Voorwoord: Escrime van maître R. Clery door maître C. v.d. Valk.

Transcriptie

1 SCHERMEN

2 Voorwoord: Escrime van maître R. Clery door maître C. v.d. Valk. Eind jaren 70 kreeg ik dit document in handen van Rob Villerius. Al deze termen had ik al deze Franse termen meegekregen van mijn vroegere leraren. Als instructeur had ik met deze kopie een handige leidraad. Kort geleden kreeg ik dit opnieuw onder ogen. Het zat vol met vlekken. Daarom heb ik het digitaal gerestaureerd. Hier en daar heb ik het éen en ander gecorrigeerd en zijn sommige zinnen aangepast. Verder heb ik plaatjes toegevoegd om het lezen aantrekkelijker te maken. Hopelijk hebben veel schermers en leraren er net zoveel plezier van als ik toen en nog steeds. Als uitbreiding komt na de samenvatting ook nog een apart hoofdstuk met oefeningen en tactiek. Dit is gebaseerd op mijn jarenlange ervaringen als instructeur in samenwerking met topschermers, buitenlandse trainers en heel veel observaties en gesprekken met zowel met schermers en trainers. Een onderbelicht onderdeel is het coachen. Om hierop in te gaan in dit document gaat te ver. Echter dit onderdeel is van groot belang in de vorming van de schermer. Zonder techniek is er geen tactiek. Het grootste deel van het resultaat omvat uit 70% voetenwerk. Het is weliswaar het wapen dat de treffer maakt, echter de benen zijn hierbij het transportmiddel. Perfect benenwerk in de brede zin zorgt voor de juiste afstand om op het juiste moment de treffer te maken. Dan nog te bedenken dat dit weer afhankelijk is van de tegenstander, maakt het schermen wel bijzonder interessant. De vraag die de schermer zich af moet vragen, is hoe krijg ik mijn tegenstander in deze juiste afstand. Dit noem ik het proces. De schermer moet zich niet focussen op het plaatsen van de treffer als hij zich niet bewust is van deze juiste afstand in het proces. Door bewust het proces toe te passen, komt het eindresultaat vanzelf. Dit is niet eenvoudig. Het perfecte afgemeten benenwerk zorgt ervoor dat de schermer domineert, misleidt om op het juiste moment toe te slaan. Maar goed dit laatste deel komt eraan. Hopelijk is het gerestaureerde deel nuttig. Tips evenals verbeteringen zijn altijd welkom. Spencer van Erven

3 Inhoudsopgave: 1. Doigté 1 2. Sentiment du fer 1 3. La garde 1 4. Les lignes 1 5. Les parades 2 6. L attaque Le coup droit Le dégagement Le coupé Le contre-dégagement Les feintes Attaques composées 6 7. Préparations d attaques Attaques au fer (battement, pression en froissement) Prises de fer (opposition, liement en enveloppement) 8 8. Prises de fer composées en prises de fer doubles Le croisé Le coulé La fausse attaque en actions de deuxieme intention Noot la tactique de deuxième intention en le contre-temps Verdediging tegen de contre-temps Attaques sur le prepation Les contre-attaques Le coup de temps Le coup d arrêt Variétes d attaques (reprise, remise en redoublement) Wedstrijdreglement Tactiek en benenwerk.. te verschijnen?

4 Uittreksel van het boek Escrime van Maître R. Cléry FLORET 1. Doigté Doigté is de vaardigheid waarmee de vingers de punt van het wapen leiden. Het is een onmisbaar facet i.v.m. het ontwijken van het wapen der tegenstander en het pareren. 2. Le sentiment du fer Het gevoel van het ijzer? Het is het individuele gevoel van de schermer, een zesde zintuig. Het geeft de hand van de schermer een speciaal instinct. Het waarschuwt hem tegen de gedachten, de intenties, de wil van de tegenstander en het geeft hem de mogelijkheid te anticiperen. 3. La garde De stelling is de unieke positie die de schermer toestaat klaar te staan voor de aanval zowel als de verdediging. Van zijn onberispelijkheid hangt de goede uitvoering van alle bewegingen af. 4. Les lignes - Dedans (binnenlijn): dit is de hoge linkerlijn: handhoudingen 4 en 5 - Dessus (bovenlijn) : dit is de hoge rechterlijn: handhoudingen 6 en 3 - Dessous (onderlijn) : dit is de lage linkerlijn: handhoudingen 7 en 1 - Dehors (buitenlijn) : dit is de lage rechterlijn: handhoudingen 8 en 2 1

5 5. Les parades De wering is de fundamentele en principiële actie van het verdedigen. Er zijn soorten weringen. 1. De directe of zijwaartse weringen. Zij worden uitgevoerd in de hoge lijnen of in de lage lijnen. 2. De kringweringen (kring 6, kring 4, enz.) De punt van het wapen beschrijft een complete cirkel terwijl de hand op zijn oorspronkelijke plaats blijft staan. 3. De halve kringweringen of boogweringen. Zij worden uitgevoerd van de hoge naar de lage lijn of omgekeerd en in hetzelfde verticale vlak. 4. De diagonale weringen. Zij worden uitgevoerd van de hoge naar de tegenover liggende lage lijn of omgekeerd. (Voorbeeld: van 6 naar 7 of van 4 naar 8.) 5. De weringen door middel van tegenstellen (la parade d'opposition). Onder tegenstellen wordt verstaan het sluiten van de lijn, geleidelijk, zonder ruwheid en zonder het contact met het wapen van de tegenstander te verliezen, daar waar het wapen van de tegenstander het trefvlak bedreigt. 6. De toegevende weringen (la parade en cédant) Dit zijn weringen die toegepast worden tegen bindsteken en glijsteken. Men geeft toe aan de druk die de tegenstander met zijn kling uitoefent, tijdens de wering blijft het contact met de kling van de tegenstander gehandhaafd en brengt men de eigen gewapende hand in een diagonaal tegenovergestelde lijn t.o.v. die lijn waar de aanval van de tegenstander op gericht was. Voorbeeld: Op een bindsteek van 6 naar 7 : weert men 6 of 3 laag 8 naar 4: weert men hoge 8 7 naar 6 ; weert men hoog 7 of 1 (prime) 4 naar 8 : weert men 4 of 5 laag. 2

6 Over de weringen d.m.v. tegenstellen heeft de beroemde Franse Maître Jean Louis tegen zijn leerlingen altijd gezegd "le moelleux - de moelleux (vertaling: zacht, krachtig, mollig, pittig). Ook zei hij over een wering "une parade doit être cueillie (een wering moet gestolen worden). De weringen kunnen dus d.m.v. een druk (opposition) of d.m.v. een slag (parade du tac) gemaakt worden. Bij tegenstanders met een harde hand wordt de drukwering verkozen boven de slagwering. Bij tegenstanders met een zachtere hand gebruikt men de slagwering. Voorts zegt Cléry dat de wering systematisch gevolgd moet worden door de riposte. Als men niet wil riposteren heeft het geen zin te weren, men kan dan beter een pas achterwaarts maken. Ook kan een wering uitgevoerd worden d.m.v. een z.g. "froissement (strijkslag) Hij denkt daarbij aan de parade riposte en croisant of de z.g. flanconnade, genoemd i.v.m. het feit dat de finale steek de tegenstander in de flank treft. De fundamentele weringen in de Franse methode zijn: - weringen 4 en 6 in de hoge lijnen - weringen 7 en 8 in de lage lijnen 3

7 6. L attaque (de aanval) De aanval bestaat uit de actie die de tegenstander raakt d.m.v. een steek. De geometrie leert ons dat de rechte lijn de kortste weg is tussen 2 punten. De beste aanvallen zijn daarom de "enkelvoudige". Aanvallen met te veel schijnbewegingen (samengestelde aanvallen) of andere gecompliceerde bewegingen met de punt zorgen dikwijls voor een vertraging in de uitvoering van de aanval en geven de mogelijkheid voor de tegenstander een tegenaanval in te zetten. Zij kunnen het beste op een geschikt moment (aanvalsmoment) gemaakt worden of na een voorbereiding zoals een slag of druk, tevens als aanval op de voorbereiding van de tegenstander. De enkelvoudige aanvallen zijn: - le coup droit: de steek rechtuit - le dégagement: de steek onderdoor - le coupé: de steek overheen Eveneens wordt onder de enkelvoudige aanvallen gerangschikt: - le contre-dégagement, die uitgevoerd wordt op. een actie van de tegenstander. C'est le plus simple des coups simples. 6.1 Le coup droit Hij bestaat uit een rechtlijnige beweging van de punt in de richting van het trefvlak van de tegenstander en wordt gecoördineerd met een beweging van het lichaam. Vanuit het oogpunt der techniek wordt de steek rechtuit uitgevoerd met een strekkende arm, het wapen in het verlengde van de arm. Het lichaam meegaande in deze strekkende beweging mag niet gestoord worden door de uitval en wordt besloten met een krachtige strekbeweging van het achterste been. Het geheel moet een accelerend karakter hebben. De meest geschikte momenten voor een steek rechtuit zijn: - wanneer de lijn geopend wordt door de tegenstander - wanneer hij ontspannen is - op een slecht uitgevoerde aansluiting of een slecht uitgevoerde verandering van aansluiting - wanneer hij de stelling weer aanneemt - op een schijn van de tegenstander met een ingetrokken arm waarbij de punt van het wapen in de lage rechterlijn van het trefvlak wijst. De steek rechtuit is de meest eenvoudige, de meest moeilijke en tevens de mooiste van alle aanvallen. Dr. Edom zegt: "Bij het schermen zijn de eenvoudige bewegingen, aanvallen of weringen het merk van talent en het voorrecht van de sterkste schermers. De steek rechtuit - steek rechtuit: Dit is een steek rechtuit uitgevoerd in 2 bewegingen (temps), vaak vergezeld door een appè1 met de voet of een halve schijn in zijn eerste beweging (temps). De eerste temps heeft als doel een contractie bij de tegenstander te bewerkstelligen als die met zijn punt dichterbij komt. Op het moment van ontspanning dat daarna volgt wordt de tweede beweging (finale) van de aanval uitgevoerd. 4

8 Andere mogelijkheden zijn: L'absence de fer, coup droit Le coup droit après changement de lignes Le coup droit en marchânt In het laatste geval wordt de arm reeds tijdens de pas voorwaarts gestrekt waarna uitgevallen wordt. 6.2 Le dégagement De steek onderdoor dankt zijn naam waarschijnlijk aan het "ontsnappen" met de punt aan het wapen (aansluiting) van de tegenstander als die domineert. Hij bestaat uit een "half cirkelende beweging van de punt wanneer hij van de hoge lijn in de hoge lijn uitgevoerd wordt of een loodrechte beweging wanneer hij van de hoge naar de lage lijn gaat. (of omgekeerd). Van de lage lijn in de lage lijn gaat de punt van het eigen wapen over de kling van de tegenstander heen. Wordt de steek in de hoge lijn naar de hoge lijn uitgevoerd, dan de punt van het eigen wapen zo klein mogelijk onder de hand van de tegenstander doorbrengen. De steek onderdoor (le dégagement) kan dus onderdoor, loodrecht of overheen uitgevoerd worden. Le dégagement en riposte: de steek onderdoor als riposte. Als de riposte gegeven wordt, eerst de punt eerst onderdoor brengen met ingetrokken arm en vervolgens wordt de arm gestrekt. Het is vaak het karakter (de soort) van de wering die het al of niet mogelijk maakt een riposte "onderdoor" te maken. Men moet de volgende voorzorgsmaatregelen nemen om een remise te voorkomen: - het tegenstellen in de wering accentueren - het zolang mogelijk verborgen houden van de lijn waarin men gaat riposteren - geen "verloren tijd" voorbij laten gaan tussen de wering en de riposte De rol van het "onderdoor gaan bij de samengestelde aanvallen: le dégagement: die de punt van het wapen van de ene lijn in de aangrenzende lijn brengt (de dichtstbij zijnde lijn) is de basis van alle acties die de eenvoudige weringen ontwijken. une-deux : is een samengestelde actie bestaande uit een schijnsteek onderdoor en nog een steek onderdoor une-deux-trois is een samengestelde actie bestaande uit 2 schijnsteken onderdoor en steek onderdoor feinte dessous-dessus (schijnsteek laag - steek hoog) is samengestelde actie met een schijnsteek onderdoor laag en een steek onderdoor hoog 6.3 Le coupé Technisch gezien is de coupé een dégagement die het tegenstanders wapen passeert door er "overheen" te gaan i.p.v. er onderdoor, voor zover het de hoge lijnen betreft en er "omheen" gaat i.p.v. overheen voor zover het de lage lijnen betreft. De coupé heeft als voordeel op de steek onderdoor, dat hij: - in de hoge lijnen gemakkelijker de arm van de tegenstander ontwijkt. - gemakkelijk de eenvoudige en de kringwering ontwijkt, terwijl de steek onderdoor de eenvoudige wering ontwijkt. - moeilijk met een directe wering te weren is, wanneer de coupé in het hoge of het lage trefvlak aankomt. De geschikte wering om een coupé te weren, is een dwarse wering zoals de hoog zeven. Zij moet dan een horizontale rechte lijn vormen. 5

9 Er zijn 2 vormen van een coupé. T.w. met en zonder ijzer. Bij de coupé met ijzer glijdt het eigen wapen langs de kling van de tegenstander (strijkslag). (houdt er contact mee tot en met de punt) Als riposte wordt de coupé het meest toegepast uit 6 en 4 wanneer de tegenstander zich in de partij dichtbij bevindt. Het verticaal staan van de kling voorkomt de remise. Maître Cordelois zegt: de coupé moet als een kogel op het plastron terechtkomen, en sifflant (fluitend - zweepslag) De coupé uit de wering 2 wordt ook vaak gebruikt als riposte bij het gevecht op korte afstand. De gewapende hand moet daarvoor ver naar achter en naar buiten getrokken worden. Deze coupé is moeilijk te neutraliseren. Verdere mogelijkheden zijn nog: Coupé als riposte uit hoog zeven en de coupé als reprise d attaque. Tevens kan de coupe ook gebruikt worden als aanval op het wapen, bij een slag of strijkslag. In het laatste geval begint de coupé als een "coupé à la mouche" (een coupé als een vlieg). Ik denk dat Cléry ermee bedoelt dat de aanvaller het begin van de coupé maakt maar dan de punt omhoog houdt en niet in de lijn brengt. Op het moment dat de kling van de tegenstander gepasseerd is, geeft men een harde strijkslag in 3 of in Le contre-dégagement Als de tegenstander een verandering van aansluiting maakt gaat men onderdoor. Le dégagement is de actie om van de ene lijn in de andere lijn te komen. Le contre-dégagement is de actie om terug te komen in dezelfde lijn. In feite beschrijft de punt een gelijke beweging als de dégagement maar dan in tegengestelde richting. Men kan eveneens een contre-dégagement maken van de lage lijn naar de lage of van de hoge lijn naar de lage lijn. Wij hebben reeds gezien dat de dégagement geschikt is om de directe weringen te ontwijken bij de samengestelde aanvallen. De contre-dégagement speelt een identieke rol bij het omcirkelen van de kringweringen. Contre-dégager is het ontwijken van een verandering van aansluiting, maar ook het ontwijken van een kring. Deze twee bewegingen zijn geometrisch gelijk. "Le doublement" is dus een samengestelde actie van een schijnsteek onderdoor en een kringsteek onderdoor (contre-dégagement) is een samengestelde actie van een schijnsteek onderdoor en 2 contre-dégagements achter elkaar.(achtereenvolgend) 6.5 Les Feintes (de schijnen) De schijnbewegingen zijn bewegingen met de gewapende arm, de romp of de benen. Soms zijn het gevarieerde acties op het ijzer met de bedoeling de tegenstander te verontrusten of om hem over te halen tot een reactie c.q. reflex die defensief of offensief kan zijn. In ieder geval hem uit zijn zelfvertrouwen, balans, of rust te halen. 6.6 Attaque composée: (de samengestelde aanval) Een aanval is samengesteld als éen of meerdere schijnsteken gebruikt worden, voordat de finale ingezet wordt. Schijnsteken, die zowel in de hoge of lage lijn geplaatst kunnen worden, zijn: 1. schijnsteek rechtuit 2. schijnsteek onderdoor 3. schijnsteek overheen 6

10 De karakteristieken van het moderne schermen zijn: - schermen op grote afstand - beweeglijkheid (van de benen en het wapen) - het zelden in aansluiting staan - weinig variatie in de samengestelde aanvallen - veelvuldig gebruik maken van de schijnsteek rechtuit. In verband met het feit dat samengestelde aanvalsbewegingen hoge eisen stellen aan de coördinatie, het samenspel tussen gewapende hand en benen en een perfecte balans, zullen deze aanvallen veelvuldig op het plastron bij de leraar geoefend moeten worden. De schijnsteek rechtuit kan gevolgd worden door een steek rechtuit, een steek onderdoor of een steek overheen. De manier hoe een schijnsteek wordt uitgevoerd, wordt medebepaald door het temperament van de tegenstander. Deze kan immers nerveus, flegmatiek, niet te imponeren en of impulsief zijn. Tenslotte nog iets over de schijn-coupé: deze moet zo klein mogelijk uitgevoerd worden. Wordt hij nl. groot uitgevoerd dan opent, dit een uitstekende gelegenheid voor de tegenstander om een tegenactie te maken. (uitgevoerd bijv. met een ingetrokken arm) - Wanneer de samengestelde aanval voorafgegaan wordt door een enkele schijnsteek, dan zal deze laatste met een volledig gestrekte arm zo lang mogelijk aangehouden, goed op een punt van het trefvlak wijzend, uitgevoerd moeten worden om de tegenstander tot een wering over te halen. - Wordt de finale door meerdere schijnen voorafgegaan dan is het niet nodig bij de eerste schijn de arm reeds volledig te strekken. De schijnsteek direct voorafgaande aan de finale zal echter het accent krijgen en zal wel met een volledig gestrekte arm gemaakt moeten worden. (de aanval wordt progressief gemaakt, d.w.z. de arm wordt naar mate de punt het tref vlak nadert, steeds meer gestrekt). - Wanneer de finale voorafgegaan wordt door schijnen of voorbereidingen van de aanval, dan zal de aanvaller daarbij een "verdedigende (in de vorm van achterwaarts gaan) gedachte" moeten inbouwen, voor het geval dat de tegenstander het moment van zijn voorbereiding benut om zelf aan in zo'n geval gebruik om zelf een aanval te lanceren. Cléry raadt dan ook te maken van diagonale weringen zoals de wering 8 en hoog 7, het algemeen weringen die een groot aantal lijnen kunnen afsluiten. Volledigheidshalve nog de termen trompement en een derobement. - Trompement is de actie die de wering. van de tegenstander ontwijkt. - Derobement is de actie die een aanval op de eigen kling ontwijkt. 7. Préparations d attaques attaques au fer - prises de fer ; resp. aanval op het ijzer en nemen van het ijzer. Tot de voorbereidingen van de aanval worden gerekend alle bewegingen en alle acties die, de tegenstander direct te bedreigen, hem dwingen (noodzaken) tot een reactie die het gemakkelijker maakt de geplande aanval uit te voeren. Dit is het geval met een druk die men uitvoert op het wapen van de tegenstander. Hetzij om dat weg te drukken, hetzij een reactie te veroorzaken die het mogelijk maakt de aanval uit te voeren in de lijn die hij verlaat (die hij daardoor opent). Dit is ook het geval met de schijnsteken, aangezien die het doel hebben de tegenstander de ene lijn te laten sluiten om hem dan in de andere lijn te raken. Toch geeft men de naam "voorbereidingen van de aanval" alleen aan die bewegingen die niet dreigend zijn en die zonder strekking van de arm uitgevoerd worden. 7

11 Voorbereidingen van de aanval zijn dus de aanvallen op het ijzer en het nemen van het ijzer beschouwen. Het algemene doel van de aanvallen op het ijzer is het uitstellen van de wering van de tegenstander. 7.1 Ataques au fer Men onderscheidt 3 ataques au fer (aanvallen op het ijzer): 1. Le battement - de slag 2. La pression - de druk 3. Le froissement - de strijkslag Le battement We maken de slag met het middelste deel van het eigen wapen op het zwak van de tegenstanders kling. De slag zal uitgevoerd moeten worden met de scherpe rand van de kling en niet met het vlakke deel ervan. De slag zal een korte krachtige droge tik zijn loodrecht op het zwak. Als de slag gevolgd wordt door een steek rechtuit dan zal hij met kracht uitgevoerd moeten worden; in dezelfde tijd zal de steek moeten volgen. De slag zal daarentegen "licht uitgevoerd moeten worden als men daarna een steek onderdoor of een une-deux wil maken. De tegenstander moet dan juist overgehaald worden een tegenslag te geven. De slag op het wapen kan ook uitgevoerd worden op de voorbereiding van de tegenstander, als antwoord op zijn slag, zijn druk, zijn verandering van aansluiting. La pression Bestaat uit het meer of minder drukken tegen het wapen van de tegenstander. De druk wordt uitgevoerd op het zwak van het wapen. Zij moet loodrecht uitgevoerd worden op de kling. Wordt de druk niet loodrecht uitgevoerd op de kling dan glijdt zij weg en heeft geen enkel effect. Wordt de druk met een tegendruk beantwoord, dan geeft dat de mogelijkheid om in een andere lijn aan te vallen. Bij de degen is de druk in zes het beste. De oefeningen van de druk en de tegendruk gevolgd door een enkelvoudig dan wel samengestelde aanval zijn een goed middel om bij de leerling le sentiment du fer aan te kweken. Le froissement Het maken van een strijkslag houdt in dat men een glijdende (strijkende) slag tegen het wapen van de tegenstander maakt van het zwak naar het sterk van de kling. De strijkslag is de krachtigste van de aanvallen op het ijzer. Het doel van de strijkslag is hetzelfde als van de slag en de druk. De strijkslag wordt bij voorkeur gegeven bij een tegenstander die met een gestrekte arm staat of een stelling heeft waarbij het wapen horizontaal en ver naar voren staat. De verdediging tegen een froissement bestaat uit het déroberen. 7.2 Les prises de fer(ijzer nemen) De aanvallen (prises de fer) brengen het ijzer van de tegenstander in beweging (verplaatsen het). Vervolgens wordt het losgelaten voor het uitvoeren van éen of andere aanval. Het nemen van het ijzer door een kring, pakken het ijzer van de tegenstander, bedwingen het en houden nauw contact met de tegenstanders kling tot de finale van de actie. Het nemen van ijzer vindt plaats door: 1. Opposition (tegenstelling) 2. Liement (binding) 3. Enveloppement (hele binding) 8

12 Opposition (tegenstelling) Het nemen van het ijzer door tegenstelling wordt uitgevoerd met het eigen sterk op het zwak van de kling van de tegenstander. Dit nemen door tegenstelling wordt progressief en continu uitgevoerd tot aan de finale van de aanval. Zij onderscheidt zich van de druk doordat deze het wapen naar buiten weglegt en alleen op het zwak van de kling uitgevoerd kan worden. De tegenstelling (opposition) is daarentegen een beweging naar voren, die de kling van de tegenstander verplaatst naar gelang hij vordert. En die door een elevatie (opheffing) van de hand het wapen hoog neemt en van het zwak naar het sterk uitgevoerd wordt. De elevatie van de hand is afhankelijk van de hoogte waarin de tegenstander met zijn hand in zijn stelling staat en op de mate van weerstand die men ondervindt. Alle prises dé fer moeten nooit uitgevoerd worden op een gestrekte en stilgehouden arm, want het gevaar dat een derobement gemaakt kan worden is te groot. Zij moeten gemaakt worden op het moment dat de arm gestrekt gaat worden. Zij zijn te laat als de arm reeds gestrekt is (J.J. Renaud). Dit is waarschijnlijk het geheim van les prises de fer. De vraag wordt vaak gesteld of het niet mogelijk is een prise de fer uit te voeren op een ingetrokken arm. Het is echter niet de positie van de tegenstanders arm, die het wel of niet mogelijk maakt, maar heel eenvoudig is het de afstand tussen de punt van de tegenstanders kling en onze kom. Op het moment van het nemen, moet de punt van de tegenstander onze kom gepasseerd zijn. In de hoek die gevormd wordt door onze kom en het sterk met het zwak van de tegenstanders kling, wordt de prise de fer uitgevoerd. Met deze voorwaarde kan niets meer de uitvoering van de prise de fer tegenhouden of de arm dan wel of niet ingetrokken is. Maître Cléry raadt aan de prise de fer altijd uit te voeren met de uitval, d.w.z. hetzelfde moment dat men de prise de fer maakt, valt men ook uit. Le liement(binding) Het nemen van het ijzer door een binding lijkt op het nemen door een druk of een strijkslag maar onderscheidt zich daar van door 3 verschillen: a. het wapen dat gebonden wordt blijft niet in dezelfde lijn, hij wordt daarentegen naar een tegenovergestelde lijn gebracht, van de hoge lijn naar de lage lijn of omgekeerd. b. tot het einde van de liement blijft ons sterk in contact met de kling van de tegenstander c. de kling van de tegenstander wordt vastgehouden tot aan de touche, waarbij aanval en actie op het wapen in elkaar over gaan. Men kan met een binding de aanval beginnen en deze ook door een andere steek dan de steek rechtuit laten volgen; bijv. de steek onderdoor, een coupé of een samengestelde aanval. In dat geval is het niet nodig de arm reeds in het begin te strekken, pas aan het einde van de actie. Bij de finale wordt de arm gestrekt. De meest nuttige bindingen zijn: - Van 4 naar 8van 6 of omgekeerd - Van 6 naar 7 of omgekeerd. Vanuit second (2) is de binding moeilijker i.v.m. het contact bewaren met de kling. 9

13 De verdediging tegen de liements zijn: 1. de wering door tegenstellen, in de lijn waar de prise de fer eindigt. 2. derobement, zonder ijzer op floret i.v.m. de conventies. Op degen bij voorkeur met contact. 3. de wering door toegeven. Dit bestaat uit het geen weerstand bieden aan het wapen van de tegenstander bij het begin van zijn wapen nemen". De punt van het eigen wapen gaat naar die kant waar de tegenstander zijn poging doet en wipt (kantelt) de hand in de diagonale lijn (hoog of laag) tegenovergesteld aan die waarin de ijzer gegrepen (genomen) wordt. In de wering d.m.v. toegeven blijven de 2 klingen met elkaar in contact maar aan het slot van de beweging bevindt de hand van de verdediger zich hoger (septime, prime) of lager (quarte, sixte) dan in de normale weringen of 6. Voorbeelden: op de lierment van 4 naar 8 : wering 4 of 5 laag. op de liement van 6 naar 7 : wering 6 of 3 laag. op de liement van 8 naar 4 : wering 8 hoog op de liement van 7 naar 6 : wering hoog 7 of 1 hoog 7 of 1 In de praktijk zijn de meest nuttige weringen d.m.v. toegeven de hoog zeven en de lage vier. Enveloppement (de hele binding) Uit mechanisch oogpunt gezien houdt de enveloppement een fase meer in dan de liement. De punt beschrijft een hele cirkel. Hij kan in alle lijnen uitgevoerd worden. Hele binding gevolgd door een steek rechtuit wordt vooral uitgevoerd bij een tegenstander die zijn kling zonder de nodige weerstand aanbiedt. Hij moet eindigen (zoals beschreven bij de tegenstelling) met de hand in een geaccentueerde elevatie, de punt laag om het wapen van de tegenstander te domineren en op die manier in zijn verdediging binnen te kunnen dringen. Men kan bij een tegenstander die meer verzet pleegt de enveloppement vooraf laten gaan door een aanval op het ijzer die het voordeel biedt dat de aandacht afgeleid wordt en de tegenstander niet precies weet welke aanval op het ijzer gebruikt gaat worden, waardoor het eventueel déroberen voor hem moeilijk zal zijn. Het is daarom bijzonder moeilijk om een enveloppement uit te voeren bij een tegenstander met een (Cléry zegt molle ) beweeglijke, wankele kling. Het is dan onmogelijk zijn wapen onder controle te houden en het enige wat men riskeert is, dat men in zijn punt loopt. Een enveloppement kan ook defensief aangewend worden tegen een tegenstander die uitdagend zijn wapen (punt) aanbiedt, maar feitelijk op een remise uit is. Als verdediging tegen een enveloppement gelden dezelfde verdedigingsbewegingen als bij een liement, nl. de weringen d.m.v. tegenstellen en toegeven en de dérobements. De oefening van de hele bindingen, vooral als ripostes, zijn naar mijn mening éen van de betere manieren om de kracht van de hand en de armspieren van jeugdige schermers/sters te ontwikkelen. Men moet daarom niet bang zijn dit vele malen in de 4 lijnen uit te laten voeren. Vanuit en vanuit 2. Dit verbetert de kwaliteit en de zekerheid van de verdediging. 8. Prises de fer composées en Prises de fer doubles (samengesteld en dubbel ijzer nemen) Deze bewegingen zullen bij het floretschermen niet vaak gebruikt kunnen worden, het wapen is te beweeglijk en het lang vast kunnen houden van het wapen van de tegenstander is daar niet mee overeenkomstig. Op degen ligt dit anders. 10

14 8.1 Le croisé (kruissteek) Een croisé is een variant op de liement die vaak als riposte gebruikt wordt. Terwijl de liement begint in een hoge lijn (of lage) en eindigt in een tegenovergestelde lage lijn (of hoge), blijft de hand tijdens de uitvoering van de croisé in de lijn waar het wapen genomen is. Men onderscheidt twee facetten bij de uitvoering van de croisé. Of men brengt zonder enige kracht de punt van het wapen van de tegenstander omlaag nadat men geweerd heeft en toucheert "en cavant of men brengt met kracht de kling van de tegenstander omlaag, terwijl men tegelijkertijd de arm strekt en raakt. De eerste manier geniet de voorkeur. De croisé kan ook uitgevoerd als aanval.. Dit vraagt een goede coördinatie van de gewapende hand. Deze vorm is ook geschikt voor de contre-temps. De geschikste croisé s zijn die van 4 naar 7 en van 6 naar 8. Deze worden vaak met sucses toegepast. Cléry zegt hier: deze laatste croisé (van 6 naar 8) is vooral geschikt voor a mains' contraires. Hij bedoelt hiermee dat een rechtshandige schermer tegenover een linkshandige staat. Bij a mains pareilles (gelijkhandigen) besteedt hij ook aandacht voor de croisé 8 naar 6, uitgevoerd in de 4-lijn van de tegenstander. Maître Ch. Besnard in 1653 beschreef de croisé voor het eerst, alleen noemde hij dit een flanconnade, omdat de finale de tegenstander in de flank raakt Le coulé (glijsteek) Dit is de actie die glijdend langs het wapen van de tegenstander uitgevoerd wordt en de gewapende de gelegenheid geeft de aanval voor te bereiden en een basis te geven. De coulé wordt vooral uitgevoerd bij tegenstanders die onvoldoende aangesloten staan. 9. La fausse attaque actions de deuxième intention (de schijnaanval en acties met 2 de intentie) De enkelvoudige aanvallen eisen door hun eenvoudigheid een grote uitvoeringssnelheid. Zij kunnen dan ook alleen na een zorgvuldige voorbereiding en met grote snelheid gemaakt worden. Zij vragen een goed aanvalsmoment, een juist ogenblik. Maar hoe het ook zij, de aanvaller zal met zijn punt toch ongeveer een afstand van ongeveer 80 cm. moeten afleggen om zijn tegenstander te treffen, terwijl de verdediger zijn hand maar een 20 cm. hoeft te verplaatsen en hij heeft die aanval gepareerd. In verband hiermee zal de aanvaller vier- of vijfmaa1 vlug uitgevoerd een schijnaanval moeten plaatsen voordat hij zijn werkelijke aanval kan maken, waarbij hij natuurlijk wel het voordeel van het initiatief aan zijn kant heeft. Deze acties hebben een tweeledig doel, vandaar de namen: "schijnaanval" of acties met tweede bedoeling. Wat is een schijnaanval? Het is een actie die dermate lijkt op de aanval, dat hij een instinctieve reactie van de tegenstander uitlokt. Hij wordt gemaakt met behulp van een enkelvoudige of samengestelde aanval, min of meer geprononceerd (duidelijk) maar nooit geheel als aanval doorgevoerd om de tegenstander te verontrusten (te laten reageren) met de bedoeling van die reactie gebruik te maken om de werkelijke aanval te kunnen maken. Om een contre-riposte of een remise te maken zal de schijnaanval haast moeten raken om de tegenstander ervan te overtuigen dat hij aangevallen wordt. Pas dan zal hij weren en de riposte geven. Is het de bedoeling een tegenaanval uit te lokken dan zal de schijnaanval minder ver doorgevoerd moeten worden, daar de tegenstander in dat geval op de start van de beweging zijn tegenactie zal inzetten. Zou de schijnaanval te ver doorgezet worden, dan is de mogelijkheid tot een parade-riposte (contre-temps) niet meer aanwezig. 11

15 Nog steeds zijn er weinig schermers die de schijnaanval zo kunnen maken dat hij volledig overtuigt! Fausse attaques en actions de deuxième intention vormen de hogeschool van het schermen. Beheersing van hiervan opent de poorten der tactiek. Het zijn vooral de benen die het mogelijk maken de schijnaanval overtuigend te laten zijn opdat hij op een echte aanval lijkt. De arm kan daarbij meer of minder gestrekt worden met de schijnsteken. 10. (Noot:) La tactique de deuxieme intention en le contre-temps. Met behulp van een schijn of een invite of een schijnaanval wordt "gesuggereerd", waardoor een reactie van de tegenstander wordt uitgelokt. Men kan op deze wijze uitlokken: - een aanval - een tegenaanval - een riposte - een aanval op de voorbereiding Men kan dus zeggen dat de schermer die in 2 de intentie werkt het initiatief bezit. Daarop reageert de tegenstander. De initiatiefnemer verwerkt die reactie en start de finale actie in de vorm van een aanval, een riposte, een contre-riposte, een tegenaanval, een remise, een redoublement of een reprise d attaque. De contre-temps bestaat dus ook uit 3 gedeelten: a. een ingehouden aanvallende actie (schijn) of een voorbereiding (invite, aansluiting, slagwapen) of een schijnaanval. Motivatie: het uitlokken, overhalen van de tegenstander een tegenaanval te laten maken. b. een verdedigende actie (wering) als antwoord op de tegenaanval van de tegenstander. c. een aanvallende finale actie al of niet met een uitval of flèche. De grote moeilijkheid is altijd om zodanig te provoceren dat de tegenstander een tegenaanval gaat maken, daarom zal dit gedeelte van de contre-temps extra aandacht genieten bij het onderwijzen daarvan. Het zijn vooral de voorbereidingen die we met de hand kunnen maken zoals: invite, schijn, aanval op het wapen. Daarnaast de voorbereidingen met de benen zoals appèl, passen, sprong en halve uitval. Combinaties van hand en benen: appèl met de voet plus invite appèl met de voet plus schijn passen plus invite passen plus schijn passen met plotselinge invite passen met plotselinge schijn halve uitval plus schijn 12

16 10.1 Verdediging tegen de contre-temps - de weringen: hiermede worden natuurlijk die weringen bedoeld die de finale actie van de initiatief hebber pareren. - de tegenaanval: bij voorkeur de samengestelde tegenaanval in de 2 de intentie of de remise van de tegenaanval. - le dérobement: het ontwijken van de aanval op het wapen, als bijv. slagwapen gebruikt wordt om een tegenactie uit te lokken. Een arrêt kan op deze wijze ook in 2 de intentie gemaakt worden en heeft als zodanig niets met de contre-temps te maken. Voorbeeld : op sabel -aanvaller maakt schijnaanval met behulp van halve uitval plus schijn. -verdediger wil slag wapen maken plus finale met uitval - aanvaller dérobeert slag wapen en maakt voorhouw manchet met pas achter op degen -aanvaller schijnsteek manchet met halve uitval -verdediger slag wapen met uitval steek romp - aanvaller dérobeert slag wapen en arrêteert naar de arm. Aanvallen (enkelvoudig en samengesteld) en ripostes kunnen op deze wijze ook in 2 de intentie gemaakt worden en hoeven als zodanig niets met de contre-temps te maken te hebben Attaques sur la préparation (aanvallen op de voorbereiding) Men noemt dit de acties die gemaakt worden op: het moment dat de tegenstander zijn eigen aanval voorbereidt. Deze voorbereidingen kunnen zijn: passen, verandering van: aansluiting, dubbele verandering, een invite, slag, druk, strijkslag, een schijn met ingetrokken het nemen van het wapen enz. Belangrijk is dat de aanval op de voorbereiding tijdens de voorbereiding van de tegenstander gemaakt wordt, in ieder geval voor het begin van de werkelijke aanval. Wordt de aantal nl. ingezet na de voorbereiding dan is het geen aanval op de voorbereiding maar een tegenaanval. De aanvallen op de voorbereiding worden het meest uitgevoerd met een enkelvoudige aanvalsbeweging. Het is noodzakelijk om de aanval op de voorbereiding op tijd te maken. Dit houdt in dat men de slag op het wapen of de druk of het nemen van het wapen zal moeten déroberen. De aanval op de voorbereiding en de tegenaanval hebben gemeen dat zij beiden op tijd moeten zijn Les contre-attaques (de tegenaanvallen) De tegenaanvallen zijn de offensief-defensief uitgevoerde aanvalsbewegingen, zij moeten tijdens de aanvalsbeweging van de tegenstander gemaakt worden. Onder deze aanvallen worden verstaan: 1. le coup de temps (de tijdsteek) 2. le coup d arrêt (de voorsteek-houw) 13

17 10.4 le coup de temps (tijdsteek) De tijdsteek is een defensieve-offensieve actie, bestaande uit het in éen beweging uitvoeren van een wering met een riposte, waarbij tevens de lijn gesloten wordt waarin de tegenstander zijn aanval maakt. De tijdsteek kan op 2 manieren uitgevoerd worden: a. door de aanval van de tegenstander te onderbreken in de lijn waar die aanval heengaat (eindigt) b. door de aanval van de tegenstander te onderbreken in de tegenovergestelde lijn dan waar ze zou moeten eindigen. In beide gevallen moet de beweging van de tijdsteek de aanval van de tegenstander wegdrukken en hem tegelijkertijd raken. Het is aan te raden de tijdsteek bij voorkeur vanuit de lijnen 6-8 en 2 acht uit te voeren (les lignes extérieurs). Liever niet vanuit de lignes interieurs (binnenlijnen) uitgaan bij de tijdsteek, daar niet voldoende tegenstelling op het wapen uitgevoerd kan worden en men tevens in de gewapende arm(zijde) van de tegenstander terecht komt le coup d arrêt (voorsteek-houw) De voorsteek(voorhouw) is een unieke aanvallende bewegingsactie, die de bedoeling heeft de tegenstander te raken in zijn eigen "technische fout" uitgevoerde aanval. Dit kunnen fouten zijn als een schijn in een gesloten lijn of een ingetrokken arm; een te grote coupé, een aarzeling in de aanval enz. In ieder geval zodanig dat een tegenstander gelegenheid krijgt hem te treffen voordat de aanvaller raakt. Ondanks het feit dat de voorsteek/houw bij het moderne schermen steeds minder voorkomt i.v.m. de voorkeur die de aanval geniet, mogen we niet vergeten dat hij bestaat en het de enige aanval is die begint nadat de tegenstander begonnen is en hem toch raakt voordat hij ons raakt. Bij deze laatste zin gaan we natuurlijk wel uit van het feit dat de tegenstander een technische fout maakt als genoemd; maakt hij die niet dan steken we in hetzelfde tempo als de tegenstander en dus mee. Cléry noemt de voorsteek ook wel le coup des deux veuves (de steek der 2 weduwen). Hij bedoelt daarmee dat wanneer beide schermers elkaar raken de éen met zijn aanval en de ander met zijn arrêt, en beide wapens zouden scherp geweest zijn, er 2 weduwen zouden bijkomen. 11.Variétés d attaques (gevarieerde aanvallen/dubbele aanvallen) Door de tijden heen zijn de definities voor "la reprise, le redoublement en de remise" aanleiding geweest tot pennenstrijd tussen de verschillende scholen en de leraren. Het komt er feitelijk niet zo erg op aan, in ieder boek is wel altijd een zekere affiniteit geweest met de zin der woorden redoubler, reprendre en remettre te vertalen met respectievelijk "verdubbelen, hervatten en herstellen. Dit is des te erger omdat iedereen het er altijd wel mee eens is geweest en zonder reserve toegeeft dat wanneer een schermer weert zonder daarna te riposteren zijn tegenstander onmiddellijk het initiatief kan terugnemen op 3 manieren: 1. blijvend op de plaats waar hij is en met een enkelvoudige beweging van de arm. 2. terugkomend in de stelling hetzij voorwaarts, hetzij achterwaarts en opnieuw aan te vallen. 3. zonder zijn arm in te trekken en zijn actie in dezelfde lijn te prolongeren. Hetzij dat de tegenstander zijn ijzer loslaat zonder te riposteren; hetzij samengesteld hetgeen ook een manier is om aan het ijzer te ontkomen (om het ijzer te verlaten). 14

18 La reprise (la reprise d attaque) Dit is het hernemen van de aanval door opnieuw uit te vallen (in een andere lijn of met een aanval op het ijzer) op een tegenstander die weert zonder te riposteren en dit herneemt zonder onderbreking. La reprise de riposte: bestaat uit het maken van een andere aanval (in een andere lijn; of met een aanval op het ijzer) op een tegenstander die weert zonder een contre-riposte te plaatsen. Onder dezelfde condities kan men ook een reprise van de contre-riposte maken. De effectiefste vorm is de reprise door een "coupé". Deze geeft de volgende voordelen: a. de coupe maakt het de tegenstander moeilijk een evt. arrêt te plaatsen en vergemakkelijkt het loskomen van de aansluiting b. de coupe verliest het contact met het tegenstanders wapen niet en staat het toe (maakt het mogelijk) een trage riposte van die tegenstander te arrêteren. c. hij vormt vaak de contre-riposte of contre-temps, (door het ijzer hebben) op de verlate riposte of tegenaanval van de tegenstander. La reprise is een actie die vooral waarde heeft voor het electrisch schermen Zij staat toe onmiddellijk gebruik te maken van ieder tijdverlies of aarzeling van de tegenstander. Le redoublement: deze bestaat uit het maken van een 2 de aanval, voorafgegaan door terug te keren in de stelling hetzij voorwaarts hetzij açhterwaarts, bij een tegenstander die geweerd heeft zonder te riposteren of de 1 ste aanval niet ontweken heeft. De meest gebruikte vorm is die voorafgaat door een voorwaarts in de stelling te komen. De eerste actie wordt voorzichtig, ingehouden, uitgevoerd en dan zo snel als de benen kunnen gaan wordt de finale ingezet. De uitvoering van de redoublement blijft evenwel delicaat, daar hij de mogelijkheid biedt aan de tegenstander een tegenaanval in te zetten op het moment dat men voorwaarts of achterwaarts in de stelling opstaat. La remise: deze vertoont de volgende verschillen met de voorgaande acties: a. zij wordt altijd uitgevoerd met een steek rechtuit b. zonder de arm in te trekken, De remise wordt in een dubbele vorm uitgevoerd: het wordt een tijdsteek wanneer zij uitgevoerd wordt bij een tegenstander die indirect of samengesteld riposteert. Zij vereist een grote precisie, want de aanval moet doorgezet worden nadat de tegenstander heeft geweerd en het ijzer loslaat. De remise moet het resultaat van een waarneming zijn (tactische aanval) eigenlijk net zoals de reprise en de redoublement tactische aanvallen zijn. Aanvallen in tweede intentie. Bij een tegenstander die een riposte du tac au tac plaatst (d.w.z. onmiddellijk na zijn wering riposteert) hetzij direct hetzij indirect en na een correct uitgevoerde wering, is het niet aan te raden te remiseren i.v.m. de conventie. Het is daarom ook niet aan te raden de remise aan jeugdige schermers aan te leren, het wordt gauw een slechte gewoonte die moeilijk af te leren is. De verdediging tegen een remise is natuurlijk, onmiddellijk na de wering te riposteren, of de eerste wering te herhalen, of de wering d.m.v. tegenstellen uit te laten voeren en dan laag te riposteren. Ook kan de remise van de riposte uitgevoerd worden maar dan wel bij een tegenstander die samengesteld contre-riposteert. 15

19 12. Wedstrijdreglement (Nederlandse vertaling 1970?) Remise: is een enkelvoudige aanvalsdaad, welke onmiddellijk volgt op de eerste, zonder de arm intrekken, na een wering of een teruggaan van de tegenstander, hetzij deze het ijzer heeft losgelaten zonder na te houwen of na te steken, hetzij dat deze met enige vertraging na steekt of na houwt, hetzij indirect, het zij samengesteld. Redoublement: is een nieuwe handeling, enkelvoudig of samengesteld op een tegenstander, die heeft geweerd, zonder na te steken of na te houwen, of die eenvoudig de eerste aanval heeft ontweken door terug te gaan of door een ontwijkingsbeweging. Reprise d attaque: is een nieuwe aanval, uitgevoerd onmiddellijk nadat de aanvaller opnieuw in stelling is gekomen, zij het voor een kort ogenblik. Ripostes en contre-ripostes De riposte is de aanval die onmiddellijk volgt na de wering. (de riposte werd voor het eerst in 1676 door Maître le Perche du Coudray onderwezen) De riposte kan enkelvoudig of samengesteld zijn. De enkelvoudige riposte kan direct of indirect zijn. De directe riposte is de riposte die uitgevoerd wordt in dezelfde lijn waar de wering heeft plaats gehad. (wering 4 riposte rechtuit, of wering 6 riposte steek rechtuit). De indirecte riposte is de riposte die in een andere lijn uitgevoerd wordt, dan in die waar de wering heeft plaats gehad.(wering 4 steek onderdoor of wering 6 coupé of wering 4 laag of wering 6 steek laag, enz.) De samengestelde ripostes zijn die welke met éen of meerdere schijnsteken worden uitgevoerd. (bijv. coupé dégagé; une-deux; doublement; feinte dessous dessus enz.) De ripostes worden uitgevoerd op drie manieren: a. met tegenstelling (d opposition) b. onmiddellijk (du tac au tac) c. met verloren tijd (a temps perdu) De riposte met tegenstelling: wordt uitgevoerd op een zodanige wijze dat het contact met het wapen van de tegenstander bewaard blijft tot het doel bereikt is. De riposte du tac au tac: wordt uitgevoerd na een slag op het wapen van de tegenstander onmiddellijk nadat het wapen van de tegenstander is losgelaten. De riposte a temps perdu: wordt uitgevoerd na het verloren laten gaan van een zekere tijd, korter of langer, na de wering. Dit is meestal het geval met ripostes die uitgevoerd worden als de tegenstander weer terug gaat naar zijn stelling. 16

20 De contre-ripostes: De contre-riposte is de steek die gemaakt wordt nadat men de riposte van de tegenstander geweerd heeft. Alles wat uiteengezet is bij de ripostes geldt ook voor de contre-ripostes. Wanneer zij elkaar opvolgen in de gevechtsgang krijgen zij de naam eerste, tweede, derde enz. contre-riposte. De aanvaller voert steeds de oneven contre-riposte uit, (aanval, parade et riposte, parade et première contre-riposte). De verdediger voert steeds de even contre-riposte uit. De ripostes en de contre-ripostes worden in de stelling, dus stilstaand uitgevoerd maar ook met een uitval liggend in de uitval en zelfs met een flèche. Maître C.A.F. v/d Valk 17