Welkom. Cursus Wet natuurbescherming - Verdieping. Oss 4 december Sander Hunink

Transcriptie

1 Welkom Cursus Wet natuurbescherming - Verdieping Oss 4 december 2018 Sander Hunink 1

2 Cursusverloop 3 december s ochtends(8: u, koffie/thee 10.00u) Inleiding Gebiedsbescherming (Natura 2000) Soortenbescherming Houtopstanden 4 december s ochtends ( u, koffie/thee u) Verdieping natuurwetgeving in de praktijk Praktijkcasus Plenaire casussen 2

3 Inleiding Wnb Vandaag: korte herhaling basis, daarna verdieping situatie gemeente Natuurwetgeving in praktijk gemeente Oss Praktijkcasus Plenaire casussen 3

4 Gebiedsbescherming in de Wet natuurbescherming 4

5 Veranderingen in een notendop Hoofdstuk 2 Wnb: Natura 2000-gebieden Bescherming Natura 2000-gebieden in grote lijnen niet verandert Nederlandse doelen zijn vervallen Beschermde Natuurmonumenten zijn vervallen PAS in Bnb(Besluit Natuurbescherming) 5

6 Kenmerken gebiedsbescherming Hoofdstuk 2 Wnb: aanwijzing SBZ svrl en HRL, samen Natura 2000-gebieden Per Natura 2000-gebied: instandhoudingsdoelen voor broedvogels, niet-broedvogels, soorten of habitattypen Ieder gebieddraagt bij aan halen Nederlandse doelstelling voor EU Doelen en maatregelen om deze te halen moet worden uitgewerkt in beheerplan Beheerplan toetst bestaand gebruik en vormt toetsingskader nieuwe handelingen 6

7 7

8 Vergunningplicht en passende beoordeling Voor plannengeldt geen vergunningplicht. Bestuursorgaan mag plan alleen vaststellen als het plan niet leidt tot aantasting natuurlijke kenmerken Natura 2000 (art. 2.7, lid 1) Voor projectenof andere handelingen die leiden tot verslechtering leefgebied of habitattypen of tot significante verstoring soorten geldt een vergunningplicht (art. 2.7, lid 3, onderdeel a) Verplichting tot opstellen passende beoordeling voor plan of project met mogelijk significante gevolgen (art. 2.8) Die verplichting bestaat niet voor andere handelingen 8

9 Toetsing In, nabij en op flinke afstand van N2000 Beschermde waarden soms ook buiten N2000 Toetsingsprocedure: 1) Voortoets, bij effect: 2a) Verslechteringstoets, óf 2b) Passende beoordeling 9

10 Effectanalyse Toetsing effecten: AhvEffectenindicator en perspectief doelstelling in beheerplan: Ruimtelijke effecten: Chemische effecten: Fysische effecten: Mechanische effecten: Directe menselijke effecten: Oppervlakteverlies Versnippering leefgebied Verzuring Vermesting Verzoeting Verzilting Verontreiniging Verdroging Vernatting Verandering stroomsnelheid Verandering overstromingsfrequentie Verandering dynamiek substraat Verstoring door geluid Verstoring door licht Verstoring door trilling Verstoring door beweging/optiek Verstoring door luchtwerveling, betreding, golfslag Verandering populatiedynamiek Bewuste ingreep soortensamenstelling 10

11 Significantie Significantie: Van significante gevolgen (of een significant negatief effect) is sprake indien ten gevolge van menselijk handelen een instandhoudingsdoelstelling van een Natura 2000-gebied niet gehaald zal worden Dus: als het halen van de doelen voor Natura 2000 gebied op lange termijn in gevaar komt 11

12 Significantie Hulpmiddelen: 12

13 Mitigatie Mitigatie: het verzachten van effecten -Aan de bron -Of op de plek waar het effect optreedt Bijvoorbeeld: -Rekening houden met kwetsbare periodes fauna of vegetatie: aanpassen uitvoeringsperiode, moment van de dag -Beperken verstoring door gebied zo min mogelijk te betreden, projectlocatie afschermen, fasering van werkzaamheden -Kiezen voor minder belastende methode: type werktuigen, geluidarme techniek, rustig opbouwen Mag niet in voortoets! (Jurisprudentie HvJEU12 april 2018, nr. C-323/17, People Over Wind en Sweetman) 13

14 Cumulatie Cumulatie: Effecten beoordelen samen met andere projecten en plannen Concreet: onlangs gerealiseerd, net vergund of waarvan effecten kan overlappen met te toetsen project Overig: te zien als bestaande activiteit en gegeven Alleen overlappende effecten Bijv. als plan niet tot effecten leidt, dan hoeft dit effect ook niet in cumulatie te worden beoordeeld 14

15 ADC-toets Als significant negatief effect: ADC-toets! Alternatieven: geen grens! Dwingende redenen van openbaar belang, ook sociale en economische redenen Compensatie: teniet doen schade. bijvoorbeeld door aanleg alternatief leefgebied of ontwikkeling habitattype moet aangelegd zijn voordat het effect zich voordoet! mag ook in ander gebied of buiten Natura 2000, wordt dan aangewezen als Natura

16 Stappen in de toetsing? Stap 1: Wat houdt het voornemen in? Stap 2: Welke effecten kunnen verwacht worden? Effectenindicator Stap 3: Welke beschermde waarden komen in en rond de projectlocatie voor? Veldbezoek, Natura 2000 beheerplan, inventarisatie-en monitoringsgegevens Stap 4: Nu we weten wat de relevante beschermde waarden zijn; welke effecten kunnen er daadwerkelijk optreden? Stap 5: Analyse effect Ecologische vereisten en staat van instandhouding Mogelijke impact Stap 6: Beoordeling effect Beoordeling effect op basis van relevante info en instandhoudingsdoel 16

17 Stroomschema 17

18 PAS PAS: Stand-still of (zicht op) verbetering, door: depositieontwikkeling: brongerichte maatregelen: o.a. landbouwemissie -10kton autonome daling depositie gebiedsanalyses: effectgerichte maatregelen, natuurherstel, robuust maken Doel: ontwikkelruimte projecten (géén plannen!) 18

19 PAS principe PAS: Depositiedaling en ontwikkelingsruimte: 19

20 Ontwikkelingsruimte PAS: Ontwikkelingsruimte: 4 onderdelen: 0,05 mol N/ha/jr Segment 1 Segment 2 20

21 Ontwikkelingsruimte PAS: Ontwikkelingsruimte segment 1: prioritaire projecten, opgenomen in bijlage 1 Regeling natuurbescherming (Rnb) In Beleidsregel N-Br: max. 1 mol N/ha/jróf 2 mol N/ha/jrindien meest duurzame alternatief Prioritaire projecten gemeente Oss: OOC Terminals Oss 21

22 Ontwikkelingsruimte PAS: Ontwikkelingsruimte segment 2: beschikbaar voor alle sectoren wie het eerst komt, die het eerst maalt provincie is bevoegd gezag en maakt beleidsregels voor uitgifte: uitgifte 60% eerste tijdvak, 40% tweede tijdvak niet meer aanvragen dan nodig max. 2 mol N/ha/j per project, alleen aan emissiearme of energiebesparende bedrijven project moet binnen 2 jaar gerealiseerd worden 22

23 Melding / vergunning PAS: Voor projectbijdrage onder grenswaarde (0,05 tot 1 mol N/ha/j): enkel meldingsplicht Let op: bij uitgifte van 95% ontwikkelruimte zakt grenswaarde tot 0,05 mol N/ha/j! Meldingsplicht geldt alleen voor sectoren landbouw, industrie, infra & gebruik gemotoriseerde voertuigen voor wedstrijden (denk aan MCC Berghem)! Projectbijdragen boven grens-/drempelwaarde: vergunning dmv berekening Aerius Calculator 23

24 PAS Bij initiatieven onder PAS: invoer gegevens in AERIUS Calculator berekening hoeveel depositie wordt veroorzaakt uitkomsten berekening met verwijzing naar gebiedsanalyse indienen bij bevoegd gezag bevoegd gezag beslist over aanvraag 24

25 Voortgang PAS Beroepen tegen PAS: 200 beroepen on hold bij ABRvSna stellen prejudiciële vragen HvJEU 7 nov 2018 uitspraak HvJEU: PAS kan, maar nu onvoldoende waarborg en wetenschappelijke onderbouwing geen effect N2000. Eerste zitting ABRvS: 14 februari 2019 Intussen: uitspraak ABRvSmbtBlankentunnel; akkoord met tracébesluitwaarin geen gebruik wordt gemaakt van PAS (ADC-toets) 25

26 Bevoegd gezag Bevoegd gezag: provincie (gemeente!) waar plan plaatsvindt, dus niet waar effecten zijn! Bij beroep: eerst rechtbank, dan Raad van State -> langere proceduretijd! Bij effecten op andere provincie wel in overleg met die provincie In sommige gevallen Ministerie van LNV 26

27 Wanneer toetsen in praktijk gemeente Oss? Vooral bij activiteiten in noordwestelijk deel gemeente: Bouw of uitbreiding veehouderij Bouwen woningen/bedrijven nabij Natura gebied Mogelijk effect: extern effectrijntakken door uitstoot stoffen met effect op habitattypen of biotopen soorten (bijv. stikstof) 27

28 Natura 2000 Osse.o. Rijntakken Binnen gemeente geen Natura 2000, wel letten op mogelijk extern effect Rijntakken Vlijmens ven, Moerputten & Bossche Broek 28

29 Natura 2000 Osse.o. stikstof-gevoelige habitattypen 29

30 Concrete gevolgen praktijk Gemeente Oss: Niet veel wijzigingen toetsingswijze WABO: gemeente bevoegd gezag bij omgevingsvergunning Niet vaak in aanraking met gebiedsbescherming Heeft gemeente gebiedsbescherming goed in beeld? 30

31 Soortbescherming: korte inleiding 31

32 Soortenbescherming Actieve soortbescherming: Provincie heeft verplichtingen en verantwoordelijkheden t.a.v. biodiversiteit en gunstige staat van instandhouding(gsvi) bedreigde soorten en habitats Passieve soortbescherming: Bescherming soorten bij ingrepen (verbodsbepalingen, hoofdstuk 3 Wnb) Provincie bevoegd gezag en controleur Initiatiefnemer eindverantwoordelijk 32

33 Actieve soortbescherming Actieve soortbescherming: Vaststelling provinciale natuurvisie, gericht op bescherming biodiversiteit, EU verplichtingen en Rode Lijst soorten (art. 1.7 i.s.m. art. 1.12) Voorbeeld uitwerking: Soortbeschermingsplannen Conform provinciale natuurvisie, ook: Bijzondere provinciale natuurgebieden Bijzondere provinciale landschappen Titel gebiedscategorieën voornamelijk predicaat, geen directe bescherming 33

34 Passieve soortbescherming Zorgplicht Verbodsbepalingen 3 categorieën: Vogelrichtlijnsoorten, waaronder vogels met jaarrond beschermde nesten (huismus, gierzwaluw, steenuil, etc) Habitatrichtlijnsoorten, waaronder vleermuizen Nationaal beschermde soorten, waaronder das, algemene kikkers, padden, muizen, konijn, etc. Rode Lijst soorten: alleen beschermd indien op lijsten of beschermd onder EU richtlijnen 34

35 Essentie bescherming Bescherming van: het individu, zijn verblijfplaats, én Alle essentiële onderdelen van het leefgebied die nodig zijn om de verblijfplaats te laten functioneren, ofwel..bed, bad, brood en bewegingsruimte. T.o.v. Ffw: accent meer op niveau populatie Gaat niet alleen om nest of hol, maar óók om bijv. overwinteringsplekken, foerageergebied, migratieroutes Functionele leefomgeving

36 Verbodsbepalingen 3.1: Vogels Vogelrichtlijn: - opzettelijk doden of vangen (lid 1) - opzettelijk vernielen nesten, rustplaatsen en eieren (lid 2) - eieren rapen en onder zich hebben (lid 3) - opzettelijk storen vogels(lid 4), indien wezenlijke invloed staat van instandhouding(lid 5) 3.5: Soorten Habitatrichtlijn (incl. Bern II en Bonn I) opzettelijk doden en vangen (lid 1) opzettelijk verstoren (lid 2) opzettelijk vernielen of rapen eieren (lid 3) opzettelijk beschadigen of vernielen voortplantingsplaatsen of rustplaatsen(lid 4) opzettelijk plukken of vernielen planten (lid 5) Art 3.2 en 3.6 verbod verkoop of handel

37 Verbodsbepalingen 3.10: Andere soorten (nationaal): - opzettelijk doden of vangen (lid 1a) - opzettelijk vernielen vaste voortplantingsplaatsen of rustplaatsen (lid 1b) - opzettelijk plukken of vernielen planten (lid 1c) Soorten in bijlage A en B van Wnb Opvallend: géén verbod verstoring, verkoop of handel Mag je dan achter een das aan met je crossmotor?

38 Vleermuizen: voortplantings-en rustplaatsen Blauw: winterverblijf Groen: kraam- en zomerverblijven Rood: paarverblijf Bron: Brochure RWS Met vleermuizen overweg. Limpens et al., 2004

39 Let op: bescherming omvat meer! Vliegroutes en foerageergebieden Bron: Brochure RWS Met vleermuizen overweg. Limpens et al., 2004

40 Vogels Bescherming van nesten en eieren Broedseizoen; alle nesten vogels beschermd (incl. leefgebied!). Buiten broedseizoen niet beschermd Jaarrond beschermde nesten; ook buiten broedseizoen beschermd en moeten functioneel blijven (incl. leefgebied!) Gierzwaluw

41 Vogels Lijst vogels met jaarrond beschermde nesten: Lijst vogels jaarrond beschermde nesten LNV en meeste provincies Lijst vogels jaarrond beschermde nesten provincie Limburg Boomvalk Ooievaar Boerenzwaluw Ooievaar Buizerd Ransuil Boomvalk Raaf Gierzwaluw Roek Bosuil Ransuil Grote gele kwikstaart Slechtvalk Gierzwaluw Rode wouw Havik Sperwer Grote gele kwikstaart Roek Huismus Steenuil Havik Slechtvalk Kerkuil Wespendief Huismus Steenuil Oehoe Zwarte wouw Huiszwaluw Torenvalk Kerkuil Wespendief Oehoe Zwarte wouw Buizerd -> geen jaarrond beschermd nest Sperwer -> geen jaarrond beschermd nest

42 Bevoegd gezag Provincies vrijwel altijd bevoegd gezag Omgevingsdienst Brabant Noord (ODBN) provincie Noord-Brabant Rijk alleen bevoegd voor interprovinciale handelingen beheer en RO (bijv. handelingen Rijkswaterstaat, Defensie, gastransportnet ed) Bevoegd gezag is verantwoordelijk voor: opstellen vrijstellingsregelingen: in verordening of AMvB besluiten tot ontheffing handhaving

43 Overtreding verbodsbepalingen? Maatregelen om overtreding te voorkomen: mitigatie Aangepast ontwerp, werkwijze, periode van uitvoering, alternatieve verblijfplaatsen In Noord-Brabant: indien mitigatie verblijfplaats effectief bewezen (volgens kennisdocument BIJ12), dan géén overtreding! Doel: behoud functionele leefomgeving Vrijstelling ontheffingsplicht: 1. Lijst vrijgestelde soorten: per provincie 2. Vrijstelling onder gedragscode (indien van toepassing!) Geen vrijstelling: ontheffing Alternatievenoverweging project Geldig wettelijk belang! Waarborg staat van instandhouding soort

44 Overzicht algemene vrijstellingen soorten per provincie Op basis van door PS vastgestelde provinciale verordeningen d.d. 10 januari 2018 Vb: in N-Br kleine marterachtigen NIET vrijgesteld want slechte staat 1. soorten-haas Lepus europeus x x x x x x x x x x x x x lijst vrijstel ling Nederlandse Naam Wetenschappelijke Naam Zoogdieren Aardmuis Microtus agrestis x x x x x x x x x x x x x Bosmuis* Apodemus sylvaticus x x x x x x x x x x x x x Bunzing Mustela putorius x x x x x x x x x x x Dwergmuis Micromys minutus x x x x x x x x x x x x x Dwergspitsmuis Sorex minutus x x x x x x x x x x x x x Egel Erinaceus europaeus x x x x x x x x x x x x x Eekhoorn Sciurus vulgaris x1 Gewone bosspitsmuis Sorex araneus x x x x x x x x x x x x x Hermelijn Mustela erminea x x x x x x x x x x x Huisspitsmuis* Crocidura russula x x x x x x x x x x x x x Konijn Oryctolagus cuniculus x x x x x x x x x x x x x Molmuis Arvicola scherman x Ondergrondse woelmuis Pitymys subterraneus x x x x x x x x x x x x Ree Capreolus capreolus x x x x x x x x x x x x x Rosse woelmuis Clethrionomys glareolus x x x x x x x x x x x x x Steenmarter Martes foina x x2 Tweekleurige bosspitsmuis Sorex coronatus x x x x x x x x x x x x Veldmuis* Microtus arvalis x x x x x x x x x x x x x Vos Vulpes vulpes x x x x x x x x x x x x x Wezel Mustela nivalis x x x x x x x x x x x Wild zwijn Sus scrofa x Woelrat Arvicola terrestris x x x x x x x x x x x x x Amfibieën en reptielen Bruine kikker Rana temporaria x x x x x x x x x x x x x Gewone pad Bufo bufo x x x x x x x x x x x x x Hazelworm Anguis fragilis x3 Kleine watersalamander Triturus vulgaris x x x x x x x x x x x x x Levendbarende hagedis Zootoca vivipara x4 Meerkikker Pelophylax ridibundus (Rana ridibunda) x x x x x x x x x x x x x Middelste groene kikker / Bastaardkikker Pelophylax klepton esculentus (Rana esculenta) Drenthe Flevoland Friesland Gelderland Groningen Limburg Noord-Brabant Noord-Holland Overijssel Utrecht Zeeland Zuid-Holland x x x x x x x x x x x x Ministerie EZ (AMvB RN art 3.31) x * voor deze soorten daarnaast algemene vrijstelling in/op gebouwen en bijbehorende erven Wnb e lid x1 = vrijstelling geldt in de periode maart- april en juli tot en met november x2= vrijstelling geldt in de periode 15 augustus tot en met februari x3 = vrijstelling geldt in de periode juli, augustus en september x4 = vrijstelling geldt in de periode 15 augustus tot en met 15 oktober 44

45 2. Gedragscode Voor handelingen i.k.v.: Bestendig beheer of onderhoud (water)wegen, keringen, oevers, bermen, vliegvelden of natuurbeheer Bestendig beheer of onderhoud landbouw of bosbouw Bestendig gebruik Ruimtelijke ontwikkeling of inrichting Goedkeuring door Minister LNV, met afstemming provincies Gedefinieerde reikwijdte (waarvoor is de gedragscode van toepassing) Alleen indien geldig wettelijk belangbetreffende soorten Waarborg zorgvuldig handelen: ecologisch werkprotocol

46 2. Gedragscode Welke gedragscode is van toepassing: - Waterschappen: geldig tot goedkeuring nieuwe - Bosbeheer: geldig tot goedkeuring nieuwe - Natuurbeheer: Tijdelijke natuur - Beheer gemeentelijk groen (Stadswerk) - Ruimtelijke ingrepen (Stadswerk) Voormalige gedragscodes Ffwblijven van kracht -> niet van toepassing op nieuwe beschermde soorten!

47 Ontheffing Provincie (GS)/ LNV bevoegd gezag Wettelijke termijn 13 weken (+ 7 weken) Activiteitenplan + aanvraagformulieren Effectinschatting Gunstige staat van instandhouding Wettelijk belang Alternatieven Mitigatie, zorgvuldig handelen Compensatie Leges ( 4.115,-!) Info in Kennisdocumenten BIJ12 Rugstreeppad, typische pionier 47

48 WABO Andere procedure Aanvraag via omgevingsvergunning mogelijk, uitgebreide procedure Gemeente wordt dan bevoegd gezag: volledigheidstoets, géén inhoudelijke beoordeling Verklaring van geen bedenkingen Gemeenten kunnen gebruik maken effectenindicator soorten RVO en kennis OD s/ RUD s en Handreikingen Wnb voor gemeenten 48

49 WABO Alleen andere procedure: Provincie Wet NB Vergunning/ontheffing Gemeente Verklaring van geen bedenkingen VVGB Omgevingsvergunning Initiatiefnemer 49

50 WABO ODBN heeft voorzien in handreikingen voor gemeenten, waaronder pilot Oss: 50

51 Handhaving Provincie (regulier) of gemeente (WABO) ProvNoord-Brabant: Omgevingsdienst Brabant Noord (ODBN) Bij waarneming overtreding door BOA: inschakelen provincie/gemeente/politie Stilleggen werkzaamheden en herstel situatie Vervolging: bestuursrechtelijk en strafrechtelijk (boete) Handhavingsverzoek vereist bewijslast! 51

52 Houtopstanden 52

53 Houtopstanden Hoofdstuk Houtopstanden Meldingen, bebouwde kom en herplantplicht onveranderd Vrijstelling voor natuurontwikkeling, aanleg en onderhoud brandgangen, biomassaplantages Vrijstelling middels goedgekeurde gedragscode Provincies bevoegd gezag 53

54 Verordening Noord-Brabant Vrijstelling meldings- en herplantplicht voor: Terugzetten 30 m houtopstanden op ven- en poeloevers Kap houtopstanden ivmrealisatie bestemmingsplan of provinciaal inpassingsplan waarvoor compensatie is vereist Tijdelijk houtopstand (productie hout of biomassa dat binnen 40 jr wordt geveld) 54

55 Verordening Noord-Brabant Ontheffing herplantplicht mogelijk voor: Velling verboste heideterreinen en zandverstuivingen Velling houtopstand ivmomvorming natuurbeheertype anders dan bos Velling houtopstand ter bevordering cultuurhistorische, aardkundige of archeologische waarden ter plekke Ontheffing herplanttermijnook mogelijk, indien herplantbinnen 3 jr. niet mogelijk door natuurlijke of fysieke omstandigheden 55

56 Beleidsregel Noord-Brabant Ontheffing vellingstermijn mogelijk voor: Velling ivmveiligheid of volksgezondheid -> noodvellingen na storm, ijzel of bij boomziektes Als de velling door natuurlijke omstandigheden niet binnen de termijn kon plaatsvinden -> bij zeer natte omstandigheden GS kan ook een vellingsverbod opstellen voor: Velling grote oppervlaktes -> opp. > 5 ha of meer dan 40% opp. houtopstand of boskern Velling zeer oude bomen Als door de velling een negatief effect is op N2000 doelen 56

57 Regels gemeente Oss Bebouwde kom houtopstanden? In notitie Osse bomen uitleg APV en Wnb(beknopt) Hierin ook verwijzing naar bebouwde kom houtopstanden, echter geen verbeelding of kaart Op website gemeente of balie geen info. Zelfs in online besluiten geen kaartbijlage openbaar??? 57

58 Regels gemeente Oss Bebouwde kom houtopstanden, sinds 2018 In Oss: veel samengevoegd met verkeerskundig Soms afwijkingen: Wél komgrens houtopstanden, géén verkeerskundig Komgrens houtopstanden gelijkgelegd met grens verkeerskundig: ander deel Wnb van toepassing Komgrens houtopstanden soms afwezig. Dan overal Wnb van toepassing. 58

59 Na korte pauze: Soortenbescherming in de gemeentepraktijk 59