De kleuren van OVO Jaarverslag Jaarrekening 2011

Transcriptie

1 De kleuren van OVO Jaarverslag Jaarrekening

2 OVO biedt, als onderlinge verzekeraar en deskundig partner van overheden, continuïteit voor beheersing van fraude- en aansprakelijkheidsrisico s, in goede en in kwade tijden.

3 De kleuren van OVO Jaarverslag Jaarrekening

4 Inhoud Bericht van de raad van commissarissen 5 Bestuursverslag 7 Statistische gegevens 15 Jaarrekening 18 Balans per 31 december Winst-en-verliesrekening over Samenstelling van het totaalresultaat 24 Kasstroomoverzicht 25 Toelichting op de jaarrekening 26 Toelichting op de balans 28 Toelichting op de winst-en-verliesrekening 34 Resultaat per schadebranche 37 Risicoparagraaf 38 Uitloopresultaten Overige gegevens 40 2

5 3

6 Raad van commissarissen (per 18 april 2012) mw. A.G.M. van de Vondervoort Waarnemend burgemeester gemeente Sliedrecht (voorzitter) drs. H.M.W. ter mr. Heegde H.J. Touw Burgemeester Gepensioneerd gemeente vice-voorzitter Heerhugowaard raad van bestuur De Goudse N.V. (vice-voorzitter) mr. F.Th. Kremer Directeur Stichting Personenschade Instituut van Verzekeraars drs. H.M.W. ter Heegde Burgemeester gemeente Heerhugowaard drs. P.H.M. Versteeg Oud bestuurslid Allianz Nederland N.V. 4

7 Bericht van de raad van commissarissen Voor u ligt het jaarverslag van OVO over 2011, dat de raad van commissarissen u met genoegen aanbiedt. De raad van commissarissen heeft kennis genomen van het verslag van het bestuur over het boekjaar 2011 en de jaarrekening over 2011 goedgekeurd. Na controle door Ernst & Young is de jaarrekening voorzien van een accountantsverklaring. Op 18 april 2012 hebben de raad van commissarissen en het bestuur de jaarrekening, het verslag van de certificerend actuaris en de bevindingen van de externe accountant besproken, in het bijzijn van de externe accountant en certificerend actuaris. De raad van commissarissen stelt de algemene ledenvergadering voor de jaarrekening 2011 overeenkomstig de gepresenteerde stukken vast te stellen. Gezien de omvang van de organisatie heeft de raad van commissarissen besloten om in zijn geheel als auditcommissie, remuneratiecommissie en risicocommissie op te treden. De raad heeft een gemêleerde samenstelling en ieder lid heeft zijn eigen aandachtsgebied. In het profiel en de samenstelling van de raad is hiermee rekening gehouden. In het verslagjaar kwam de raad van commissarissen vijf keer bij elkaar en werd één algemene ledenvergadering gehouden. Zowel het bestuur als de raad waren tijdens iedere vergadering compleet. Daarnaast werd de raad over ontwikkelingen geïnformeerd met schriftelijke rapportages. Daardoor heeft de raad van commissarissen goed kunnen toezien op de uitvoering van de taken van het bestuur. Bij de uitoefening van zijn taken heeft de raad steeds de belangen van leden, medewerkers en onderneming meegewogen. Tijdens vier reguliere vergaderingen is met name gesproken over de volgende onderwerpen: de opmaat naar Solvency II, het herverzekeringsbeleid, het premiebeleid, het beleggingsbeleid, het risicobeleid, de vernieuwing van de fraudever zekering. De raad heeft ook een zelfevaluatie en een evaluatie van het functioneren van het bestuur uitgevoerd. Tijdens een extra bijeenkomst hebben de raad van commissarissen en het bestuur in een informele setting open gesproken over de langetermijnstrategie. Kwaliteit, kennis en service blijven de kernwaarden van OVO. Versteviging van de huidige branches en verbreding van het dienstenpakket zijn aan de orde geweest. Zo ook de trend van kostengestuurd inkoopbeleid bij overheden, en de gevolgen daarvan voor de omzet en dienstverlening van OVO. De RvC is samen met het bestuur, gegeven de marktomstandigheden, constant bezig met het verkennen, onderzoeken en uitwerken van mogelijkheden om de continuïteit van OVO, zelfstandig of anderszins, ook voor de toekomst te waarborgen. In de vacature binnen de raad is in 2011 voorzien door de benoeming van drs. P.H.M. Versteeg. Gezien de ontwikkelingen in de financiële wereld is gericht gezocht naar een versterking van de specifieke financiële kennis in de raad. OVO viert in 2012 haar 75 jarig bestaan. OVO werd in 1937 door de VNG opgericht als Frauderisico-Onderlinge van Gemeenten (FOG) en heeft zich in de loop der jaren aangepast aan de veranderende behoefte van haar leden en ontwikkelingen in de maatschappij. Nu staat er een stabiele, moderne en toekomstgerichte maatschappij. Reden om tijdens de ledendag bij dit lustrum stil te staan. De raad dankt het bestuur en de medewerkers voor hun inzet voor OVO en haar verzekerden. De raad van commissarissen Leidschendam, 18 april

8 Het bestuur (per 18 april 2012) mr. A. Khan Algemeen directeur drs. R.A. Wezelenburg RA Financieel directeur 6

9 Bestuursverslag Het bestuur van Onderlinge Verzekeringen Overheid (OVO) u.a. biedt u het bestuursverslag en de jaarrekening over het jaar 2011 aan. De basis is stabiel Voor het derde achtereenvolgende jaar heeft OVO een positief resultaat geboekt. Het verzekeringsresultaat bedroeg 0,6 miljoen en het beleggingsresultaat 1,3 miljoen Technisch resultaat branche fraude ( ) (13.000) Technisch resultaat branche aansprakelijkheid Opbrengst uit beleggingen Totaal In de opbrengst uit beleggingen is per saldo een vrijval uit de herwaarderingsreserve van begrepen, als gevolg van de realisatie van beleggingsresultaten door verkopen. Zonder deze vrijval zou het beleggingsresultaat negatief bedragen. Het eigen vermogen steeg in 2011 per saldo met , van eind 2010 naar eind Beleggingsbeleid blijft defensief In 2011 heeft het belegd vermogen nagenoeg geen rendement opgeleverd. Per beleggingscategorie was het rendement verdeeld. De aandelenportefeuille deed het met een negatief rendement van 8% in 2011 minder goed dan de obligatieportefeuille, die een positief rendement opleverde van 2%. OVO speelt continu in op de ontwikkelingen in de financiële markten en handhaaft op deze wijze een voldoende defensieve portefeuille. OVO blijft alert voor negatieve beleggingsscenario s en bepaalt aan de hand van stresstesten welke extreme risico s zij aan kan met behoud van de vereiste solvabiliteit. Op basis van deze stresstesten worden de beleggingsstrategie en het beleggingsbeleid jaarlijks geactualiseerd en tussentijds geëvalueerd. Daarmee wordt beoogd een redelijk rendement te halen op het belegd vermogen bij een zo laag mogelijk risico. Ultimo 2011 had de beleggingsportefeuille de volgende samenstelling: Aandelen 12,6% In 2011 is het defensieve beleggingsbeleid gecontinueerd dat eind 2008, bij het ontstaan van de financiële crisis, is ingezet. Vanaf dat moment is de rente sterk gedaald en vervolgens op een laag niveau gebleven. OVO ondervindt gevolgen van deze lage rentestand, omdat de vastrentende beleggingen hierdoor voor het derde achtereenvolgende jaar minder rendement opleveren. Begin 2011 is een deel van de obligatieportefeuille omgezet naar kortlopende liquiditeiten. Hierdoor is de looptijd verkort en zijn de beleggingen bestendiger gemaakt tegen een oplopende rente. In de loop van 2011 is het aandeel Europese staatsobligaties verder teruggebracht ten gunste van Nederlandse staatsobligaties. Het percentage Nederlandse staatobligaties steeg hierdoor in 2011 van 13% aan het begin van het jaar naar 76% aan het eind. Griekse staatsobligaties had OVO niet in portefeuille, waardoor de organisatie niet is geraakt door de Griekse schuldsanering in maart OVO heeft geen Portugese obligaties en de positie in Italiaanse en Spaanse obligaties is gering. Vanaf het vierde kwartaal van 2011 wordt naast de dollarpositie ook de positie in Engelse ponden afgedekt voor koersschommelingen. Kortlopende deposito s 39,6% Staatsobligaties 21,6% Bedrijfsobligaties 26,3% 7

10 Solvabiliteit De onder de huidige wetgeving aan te houden minimumsolvabiliteit bedraagt Hier voldoet OVO ruimschoots aan. Door de lichte stijging van het eigen vermogen met 0,2 miljoen stijgt de solvabiliteitsratio van 408% naar 413%. Solvabiliteit OVO OVO Jaarrekening % Wettelijke solvabiliteit OVO Overschot solvabiliteit OVO Jaarrekening % OVO Jaarrekening % 8 Branche fraude Voor het vijfde achtereenvolgende jaar is voor de branche fraude het jaar ongunstig afgesloten. Het resultaat bedraagt negatief. Het verlies is hiermee aanzienlijk groter dan in 2010, toen het resultaat negatief bedroeg. De oorzaak is vooral gelegen in een forse reservering voor één omvangrijke schade en een reeks kleinere schaden. De premieverhoging in 2011 voor kleine verzekerden van in totaal 0,2 miljoen heeft dit niet kunnen compenseren. In 2012 zijn de minimum verzekerde sommen verhoogd. Het premievolume zal hierdoor ook toenemen. Deze maatregel moet de fraudeverzekering weer toekomstbestendig maken. Preventie en advies In 2011 zijn de vernieuwde Algemene Voorwaarden voor de Fraudepolis vastgesteld. Deze voorwaarden sluiten beter aan op de moderne digitale betalingsmethoden en vormen een concreet handvat voor de inrichting van de administratieve organisatie van de verzekerde. De nieuwe Algemene Voorwaarden zijn voor alle leden van toepassing vanaf het polisjaar Verder is in samenwerking met Deloitte in 2011 bij een aantal leden de Fraud Control Quick Scan uitgevoerd. Met deze scan reikt OVO haar leden een instrument aan om snel en accuraat inzicht te krijgen in de opzet van de (preventieve) beheersmaatregelen voor de belangrijkste integriteit- en frauderisico s. Branche aansprakelijkheid Ook in 2011 was het resultaat van de branche aansprakelijkheid goed. De opbrengst bedraagt , ten opzichte van in Met name de schadeafwikkeling van de oude jaren verloopt positief. Meerdere grote schaden kenmerken echter het jaar 2011, zowel in de gemeente- als in de politieportefeuille. Voor het grootste deel is het risico echter herverzekerd. Hierdoor heeft dit ongunstige schadeverloop, evenals in 2010, slechts beperkt invloed op het resultaat. De schadebehandeling is ook in 2011 verder verbeterd en versneld. Het werkproces is zo ingericht dat werkvoorraad en doorlooptijden actief worden gevolgd en beheerst, zonder daarbij de kwaliteit uit het oog te verliezen. Kennis en expertise bij de schadebehandeling zijn van belang voor het beheersbaar houden van de groeiende risico s. In kennis en vaardigheden van de schadebehandelaars wordt dan ook blijvend geïnvesteerd. Preventie en advies Ook in 2011 is een actief preventiebeleid gevoerd. Zo zijn naast het blad Risicobewust, dat drie maal is verschenen, ook diverse publicaties en nieuwsbrieven uitgebracht. De publicatie Aansprakelijkheidsclaims, tips uit de praktijk is een bijzondere vermelding waard. Deze omvangrijke uitgave van 115 pagina s is speciaal voor de politie ontwikkeld. Verder is de Kennisbank in 2011 uitgegroeid tot een naslagwerk van meer dan 150 EOP s (Educational One Pagers). Op de bestuursacademie is in 2011 met succes de opleiding Overheidsaansprakelijkheid aangeboden, geheel door OVO ontwikkeld en verzorgd. Naast deze opleiding verzorgt OVO bij de bestuursacademie al

11 jarenlang de opleiding verzekeringsambtenaar en schaderegeling. In 2011 is de aanvullende dienstverlening nog intensiever onder de aandacht gebracht bij de leden. Het gaat hierbij om de producten Verhaal van schade, Juridische dienstverlening en Workshops. Tijdens de regiodagen in oktober konden de leden nader kennis maken met een selectie uit onze workshops. Risicomanagement Risicomanagement betekent: het identificeren, analyseren, bewaken en beheersen van risico s die bij manifestatie het behalen van de bedrijfsdoelstellingen kunnen verhinderen. Risicomanagement krijgt voortdurend aandacht, om te waarborgen dat OVO continu aan haar verplichtingen kan voldoen. Het risicobeleid rust op een aantal pijlers: Op regelmatige basis identificeert en analyseert het management alle risico s die met de onderneming samenhangen. Het management neemt de nodige maatregelen om de risico s te reduceren en zorgt voor een goede balans tussen risico en rendement. De herverzekeringsstrategie is een belangrijk middel om financiële risico s te reduceren. Een aanzienlijk deel van de verzekeringsrisico s wordt afgedekt met een gedegen herverzekeringsprogramma. OVO is volop bezig met de voorbereidingen op en de implementatie van onderdelen van Solvency II, vooruitlopend op de regelgeving die vanaf 1 januari 2014 van kracht is. Hierdoor is er goed inzicht in toekomstige ontwikkelingen van risico s en solvabiliteit. De belangrijkste risico s in 2011 waren: Omgevingsrisico De schadeverzekeringsmarkt wordt gekenmerkt door een cyclische beweging. Jaren van zachte en harde markt wisselen elkaar af. Leden beseffen dat in- en uitstappende aanbieders in de aansprakelijkheidsmarkt een gevaar vormen voor de continuïteit van hun verzekering. Het aantal afgesloten aansprakelijkheidspolissen vertoont de afgelopen jaren een lichte daling. Bij Europese aanbestedingen is sprake van scherpe concurrentie op prijs. Het premievolume loopt daardoor terug. Als toonaangevende marktpartij blijft OVO zich sterk maken voor kwaliteit tegen een verantwoorde premie. Continuïteit en deskundigheid zijn zeer belangrijk voor een aansprakelijkheids- en fraudeverzekering. Beleggingsrisico Het grootste financiële risico zit in de waardeontwikkeling van de beleggingsportefeuille. OVO beheerst dit risico door het volgen van een duidelijke beleggingsstrategie en een beleggingsbeleid dat jaarlijks wordt vastgesteld en tussentijds wordt geëvalueerd. De uitgebalanceerde beleggingsmix voorkomt zoveel mogelijk grote fluctuaties in de waarde van de beleggingen. Eind 2008 is overgegaan op een defensiever beleggingsbeleid. In een neutrale positie bestaat 15% van de totale portefeuille uit aandelen. In het risicomijdende deel van de portefeuille worden de gemiddelde duur van de rentedragende beleggingen en die van de verzekeringsverplichtingen op elkaar afgestemd. Het beleggingsrisico op obligaties wordt verminderd door spreiding in beleggingsfondsen. Vanwege het relatief grote deel vastrentende beleggingen heeft een wijziging in de rentestand wel forse invloed op het vermogen, te meer omdat de verzekeringsverplichtingen nominaal zijn opgenomen. OVO anticipeert op het nadelige effect van een eventuele toekomstige rentestijging door op dit moment rond de 38% liquide aan te houden. Het valutarisico is in 2011 verder beperkt door naast de dollarpositie de positie in Engelse ponden binnen de aandelenfondsen grotendeels af te dekken. Kredietrisico Het kredietrisico heeft met name betrekking op de vorderingen van OVO op herverzekeraars en banken. Voor zowel de herverzekeraars als de banken zijn ratingeisen vastgesteld. Om het risico te spreiden maakt OVO voor de herverzekering gebruik van een panel van diverse herverzekeraars. De kortlopende financiële beleggingen zijn ondergebracht bij een Nederlandse systeembank. Kasstroomrisico Het kasstroomrisico van OVO is minimaal. Het verloop van de verplichtingen is goed voorspelbaar en dus te plannen. Verder wordt meer dan 99% van de beleggingen in liquide of beursgenoteerde beleggingsfondsen aangehouden. Verzekeringstechnische risico s Aansprakelijkheid en fraude zijn volatiele branches met fluctuerende resultaten. Langlopende aansprakelijkheidsschaden kunnen zich ongunstig ontwikkelen. Daar staat diversificatie van de verschillende ledencategorieën (gemeenten, politie, waterschappen en overig) en branches (aansprakelijkheid en fraude) tegenover. Deze diversificatie reduceert de risico s. OVO heeft een aantal preventieve maatregelen genomen om de verzekeringstechnische risico s te beheersen. Zo voert OVO een zorgvuldig acceptatie- en verzekeringstechnisch voorzieningenbeleid. OVO signaleert permanent ontwikkelingen in de maatschappij en in de wet- en regelgeving. Premies worden indien nodig aangepast en risico s verder verminderd door herverzekering. Voor elke schade is het gedeelte boven voor 100% herverzekerd. Operationeel risico Kwaliteit van medewerkers is voor een gespecialiseerde verzekeraar van doorslaggevende betekenis. OVO streeft ernaar schaden zoveel mogelijk door eigen medewerkers te laten behandelen. In opleiding en begeleiding van medewerkers wordt dan ook veel geïnvesteerd. OVO beschikt sinds 2008 over een specifiek voor de organisatie ontwikkeld systeem voor schaderegistratie. Aansprakelijkheidsleden kunnen dit systeem online raadplegen. 9

12 10 Medewerkers OVO (per 18 april 2012)

13 Solvency II Op 1 januari 2014 treedt Solvency II formeel in werking, het nieuwe Europese raamwerk voor verzekeringstoezicht. Deze nieuwe regelgeving voor kapitaaleisen, waarderingsgrondslagen en risicobeheer leidt tot een risicogebaseerd solvabiliteitsregime. Dit houdt in dat het, in tegenstelling tot het slechts op verzekeringsrisico s gerichte Solvency I-regime, rekening houdt met alle risico s van de verzekeraar. De vereiste minimumsolvabiliteit beweegt mee met deze risico s. Dat vereist een geavanceerd systeem voor risicobeheersing, waarbij meerdere jaren vooruit wordt gekeken. Verhoogde solvabiliteitseis OVO is in 2007 gestart met de voorbereiding op Solvency II. Het Solvency II-regime vereist een substantieel hogere solvabiliteit van alle verzekeraars. OVO voldoet nu al ruimschoots aan de toekomstige Solvency IIsolvabiliteitseisen. De interne doorrekening van de Solvency II-solvabiliteit op basis van de cijfers van de afgelopen drie jaren, geeft aan dat OVO voor deze jaren telkens uitkomt op een solvabiliteitsratio van meer dan 170%. In 2011 heeft OVO zich verder voorbereid op een ander onderdeel van de Solvency II-implementatie, namelijk de ORSA (Own Risk en Solvency Assessment). In 2012 volgt hierop de officiële ORSA-test vanuit DNB. OVO anticipeert continu, om verrassingen in een later stadium te voorkomen en in 2014 aan alle Solvency II-eisen te kunnen voldoen. Solvency II zal ook consequenties hebben voor de jaarrekening. De regelgeving op dit punt is op Europees niveau in een afrondende fase. Vast staat dat er meer en gedetailleerdere informatie moet worden gegeven over de marktwaarde van de schade en de verzekeringsverplichtingen en over de solvabiliteit op Solvency II-grondslag. Op dit moment waardeert OVO de schade en de verzekeringsverplichtingen nog niet tegen marktwaarde, waardoor het getoonde eigen vermogen lager ligt dan de toekomstige Solvency II-waardering aangeeft. Hoewel er bij de implementatie van Solvency II voor OVO inhoudelijk weinig zal wijzigen in het risicobeheer, verandert de presentatie naar buiten toe ingrijpend. Zo zal meer inzicht geboden worden in de verhouding tussen de risico s en het daadwerkelijk aanwezige vermogen. Ook zal het vermogen onder Solvency II meer fluctuaties gaan vertonen. Maatschappelijk verantwoord ondernemen Maatschappelijk verantwoord ondernemen is bij OVO verankerd in de onderlinge rechtsvorm van de organisatie, met lagere overheden als leden. Duurzaamheid en betrokkenheid zijn kernbegrippen die invulling geven aan het verzamelbegrip maatschappelijk verantwoord ondernemen. Voor OVO betekent duurzaam ondernemen dat de manier van zaken doen in lijn ligt met de uitgangspunten van de leden. De maatschappelijke betrokkenheid komt tot uitdrukking in de corporate governance, het personeelsbeleid en het vermogensbeheer. Corporate governance Per 1 januari 2011 zijn de nieuwe governance principes voor verzekeraars (code verzekeraars) van kracht geworden. De principes zijn besproken door het management en met de raad van commissarissen. Een element hierin is de vorming van een risicocommissie vanuit de raad van commissarissen. De raad van commissarissen heeft besloten in zijn geheel als risicocommissie op te treden. Het bestuur heeft vastgesteld dat OVO voldoet aan de intentie van de code. Voor zover bepalingen nog moeten worden geformaliseerd, is dit gepland en wordt dit gecombineerd met de veelal overlappende implementatie van de (administratieve) verplichtingen rond Solvency II. Op deze wijze kan OVO eind 2013 op efficiënte wijze en binnen de bestaande capaciteit aan alle formele verplichtingen voldoen. Ten behoeve van permanente educatie heeft het bestuur ook in 2011 meerdere relevante seminars en andere deskundigheidsbevorderende bijeenkomsten bijgewoond. De Regeling Beheerst Beloningsbeleid is een andere regeling die per 1 januari 2011 van kracht is. Deze regeling is bedoeld om excessieve en risicovolle beloningsstructuren bij financiële instellingen tegen te gaan. OVO kent als onderlinge verzekeraar geen bonussysteem waarbij vooraf bonussen worden afgesproken die afhankelijk zijn van het financieel resultaat. Hiermee wordt aan de belangrijkste eis uit de regeling voldaan. Over 2011 zijn zeer beperkt, voor ongeveer 1% van de loonsom, achteraf gratificaties toegekend. Uit efficiencyoverweging zijn deze gratificaties niet voorwaardelijk en gespreid toegekend. Voor zover relevant en van toepassing is de te publiceren informatie in deze jaarstukken opgenomen. Per 22 juni 2011 is bovendien de herziene Gedragscode Verzekeraars goedgekeurd door de Algemene Ledenvergadering van het Verbond van Verzekeraars. Het bestuur van OVO heeft de gedragscode inmiddels ondertekend. De basis van de gedragscode wordt gevormd door drie kernwaarden: zekerheid bieden, mogelijk maken en maatschappelijk betrokken zijn. Het bestuur geeft met het ondertekenen van de gedragscode aan de gedragsregels te volgen en toe te passen. Onze leden en andere belanghebbenden mogen ons hierop aanspreken. Personeelsbeleid OVO biedt de mogelijkheid tot incidenteel thuiswerken, en draagt daarmee bij aan de reductie van woon-werkverkeer. Medewerkers worden gestimuleerd met het openbaar vervoer van en naar het werk te reizen en ontvangen een reiskostenvergoeding op basis van de kosten van openbaar vervoer. De locaties van bijeenkomsten die OVO voor leden en medewerkers organiseert, worden mede gekozen op basis van bereikbaarheid met het openbaar vervoer. Vermogensbeheer De maatschappelijke verantwoordelijkheid die OVO neemt, komt ook tot uiting in duurzaam beleggen. De vermogensbeheerder van OVO conformeert zich aan de internationale normen voor duurzaam ondernemen, de zogenaamde Principles for Responsible Investment. Deze principes hebben betrekking op het verbeteren van mensenrechten, werkomstandigheden, milieu en governance. Om duurzaam beleggen daadwerkelijk vorm te geven, 11

14 werkt onze vermogensbeheerder met een aanpak die is gebaseerd op engagement. Deze aanpak gaat verder dan het eenvoudigweg volgens bepaalde criteria uitsluiten van ondernemingen of het selecteren van de meest duurzaam opererende ondernemingen. Bij engagement gaat het om dialoog met de ondernemingen waarin belegd wordt, om zo tot verandering te komen. Ondernemingen die weten dat aandeelhouders hen zullen aanspreken op hun maatschappelijke verantwoordelijkheid, hebben goede reden zich extra in te spannen voor bovenstaande principes. OVO is ervan overtuigd dat de principes een effectieve manier vormen om een maatschappelijk verantwoorde beleggingsportefeuille te realiseren. Klantgerichtheid Ledenraadplegingen en ledenparticipatie zijn kenmerkend voor een onderlinge. OVO organiseert dit in de vorm van klankbordgroepen, enquêtes, bijeenkomsten en de Algemene Ledenvergadering. De ledenraadplegingen van dit jaar stonden vooral in het teken van de te trekken lessen uit het rapport Behoorlijk omgaan met schadeclaims van de Ombudsman. Klankbordgroepen In 2011 zijn er twee bijeenkomsten van klankbordgroepen georganiseerd. Op 11 mei 2011 is er een bijeenkomst geweest op het kantoor van OVO in Leidschendam. Aan deze bijeenkomst namen de volgende personen deel: Wendy van Someren (Servicecentrum Drechtsteden) Carla van Dam (Servicecentrum Drechtsteden) Peter Kreukniet (Servicecentrum Drechtsteden) Marion Klinkenberg (gemeente Noordwijk) Anouska Ganesh (gemeente Nieuwegein) John Seijsener (gemeente Noordwijkerhout) Leon Kapteijn (gemeente Noordwijkerhout) Op 15 september 2011 vond er een bijeenkomst plaats in het gemeentehuis van Sittard-Geleen. Aan deze bijeenkomst hebben de volgende personen deelgenomen: Mascha van der Linden (gemeente Horst aan de Maas) Karel van Kessel (gemeente Sittard-Geleen) Ellis Bouten (gemeente Beesel) Jan Moonen (gemeente Nederweert) Raymond Batten (gemeente Eindhoven) Coby Siebers (gemeente Venray) praktijk. Mede dankzij de inspirerende dagvoorzitter werd het een interactieve en enerverende dag. De discussie met panelleden Vincent Affourtit (advocaat Houthoff Buruma), Alex Brenninkmeijer (Nationale Ombudsman), Marion Klinkenberg (gemeente Noordwijk) en Jasper Mols (hoofd schade OVO) heeft er met de goede inbreng van alle deelnemers mede toe geleid dat er een aantal nuances in het rapport van de Ombudsman zijn aangebracht. Regionale bijeenkomsten In het najaar zijn volgens traditie zes regionale bijeenkomsten georganiseerd, verspreid over het land. Naast de actuele onderwerpen, zoals de aanpassingen in de fraude- en berovingsverzekering waarbij de leden in de gelegenheid werden gesteld om een reactie te leveren op het beleid, heeft OVO ook een interactief programma verzorgd. Het centrale thema hierbij was communicatie in schadebehandeling. Deze aanpak is goed ontvangen, zo is gebleken uit de respons van de deelnemers op de schriftelijke enquête. Waterschapsdag en politiedag De politie en de waterschappen ziet OVO als aparte ledengroepen. Voor ieder van deze ledengroepen heeft OVO ook dit jaar weer een speciale dag georganiseerd. De politiedag, gehouden op 8 juni 2011 op de SS Rotterdam, bood naast een inhoudelijk programma en de presentatie van de publicatie Aansprakelijkheidsclaims: tips uit de praktijk ook een rondvaart door de Rotterdamse haven. De Waterschapsdag is op 10 november 2011 georganiseerd op het kantoor van Waterschap Vallei en Eem. Deze bijeenkomst werd gecombineerd met een vergadering van het Landelijk Overleg Waterschappen. Tijdens deze bijeenkomst zijn de uitkomsten van de enquête over de klanttevredenheid gepresenteerd. Deze waren zeer positief. Verder is op verzoek van de waterschappen een aantal risico s besproken. De dag is afgesloten met een korte workshop over communicatie in schadebehandeling. Ledenbezoeken In 2011 zijn ongeveer 50 leden bezocht. Deze bezoeken hebben vooral in het teken gestaan van relatiebeheer en acquisitie. Eind 2011 is het OVO Adviesteam opgericht. Dit team richt zich specifiek op het bezoeken van leden en op het onder de aandacht brengen van de overige juridische dienstverleningsproducten. Algemene Ledenvergadering Op 26 mei 2011 organiseerde OVO in Karel V te Utrecht de OVO Ledendag. In het ochtendgedeelte vond de Algemene Ledenvergadering plaats. Het middaggedeelte stond in het teken van het rapport Behoorlijk omgaan met schadeclaims van de Nationale Ombudsman. De ledendag kende dit jaar een historisch grote opkomst, waarschijnlijk dankzij de inhoud van het programma. De Nationale Ombudsman, Alex Brenninkmeijer, was aanwezig om zijn rapport toe te lichten en deel te nemen aan een paneldiscussie over de gevolgen van het rapport voor de 12

15 13

16 14 sinds jaar OVO 75 jaar, een terug- en vooruitblik De FOG is een onderlinge waarborgmaatschappij die in 1937 op initiatief van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten is opgericht. Samen met de, in verband met sinds 1937 het dreigende onverzekerbaarheid van aansprakelijkheid van gemeenten, in 1995 opgerichte Aansprakelijkheids 75 jaar Onderlinge van Gemeenten (AOG) vormt deze de rechtsvoorganger van OVO. Door de jaren heen heeft de onderlinge zich op verschillende momenten en op verschillende manieren aan moeten passen om de tand des tijds voor te zijn en te doorstaan. Hieronder wordt stil gestaan bij de bepalende ontwikkelingen van toen, nu en in de toekomst De aanleiding tot de oprichting van de FOG was een wijziging van de Gemeentewet die aan de gemeenten de verplichting 75 oplegde: jaar eene regeling vast te stellen omtrent verzekering van gemeentegelden tegen benadeeling door plaatselijke ambtenaren en bedienden of door anderen. (Artikel 170, tweede lid GW.) Deze wetswijziging schafte de zekerheidstelling voor de gemeente-ontvanger (de Gemeenteborgtochtenwet, die tot 1937 dan gold) af en verplichtte in plaats daarvan tot een verzekering. 75 jaar Voornamelijk in de bezettingsjaren gaf de FOG een expansieve groei te zien, mede als gevolg van de toetreding van gemeenten die tot dan op de Engelse markt verzekerd waren en die omtrent het voortbestaan van hun verzekering door gemis aan communicatie grote twijfels hadden. Deze twijfels werden nog eens extra in de hand gewerkt door de Engelse voorschriften t.a.v. de handel met de vijand die het waarschijnlijk maakten dat de Engelse verzekeraars ook de fraudeverzekeringen van Nederlandse gemeenten dienden te beëindigen. Hoewel de eerdergenoemde verplichting tot verzekering na de oorlog uit de Gemeentewet is verdwenen en het de gemeenten vrij stond hun verzekering opnieuw in de Engelse markt onder te brengen, hebben alle gemeenten hun verzekering bij de FOG gecontinueerd. Daarna sloten gemeenten, waterschappen, provincies, politieregio s, gemeenschappelijke regelingen en een groot aantal organisaties dat een overheidstaak uitvoert, zich aan bij de onderlinge. Tot de jaren 80 was de FOG een noodlijdende onderlinge, waarbij tekorten door de leden geregeld dienden te worden aangevuld. Middels een aantal maatregelen van de toenmalige directeur drs. G.J. te Wechel is de vermogenspositie vervolgens sterk verbeterd. Zo is van een groep van leden, de woningcorporaties, die in die jaren zorgden voor de grote negatieve resultaten de fraudeverzekering opgezegd en werd de bescheiden winst het jaar erna voor het eerst belegd. Het gunstige beleggingsklimaat in de jaren 80 en 90 zorgde voor een spectaculaire groei van de vermogenspositie naar het huidige niveau. Deze sterke vermogenspositie maakte veel mogelijk in de na het millennium sterk veranderende financiële wereld. Hieronder een aantal voorbeelden. Van 2000 tot 2003: drie premievrije jaren voor de FOG leden teneinde een deel van het opgebouwde vermogen aan de leden terug te geven : Phoenix NV als dochter om tekort aan capaciteit op de brandverzekeringmarkt van gemeenten op te vangen. 2004: fusie FOG en AOG in OVO zodat het opgebouwde vermogen beide onderlingen een toekomst kan bieden met de sterk veranderende kijk op risico s en solvabiliteit. Vanaf 2004: OVO weet met een nieuwe samenstelling in de RvC, professionelere aanpak, aanhouden van voorzieningen naar aanleiding van actuariële studies en de opmaat naar de insourcing van activiteiten de negatieve resultaten te keren. Vanaf 2006: Na de insourcing bouwt OVO verder aan professionalisering van dienstverlening, verslaglegging, beleggingsbeleid, herverzekeringsbeleid, voorzieningstructuur, personeelsbeleid, riskmanagement, governance, automatisering en bestendige kwaliteit. Vooral door deze ingrepen kon OVO de kredietcrisis van 2008 goed doorstaan. Verdere maatregelen zorgden voor goede resultaten in 2009, 2010 en 2011 en vormen tevens de basis voor de huidige solvabiliteitsratio van 413%. OVO maakt zich gereed voor Solvency II in Zoals te lezen valt in het bestuursverslag is het streven om de branche fraude weer toekomstbestendig te maken door de minimale verzekerde sommen te verhogen. De vernieuwde algemene voorwaarden en de fraude scan moeten bijdragen aan het gezond maken van deze branche. Op het gebied van de branche aansprakelijkheid voert OVO een actief preventiebeleid in de vorm van publicaties, nieuwsbrieven, opleidingen en bijeenkomsten. De aanvullende dienstverlening zal in de vorm van de nieuwe producten Verhaal van schade, Juridische dienstverlening en Workshops nog intensiever bij de leden onder de aandacht worden gebracht door het in 2011 opgerichte Adviesteam. Het bestuur is gegeven de marktomstandigheden (financiële wereld, aanbesteding, bezuiniging, regeldruk) constant bezig met het verkennen, onderzoeken en uitwerken van mogelijkheden om de continuïteit van OVO, zelfstandig of anderszins, ook voor de toekomst te waarborgen. OVO dankt haar leden voor het in haar gestelde vertrouwen gedurende de afgelopen 75 jaar. Het bestuur Leidschendam, 18 april 2012

17 Statistische gegevens Aansprakelijkheid De laatste jaren was een stijgende trend waarneembaar in het aantal schaden boven het eigen risico. Deze trend lijkt in 2011 te stoppen. Voor het eerst in vijf jaar is het aantal schaden boven het eigen risico afgenomen ten opzichte van het jaar daarvoor. In grafiek 1 is deze ontwikkeling zichtbaar gemaakt. Grafiek 1 Aantal schaden boven eigen risico ultimo Het is te vroeg om te constateren dat hiermee een dalende trend is ingezet. Bovendien heeft de aansprakelijkheidsverzekering betrekking op een long tail risico, waarbij pas na verloop van een aantal jaren een meer definitief oordeel geveld kan worden over de ontwikkeling van een schadejaar. Gezien de maatschappelijke ontwikkelingen een steeds meer terugtredende overheid in combinatie met een groeiend claimbewustzijn lijkt de conclusie eerder gerechtvaardigd dat de daling in 2011 een incident is en vanaf 2012 de stijging weer inzet. Dat een negatieve ontwikkeling in het aantal schaden boven het eigen risico waarschijnlijk is, kan ook worden afgeleid uit de ontwikkeling van de gemiddelde schadelast. Vanaf 2006 is hier een stijging in te zien. Deze stijging zet door in 2011, zoals te zien is in grafiek 2. De gemiddelde schadelast kent een licht stijgende lijn en bedraagt in 2011 rond In 2001 was dit nog Oorzaken hiervan zijn onder andere de inflatie, de versoberde sociale zekerheid, negatieve effecten van wetgeving en jurisprudentie, rechtsbijstand en de veranderende maatschappij. Zoals gezegd is het meest recente jaar niet maatgevend, omdat de ervaring leert dat van het laatste schadejaar nog geen definitief beeld kan worden gevormd. Grafiek 2 Gemiddelde schadelast

18 Gemeenten In onderstaande grafiek zijn de zaken per schadecategorie weergegeven. Deze illustreert het aantal schaden en de hoogte van de gemiddelde schadelast per categorie in Weinig verrassend voert de categorie wegbeheer de lijst van aantallen schaden aan. Deze categorie vormt in aantal al jaren het grootste risico voor gemeenten en dit zal voorlopig ook wel zo blijven. Dit kan worden verklaard door de risicoaansprakelijkheid voor de wegbeheerder in combinatie met het gegeven dat steeds meer mensen zich in de openbare ruimte begeven. Op basis van de gemiddelde schadelast valt op dat wegbeheer niet het grootste risico vormt en slechts terug te vinden is op de zesde plek. De ranglijst van de gemiddelde schadelast wordt aangevoerd door categorieën zaken die met een lage frequentie voorkomen. Aan kop staat, net als vorig jaar, de categorie besluitvorming. Hierbij kan worden gedacht aan aansprakelijkheid door gemaakte fouten in vergunningverlening. Het grootste risico wordt gevormd door vertragingsschade, wanneer door fouten een vergunning later wordt afgegeven dan mocht worden verwacht. In deze categorie komen relatief weinig schaden voor. Als zich echter een schade voordoet, dan is dit in de regel een grote schade, zoals uit de gemiddelde schadelast van meer dan blijkt. Dit aansprakelijkheidsrisico wordt verder vergroot doordat gemeenten steeds meer taken krijgen. Een voorbeeld hiervan is de invoering van de WABO, in combinatie met een dalende capaciteit in geld en middelen door bezuinigingsmaatregelen. De preventieactiviteiten van OVO richten zich vooral op genoemde categorieën met een groot aansprakelijkheidsrisico, omdat hier de meeste winst te behalen is. Zo werkt OVO aan het beheersbaar houden van deze risico s voor gemeenten. Grafiek 3 Aantal schaden en gemiddelde schadebedragen Aantal Wegbeheer Groenbeheer Riool/water Besluitvorming Onjuiste informatie Handhaven Werkgevers Overig Gemiddeld in 16

19 Fraude Verzekerd bestand Eind 2011 bedroeg het aantal verzekering - nemers 623. De verzekering van 23 gemeenten en instellingen is beëindigd als gevolg van herindeling, fusie, opheffing of verlies van de publiekrechtelijke status. Verzekeringnemers Verzekerd bedrag (x 1000,-) Brutopremies (x 1000,-) Gemeenten Waterschappen Instellingen Politieregio s Totaal Schaden Het aantal in 2011 ontvangen schaden (28) is licht gedaald ten opzichte van 2010 (33). Het overzicht van premies en uitgekeerde schaden 2011 ziet er als volgt uit: Categorie leden Aantal inwoners Aantal Schadebedrag * (x 1000,-) A. Gemeenten A1 t / m A * Betaald in boekjaar na aftrek van een eventueel aanwezig eigen risico en aandeel herverzekeraar en verhoogd met wijzigingen in reserveringen in verband met niet-afgewikkelde schaden. A A A A A8 meer dan Totaal gemeenten B. Waterschappen 22 0 C. Instellingen D. Politieregio s 9 8 Totaal Totaal

20 18 Jaarrekening 2011 (bedragen x 1000,-)