Ketenanalyse projectlogistiek

Transcriptie

1 Blad 1 van 22 Ketenanalyse projectlogistiek REVISIE DATUM OMSCHRIJVING OPGESTELD GECONTROLEERD GOEDGEKEURD Analyse C.Wortmann M.van der Welle L.J.Klein Blad Alle Revisie 0 Revisie bijlagen: zie blad 2

2 Blad 2 van 22 INHOUD 1.0 Inleiding Vaststellen onderwerpen ketenanalyses Leeswijzer Doelstelling van het opstellen van de ketenanalyse Vaststellen van de Scope van de ketenanalyse vaststellen systeemgrenzen Beschrijving ketenstappen Uitsluitingen Datacollectie Kwantificeren van emissies Levering materialen Aan- en afvoer materieel Vervoer personeel Afvoer afval Overzicht projectlogistiek Onzekerheden Reductiemogelijkheden Reductiemogelijkheden Reductiedoelstellingen Bronvermelding... 22

3 Blad 3 van INLEIDING Op 10 november 2011 heeft Visser & Smit Hanab het CO 2 -bewust certificaat op niveau 3 behaald. Niveau 3 van de CO 2 -prestatieladder is met name gericht op de integratie van CO 2 -management en bewustzijn binnen de interne bedrijfsvoering. Visser & Smit Hanab heeft nu de ambitie om actief mee te werken aan het reduceren van de CO 2 -uitstoot binnen haar eigen waardeketen en sector. Met het behalen van niveau 5 wil Visser & Smit Hanab vormgeven aan deze ambitie. Een belangrijk onderdeel van de eisen van niveau 4 van de CO 2 -Prestatieladder, op weg naar certificering op niveau 5, is het verkrijgen van inzicht in de Scope 3 emissies van de organisatie. In het document Memo Meest materiële emissies zijn de meest materiële Scope 3 emissiecategorieën reeds in kaart gebracht, volgens de stappen zoals beschreven in de Corporate Value Chain (Scope 3) standaard van het GHG-protocol, en zijn twee onderwerpen geselecteerd om een ketenanalyse op uit te voeren. 1.1 Vaststellen onderwerpen ketenanalyses Uit de inventarisatie van Scope 3 categorieën komen de volgende categorieën naar voren als meest materieel: 1. Gebruik verkochte producten 2. Ingekochte kapitaalgoederen 3. Uitbestede verwerking geproduceerd afval 4. Uitbesteed transport- en distributieactiviteiten 5. Extractie en productie ingekochte materialen, brandstoffen en diensten 6. Behandeling einde levensduur verkochte producten De bovenste categorieën zijn categorieën waarin de (directe of indirecte) CO 2 -uitstoot zeer groot is en waarin Visser & Smit Hanab een zekere mate van invloed heeft die zij kan aanwenden om (directe of indirecte) CO 2 -reductie te bewerkstelligen in de keten. De laatste twee categorieën hebben een plek in de rangorde vanwege de significante hoeveelheid CO 2 -uitstoot die binnen deze stappen wordt veroorzaakt. Voor deze categorieën geldt echter dat Visser & Smit Hanab geen invloed heeft op deze uitstoot, omdat zij geen controle heeft over materiaalgebruik. Bij het zoeken naar kansen om CO 2 te reduceren in de keten zullen reductieopties in de bovenste vier categorieën daarom het meest voor de hand liggen. Op basis van bovenstaande rangorde is gekozen voor het uitvoeren van twee ketenanalyses: Ketenanalyse 1: De Nieuwe Warmteweg Ketenanalyse 2: Projectlogistiek Ketenanalyse 1 richt zich op het inventariseren in de keten, met name in de gebruiksfase (categorie 1 van de rangorde), van de projecten van Visser & Smit Hanab waarbinnen hergebruik van restwarmte mogelijk wordt gemaakt. Ketenanalyse 2 richt zich op inzicht in en optimalisatie van logistiek binnen de projecten van Visser & Smit Hanab, om zo CO 2 - uitstoot als gevolg van extern transport terug te dringen (categorie 4, transport als gevolg van ingehuurde diensten in categorie 5, alsook woon-werkverkeer en zakelijk verkeer). Dit document beschrijft de ketenanalyse projectlogistiek. Voor de tweede ketenanalyse zie het document Ketenanalyse De Nieuwe Warmteweg.

4 Blad 4 van Leeswijzer Dit document maakt samen met de Ketenanalyse De Nieuwe Warmteweg en de Memo Meest Materiële Emissies deel uit van de implementatie van de CO 2 -Prestatieladder. Tabel 1: Leeswijzer Hoofdstuk Inhoud 2 Doelstellingen Beschrijving van het doel van de ketenanalyse 3 Scope Onderwerp van de ketenanalyse 4 Systeemgrenzen Reikwijdte van de ketenanalyse 5 Datacollectie 6 Kwantificeren van CO 2-emissies en resultaten 7 Onzekerheden 8 Reductiemogelijkheden 9 Bronvermelding Gebruikte bronnen Methode van dataverzameling en bronnen van informatie Berekening en analyse van de CO 2-uitstoot in de keten Onzekerheden en verbetermogelijkheden voor de analyse Kansen om CO 2 te reduceren die voortkomen uit de ketenanalyse en reductiedoelstellingen die vastgesteld zijn

5 Blad 5 van DOELSTELLING VAN HET OPSTELLEN VAN DE KETENANALYSE De belangrijkste doelstelling voor het uitvoeren van deze ketenanalyse is het identificeren van CO 2 -reductiekansen, het definiëren van reductiedoelstellingen en het monitoren van de voortgang. Op basis van het inzicht in de Scope 3 emissies en de twee ketenanalyses wordt een reductiedoelstelling geformuleerd. Binnen het energiemanagementsysteem dat is ingevoerd wordt actief gestuurd op het reduceren van de Scope 3 emissies. Het verstrekken van informatie aan partners binnen de eigen keten en sectorgenoten die onderdeel zijn van een vergelijkbare keten van activiteiten is hier nadrukkelijk onderdeel van. Visser & Smit Hanab zal op basis van deze ketenanalyse stappen ondernemen om partners binnen de eigen keten te betrekken bij het behalen van de reductiedoelstellingen.

6 Blad 6 van VASTSTELLEN VAN DE SCOPE VAN DE KETENANALYSE Uit de Scope 3 inventarisatie blijkt dat toegepaste materialen qua omvang een belangrijke categorie vertegenwoordigen. Dit is met name het geval bij de winning en productie van toegepaste leidingen, waar veel CO 2 -uitstoot wordt veroorzaakt. In projecten heeft Visser & Smit Hanab weinig invloed op beslissingen die helemaal voor of achteraan in de keten worden genomen. Kenmerkend voor de projecten van Visser & Smit Hanab is dat materialen ingekocht worden door de opdrachtgever of volgens door de opdrachtgever opgegeven specificaties moeten worden ingekocht door Visser & Smit Hanab. Dit betekent dat er nauwelijks tot geen invloed van Visser & Smit Hanab is op welke materialen op welke manier worden toegepast. De projecten hebben echter nog andere CO 2 -veroorzakende aspecten waar Visser & Smit Hanab wel invloed op uit kan oefenen. Er wordt veel getransporteerd voor het realiseren van het project. Doordat leidingen vaak zeer zwaar zijn, en doordat de benodigde boringen uitgevoerd worden met materiaal zoals grote boren en kranen, komt er veel zwaar transport bij kijken. Ook bij leveringen van overige materialen, levering van het benodigde materieel, en het vervoer van personeel van onderaannemers van en naar de bouwplaats wordt CO 2 uitgestoten. Deze zaken zijn naar verwachting beter te beïnvloeden door Visser & Smit Hanab, door samen te werken met leveranciers om de transportprocessen slimmer in te richten. In deze ketenanalyse wordt geanalyseerd hoeveel CO 2 deze processen veroorzaken in de keten en welke mogelijkheden er zijn om significante CO 2 -reductie te bereiken. Het inzicht in het logistieke proces op de projectlocatie is daarbij een belangrijke eerste stap voor Visser & Smit Hanab, op weg naar het benoemen van reductiedoelstellingen en maatregelen. Om dit inzicht zo concreet mogelijk te maken, wordt een referentieproject als uitgangspunt genomen voor de analyse. Het geselecteerde project is de aanleg van de Leiding over Noord in Rotterdam. Dit is een lopend project, waardoor het inzicht dat door de analyse verkregen wordt nog volop ingezet kan worden in het project om reductie te realiseren. In dit project worden door Visser & Smit Hanab een tweetal grote leidingen aangelegd voor het transport van warmte van AVR tot het knooppunt Kethelplein. Hiervoor worden diverse boringen uitgevoerd. In dit project vinden de volgende transportbewegingen plaats: Onderdeel Transportbewegingen Ketenpartner Materiaal Materieel Eigen personeel Ingehuurd personeel Levering leiding door opdrachtgever Levering overige materialen Transport boor naar projectlocatie Transport kranen, pompen en overig materieel Woon-werkverkeer Woon-werkverkeer van onderaannemers Woon-werkverkeer van ingehuurd machinepersoneel Opdrachtgever/fabrikant Materieelleverancier Onderaannemers x Onderaannemer ZZP ers Afvaltransport Afvoer geproduceerd afval door verwerker Afvalverwerker

7 Blad 7 van 22 Afvoer zand naar gemeentedepot Transporteur Door deze vervoersbewegingen nader te analyseren worden reductiemogelijkheden geïdentificeerd die in dit project én in volgende projecten van Visser & Smit Hanab toegepast kunnen worden om CO 2 -reductie in de keten te realiseren.

8 Blad 8 van VASTSTELLEN SYSTEEMGRENZEN Om een analyse uit te voeren op de vervoersbewegingen die binnen het project Leiding over Noord plaatsvinden, en de bijbehorende CO 2 -uitstoot vast te stellen, moet eerst afgebakend worden welk deel van de keten wordt meegenomen binnen de analyse. 4.1 Beschrijving ketenstappen In onderstaande figuur zijn de vervoersbewegingen binnen het project schematisch weergegeven. Levering materialen De belangrijkste levering van materiaal is de levering van de leidingen. De leidingen bestaan deels uit staal-in-pur-pe en deels uit staal-in-staal en zijn afkomstig uit Duitsland en Oostenrijk. Naast de leiding worden ook nog andere materialen aangevoerd naar het project, zoals zand, houtsnippers, water en brandstof. Aan- en afvoer materieel Het belangrijkste materieelstuk in het project is de boor. In totaal worden door Visser & Smit Hanab 14 boringen uitgevoerd. Naast de boorstellingen die hiervoor nodig zijn wordt nog ander materieel ingezet, zoals pompen en kranen. Al dit materieel moet van en naar de projectlocatie worden getransporteerd. Vervoer personeel Naast het eigen personeel van Visser & Smit Hanab moet ook het personeel van onderaannemers en ingehuurd personeel van en naar de projectlocatie worden vervoerd. Ook ingehuurde specialisten moeten incidenteel naar de projectlocatie komen. Afvoer afval Tijdens het project komt afval vrij, dat door de afvalverwerker periodiek wordt afgevoerd

9 Blad 9 van 22 naar een nabijgelegen verwerkingslocatie in Vlaardingen. Vrijkomend zand wordt door de gemeente opgehaald. Dit zand wordt later toegepast voor de aanleg van een nieuwe weg. 4.2 Uitsluitingen Aangezien de analyse zich richt op vervoersbewegingen, worden alleen die ketenstappen meegenomen die betrekking hebben op vervoer rondom het project. De winning en productie van toegepaste materialen, eventueel onderhoud aan het leidingnetwerk en de afvalverwerking van afgevoerd afval en aan het einde van de levensduur wordt niet meegenomen binnen de analyse. Zoals eerder beschreven is de invloed van Visser & Smit Hanab op deze ketenstappen zeer klein in vergelijking met de invloed op transportbewegingen. Meer informatie over deze ketenstappen is te vinden in de ketenanalyse De Nieuwe Warmteweg.

10 Blad 10 van DATACOLLECTIE De gebruikte data voor de analyse is gebaseerd op het referentieproject Leiding over Noord. Daarbij zijn de volgende bronnen gehanteerd: informatie van de leverancier van de leidingen over herkomst en transport technische specificaties van de gebruikte leidingen brandstofadministratie van verbruikte liters brandstof op het project herkomst en vervoersmethode van individuele medewerkers afvaladministratie overzicht van ingezet materieel van Visser & Smit Hanab en van onderaannemers Voor het vaststellen van de CO 2 -uitstoot veroorzaakt door het transport is gebruik gemaakt van de conversiefactoren uit het Handboek CO 2 -Prestatieladder van 18 juli De dichtheid van het afval is vastgesteld op basis van de ketenanalyse Afvalverwerking van Visser & Smit Bouw.

11 Blad 11 van KWANTIFICEREN VAN EMISSIES 6.1 Levering materialen Er wordt door Visser & Smit Hanab in totaal een kleine 10 kilometer leiding aangelegd tussen de AVR en het knooppunt Kethelplein. In het project worden twee typen leidingen toegepast: staal-in-pur-pe leidingen en staal-in-staal leidingen. Het grootste deel van het traject bestaat uit de staal-in-pur-pe leiding: een stalen binnenbuis met PUR-isolatie en een PE buitenbuis. Bij de kruisingen van bijvoorbeeld waterwegen worden staal-in-staal leidingen gebruikt. Staal-in-PUR-PE leiding De staal-in-pur-pe leiding is afkomstig uit Duitsland en wordt in Oostenrijk van isolatie voorzien. Vervolgens wordt de leiding in Vlaardingen geleverd op de projectlocatie. Het transport van de leiding vindt per vrachtwagen plaats. Onderdeel Transport leidingen per as Gewicht in ton Transportafstand in km CO 2-uitstoot in ton CO Het gewicht van de leidingen wordt met name veroorzaakt door het staal. Doordat de leidingen van Duitsland eerst naar Oostenrijk getransporteerd moeten worden, en vervolgens nog naar de projectlocatie vervoerd moeten worden, is de transportafstand zeer lang. Figuur 1: Transport leidingen van productielocatie (A) naar isolatielocatie (B) naar assemblagelocatie (C) naar projectlocatie (D) Samen met het hoge gewicht van de leidingen veroorzaakt deze lange transportafstand een significante hoeveelheid CO 2 -uitstoot. Staal-in-staal leiding De staal-in-staal leidingen worden in delen in Duitsland geleverd en daar door de

12 Blad 12 van 22 leverancier gemonteerd. De gemonteerde leiding wordt geleverd op de projectlocatie. Onderdeel Transport leidingen per as Gewicht in ton Transportafstand in km CO 2-uitstoot in ton CO Hoewel de transportafstand korter is dan in geval van de staal-in-pur-pe leiding, is de afstand nog steeds aanzienlijk, en wordt ook hier een significante hoeveelheid CO 2 uitgestoten. Overige materialen In het project worden naast de leidingen nog andere materialen getransporteerd, zoals zand, water, houtsnippers. Het water wordt vervoerd in tankwagens en wordt gebruikt bij het testen van de leidingen. Na het voltooien van de test wordt het water weer afgevoerd. Per test wordt circa 1000 m 3 water per leiding gebruikt. Op korte termijn staat één zo n test gepland. De omvang en het aantal van eventuele toekomstige tests is nog zeer onzeker. Onderdeel Gewicht in ton Transportafstand in km CO 2-uitstoot in ton CO 2 Water (1 test) Zand Houtsnippers Totaal 26 De werkzaamheden met betrekking tot het zand en de houtsnippers zijn nog niet volledig afgerond. Om deze reden was er nog geen informatie beschikbaar over de hoeveelheden getransporteerd materiaal in het totale project. Bovenstaande gegevens zijn vastgesteld op basis van het project tot nu toe. 6.2 Aan- en afvoer materieel Tijdens het aanleggen van de leidingen wordt veel materieel gebruikt. Het belangrijkste materieelstuk is de boor. Visser & Smit Hanab voert in het project de volgende boringen en ontgravingen uit: 3 horizontaal gestuurde boringen (HDD) 8 boringen met een gesloten front techniek (GFT) 2 boringen met een open front techniek (OFT) 1 open ontgraving Om deze boringen uit te voeren worden verschillende boorstellingen gebruikt. Per boorstelling wordt de boor samen met de benodigde aggregaten, kranen en ander materieel van Dordrecht naar de projectlocatie vervoerd. In totaal worden 3 GFT/OFT boorstellingen en 1 HDD-boorstelling gebruikt. De 3 GFT/OFT boorstellingen worden bij verschillende boringen in het project toegepast en tussentijds verplaatst van de ene naar de andere projectlocatie. In totaal wordt de boorstelling 7 keer intern verplaatst. Onderdeel Gewicht in ton Transportafstand retour in km CO 2-uitstoot in ton CO 2

13 Blad 13 van 22 Aan- en afvoer van boorstellingen 1 HDD boorstelling GFT/OFT boorstellingen 3, ,8 Intern transport 1 GFT/OFT boorstelling ,2 Totaal 9,2 Naast de boorstellingen wordt door de materieelleverancier nog meer materieel geleverd, zoals keten, kranen, rijplaten, aggregaten en compressoren. Ook onderaannemers hebben materieel in gebruik op het project, waaronder shovels, tractoren en kranen. Onderdeel Materieel materieelleverancier Gewicht in ton Transportafstand retour in km CO 2-uitstoot in ton CO ,6 Pompen ,4 Materieel onderaannemers 311 gemiddeld 100 2,6 Totaal 3,6 De uitstoot als gevolg van het transport van de boren is 2,5 keer groter dan het transport van al het overige materieel. Dit komt door het relatief zware gewicht van de boorstellingen (boren en toebehoren). 6.3 Vervoer personeel Op de projectlocatie zijn ruim 30 medewerkers van Visser & Smit Hanab werkzaam. Daarnaast worden medewerkers van onderaannemers ingezet. De meeste medewerkers reizen met een lease- of bedrijfsauto dagelijks van en naar de projectlocatie. Sommige onderaannemers zijn gedurende het gehele project aanwezig (44 weken). Andere onderaannemers zijn bij een specifiek onderdeel van het project betrokken en zijn maar gedurende korte tijd aanwezig. Per onderaannemer is vastgesteld hoeveel personen er van en naar de projectlocatie reizen en welke afstand zij afleggen. Hiervoor is de locatie van de diverse onderaannemers aangehouden. Voor de meeste onderaannemers geldt dat zij dagelijks individueel heen en weer reizen. Aantal personen Aantal weken Reisafstand enkele reis in km CO 2-uitstoot in ton CO 2 Machinisten ,7 Lassers ,6 Bediening pompen ,2 Grondwerk, bestrating, kappen en landmeten Gemiddeld ca. 20 personen 44 Gemiddeld 50 92,4 Verkeersregelaars ,0 Coatingswerkzaamheden ,0

14 Blad 14 van 22 (Frans bedrijf)* Totaal project 200,8 * Er is aangenomen dat deze mensen samen reizen en vanwege de verre reisafstand door de week overnachten nabij de projectlocatie Bij het eigen personeel past Visser & Smit Hanab al een reductiemaatregel toe: enkele medewerkers die ver van het project af wonen, overnachten doordeweeks vlakbij het project. Om inzicht te krijgen in de grootte van de besparing die een dergelijke maatregel oplevert, is ook voor de eigen medewerkers de uitstoot als gevolg van woon-werkverkeer gekwantificeerd. Omdat deze uitstoot veroorzaakt wordt door lease- en bedrijfsauto s van Visser & Smit Hanab, valt deze uitstoot binnen Scope 1/2 van de organisatie. De besparing is echter op analoge wijze te realiseren in Scope 3 door een vergelijkbare maatregel toe te passen bij onderaannemers. Onderdeel Aantal personen Gemiddelde enkele reisafstand in km Totale reisafstand in km CO 2-uitstoot in ton CO 2 Dagelijks per auto ,3 Overnachten ,2 Totaal 131,5 Besparing door overnachting ,0 6.4 Afvoer afval Dit voorbeeld laat zien dat als er 10% van het personeel blijft overnachten, er al een reductie van 51 ton CO 2 kan worden gerealiseerd. Dit is een besparing van 28% op de uitstoot als gevolg van woon-werkverkeer van eigen werknemers. Het effect is maximaal als juist die personen die ver van het project af wonen blijven overnachten. Het aantal ritten per persoon per week kan hierdoor met 80% verminderd worden. Wat daarnaast opvalt is dat de meeste van de onderaannemers nog relatief ver van de projectlocatie af zit (gemiddeld meer dan 50 kilometer). Het zoeken naar lokale onderaannemers kan verder bijdragen aan de reductie van woon-werkverkeer van ingehuurd personeel. Het afval op de projectlocatie wordt verzameld in diverse containers. Een drietal kleinere rolcontainers wordt wekelijks geleegd door de afvalverwerker. Daarnaast zijn er nog 14 grote containers die opgehaald worden als ze vol zitten. Daarbij is de locatie van de afvalverwerker bekend: deze bevindt zich zeer nabij de projectlocatie (1,5 km). Aangezien het project nog niet is afgerond, zijn er geen gegevens beschikbaar over de totale hoeveelheid afgevoerd afval. Daarom is een schatting gemaakt van de verwachte vervoersbewegingen als gevolg van afvaltransport en het gewicht van een volle container (op basis van de gemiddelde dichtheid van diverse afvalstromen). Voor de rolcontainers wordt aangenomen dat deze gemiddeld voor 50% gevuld zijn als ze wekelijks geleegd worden. Voor de grote containers geldt dat na circa 10 weken de eerste volle container is afgevoerd. Op basis hiervan is ingeschat dat deze containers ongeveer 3 keer geleegd zullen worden gedurende het project. Container Aantal Afvalstroom Gewicht volle container Aantal keer geleegd CO 2-uitstoot in ton CO 2

15 Blad 15 van 22 Kleine rolcontainer 1 Bedrijfsafval ( kg 44 0,0002 Rolcontainer 1 kg/m3) 120 kg 44 0,001 Rolcontainer 1 papier/karton (120 kg/m3) Afzetcontainer groot kg 44 0,0004 7,2 ton 3 0,007 Portaalcontainer klein 6 bouw- en sloopafval 2,2 ton 3 0,006 Portaalcontainer 6 (360 kg/m3) 3,4 ton 3 0,01 groot Totaal 0,02 De uitstoot als gevolg van het transport van het afval is nagenoeg verwaarloosbaar. Dit wordt met name veroorzaakt door de zeer korte transportafstand.

16 Blad 16 van Overzicht projectlogistiek Woonwerkverkeer ingehuurd personeel 19% Transport overig materieel 0,3% Transport boorstellingen 1% Aanvoer overig materiaal 3% Scope 3 CO 2 -uitstoot logistiek Aanvoer SIS leiding 16% Afvoer zand 0% Aanvoer ST- PUR-PE leiding 57% In totaal wordt er door het transport van materiaal, materieel, ingehuurd personeel en afval 861 ton CO 2 -uitgestoten in het project Leiding over Noord. De aanvoer van de leidingen is verantwoordelijk voor 73% van de totale uitstoot als gevolg van transport (637 ton). Het zware gewicht van de leidingen gecombineerd met de zeer lange transportafstanden zijn de belangrijkste factoren die bijdragen aan de CO 2 -uitstoot. Onderdeel Materiaal Materieel Personeel Aanvoer ST-PUR-PE leiding CO2- uitstoot in ton CO2 % van totaal % Aanvoer SIS leiding % Aanvoer overig materiaal Transport boorstellingen Transport overig materieel Woon-werkverkeer onderaannemers en ingehuurd personeel 26 3% 9 1% 4 0,4% % Afval Afvoer afval 0,02 0% Totaal % Na de leidingen is het woon-werkverkeer van ingehuurd personeel verreweg de grootste categorie. De lange looptijd van het project (44 weken) gecombineerd met het grote aantal ingehuurde medewerkers die dagelijks van en naar het project reizen zorgt voor ruim 200

17 Blad 17 van 22 ton CO 2 -uitstoot. Het transport van materieel bestaat vooral uit transport van de zware boorstellingen. In vergelijking met de andere transporten is de uitstoot als gevolg van de boortransporten relatief klein (9 ton). Ook het aan- en afvoeren van het water voor de leidingtest heeft een relatief kleine uitstoot tot gevolg (11 ton). Deze uitstoot kan echter over het hele project heen nog aanzienlijk groter zijn op het moment dat er meer tests uitgevoerd worden. Hetzelfde geldt voor het tot nu toe aangevoerde zand (11 ton CO 2 ).

18 Blad 18 van ONZEKERHEDEN De onzekerheden in de analyse worden hieronder per onderwerp besproken. Leidingen De herkomst van de leidingen is bepaald aan de hand van data-uitvraag bij de producent van de leidingen en informatie verstrekt door de opdrachtgever. Het gewicht van de staal-instaal leiding is opgevraagd bij de producent. Het gewicht van de staal-in-pur-pe leiding is bepaald op basis van de informatie over de staal-in-staal buis. De bijdrage van de PUR-PE isolatie aan het totale gewicht is ingeschat op basis van de leveranciersinformatie verzameld in de andere ketenanalyse en daarmee redelijk nauwkeurig. Nadere informatie over het precieze gewicht van de staal-in-pur-pe leiding zou de resterende onzekerheid weg kunnen nemen. Het gewicht van de toegepaste leidingen is in grote mate afhankelijk van de doorsnede van de toegepaste leiding. Ook de transportmethode heeft veel invloed op de uitstoot. Hoewel deze factoren per project kunnen verschillen, laat de analyse zien dat verreweg het grootste deel van de uitstoot wordt veroorzaakt door de leidingen. Dit is naar verwachting in andere projecten ook het geval. Overige materialen De hoeveelheden zand, water en houtsnippers zijn bepaald op basis van het deel van het project dat tot nu toe is uitgevoerd. Over het gehele project heen zullen deze hoeveelheden naar verwachting beduidend hoger liggen. Daarmee is de uitstoot in deze categorie zeer waarschijnlijk onderschat. Dit maakt dat het interessant blijft om te zoeken naar reductieopties met betrekking tot de materialen. Materieel De machines en apparaten die in het project gebruikt worden zijn nauwkeurig geïnventariseerd, inclusief de herkomst (materieelleverancier of onderaannemer). Daarbij is speciale aandacht besteed aan de boren en de boorplanning in het project, omdat dit relatief zware materieelstukken zijn. Transportgewicht en methode voor de boorstellingen is opgevraagd bij de materieelleverancier. De gewichten van overige materieelstukken zijn gebaseerd op gemiddelde types. Bij drie van de negen leveranciers was geen transportafstand bekend, en is uitgegaan van een gemiddelde transportafstand (gebaseerd op het gemiddelde van de overige 6 leveranciers) van 50 kilometer. Vervoer personeel Voor het transport van het personeel is het eigen personeel als uitgangspunt genomen, omdat er veel informatie voorhanden was over herkomst, vervoersafstand, vervoersmiddel en aantal werkdagen van deze personen. Deze uitstoot valt echter binnen Scope 1 en 2. De Scope 3-uitstoot als gevolg van transport van ingehuurd personeel is bepaald aan de hand van het aantal werkzame personen en de herkomst. Er was niet van alle onderaannemers gedetailleerde informatie beschikbaar. Aangezien de samenstelling van het aanwezige personeel wekelijks wisselt, is er uitgegaan van een gemiddelde bezetting. De reductiepotentie is bepaald aan de hand van de gedetailleerde gegevens van de eigen medewerkers. De geïdentificeerde reductiemogelijkheden blijven echter onverminderd relevant voor ingehuurd personeel, en kunnen ingezet worden om een vergelijkbare reductie in Scope 3 te behalen. De daadwerkelijke uitstoot in Scope 3 is in grote mate afhankelijk van de verhouding tussen

19 Blad 19 van 22 het aantal ingezette eigen medewerkers en het aantal ingehuurde medewerkers. Verschuiving in deze verhouding betekent een verplaatsing van uitstoot van Scope 1/2 naar Scope 3 of andersom. Het is hierbij van belang dat in totaal (over alle Scopes heen) een CO 2 -reductie wordt behaald, en dat niet slechts uitstoot wordt verplaatst van de ene naar de andere Scope. Afvoer afval De daadwerkelijke afgevoerde hoeveelheden afval waren op dit moment in het project niet beschikbaar. Daarom is gebruik gemaakt van een inschatting op basis van de aanwezige containers. De absolute uitstoot als gevolg van het afvaltransport en de relatieve bijdrage aan de totale uitstoot uit transport in het project is dermate klein, dat eventuele onzekerheden geen invloed hebben op de uitkomst van de analyse. In projecten waar de transportafstand naar de afvalverwerker groter is, zal de bijdrage naar verwachting veel groter zijn. Op zo n moment kan het de moeite waard zijn om het afvaltransport nader te onderzoeken op basis van daadwerkelijk verwerkte hoeveelheden.

20 Blad 20 van REDUCTIEMOGELIJKHEDEN 8.1 Reductiemogelijkheden In onderstaande tabel zijn de reductiemogelijkheden die geïdentificeerd zijn in dit project samengevat, en is weergegeven welke vervolgacties Visser & Smit Hanab zal nemen om deze mogelijkheden te benutten. Deze mogelijkheden zijn over het algemeen ook toepasbaar in andere projecten van Visser & Smit Hanab. Reductiemogelijkheid Reductiepotentie Invloed V&SH Vervolgactie V&SH Efficiënte logistieke planning voor de aanvoer van de leidingen Toepassen aanvoer over water Zeer groot Klein Aangeven van invloed keuze leveranciers en transportmethode op CO 2-uitstoot bij opdrachtgever Zeer groot (leidingen) Groot (materieel) Klein (materiaal) Klein (leidingen) Groot (materieel/ materiaal) Inventariseren mogelijkheden aanvoer over water in huidig project In nieuwe projecten vooraf inventariseren van mogelijkheden Overleg met materieel/materiaalleveranciers Lokale verwerker van afval Middel Groot Streven naar zo lokaal mogelijke afvalverwerker in projecten Vervoersbeleid (ingehuurd) personeel Efficiënte planning van boortransport en boorstellingen om aan- en afvoer te minimaliseren Groot Groot Zo veel mogelijk personeel inhuren dat dicht bij het project woont Personeel dat van verder komt door de week laten overnachten in de buurt en samen laten reizen Selectie van onderaannemers op transportafstand en vervoersbeleid Middel Groot Meenemen van benodigde transportafstanden bij het maken van de boorplanning Meenemen van aanvoermogelijkheden in het maken van de boorplanning Een belangrijke conclusie uit de analyse is dat het deel van de projectlogistiek waar Visser & Smit Hanab de minste invloed op heeft, namelijk de aanvoer van de leidingen, tegelijkertijd voor verreweg de meeste uitstoot zorgt. Het is doorgaans de opdrachtgever die de leidingen inkoopt en levert. Hoewel er dus voor Visser & Smit Hanab geen beslissingsruimte is, kan Visser & Smit Hanab opdrachtgevers wel wijzen op de invloed van deze beslissing op de CO 2 -uitstoot in de keten. 8.2 Reductiedoelstellingen Op basis van de analyse zijn de volgende doelstellingen geformuleerd voor de periode : terugdringen van Scope 3 uitstoot als gevolg van transport van personeel met 5% door overnachting, lokale inhuur en samen reizen van ingehuurd personeel en onderaannemers

21 Blad 21 van 22 terugdringen van Scope 3 uitstoot als gevolg van afvaltransport met 10% door standaard te kiezen voor een lokale verwerker terugdringen van Scope 3 uitstoot als gevolg van materiaaltransport met 5% door bundeling van leveringen Daarnaast zijn de volgende onderzoeksmaatregelen gedefinieerd: onderzoek naar de mogelijkheid om meer aanvoer over water toe te passen in projecten identificatie van projecten waarin Visser & Smit Hanab wel invloed heeft op het type leiding en/of de herkomst van de leiding, zodat de inzichten uit deze analyse daar toegepast kunnen worden Actie Verantwoordelijke Deadline Instrueren werkvoorbereiders over bundeling leveringen bij inkoop materiaal Vastleggen standaard lokale verwerker in inkoopbeleid Vastleggen standaard afspraken met onderaannemers over overnachting, lokale inhuur en samen reizen Monitoring van toepassing bundeling leveringen, lokale afvalverwerking en overnachting, lokale inhuur en samen reizen in projecten KAM Q Afdeling inkoop Q Afdeling inkoop Q KAM Doorlopend

22 Blad 22 van BRONVERMELDING Documentatie Stichting Klimaatvriendelijk Aanbesteden & Ondernemen Handboek CO 2 -prestatieladder 2.1, 18 juli 2012 Corporate Accounting & Reporting standard GHG-protocol Corporate Value Chain (Scope 3) Accounting and Reporting Standard Product Accounting & Reporting Standard NEN-EN-ISO Nederlandse norm Environmental management Life Cycle assessment Requirements and guidelines De opbouw van dit document is gebaseerd op de Corporate Value Chain (Scope 3) Standaard. Daarnaast is, waar nodig, de methodiek van de Product Accounting & Reporting Standard aangehouden (zie de onderstaande koppelingstabel). Corporate Value Chain (Scope 3) Standard Product Accounting & Reporting Standard Ketenanalyse: H3. Business goals & Inventory design H3. Business Goals Hoofdstuk 2 H4. Overview of Scope 3 emissions - Zie Memo meest materiële emissies H5. Setting the Boundary H7. Boundary Setting Hoofdstuk 3 & Hoofdstuk 4 H6. Collecting Data H9. Collecting Data & Assessing Data Quality Hoofdstuk 5 H7. Allocating Emissions H8. Allocation Niet van toepassing in deze analyse. H8. Accounting for Supplier Emissions - Onderdeel van implementatie van CO 2- Prestatieladder niveau 5 H9. Setting a reduction target - Hoofdstuk 8