p1924 Terneuzen, 4/8/19 Thema: kind van God! Gemeente van Jezus Christus, onze Heer, broers en zussen,

Transcriptie

1 p1924 Terneuzen, 4/8/19 Thema: kind van God! Liturgie Votum en groet Psalm 34 : 1,4 De Tien Woorden gevolgd door 1 Johannes 3,2 Psalm 34 : 5,8 Gebed Schriftlezing: Galaten 4,1-31 Psalm 47 : 2,4 Preek over Galaten 4,7 kind van God! LB 799 : 1,2,5 Kom, kinderen niet dralen Dankzegging en voorbede Collecte Gezang 231 : 1 mannen, 3 vrouwen, 4, allen GK Maak muziek voor God de Vader Zegen Gemeente van Jezus Christus, onze Heer, broers en zussen, En weer komen we vandaag Abraham tegen. Abraham de man die luistert naar God, vertrouwt op God. Abraham aan wie God iets belooft en die dat gelooft. En het wonderlijke van die belofte is dat die niet alleen voor hem, maar ook zijn nakomeling bestemd is en die nakomeling is Christus (3,16). Voor de Galaten aan wie Paulus schrijft is dat een geweldige boodschap. Trouwens, niet minder geldt dat voor ons: je hoeft te kunnen aantonen dat je in biologische zin afstammeling bent van Abraham; je hoort er alleen bij door geloof in Christus, de nakomeling van Abraham. In dat geloof zijn verbonden aan God. In dat geloof zijn we verbonden aan elkaar. En het is de Geest die ons dat leert geloven: u bent nakomelingen van Abraham, erfgenamen volgens de belofte (3,29). Op dat thema komt Paulus terug in wat wij het 4 e hoofdstuk noemen van de brief aan de Galaten. Dat doet hij als inleiding van een emotioneel betoog (niet voor de eerste keer overigens) waarin hij de mensen in het grote Galatië waarschuwt: val niet terug in oude slavernij. Ze willen het daar in Klein-Azië zo goed doen, maar het werkt het tegenovergestelde uit van wat ze ermee bedoeld hadden. En wat gaat dat Paulus aan het hart! Hij was zijn brief al mee begonnen. Ik begrijp niets van jullie! zo had hij geschreven. God zelf heeft jullie uitgekozen, maar jullie willen nu al niet meer bij Hem horen (1,6 BGT).

2 2 En verderop klinkt weer diezelfde geladen toon: Galaten, u hebt uw verstand verloren! (3,1). En ook het hoofdstuk dat we hebben gelezen staat er vol van: Hoe is het toch mogelijk? (4,9). En wat te denken van de toon die hij treft als hij zijn mensen ter verantwoording roept (4,21): Vertelt u eens, u wilt u onderwerpen aan de wet, maar luistert u wel naar de wet? In alles proef je de bezorgdheid van de apostel, z n vrees dat mensen een terugval hebben gemaakt die hen opnieuw tot slaaf maakt. En toch En toch noemt hij ze nog steeds kind van God. U bent kinderen van God zo staat het in onze vertaling. U bent het. Niet: u was het. Niet: u moet het maar opnieuw zien te worden. U bent het. Wat er ook mis is in Galatië, wat er ook aan te merken valt op het feit dat de mensen daar zich aan het vervreemden zijn van het evangelie dat Paulus er gebracht heeft, wat er verder ook van gezegd kan worden: Paulus trekt hun verwantschap met Abraham, hun band met Christus, hun kind van God zijn niet in twijfel. Dat deed hij niet in de afronding van wat voor ons hoofdstuk 3 is over het werk van de Geest die je verbindt aan Christus, die geloof geeft door te luisteren naar en te vertrouwen op God, zoals Abraham het deed. Dat doet Paulus ook niet ter inleiding op de vraag die prangende vraag! die hij in vers 21 van ons hoofdstuk stelt: hoe de Galaten hun wettische gedrag (ze zijn in de ban gekomen van binnendringers die hen ervan willen overtuigen dat ze op Joodse manier moeten gaan leven) denken te kunnen verantwoorden. Jullie zeggen dat je de wet naleeft, maar dat is maar net de vraag. Ondanks een bijzonder emotionele toon en ondanks een vraag waarvan je toch moeilijk kunt ontkennen dat die verwijtend is, blijft de apostel erbij: U bent kinderen van God. Denk overigens niet dat het voor de apostel vanzelfsprekendheid is. Dat klinkt ook dóór in wat hij schrijft en ik hoop dat het ook door mag klinken in deze preek, dat het dóór mag klinken in ons hart. Kind van God zijn is allerminst vanzelfsprekend. Wie dat denkt heeft niets begrepen van de waarschuwingen die vloeien uit de pen van Paulus. Wie dat denkt heeft iets gemist als het gaat om de toon die de apostel treft bij het schrijven van zijn brief. Maar het neemt niet weg dat er één ding is dat Paulus niet in twijfel trekt: dat is dat ze kind van God zijn. Hoe kan het ook anders?! Verbonden aan God, vrij in Christus, rijk door de Geest dáárin ligt de kracht van die naam. En wat er ook aan mensen getwijfeld kan worden, voor God blijf je kind. Aan het eind van het hoofdstuk zet de apostel er dan ook nog eens een dikke streep onder, als hij zegt: wij zijn geen kinderen van de slavin, maar van de vrijgeboren vrouw (4,31). We zijn het.

3 3 Een paar verzen eerder in het vers dat vandaag onze bijzondere aandacht heeft staat het nog iets intiemer, nog iets persoonlijker: u bent kinderen van God. Die boodschap krijgen mensen mee die voor het grootste deel net als wij! in biologische zin geen enkele verwantschap met Abraham hebben. En toch zijn ze zijn kinderen dankzij Christus. ** Alle reden om erover na te denken wat het betekent kind van God te zijn. U bent kinderen van God. Eigenlijk staat er niet eens kinderen, ook al heeft onze vertaling het zo. Behalve dat Paulus het enkelvoud gebruikt (dus niet kinderen maar kind ) zegt hij niet dat we kind van God, maar zoon van God zijn. Dat kan er in onze belevingswereld misschien heel seksebepaald klinken, alsof het alleen bestemd is voor mannen, alsof er groepen mensen uitgesloten worden van het kindschap van God. Maar probeer het eens te lezen vanuit de bril van Paulus, vanuit de belevingswereld van de mensen aan wie hij zijn brief schrijft daar in Klein-Azië. Als lang heeft Paulus duidelijk gemaakt dat deed hij aan het eind van hoofdstuk 3 dat er in Christus alle onderscheid is opgeheven: er zijn geen Joden of Grieken meer, slaven of vrijen, mannen of vrouwen (3,28). In Christus is er geen verschil tussen de man die vet verdient en de vrouw die van een uitkering moet leven, in Christus is er geen verschil tussen de man die de vuilnis ophaalt en de vrouw die het schopt tot CEO (of hoe dat maar mag heten) van een groot bedrijf, in Christus is er geen verschil tussen een witte minister en een zwarte arbeider op de DOW. Niets geen verschil. Zoon van God. Als Paulus je zo noemt dan geeft hij daar twee dingen mee aan. Het eerste is dat je losgekocht bent door Hem die voluit Gods Zoon is. In Christus hebben we een nieuwe Eigenaar gekregen. Hij heeft je losgekocht uit de macht van die machten van de wereld (4,3). De macht van geluk. De macht van het verlangen naar meer. De macht van het verlangen naar erkenning. De macht van dat wat je gewend bent. De macht van regels en rites. En misschien nog wel het meest de macht van onwetendheid, ontkenning en onkunde. Dat zijn machten die zich niet alleen daar laten kennen. Het zijn machten die de wereld van toen en de wereld nu weten te verzieken. Zoon van God. De eerste betekenislaag van die term is dat je er iemand anders is die het over jou te zeggen heeft, in wiens dienst je staat: Jezus Christus, door Paulus verkondigd aan mensen van toen en aan mensen van nu. Maar als je een laag dieper afdaalt dan is er méér. Voor de Kelten uit de dagen van Paulus, trouwens ook voor de Joden die vertrouwd waren met het verhaal van Abraham, had de term zoon een nog diepere inhoud.

4 4 Toen Abraham dacht dat hij geen kinderen kon krijgen, legde hij God zijn nood voor. Hij zei: als ik kinderloos sterf, zal alles wat ik bezit toekomen aan Eliëzer uit Damascus (Gen. 15,20). Die zou z n erfgenaam worden. Die zou gelden als zijn zoon. Dat is allemaal niet gebeurd, God grijpt daarna wonderlijk in, er komt alsnog een kind voor Abraham, het kind van de belofte, Isaak. Waar het me nu om gaat is dat een vreemde, een buitenstaander, iemand uit het Syrische (en dus niet-joodse) Damascus kennelijk erfgenaam van Abraham had kunnen worden als God niet zo wonderlijk had ingegrepen. Zo ging dat in die wereld. Stierf je kinderloos, dan kon je een wildvreemde tot zoon maken. En inderdaad: dan waren (anders dan wij vaak rechtvaardig vinden) vrouwen uitgesloten, dan waren het alleen mannen die in aanmerking kwamen om erfgenaam te worden. Maar waar het me nu om gaat (ook omdat het Paulus daar om gaat) is vooral dit: dat die status van zoon je het geweldige voorrecht geeft dat je erfgenaam mag worden van het bezit van een ander. Zoon van God. Mensen, wij zijn ontrukt aan de macht van duivel en dood. We staan niet langer onder zeggenschap van de duivel, aan wie wij ons met pak en zak hadden overgeleverd. We zijn losgekocht, er heeft een wisseling van eigenaar plaats gevonden. Vaak krijg je dat nog wel aan het verstand van gelovigen gepeuterd. Maar wat moeilijker aan de man (en aan de vrouw) te brengen valt is dat daar bij hoort dat ons een bezit in beheer is gegeven dat overweldigend groot is. Het bezit van de aarde. Het bezit van de schepping. Het bezit van leven. Weet je wel hoe rijk je bent als zoon van God, als zijn kind? ** Je bent het kind van God. En het geeft je een enorm voorrecht doordat het leven in Christus je deel is, doordat je verbonden bent aan God. Dan ga je iets begrijpen van de emotionele toon die de apostel treft. Onder invloed van mensen die het beter denken te weten (dat is van alle tijden) dreigen de Kelten terug te vallen. En terugvallen betekent dan niet anders dan dat je weer slaaf wordt. Weer dienstbaar wordt aan die machten van de wereld. Maar dat moet niet gebeuren. Niet voor de eerste keer (vgl. 1,6; 3,1) reageert hij heftig: hoe is het toch mogelijk dat jullie je opnieuw hebben overgegeven aan die zwakke, armzalige machten (4,9). Daar heb je opnieuw die machten die proberen hun oude terrein terug te veroveren. Het zijn machten die je tot slaaf maken. Nee, de Kelten zijn niet seksverslaafd geworden, ze hebben geen drankprobleem ontwikkeld, zijn niet onder invloed van verdovende middelen gekomen. Ze dreigen in de val van een geestelijke verslaving te lopen: de verslaving om te gaan leven volgens de Joodse rituelen, om op die manier zich als het ware op te werken naar God.

5 5 Het is de verslaving van godsdienstigheid die zo zegt iemand (Keller) nog gevaarlijker is dan de verslaving van de on-godsdienstigheid. Dat is misschien wat boud gezegd, maar het ligt helemaal in lijn met wat Paulus zegt. Die verslaving aan on-godsdienstigheid herken je nog wel. Of je er wat aan doet is vers twee, maar of je nou helemaal met je rug naar God en geloof toe gaat staan òf je beweegt je alleen maar wat naar de rand, je weet dat het anders moet. Dat is zo anders bij de slavernij van godsdienstigheid. Dan lijkt het nog was. Dan ben je nog religieus, dan doe je voor als gelovig en vroom. Maar niet alles wat vroom lijkt is het ook. Dat is het geval bij die Galatische gemeenten in Klein-Azië. Daar zijn mensen binnengedrongen die met al hun godsdienstig gedoe een wig willen drijven tussen de apostel en de gemeente (4,17). Waar het Paulus erom gaat mensen te verbinden met Christus, willen zij (die binnendringers dus) mensen alleen maar binden aan zichzelf. Aan hun mening. Aan hun ideeën. Aan hun godsdienstigheid. Weg ermee! zegt Paulus. En waarom? Omdat je op die manier niet langer zoon bent, maar opnieuw slaaf wordt. Ook al lijk je misschien kind En in dat verband komen we opnieuw Abraham tegen. Abraham de man de luisterde en vertrouwde. Abraham de man die het ons leert te luisteren en te vertrouwen. Abraham maar Abraham was geen volmaakt man. Abraham hij had twee zonen. Twee zonen dat wil zeggen: twee soorten zonen. Die ene zoon was Ismaël, zoon van de slavin. Dat is een even onverkwikkelijk als ingewikkeld verhaal. Abraham die oud is en kinderloos. Die eraan denkt dat ik haalde dat al aan zijn bezit na zijn sterven maar moet toekomen aan zijn knecht Eliëzer. Maar God zegt: nee, Abraham, niet aan Eliëzer, jouw bezit komt toe aan een eigen, een lijfelijke zoon (Gen. 15,4). Daar moet Abraham het mee doen. Dat wordt wachten voor hem. Wachten en wachten en er zijn er hier die weten hoe lang wachten duurt als er een wens is om een kind te mogen verwachten Wachten en wachten. Maar dan neemt Abraham het heft zelf in handen. Maakt overigens op aanraden van Sara zijn slavin Hagar zwanger, wat in die tijd minder vreemd geweest moet zijn dan wij nu vaak vinden. Je leest het allemaal in Genesis 16. Maar het loopt niet goed af. Er wordt een kind geboren: Ismaël, God hoort. Maar als was het dan nog zo waar dat God hoort, het was niet zoals het hoort, in ieder geval niet zoals het hoort voor God.

6 6 Abraham hij had zelf ingegrepen, had het zelf willen doen, had het zelf willen regelen. Met alle gevolgen van dien want heel het gebeuren leidt tot haat en nijd tussen Hagar, de moeder van wie het kind is, en Sara, de moeder voor wie het kind is. Zo had het dus niet gemoeten, Abraham. Je hoeft bij God het heft niet zelf in handen te nemen Maar dan komt God terug. Abraham is dan inmiddels 99 jaar oud en het is uitgesloten dat Sara, zelf 90 jaar oud, nog ooit zwanger kan worden. Maar wat uitgesloten is voor mensen is dat niet voor God. Je kent misschien dat verhaal van oude mensen en dingen die niet voorbij gaan, als het kind van de belofte geboren wordt, Isaak. Zo werkt God: in de weg van het aanvaarden van zijn belofte. In die weg maakt Hij je tot kind. En dat andere kind dan, die lijfelijke zoon, Ismaël? Die wordt weggestuurd: weg ermee! Weg naar het land waar Paulus zelf is geweest, het land Arabia, het land dat wij beter kennen als het rijk van de Nabateërs, en nog beter als het land waar de berg staat waar God zijn wet heeft gegeven. Als je het leven dáár zoekt dan maak je jezelf opnieuw tot slaaf. Of je nou Kelt bent die toegeeft aan binnendringers. Of dat je woont in een Jeruzalem dat Christus niet erkent als Heer en Heiland. Of dat je leeft in het Terneuzen van de 21 e eeuw. Abraham hij had twee soorten zonen. De ene leefde uit de belofte. De ander in het land van slavernij. De een met uitzicht op Christus. De ander zonder dat uitzicht. Als je het hebt ontdekt wat het betekent kind van God te zijn lééf dan vanuit die rijkdom. Je bent het kind van God. Je weet het het is Christus die het voor het zeggen heeft over jou, en het is de Geest die je erfgenaam maakt van Gods koninkrijk. Houd het dan ook vast. Wat een rijkdom! Prent het in je hoofd, prent het in je hart: U bent nu geen slaven meer, u bent kinderen van God en als zijn kinderen bent u erfgenamen, door de wil van God (4,7). Ik hoef het zelf niet te doen het is voor mij gedaan. Ik hoef niet opnieuw slaaf te worden want Christus heeft zich om mij tot slaaf gemaakt. Door Hem en dankzij Hem ben ik het werkelijk: kind van God. En ik wil maar één ding: leven uit het grote voorrecht dat ik me kind van God mag noemen. Ik mag me niet alleen zo noemen. Ik mag het zijn. Kind van God. Amen.