Wmo-gerelateerde projecten in de gemeente Eindhoven

Transcriptie

1 Wmo-gerelateerde projecten in de gemeente Eindhoven Wmo-raad september 2011

2 Wmo-gerelateerde projecten in de gemeente Eindhoven Wmo-raad september 2011

3 Colofon Uitgave gemeente Eindhoven september 2011 Wmo-raad: J.J.M. (Jos) Kusters voorzitter J. (Jan) Kuipers vice voorzitter M.H.J. (Marcel) Kaarsgaren lid F.P. (Cisca) Koning van den Berg van Saparoea lid W. (Wim) Thuis lid J. (Joke) Staarink secretaris 2 Rapport Wmo-gerelateerde projecten in de gemeente Eindhoven

4 Retouradres Postbus 90150, 5600 RB Eindhoven Aan de voorzitter en de leden van de raad van de gemeente Eindhoven Behandeld door mw. J. Staarink Telefoon (040) Uw brief van Uw kenmerk Ons kenmerk Wmo-raad 26 augustus 2011 Betreft: onderzoek naar Wmo-gerelateerde projecten in de gemeente Eindhoven Geachte leden van de raad, Met genoegen presenteert de Wmo-raad het rapport Wmo-gerelateerde projecten in de gemeente Eindhoven. In de opdracht van de Wmo-raad heeft het IVA, beleidsonderzoek en advies, uit Tilburg onderzoek gedaan naar de effectiviteit en samenhang van Wmo-projecten in Eindhoven over de periode Het resultaat van de brede inventarisatie bestaat uit 369 projecten en activiteiten die gerelateerd zijn aan de uitvoering van de Wmo in Eindhoven. Hiervan zijn er 43 projecten meer in detail onderzocht. Deze projecten zijn geselecteerd omdat zij aansluiten bij de doelstellingen van het nieuwe sociale beleid. De Wmo-raad gaf opdracht tot dit inventariserend onderzoek omdat er onvoldoende informatie beschikbaar bleek over aard, omvang en resultaten van Wmo-gerelateerde projecten: centrale registratie ontbreekt. De Wmo-raad wil weten of de projecten van de laatste jaren hebben bijgedragen aan vernieuwing van beleid en een goede basis zijn voor toekomstig Wmo-beleid en Nieuw Sociaal Beleid. In het IVA-rapport vindt u samenvattingen van het onderzoek op bladzijde 15 en 49. Rapport Wmo-gerelateerde projecten in de gemeente Eindhoven 3

5 Algemeen: Het onderzoek laat zien dat er vanaf de invoering van de Wmo in 2007 zeer veel projecten in Eindhoven zijn uitgevoerd om een nieuwe uitvoeringspraktijk te ontwikkelen. Het aantal van 369 projecten overtrof alle verwachtingen en roept het beeld op van versnippering van middelen. Het was voor het IVA erg moeilijk om een volledige inventarisatie te maken van budgetten en resultaten. Het maakt duidelijk dat het ontwikkelen van Wmo-beleid complex en veel omvattend is, waarbij de inzet van veel partijen is vereist. Een samenhangende projectenstructuur die voor alle partijen herkenbaar is ontbreekt echter. De projecteninventarisatie laat zien dat er de afgelopen tijd met maatschappelijke partners veel ervaring werd opgedaan en dat in samenwerking vernieuwende praktijken werden ontwikkeld. De Wmo-raad constateert dat er sinds de start van de Wmo in 2007 veel projecten zijn uitgevoerd, gericht op de ontwikkeling van een nieuwe Wmo-praktijk welke aansluit bij het vastgestelde nieuwe Sociale beleid. Echter, van de onderzochte 369 projecten heeft nog slechts iets meer dan de helft een doelstelling conform het nieuwe sociaal beleid. De daadwerkelijke effecten van het werk worden onvoldoende beschreven. Gegeven de schaarse middelen en de noodzaak tot het maken van een kanteling in de komende jaren, is een scherpere keuze in en definiëring van de te realiseren projecten noodzakelijk mede om versnippering te voorkomen. De belangrijkste conclusie uit het onderzoek is volgens de Wmo-raad dat er zonder aanvullende maatregelen onvoldoende garanties zijn voor een succesvolle uitvoering van het vastgestelde beleid. De Wmo-raad heeft in dit verband de volgende conclusies en aanbevelingen. 1. Gemeentelijke sturing en coördinatie WMO projecten De regierol van de gemeente moet met meer duidelijkheid en met meer overtuiging worden ingevuld bij het vorm en inhoud geven van vernieuwend Wmo-beleid. Het ontbreekt de gemeente aan overzicht van de projecten en de hiermee samenhangende budgetten. Een éénduidige sturing op de Wmo projecten is niet aanwezig. De gemeente voert onvoldoende regie. Het onderzoek 4 Rapport Wmo-gerelateerde projecten in de gemeente Eindhoven

6 maakt duidelijk dat de Wmo-projecten zonder voldoende coördinatie aangestuurd worden door diverse afdelingen van de gemeente waardoor een overzicht van de inzet van middelen en mensen niet beschikbaar is, ook niet per prestatieveld. Er is geen centrale registratie en monitoring van projecten. De uitvoering van Wmo-gerelateerde projecten vraagt om duidelijke kaders en afstemming tussen de beleidsafdelingen van de gemeente. In de projecten is er bovendien een verscheidenheid aan rollen van de gemeente, zoals regisseur, financier, opdrachtgever, coproducent, vastgesteld. Het gebrek aan overzicht en samenhang maakt duidelijk dat de definiëring van Wmo projecten in de 10 prestatievelden en de rol van de gemeente daarin, scherper en eenduidiger geformuleerd moet worden. 2. Gemeente en maatschappelijke partners De nieuwe Wmo vraagt om ruimte voor maatschappelijke partners om samen te ontwikkelen en te verduurzamen. Een vernieuwde Wmo-praktijk realiseren is een verantwoordelijkheid van gemeente en maatschappelijke partners samen. De Gemeente moet met een meerjarenbeleid duidelijkheid geven aan maatschappelijke partners op welke wijze zij samen verantwoordelijkheid dragen voor Wmo en Sociaal Beleid. De wijze waarop deze gezamenlijke verantwoordelijkheid wordt ingevuld vraagt om duidelijke afspraken over verwachte uitkomsten en de inpassing in de reguliere uitvoering. Maatschappelijke partners dienen gericht aangesproken te worden op hun professionele kennis. Ontwikkelde nieuwe inzichten moeten door hen verduurzaamd worden in de praktijk van alledag. Hiervoor moet aan de maatschappelijke partners passende beleidsruimte geboden worden in de uitvoeringspraktijk. Subsidievoorwaarden worden hierop afgestemd. Er kan binnen projecten een hogere efficiency bereikt worden indien er uitvoeringsruimte voor professionals gecreëerd wordt om doelen en uitgangspunten vast te stellen. Betrokkenen kunnen dan (grotendeels) zelf bepalen wat hun inzet wordt, in afstemming met collega-professionals, cliënt en informele zorg. De Gemeente moet met een meerjarenbeleid duidelijkheid geven aan maatschappelijke partners op welke wijze zij samen verantwoordelijkheid dragen voor Wmo en Sociaal Beleid. De implementatie van de Wmo en het daarbij behorende kantelingproces is complex en vraagt een lange adem van vele jaren. Zoals in de door de Rapport Wmo-gerelateerde projecten in de gemeente Eindhoven 5

7 raad vastgestelde beleidsnotitie sociaal beleid hebben burgers en maatschappelijke partijen samen met de gemeente een belangrijke rol. Het op waarde schatten en benutten van de professionele kennis van partners in het veld is hierbij onontbeerlijk. Dat vraagt van de gemeente een scherpe visie op de eigen rol én op die van burgers en maatschappelijke partijen. De gemeentelijke overheid moet met name haar regierol met kracht, overtuiging en in continuïteit (ook in personen) vervullen. Er moet maximaal ingezet worden om burgers en maatschappelijke partijen in hun kracht de doelstellingen van het nieuwe sociale beleid te laten uitvoeren. Bureaucratie moet verminderd worden door betere delegatie en bredere budgetafspraken. Uit het IVA onderzoek blijkt dat bij de projecten waar sprake is van vermindering van de bureaucratie en meer uitvoeringsruimte van de professionals is, dit niet ten koste gaat van efficiency en maatschappelijk rendement. De bureaucratie die samenhangt met de projecten zou afgestemd moeten zijn op de omvang van het in te zetten gemeentelijk budget en de looptijd van het project. Dat scheelt tijd en geld. Een ambtelijke organisatie met minder verkokering is een belangrijke voorwaarde. Samenwerking en afstemming tussen uitvoeringsorganisaties en hun professionals moet geïntensiveerd worden. Het werken met één centrale contactpersoon met brede bevoegdheden die verbindingen kan maken tussen de verschillende domeinen verdient verdere implementatie: frontlijnaanpak. 3. Vernieuwende projecten en nieuwe alledaagse praktijk Degelijke afspraken vooraf dienen er op gericht te zijn dat resultaten van projecten door organisaties geborgd worden in hun regulier aanbod. In een aantal projecten uit dit onderzoek wordt een vernieuwde uitvoeringspraktijk ontwikkeld die beter aansluit bij de doelstellingen van het nieuwe sociale beleid wat betreft de relatie tussen de formele en de informele zorg en de focus op de ontwikkeling van de eigen kracht. De uitdaging is echter om de projectmatig ontwikkelde uitvoeringspraktijk om te zetten naar de reguliere praktijk (verduurzaming). 6 Rapport Wmo-gerelateerde projecten in de gemeente Eindhoven

8 Organisaties dienen hiertoe te worden uitgedaagd. Door de noodzaak van bezuinigen staat dit verduurzamen van de nieuwe praktijk onder druk. Een andere uitdaging is om de Wmo en het Sociaal Beleid meer te gaan verbinden met vraagstukken van burgers op andere terreinen: hun gezondheid, de arbeidsmarkt, het inkomensbeleid en het woonbeleid van de stad. De nieuwe Wmo-aanpak moet steeds beter op de vraag van de kwetsbare burger aansluiten met het versterken van de eigen mogelijkheden en zelfredzaamheid. De wijkgerichte aanpak biedt nieuwe mogelijkheden onder meer voor informele zorg en het inhoud geven aan eigen verantwoordelijkheid voor burgers en hun directe leefomgeving. De daarbij behorende flexibiliteit in de budgetovereenkomsten voor meer ruimte voor wijkvragen is grotendeels afwezig. Randvoorwaarden om hierin succesvol te kunnen zijn, zijn goed omschreven projecten, vertrouwen in professionals én een goede methodische aanpak bij de organisatie van taak en positie van de vrijwilligers in de wijk. Kennisoverdracht en kennisdeling vanuit/naar andere wijken is belangrijk. In de komende periode moeten door de decentralisatie veel nieuwe taken binnen de Wmo worden uitgevoerd. De budgetten die daarbij worden verstrekt zullen beperkt zijn. Van de gemeente en maatschappelijke partners wordt veel verwacht. Wij vertrouwen er op u met deze voorstellen een kader te bieden om gemeentelijk Wmo-beleid optimaler in te richten. Met vriendelijke groet, Namens de Wmo-raad, J.J.M. Kusters Msm Voorzitter Rapport Wmo-gerelateerde projecten in de gemeente Eindhoven 7

9 8 Rapport Wmo-gerelateerde projecten in de gemeente Eindhoven

10 BIJLAGE Wmo-gerelateerde projecten in de gemeente Eindhoven Projectinventarisatie voor de Wmo-raad Eindhoven Tilburg, augustus 2011 Drs. Martien Van Tits Drs. Mary Van Den Wijngaart Karen Van De Weijer IVA beleidsonderzoek en advies

11 ii Effectiviteit en samenhang van Wmo-projecten in Eindhoven Uitgever: IVA Warandelaan 2 Postbus LE Tilburg Telefoonnummer: Telefax: IVA is gelieerd aan de UvT 2011 IVA Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of worden openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm, of op welke andere wijze dan ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van het IVA. Het gebruik van cijfers en/of tekst als toelichting of ondersteuning bij artikelen, boeken en scripties is toegestaan, mits de bron duidelijk wordt vermeld.

12 IVA beleidsonderzoek en advies iii Inhoudsopgave 1 Inleiding... 1 Deel I Brede inventarisatie Wmo-gerelateerde projecten Plan van aanpak brede inventarisatie Afbakening Afbakening bij aanvang Aanpassing afbakening Aanpak Resultaten brede inventarisatie Financiële gegevens Beschouwing brede inventarisatie Samenvatting brede inventarisatie Discussie brede inventarisatie Deel II Verdiepende inventarisatie selectie Wmo-gerelateerde projecten Aanpak verdiepende inventarisatie Selectie projecten Verloop verdiepende inventarisatie Algemene en inhoudelijke informatie selectie Uitvoerende organisaties en betrokken partijen Rol van de gemeente, budget en looptijd Prestatieveld Doelgroep Doelstelling... 29

13 iv Effectiviteit en samenhang van Wmo-projecten in Eindhoven 7 Nieuw sociaal beleid en kanteling Wmo Vraag centraal Kwetsbare en zelfredzame burgers Zelforganiserend vermogen Verbinding formele en informele zorg Dubbelingen in beleid en uitvoering Verduurzaming aanpak en werkwijze Verschuiving welzijnsactiviteiten Eén centrale persoon per probleemgezin Flexibiliteit budgetovereenkomsten Vermindering bureaucratie Vraaggericht in plaats van claimgericht Resultaatgericht in plaats van productgericht Eerst eigen kracht Good practices Projectscore op de doelstellingen van het nieuwe sociaal beleid Good practices per Wmo-prestatieveld Good practices nieuw sociaal beleid Samenvatting verdiepende inventarisatie Bijlage 1: Opdrachtbrief Bijlage 2: De tien prestatievelden van de Wmo Bijlage 3: Aanbevelingsbrief van de Wmo-raad Bijlage 4: Verzoek om deelname onderzoek Bijlage 5: Vragenlijst inventarisatie Bijlage 6: Overzicht doelstellingen en activiteiten geselecteerde projecten... 65

14 IVA beleidsonderzoek en advies 1 1 Inleiding Vanaf 2007 is de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) in werking in Nederland. Deze wet dient er voor te zorgen dat alle burgers kunnen participeren in de samenleving. Het gaat bijvoorbeeld om preventief jeugdbeleid, om mensen met beperkingen door ouderdom of handicap, een chronisch psychisch probleem, maar ook om vrijwilligers en mantelzorgers. De Nederlandse gemeenten zijn verantwoordelijk voor de uitvoering van de Wmo. De werking van de Wmo is door het rijk neergelegd in negen prestatievelden. De gemeente Eindhoven heeft hier een tiende prestatieveld aan toegevoegd: de harde infrastructuur wonen en woonomgeving. Voor de gemeenten en ook voor de instellingen die betrokken zijn bij de uitvoering van de Wmo beslaat het invoeren van alle aspecten van de wet een meerjarig traject dat van alle betrokken organisaties een flinke aanpassing van beleid en werkwijze vergt. Ten behoeve van de ontwikkeling van de Wmo dienen gemeenten een Wmo-raad in het leven te roepen. De Wmo-raad heeft een belangrijke rol bij de uitvoering van de wet en kan de gemeente gevraagd en ongevraagd advies geven. In Eindhoven bestaat de Wmo-raad uit vijf leden en een commissiesecretaris: de heer J.J.M. Kusters (voorzitter), mevrouw F.P. Koning, de heer M.H.J. Kaarsgaren, de heer J. Kuipers, de heer W. Thuis en mevrouw J. Staarink (secretaris). Op dit moment zien gemeenten zich voor de taak gesteld om invulling te geven aan de Wmo Nieuwe Stijl. De Wmo Nieuwe Stijl beoogt een stevige kanteling in denken en handelen. Zo dienen belemmeringen voor burgers met een beperking te worden weggenomen en vindt er substitutie plaats van aanbodsturing naar vraagsturing. De betrokkenheid van cliënten en cliëntengroepen wordt vergroot door het scheppen van meer samenhang in het welzijnsaanbod. Eén van de doelstellingen van de Wmokanteling heeft betrekking op het verhogen van de eigen verantwoordelijkheid van de burgers in relatie tot de waargenomen schaarste van middelen. Gemeenten kunnen in 2011 de Wmo anders gaan invullen. De mogelijkheid gaat dan bestaan dat zorgvragers geen zorg meer krijgen op basis van verstrekkingen en standaardindicaties. Gemeenten kunnen in plaats daarvan kijken naar wat burgers en hun netwerken zelf nog kunnen doen en betalen. Gemeenten gaan om dit te regelen bij de mensen thuis om de keukentafel inventariseren wat er precies aan huishoudelijke hulp of andere Wmo-zorg nodig is en wie dat levert. De gedachte hierbij is dat eerst gebruik gemaakt wordt van de eigen kracht (zelfzorg en zelfhulp), dan pas van informele zorg of de omgeving (mantelzorg en vrijwilligers) en daarna pas voorliggende voorzieningen en formele zorg. Het kantelingproces wordt nog versterkt door de voorgenomen plannen van het huidige minderheidskabinet om de functies dagbesteding en begeleiding vanuit de AWBZ over te hevelen naar de Wmo.

15 2 Effectiviteit en samenhang van Wmo-projecten in Eindhoven Voor de Wmo-raad Eindhoven betekent de invoering van de Wmo Nieuwe Stijl dat zij meer inzicht wenst te krijgen in het proces van de kanteling van de Wmo en in de beleidsontwikkelingen op de verschillende velden, waardoor de raad beter kan adviseren over aanscherping van het Wmo-beleid. Daarvoor heeft de Wmo-raad behoefte aan een inventarisatie van de projecten die op dit moment worden en zijn uitgevoerd in het kader van de Wmo in de gemeente Eindhoven. Het is de bedoeling inzicht te verwerven in de rol van de gemeente, de samenwerkingspartners, de financieringsbronnen, de budgetten en de prestatievelden waarbinnen de Wmo-projecten zijn uitgevoerd. Op inhoudelijk vlak is behoefte aan informatie over doelstelling, doelgroep, de belangrijkste activiteiten en de mate waarin de Wmo-projecten innovatief zijn. Dat laatste wordt gemeten aan de hand van de tien doelstellingen van nieuw sociaal beleid die de gemeente Eindhoven onlangs heeft vastgesteld en van de doelstellingen van de kanteling van de Wmo in De Wmo-raad Eindhoven heeft IVA Beleidsonderzoek en advies gevraagd de inventarisatie te verzorgen 1. Wij zijn graag ingegaan op dit verzoek en doen in onderhavige rapportage verslag van de bevindingen van de inventarisatie. De inventarisatie bestaat uit twee delen c.q. stappen. Allereerst is een algemene brede inventarisatie gemaakt van Wmo-gerelateerde projecten in de gemeente Eindhoven. Dit heeft 369 projecten opgeleverd. Hiervan wordt verslag gedaan in deel I van de rapportage. Daarna is er een verdiepende inventarisatie gemaakt van een 40-tal geselecteerde projecten. Deel II beschrijft de uitkomsten van deze meer inhoudelijke inventarisatie. 1 De opdrachtbrief voor het project is opgenomen in bijlage 1.

16 IVA beleidsonderzoek en advies 3 Deel I Brede inventarisatie Wmo-gerelateerde projecten

17 4 Effectiviteit en samenhang van Wmo-projecten in Eindhoven

18 IVA beleidsonderzoek en advies 5 2 Plan van aanpak brede inventarisatie 2.1 Afbakening Afbakening bij aanvang De afbakening van de projecten is een belangrijk onderdeel van de brede inventarisatie van de projecten. In de aanloop tot het project, in casu in de offertefase, is als basisprincipe genomen dat projecten die worden geïnventariseerd betrekking hebben op de doelstellingen die binnen de verschillende prestatievelden van de Wmo worden nagestreefd. De werking van de Wmo is door het rijk neergelegd in negen prestatievelden. In Eindhoven heeft de gemeente er een tiende prestatieveld aan toegevoegd, namelijk de harde infrastructuur wonen en woonomgeving, omdat men bezorgd is dat dit onderwerp te versnipperd aan de orde komt in de andere negen beleidsvelden. Tabel 2.1 geeft een overzicht van de tien prestatievelden van de Wmo; in bijlage 2 is een uitgebreidere inhoudelijke beschrijving van alle prestatievelden te vinden. Tabel 2.1 Prestatievelden van de Wmo Nr. Prestatieveld 1 Bevorderen van sociale samenhang en leefbaarheid 2 Preventief jeugd- en opvoedingsbeleid 3 Informatie, advies en cliëntondersteuning 4 Ondersteunen van mantelzorgers en vrijwilligers 5 Bevorderen van deelname aan het maatschappelijk verkeer en het zelfstandig functioneren van mensen met een beperking 6 Verlenen van individuele voorzieningen aan mensen met een beperking, zodat zij zelfstandig kunnen blijven functioneren of kunnen meedoen aan het maatschappelijke verkeer 7 Bieden van maatschappelijk opvang, waaronder vrouwenopvang 8 Openbare geestelijke gezondheidszorg 9 Bevorderen van verslavingszorg 10 Fysieke omgeving, als voorwaarde voor participatie en woonservice

19 6 Effectiviteit en samenhang van Wmo-projecten in Eindhoven De volgende afbakeningcriteria zijn bij de aanvang van het onderzoek geformuleerd: Het project levert een bijdrage aan de doelstellingen van de prestatievelden van de Wmo. Het gaat om projecten die vanaf (het moment waarop de Wet maatschappelijke ondersteuning in werking is getreden) zijn gestart. Het gaat om afgeronde projecten ( een project heeft een begin en een eind ), waarvan een rapportage beschikbaar is of van lopende projecten waarvan al een tussentijdse rapportage beschikbaar is. Omdat de gemeente de Wmo uitvoert is de gemeente in de regel ook zelf financieel betrokken bij Wmo-gerelateerde projecten. In principe gaat het dus om projecten waar Wmo-geld een (gedeeltelijke) financieringsbron is Aanpassing afbakening In de onderzoeksfase is de afbakening op verzoek van de Wmo-raad - vervolgens bijgesteld omdat de criteria niet altijd eenduidig interpreteerbaar zijn en omdat sommige belangrijke projecten buiten beeld zouden blijven. Activiteiten bijvoorbeeld die structureel van aard zijn en elk jaar opnieuw ter goedkeuring worden aangevraagd (met een begin en een eind) kunnen gezien worden als elkaar jaarlijks opvolgende projecten. Projecten waar geen Wmo-geld aan te pas komt, maar wel vallen binnen de werking van de prestatievelden van de Wmo zijn ook belangrijk. Er zijn projecten die vallen binnen de Wmo, waar de gemeente geen subsidie verstrekt, maar waar wel sprake is van gemeentelijke inzet in de vorm van coördinatie of afstemming, ook deze worden belangrijk gevonden voor de inventarisatie. Voorts zijn er projecten of activiteiten waar geen plicht is om te rapporteren en tenslotte zijn er projecten waar de gemeente in het geheel niet bij betrokken is, maar die wel vallen binnen de werking van de Wmo. In overleg met de Wmo-raad is op basis van de opgedane ervaringen bij het verzamelen van gegevens gekozen voor de volgende criteria voor afbakening: Een activiteit of project levert een bijdrage aan de doelstellingen van de prestatievelden van de Wmo. Het gaat niet om de indicatie of aanbesteding van Wmo-producten. Er is sprake van directe of indirecte financiële betrokkenheid en/of bemoeienis vanuit de gemeente Eindhoven. Het hoeft dus geen geoormerkt Wmo-geld te zijn. Het gaat om projecten die vanaf zijn gestart. Reguliere voorzieningen en verstrekkingen zijn niet meegenomen. Indien er op geen enkele wijze bemoeienis is van de gemeente, gaat het ook om projecten die door instellingen worden uitgevoerd, binnen de domeinen van de Wmo. 2.2 Aanpak Omdat er niet sprake is van één financieringsbron of één coördinerende organisatie waarin alle Wmo-gerelateerde projecten zijn ondergebracht, zijn diverse kanalen c.q.

20 IVA beleidsonderzoek en advies 7 organisaties actief benaderd met de vraag of zij betrokken zijn bij projecten die voldoen aan de criteria, dan wel of zij instellingen of personen kennen die betrokken zijn bij dergelijke activiteiten of projecten (olievlekwerking). Op de eerste plaats is contact gezocht met vertegenwoordigers van de verschillende afdelingen van de gemeente Eindhoven, aangezien de gemeente verantwoordelijk is voor de uitvoering van de Wmo. Bovendien zijn die afdelingen dan in veel gevallen ook op de een of andere wijze betrokken bij projecten en activiteiten, financieel dan wel in natura door inzet van medewerkers. Er is contact gezocht met de volgende gemeentelijke afdelingen: Welzijn, Zorg, Onderwijs en Jeugd, die benaderd zijn via de afdeling Mens en Maatschappij, Inkoop, Stadsplein Zorg & Inkomen die belast is met de Wmo-voorzieningen (Wmo-loket), de Rekenkamer van de gemeente, het bureau informatie en onderzoek van de gemeente (BIO), de Raadscommissie Maatschappij en Cultuur die de portefeuille Wmo onder zich heeft en de Wmo-raad die de gemeenteraad adviseert over de uitvoering van de Wmo. Daarnaast is contact opgenomen met bekende organisaties op het gebied van welzijn, zorg en jeugd die veelvuldig te maken hebben met de doelgroep van de Wmo zoals mantelzorgers, gehandicapten, ouderen en andere kwetsbare groeperingen in de samenleving. Om te achterhalen welke organisaties er zijn en welke relevant zijn voor het onderzoek is gebruik gemaakt van de digitale sociale kaart van de gemeente Eindhoven, de stadsgids van Eindhoven en van het netwerk van het Wmo-loket en van de Wmo-raad. Na een eerste telefonisch overleg met organisaties is een aanbevelingsbrief van de Wmo-raad Eindhoven gestuurd (bijlage 3) en een verzoek om deelname plus een nadere uitleg over de aan te leveren informatie (bijlage 4). Na twee weken is een reminder gestuurd en daarna is er (veelal meerdere malen) telefonisch overleg gevoerd. Aan enkele vertegenwoordigers van organisaties is ook een bezoek gebracht om de bedoelingen nader toe te lichten en is met name ook over de afbakening gesproken.

21 8 Effectiviteit en samenhang van Wmo-projecten in Eindhoven

22 IVA beleidsonderzoek en advies 9 3 Resultaten brede inventarisatie Het resultaat van de brede inventarisatie bestaat uit 369 projecten en activiteiten die gerelateerd zijn aan de uitvoering van de Wmo in de gemeente Eindhoven. Van deze projecten is titel, informatieverstrekker, doelstelling, Wmo-prestatieveld, looptijd en doelgroep bekend. Voorts is van 298 projecten en activiteiten het budget bekend; bij 45 projecten is de omvang van het budget niet openbaar en bij de overige 26 projecten is het budget niet bekend bij de respondent. Van de 369 projecten en activiteiten hebben er 261 een tussen- of eindrapportage. Tenslotte is er bij 288 projecten/activiteiten sprake van een evaluatie of verantwoording, veelal in de vorm van een (financiële) eindverantwoording. De gegevens in de brede inventarisatie zijn aangeleverd door 26 organisaties en/of afdelingen van de gemeente Eindhoven. Uit tabel 3.1 valt af te leiden dat de Lumens Groep, met 149 projecten en activiteiten, de grootste leverancier is, gevolgd door de afdeling Mens & Maatschappij van de gemeente Eindhoven met 63 projecten en activiteiten, GGzE (40) en de afdeling inkoop van de gemeente Eindhoven (27). Tabel 3.1 Algemene inventarisatie Organisatie of afdeling gemeente Projecten en activiteiten Afdeling inkoop van de gemeente Eindhoven 27 Afdeling Mens & Maatschappij van gemeente Eindhoven 63 Amarant Steunpunt Eindhoven 2 Archipel (verpleeg- en verzorgingshuis) 1 Bureau beleidsinformatie en onderzoek (BIO) 1 Bureau sociaal raadsliedenwerk 1 Domein Wonen 2 Ergon (sociale werkvoorziening en re-integratie) 1 GGD 2 GGzE 40 Humanitas 11 Leger des Heils 4 Lumens Groep 149 Lunet Zorg 1 MEE Eindhoven 14 Mi Bosie 7

23 10 Effectiviteit en samenhang van Wmo-projecten in Eindhoven Organisatie of afdeling gemeente Projecten en activiteiten NEOS 11 PGE (platform Gehandicaptenbeleid) 5 Sector Werk Gemeente Eindhoven Krachtwijk De Bennekel 1 Sector Werk Gemeente Eindhoven Krachtwijk Doornakkers 1 Sector Werk Gemeente Eindhoven Krachtwijk Woensel West 1 Steunpunt Mantelzorg Verlicht 4 Vitalis Woonzorg 3 Vrijwillige hulpdienst Eindhoven 9 Zelfhulp Netwerk 3 ZuidZorg 5 Totaal 369 Bron: IVA 2011 De verdeling van de 369 projecten en activiteiten over de tien prestatievelden is weergegeven in de tweede kolom van tabel 3.2. Er zijn 70 projecten en activiteiten die vallen onder meerdere prestatievelden. Veruit de meeste projecten en activiteiten hebben betrekking op het preventieve jeugd- en opvoedingsbeleid (prestatieveld 2). Ook wordt veel aandacht besteed aan het bevorderen van de sociale samenhang en leefbaarheid (prestatieveld 1), alsmede aan het bieden van ondersteuning aan mantelzorgers en vrijwilligers (prestatieveld 4) en het bieden van informatie, advies en ondersteuning aan cliënten (prestatieveld 3). De verdeling van de 70 projecten en activiteiten die vallen onder meerdere prestatievelden heeft in totaal betrekking op 158 velden (zie derde kolom van tabel 3.2). De laatste kolom van de tabel geeft de gesommeerde aantallen weer per prestatieveld.

24 IVA beleidsonderzoek en advies 11 Tabel 3.2 Verdeling projecten en activiteiten over de Wmo-prestatievelden Prestatievelden één veld meerdere velden 1 Bevorderen van sociale samenhang en leefbaarheid totaal 2 Preventief jeugd- en opvoedingsbeleid Informatie, advies en cliëntondersteuning Ondersteunen van mantelzorgers en vrijwilligers Bevorderen van de deelname aan het maatschappelijk verkeer en het zelfstandig functioneren van mensen met een beperking Verlenen van individuele voorzieningen aan mensen met een beperking, zodat zij zelfstandig kunnen blijven functioneren of meedoen aan het maatschappelijke verkeer 7 Bieden van maatschappelijk opvang, waaronder vrouwenopvang Openbare geestelijke gezondheidszorg Bevorderen van verslavingszorg Fysieke omgeving, als voorwaarde voor participatie en woonservice Meerdere prestatievelden Totaal Bron: IVA 2011 Een samenvatting per prestatieveld: Prestatieveld 1 - Bevorderen van sociale samenhang en leefbaarheid. Dit prestatieveld bevat voor het merendeel projecten van Lumens over leefbare buurten en wijkbasiszorg. Daarnaast een zeer gemêleerd aanbod door diverse organisaties op het gebied van Sportmaatjesproject voor allochtonen vrouwen, huiskamerprojecten, samen actief, soosmiddagen, kookcursussen, klederdrachtgroep, schilderclub, van mens tot mens, vrienden maken, zorgconsulentschap, dienstencheques, vakantie-, vrije tijd- en sportmarktactiviteiten. Prestatieveld 2 - Preventief jeugd- en opvoedingsbeleid. In dit prestatieveld zitten voor het merendeel projecten van de Lumens Groep op het gebied van Talentontwikkeling en Jeugd en gezin. Daarnaast een zeer uiteenlopend aanbod qua aanbieders en qua projecten en activiteiten, zoals leerlingenvervoer, collectieve preventie jeugd & alcohol, coördinatie opgroei- en opvoedaanbod, opvoedingsondersteuning, vroegtijdige signalering, baby extra, Kinderopvang op sociaal medische indicatie, logeerouders, jongerenloket, collectieve preventie gericht op risi-

25 12 Effectiviteit en samenhang van Wmo-projecten in Eindhoven co en aandachtsgroepen en Outreachende OGGZ (GGzE), samen starten, stevig ouderschap, multiculturele vakantieweken, gezond bewegen (CIB methode), gevaarlijke liefde, jongeren in rouw, jeugdzorgverlaters en zwerfjongeren en maatjesprojecten. Prestatieveld 3 - Informatie, advies en cliëntondersteuning. Het informeren, adviseren en ondersteunen van cliënten kent veel collectieve preventieprojecten, zelfstandig wonen activiteiten en outreachende dienstverlening aan volwassenen van de GGzE. Ver ook hier een breed aanbod door diverse partijen; enkele voorbeelden: sociaal raadsliedenwerk, preventie informatie teams (PIT), inkomensondersteunende maatregelen, zilveren kracht, maatschappelijke makelaar, advies seniorenbeleid, consultatiebureau 55+, voorlichting en participatie krachtwijken, informatie advies centrum Mi Bosie en diverse voorlichtingsbijeenkomsten. Prestatieveld 4 - Ondersteunen van mantelzorgers en vrijwilligers. Informele zorgverleners worden vooral ondersteund door Lumens-projecten op het gebied van sociale activering. Verder ook hier een divers aanbod door verschillende aanbieders. Een kleine bloemlezing: financiering van activiteiten/steunpunten voor mantelzorg, vrijwilligers en niet te vergeten zelfzorg op gebied van erkenningen professionalisering, hulpdiensten, netwerken, deskundigheidsbevordering, actief burgerschap en informele zorg. Prestatieveld 5 en 6 - Bevorderen van deelname aan het maatschappelijk verkeer en het zelfstandig functioneren van mensen met een beperking en het verlenen van individuele voorzieningen aan mensen met een beperking, zodat zij zelfstandig kunnen blijven functioneren of kunnen meedoen aan het maatschappelijke verkeer. Deze twee velden zijn samengenomen omdat veel projecten binnen beide prestatievelden vallen. De meeste projecten hebben uiteraard betrekking op re-integratie. Verder worden onder andere genoemd: sport en recreatie, beeldvormingcampagnes, ondersteuning platform gehandicaptenbeleid, ouder- en kind projecten, bijzondere bijstand, gehandicaptenparkeerkaart, hulp bij het huishouden, administratieve ondersteuning, huiskamerplus projecten, buddyzorg en klussendiensten. Prestatieveld 7 - Bieden van maatschappelijk opvang, waaronder vrouwenopvang. Neos, Novadic-Kentron zijn hier de belangrijkste aanbieders van projecten en activiteiten, zoals bijvoorbeeld: middagopenstelling nachtopvang, crisisopvang, woningen Blijf, maatjesproject voor slachtoffers van mensenhandel, zwerfjongeren, time-out verslaafde prostituees, slachtoffers huiselijk geweld en plegers huiselijk geweld. Prestatieveld 8 - Openbare geestelijke gezondheidszorg. Bijna alle activiteiten zijn GGzE-projecten collectieve preventie gericht op risico en aandachtsgroepen en outreachende OGGZ dienstverlening ouderen en veiligheid.