk bedrijventerreinen POM West-Vlaanderen Peter Clauwaert - Gent 29/09/11 Inhoud presentatie 1.Afbakening 2.Inventarisatie energie 3.CO 2 -voetafdruk energieverbruik 4.CO
Nadere informatieInleiding: energiegebruik in bedrijven en gebouwen
Inleiding: energiegebruik in bedrijven en gebouwen Energie Energie is een eigenschap van de materie die kan worden omgezet in arbeid, warmte of straling. De eenheid van energie is de Joule. De fundamentele
Nadere informatieDE BEREKENING VAN DE GROENESTROOMCERTIFICATEN
1. CONTEXT Infofiche Energie DE BEREKENING VAN DE GROENESTROOMCERTIFICATEN In het Brussels Hoofdstedelijk Gewest wordt de productie van groene stroom afkomstig van hernieuwbare energiebronnen of warmtekrachtkoppeling
Nadere informatieEfficiEncy Duurzaam. EnErgiEbEsparing. Warmte en koude. KEnnis industrie. energie financiering. instrumenten. GebouwDe omgeving
Warmte en koude Kennis, advies, instrumenten en financiële steun EfficiEncy Duurzaam GebouwDe omgeving energie financiering KEnnis industrie instrumenten EnErgiEbEsparing De Nederlandse overheid streeft
Nadere informatieVoortgangsrapportage CO 2 emissies ProRail Scope 1 en 2, eigen energiegebruik
Voortgangsrapportage CO 2 emissies ProRail Scope 1 en 2, eigen energiegebruik Rapportage 1 e half jaar 2017 en prognose CO 2 voetafdruk 2017 Autorisatie paraaf datum gecontroleerd prl Projectleider Van
Nadere informatieOverzicht lessenserie Energietransitie. Lessen Energietransitie - Thema s en onderwerpen per les.
1 Lessen Energietransitie - Thema s en onderwerpen per les. 2 Colofon Dit is een uitgave van Quintel Intelligence in samenwerking met GasTerra en Uitleg & Tekst Meer informatie Kijk voor meer informatie
Nadere informatieImpact van efficiënte openbare verlichting op de CO 2 uitstoot
Impact van efficiënte openbare verlichting op de CO 2 uitstoot CE4 N35N 13.5.29 Samenvatting Drie scenario s om de hoeveelheid CO 2 te berekenen, die niet uitgestoten wordt als er energie bespaard wordt
Nadere informatieCO2-monitor 2013 s-hertogenbosch
CO2-monitor 2013 s-hertogenbosch Afdeling Onderzoek & Statistiek Maart 2013 2 Samenvatting In deze monitor staat de CO2-uitstoot beschreven in de gemeente s-hertogenbosch. Een gebruikelijke manier om de
Nadere informatieRAAD VAN DE EUROPESE UNIE. Brussel, 15 januari 2014 (OR. en) 5303/14 ENV 29. BEGELEIDENDE NOTA de Europese Commissie ingekomen: 10 januari 2014
RAAD VAN DE EUROPESE UNIE Brussel, 15 januari 2014 (OR. en) 5303/14 ENV 29 BEGELEIDENDE NOTA van: de Europese Commissie ingekomen: 10 januari 2014 aan: Nr. Comdoc.: D029990/02 Betreft: het secretariaat-generaal
Nadere informatieWestvoorne CO 2 - uitstoot
Westvoorne CO 2 - uitstoot De grafiek geeft de CO 2-uitstoot verdeeld over de hoofdsectoren over de jaren 2010 tot en met 2013. Cijfers zijn afkomstig uit de Klimaatmonitor van RWS. Cijfers over 2014 zijn
Nadere informatieTool Burgemeestersconvenant Actualisatie nulmeting 2011 & inventaris 2012
17/11/2014 Tool Burgemeestersconvenant Actualisatie nulmeting 2011 & inventaris 2012 Kadering» VITO actualiseert jaarlijks, in opdracht van LNE, CO 2 -inventaris gemeenten» Taken voorzien in actualisatie
Nadere informatieANRE-DEMONSTRATIEPROJECT: WKK BIJ INVRIESBEDRIJF D'ARTA, ARDOOIE
ANRE-DEMONSTRATIEPROJECT: WKK BIJ INVRIESBEDRIJF D'ARTA, ARDOOIE Eindrapport J. Van Bael VITO Oktober 1996 SAMENVATTING In het kader van de bevordering van nieuwe energietechnologieën (KB van 1983) heeft
Nadere informatieCO2 reductie
CO2 reductie 2015-2020 1 In dit document willen wij onze CO2 uitstoot publiceren over de jaren 2015, 2016 en 2017. Daarbij nemen wij alvast een voorschot op de verwachting voor het jaar 2020 als we de
Nadere informatie1. INLEIDING. 1.1. Rapportage
1. INLEIDING Binnen Van der Ende Beheermaatschappij B.V. staat zowel interne als externe duurzaamheid hoog op de agenda. Interne duurzaamheid richt zich met name op het eigen huisvestingsbeleid, de bedrijfsprocessen
Nadere informatieNationale Energieverkenning 2014
Nationale Energieverkenning 2014 Remko Ybema en Pieter Boot Den Haag 7 oktober 2014 www.ecn.nl Inhoud Opzet van de Nationale Energieverkenning (NEV) Omgevingsfactoren Resultaten Energieverbruik Hernieuwbare
Nadere informatieemissie broeikasgassen
Eco-efficiëntie van de industrie D index (=1) 12 11 1 9 8 7 6 5 21 22 23 24 26 27 26 bruto toegevoegde waarde totaal energiegebruik emissie fijn stof (M 2,5 ) emissie broeikasgassen emissie ozonprecursoren
Nadere informatieCommissie Benchmarking Vlaanderen
Commissie Benchmarking Vlaanderen 023-0170 Bijlage I TOELICHTING 17 Bijlage I : WKK ALS ALTERNATIEVE MAATREGEL 1. Inleiding Het plaatsen van een WKK-installatie is een energiebesparingsoptie die zowel
Nadere informatieINSTRUCTIES: Hoe stelt u een actieplan voor duurzame energie op?
INSTRUCTIES: Hoe stelt u een actieplan voor duurzame energie op? Inleiding Steden en gemeenten die tot het convenant toetreden, moeten binnen een jaar na hun toetreding een actieplan voor duurzame energie
Nadere informatie25/03/2013. Overzicht
Micro-WKK: basisbegrippen en toepassingsmogelijkheden Tine Stevens, Vlaams Energieagentschap Regiovergadering Provincie West-Vlaanderen 12 en 14/03/2013 2 Warmte-krachtkoppeling (WKK) De gelijktijdige
Nadere informatieenergieprestatiecertificaat
energieprestatiecertificaat bestemming type appartement softwareversie 1.3.3 berekend energieverbruik (kwh/m 2 ): 191 Het berekende energieverbruik is een inschatting van de energiezuinigheid van het appartement.
Nadere informatieDE OPMAAK VAN EEN SEAP VOOR DE GEMEENTE KLUISBERGEN KLIMAATTEAM 1 12.10.2015
DE OPMAAK VAN EEN SEAP VOOR DE GEMEENTE KLUISBERGEN KLIMAATTEAM 1 12.10.2015 Agenda Welkom door de Schepen Lode Dekimpe Inleiding SEAP door Kim Rienckens (provincie Oost-Vlaanderen) Nulmeting en uitdagingen
Nadere informatieenergieprestatiecertificaat
energieprestatiecertificaat bestaand gebouw met woonfunctie certificaatnummer 20090615-0000209416-00000001-5 straat Trumelet Faberstraat nummer 9 bus 3 postnummer 8670 gemeente Koksijde bestemming appartement
Nadere informatieCarbon Footprint 2e helft 2015 (referentiejaar = 2010)
Carbon Footprint 2e helft 2015 (referentiejaar = 2010) Opgesteld door: Akkoord: I. Bangma O. Van der Ende 1. INLEIDING Binnen de Van der Ende Steel Protectors Group BV staat zowel interne als externe duurzaamheid
Nadere informatieWarmtekrachtkoppeling Wat, waarom en wanneer? Tine Stevens COGEN Vlaanderen Studiedag Slimme netten en WKK 29 februari 2012
Voor kwaliteitsvolle WarmteKrachtKoppeling in Vlaanderen Warmtekrachtkoppeling Wat, waarom en wanneer? Tine Stevens COGEN Vlaanderen Studiedag Slimme netten en WKK 29 februari 2012 1 COGEN Vlaanderen Doelstelling:
Nadere informatieenergieprestatiecertificaat
Vri jteken i ng sbed i ng De meeste maatregelen die opgenomen zijn op dit certificaat, zijn op dit moment kosteneffectief of kunnen dat worden binnen de geldigheidsduur van het certificaat. Mogelijk zijn
Nadere informatieCuraçao Carbon Footprint 2015
Willemstad, March 2017 Inhoudsopgave Inleiding 2 Methode 2 Dataverzameling 3 Uitstoot CO2 in 2010 3 Uitstoot CO2 in 2015 4 Vergelijking met andere landen 5 Central Bureau of Statistics Curaçao 1 Inleiding
Nadere informatieCarbon Footprint Welling Bouw Vastgoed
Carbon Footprint Welling Bouw Vastgoed Dit document bevat de uitgewerkte actuele emissie inventaris van Welling Bouw Vastgoed Rapportage januari december 2009 (referentiejaar) Opgesteld door: Wouter van
Nadere informatieNOTA: De EPC score is geen weergave van het effectieve verbruik in dii appartement.
Belan rike toelichtin bi het E C attest! NOTA: De EPC score is geen weergave van het effectieve verbruik in dii appartement. De hoge score is meestal te wijien aan het teit dat er met elektdcileii verwarmd
Nadere informatieGegevens stroometikettering 2004
CE CE Oplossingen voor Oplossingen voor milieu, economie milieu, economie en technologie en technologie Oude Delft 180 Oude Delft 180 2611 HH Delft tel: 015 2 150 150 fax: fax: 015 015 2 150 150 151 151
Nadere informatieDe Energiezuinige Wijk - De opdracht
De Energiezuinige Wijk De Energiezuinige Wijk De opdracht In deze opdracht ga je van alles leren over energie en energiegebruik in de wijk. Je gaat nadenken over hoe jouw wijk of een wijk er uit kan zien
Nadere informatieenergieprestatiecertificaat
energieprestatiecertificaat certificaatnummer 20120515-0001118936-00000005-8 nummer postnummer Voorhavenlaan 33 9000 bus gemeente A 101 Gent bestemming type appartement - softwareversie 1.3.3 berekend
Nadere informatieD 388. Energietechnologie en economie. EXAMEN 1 februari 2002
D 388 Energietechnologie en economie EXAMEN 1 februari 2002 Naam: Nr. Studentenkaart: Handtekening: Richtlijnen: Het examen bestaat uit zes vragen, twee voor ieder deel. Beantwoord uw vragen bondig. Houd
Nadere informatieRobbe Salenbien. Domeinverantwoordelijke thermische energiesystemen EnergyVille
Robbe Salenbien Domeinverantwoordelijke thermische energiesystemen EnergyVille Energienetten Inhoudstafel 1. Context De actuele energieproblematiek Een veranderend energienetwerk 2. Het belang van warmte(netten)
Nadere informatieRapport. Klimaatvoetafdruk 2010 van Van Vessem & Le Patichou. (openbare versie)
Rapport Klimaatvoetafdruk 21 van Van Vessem & Le Patichou (openbare versie) Auteur: drs. Han van Kleef Datum: 4 april 211 Document: 2724RAPP1144 Rapport Klimaatvoetafdruk 21 Van Vessem & Le Patichou 1.
Nadere informatieCO 2 -uitstootrapportage 2011
Programmabureau Klimaat en Energie CO 2 -uitstootrapportage 2011 Auteurs: Frank Diependaal en Theun Koelemij Databewerking: CE Delft, Cor Leguijt en Lonneke Wielders Inhoud 1 Samenvatting 3 2 Inleiding
Nadere informatieSamenvatting van de studie uitgevoerd door CO 2 logic in opdracht van de MIVB
Vergelijking van de CO 2 -uitstoot per vervoermiddel in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest Samenvatting van de studie uitgevoerd door CO 2 logic in opdracht van de MIVB 100% Gerecycleerd papier Januari
Nadere informatieEmissielekken in België
Milieu-economische analyses voor België, de Gewesten en Europa 13 september 2012 Emissielekken in België Guy Vandille Federaal Planbureau Wat is een emissielek? Emissielek = verschil tussen : emissies
Nadere informatieDe energetische transitie. Wie ziet het bos (nog) door de bomen? Ivan Piette Product Manager BeLux. Herzlich willkommen. Referent. Viessmann Akademie
Pagina 1 Herzlich willkommen De energetische transitie Wie ziet het bos (nog) door de bomen? Referent Viessmann Akademie Ivan Piette Product Manager BeLux Energetische vectoren / Warmtegeneratoren Bestaat
Nadere informatieInventaris hernieuwbare energie in Vlaanderen 2016
1 Beknopte samenvatting van de Inventaris hernieuwbare energiebronnen Vlaanderen 2005-2016, Vito, oktober 2017 1 Het aandeel hernieuwbare energie in 2016 bedraagt 6,4% Figuur 1 groene stroom uit bio-energie
Nadere informatieActieplan Burgemeestersconvenant
Actieplan Burgemeestersconvenant Wat is het burgemeestersconvenant? Engagement van 6735 steden en gemeenten Om minimum 20 % CO 2 te gaan besparen tegen 2020 20 % CO 2 over het volledige grondgebied Opmaak
Nadere informatieEnergie: inleiding en beleid Gepubliceerd op Compendium voor de Leefomgeving (
Indicator 11 augustus 2010 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt u via deze link [1] bekijken. Energiedragers De economie
Nadere informatie1. INLEIDING Rapportage
1. INLEIDING Binnen Van der Ende Beheermaatschappij B.V. staat zowel interne als externe duurzaamheid hoog op de agenda. Interne duurzaamheid richt zich met name op het eigen huisvestingsbeleid, de bedrijfsprocessen
Nadere informatieDE IMPACT VAN DE IMPLEMENTATIE VAN WKK IN DE BELGISCHE ENERGETISCHE CONTEXT
ABSTRACT DE IMPACT VAN DE IMPLEMENTATIE VAN WKK IN DE BELGISCHE ENERGETISCHE CONTEXT Kris Voorspools, William D haeseleer Katholieke Universiteit Leuven Afdeling Toegepaste Mechanica en Energieconversie
Nadere informatieNOTA (Z)140109-CDC-1299
Commissie voor de Regulering van de Elektriciteit en het Gas Nijverheidsstraat 26-38 1040 Brussel Tel.: 02/289.76.11 Fax: 02/289.76.09 COMMISSIE VOOR DE REGULERING VAN DE ELEKTRICITEIT EN HET GAS NOTA
Nadere informatieenergieprestatiecertificaat
energieprestatiecertificaat straat Sint-Bernardsesteenweg nummer 269 bus 3 bestemming appartement type softwareversie 1.3.3 berekend energieverbruik (kwh/m2): 379 Het berekende energieverbruik is een inschatting
Nadere informatieVoordelen van stoom door WKK in België : Projectaanpak THEOLIA
S u s t a i n a b l e E n e r g y S o l u t i o n s Voordelen van stoom door WKK in België : Projectaanpak THEOLIA Promotiedag STOOM 18 mei 2006 VITO te Mol Frederic Vermeulen Marketing en Sales Manager
Nadere informatieSYNERGIE TUSSEN STADSVERWARMING EN ENERGETISCHE VALORISATIE VAN AFVALSTOFFEN
Seminarie Duurzaam Gebouw MICRO-WARMTENETTEN 18 november 2016 SYNERGIE TUSSEN STADSVERWARMING EN ENERGETISCHE VALORISATIE VAN AFVALSTOFFEN Daniel VAN LATHEM Brussel-Energie DOELSTELLING(EN) VAN DE PRESENTATIE
Nadere informatieBruto elektriciteitsproductie en inzet energiedragers,
Bruto elektriciteitsproductie en inzet energiedragers, 1998-2017 Indicator 29 januari 2019 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens
Nadere informatieThermodynamische analyse van het gebruik van een warmtepomp voor residentiële verwarming
H01N2a: Energieconversiemachines- en systemen Academiejaar 2010-2011 Thermodynamische analyse van het gebruik van een warmtepomp voor residentiële verwarming Professor: Martine Baelmans Assistent: Clara
Nadere informatieEmissiekentallen elektriciteit. Kentallen voor grijze en niet-geoormerkte stroom inclusief upstream-emissies
Emissiekentallen elektriciteit Kentallen voor grijze en niet-geoormerkte stroom inclusief upstream-emissies Notitie: Delft, januari 2015 Opgesteld door: M.B.J. (Matthijs) Otten M.R. (Maarten) Afman 2 Januari
Nadere informatieRol van WKK in een toekomstige Nederlandse energievoorziening:
Rol van WKK in een toekomstige Nederlandse energievoorziening: Betaalbaar & betrouwbaar? Robert Harmsen ECN Beleidsstudies COGEN Symposium Zeist 22 oktober 2004 Een blik naar de toekomst (1) Four Futures
Nadere informatieenergiedeskundige Dit certificaat is geldig tot en met 8juni 2020 land België
S. 1 S IS bestemming appaitement type - softwareversie 1.3.3 berekend energieverbruik (kwh/m2): Het berekende energieverbruik is een inschatting van de energiezuinigheid van het appartement. Op de schaal
Nadere informatieEmissiebeheer. Meten en evalueren van klimaatimpact (LCA) Energiezuinige technologie. Klim-O-dag. Veerle Van linden Eenheid: T&V
Meten en evalueren van klimaatimpact (LCA) Energiezuinige technologie Emissiebeheer Klim-O-dag Veerle Van linden Eenheid: T&V Organisatie vanuit ELK - Expertisecentrum Landbouw en Klimaat 20-04-2017 Onderzoekers
Nadere informatieNotitie Duurzame energie per kern in de gemeente Utrechtse Heuvelrug
Notitie Duurzame energie per kern in de gemeente Utrechtse Heuvelrug CONCEPT Omgevingsdienst regio Utrecht Mei 2015 opgesteld door Erwin Mikkers Duurzame energie per Kern in gemeente Utrechtse Heuvelrug
Nadere informatieenergieprestatiecertificaat
energieprestatiecertificaat straat Sint Lenaartseweg nummer 38C bus 01 bestemming appartement type - softwareversie 9.19.0 berekende energiescore (kwh/m²ar): 377 De energiescore laat toe om de heid van
Nadere informatieInventaris hernieuwbare energie in Vlaanderen 2015
1 Beknopte samenvatting van de Inventaris hernieuwbare energiebronnen Vlaanderen 2005-2015, Vito, september 2016 1 Het aandeel hernieuwbare energie in 2015 bedraagt 6,0 % Figuur 1 groene stroom uit bio-energie
Nadere informatieDE ROL VAN GAS EN GASINFRASTRUCTUUR IN EEN DUURZAME LEEFOMGEVING. Samen naar een duurzame, betrouwbare en competitieve energiemix
DE ROL VAN GAS EN GASINFRASTRUCTUUR IN EEN DUURZAME LEEFOMGEVING Samen naar een duurzame, betrouwbare en competitieve energiemix DE BELGISCHE ENERGIE- UITDAGING 2 De doelstellingen van het interfederale
Nadere informatieCaro De Brouwer 27/11/2013
Caro De Brouwer 27/11/2013 Caro De Brouwer 2e Master Irw Energie, KUL Erasmus Imperial College London Thesis: Solvent storage for postcombustion CCS in coal fired plants Voorzitter YERA Young Energy Reviewers
Nadere informatieInhoud. Pagina 2 van 7
Energie Audit 2014 Inhoud 1. Introductie... 3 2. Doelstelling... 3 3. Energie-aspecten... 3 Uitstoot door procesemissies... 3 Uitstoot door fabriek installaties... 3 Uitstoot vanuit de kantoorpanden...
Nadere informatieBroeikasgasemissies in Nederland,
Indicator 19 mei 2009 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt u via deze link [1] bekijken. De totale uitstoot van broeikasgassen
Nadere informatieFysieke energiestroom rekeningen
Wetenschappelijk Comité van het INR 26 september 2017 Fysieke energiestroom rekeningen 2014-2015 Vincent Vandernoot Federaal Planbureau Inleiding Wat? Energie-aanbod en -gebruik binnen de economie en stromen
Nadere informatieBruto elektriciteitsproductie en inzet energiedragers,
Bruto elektriciteitsproductie en inzet energiedragers, 1998-2016 Indicator 6 juli 2017 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt
Nadere informatieHERNIEUWBARE ENERGIE IN ITALIË
HERNIEUWBARE ENERGIE IN ITALIË Overzicht 1 Hernieuwbare energiebronnen (hierna ook: HE) spelen een belangrijke rol in het kader van het Italiaanse energiesysteem. Ze worden uitvoerig gebruikt om elektriciteit
Nadere informatieVerbruik van duurzame energie,
Indicator 28 april 2009 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt u via deze link [1] bekijken. Het aandeel duurzaam in het binnenlandse
Nadere informatiePRO GAHP ROBUR GASABSORPTIEWARMTEPOMPEN
PRO GAHP ROBUR GASABSORPTIEWARMTEPOMPEN ROBUR GASABSORPTIEWARMTEPOMPEN CoolingWays ontwikkelt en levert, in samenwerking met Robur, verwarmingssystemen die werken op aardgas. Hierdoor kunnen wij zeer hoge
Nadere informatieEmissie-inventaris 2018
Emissie-inventaris 2018 Onderdeel: CO2-Prestatieladder norm 3.A.1 Opdrachtgever: Waalpartners bv Inhoudsopgave 1 Organisatorische grens (GHG-Protocol methode 1 top down, 4.1.-7.3)... 1 1.1 Verantwoordelijken...
Nadere informatieenergieprestatiecertificaat bestaand gebouw met woonfunctie
energieprestatiecertificaat straat Hoogstraat nummer 570 bus postnummer 9235 gemeente Fruitrode bestemming eengezinswoning type open bebouwing softwareversie 1.0 berekend energieverbruik (kwh/m²): 380
Nadere informatieet broeikaseffect een nuttig maar door de mens ontregeld natuurlijk proces
H 2 et broeikaseffect een nuttig maar door de mens ontregeld natuurlijk proces Bij het ontstaan van de aarde, 4,6 miljard jaren geleden, was er geen atmosfeer. Enkele miljoenen jaren waren nodig voor de
Nadere informatieEnergie voor morgen, vandaag bij GTI
Energie voor morgen, vandaag bij GTI Jet-Net docentendag 5 juni 2008 GTI. SMART & INVOLVED GTI is in 2009 van naam veranderd: GTI heet nu Cofely SLIMME ENERGIENETWERKEN, NU EN MORGEN 2008 2010 Centrale
Nadere informatieMededeling van de Vlaamse Reguleringsinstantie voor de Elektriciteits- en Gasmarkt. van 22 juli 2008
Vlaamse Reguleringsinstantie voor de Elektriciteits- en Gasmarkt Graaf de Ferrarisgebouw Koning Albert II-laan 20 bus 19 B-1000 Brussel Tel. +32 2 553 13 79 Fax +32 2 553 13 50 Email: info@vreg.be Web:
Nadere informatiePresenta/e door Jan de Kraker - 5 mei 2014. Energie in Beweging
Presenta/e door Jan de Kraker - 5 mei 2014 Energie in Beweging Wat is Well to Wheel Met Well to Wheel wordt het totale rendement van brandstoffen voor wegtransport uitgedrukt Well to Wheel maakt duidelijk
Nadere informatieEnergie. Gebruik, kosten & transitie. Frans Rooijers directeur CE Delft
Energie Gebruik, kosten & transitie Frans Rooijers directeur CE Delft CE Delft Onafhankelijk onderzoek en advies sinds 1978 Energie, transport en grondstoffen Economische, technische en beleidsmatige expertise
Nadere informatieEen nieuwe kijk op houtenergie
Een nieuwe kijk op houtenergie HOUT EEN MODERNE ENERGIEBRON AUTHENTIEK EN TOEKOMSTGERICHT In Europa is hout de primaire bron van duurzame energie. Duizenden gezinnen hebben een houtkachel ter beschikking.
Nadere informatieOnderzoek naar de klimaatimpact van het gebruik van Ecocheques in België EXECUTIVE SUMMARY. 29 April 2019 versie 1.1
Onderzoek naar de klimaatimpact van het gebruik van Ecocheques in België EXECUTIVE SUMMARY 29 April 2019 versie 1.1 Samenvatting In opdracht van de Voucher Issuers Association Belgium werd in deze studie
Nadere informatieExterne notitie. Petten, 8 juli Cees Volkers Wouter Wetzels. Afdeling Policy Studies ECN-N Van
Externe notitie Petten, 8 juli 2013 Afdeling Policy Studies ECN-N--13-028 Van Cees Volkers Wouter Wetzels Onderwerp Nieuwste inzichten Nederlands gasverbruik Inleiding ECN Policy Studies voert regelmatig
Nadere informatieEnergievoorziening Rotterdam 2025
Energievoorziening Rotterdam 2025 Trends Issues Uitdagingen 9/14/2011 www.bollwerk.nl 1 Trends (1) Wereld energiemarkt: onzeker Toenemende druk op steeds schaarsere fossiele bronnen Energieprijzen onvoorspelbaar,
Nadere informatieProf. Jos Uyttenhove. E21UKort
Historisch perspectief 1945-1970 Keerpunten in de jaren 70 oliecrisis en milieu Tsjernobyl (1986) ramp door menselijke fouten Kyoto protocol (1997) (CO 2 en global warming problematiek) Start alternatieven
Nadere informatieSamenvatting DOEL VAN DE STUDIE
"Energiebalans en balans van de uitstoot van broeikasgassen tijdens de volledige levensduur van aardgas en stookolie als brandstof voor huishoudelijke verwarming" Samenvatting I.1. DOEL VAN DE STUDIE Het
Nadere informatieLessenserie Energietransitie
LESSENSERIE ENERGIETRANSITIE Thema s en onderwerpen Overzicht Lessenserie Energietransitie Thema s en onderwerpen per les De zoektocht naar voldoende energie voor de komende generaties is één van de belangrijkste
Nadere informatieWarmte in Nederland. Onze warmtebehoefte kost veel energie: grote besparingen zijn mogelijk
Warmte in Nederland Onze warmtebehoefte kost veel energie: grote besparingen zijn mogelijk Warmte kost veel energie Warmtevoorziening is verantwoordelijk voor bijna 40% van het energiegebruik in Nederland.
Nadere informatieDit dossier bestaat uit verschillende fiches, waar jullie in de klas mee aan de slag kunnen.
INTRODUCTIE Waarom minder energie verbruiken? We hebben elke dag energie nodig om van alles en nog wat te kunnen doen; koken, onszelf warm houden, machines laten werken Die energie maken kan op heel veel
Nadere informatieWarmtepompen besparen op energie, niet op comfort
WARMTEPOMPTECHNIEK Warmtepompen besparen op energie, niet op comfort Voor verwarming en productie van sanitair warm water in nieuwbouw en renovatie Warmtepomptechniek in nieuwbouwprojecten Nieuw bouwen?
Nadere informatieVerbruik van duurzame energie,
Indicator 15 december 2009 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt u via deze link [1] bekijken. Het aandeel duurzaam in het
Nadere informatie1 BELANG VAN DE INDICATOR EN ELEMENTEN VOOR INTERPRETATIE
Methodologische fiche INDICATOR: GLOBALE ENERGIE-INTENSITEIT VAN HET BRUSSELS GEWEST THEMA: ENERGIE EN KLIMAATVERANDERINGEN 1 BELANG VAN DE INDICATOR EN ELEMENTEN VOOR INTERPRETATIE Vraag achter de indicator:
Nadere informatie